qǐ shàng zhāng dūn zāng zhēng yuè, jǐn xuán yì tūn tān shí èr yuè, fán sān nián.
起上章敦牂正月,盡玄黓涒灘十二月,凡三年。
huì tú bo tè mù ěr, wǔ zōng cì zǐ, míng zōng zhī dì yě, mǔ yuē wén xiàn zhāo shèng huáng hòu táng gǔ shì. dà dé bā nián chūn zhēng yuè guǐ hài shēng. zhì zhì yuán nián, chū jū hǎi nán tài dìng yuán nián, zhào hái jīng shī, fēng huái wáng.
諱圖卜特穆爾,武宗次子,明宗之弟也,母曰文獻昭聖皇后唐古氏。大德八年春正月癸亥生。至治元年,出居海南;泰定元年,召還京師,封懷王。
zhì shùn yuán nián
◎至順元年
chūn, zhēng yuè, bǐng chén, mìng zhào shì yán zhào shì ān lǐng zuǎn xiū jīng shì dà diǎn shì.
春,正月,丙辰,命趙世延、趙世安領纂修《經世大典》事。
xīn yǒu, shí xiǎng tài miào.
辛酉,時享太廟。
jiǎ zǐ, yǎ kè tè mù ěr bā yán bìng cí chéng xiàng zhí, bù yǔn, réng mìng ā róng zhào shì ān wèi yù zhī.
甲子,雅克特穆爾、巴延並辭丞相職,不允,仍命阿榮、趙世安慰諭之。
dīng mǎo, yún nán zhū wáng tú qìn jí wàn hù bù hū ā hā děng pàn, gōng zhōng qìng lù, xiàn zhī, shā lián fǎng sī guān, zhí zuǒ chéng shí dōu děng, pò lìng shǔ zhū wén dú.
丁卯,雲南諸王圖沁及萬戶布呼、阿哈等叛,攻中慶路,陷之,殺廉訪司官,執左丞實都等,迫令署諸文牘。
xīn wèi, zhōng shū shěng yán: kē jǔ huì shì rì qī, jiù zhì yǐ èr yuè yī rì sān rì wǔ rì, jìn suì gǎi wèi shí yī shí sān shí wǔ qǐng yī jiù zhì. cóng zhī.
辛未,中書省言:「科舉會試日期,舊制以二月一日、三日、五日,近歲改為十一、十三、十五;請依舊制。」從之。
rén shēn, héng yáng yáo wèi kòu, jié lüè xiāng xiāng zhōu.
壬申,衡陽猺為寇,劫掠湘鄉州。
dīng chǒu, zhuī fēng sān bǎo nǔ wèi yǐng chéng wáng, shì róng mǐn.
丁丑,追封三寶努為郢城王,諡榮敏。
zhào shì yán qǐng zhì rén, bù yǔn.
趙世延請致仁,不允。
gēng chén, bì qún yù shǔ wèi qún yù nèi sī, réng lì kuí zhāng gé xué shì yuàn, yǐ lǐ bù shàng shū kù kù jiān jiān qún yù nèi sī shì. kù kù cháng yǐ mì shū jiān chéng fèng mìng wǎng hé quán bó, jiè shì zhū xī, bù shǎo liú mù. guó zhì, dà lè zhū fāng, xián lì lǐ bù, yù gōng yàn, zhòng jì bì chén. kù kù shì zhī pō rú, liáo zuǒ yǐ xià jiē sù rán.
庚辰,陛群玉署為群玉內司,仍隸奎章閣學士院,以禮部尚書庫庫兼監群玉內司事。庫庫嘗以秘書監丞奉命往核泉舶,芥視珠犀,不少留目。國制,大樂諸坊,咸隸禮部,遇公宴,眾伎畢陳。庫庫視之泊如,僚佐以下皆肅然。
èr yuè, rén wǔ shuò, yǐ zhào shì ān wèi yù shǐ zhōng chéng, shǐ wéi liáng wèi zhōng shū zuǒ chéng.
二月,壬午朔,以趙世安為御史中丞,史惟良為中書左丞。
guǐ wèi, jí zhāng guī zi wǔ rén jiā zī.
癸未,籍張珪子五人家貲。
dīng hài, mìng jiāng nán shǎn xī hé nán děng wài fù mín shū sù, bǔ jiāng nán wàn shí zhě guān zhèng qī pǐn, shǎn xī qiān wǔ bǎi shí hé nán èr qiān bǎi, jiāng nán wǔ qiān dàn zhě cóng qī pǐn, zì yú pǐn jí yǒu chà sì chuān fù mín yǒu néng shū sù fù jiāng líng zhě, yī hé nán lì qí bù yuàn shì, qǐ fēng fù mǔ zhě tīng. sēng dào shū sù zhě, jiā yǐ shī hào.
丁亥,命江南、陝西、河南等外富民輸粟,補江南萬石者官正七品,陝西千五百石、河南二千百,江南五千石者從七品,自餘品級有差;四川富民有能輸粟赴江陵者,依河南例;其不願仕,乞封父母者聽。僧、道輸粟者,加以師號。
jǐ chǒu, tú qìn bù hū děng gōng xiàn rén dé fǔ, zhì mǎ lóng zhōu. diào bā fān yuán shuài è lēi zhé jiāng bā fān dá lǎ hǎn jūn qiān rén shùn yuán tǔ jūn wǔ bǎi rén yù zhī.
己丑,圖沁、布呼等攻陷仁德府,至馬龍州。調八番元帥鄂勒哲將八番達喇罕軍千人、順元土軍五百人御之。
gēng yín, yǐ xiū jīng shì dà diǎn jiǔ wú chéng gōng, zhuān mìng kuí zhāng gé xué shì ā lín tè mù ěr hé tǎ lā dōu lī mò sè děng yì guó yán suǒ jì diǎn zhāng wèi hàn yǔ, zuǎn xiū zé zhào shì yán yú jí děng, ér yǎ kè tè mù ěr rú guó shǐ lì jiān xiū.
庚寅,以修《經世大典》久無成功,專命奎章閣學士阿鄰特穆爾、和塔拉、都哩默色等譯國言所紀典章為漢語,纂修則趙世延、虞集等,而雅克特穆爾如國史例監修。
kuí zhāng gé xué shì hé tǎ lā dōu lī mò sè sà tí yú jí cí zhí, zhào yù zhī yuē: xī wǒ zǔ zōng ruì zhī cōng míng, qí yú zhì zhì zhī dào, zì rán shēng zhī. zhèn yǐ tǒng xù suǒ chuán, shí zài miǎo gōng, sù yè yōu jù. zì wéi zǎo suì bá shè jiān zǔ, shì wǒ zǔ zōng, jì fá shēng zhī zhī míng, yú guó jiā zhì tǐ, qǐ néng zhōu zhī! gù lì kuí zhāng gé, zhì xué shì yuán, yǐ zǔ zōng míng xùn gǔ xī zhì luàn dé shī chén shuō yú qián, shǐ zhèn lè yú tīng wén, qīng děng yí tuī suǒ xué yǐ chēng zhèn yì, qí wù fù cí.
奎章閣學士和塔拉、都哩默色、薩題、虞集辭職,詔諭之曰:「昔我祖宗睿知聰明,其於致治之道,自然生知。朕以統緒所傳,實在眇躬,夙夜憂懼。自惟早歲跋涉艱阻,視我祖宗,既乏生知之明,於國家治體,豈能周知!故立奎章閣,置學士員,以祖宗明訓、古昔治亂得失陳說於前,使朕樂於聽聞,卿等宜推所學以稱朕意,其勿復辭。」
jiǎ wǔ, tú qìn bù hū děng gōng jìn níng zhōu. tú qìn zì lì wèi yún nán wáng, bù hū wèi chéng xiàng, ā hā hū lǎ hū děng wèi píng zhāng děng guān, lì chéng shān, fén cāng kù yǐ jù mìng.
甲午,圖沁、布呼等攻晉寧州。圖沁自立為雲南王,布呼為丞相,阿哈、呼喇呼等為平章等官,立城柵,焚倉庫以拒命。
yǐ wèi, zhōng shū shěng yán: jiāng zhè mín jī, jīn suì hǎi yùn, wèi mǐ èr bǎi wàn shí, qí bù zú zhě, lái suì bǔ yùn. cóng zhī.
乙未,中書省言:「江浙民飢,今歲海運,為米二百萬石,其不足者,來歲補運。」從之。
bǐng shēn, zhèn cháng dé lǐ zhōu lù jī.
丙申,賑常德、澧州路飢。
jiǎ chén, dì jí huáng hòu huáng zǐ lǎ tè nà dá lǎ bìng shòu fú jiè.
甲辰,帝及皇后、皇子喇特納達喇並受佛戒。
jǐ hài, mìng míng zōng huáng zǐ shòu fú jiè.
己亥,命明宗皇子受佛戒。
jiān chá yù shǐ yán: zhōng shū píng zhāng duō ěr jì, zhí rèn tái héng, bù sī bào xiào, quán xuǎn zhī jì, wěn luàn gāng jì, tān wū zhe wén, tián bù zhī chǐ, yí xíng chù bà. cóng zhī.
監察御史言:「中書平章多爾濟,職任台衡,不思報效,銓選之際,紊亂綱紀,貪污著聞,恬不知恥,宜行黜罷。」從之。
jiǎ chén, liú wàng qìn zhī zǐ yú jí yáng jūn.
甲辰,流旺沁之子于吉陽軍。
yǐ sì, fēng míng zōng huáng zǐ yī lēi zhì bó wèi fū wáng.
乙巳,封明宗皇子伊勒質伯為鄜王。
zhèn huái ān jī.
賑淮安飢。
bǐng wǔ, mìng zhòng shàng qīng sū ěr yuē sū cóng yǐ bīng tǎo yún nán.
丙午,命中尚卿蘇爾約蘇從以兵討雲南。
yù shǐ tái yán: qí chè tái tiān lì chū zài shàng dōu, cháng yǔ kù kù chǔ děng móu zhí dōu ěr sū, shì xiè, tóng móu zhě jiē sǐ, qí chè tái yǐ chū zhēng huò miǎn. qǐng tái chén yí ér hé zhī, bù chēng shì qíng, yí xuě qí wǎng. zhì kě.
御史台言:「奇徹台天曆初在上都,嘗與庫庫楚等謀執都爾蘇,事泄,同謀者皆死,奇徹台以出征獲免。頃台臣疑而劾之,不稱事情,宜雪其枉。」制可。
dì niàn yǎ kè tè mù ěr yōng dài zhī láo, jì zhuī fēng qí sān shì, yòu mìng lǐ bù shàng shū mǎ zǔ cháng zhì wén lì shí yú běi jiāo yǐ zhāo qí gōng huò wèi wèi zú yǐ bào, mìng dú wèi chéng xiàng yǐ zūn yì zhī. dīng wèi, yǐ bā yán zhī shū mì yuàn shì, yī qián tài bǎo lù jūn guó zhòng shì. zhào zhōng shū yuē: xī zài shì zǔ, cháng yǐ zǎi xiàng yī rén zǒng lǐng shù wù, gù zhì chū yú yī, zhèng yǒu suǒ tǒng. yǎ kè tè mù ěr wèi yòu chéng xiàng, bā yán jì zhī shū mì yuàn shì, zuǒ chéng xiàng qí wù fù zhì. fán hào lìng xíng míng xuǎn fǎ qián liáng zào zuò, yī qiè zhòng shū zhèng wù, xī tīng yǎ kè tè mù ěr zǒng cái. zhū wáng gōng zhǔ fù mǎ jìn shì rén yuán dà xiǎo zhū sī, gǎn yǒu gé yuè wén zòu, yǐ wéi zhì lùn.
帝念雅克特穆爾擁戴之勞,既追封其三世,又命禮部尚書馬祖常制文立石於北郊以昭其功;獲謂未足以報,命獨為丞相以尊異之。丁未,以巴延知樞密院事,依前太保、錄軍國重事。詔中書曰:「昔在世祖,嘗以宰相一人總領庶務,故治出於一,政有所統。雅克特穆爾為右丞相,巴延既知樞密院事,左丞相其勿復置。凡號令、刑名、選法、錢糧、造作,一切中書政務,悉聽雅克特穆爾總裁。諸王、公主、附馬、近侍人員、大小諸司,敢有隔越聞奏,以違制論。」
wù shēn, zhōng shū shěng yán: jiù zhì, zhēng dàn tiān shòu jié, nèi wài zhū sī gè yǒu zhì xiàn, qǐng zhě bà zhī. jīn jiāng zhè shěng chén yán shèng ēn gōng pǔ, fù chóu wú jiāng, ér chén děng shū wú bǔ bào, fán yù qìng lǐ, jìn biǎo chēng hè, qǐng rú jiù zhì wèi yí. cóng zhī.
戊申,中書省言:「舊制,正旦、天壽節,內外諸司各有贄獻,頃者罷之。今江浙省臣言聖恩公溥,覆幬無疆,而臣等殊無補報,凡遇慶禮,進表稱賀,請如舊制為宜。」從之。
zhēng zhá shí wèi yīng fèng hàn lín wén zì, cì duì kuí zhāng gé. dì wèn yǒu suǒ zhù shù fǒu, zhá shí jìn suǒ zhe dì wáng xīn fǎ, dì chēng shàn, zhào yù xiū jīng shì dà diǎn. yǐ lùn yì bù hé, qiú qù, nǎi mìng kuí zhāng gé shì shū xué shì yú jí yù liú zhī, zhá shí jiān yǐ mǔ lǎo cí, suì cì bì qiǎn zhī.
征札實為應奉翰林文字,賜對奎章閣。帝問有所著述否,札實進所著《帝王心法》,帝稱善,詔預修《經世大典》。以論議不合,求去,乃命奎章閣侍書學士虞集諭留之,札實堅以母老辭,遂賜幣遣之。
xīn hài, mìng shì gù yíng guó gōng zhào tián, cì lóng xiáng jí qìng sì, yù shǐ tái yán bù bì yǔ qí zhí, dì yuē: wú jiàn sì wèi zi sūn lí mín jì, ruò qǔ rén tián ér bù yǔ zhí, fēi zhèn zhì yě.
辛亥,命市故瀛國公趙田,賜龍翔集慶寺,御史台言不必予其直,帝曰:「吾建寺為子孫黎民計,若取人田而不予直,非朕志也。」
zhèn chá líng děng zhōu jī. háng zhōu huǒ, xù zhī.
賑茶陵等州飢。杭州火,恤之。
sān yuè, jiǎ yín, guāi xī sī xuán mán sān qiān rén rù sōng lí shān, shāo yán biān jūn yíng bǎo.
三月,甲寅,乖西糹玄蠻三千人入松梸山,燒沿邊軍營堡。
wù wǔ, fēng huáng zǐ lǎ tè nà dá lǎ wèi yàn wáng, lì gōng xiāng fǔ zǒng qí fǔ shì, yǎ kè tè mù ěr lǐng zhī.
戊午,封皇子喇特納達喇為燕王,立宮相府總其府事,雅克特穆爾領之。
tíng shì jìn shì, cì tè lè tú wáng wén yù děng jiǔ shí qī rén jí dì chū shēn.
廷試進士,賜特勒圖、王文煜等九十七人及第、出身。
shí zōng fān kuí gé, gōng chén tài chǐ, zhèng jiào wèi lì. dì jiāng cè shì, yú jí wèi dú juǎn guān, nǎi nǐ zhì cè yǐ jìn, shǒu yǐ quàn qīn qīn tǐ qún chén tóng yī fēng sú xié hé wàn bāng wèi wèn. dì bù yòng.
時宗籓暌隔,功臣汰侈,政教未立。帝將策士,虞集為讀卷官,乃擬制策以進,首以勸親親、體群臣、同一風俗、協和萬邦為問。帝不用。
mìng zhāng dé lù suì jì yǒu lǐ zhōu wén wáng cí.
命彰德路歲祭羑里周文王祠。
yǐ hé nán xíng shěng píng zhāng qí zhū wèi yún nán xíng shěng píng zhāng, bā fān shùn yuán xuān wèi shǐ tè mù ěr bù hā wèi yún nán xíng shěng zuǒ chéng, cóng yù wáng yóu bā fān dào tǎo yún nán.
以河南行省平章奇珠為雲南行省平章,八番、順元宣慰使特穆爾布哈為雲南行省左丞,從豫王由八番道討雲南。
jǐ sì, yì míng zōng shēng fù, xù yú yīng zōng zhī shàng, shì shùn zōng chéng zōng miào qiān zhī lì.
己巳,議明宗升祔,序於英宗之上,視順宗、成宗廟遷之例。
xīn wèi, zhū wáng yī sū tái, bù qī bǎi yú rén rù tiān shān xiàn, lüè mín cái chǎn, qiǎn shū mì yuàn zōng zhèng fǔ guān wǎng bǔ zhī.
辛未,諸王伊蘇台,部七百餘人入天山縣,掠民財產,遣樞密院、宗正府官往捕之。
rén shēn, fù míng zōng shén zhǔ yú tài miào.
壬申,祔明宗神主於太廟。
xià, sì yuè, rén wǔ shuò, mìng xī sēng zuò fó shì yú rén hé diàn, zì shì rì shǐ, zhì shí èr yuè zhōng bà.
夏,四月,壬午朔,命西僧作佛事於仁和殿,自是日始,至十二月終罷。
guǐ wèi, zhōng shū shěng yán: gè guān fēn jí sù wèi shì suì cì qián bó, jiù é wàn rén, qù suì zēng sì qiān rén, ěr zhě zēng shù yì guǎng, qǐng yī jiù é wèi yí. zhào ā bù hā yǎ cái shěng yǐ wén.
癸未,中書省言:「各官分及宿衛士歲賜錢帛,舊額萬人,去歲增四千人,邇者增數益廣,請依舊額為宜。」詔阿布哈雅裁省以聞。
rén chén, yǐ suǒ jí zhāng guī zhū zi tián sì bǎi qǐng cì dà chéng tiān hù shèng sì.
壬辰,以所籍張珪諸子田四百頃賜大承天護聖寺。
xīn chǒu, míng zōng huáng hòu bì bā shí bēng, huáng hòu hóng jí lī shì yǔ huàn zhě bài zhū móu shā zhī yě.
辛丑,明宗皇后必巴實崩,皇后鴻吉哩氏與宦者拜珠謀殺之也。
rén yín, kuò yì dōu bān yáng níng hǎi jiān tián shí liù wàn yú qǐng, cì dà chéng tiān hù shèng sì.
壬寅,括益都、般陽、寧海間田十六萬餘頃,賜大承天護聖寺。
wū méng tǔ guān lù yú shā wū sā xuān wèi sī guān lì, jiàng yú bù hū. luó luó zhū mán jù pàn, yǔ bù hū xiāng yīng, píng zhāng tè mù ěr bù hā wèi qí suǒ hài. lù yú yǐ mán suǒ qī bǎi yú rén jù wū sā shùn yuán jiè, lì guān gù shǒu. zhòng qìng wǔ lù wàn hù, jūn zhì yún nán jìng, zhí luó luó mán wàn yú rén yù hài, qiān hù zhù tiān xiáng děng yǐn yú zhòng dùn hái.
烏蒙土官祿余殺烏撒宣慰司官吏,降於布呼。羅羅諸蠻俱叛,與布呼相應,平章特穆爾布哈為其所害。祿余以蠻所七百餘人拒烏撒、順元界,立關固守。重慶五路萬戶,軍至雲南境,值羅羅蠻萬餘人遇害,千戶祝天祥等引餘眾遁還。
wù shēn, zhào jiāng zhè hé nán jiāng xī sān xǐng diào bīng èr wàn, mìng zhū wáng yùn tú sī tè mù ěr jí shū mì pàn guān hóng jiā jiāng zhī, yǔ hú guǎng xíng shěng píng zhāng tuō huān huì bīng tǎo yún nán.
戊申,詔江浙、河南、江西三省調兵二萬,命諸王運圖斯特穆爾及樞密判官洪浹將之,與湖廣行省平章托歡會兵討雲南。
wǔ yuè, wù wǔ, dì yù dà míng diàn, yǎ kè tè mù ěr lǜ wén wǔ bǎi guān jí sēng dào qí lǎo fèng yù cè yù bǎo, shàng zūn hào yuē: qīn tiān tǒng shèng zhì dé chéng gōng dà wén xiào huáng dì. shì rì, gǎi yuán zhì shùn.
五月,戊午,帝御大明殿,雅克特穆爾率文武百官及僧道、耆老奉玉冊玉寶,上尊號曰:「欽天統聖至德成功大文孝皇帝。」是日,改元至順。
dīng mǎo, hàn lín guó shǐ yuàn xiū yīng zōng shí lù chéng.
丁卯,翰林國史院修《英宗實錄》成。
wù chén, dì rú shàng dōu. jiāng lì yàn wáng lǎ tè nà dá lǎ wèi huáng tài zǐ, nǎi yǐ tuō huān tè mù ěr rǔ mǔ fū yán, míng zōng zài rì, sù wèi tài zǐ fēi qí zi, chù zhī jiāng nán, yì zhào hàn lín xué shì ā lín tè mù ěr kuí zhāng gé xué shì wū tú lǔ dǔ lēi zhé shū qí shì yú tuō bù qí yán, zhào yú jí shǐ shū zhào, bō gào zhōng wài.
戊辰,帝如上都。將立燕王喇特納達喇為皇太子,乃以托歡特穆爾乳母夫言,明宗在日,素謂太子非其子,黜之江南,驛召翰林學士阿林特穆爾、奎章閣學士烏圖嚕篤勒哲書其事於《托布齊延》,召虞集使書詔,播告中外。
shì yuè, yǐ zhè dōng xuān wèi shǐ chén tiān yòu hú guǎng cān zhī zhèng shì fán jí sǐ yú wáng shì, zèng fēng tè jiā yī jí. lóng xìng zhāng rén xìng qī zōu shì fèng yuán lǐ yù qī cuī shì yǐ zhì jié, biàn liáng yǐn huá yǐ xiào xíng, jiē jīng qí mén.
是月,以浙東宣慰使陳天祐、湖廣參知政事樊楫死於王事,贈封特加一級。龍興張仁興妻鄒氏、奉元李郁妻崔氏以志節,汴梁尹華以孝行,皆旌其門。
liù yuè, xīn sì shuò, yǎ kè tè mù ěr yán: xiàng yǒu zhǐ, wéi xǔ chén jí bā yán jiān lǐng sān zhí. jīn zhào shì yán yǐ píng zhāng zhèng shì jiān hàn lín xué shì chéng zhǐ kuí zhāng gé dà xué shì, shì yán yǐn jí yǐ cí. dì yuē: zhèn zhòng lǎo chéng rén, qí lìng zhào shì yán réng shì shì zhōng shū, guǒ bìng. wú yù quán xuǎn kě yě.
六月,辛巳朔,雅克特穆爾言:「向有旨,惟許臣及巴延兼領三職。今趙世延以平章政事兼翰林學士承旨、奎章閣大學士,世延引疾以辭。」帝曰:「朕重老成人,其令趙世延仍視事中書,果病。無預銓選可也。」
bǐng shēn, dà míng lù huáng hé yì.
丙申,大名路黃河溢。
gēng zǐ, zhī shū mì yuàn shì kù chūn bèi tuō kè tuō mù ěr jí tōng zhèng shǐ qí ěr gá lǎng děng shí rén, yǐ yǎ kè tè mù ěr quán shì chóng zhòng, móu zhū zhī. yè tè mì shí tuō mì yǐ biàn gào yǎ kè tè mù ěr jí lǜ qí chè jūn yǎn bǔ, àn wèn, bìng qì shì, jí qí jiā.
庚子,知樞密院事庫春貝、托克托穆爾及通政使齊爾噶朗等十人,以雅克特穆爾權勢崇重,謀誅之。頁特密實托密以變告雅克特穆爾;即率奇徹軍掩捕,按問,並棄市,籍其家。
yǐ sì, luó luó sī tǔ guān sā jiā bó, hé wū méng mán bīng wàn rén gōng jiàn chāng xiàn, yún nán xíng shěng yòu chéng yuè lǐ tè mù ěr jù zhī, zhǎn shǒu sì bǎi yú jí sì chuān jūn yì bài sā jiā bó yú lú gǔ yì.
乙巳,羅羅斯土官撒加伯,合烏蒙蠻兵萬人攻建昌縣,雲南行省右丞躍里特穆爾拒之,斬首四百餘級;四川軍亦敗撒加伯於蘆古驛。
qiū, qī yuè, jǐ wèi, tōng wèi shān bēng.
秋,七月,己未,通渭山崩。
xīn yǒu, yǐ jiāng xī jiàn chāng wàn hù fǔ jūn shù guǎng hǎi zhě, yī suì gèng yì, wǎng lái láo kǔ, zhào réng zhì yuán jiù zhì, èr suì yī gēng.
辛酉,以江西、建昌萬戶府軍戍廣海者,一歲更役,往來勞苦,詔仍至元舊制,二歲一更。
yǐ chǒu, diào zhū wèi zú zhú huǒ zhōu liǔ lín hǎi zǐ dī yàn.
乙丑,調諸衛卒築漷州、柳林海子堤堰。
gēng wǔ, zhōng shū shěng yán: jìn suì tǎng lǐn kōng xū, qí fèi yǒu wǔ: yuē shǎng cì, yuē zuò fó shì, yuē chuàng zhì yá mén, yuē làn mào zhī lǐng, yuē xù zēng wèi shì yīng fāng, qǐng yǔ shū mì yuàn yù shǐ tái gè jí sài guān tóng jiā tài jiǎn. cóng zhī.
庚午,中書省言:「近歲帑廩空虛,其費有五:「曰賞賜,曰作佛事,曰創置衙門,曰濫冒支領,曰續增衛士鷹坊,請與樞密院、御史台各集賽官同加汰減。」從之。
dīng chǒu, tè men dé ěr zi jiāng zuò shǐ suǒ zhū yǔ qí dì guān yīn nǔ zǐ fū tài yī shǐ yī liè hā yǎ, zuò yuàn wàng zhòu zǔ, shì jué, zhào zhōng shū jū zhī. shì lián qián xíng bù shàng shū wū nè ěr qián yù shǐ dài fū bó luō shàng dōu liú shǒu wū nè ěr děng, jù fú zhū.
丁丑,特們德爾子將作使索珠與其弟觀音努、姊夫太醫使伊埒哈雅,坐怨望咒詛,事覺,詔中書鞫之。事連前刑部尚書烏訥爾、前御史大夫博囉、上都留守烏訥爾等,俱伏誅。
yún nán tú qìn bù hū děng shì yù chāng jué, wū sā lù yú yì chéng shì lián yuē wū méng dōng chuān máng bù zhū mán, yù lìng bù hū dì bài yán shùn děng bīng gōng shùn yuán. zhào jí qiǎn shǐ dū yù wáng lǎ tè nà shí lī jí xíng shū mì yuàn sì chuān yún nán xíng shěng jí huì zhū jūn fēn dào jìn tǎo yǐ wū méng wū sā jí luó luó sī dì jiē xī fān, yǔ diāo mén ān fǔ sī xiāng wèi chún chǐ, mìng xuān zhèng yuàn dū suǒ shǔ jūn mín yán jiā shǒu bèi, yòu mìng gǒng chāng dū zǒng shuài fǔ diào bīng qiān rén shù sì chuān.
雲南圖沁、布呼等勢愈猖獗,烏撒、祿余亦乘勢連約烏蒙、東川、茫部諸蠻,欲令布呼弟拜延順等兵攻順元。詔即遣使督豫王喇特納實哩及行樞密院、四川、雲南行省亟會諸軍分道進討;以烏蒙、烏撒及羅羅斯地接西番,與碉門安撫司相為脣齒,命宣政院督所屬軍民嚴加守備,又命鞏昌都總帥府調兵千人戍四川。
rùn yuè, guǐ wèi, jiān chá yù shǐ gé míng chéng yán: zhōng shū píng zhāng zhèng shì zhào shì yán, nián yú qī shí, zhì lǜ hào shuāi, gù wèi gǒu róng, wú bǔ yú shì, qǐng chì guī tián lǐ. zhào zhōng shū yì zhī. yǎ kè tè mù ěr yán: shì yán xiàng rì chén zhì shì, bù yǔn suǒ qǐng. yù shǐ zhī yán, gài bù zhī yǒu zhǐ. dì yuē: rú yù shǐ yán, shì yán gù nán rèn zhōng shū yǐ, qí réng rèn yǐ hàn lín kuí zhāng zhī zhí.
閏月,癸未,監察御史葛明誠言:「中書平章政事趙世延,年逾七十,志慮耗衰,固位苟容,無補於事,請斥歸田裡。」詔中書議之。雅克特穆爾言:「世延向日陳致仕,不允所請。御史之言,蓋不知有旨。」帝曰:「如御史言,世延固難任中書矣,其仍任以翰林、奎章之職。」
yún nán máng bù lù jiǔ cūn yí rén ā wò a lǐ, yì sì chuān xíng shěng zì chén: běn lù jiù lì sì chuān, jīn tǔ guān sā jiā bó yǔ yún nán lián pàn, yuàn bèi liáng sì bǎi shí, mín dīng qiān rén, zhù dà jūn jìn zhēng. shì wén, zhào jiā qí qù nì xiào shùn, hòu wèi yù zhī.
雲南茫部路九村夷人阿斡阿里,詣四川行省自陳:「本路舊隸四川,今土官撒加伯與雲南連叛,願備糧四百石,民丁千人,助大軍進征。」事聞,詔嘉其去逆效順,厚慰諭之。
guǐ sì, xíng shū mì yuàn yán: zhēng shù yún nán jūn shì èr rén táo guī, bǔ huò, fǎ dāng sǐ. zhào yuē: rú lín zhàn zhèn ér táo, sǐ yí yě. fēi jiē zhàn ér táo, zhé dāng yǐ sǐ, hé shì rén mìng zhī yì yé! qí zhàng ér liú zhī.
癸巳,行樞密院言:「征戍雲南軍士二人逃歸,捕獲,法當死。」詔曰:「如臨戰陣而逃,死宜也。非接戰而逃,輒當以死,何視人命之易耶!其杖而流之。」
ān nán guó wáng chén yì jì, yǐ tiān lì èr nián zú yú hàn yáng fǔ. dīng yǒu, zhì zèng kāi fǔ yí tóng sān sī hú guǎng xíng shěng píng zhāng zhèng shì, wáng jué rú gù, shì zhōng yì.
安南國王陳益稷,以天曆二年卒於漢陽府。丁酉,制贈開府儀同三司、湖廣行省平章政事,王爵如故,諡忠懿。
wù shēn, jiā fēng kǒng zǐ fù qí guó gōng wèi qǐ shèng wáng, mǔ lǔ guó tài fū rén yán shì wèi qǐ shèng wáng fū rén. xuán fēng kǒng zǐ qī bìng guān shì wèi dà chéng zhì shèng wén xuān wáng fū rén, cóng yǎn shèng gōng kǒng sī huì zhī qǐng yě. yòu jiā fēng yán zi yǎn guó fù shèng gōng, zēng zǐ chéng guó zōng shèng gōng, zi sī yí guó shù shèng gōng, mèng zǐ zōu guó yà shèng gōng, hé nán bó chéng hào yù guó gōng, yī yáng bó chéng yí luò guó gōng.
戊申,加封孔子父齊國公為啟聖王,母魯國太夫人顏氏為啟聖王夫人。旋封孔子妻並官氏為大成至聖文宣王夫人,從衍聖公孔思晦之請也。又加封顏子兗國復聖公,曾子郕國宗聖公,子思沂國述聖公,孟子鄒國亞聖公,河南伯程顥豫國公,伊陽伯程頤洛國公。
luó luó sī tǔ guān sā jiā bó jí ā lòu tǔ guān ā lá lǐ zhōu tǔ guān ā dá, yǐ bīng bā qiān chè huǐ zhàn dào, qiǎn bǎ shì cáo tōng qián jié xī fān, yù jù dà dù hé jìn kòu jiàn chāng. sì chuān xíng shěng diào bīng yī qiān qī bǎi rén, lìng wǔ hù zhōu kān tǒng zhī, zhí dǐ luó luó sī jiè, yǐ kòng è xī fān jí zhū mán bù.
羅羅斯土官撒加伯及阿陋土官阿剌、里州土官阿答,以兵八千撤毀棧道,遣把事曹通潛結西番,欲據大渡河進寇建昌。四川行省調兵一千七百人,令五戶周勘統之,直抵羅羅斯界,以控扼西番及諸蠻部。
guǎng xī yáo yú guó ān kòu xiū rén lì pǔ děng xiàn, guǎng xī yuán shuài fǔ fā bīng bǔ zhī, zéi zhòng kuì zǒu, shēng qín guó ān.
廣西猺於國安寇修仁、荔浦等縣,廣西元帥府發兵捕之,賊眾潰走,生擒國安。
shì yuè, jiāng nán dà shuǐ, jiāng zhè hú guǎng yóu shén.
是月,江南大水,江浙、湖廣尤甚。
bā yuè, xīn hài, yún nán yuè lǐ tè mù ěr yǐ bīng tún jiàn chāng, zhí luó luó sī bǎ shì cáo tōng, zhǎn zhī.
八月,辛亥,雲南躍里特穆爾以兵屯建昌,執羅羅斯把事曹通,斬之。
yǎ kè tè mù ěr chū xī dào tián liè, wèi zhì, dīng sì, zhào yǐ jī wù zhì zhòng, qiǎn shǐ qù zhào zhī.
雅克特穆爾出西道田獵,未至,丁巳,詔以機務至重,遣使趣召之。
jǐ wèi, dì zhì zì shàng dōu.
己未,帝至自上都。
yǒu shàng yán wèi zhōu guǎng líng xiàn dì chǎn yín zhě, zhào zhōng shū tài xǐ yuàn qiǎn rén lì qí shì, suì suǒ de yín, guī dà chéng tiān hù shèng sì.
有上言蔚州廣靈縣地產銀者,詔中書、太禧院遣人蒞其事,歲所得銀,歸大承天護聖寺。
xīn yǒu, yù shǐ tái chén qǐng lì yàn wáng wèi huáng tài zǐ. dì yuē: lián zi shàng yòu, fēi yù zōng wèi yàn wáng shí bǐ, qí yǎ kè tè mù ěr zhì, gòng yì zhī.
辛酉,御史台臣請立燕王為皇太子。帝曰:「聯子尚幼,非裕宗為燕王時比,俟雅克特穆爾至,共議之。」
rén shēn, zhào xìng jǔ méng gǔ zì xué.
壬申,詔興舉蒙古字學。
zhōng shū shěng shū mì yuàn yù shǐ tái yán: bǐ fèng zhǐ cái shěng wèi shì, jīn dìng dà nèi sì sù wèi zhī shì, měi sù wèi bù guò sì bǎi rén lèi cháo sù wèi zhī shì, gè bù guò èr bǎi rén. yīng fāng wàn sì qiān èr shí sì rén, dāng jiǎn zhě sì qiān rén nèi yōng jiǔ bǎi jiǔ shí rén, sì jí sài dāng liú zhě gè bǎi rén lèi cháo jiù dǐ gōng fēn yōng rén sān qiān èr bǎi èr shí sì rén, dāng liú zhě qiān yī bǎi èr shí rén yìng chén qiè lián kǒu gòng wàn rén, dāng liú zhě liù qiān rén. qí tài qù zhě, chì guī běn bù zhe jí yīng yì. zì cái shěng zhī hòu, gè sù wèi fù yǒu róng nì hàn nán gāo lì rén jí nú lì làn chōng zhě, jí sài guān yǔ qí zhǎng zhàng wǔ shí qī, fàn zhě yǔ diǎn gěi sàn zhě jiē zhàng qī shí qī, méi jiā zī zhī bàn, yǐ jí rù zhī bàn wèi gào zhě shǎng. réng lìng jiān chá yù shǐ chá zhī. zhì kě.
中書省、樞密院、御史台言:「比奉旨裁省衛士,今定大內四宿衛之士,每宿衛不過四百人;累朝宿衛之士,各不過二百人。鷹坊萬四千二十四人,當減者四千人;內饔九百九十人,四集賽當留者各百人;累朝舊邸宮分饔人三千二百二十四人,當留者千一百二十人;媵臣、怯憐口共萬人,當留者六千人。其汰去者,斥歸本部著籍應役。自裁省之後,各宿衛復有容匿漢、南、高麗人及奴隸濫充者,集賽官與其長杖五十七,犯者與典給散者皆杖七十七,沒家貲之半,以籍入之半為告者賞。仍令監察御史察之。」制可。
jiǔ yuè, gēng chén, bà rù sù bǔ guān lì.
九月,庚辰,罷入粟補官例。
dà níng lù dì zhèn.
大寧路地震。
jiǎ shēn, mìng yì wén jiān yǐ yǎ kè tè mù ěr shì jiā kè bǎn xíng zhī.
甲申,命藝文監以《雅克特穆爾世家》刻板行之。
jiān chá yù shǐ gé míng chéng hé zòu: liáo yáng xíng shěng píng zhāng hā lǎ tè mù ěr, cháng zuò zāng bèi zhàng zuì, jīn fù rèn yǐ zǎi zhí, kòng zhì dōng fān, yì zú jiàn guó jiā míng jué zhī làn, qǐng xíng chù bà. cóng zhī.
監察御史葛明誠劾奏:「遼陽行省平章哈喇特穆爾,嘗坐贓被杖罪,今復任以宰執,控制東籓,亦足見國家名爵之濫,請行黜罷。」從之。
xīn mǎo, jiān chá yù shǐ duō luō tái wáng wén ruò yán: lǐng běi xíng shěng, nǎi tài zǔ zhào jī zhī dì, wǔ zōng shí, tài shī yī qí chè ěr wèi yòu chéng xiàng, tài fù dá ěr hǎn wèi zuǒ chéng xiàng, bǎo ān biān jìng, cháo tíng wú běi gù zhī yōu. jīn nǎi mìng hā mǎ ěr tú wèi píng zhāng zhèng shì, qí rén suǒ suǒ wú zhèng dà zhī chēng, qián gǔ jiǎ bīng zhī shì, měng wú suǒ zhī, qǐ néng zhāo xuān huáng yóu, zàn xiāng guó zhèng! qiě yǐ yī qí chè ěr bèi jū yú qián ér yǐ sī rén jì qí hòu, xián bù xiào gù bù dài biàn ér míng, lǐ yí chù bà. zhì kě zhī.
辛卯,監察御史哆囉台、王文若言:「嶺北行省,乃太祖肇基之地,武宗時,太師伊齊徹爾為右丞相,太傅達爾罕為左丞相,保安邊境,朝廷無北顧之憂。今乃命哈瑪爾圖為平章政事,其人瑣瑣無正大之稱,錢穀甲兵之事,懵無所知,豈能昭宣皇猷,贊襄國政!且以伊齊徹爾輩居於前而以斯人繼其後,賢不肖固不待辨而明,理宜黜罷。」制可之。
zhì lù chuān lù jūn mín zǒng guǎn fǔ. fù lì zǒng guǎn fǔ yú hā lǎ huǒ zhōu.
置麓川路軍民總管府。復立總管府於哈喇火州。
yǐ wèi, yù shǐ tái chén hé zòu: qián zhōng shū píng zhāng sū sū, dāo jū tái dǐng, zhuān sì tān yín, liǎng jīng zhàng duàn, fāng yì liú cuàn. xìng méng ēn yòu, liàng xǐ hú guǎng, bù fù wèi fǎ zì shǒu, ér nǎi xié qī qǔ qiè, làn wū bǎi duān. kuàng hú guǎng nǎi tún bīng zhòng zhèn, qǐ yí jū cǐ! qǐng píng zhī yuǎn yì, yǐ shì zhì gōng. zhào yǒng cuàn léi zhōu, hú guǎng xíng shěng qiǎn rén xiè sòng.
乙未,御史台臣劾奏:「前中書平章蘇蘇,叨居台鼎,專肆貪淫,兩經杖斷,方議流竄。幸蒙恩宥,量徙湖廣,不復畏法自守,而乃攜妻取妾,濫污百端。況湖廣乃屯兵重鎮,豈宜居此!請屏之遠裔,以示至公。」詔永竄雷州,湖廣行省遣人械送。
jǐ hài, chì: zhū sè rén fēi qí běn sú, gǎn yǒu dì shōu qí sǎo, zi shōu shù mǔ zhě, zuò zuì.
己亥,敕:「諸色人非其本俗,敢有弟收其嫂,子收庶母者,坐罪。」
dīng wèi, chì yǒu sī shàn zhì nán jiāo zhāi gōng.
丁未,敕有司繕治南郊齋宮。
chén zhōu wàn hù tú kè lǐ bù hā mǔ shū mù lǔ shì yǐ zhì jié, zhāng zhōu lóng xī xiàn chén bì dá yǐ xiào xíng, bìng jīng qí mén.
辰州萬戶圖克里布哈母舒穆嚕氏以志節,漳州龍溪縣陳必達以孝行,並旌其門。
dōng, shí yuè, xīn yǒu, dì shǐ fú dà qiú gǔn miǎn, qīn sì hào tiān shàng dì yú nán jiāo, yǐ tài zǔ pèi. gài zì shì zǔ zhì shì fán qī shì, ér nán jiāo qīn sì zhī lǐ shǐ kè jǔ yān.
冬,十月,辛酉,帝始服大裘、袞冕,親祀昊天上帝於南郊,以太祖配。蓋自世祖至是凡七世,而南郊親祀之禮始克舉焉。
yǐ chǒu, guǎng xī yáo kòu héng zhōu jí yǒng chún xiàn, chì guǎng xī yuán shuài fǔ lǜ bīng bǔ zhī.
乙丑,廣西猺寇橫州及永淳縣,敕廣西元帥府率兵捕之。
rén shēn, yù shǐ tái yán: nèi wài guān lì lìng jiā rén shòu cái, yǐ qí gàn míng fàn yì, zuì zhǐ zhàng chì. jīn tān wū zhě yuán cǐ fàn fǎ yù duō, qǐng yī shí èr zhāng, jì zāng duō guǎ lùn zuì. cóng zhī.
壬申,御史台言:「內外官吏令家人受財,以其干名犯義,罪止杖斥。今貪污者緣此犯法愈多,請依十二章,計贓多寡論罪。」從之。
yǐ hài, cì bó yí shū qí miào é yuē shèng qīng, suì chūn qiū sì yǐ shǎo láo.
乙亥,賜伯夷、叔齊廟額曰聖清,歲春秋祀以少牢。
qiǎn shǐ qù sì chuān yún nán xíng shěng bīng jìn tǎo. yú shì sì chuān xíng shěng píng zhāng dá chūn yǐn bīng yóu yǒng níng zuǒ chéng bó luō yǐn bīng yóu qīng shān máng bù bìng jìn, chén bīng zhōu ní yì, jí lù yú děng zhàn, shā mán bīng sān bǎi yú rén. lù yú zhòng kuì, jí duó qí guān ài, yǐ dǎo shùn yuán zhū jūn. shí yún nán xíng shěng píng zhāng qí zhū děng jù shī qī bù zhì.
遣使趣四川、雲南行省兵進討。於是四川行省平章達春引兵由永寧、左丞博囉引兵由青山茫部並進,陳兵周泥驛,及祿余等戰,殺蠻兵三百餘人。祿餘眾潰,即奪其關隘,以導順元諸軍。時雲南行省平章奇珠等俱失期不至。
shí yī yuè, xīn sì, yù shǐ tái chén yán: shǎn xī xíng shěng zuǒ chéng qí lǎ, zuò shòu rén tóng nú yī rén jí yīng wǔ, qǐng lùn rú lǜ. zhào yuē: wèi zhì zǎi fǔ, shí guó hòu lù, yóu shòu rén shēng kǒu, lǐ yí zuì zhī. dàn yīng wǔ wēi wù, yǐ shì lùn zāng, shī yú tài kē, qí cóng zhòng zhě yì zuì. jīn hòu fán kuì qín niǎo zhě, wù yǐ zāng lùn, zhe wèi lìng.
十一月,辛巳,御史台臣言:「陝西行省左丞齊喇,坐受人僮奴一人及鸚鵡,請論如律。」詔曰:「位至宰輔,食國厚祿,猶受人生口,理宜罪之。但鸚鵡微物,以是論贓,失於太苛,其從重者議罪。今後凡饋禽鳥者,勿以贓論,著為令。」
bǐng xū, luó luó sī sā jiā bó wū sā ā dá děng hé zhū bù wàn wǔ qiān rén gōng jiàn chāng, yuè lǐ tè mù ěr děng yǐn bīng zhuī zhàn yú mù tuō shān xià, bài zhī, zhǎn shǒu wǔ bǎi yú jí.
丙戌,羅羅斯撒加伯、烏撒阿答等合諸部萬五千人攻建昌,躍里特穆爾等引兵追戰於木托山下,敗之,斬首五百餘級。
guǎng xī lián fǎng sī yán: jīn tǎo pàn yáo, gè xíng shěng guān jiāng bīng èr wàn rén, jiē tún zhù jìng jiāng, qiān yán bù jìn, kuàng rì chí jiǔ, kǒng shī shì jī. zhào qiǎn shǐ qù zhī.
廣西廉訪司言:「今討叛猺,各行省官將兵二萬人,皆屯住靜江,遷延不進,曠日持久,恐失事機。」詔遣使趣之。
zhī shū mì yuàn shì yǎ kè bù lián, qǐng yī jiù zhì quán gěi yīng fāng chú sù, shǐ wú pín fá, dì yuē: guó yòng jiē bǎi xìng suǒ gōng, dāng liàng rù wèi chū, zhèn qǐ yǐ yīng fāng shī qí lì, zhòng kùn wú mín zāi! bù cóng.
知樞密院事雅克布連,請依舊制全給鷹坊芻粟,使無貧乏,帝曰:「國用皆百姓所供,當量入為出,朕豈以鷹坊失其利,重困吾民哉!」不從。
xīn chǒu, chì hé nán xíng shěng: mín jiān zì shí tián tǔ liáng shuì, bù tōng zhōu jí zhī chù, dé yǐ chāo dài shū.
辛丑,敕河南行省:「民間自實田土糧稅,不通舟楫之處,得以鈔代輸。」
shí èr yuè, jǐ yǒu, yǐ dǒng zhòng shū cóng sì kǒng zǐ miào, wèi liè qī shí zi zhī xià.
十二月,己酉,以董仲舒從祀孔子廟,位列七十子之下。
guó zi shēng jī fēn jí děng zhě, shěng tái jí xián yuàn kuí zhāng gé guān tóng kǎo shì, zhōng shì zhě yǐ děng dì shì guān, bù zhōng zhě fù rù xué yì yè.
國子生積分及等者,省、台、集賢院、奎章閣官同考試,中式者以等第試官,不中者復入學肄業。
xīn hài, lì yàn wáng lǎ tè nà dá lǎ wèi huáng tài zǐ, zhào tiān xià.
辛亥,立燕王喇特納達喇為皇太子,詔天下。
wù wǔ, yǐ jiāo sì lǐ chéng, yù dà míng diàn shòu wén wǔ bǎi guān cháo hè, dà shè tiān xià.
戊午,以郊祀禮成,御大明殿受文武百官朝賀,大赦天下。
guǐ yǒu, zhào xuān zhōng hù wèi qīn jūn dōu wàn hù fǔ: fán lì yíng sī jìng nèi suǒ shǔ shān lín chuān zé, qí qín shòu yú biē xī gōng nèi shàn, zhū liè bǔ zhě zuò zuì.
癸酉,詔宣忠扈衛親軍都萬戶府:「凡立營司境內所屬山林川澤,其禽獸魚鱉悉供內膳,諸獵捕者坐罪。」
jiān chá yù shǐ qín qǐ zōng, hé zhōng chéng hé shàng shòu rén fù nǚ, jiàn mǎi xiàn guān wū, bù bào. qǐ zōng rù jiàn, guì biàn jiǔ zhī, chì lìng qǐ, qǐ zōng bù qǐ, huì rì mù, chū. míng rì, lì tài zǐ, yǒu shè, qǐ zōng yòu zòu: bù zuì hé shàng, wú yǐ zhèng guó fǎ. hé shàng nǎi fú gū. dì yuē: wèi yù shǐ dāng rú shì yǐ. yuán huì, cì jì xùn fú, lìng dé yǔ dà yàn.
監察御史秦起宗,劾中丞和尚受人婦女,賤買縣官屋,不報。起宗入見,跪辨久之,敕令起,起宗不起,會日暮,出。明日,立太子,有赦,起宗又奏:「不罪和尚,無以正國法。」和尚乃伏辜。帝曰:「為御史當如是矣。」元會,賜濟遜服,令得與大宴。
jiǎ xū, chì gè xíng shěng: fán yù biān fáng yǒu jǐng, xǔ lìng pián yí fā bīng, shì huǎn zé yì wén.
甲戌,敕各行省:「凡遇邊防有警,許令便宜發兵,事緩則驛聞。」
qīng jiāng fàn pēng, yǐ cháo chén jiàn wèi hàn lín yuàn biān xiū guān, zhì mǎn, zhuó hǎi nán hǎi běi dào lián fǎng sī zhào mó, xún lì xiá pì, bù dàn fēng bō zhàng lì, suǒ zhì xìng xué jiào mín, xuě lǐ yuān zhì shén zhòng. qiān fú jiàn mǐn hǎi dào zhī shì, mǐn sú sù wū, wén xiù jú qǔ liáng jiā zǐ wèi xiù gōng, wú bié yóu shén. pēng zuò gē shī yī piān shù qí bì, lián fǎng shǐ qǔ yǐ shàng wén, jiē bà qiǎn zhī, qí bì suì gé. wèi jǐ, yí jí guī, shì suì zú.
清江范梈,以朝臣薦為翰林院編修官,秩滿,擢海南、海北道廉訪司照磨,巡歷遐僻,不憚風波瘴癘,所至興學教民,雪理冤滯甚眾。遷福建閩海道知事,閩俗素污,文繡局取良家子為繡工,無別尤甚。梈作歌詩一篇述其弊,廉訪使取以上聞,皆罷遣之,其弊遂革。未幾,移疾歸,是歲卒。
kuí zhāng gé chū kāi, shǒu zhuó hàn lín yīng fèng jiē xī sī wèi shòu jīng láng, yǐ jiào xūn qī dà chén zǐ sūn. dì shí xìng gé zhōng, yǒu suǒ zī fǎng, zòu duì chēng zhǐ, héng yǐ zì hū zhī ér bù míng. měi zhōng shū zòu yòng rú chén, bì wèn yuē: qí cái hé rú jiē màn shuò? jiān chū suǒ shàng tài píng zhèng yào sì shí jiǔ zhāng yǐ shì tái chén yuē: cǐ zhèn shòu jīng láng jiē màn shuò suǒ jìn yě. qí jiàn qīn zhòng rú cǐ.
奎章閣初開,首擢翰林應奉揭傒斯為授經郎,以教勛戚大臣子孫。帝時幸閣中,有所咨訪,奏對稱旨,恆以字呼之而不名。每中書奏用儒臣,必問曰:「其才何如揭曼碩?」間出所上《太平政要》四十九章以示台臣曰:「此朕授經郎揭曼碩所進也。」其見親重如此。
xī sī, fù zhōu rén. dì bù chǎn jīn, guān mín huò yú jiān mín zhī yán, mù táo jīn hù sān bǎi hù ér yǐ qí rén zǒng zhī, sàn wǎng tā jùn cǎi jīn yǐ xiàn, suì kè zì sì liǎng, lèi zēng zhì sì shí jiǔ liǎng. qí rén jì sǐ, ér sān bǎi hù suǒ cún wú shén yī, yòu pín bù liáo shēng yǒu sī nǎi zé mín zhī shòu yì yú guān zhě dài shū, mín duō yǐ shì pò chǎn. zhōng shū yīn xī sī yán, suì juān qí zhēng, mín lài yǐ sū.
傒斯,富州人。地不產金,官民惑於奸民之言,募淘金戶三百戶而以其人總之,散往它郡採金以獻,歲課自四兩,累增至四十九兩。其人既死,而三百戶所存無什一,又貧不聊生;有司乃責民之受役於官者代輸,民多以是破產。中書因傒斯言,遂蠲其征,民賴以蘇。
zhì shùn èr nián
◎至順二年
chūn, zhēng yuè, jǐ mǎo, yù zhì kuí zhāng gé jì, qīn shū, kè yú shí.
春,正月,己卯,御製《奎章閣記》,親書,刻於石。
xíng shū mì yuàn shǐ chè ěr tè mù ěr děng yán: shí yī yuè, rén dé fǔ quán dá lǔ gá qí qū shù, jiū jí bīng zhòng yǐ tǎo yún nán, shǒu bài bù hū zéi bīng yú mǎ lóng zhōu, yǐ shì yuè shí yī rì shā bù hū dì bài yán, xiàn guó yú yù wáng. shí sān rì, zhàn yú mǎ jīn shān, huò bù hū jí qí dì bā yán chè ěr qí dǎng bài bù hā děng shí yú rén, zhū zhī, yú jiē jiē kuì, dú lù, yú jù jīn shā jiāng. zhào qù jìn bīng tǎo zhī.
行樞密院使徹爾特穆爾等言:「十一月,仁德府權達嚕噶齊曲術,糾集兵眾以討雲南,首敗布呼賊兵於馬龍州,以是月十一日殺布呼弟拜延,獻馘於豫王。十三日,戰於馬金山,獲布呼及其弟巴延徹爾、其黨拜布哈等十餘人,誅之,餘皆皆潰,獨祿,余據金沙江。」詔趣進兵討之。
dīng hài, yǐ shòu ān shān yīng zōng suǒ jiàn sì wèi chéng, zhào zhōng shū shěng gěi chāo shí wàn dìng gōng qí fèi, réng mìng yǎ kè tè mù ěr sà tí děng zǒng dū qí gōng yì.
丁亥,以壽安山英宗所建寺未成,詔中書省給鈔十萬錠供其費,仍命雅克特穆爾、薩題等總督其工役。
wù zǐ, zào suì é chāo běn, zhì yuán chāo bā shí jiǔ wàn wǔ qiān dìng, zhōng tǒng chāo wǔ qiān dìng.
戊子,造歲額鈔本,至元鈔八十九萬五千錠,中統鈔五千錠。
mìng xìng hé lù jiàn yǎ kè tè mù ěr yīng péng.
命興和路建雅克特穆爾鷹棚。
xīn mǎo, huáng tài zǐ lǎ tè nà dá lǎ hōng. rén chén, mìng gōng xiāng fǎ lī děng hù líng niǎn běi fù zàng yú shān líng, réng mìng fǎ lī děng shǒu zhī.
辛卯,皇太子喇特納達喇薨。壬辰,命宮相法哩等護靈輦北祔葬於山陵,仍命法哩等守之。
yù shǐ tái chén hé zòu fú jiàn xuān wèi fù shǐ hā jì, qián wèi guǎng dōng lián fǎng fù shǐ, tān wū láng jí, yí bà chù, cóng zhī.
御史台臣劾奏福建宣慰副使哈濟,前為廣東廉訪副使,貪污狼籍,宜罷黜,從之。
jiǎ chén, jiàn kǒng zǐ miào yú hòu wèi.
甲辰,建孔子廟於後衛。
yǐ sì, zhèn xī wǔ jìng wáng chuò sī bān yù wáng lǎ tè nà shí lī jí xíng shěng xíng yuàn guān tóng tǎo yún nán, bīng shí yú wàn, yǐ qù nián shí yī yuè shí yī rì, chuò sī bān shī cì luó luó sī, qī yuè lǐ tè mù ěr huì yú qǔ jìng mǎ lóng děng zhōu yuè lǐ tè mù ěr bèi dào jiān jìn, duó jīn shā jiāng. shí èr yuè shí qī rì, dà jūn jī bài ā hā bīng, ā hā wěi jiàng, míng rì, lǜ bīng lái xí wǒ yíng, chuò sī bān děng yòu jī bài zhī, ā hā cuàn zǒu dà jūn zhí qū zhōng qìng, yù zéi yú ān níng zhōu, zài zhàn, dà bài zhī. èr shí bā rì, ā hā lái nì zhàn, suì jiù qín, zhǎn yú jūn qián. sān shí rì, jiāng dǐ zhōng qìng, zéi bīng qī qiān yóu jù zhàn yú jiā qiáo gǔ bì kǒu, yuè lǐ tè mù ěr zuǒ jiá zhōng liú shǐ, dòng ěr hòu, bá shǐ fù zhàn, dà jié, suì fù xíng shěng zhì, zhū jūn jiē huì, zhù yú chéng zhōng, fēn bīng zhuī bǔ cán zéi yú sōng míng zhōu. jié wén, zhào zǒng bīng guān liáng dù huǎn jí, cóng yí qū wài.
乙巳,鎮西武靖王綽斯班、豫王喇特納實哩及行省、行院官同討雲南,兵十餘萬,以去年十一月十一日,綽斯班師次羅羅斯,期躍里特穆爾會於曲靖、馬龍等州;躍里特穆爾倍道兼進,奪金沙江。十二月十七日,大軍擊敗阿哈兵,阿哈偽降,明日,率兵來襲我營,綽斯班等又擊敗之,阿哈竄走;大軍直趨中慶,遇賊於安寧州,再戰,大敗之。二十八日,阿哈來逆戰,遂就擒,斬於軍前。三十日,將抵中慶,賊兵七千猶拒戰於伽橋、古壁口,躍里特穆爾左頰中流矢,洞耳後,拔矢復戰,大捷,遂復行省治,諸軍皆會,駐於城中,分兵追捕殘賊於嵩明州。捷聞,詔總兵官量度緩急,從宜區外。
xíng shū mì yuàn shǐ chè ěr tè mù ěr, zhì jūn yǒu jì lǜ, suǒ guò qiū háo wú fàn zéi píng, shǎng lài shén hòu, xī fēn cì jiāng shì, náng zhuāng wéi jīn zhì ér yǐ.
行樞密院使徹爾特穆爾,治軍有紀律,所過秋毫無犯;賊平,賞賚甚厚,悉分賜將士,囊裝惟巾櫛而已。
èr yuè, wù shēn, lì guǎng jiào zǒng guǎn fǔ, yǐ zhǎng sēng ní zhī zhèng, fán shí liù suǒ, zhì zhèng sān pǐn. fǔ shè dá lǔ gá qí zǒng guǎn mín zhī fǔ shì pàn guān gè yī yuán, xuān zhèng yuàn xuǎn liú nèi guān nǐ zhù yǐ wén, zǒng guǎn zé sēng wèi zhī.
二月,戊申,立廣教總管府,以掌僧尼之政,凡十六所,秩正三品。府設達嚕噶齊、總管、民知府事、判官各一員,宣政院選流內官擬注以聞,總管則僧為之。
sì chuān xíng shěng zhāo yù huái dé fǔ lǘ gǔ shén yòng děng sì dòng jí shēng mán shí èr dòng jiē nèi fù, zhào shēng huái dé fǔ wèi xuān fǔ sī yǐ zhèn zhī. zhū dòng gè shè zhǎng guān sī jí xún jiǎn sī, qiě mìng gè hái suǒ lüè shēng kǒu.
四川行省招諭懷德府驢谷、什用等四洞及生蠻十二洞皆內附,詔升懷德府為宣撫司以鎮之。諸洞各設長官司及巡檢司,且命各還所掠生口。
hú guǎng cān zhèng chè ěr tè mù ěr yǔ sū sū bān tǎn jù zuò chū yuàn yán, xíng bù jū shí dìng zuì, huì shè, bìng liú huāng pì zhōu jùn, réng jí qí jiā sū sū jìn gù zhōng shēn.
湖廣參政徹爾特穆爾與蘇蘇、班坦俱坐出怨言,刑部鞫實定罪,會赦,並流荒僻州郡,仍籍其家;蘇蘇禁錮終身。
jǐ yǒu, shū mì yuàn yán: chè ěr tè mù ěr bó luō yǐ zhēng yuè wù yín bài wū sā mán bīng, shè zhòng lù yú, jiàng qí mín, wū méng dōng chuān yì liáng zhōu mán bīng yí liáo děng jù kuǎn fù. chuò sī bān děng zhù zhōng qìng, fù xíng shěng shì. yòu yán: chéng jiāng lù mán guān jùn róng bào zéi gǔ lǎ hū, jí tú qìn zhī dì bài lǎ tú mì shí děng, wěi jiàng yú yù wáng ér fǎn wéi zhī, zhì yì lóng yì, gǔ lǎ hū děng yǎn xí guān jūn. sì chuān píng zhāng dá chūn dùn bīng bù jìn, píng zhāng qí zhū qī zǐ zī chù wèi zéi suǒ lüè. dié zhī tú qìn fāng xiū chéng bǎo, bù bīng jù shǒu, wú chū jiàng yì zhào sù jìn bīng tǎo zhī.
己酉,樞密院言:「徹爾特穆爾、博囉以正月戊寅敗烏撒蠻兵,射中祿余,降其民,烏蒙、東川、易良州蠻兵、夷獠等俱款附。綽斯班等駐中慶,復行省事。」又言:「澄江路蠻官郡容報賊古喇呼,及圖沁之弟拜喇圖密實等,偽降於豫王而反圍之,至易龍驛,古喇呼等掩襲官軍。四川平章達春頓兵不進,平章奇珠妻子孳畜為賊所掠。諜知圖沁方修城堡,布兵拒守,無出降意」詔速進兵討之。
xīn hài, jiàn yǎ kè tè mù ěr jū dì yú xìng shèng gōng zhī xī nán, zhào sà tí jí liú shǒu sī dǒng qí yì.
辛亥,建雅克特穆爾居第於興聖宮之西南,詔薩題及留守司董其役。
yǐ mǎo, yún nán tǒng bīng guān bào zhū mán xī jiàng, wéi lù yú zhuī bǔ wèi huò.
乙卯,雲南統兵官報諸蠻悉降,惟祿余追捕未獲。
zhū wáng qí qí kè tú xī gé, zuò wàng yán bù dào, zhào ān zhì qí qí kè tú guǎng zhōu, xī gé léi zhōu.
諸王齊齊克圖、錫格,坐妄言不道,詔安置齊齊克圖廣州,錫格雷州。
sān yuè, xīn sì, yù shǐ tái chén hé zòu: yàn nán lián fǎng shǐ bù zán ěr, qián wèi mǐn hǎi lián fǎng shǐ, shòu zāng lèi wàn, suī yù shè yuán, yí zhuī duó zhì mìng, jí méi liú cuàn. zhào rú suǒ yán, réng bào qí zuì.
三月,辛巳,御史台臣劾奏:「燕南廉訪使布咱爾,前為閩海廉訪使,受贓累萬,雖遇赦原,宜追奪制命,籍沒流竄。」詔如所言,仍暴其罪。
jiǎ shēn, huì huáng tài zǐ zhēn róng, fèng ān qìng shòu sì zhī dōng lù dǐng diàn, sì rú lèi cháo shén yù diàn yí. yǐ huàn zhě bài zhū shì huáng tài zǐ jí bù jǐn, zhàng chì zhī.
甲申,繪皇太子真容,奉安慶壽寺之東鹿頂殿,祀如累朝神御殿儀。以宦者拜珠侍皇太子疾不謹,杖斥之。
guān zhōu yǒu chóng shí sāng sì shí yú wàn zhū.
冠州有蟲食桑四十餘萬株。
bǐng xū, yǔ tǔ mái.
丙戌,雨土霾。
sī tú xī shā yán: táo hóng jǐng hú jiā qū yǒu fù yǐ fēi tiān lì, zhōng shì jiǎ chén jūn zhī yǔ, jīn bì xià shēng nián jì hào shì yǔ zhī hé, cǐ shí shòu mìng zhī fú, qǐng lù fù shǐ guǎn, bān gào zhōng wài. zhào hàn lín jí xián kuí zhāng lǐ bù zá yì zhī. hàn lín zhū chén yì yǐ wèi: táng kāi yuán jiān, tài zǐ bīn kè xuē ràng jìn wǔ hòu dǐng míng yún: shàng yuán jiàng jiān, fāng jiàn lóng jī. wèi xuán zōng shòu mìng zhī fú. yáo chóng biǎo hè, qǐng xuān shì shǐ guān, bān gào zhōng wài. ér sòng rú sī mǎ guāng chì qí cǎi ǒu hé zhī wén yǐ wèi fú ruì, nǎi xiǎo chén zhī chǎn, ér zǎi xiàng shí zhī, shì wǔ qí jūn yě. jīn hóng jǐng zhī qū, suī yú shēng nián jì hào ruò ǒu hé zhě, rán bì xià yīng tiān shùn rén, shào lóng zhèng tǒng, yú jīn sì nián, bó hǎi nèi wài, wǎng bù guī xīn, gù wú dài yú páng yǐn qū shuō yǐ wèi fú mìng. cóng qí suǒ yán, kǒng qǐ chèn wěi zhī duān, fēi suǒ yǐ dìng mín zhì. shì suì qǐn.
司徒錫沙言:「陶弘景《胡笳曲》有『負扆飛天曆,終是甲辰君』之語,今陛下生年、紀號適與之合,此實受命之符,請錄付史館,頒告中外。」詔翰林、集賢、奎章、禮部雜議之。翰林諸臣議以為:「唐開元間,太子賓客薛讓進武后《鼎銘》云:『上元降監,方建隆基。』為玄宗受命之符。姚崇表賀,請宣示史官,頒告中外。而宋儒司馬光斥其采偶合之文以為符瑞,乃小臣之諂,而宰相實之,是侮其君也。今弘景之曲,雖於生年、紀號若偶合者,然陛下應天順人,紹隆正統,於今四年,薄海內外,罔不歸心,固無待於旁引曲說以為符命。從其所言,恐啟讖緯之端,非所以定民志。」事遂寢。
wù wǔ, yǐ lóng qìng zhōu zhī liú bēi yuán chí shuǐ wéi shàng tián cì yǎ kè tè mù ěr.
戊午,以龍慶州之流杯園池、水磑上田賜雅克特穆爾。
guǐ sì, xiū pǔ tiān dà jiào.
癸巳,修普天大醮。
yù wáng lǎ tè nà shí lī zhèn xī wǔ jìng wáng chuò sī bān děng qín yún nán zhū zéi jí qí jiāng xiào, zhé yǐ xùn.
豫王喇特納實哩、鎮西武靖王綽斯班等擒雲南諸賊及其將校,磔以徇。
guǐ mǎo, zhōng shū shěng yán: jiā xìng píng jiāng sōng jiāng jiāng yīn lú chǎng dàng shān shā tú shā tián zhī jí yú guān zhě, cháng cì tā rén, jīn qǐng gǎi cì yǎ kè tè mù ěr. lìng yǒu sī rú shù gěi fù.
癸卯,中書省言:「嘉興、平江、松江、江陰蘆場、盪山、沙塗、沙田之籍於官者,嘗賜他人,今請改賜雅克特穆爾。」令有司如數給付。
xià, sì yuè, bǐng wǔ shuò, quán níng mín wáng tuō huān xiàn yín kuàng. zhào shè yín chǎng tí jǔ sī, lì zhōng zhèng yuàn.
夏,四月,丙午朔,全寧民王托歡獻銀礦。詔設銀場提舉司,隸中政院。
mìng xī sēng yú wǔ tái jí wù líng shān zuò fó shì gè yī yuè, wèi huáng zǐ gǔ lǔ dá lǎ qí fú.
命西僧於五台及霧靈山作佛事各一月,為皇子古嚕達喇祈福。
wù shēn, huáng gū lǔ guó dà zhǎng gōng zhǔ hōng.
戊申,皇姑魯國大長公主薨。
yǐ gōng zhōng gāo lì nǚ zǐ cì yǎ kè tè mù ěr, gāo lì guó wáng qǐng gē guó zhōng tián wèi zī sòng, zhào qiǎn shǐ wǎng shòu zhī.
以宮中高麗女子賜雅克特穆爾,高麗國王請割國中田為資送,詔遣使往受之。
fā wèi zú sān qiān zhù dà chéng tiān hù shèng sì gōng yì.
發衛卒三千助大承天護聖寺工役。
gēng xū, zhào jiàn yǎ kè tè mù ěr shēng cí yú hóng qiáo nán, shù bēi yǐ jì qí xūn.
庚戌,詔建雅克特穆爾生祠於紅橋南,樹碑以紀其勛。
zhēn dìng wǔ zhì xiàn dì zhèn, yú yuè bù zhǐ.
真定武陟縣地震,逾月不止。
wù wǔ, mìng xìng hé jiàn wū jū hǎi qīng, shàng dōu jiàn wū jū yīng gú.
戊午,命興和建屋居海青,上都建屋居鷹鶻。
gēng shēn, níng guó lù jīng xiàn mín zhāng dào, shā rén wèi dào, dào dì jí cóng ér bù jiā gōng, jū qiú qī nián bù jué. jí mǔ lǎo, wú tā zi sūn, zhōng shū shěng chén yǐ wén, chì miǎn sǐ, zhàng ér shì zhī, bǐ yǎng qí mǔ.
庚申,寧國路涇縣民張道,殺人為盜,道弟吉從而不加功,拘囚七年不決。吉母老,無他子孫,中書省臣以聞,敕免死,杖而釋之,俾養其母。
rén xū, shū mì yuàn yán: yún nán yǐ píng, zhèn xī wǔ jìng wáng chuò sī bān zòu yán: zhǒng rén pàn zhě suī yǐ lüè dìng, qí yú dǎng táo cuàn shān gǔ, bù néng bì qí wú fǎn cè, qǐng liú jīng wáng é sū é bù hǎn jí zhū wáng suǒ nuò mù děng gè lǐng suǒ bù tún zhù yī èr suì, yǐ shì wēi zhòng. cóng zhī. réng mìng yù wáng fēn bīng gòng shǒu yī suì yǐ zhèn jí zhī, yú jūn jiē qiǎn hái suǒ bù, tǒng bīng guān zhào fù què.
壬戌,樞密院言:「雲南已平,鎮西武靖王綽斯班奏言:『種人叛者雖已略定,其餘黨逃竄山谷,不能必其無反側,請留荊王額蘇額布罕及諸王索諾木等各領所部屯駐一二歲,以示威重。』」從之。仍命豫王分兵共守一歲以鎮輯之,餘軍皆遣還所部,統兵官召赴闕。
jiǎ zǐ, zhào: gù shàng shū shěng chéng xiàng tuō kè tuō, kě shì sān bǎo nǔ lì, yǐ suǒ jí jiā zī hái qí jiā.
甲子,詔:「故尚書省丞相托克托,可視三寶努例,以所籍家資還其家。」
yù shǐ tái yán tóng qiān zhōng zhèng yuàn shì yīn zhòng róng, jiān tān xié nìng, mào āi jū guān, zhào chù zhī.
御史台言同僉中政院事殷仲容,奸貪邪佞,冒哀居官,詔黜之。
wù chén, kuí zhāng gé yǐ zuǎn xiū jīng shì dà diǎn, qǐng cóng hàn lín guó shǐ yuàn qǔ tuō bù qí yán yī shū yǐ jì tài zǔ yǐ lái shì jī, zhào yǐ mìng hàn lín xué shì chéng zhǐ yā bù hā tǎ sī hā yǎ. yā bù hā yán: tuō bù qí yán shì guān mì jìn, fēi kě lìng wài rén chuán xiě, chén děng bù gǎn fèng zhào. cóng zhī.
戊辰,奎章閣以纂修《經世大典》,請從翰林、國史院取《托布齊延》一書以紀太祖已來事跡,詔以命翰林學士承旨押布哈、塔斯哈雅。押布哈言:「《托布齊延》事關秘禁,非可令外人傳寫,臣等不敢奉詔。」從之。
héng zhōu lù bǐ suì hàn huáng, réng dà shuǐ, mín shí cǎo mù dài jǐn, yòu yì lì zhě shí jiǔ. rén shēn, hú nán dào xuān wèi sī qǐng zhèn liáng mǐ wàn shí, cóng zhī.
衡州路比歲旱蝗,仍大水,民食草木殆盡,又疫癘者十九。壬申,湖南道宣慰司請賑糧米萬石,從之。
wǔ yuè, jiǎ wǔ, yǐ píng jiāng guān tián wǔ bǎi qǐng lì dào tián tí jǔ sī, lì gōng xiāng dōu zǒng guǎn fǔ.
五月,甲午,以平江官田五百頃立稻田提舉司,隸宮相都總管府。
yǐ wèi, zuǎn xiū huáng cháo jīng shì dà diǎn chéng.
乙未,纂修《皇朝經世大典》成。
bǐng shēn, dì rú shàng dōu, chì zài jīng bǎi sī rì jí gōng shǔ, zì chén zhì mù wù fèi shì.
丙申,帝如上都,敕在京百司日集公署,自辰至暮勿廢事。
wù xū, cì hóng qiáo, lín shì yǎ kè tè mù ěr shēng cí.
戊戌,次紅橋,臨視雅克特穆爾生詞。
liù yuè, yǐ sì shuò, jiān chá yù shǐ hán yuán shàn yán: lì dài guó xué jiē shèng, dú běn cháo guó xué shēng jǐn sì bǎi yuán, yòu fù fēn biàn méng gǔ sè mù hàn rén zhī é. qǐng fán méng gǔ sè mù hàn rén, bù xiàn yuán é jiē dé rù xué. yòu, jiān chá yù shǐ chén shǒu zhōng yán: fán shì zhě qīn lǎo, bié wú tā dīng shì yǎng, qǐng bù xiàn dì fāng míng cì, cóng yōu fù jìn qiān diào, shù guǎng zhōng xiào zhī dào. jiē bù bào.
六月,乙巳朔,監察御史韓元善言:「歷代國學皆盛,獨本朝國學生僅四百員,又復分辨蒙古、色目、漢人之額。請凡蒙古、色目、漢人,不限員額皆得入學。」又,監察御史陳守中言:「凡仕者親老,別無他丁侍養,請不限地方名次,從優附近遷調,庶廣忠孝之道。」皆不報。
yǐ mǎo, jiān chá yù shǐ chén liáng, hé zhè dōng lián fǎng shǐ tuō kè tuō liú yán: ē fù quán jiān dōu ěr sū, yòu, qí shēng mǔ hé shì, běn fù zhī qiè ér xiōng qī zhī, nǎi mào qǐng fēng zèng, qǐng chù bà xiàn zhí, zhuī hái zèng ēn. cóng zhī.
乙卯,監察御史陳良,劾浙東廉訪使托克托劉延:「阿附權奸都爾蘇,又,其生母何氏,本父之妾而兄妻之,乃冒請封贈,請黜罷憲職,追還贈恩。」從之。
guǐ hài, zhào: zhū guān lì zài zhí yì huò shǒu dài wèi rèn, wèi rén xíng qiú guān shuō, qí yǒu suǒ qǔ zhě, guān rú shí èr zhāng lùn zāng, lì bà bù xù zhōng qí shēn suī wú suǒ qǔ ér sòng qǐ miè yóu jǐ zhě, zuì jiā cháng rén yī děng.
癸亥,詔:「諸官吏在職役或守代未任,為人行賕關說,其有所取者,官如十二章論贓,吏罷不敘終其身;雖無所取而訟起滅由己者,罪加常人一等。」
yún nán chū zhēng jūn xī hái, wū sā luó luó mán fù shā shù jūn huáng hǎi cháo děng, sā jiā bó yòu shā lüè liáng mín wèi luàn. bǐng yín, mìng yún nán xíng shěng yuàn: fán jìng shàng zhū guān shù bīng, wèi kě qīng chè, yí qí huǎn jí yǐ zhì qí biàn.
雲南出征軍悉還,烏撒、羅羅蠻復殺戍軍黃海潮等,撒加伯又殺掠良民為亂。丙寅,命雲南行省、院:「凡境上諸關戍兵,未可輕撤,宜俟緩急以制其變。」
qiū, qī yuè, xīn sì, jì ěr hā dá ěr zuò zuì dāng liú yuǎn, yǐ téng jí sī jiù shì gù shì zhī.
秋,七月,辛巳,濟爾哈達爾坐罪當流遠,以騰吉斯舅氏故釋之。
rén wǔ, jiān chá yù shǐ zhāng yì děng yán: sì chuān xíng shěng píng zhāng qí chè tái wèi rén fǎn fù, bù kě xìn rèn, jīn yún nán wèi píng, yǔ shǔ jiē jìng, yí xuē guān yuǎn cuàn. zhào duó qí zhì mìng jīn fú, tóng qī nú jìn gù yú guǎng dōng.
壬午,監察御史張益等言:「四川行省平章奇徹台為人反覆,不可信任,今雲南未平,與蜀接境,宜削官遠竄。」詔奪其制命、金符,同妻孥禁錮於廣東。
dīng hài, hǎi nán lí zéi zuò luàn, zhào jiāng xī hú guǎng liǎng shěng hé bīng bǔ zhī.
丁亥,海南黎賊作亂,詔江西、湖廣兩省合兵捕之。
yǐ wèi, lì mǐn zi shū yuàn yú jì nán.
乙未,立閔子書院於濟南。
gēng zǐ, guǎng xī yáo zéi píng.
庚子,廣西猺賊平。
guǐ mǎo, zhī xíng shū mì yuàn shì chè ěr tè mù ěr yǐ bīng tǎo pàn mán, lù qí dǎng qī bǎi yú rén.
癸卯,知行樞密院事徹爾特穆爾以兵討叛蠻,戮其黨七百餘人。
dà níng hé zhòng xiàn hé qiān qī xùn fū, jīng qí mén.
大寧和眾縣何千妻殉夫,旌其門。
bā yuè, jiǎ chén shuò, rì yǒu shí zhī.
八月,甲辰朔,日有食之。
xīn hài, dì zhì zì shàng dōu.
辛亥,帝至自上都。
jiǎ yín, mìng xuān kè tí jǔ sī wú shōu yǎ kè tè mù ěr dǐ shě shāng dài shuì.
甲寅,命宣課提舉司毋收雅克特穆爾邸舍商貸稅。
jiāng zhè shuǐ, huài tián sì shí bā wàn bā qiān yú qǐng.
江浙水,壞田四十八萬八千餘頃。
zhào huáng zǐ gǔ lǔ dá lǎ chū jū yǎ kè tè mù ěr jiā jiǔ yuè, guǐ yǒu shuò, shì è ěr gēn sà lī zhái, mìng yǎ kè tè mù ěr fèng huáng zǐ gǔ lǔ dá lǎ jū zhī.
詔皇子古嚕達喇出居雅克特穆爾家;九月,癸酉朔,市鄂爾根薩哩宅,命雅克特穆爾奉皇子古嚕達喇居之。
yǐ hài, mìng liú shǒu sī fā jūn shì, zhú zhù bì tái yú dà chéng tiān hù shèng sì dōng.
乙亥,命留守司發軍士,築駐蹕台於大承天護聖寺東。
yù shǐ tái chén hé zòu: sì chuān xíng shěng cān zhèng mǎ róng, fā liáng liù qiān dàn xiǎng yún nán jūn, zhōng dào zhé hái, yù jiè fèng chāo yī shí jiǔ dìng yǐ qǔ qiè, yòu gòu mà píng zhāng wāng tāo chāng, zuì suī méng yòu, nán rèn zǎi fǔ. dì yuē: gāng cháng zhī lǐ, zūn bēi zhī fēn, měng wú suǒ zhī, qí hé yǐ jū shàng ér lín xià! jí bà zhī!
御史台臣劾奏:「四川行省參政馬鎔,發糧六千石餉雲南軍,中道輒還,預借俸鈔一十九錠以娶妾,又詬罵平章汪濤昌,罪雖蒙宥,難任宰輔。」帝曰:「綱常之理,尊卑之分,懵無所知,其何以居上而臨下!亟罷之!」
bǐng zǐ, hǎi nán zéi wáng zhōu, jiū lǜ shí jiǔ dòng mán èr wàn yú rén zuò luàn. mìng diào guǎng dōng fú jiàn bīng lì hú guǎng zuǒ chéng yī lǎ sì nǔ tǒng lǐng tǎo bǔ.
丙子,海南賊王周,糾率十九洞蠻二萬餘人作亂。命調廣東、福建兵隸湖廣左丞伊喇四努統領討捕。
hú zhōu ān jí xiàn jiǔ yǔ, tài hú yì, piào méi jū mín, zhèn zhī.
湖州安吉縣久雨,太湖溢,漂沒居民,賑之。
dīng hài, yù shǐ tái yán: jiāng xī xíng shěng cān zhèng lǐ yǔn zhōng, nǎi gù nèi shì lǐ bāng níng yǎng zi, qì zhì yōng xià, wù dāo zhòng xuǎn, yí chù bà. cóng zhī.
丁亥,御史台言:「江西行省參政李允中,乃故內侍李邦寧養子,器質庸下,誤叨重選,宜黜罷。」從之。
yún nán lù yú fù pàn, shā wū sā xuān wèi shǐ yī lǔ dōng chuān lù zǒng guǎn fǔ pàn guān jiā hún dí děng èr shí yú rén, lǜ bīng jī luó luó sī, kòu shùn yuán lù. dīng yǒu, yún nán xíng shěng qiǎn dōu shì nuò hǎi zhèn fǔ luán zhì děng fèng zhào wǎng yù lù yú jí shòu yǐ cān zhèng zhì mìng, zhì sā jiā guān, lù yú jù bù shòu. é ér zéi dà zhì, nuò hǎi yīn yǔ lì zhàn, zéi nǎi tuì. jí wǎn, wū sā bīng rù shùn yuán jìng, zuǒ chéng tè mù ěr bù hā yù zéi, nuò hǎi fù jiù zhèn xuān zhào zhāo zhī, suì yù hài, tè mù ěr bù hā děng liǎn bīng hái.
雲南祿余復叛,殺烏撒宣慰使伊嚕、東川路總管府判官嘉琿迪等二十餘人,率兵擊羅羅斯,寇順元路。丁酉,雲南行省遣都事諾海、鎮撫欒智等奉詔往諭祿余及授以參政制命,至撒家關,祿余拒不受。俄而賊大至,諾海因與力戰,賊乃退。及晚,烏撒兵入順元境,左丞特穆爾布哈御賊,諾海復就陣宣詔招之,遂遇害,特穆爾布哈等斂兵還。
dōng, shí yuè, jǐ yǒu, wèi huáng zǐ gǔ lǔ dá lǎ zuò fó shì, shì zài jīng qiú sǐ zuì zhě èr rén, zhàng zuì zhě sì shí qī rén.
冬,十月,己酉,為皇子古嚕達喇作佛事,釋在京囚死罪者二人,杖罪者四十七人。
guǐ chǒu, méng gǔ dū yuán shuài qí lǎ yǐn bīng jī ā hā zéi dǎng yú jìng jiāng lù hǎi zhōng shān, wèi yún tī dēng shān, pò qí shān, shā zéi wǔ bǎi yú rén tú qìn zhī dì bì lǐ kè tú kù tú qí, jǔ jiā fù hǎi sǐ.
癸丑,蒙古都元帥齊喇引兵擊阿哈賊黨于靖江路海中山,為雲梯登山,破其柵,殺賊五百餘人;圖沁之弟必里克圖庫圖齊,舉家赴海死。
wù wǔ, wú jiāng zhōu dà fēng yǔ, tài hú yì, piào méi lú shě. xīn yǒu, mìng jiāng zhè xíng shěng zhèn zhī.
戊午,吳江州大風雨,太湖溢,漂沒廬舍。辛酉,命江浙行省賑之。
bǐng yín, yǎ kè tè mù ěr qǔ máo niú wǔ shí yú xī yù lái xiàn.
丙寅,雅克特穆爾取氂牛五十於西域來獻。
shí yī yuè, rén shēn shuò, rì yǒu shí zhī.
十一月,壬申朔,日有食之。
yún nán xíng shěng yán: yī qí bù xī zhī dì suǒ mù guó mǎ, suì gěi yán, yǐ měi yuè shàng yín rì dàn zhī, zé mǎ jiàn wú bìng. bǐ yīn bù hū pàn luàn, yún nán yán bù kě dào, mǎ duō bìng sǐ. zhào sì chuān xíng shěng yǐ yán gěi zhī.
雲南行省言:「伊奇布錫之地所牧國馬,歲給鹽,以每月上寅日啖之,則馬健無病。比因布呼叛亂,雲南鹽不可到,馬多病死。」詔四川行省以鹽給之。
yǐ hài, lǐ yàn tōng xiāo bù lán xī děng móu fǎn, fú zhū.
乙亥,李彥通、蕭布蘭奚等謀反,伏誅。
guǐ wèi, zhào yǎng yǎ kè tè mù ěr zhī zǐ tǎ lǎ hā wèi zi, cì jū dì.
癸未,詔養雅克特穆爾之子塔喇哈為子,賜居弟。
lóng xiáng sī shǐ huǎng hū ěr bù hā yán: hǎi nán suǒ jiàn dà xìng lóng pǔ shí sì, gōng fèi hào ráng, lí rén bù shèng qí rǎo, yǐ gù wèi luàn. zhào hú guǎng xíng shěng chén bù hā jí xuān wèi xuān fǔ èr sī lǐng qí yì, réng mìng lián fǎng sī lì zhī.
隆祥司使晃忽爾布哈言:「海南所建大興龍普時寺,工費浩穰,黎人不勝其擾,以故為亂。」詔湖廣行省臣布哈及宣慰、宣撫二司領其役,仍命廉訪司蒞之。
shí èr yuè, wù shēn, shǎn xī xíng tái yù shǐ ní gǔ bā gāo tǎn děng hé zòu: běn tái jiān chá yù shǐ chén liáng, shì shì sì dú, xùn sī pò fǎ, qǐng bà zhí jí zāng, hái guī tián lǐ. zhào: suī huì shè, qí zhǔn fēng xiàn lì, zhuī duó chì mìng, yú rú suǒ zòu.
十二月,戊申,陝西行台御史尼古巴、高坦等劾奏:「本台監察御史陳良,恃勢肆毒,徇私破法,請罷職籍贓,還歸田裡。」詔:「雖會赦,其准風憲例,追奪敕命,餘如所奏。」
yǐ huáng jīn fú juān wén yuē: yì zhōng xùn yì dí jié tóng xūn, cì xī yù qīn jūn fù dōu zhǐ huī shǐ qí chè, yǐ jīng qí tiān lì chū hóng qiáo zhàn gōng.
以黃金符鐫文曰:「翊忠徇義、迪節同勛」,賜西域親軍副都指揮使奇徹,以旌其天曆初紅橋戰功。
rén zǐ, fù mìng zhū wáng hū lǎ chūn hái zhèn yún nán.
壬子,復命諸王呼喇春還鎮雲南。
guǐ chǒu, hé nán hé běi dào lián fǎng fù shǐ sēng jiā nǔ yán: zì gǔ qiú zhōng chén bì yú xiào zǐ zhī mén. jīn guān yú cháo shí nián bù xǐng jìn zhě yǒu zhī, fēi wú sī qīn zhī xīn, shí yóu cháo tíng wú gěi jiǎ shěng qīn zhī zhì, ér yǒu shàn lí guān cì zhī jìn. gǔ lǜ, zhū zhí guān fù mǔ zài sān bǎi lǐ, yú sān nián tīng yī gěi dìng shěng jiǎ èr shí rì wú fù mǔ zhě, wǔ nián tīng yī gěi bài mù jiǎ shí rì. yǐ cǐ tuī zhī, fù mǔ zài sān bǎi lǐ yǐ zhì wàn lǐ, yí jì dào lǐ yuǎn jìn, dìng lì jià qī. qí yīng shěng jìn ér bù xǐng jìn zhě zuò yǐ zuì ruò zhà mào jià qī, guī bì yǐ yǎn qí zuì, yǔ zhà bēn sàng zhě tóng kē. mìng zhòng shū shěng lǐ bù xíng bù jí hàn lín jí xián kuí zhāng gé yì zhī.
癸丑,河南、河北道廉訪副使僧嘉努言:「自古求忠臣必於孝子之門。今官於朝十年不省覲者有之,非無思親之心,實由朝廷無給假省親之制,而有擅離官次之禁。古律,諸職官父母在三百里,於三年聽一給定省假二十日;無父母者,五年聽一給拜墓假十日。以此推之,父母在三百里以至萬里,宜計道里遠近,定立假期。其應省覲而不省覲者坐以罪;若詐冒假期,規避以掩其罪,與詐奔喪者同科。」命中書省、禮部、刑部及翰林、集賢、奎章閣議之。
guǐ hài, yǔ mù bīng.
癸亥,雨木冰。
shì suì, yǐ jí xián dà xué shì yuè zhù wèi jiāng xī xíng shěng píng zhāng zhèng shì. shí yǒu wū gào fù mín fù yǒng níng wáng guān tǎng yín bā bǎi yú dìng zhě, zhōng shū qiǎn shǐ zhū lù zhēng zhī. shǐ zhì jiāng xī, yuè zhù yuē: shì shè wū wǎng, bù kě fèng mìng. liáo zuǒ zhòng wéi zǎi chén yì, yuè zhù yuē: mín wèi bāng běn, shāng běn yǐ liǎn yuàn, yì fēi zǎi xiàng fú yě. lìng shǐ zhě yǐ cǐ yì fù mìng. yǎ kè tè mù ěr wén qí yán gǎn wù, mìng xíng bù jié zhì, dé wū wǎng zhuàng, zuò gào zhě zuì, yǐ qí shì wén, dì jiā zhī, tè cì bì bó jí shàng zūn jiǔ.
是歲,以集賢大學士岳柱為江西行省平章政事。時有誣告富民負永寧王官帑銀八百餘錠者,中書遣使諸路征之。使至江西,岳柱曰:「事涉誣罔,不可奉命。」僚佐重違宰臣意,岳柱曰:「民為邦本,傷本以斂怨,亦非宰相福也。」令使者以此意復命。雅克特穆爾聞其言感悟,命刑部詰治,得誣罔狀,坐告者罪,以其事聞,帝嘉之,特賜幣帛及上尊酒。
guì yáng zhōu mín zhāng sī jìn děng, xiào jù èr qiān yú zhòng, zhōu xiàn bù néng zhì, guǎng dōng xuān wèi sī qǐng fā bīng bǔ zhī, yuè zhù yuē: yǒu sī bù néng fǔ suī biān mín, nǎi yù jiǎo xìng xìng bīng yǐ wèi mín hài xié! qiǎn qiān hù wáng yīng wǎng wèn zhuàng. yīng zhí dǐ zéi cháo, yù yǐ huò fú, zéi yuē: zhì wǒ wèi fēi zhě, liǎng xún jiǎn sī ěr, wǒ děng hé gǎn yǒu yì xīn zāi! yù qí zhòng shǐ fù yè, yī fāng yǐ níng. yuè zhù, è ěr gēn sà lǐ zhī zǐ yě.
桂陽州民張思進等,嘯聚二千餘眾,州縣不能治,廣東宣慰司請發兵捕之,岳柱曰:「有司不能撫綏邊民,乃欲僥倖興兵以為民害邪!遣千戶王英往問狀。英直抵賊巢,諭以禍福,賊曰:「致我為非者,兩巡檢司耳,我等何敢有異心哉!」諭其眾使復業,一方以寧。岳柱,鄂爾根薩理之子也。
jiān chá yù shǐ chén sī qiān yán: quán héng zhī bì yǒu sì: rù shì zhī mén tài duō, chù zhì zhī fǎ tài jiǎn, zhōu jùn zhī rèn tài yān, cháo shěng zhī chú tài sù. qǐng shè sān cè yǐ jiù sì bì: yī yuē zhì yuán sān shí nián yǐ hòu zēng shè yá mén, rǒng làn bù jí zhě, cóng shí jiǎn bìng qí wài yǒu xuǎn fǎ zhě, bìng rù zhōng shū. èr yuē yí cān zhuó gǔ zhì, shè pì jǔ zhī kē, lìng sān pǐn yǐ xià gè jǔ suǒ zhī, dé cái zé shòu shǎng, shī shí zé shòu fá. sān yuē gǔ zhě lá shǐ rù wèi sān gōng, láng guān chū zǎi bǎi lǐ, gài shǐ wài zhí shí cháo tíng zhì tǐ, nèi guān zhī mín jiān lì bìng. jīn hòu lì xiàn yǐn yǒu néng shēng shàn zhèng zhě, shòu láng guān yù shǐ, lì jùn shǒu yǒu qí cái yì jī zhě, rèn xiàn shǐ shū shàng, qí yú gè yàn zī pǐn tōng qiān. zài nèi zhě bù dé sān kǎo lián rèn jīng guān, zài wài zhě xū lì liǎng rèn nǎi qiān nèi zhí jī fēi chū lèi, shǒu bù bài guān zhě, zé xún yǐ nián láo, chù yǐ cháng diào. fán cháo quē guān yuán, xū èr shí yuè zhī shàng, fāng xǔ qiān chú. dì mìng zhòng shū yì xíng zhī.
監察御史陳思謙言:「銓衡之弊有四:入仕之門太多,黜陟之法太簡,州郡之任太淹,朝省之除太速。請設三策以救四弊:一曰至元三十年以後增設衙門,冗濫不急者,從實減並;其外有選法者,併入中書。二曰宜參酌古制,設辟舉之科,令三品以下各舉所知,得才則受賞,失實則受罰。三曰古者剌史入為三公,郎官出宰百里,蓋使外職識朝廷治體,內官知民間利病。今後歷縣尹有能聲善政者,授郎官、御史,歷郡守有奇才異績者,任憲使、書尚,其餘各驗資品通遷。在內者不得三考連任京官,在外者須歷兩任乃遷內職;績非出類,守不敗官者,則循以年勞,處以常調。凡朝缺官員,須二十月之上,方許遷除。」帝命中書議行之。
shí yǒu guān jū sàng zhě, wǎng wǎng duó qíng qǐ fù, sī qiān yán: sān nián zhī sàng, wèi zhī dá lǐ, zì fēi jīn gé, bù kě cóng quán. suì zhe yú lìng. yǒu zhào qǐ bào yán sì, sī lián yuē: bīng huāng zhī yú, dāng bà tǔ mù yǐ shū mín lì. dì jiā zhī yuē: cǐ zhèng dé zǔ zōng lì tái xiàn zhī yì, jì cǐ shì yǒu dāng yán zhě wú yǐn. cì jiān qǐ jīng zhī. sī qiān, yòu zhī sūn yě.
時有官居喪者,往往奪情起復,思謙言:「三年之喪,謂之達禮,自非金革,不可從權。」遂著於令。有詔起報嚴寺,思廉曰:「兵荒之餘,當罷土木以舒民力。」帝嘉之曰:「此正得祖宗立台憲之意,繼此事有當言者無隱。」賜縑綺旌之。思謙,祐之孫也。
dì xìng kuí zhāng gé, mìng qǔ guó shǐ yuè zhī, zuǒ yòu yú guì yǐ wǎng, guó shǐ yuàn zhǎng èr wú gǎn yán. biān xiū lǚ sī chéng zhēng yuē: guó shǐ jì dāng dài rén jūn shàn è, zì gǔ tiān zǐ wú guān yuè zhī zhě. nǎi zhǐ.
帝幸奎章閣,命取國史閱之,左右舁匱以往,國史院長貳無敢言。編修呂思誠爭曰:「國史紀當代人君善惡,自古天子無觀閱之者。」乃止。
zhì shùn sān nián
◎至順三年
chūn, zhēng yuè, guǐ yǒu, mìng qián gāo lì guó wáng wáng dào réng wèi gāo lì guó wáng, cì jīn yìn. chū, dào yǒu jí, mìng qí zi zhēn xí wáng jué. zhì shì dào jí yù, gù fù wèi.
春,正月,癸酉,命前高麗國王王燾仍為高麗國王,賜金印。初,燾有疾,命其子楨襲王爵。至是燾疾愈,故復位。
jǐ mǎo, bà zhū jiàn zào gōng yì, wéi chéng guō hé qú qiáo dào cāng kù wù jìn.
己卯,罷諸建造工役,惟城郭、河渠、橋道、倉庫勿禁。
guǎng xī luó wéi lǐ pàn kòu mǎ wǔ chōng děng gōng xiàn nà mǎ wéi děng zhài, mìng guǎng xī xuān wèi sī yán jūn yù zhī.
廣西羅韋里叛寇馬武沖等攻陷那馬違等寨,命廣西宣慰司嚴軍御之。
yī què chè ěr mào qǐng wèi shì chú sù, dāng zuò zuì, yǎ kè tè mù ěr qǐng shì zhī.
伊闕徹爾冒請衛士芻粟,當坐罪,雅克特穆爾請釋之。
wù zǐ, wàn ān jūn lí zéi wáng nú luó děng kòu lín shuǐ xiàn.
戊子,萬安軍黎賊王奴羅等寇臨水縣。
jǐ chǒu, sì chuān xíng shěng yán: qù nián jiǔ yuè, zuǒ chéng tè mù ěr bù hā yǔ lù yú zéi bīng zhàn bèi chuàng, zéi suì qīn jìng, qǐng diào zhòng qìng xù zhōu bīng èr qiān wǔ bǎi rén wǎng jiù zhī. shùn yuán xuān fǔ sī yì yán: zéi liè xíng yíng wèi shí liù suǒ, qǐng diào bīng fēn dào bèi yù.
己丑,四川行省言:「去年九月,左丞特穆爾布哈與祿余賊兵戰被創,賊遂侵境,請調重慶、敘州兵二千五百人往救之。」順元宣撫司亦言:「賊列行營為十六所,請調兵分道備御。」
zhào shàng dōu liú shǒu sī wèi yǎ kè tè mù ěr jiàn jū dì.
詔上都留守司為雅克特穆爾建居第。
yù shǐ tái yán: xuǎn chú yún nán lián fǎng sī guān, duō tuō gù bù xíng, jīn yǒu rú shì zhě, fēng xiàn wù fù yòng. zhì kě.
御史台言:「選除雲南廉訪司官,多託故不行,今有如是者,風憲勿復用。」制可。
gēng zǐ, kuí lù zhōng xìn zhài dòng zhǔ ā jù shén yòng hé dòng mán bā bǎi yú rén kòu shī zhōu.
庚子,夔路忠信寨洞主阿具什用合洞蠻八百餘人寇施州。
èr yuè, wù shēn, yún nán xíng shěng yán: huì tōng zhōu tǔ guān ā sài jí hé xī ā lēi děng, yǔ luó luó zéi děng qiān wǔ bǎi rén, kòu huì chuān lù zhī bo lóng cūn yòu, lù yú jiāng yǐn bīng yǔ máng bù hé kòu luó luó sī, jié dà dù hé jīn shā jiāng yǐ gōng dōng chuān huì tōng děng zhōu, qǐng fèng xiān suǒ jiàng zhào shū zhāo yù zhī, bù fèng mìng zé zhòng yí jìn jūn. zhì kě.
二月,戊申,雲南行省言:「會通州土官阿賽及河西阿勒等,與羅羅賊等千五百人,寇會川路之卜龍村;又,祿餘將引兵與茫部合寇羅羅斯,截大渡河、金沙江以攻東川、會通等州,請奉先所降詔書招諭之,不奉命則眾宜進軍。」制可。
jǐ yǒu, lù yú yán yú sì chuān xíng shěng yuē: zì fù zǔ shì wèi wū sā tǔ guān xuān wèi shǐ, pèi hǔ fú, sù wú yì xīn. nǎng wèi bù hū yòu xié. bǐ wén cháo tíng zhāo yù, ér jīn xiàn qī yǐ guò, qǐ zài jiàng zhào shè, jí lǜ sì lù tǔ guān chū jiàng. réng qǐ gǎi shǔ sì chuān shěng, lì yǒng níng lù, jì dé xiū xī. xíng shěng yǐ wén. zhào zhōng shū shū mì yù shǐ zhū dà chén zá yì zhī.
己酉,祿余言於四川行省曰:「自父祖世為烏撒土官宣慰使,佩虎符,素無異心。曩為布呼誘脅。比聞朝廷招諭,而今限期已過,乞再降詔赦,即率四路土官出降。仍乞改屬四川省,隸永寧路,冀得休息。」行省以聞。詔中書、樞密、御史諸大臣雜議之。
jí xián dà xué shì zhì shì wáng yuē zú.
集賢大學士致仕王約卒。
xīn yǒu, yǎ kè tè mù ěr jiān kuí zhāng gé dà xué shì lǐng kuí zhāng gé xué shì yuàn shì.
辛酉,雅克特穆爾兼奎章閣大學士、領奎章閣學士院事。
jǐ sì, zhào xiū qū fù xiān shèng miào.
己巳,詔修曲阜先聖廟。
qióng zhōu yǒu èr jǐng, jiù míng jīn fèng máo dì. tiān lì chū dì zhèn, yán shuǐ yǒng yì, zhōu mín hóu kūn yuàn zuò shí qì zhǔ yán ér shū kè yú guān, zhào sì chuān zhuǎn yùn yán sī zhǔ zhī.
邛州有二井,舊名金鳳、茅地。天曆初地震,鹽水涌溢,州民侯坤願作什器煮鹽而輸課於官,詔四川轉運鹽司主之。
sān yuè, gēng wǔ shuò, zhōng shū shěng yán: fán yuǎn shù jūn guān sǐ ér guī zàng zhě, yí shì mín guān lì, gěi dào lǐ zhī fèi. yòu, sì chuān yì hù, bǐ yǐ jūn xìng xiāo fá, yí qiǎn guān tóng háng shěng liàng jì zhī. zhì kě.
三月,庚午朔,中書省言:「凡遠戍軍官死而歸葬者,宜視民官例,給道里之費。又,四川驛戶,比以軍興消乏,宜遣官同行省量濟之。」制可。
yǎ kè tè mù ěr yán: píng jiāng sōng jiāng diàn shān hú wéi tián fāng wǔ bǎi qǐng yǒu qí, dāng rù guān liáng qī qiān qī bǎi shí. qí zǒng tián zhě sǐ, pō wèi rén zhàn gēng. jīn chén yuàn zēng liáng wèi wàn shí rù guān, lìng rén diàn zhǒng, yǐ suǒ de yú mǐ shàn chén dì sà dūn. cóng zhī.
雅克特穆爾言:「平江、松江澱山湖圩田方五百頃有奇,當入官糧七千七百石。其總田者死,頗為人占耕。今臣願增糧為萬石入官,令人佃種,以所得餘米贍臣弟薩敦。」從之。
luò shuǐ yì.
洛水溢。
jǐ chǒu, fù lì gōng dé shǐ sī.
己丑,復立功德使司。
guǐ sì, huáng zǐ gǔ lǔ dá lǎ gēng míng yǎ kè tè gǔ sī.
癸巳,皇子古嚕達喇更名雅克特古斯。
xià, sì yuè, wù shēn, dà níng lù dì zhèn.
夏,四月,戊申,大寧路地震。
wù wǔ, guó shī bì lán nà shí lǐ yǔ gù ān xī wáng zǐ yī lǔ tè mù ěr děng móu wèi bù guǐ, fú zhū. yǒu sī jí zhī, dé qí rén chù tǔ tián jīn yín dài bèi qián bì dǐ shě shū huà qì wán yǐ jí fù rén qī bǎo zhuāng jù, jià zhí jù wàn wàn.
戊午,國師必蘭納識里與故安西王子伊嚕特穆爾等謀為不軌,伏誅。有司籍之,得其人畜、土田、金銀、貸貝、錢幣、邸舍、書畫、器玩以及婦人七寶裝具,價值巨萬萬。
mìng yǒu sī wèi bā yán jiàn shēng cí, lì jì gōng bēi yú zhuō zhōu réng bié jiàn cí, lì bēi yú biàn liáng.
命有司為巴延建生祠,立紀功碑於涿州;仍別建祠,立碑於汴梁。
wù chén, miǎn yún nán xíng shěng tián zū sān nián.
戊辰,免雲南行省田租三年。
qián zhōng shū yòu chéng xiàng tài fù bā dá xī zú. bā dá xī qīng shèn kuān hòu, hào chēng zhǎng zhě, qí mò yě, pín wú yǐ wèi liǎn. zèng tài shī, zhuī fēng wēi píng wáng.
前中書右丞相太傅巴達錫卒。巴達錫清慎寬厚,號稱長者,其歿也,貧無以為斂。贈太師,追封威平王。
wǔ yuè, jiǎ xū, sà tí qǐng bèi lù dēng jí yǐ lái gù ràng míng zōng wǎng fù zòu yán, qí yú xùn chì cí mìng jí yǎ kè tè mù ěr děng xuān lì xiào zhōng zhī jī, mìng duō lái xù wèi méng gǔ tuō bù qí yán yī shū, zhì zhī kuí zhāng gé, cóng zhī.
五月,甲戌,薩題請備錄登極以來固讓明宗往復奏言,其餘訓敕、辭命及雅克特穆爾等宣力效忠之跡,命多來續為《蒙古托布齊延》一書,置之奎章閣,從之。
wù yín, jīng shī dì zhèn yǒu shēng.
戊寅,京師地震有聲。
gēng yín, dì rú shàng dōu.
庚寅,帝如上都。
rén chén, tài cháng bó shì wáng zàn yán: gè chù qǐng jiā fēng shén miào, làn jí yín cí. àn lǐ jīng, yǐ láo dìng guó, yǐ sǐ qín shì, néng yù dà zāi, néng hàn dà huàn, zé sì zhī. qí fēi sì diǎn zhī shén, jīn hòu bù xǔ jiā fēng. zhì kě.
壬辰,太常博士王瓚言:「各處請加封神廟,濫及淫祠。按《禮經》,以勞定國,以死勤事,能御大災,能捍大患,則祀之。其非祀典之神,今後不許加封。」制可。
zhuī fēng yán zi fù yán wú yáo wèi yǐ guó gōng, shì wén yù, mǔ qí jiāng shì yǐ guó fū rén, shì duān xiàn qī sòng dài shì yǎn guó fū rén, shì zhēn sù.
追封顏子父顏無繇為已國公,諡文裕,母齊姜氏已國夫人,諡端獻;妻宋戴氏兗國夫人,諡貞素。
biàn liáng zhī qiáo zhōu chén zhōu kāi fēng zhī lán yáng fēng qiū zhū xiàn hé shuǐ yì. hū tuó hé jué.
汴梁之瞧州、陳州、開封之蘭陽、封丘諸縣河水溢。滹沱河決。
liù yuè, jǐ yǒu, yǐ yù shǐ zhōng chéng zhào shì ān wèi zhōng shū zuǒ chéng.
六月,己酉,以御史中丞趙世安為中書左丞。
yǐ chǒu, jìn zhū bǔ shì yīn yáng rén wú chū rù zhū wáng gōng dà chén jiā.
乙丑,禁諸卜筮、陰陽人毋出入諸王公大臣家。
jiāng nán xíng tái jiān chá yù shǐ sū tiān jué lǜ qiú yú hú běi.
江南行台監察御史蘇天爵慮囚於湖北。
hú běi dì pì yuǎn, mín liáo suǒ zá jū, tiān jué mào zhàng dú, biàn lì qí dì. qiú yǒu yán yuān zhuàng zhě, tiān jué yuē: xiàn sī suì liǎng zhì bù yán, hé yě? jiē yuē: qián cǐ lǜ qiú zhě, yīng gù shì ěr. jīn wén yù shǐ zhì, dāng shòu xíng, gù bù dé bù yán. tiān jué wèi zhī tài xī, měi shì bì jiū xīn, suī shèng shǔ, yóu yè gōu dēng zhì wén shū wú juàn. tiān jué, zhēn dìng rén yě.
湖北地僻遠,民獠所雜居,天爵冒瘴毒,遍歷其地。囚有言冤狀者,天爵曰:「憲司歲兩至不言,何也?」皆曰:「前此慮囚者,應故事耳。今聞御史至,當受刑,故不得不言。」天爵為之太息,每事必究心,雖盛暑,猶夜篝燈治文書無倦。天爵,真定人也。
qiū, qī yuè, xīn wèi shuò, diào jūn shì xiū liǔ lín hǎi zǐ qiáo dào.
秋,七月,辛未朔,調軍士修柳林海子橋道。
dīng chǒu, hú guǎng xíng shěng yán: lí zéi shì chāng jué, qǐng yì bīng sān qiān yǐ bèi diào yòng. mìng yī qián zhào, cù yī lǎ shì nǔ kè rì jìn bīng.
丁丑,湖廣行省言:「黎賊勢猖獗,請益兵三千以備調用。」命依前詔,促伊喇世努克日進兵。
bā yuè, jǐ yǒu, dì bēng yú shàng dōu. shì rì, lǒng xī dì zhèn. guǐ chǒu, zàng qǐ niǎn gǔ.
八月,己酉,帝崩於上都。是日,隴西地震。癸丑,葬起輦谷。
chū, dì dà jiàn, zhào huáng hòu jí huáng zǐ yǎ kè tè gǔ sī chéng xiàng yǎ kè tè mù ěr wèi yuē: xī rì hóng hū ní zhī shì, wèi zhèn píng shēng dà cuò, huǐ zhī wú jí. yǎ kè tè gǔ sī suī wèi zhèn zi, rán jīn rì dà wèi, nǎi míng zōng zhī dà wèi yě. rǔ bèi rú ài zhèn, lì míng zōng zhī zǐ, shǐ shào zī dà wèi, zé zhèn jiàn míng zōng yú dì xià, yì kě yǒu cí yǐ duì. hóng hū ní, míng zōng zì běi lái yǐn dú ér bēng zhī dì yě. yǎ kè tè mù ěr nèi jù, chóu chú zhě lèi rì, niàn hóng hū ní zhī shì, jǐ shí zào móu, kǒng míng zōng zhī zǐ lì ér zhì qí zuì, mì qiǎn zhào bù fā, yīn wèi huáng hòu yuē: ā pó qiě quán shǒu shàng wèi yù bǎo, wǒ yǔ zōng qī zhū wáng xú yì zhī kě yě. yú shì qiǎn shǐ zhēng zhū wáng huì jīng shī. zhōng shū bǎi sī zhèng shì, xián qǐ zhōng gōng qǔ jìn zhǐ.
初,帝大漸,召皇后及皇子雅克特古斯、丞相雅克特穆爾謂曰:「昔日鴻呼尼之事,為朕平生大錯,悔之無及。雅克特古斯雖為朕子,然今日大位,乃明宗之大位也。汝輩如愛朕,立明宗之子,使紹茲大位,則朕見明宗於地下,亦可有辭以對。」鴻呼尼,明宗自北來飲毒而崩之地也。雅克特穆爾內懼,躊躕者累日,念鴻呼尼之事,己實造謀,恐明宗之子立而治其罪,秘遣詔不發,因謂皇后曰:「阿婆且權守上位玉寶,我與宗戚諸王徐議之可也。」於是遣使征諸王會京師。中書百司政事,咸啟中宮取進止。
yǐ mǎo, yǎ kè tè mù ěr yǐ zhōng gōng zhǐ, cì fù mǎ zhū wáng dà chén jīn yín bì bó yǒu chà.
乙卯,雅克特穆爾以中宮旨,賜駙馬諸王大臣金銀、幣帛有差。
jiǔ yuè, xīn sì, xiū huáng tài hòu yí zhàng.
九月,辛巳,修皇太后儀仗。
shì yè, dì zhèn yǒu shēng lái zì běi.
是夜,地震有聲來自北。
shí dà wèi yóu xū, ér yǎ kè tè mù ěr lǐ jué bǎi liáo, wēi yàn xūn yuē, zōng qī zhū wáng wú gǎn yán zhě. yòu jiǔ zhī, shàng bù lì jūn, zhōng wài pō yǐ wèi yán, yǎ kè tè mù ěr nǎi qǐng lì huáng zǐ yǎ kè tè gǔ sī, huáng hòu mìng lì míng zōng dì èr zi fū wáng yī lēi zhé bó, yǎ kè tè mù ěr bù dé yǐ nǎi fèng mìng. shí yuè, gēng zǐ, fū wáng jí huáng dì wèi yú dà míng diàn.
時大位猶虛,而雅克特穆爾禮絕百僚,威焰熏約,宗戚諸王無敢言者。又久之,尚不立君,中外頗以為言,雅克特穆爾乃請立皇子雅克特古斯,皇后命立明宗第二子鄜王伊勒哲伯,雅克特穆爾不得已乃奉命。十月,庚子,鄜王即皇帝位於大明殿。
xīn chǒu, yǐ zhī shū mì yuàn shì sà dūn wèi yù shǐ dài fū, zhōng shū yòu chéng sà tí wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì, xuān zhèng shǐ qí ěr jì sū wèi zhōng shū zuǒ chéng, zhōng shū píng zhāng zhèng shì tú ěr hā tè mù ěr zhī shū mì yuàn shì.
辛丑,以知樞密院事薩敦為御史大夫,中書右丞薩題為中書平章政事,宣政使奇爾濟蘇為中書左丞,中書平章政事圖爾哈特穆爾知樞密院事。
bǐng yín, chǔ qiū xiàn hé dī huài, fā mín dīng xiū zhī.
丙寅,楚丘縣河堤壞,發民丁修之。
shí yī yuè, wù yín, zūn huáng hòu yuē huáng tài hòu.
十一月,戊寅,尊皇后曰皇太后。
rén chén, dì bēng, nián qī suì, zài wèi sì shí sān rì. jiǎ wǔ, zàng qǐ niǎn gǔ, shì níng zōng.
壬辰,帝崩,年七歲,在位四十三日。甲午,葬起輦谷,諡寧宗。
shí yàn yǒu wàng nán zǐ shàng biàn, yán bù shǐ zhě móu wèi bù guǐ, àn wèn jiē xū. fǎ sī wèi táng lǜ gào pàn zhě bù fǎn zuò, cān yì zhōng shū shěng shì zhāng qǐ yán fèn wèi tóng liè yuē: fāng jīn sì jūn wèi lì, rén qíng wēi yí, bù jí zhū cǐ rén yǐ dù jiān móu, lǜ fáng dà jì. qù yǒu sī jù yù, dōu rén sù rán.
時燕有妄男子上變,言部使者謀為不軌,按問皆虛。法司謂《唐律》告叛者不反坐,參議中書省事張起岩奮謂同列曰:「方今嗣君未立,人情危疑,不急誅此人以杜奸謀,慮妨大計。」趣有司具獄,都人肅然。
huáng tài hòu lín cháo, yǎ kè tè mù ěr fù yǔ qún chén yì lì yǎ kè tè gǔ sī. tài hòu yuē: tiān wèi zhì zhòng, wú ér fāng yòu, qǐ néng rèn yé! tuō huān tè mù ěr zài guǎng xī, jīn nián shí sān yǐ, qiě míng zōng zhī zhǎng zi, lǐ dāng lì zhī. nǎi mìng zhòng shū zuǒ chéng qí ěr jì sū yíng tuō huān tè mù ěr yú jìng jiāng.
皇太后臨朝,雅克特穆爾復與群臣議立雅克特古斯。太后曰:「天位至重,吾兒方幼,豈能任耶!托歡特穆爾在廣西,今年十三矣,且明宗之長子,禮當立之。」乃命中書左丞奇爾濟蘇迎托歡特穆爾於靜江。
huáng tài hòu zài xìng shèng gōng, zhēng dàn, yì xún gù shì xíng cháo hè lǐ, lǐ bù shàng shū sòng běn, yán yí shàng biǎo xìng shèng gōng, fèi dà míng diàn cháo hè, zhòng shì ér cóng zhī.
皇太后在興聖宮,正旦,議循故事行朝賀禮,禮部尚書宋本,言宜上表興聖宮,廢大明殿朝賀,眾是而從之。