qǐ qiáng yǔ zuò è qī yuè, jǐn zhe yōng yǎn mào shí èr yuè, fán yī nián yǒu qí.
起強圉作噩七月,盡著雍掩茂十二月,凡一年有奇。
zhì zhèng shí qī nián
◎至正十七年
qiū, qī yuè, bǐng zǐ, wú xú dá lǜ bīng gōng cháng shú, zhāng shì dé chū tiāo zhàn xiān fēng zhào dé shèng huī bīng ér jìn, qín shì dé sòng jiàn kāng, suì xún wàng tíng gān lù wú xī zhū zhài, jiē xià zhī.
秋,七月,丙子,吳徐達率兵攻常熟,張士德出挑戰;先鋒趙德勝麾兵而進,擒士德送建康,遂循望亭、甘露、無錫諸寨,皆下之。
shì dé xiāo zhì yǒu móu, shì chéng xiàn zhū jùn, shì dé lì jū duō, jí shì bèi qín, shì chéng wèi zhī sàng qì.
士德驍鷙有謀,士誠陷諸郡,士德力居多,及是被擒,士誠為之喪氣。
jǐ mǎo, yù shǐ dài fū tè lī tè mù ěr zòu xù jí fēng xiàn hóng gāng.
己卯,御史大夫特哩特穆爾奏續輯《風憲弘綱》。
gēng chén, wú guó gōng qiǎn bīng qǔ huī zhōu lù.
庚辰,吳國公遣兵取徽州路。
yuán shuài hú dà hǎi děng jì kè jī xī, suì jìn bīng gōng huī zhōu. shǒu jiāng yuán shuài bā sī ěr bù hā jí jiàn dé lù wàn hù wú nè děng jù zhàn, dà hǎi jī bài zhī, bá qí chéng. nè yǔ shǒu chén ā lǔ huī lǐ kè yīng děng tuì shǒu suì ān. dà hǎi yǐn bīng zhuī jí yú bái jì lǐng, fù jī bài zhī. nè zì shā, shǔ xiàn cì dì jiē xià.
元帥胡大海等既克績溪,遂進兵攻徽州。守將元帥巴斯爾布哈及建德路萬戶吳訥等拒戰,大海擊敗之,拔其城。訥與守臣阿嚕輝、李克膺等退守遂安。大海引兵追及於白際嶺,復擊敗之。訥自殺,屬縣次第皆下。
wù zǐ, yǐ lǐ jì wèi yù shǐ zhōng chéng.
戊子,以李稷為御史中丞。
yǐ chǒu, yì bīng huáng jūn wàn hù tián fēng pàn rù hóng jūn, xiàn jì níng lù, fēn shěng yòu chéng shí lēi men dùn. yì bīng wàn hù mèng běn zhōu gōng zhī, fēng bài zǒu, běn zhōu hái shǒu jì níng.
乙丑,義兵黃軍萬戶田豐叛入紅軍,陷濟寧路,分省右丞實勒們遁。義兵萬戶孟本周攻之,豐敗走,本周還守濟寧。
jiǎ wǔ, jiān chá yù shǐ dá ěr mò sè liú jié yán: jiāng yù rì cù, bīng lǜ bù yán, shǎn xī biàn liáng huái yǐng shān dōng zhī kòu, yǒu kuī cì yàn zhào zhī zhì, yí fǔ xún dà chén, gòng tú kè fù, yù dìng shǒu bèi zhī cè. bù bào.
甲午,監察御史達爾默色、劉傑言:「疆域日蹙,兵律不嚴,陝西、汴梁、淮、潁、山東之寇,有窺伺燕、趙之志,宜俯詢大臣,共圖克復,豫定守備之策。」不報。
bǐng shēn, wú yuán shuài hú dà hǎi jìn gōng wù yuán. jiāng zhè cān zhèng yáng è lēi zhé, lǜ bīng shí wàn yù fù huī zhōu, dà hǎi hái shī, yǔ zhàn yú chéng xià, dà bài zhī, shā qí zhèn fǔ lǚ cái, è lēi zhé dùn qù.
丙申,吳元帥胡大海進攻婺源。江浙參政楊鄂勒哲,率兵十萬欲復徽州,大海還師,與戰於城下,大敗之,殺其鎮撫呂才,鄂勒哲遁去。
shì yuè, lì sì fāng xiàn yán xiáng dìng shǐ sī.
是月,立四方獻言詳定使司。
guī dé fǔ zhī fǔ lín mào, wàn hù shí gōng quán pàn, yǐ chéng jiàng yú zéi, guī dé jí cáo zhōu jù xiàn.
歸德府知府林茂,萬戶時公權叛,以城降於賊,歸德及曹州俱陷。
bā yuè, guǐ chǒu, liú fú tōng bīng xiàn dà míng lù, suì zì cáo pú xiàn wèi huī lù, bó luō tè mù ěr yǔ wàn hù fāng tuō kè tuō chū bīng jī zhī.
八月,癸丑,劉福通兵陷大名路,遂自曹、濮陷衛輝路,博囉特穆爾與萬戶方托克托出兵擊之。
shì yuè, dì zhì zì shàng dōu.
是月,帝至自上都。
zhāng shì dé zhì jiàn kāng, wú guó gōng yǐ lǐ dài zhī, gōng zhēn shàn, qí qí jiàng. shì dé bù shí bù yǔ, qí mǔ tòng zhī, lìng shì chéng suì kuì jiàn kāng liáng shí wàn shí, bù yī wàn pǐ, yǒng wèi méng xìn, wú guó gōng bù xǔ. shì dé yǐ shēn zhí, shì wú suǒ chéng, jiān yí shì chéng shū, bǐ jiàng yuán yǐ tú jiàn kāng, suì bù shí ér sǐ.
張士德至建康,吳國公以禮待之,供珍膳,俟其降。士德不食不語,其母痛之,令士誠歲饋建康糧十萬石,布一萬匹,永為盟信,吳國公不許。士德以身縶,事無所成,間遺士誠書,俾降元以圖建康,遂不食而死。
zhāng shì chéng shǐ qián jiāng nán xíng tái zhōng chéng màn jì hā yǎ wèi shū, qǐng jiàng yú zhè jiāng chéng xiàng dá shí tè mù ěr, cí duō bù xùn. yáng è lēi zhé yù nà zhī, dá shí tè mù ěr bù kě, yuē: wǒ xī zài huái nán, cháng zhāo ān shì chéng, zhī qí fǎn fù, qí jiàng bù kě xìn. shì chéng shǐ zhě wǎng fǎn qì wú jiù, nǎi qiǎn qí wěi lóng píng tài shǒu zhōu rén qīn yì jiāng zhè shěng táng, jù chén zì yuàn xiū bīng xī mín zhī yì. è lēi zhé gù quàn nà jiàng, nǎi xǔ zhī. shì chéng shǐ yào wáng jué, dá shí tè mù ěr bù xǔ, yòu qǐng jué wèi sān gōng, dá shí tè mù ěr yuē: sān gōng, fēi yǒu sī suǒ dìng, jīn wǒ suī pián yí xíng shì, rán bù gǎn zhuān yě. è lēi zhé yòu lì yǐ wèi qǐng, dá shí tè mù ěr suī wài wèi zhèng cí, rán shí xìng qí jiàng, yòu kǒng fú è lēi zhé yì, suì shòu shì chéng tài wèi, shì dé huái nán xíng shěng píng zhāng zhèng shì, shì xìn tóng zhī xíng shū mì yuàn shì. gǎi lóng píng fǔ fù wèi píng jiāng lù, shì chéng qiān jū fǔ zhì, suī fèng zhēng shuò, ér jiǎ bīng qián gǔ jiē zì jù rú gù. cháo tíng gù yǐ zhāo ān shì chéng wèi dá shí tè mù ěr gōng, zhào jiā tài wèi. hòu wén shì dé zhī sǐ, zhuī fēng chǔ guó gōng, ér yǐ shì xìn wèi jiāng huái píng zhāng zhèng shì.
張士誠使前江南行台中丞曼濟哈雅為書,請降於浙江丞相達實特穆爾,辭多不遜。楊鄂勒哲欲納之,達實特穆爾不可,曰:「我昔在淮南,嘗招安士誠,知其反覆,其降不可信。」士誠使者往返訖無就,乃遣其偽隆平太守周仁親詣江浙省堂,具陳自願休兵息民之意。鄂勒哲固勸納降,乃許之。士誠始要王爵,達實特穆爾不許,又請爵為三公,達實特穆爾曰:「三公,非有司所定,今我雖便宜行事,然不敢專也。」鄂勒哲又力以為請,達實特穆爾雖外為正辭,然實幸其降,又恐拂鄂勒哲意,遂授士誠太尉,士德淮南行省平章政事,士信同知行樞密院事。改隆平府復為平江路,士誠遷居府治,雖奉正朔,而甲兵、錢穀皆自據如故。朝廷顧以招安士誠為達實特穆爾功,詔加太尉。後聞士德之死,追封楚國公,而以士信為江淮平章政事。
chū, dá shí tè mù ěr jiǎ zhōu bó qí xíng shěng cān zhèng, zhāo yù zhāng shì chéng, jí shì yǐ jiàng, chú bó qí tóng zhī tài cháng lǐ yí yuàn shì, shì chéng liú zhī wèi xíng, bài zuǒ chéng, shì chéng wèi zào dì zhái yú chéng yú qiáo, hòu qí lǐn gěi.
初,達實特穆爾假周伯琦行省參政,招諭張士誠,及是已降,除伯琦同知太常禮儀院事,士誠留之;未行,拜左丞,士誠為造第宅於乘魚橋,厚其廩給。
jiǔ yuè, guǐ yǒu shuò, wù yuán zhōu yuán shuài wāng tóng, yǔ shǒu jiāng tè mù ěr bù hā bù xié, yǐ zǒng guǎn wáng qǐ zōng yī xiàn wàn hù yè mào qí mén yuán shuài mǎ guó bǎo jiàng yú wú jiǎ xū, jiāng zhè píng zhāng xià zhāng děng yì jiàng yú wú.
九月,癸酉朔,婺源州元帥汪同,與守將特穆爾布哈不協,以總管王起宗、黟縣萬戶葉茂、祁門元帥馬國寶降於吳;甲戌,江浙平章夏章等亦降於吳。
bǐng zǐ, yǐ yù shǐ dài fū lóu dōu ěr sū wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì.
丙子,以御史大夫婁都爾蘇為中書平章政事。
bǐng xū, wú guǎng xìng yì yuán shuài fèi zi xián lǜ bīng gōng wǔ kāng, yǔ shǒu jiāng pān wàn hù zhàn, zhǎn shǒu bǎi yú jí, suì xià zhī.
丙戌,吳廣興翼元帥費子賢率兵攻武康,與守將潘萬戶戰,斬首百餘級,遂下之。
jiǎ wǔ, zé zhōu líng chuān xiàn xiàn, xiàn yǐn zhāng fǔ sǐ zhī.
甲午,澤州陵川縣陷,縣尹張輔死之。
wù xū, tái hā bù hā fù dà míng lù bìng suǒ shǔ zhōu xiàn.
戊戌,台哈布哈復大名路並所屬州縣。
xīn chǒu, zhào zhōng shū yòu chéng é sēn bù hā yù shǐ zhōng chéng chéng zūn fèng shǐ xuān fǔ zhāng dé dà míng guǎng píng dōng chāng dōng píng cáo pú děng chù, jiǎng lì jiāng shuài.
辛丑,詔中書右丞額森布哈、御史中丞成遵奉使宣撫彰德、大名、廣平、東昌、東平、曹、濮等處,獎勵將帥。
shì yuè, mìng zhī shū mì yuàn shì nǔ dōu ěr gá jiā tài wèi, zǒng zhū jūn shǒu yù dōng chāng. shí tián fēng jù jì pú, lǜ zhòng lái kòu, jī zǒu zhī.
是月,命知樞密院事努都爾噶加太尉,總諸軍守御東昌。時田豐據濟、濮,率眾來寇,擊走之。
ní wén jùn móu shā qí zhǔ xú shòu huī, bù guǒ zì hàn yáng bēn huáng zhōu, shòu huī jiāng chén yǒu liàng xí shā zhī.
倪文俊謀殺其主徐壽輝,不果;自漢陽奔黃州,壽輝將陳友諒襲殺之。
yǒu liàng zuǒ wén jùn gōng xiàn zhū zhōu jùn yǒu gōng, suì yòng lǐng bīng wèi yuán shuài, jí wén jùn yíng chūn huī jū hàn yáng ér zhuān qí zhèng bǐng, yǒu liàng xīn bù píng, zhì shì xí shā wén jùn, bìng qí zhòng, zì chēng xuān wèi shǐ, xún wèi píng zhāng zhèng shì.
友諒佐文俊攻陷諸州郡有功,遂用領兵為元帥,及文俊迎春輝居漢陽而專其政柄,友諒心不平,至是襲殺文俊,並其眾,自稱宣慰使,尋為平章政事。
rùn yuè, guǐ mǎo, yǒu fēi xīng rú yú, qīng sè, guāng zhú dì, wěi yuē zhǎng chǐ yú.
閏月,癸卯,有飛星如盂,青色,光燭地,尾約長尺餘。
jiān chá yù shǐ duō ěr jì děng hé zòu zhī shū mì yuàn shì hā lǎ bā tú ěr shī xiàn suǒ shǒu jùn xiàn, zhào zhèng qí zuì.
監察御史多爾濟等劾奏知樞密院事哈喇巴圖爾失陷所守郡縣,詔正其罪。
yǐ chǒu, lù zhōu xiàn. bǐng yín, zéi gōng jì níng, chá hǎn tè mù ěr qiǎn bīng jī zǒu zhī.
乙丑,潞州陷。丙寅,賊攻冀寧,察罕特穆爾遣兵擊走之。
zhào pǔ shèng tóng qīng jūn liǎng dào gōng ān qìng, huái nán xíng shěng zuǒ chéng yú què, jù zhàn yuè yú, zéi jìng bài zǒu. ān qìng yǐ xiǎo gū shān wèi fān bì, mìng yì bīng yuán shuài hú bā yán tǒng shuǐ jūn shù yān. dōng, shí yuè, rén xū, chén yǒu liàng zì shàng yóu zhí dǎo xiǎo gū shān, bā yán yǔ zhàn sì rì yè, bù shèng, qū ān qìng, zéi zhuī zhì shān kǒu zhèn. míng rì, guǐ hài, suì báo chéng xià, què qiǎn bīng è yú guān yīn qiáo. é ráo zhōu zhù kòu gōng xī mén, yú què jī zhǎn zhī, qí bīng nǎi tuì.
趙普勝同青軍兩道攻安慶,淮南行省左丞余闕,拒戰月餘,賊竟敗走。安慶倚小孤山為籓蔽,命義兵元帥胡巴延統水軍戍焉。冬,十月,壬戌,陳友諒自上游直搗小孤山,巴延與戰四日夜,不勝,趨安慶,賊追至山口鎮。明日,癸亥,遂薄城下,闕遣兵扼於觀音橋。俄饒州祝寇攻西門,余闕擊斬之,其兵乃退。
rén shēn, wú zhōng yì dà yuán shuài cháng yù chūn, lǜ liào yǒng ān děng zì tóng líng jìn gōng chí zhōu. yǒng ān qù chéng shí lǐ, ér cháng yù chūn jí wú guó bǎo lǜ zhōu shī dǐ chéng xià hé gōng, zì chén zhì sì, pò qí běi mén, suì rù qí chéng, zhí yuán shuài hóng mǒu, zhǎn zhī, qín bié jiāng wèi shòu xú tiān lín děng. guān jūn bài zǒu, bó mù, fù yǐ zhàn chuán shù bǎi sōu lái nì zhàn, fù dà bài zhī, suì kè chí zhōu.
壬申,吳中翼大元帥常遇春,率廖永安等自銅陵進攻池州。永安去城十里,而常遇春及吳國寶率舟師抵城下合攻,自辰至巳,破其北門,遂入其城,執元帥洪某,斬之,擒別將魏壽、徐天麟等。官軍敗走,薄暮,復以戰船數百艘來逆戰,復大敗之,遂克池州。
jiǎ shēn, wú guó gōng yuè jūn yú dà tōng jiāng, suì mìng yuán shuài móu dà xiǎng lǜ bīng gōng yáng zhōu lù, kè zhī qīng jūn yuán shuài zhāng míng jiàn yǐ qí zhòng jiàng. xiān shì zhì zhèng shí wǔ nián, míng jiàn jù zhòng huái xī, yǐ qīng bù wèi hào, míng qīng jūn, rén hū wèi yī piàn wǎ. qí dǎng zhāng jiān xiāo yǒng, shàn yòng qiāng, yòu hào wèi zhǎng qiāng jūn, bào hàn, zhuān shì piāo lüè, yóu hán shān quán jiāo zhuǎn lüè liù hé tiān zhǎng zhì yáng zhōu, rén jiē kǔ zhī.
甲申,吳國公閱軍於大通江,遂命元帥繆大享率兵攻揚州路,克之;青軍元帥張明鑑以其眾降。先是至正十五年,明鑑聚眾淮西,以青布為號,名青軍,人呼為「一片瓦」。其黨張監驍勇,善用槍,又號為「長槍軍」,暴悍,專事剽掠,由含山、全椒轉掠六合、天長至揚州,人皆苦之。
shí zhèn nán wáng bó luō bù hā zhèn yáng zhōu, zhāo xiáng míng jiàn děng, yǐ wèi háo sì yì bīng yuán shuài, bǐ zhù yáng zhōu, fēn tún shǒu yù. jiǔ zhī, míng jiàn děng yǐ shí jǐn, fù móu zuò luàn, shuō zhèn nán wáng yuē: cháo tíng yuǎn gé, shì shì wèi kě zhī. jīn chéng zhōng liáng fá, zhòng wú suǒ tuō mìng, diàn xià shì zǔ sūn, dāng zhèng dà wèi, wèi wǒ bèi zhǔ, chū bīng nán gōng, yǐ tōng liáng dào, jiù jī jiǒng. bù rán, rén xīn bì biàn, huò jiāng bù cè. zhèn nán wáng yǎng tiān kū yuē: rǔ bù zhī dà yì. rú rǔ yán, wǒ hé miàn mù jiàn shì zǔ yú zōng miào yé? huī qí zhòng shǐ tuì, míng jiàn děng bù cóng, hū zào ér qǐ, yīn zhú zhèn nán wáng ér jù qí chéng. zhèn nán wáng zǒu huái ān, wèi zhào jūn yòng suǒ shā.
時鎮南王博囉布哈鎮揚州,招降明鑑等,以為濠、泗義兵元帥,俾駐揚州,分屯守御。久之,明鑑等以食盡,復謀作亂,說鎮南王曰:「朝廷遠隔,事勢未可知。今城中糧乏,眾無所託命,殿下世祖孫,當正大位,為我輩主,出兵南攻,以通糧道,救飢窘。不然,人心必變,禍將不測。」鎮南王仰天哭曰:「汝不知大義。如汝言,我何面目見世祖於宗廟耶?」麾其眾使退,明鑑等不從,呼噪而起,因逐鎮南王而據其城。鎮南王走淮安,為趙君用所殺。
míng jiàn děng xiōng bào yì shén, tú chéng zhōng jū mín yǐ wèi shí, zhì shì bīng dà bài bù zhī, nǎi chū jiàng, dé qí zhòng shù wàn. zhì huái hǎi yì yuán shuài fǔ, mìng yuán shuài zhāng dé lín gěng zài chéng shǒu zhī. gǎi yáng zhōu lù wèi huái hǎi fǔ, yǐ lǐ dé lín zhī fǔ shì. chéng zhōng jū mín jǐn cún shí bā jiā, dé lín yǐ jiù chéng xū kuàng nán shǒu, nǎi jié chéng xī nán yú, zhú ér shǒu zhī.
明鑑等凶暴益甚,屠城中居民以為食,至是兵大敗不支,乃出降,得其眾數萬。置淮海翼元帥府,命元帥張德麟、耿再成守之。改揚州路為淮海府,以李德林知府事。城中居民僅存十八家,德林以舊城虛曠難守,乃截城西南隅,築而守之。
wù xū, cáo zhōu zéi rù tài háng shān, dá shí bā tú ěr yǔ zhī shū mì yuàn shì dá lī mǎ shí lǐ yǐ bīng tǎo cáo zhōu zéi, guān jūn bài kuì, dá lī mǎ shí lǐ sǐ zhī.
戊戌,曹州賊入太行山,達實巴圖爾與知樞密院事達哩瑪實里以兵討曹州賊,官軍敗潰,達哩瑪實里死之。
shì yuè, jìng jiāng lù shān bēng, dì xiàn, dà shuǐ.
是月,靜江路山崩,地陷,大水。
guān zhōng zéi sàn zǒu nán shān zhě, chū zì xìng yuán, xiàn qín lǒng, jù gǒng chāng, yǒu kuī fèng xiáng zhī zhì. chá hǎn tè mù ěr jí fēn bīng rù shǒu fèng xiáng, ér qiǎn dié zhě yòu zéi wéi qí chéng, zéi guǒ lái gōng zhī, hòu shù shí zhòng. chá hǎn tè mù ěr zì jiāng tiě qí, zhòu yè chí èr bǎi lǐ wǎng fù. bǐ qù chéng lǐ suǒ, fēn jūn zhāng zuǒ yòu yì yǎn jī zhī, chéng zhōng jūn yì kāi mén gǔ zào ér chū, nèi wài hé jī, hū shēng dòng tiān dì. zéi dà kuì, zì xiāng jiàn róu, zhǎn shǒu shù wàn jí, fú shī bǎi yú lǐ, yú dǎng jiē dùn hái, guān zhōng xī dìng.
關中賊散走南山者,出自興元,陷秦、隴,據鞏昌,有窺鳳翔之志。察罕特穆爾即分兵入守鳳翔,而遣諜者誘賊圍其城,賊果來攻之,厚數十重。察罕特穆爾自將鐵騎,晝夜馳二百里往赴。比去城裡所,分軍張左右翼掩擊之,城中軍亦開門鼓譟而出,內外合擊,呼聲動天地。賊大潰,自相踐蹂,斬首數萬級,伏屍百餘里,餘黨皆遁還,關中悉定。
shí yī yuè, xīn chǒu, shān dōng dào xuān wèi shǐ dǒng tuán xiāo, fù qǐng lìng jiāng huái děng chù gè zhī guān jūn, fēn bù lián zhū yíng zhài, yú ài kǒu tún zhù shǒu yù, qiě guǎng tún tián yǐ zú jūn shí, cóng zhī.
十一月,辛丑,山東道宣慰使董摶霄,復請令江淮等處各枝官軍,分布連珠營寨,於隘口屯駐守御,且廣屯田以足軍食,從之。
fén zhōu táo xìng huā.
汾州桃、杏花。
rén yín, zéi qīn hú guān, chá hǎn tè mù ěr yǐ bīng dà pò zhī.
壬寅,賊侵壺關,察罕特穆爾以兵大破之。
shí èr yuè, bǐng xū, xú shòu huī jiāng míng yù zhēn xiàn zhòng qìng lù, jù zhī.
十二月,丙戌,徐壽輝將明玉珍陷重慶路,據之。
yù zhēn, suí zhōu rén, shì nóng jiā, shēn zhǎng bā chǐ, mù zhòng tóng, yǐ xìn yì wèi xiāng dǎng suǒ fú. chū wén shòu huī bīng qǐ, jí xiāng bīng, tún yú qīng shān, jié shān zì gù. wèi jǐ, jiàng yú shòu huī, shòu yuán shuài, lì ní wén jùn huī xià, zhèn miǎn yáng. yǔ guān jūn zhàn hú zhōng, fēi shǐ zhōng yòu mù, wēi miǎo, jì ér yǐ bīng qiān rén, jiǎng dòu chuán wǔ shí, sù kuí ér shàng. shí qīng jīn dào lǐ xǐ xǐ, jù bīng kǔ shǔ, yì bīng yuán shuài yáng hàn yǐ bīng wǔ qiān yù zhī, tún píng xī. zuǒ chéng xiàng è lēi zhé tú zhèn zhòng qìng, zhì jiǔ yǐn hàn, yù shā zhī, hàn jué, tuō shēn zǒu, shùn liú xià wū xiá. yù yù zhēn, sòng zhī, qiě yán zhòng qìng kě qǔ zhuàng, yù zhēn wèi jué, wàn hù dài shòu yuē: gōng zhòng qìng, shì jì jù shǔ, bù jì, guī wú sǔn yě. cóng zhī, suì jìn kè qí chéng, è lēi zhé tú dùn. fù lǎo yíng rù chéng, yù zhēn jìn qīn lüè, shì sì yàn rán, jiàng zhě xiāng jì.
玉珍,隨州人,世農家,身長八尺,目重瞳,以信義為鄉黨所服。初聞壽輝兵起,集鄉兵,屯於青山,結柵自固。未幾,降於壽輝,授元帥,隸倪文俊麾下,鎮沔陽。與官軍戰湖中,飛矢中右目,微眇,既而以兵千人,槳斗船五十,溯夔而上。時青巾盜李喜喜,聚兵苦蜀,義兵元帥楊漢以兵五千御之,屯平西。左丞相鄂勒哲圖鎮重慶,置酒飲漢,欲殺之,漢覺,脫身走,順流下巫峽。遇玉珍,訟之,且言重慶可取狀,玉珍未決,萬戶戴壽曰:「攻重慶,事濟據蜀,不濟,歸無損也。」從之,遂進克其誠,鄂勒哲圖遁。父老迎入城,玉珍禁侵掠,市肆晏然,降者相繼。
jǐ chǒu, wú guó gōng xià lìng shì qīng zhòng zuì qiú, yǐ gān gē wèi níng, rén xīn chū fù gù yě.
己丑,吳國公下令釋輕、重罪囚,以干戈未寧,人心初附故也。
dīng yǒu, qìng yuán lù xiàng shān xiàn é bí shān bēng.
丁酉,慶元路象山縣鵝鼻山崩。
wù xū, hàn lín xué shì chéng zhǐ ōu yáng xuán zú.
戊戌,翰林學士承旨歐陽玄卒。
chū, rǔ yǐng dào qǐ, màn yán nán běi, zhōu xiàn jǐ tiān wán chéng. xuán xiàn zhāo bǔ zhī cè qiān yú yán, shí bù néng yòng, suì qǐ zhì shì, dì bù yǔn. huì dà shè, xuān fù nèi fǔ. xuán jiǔ bìng bù néng bù lǚ, chéng xiàng chuán zhǐ, jiān yú zhì yán chūn gé xià. jí zú, cì fù shén hòu, zèng dà sī tú, zhuī fēng chǔ guó gōng, shì yuē wén. xuán xìng dù yōng róng, chù jǐ jiǎn yuē, wèi zhèng lián píng, lì guān sì shí yú nián, cè mìng zhì gào duō chū qí shǒu.
初,汝、潁盜起,蔓延南北,州縣幾天完城。玄獻招捕之策千餘言,時不能用,遂乞致仕,帝不允。會大赦,宣赴內府。玄久病不能步履,丞相傳旨,肩輿至延春閣下。及卒,賜賻甚厚,贈大司徒,追封楚國公,諡曰文。玄性度雍容,處己儉約,為政廉平,歷官四十餘年,冊命、制誥多出其手。
jǐ hài, liú xīng rú jīn xīng dà, wěi yuē zhǎng sān chǐ yú, qǐ zì tài yīn, jìn dōng ér méi, huà wèi qīng bái qì.
己亥,流星如金星大,尾約長三尺餘,起自太陰,近東而沒,化為青白氣。
gēng zǐ, tài wèi sì chuān xíng shěng zuǒ chéng xiàng dá shí bā tú ěr zú yú jūn zhōng.
庚子,太尉、四川行省左丞相達實巴圖爾卒於軍中。
shí zhào qiǎn zhī yuàn dá lǐ mǎ shí lī lái yuán, fēn bīng léi zé pú zhōu, ér dá lǐ mǎ shí lī wèi liú fú tōng suǒ shā, dá lēi dá zhū jūn jiē kuì. dá shí bā tú ěr lì bù néng zhī, tuì zhù shí cūn, cháo tíng pō yí qí wán kòu shī jī, shǐ zhě cù zhàn xiāng zhǒng zéi chān zhī zhī, zhà wèi dá shí bā tú ěr tōng hé shū, yí zhū dào lù, shǐ zhě guǒ dé zhī yǐ jìn. dá shí bā tú ěr zhī zhī, yī xī yōu fèn sǐ.
時詔遣知院達理瑪實哩來援,分兵雷澤、濮州,而達理瑪實哩為劉福通所殺,達勒達諸軍皆潰。達實巴圖爾力不能支,退駐石村,朝廷頗疑其玩寇失機,使者促戰相踵;賊覘知之,詐為達實巴圖爾通和書,遺諸道路,使者果得之以進。達實巴圖爾知之,一夕憂憤死。
chū, máo guì xiàn yì dōu bān yáng děng lù, dì mìng dǒng tuán xiāo cóng zhī shū mì yuàn shì bù lán xī tǎo zhī. ér jì nán yòu gào jí, tuán xiāo tí bīng yuán jì nán. zéi zhòng zì nán shān lái gōng jì nán, wàng zhī liǎng shān jiē chì. tuán xiāo àn bīng chéng zhōng, xiān yǐ shù shí qí tiāo zhī, zéi zhòng xī lái dòu, qí bīng shǎo què, zhì jiàn shàng, fú bīng qǐ, suì hé zhàn, chéng zhōng bīng yòu dà chū, dà pò zhī. ér bān yáng zéi fù yuē tài ān zhī dǎng yú nán shān lái xí jì nán, tuán xiāo liè bīng chéng shàng, fú wèi dòng. zéi yè gōng nán mén, dú yǐ shǐ shí yù zhī, lí míng, nǎi qián kāi dōng mén, fàng bīng chū zéi hòu. jì dàn, chéng shàng bīng jiē xià, dà kāi nán mén, hé jī zhī, zéi bài zǒu, fù zhuī shā zhī, zéi zhòng wú yí zhě. yú shì jì nán shǐ níng.
初,毛貴陷益都、般陽等路,帝命董摶霄從知樞密院事布蘭奚討之。而濟南又告急,摶霄提兵援濟南。賊眾自南山來攻濟南,望之兩山皆赤。摶霄按兵城中,先以數十騎挑之,賊眾悉來斗,騎兵少卻,至磵上,伏兵起,遂合戰,城中兵又大出,大破之。而般陽賊復約泰安之黨逾南山來襲濟南,摶霄列兵城上,弗為動。賊夜功南門,獨以矢石御之,黎明,乃潛開東門,放兵出賊後。既旦,城上兵皆下,大開南門,合擊之,賊敗走,復追殺之,賊眾無遺者。於是濟南始寧。
zhào jiù shēng huái nán xíng shū mì yuàn fù shǐ jiān shān dōng xuān wèi shǐ dōu yuán shuài, réng cì shàng zūn jīn dài chǔ bì míng mǎ yǐ láo zhī. yǒu jí qí gōng zhě, zèn yú zǒng bīng tài wèi nǔ dōu ěr gá, lìng tuán xiāo yī qián zhào cóng bù lán xī tóng zhēng yì dōu. tuán xiāo jí chū jì nán chéng, shǔ lǎo qiě bìng, qǐng yǐ qí dì áng xiāo dài lǐng qí zhòng, cháo tíng cóng zhī, shòu áng xiāo huái nán xíng shū mì yuàn pàn guān. wèi jǐ, mìng tuán xiāo shǒu hé jiān zhī zhǎng lú.
詔就升淮南行樞密院副使、兼山東宣慰使、都元帥,仍賜上尊、金帶、楮幣、名馬以勞之。有疾其功者,譖於總兵太尉努都爾噶,令摶霄依前詔從布蘭奚同征益都。摶霄即出濟南城,屬老且病,請以其弟昂霄代領其眾,朝廷從之,授昂霄淮南行樞密院判官。未幾,命摶霄守河間之長蘆。
shì dōng, zhāng shì chéng zhú chéng hǔ qiū shān, yīn gāo jù xiǎn, yì yuè yú ér bì.
是冬,張士誠築城虎丘山,因高據險,役月餘而畢。
shì suì, zhào yù jì níng lǐ bǐng yí tián fēng děng, lìng qí chū jiàng, xù fù yuán rèn. xiào luàn shì zú, réng gěi zī liáng, yù hái xiāng zhě tīng.
是歲,詔諭濟寧李秉彝、田豐等,令其出降,敘復元任。嘯亂士卒,仍給資糧,欲還鄉者聽。
yì bīng qiān hù yú bǎo, shā qí zhī shū mì yuàn shì bǎo tú yǐ pàn, jiàng yú máo guì. yú bǎo suì jù dì zhōu.
義兵千戶余寶,殺其知樞密院事寶圖以叛,降於毛貴。余寶遂據棣州。
jí xián dà xué shì jiān tài zǐ zuǒ yù dé xǔ yǒu rén, yǐ lǎo bìng qǐ zhì rén, xǔ zhī. yǒu rén qián cháo jiù dé, huáng tài zǐ pō jiā jìng lǐ, yī rì rù jiàn, fāng bì yīng wèi lè, jù hū zuǒ yòu píng qù, shǐ jiàn zhī.
集賢大學士兼太子左諭德許有壬,以老病乞致仁,許之。有壬前朝舊德,皇太子頗加敬禮,一日入見,方臂鷹為樂,遽呼左右屏去,始見之。
dào jù qí lǔ, zhōng shū cān zhī zhèng shì cuī jìng, yǔ píng zhāng dá lǎn cān zhèng ān pǔ fēn shěng líng zhōu. líng zhōu nǎi nán běi yào chōng, wú chéng guō, ér jū mín sàn chù, jìng gōng gěi zhū jūn, shì wú bù jí. chéng xiàng yǐ qí néng shàng wén, cì zhī shàng zūn, réng mìng qí pián yí xíng shì. jìng yǐ jūn mǎ gōng gěi hào fán, ér mín lì yǐ pí, nǎi qǐng xíng nà sù bǔ guān zhī lìng, zhào cóng zhī. hé běi yàn nán shì mín jiē zhǒng ér zhì, jī sù bǎi wàn shí, qǐ duàn wàn pǐ, yǐ gōng jūn fèi, mín huò shǎo sū.
盜據齊魯,中書參知政事崔敬,與平章達覽、參政諳普分省陵州。陵州乃南北要衝,無城郭,而居民散處,敬供給諸軍,事無不集。丞相以其能上聞,賜之上尊,仍命其便宜行事。敬以軍馬供給浩繁,而民力已疲,乃請行納粟補官之令,詔從之。河北、燕南士民接踵而至,積粟百萬石,綺段萬匹,以供軍費,民獲少蘇。
zhōng shū yòu chéng wū gǔ xùn liáng zhēn lùn bà xiàn zéi yán zuò zhī lìng yǒu è shào nián wū zhī yí xìng zhōu zhāng fù tōng zéi zhī zuì, zhōng shū jiāng jí qí nú, lì bào àn qǐng shǔ, liáng zhēn yuē: shǒu kě duàn, àn bù kě shǔ! tóng liè biàn sè, zú bù shǔ.
中書右丞烏古遜良楨論罷陷賊延坐之令;有惡少年誣知宜興州張復通賊之罪,中書將籍其孥,吏抱案請署,良楨曰:「手可斷,案不可署!」同列變色,卒不署。
liáng zhēn zì zuǒ cáo dēng zhèng fǔ, duō suǒ jiàn bái, bà fú jiàn shān dōng shí yán, zhè dōng xī zhǎng shēng niú zū, bīn hǎi bèi zāi wéi tián shuì, mín jiē dé zhī.
良楨自左曹登政府,多所建白,罷福建、山東食鹽,浙東、西長生牛租,瀕海被災圍田稅,民皆德之。
shùn dì zhì zhèng shí bā nián wù xū, yī sān wǔ bā nián
○順帝至正十八年(戊戌,一三五八年)
chūn, zhēng yuè, bǐng wǔ, zhào pǔ shèng chén yǒu liàng děng xiàn ān qìng, huái nán xíng shěng yòu chéng yú què sǐ zhī.
春,正月,丙午,趙普勝、陳友諒等陷安慶,淮南行省右丞余闕死之。
zéi zhī lái gōng yě, chū zì dōng mén dēng chéng, què jiǎn sǐ shì, jī què zhī yǐ ér bìng jūn gōng dōng xī èr mén, yòu jī què zhī. zéi huì shén, nǎi shù shān qǐ fēi lóu lín chéng, què fēn mìng zhū jiāng gè yǐ bīng qiān zéi, zhòu yè bù dé xī, zéi yì shēng bīng lái gōng. shì rì, pǔ shèng jūn dōng mén, yǒu liàng jūn xī mén, ráo zhōu zhù kòu jūn nán mén, qún dào sì miàn yǐ jí, wài wú yī jiǎ zhī yuán. xī mén shì yóu jí, què shēn dāng zhī, tú bù tí gē, wèi shì zú xiān shì zú hào kū zhǐ zhī, huī gē yù lì, réng fēn huī xià jiāng dū sān mén zhī bīng, zì yǐ gū jūn xuè zhàn, zhǎn shǒu wú suàn, ér què yì bèi shí yú chuàng. rì zhōng, chéng xiàn, huǒ qǐ, què zhī bù kě wèi, yǐn dāo zì jǐng, duò qīng shuǐ táng zhōng. qī yé bo shì, zi dé shēng, nǚ fú tóng, jiē fù jǐng sǐ.
賊之來攻也,初自東門登城,闕簡死士,擊卻之;已而並軍攻東、西二門,又擊卻之。賊恚甚,乃樹柵起飛樓臨城,闕分命諸將各以兵扦賊,晝夜不得息,賊益生兵來攻。是日,普勝軍東門,友諒軍西門,饒州祝寇軍南門,群盜四面蟻集,外無一甲之援。西門勢尤急,闕身當之,徒步提戈,為士卒先;士卒號哭止之,揮戈愈力,仍分麾下將督三門之兵,自以孤軍血戰,斬首無算,而闕亦被十餘創。日中,城陷,火起,闕知不可為,引刀自剄,墮清水塘中。妻耶卜氏,子德生,女福童,皆赴井死。
tóng shí sǐ zhě, shǒu chén hán jiàn, yī jiā bèi hài. jiàn fāng wò jí, mà zéi bù qū, zéi zhí zhī yǐ qù, bù zhī suǒ zhōng.
同時死者,守臣韓建,一家被害。建方臥疾,罵賊不屈,賊執之以去,不知所終。
chéng zhōng mín xiāng shuài dēng chéng lóu, zì juān qí tī, yuē: níng jù sǐ cǐ, shì bù cóng zéi! fén sǐ zhě yǐ qiān jì. qí zhī míng zhě, wàn hù lǐ zōng kě jì shǒu rén chén bīn jīn chéng zōng, yuán shuài fǔ dōu shì tè mù bù hā, wàn hù fǔ jīng lì duàn guì fāng, qiān hù hé shuò bù hā xīn lǐ lú tíng yù gé yán líng qiū jǐn xǔ yuán yǎn, zòu chà wū tú màn, bǎi hù huáng yín sūn, ān qìng tuī guān huáng tú lún dài, jīng lì yáng héng, zhī shì yú zhōng, huái níng yǐn chén jù jì, fán shí bā rén.
城中民相率登城樓,自捐其梯,曰:「寧俱死此,誓不從賊!」焚死者以千計。其知名者,萬戶李宗可、紀守仁、陳彬、金承宗,元帥府都事特穆布哈,萬戶府經歷段桂芳,千戶和碩布哈、新李、盧廷玉、葛延齡、丘卺、許元琰,奏差烏圖縵,百戶黃寅孫,安慶推官黃圖倫岱,經歷楊恆,知事余中,懷寧尹陳巨濟,凡十八人。
què hào lìng yán xìn, yǔ xià tóng gān kǔ, rán shāo yǒu wéi lìng, jí zhǎn yǐ xùn. cháng bìng bù shì shì, jiāng shì jiē yù tiān, qiú yǐ shēn dài, què qiáng yì guān ér chū. dāng chū zhàn, shǐ shí luàn xià rú yǔ, shì yǐ dùn bì què, què què zhī, yuē: rǔ bèi yì yǒu mìng, hé bì wǒ wèi! gù rén zhēng yòng mìng. shāo xiá, jí zhù zhōu yì, shuài zhū shēng yè jùn xué huì jiǎng, lì jūn shì mén wài yǐ tīng, shǐ zhī zūn jūn qīn shàng zhī yì, yǒu gǔ liáng jiāng fēng liè. huò yù wǎn zhī rù hàn lín, què yǐ guó bù wēi cù, cí bù wǎng, suì sǐ yú ān qìng. zèng huái nán jiāng běi xíng shěng píng zhāng, zhuī fēng bīn guó gōng, shì zhōng xuān. yì zhě wèi bīng xìng yǐ lái, sǐ jié zhī chén, yú què yǔ chǔ bù hā wèi dì yī.
闕號令嚴信,與下同甘苦,然稍有違令,即斬以徇。嘗病不視事,將士皆籲天,求以身代,闕強衣冠而出。當出戰,矢石亂下如雨,士以盾蔽闕,闕卻之,曰:「汝輩亦有命,何蔽我為!」故人爭用命。稍暇,即注《周易》,帥諸生謁郡學會講,立軍士門外以聽,使知尊君親上之義,有古良將風烈。或欲挽之入翰林,闕以國步危蹙,辭不往,遂死於安慶。贈淮南、江北行省平章,追封豳國公,諡忠宣。議者謂兵興以來,死節之臣,余闕與褚布哈為第一。
gēng xū, zhāng shì chéng bīng gōng cháng zhōu, wú shǒu jiāng tāng hé jī bài zhī, huò zú shù bǎi rén.
庚戌,張士誠兵攻常州,吳守將湯和擊敗之,獲卒數百人。
wú xíng shū mì yuàn pàn dèng yù qiǎn bù jiāng wáng bì děng gōng wù yuán zhōu, bīng zhì chéng xī, yǔ shǒu jiāng tè mù ěr bù hā zhàn, zì dàn zhì rì zè, shā shāng wǔ bǎi yú rén bù xià. yǐ mǎo, fēn bīng wèi sān dào bìng jìn, suì bá qí chéng, tè mù ěr bù hā sǐ zhī, shì zú jiē jiàng, fán sān qiān yú rén. fù qiǎn wàn hù zhū guó bǎo gōng gāo hé lěi, kè zhī.
吳行樞密院判鄧愈遣部將王弼等攻婺源州,兵至城西,與守將特穆爾布哈戰,自旦至日昃,殺傷五百餘人不下。乙卯,分兵為三道並進,遂拔其城,特穆爾布哈死之,士卒皆降,凡三千餘人。復遣萬戶硃國寶攻高河壘,克之。
yǐ chǒu, dà fēng qǐ zì xī běi, yì dōu tǔ mén wàn suì bēi pū ér suì.
乙丑,大風起自西北,益都土門萬歲碑仆而碎。
bǐng yín, tián fēng xiàn dōng píng lù.
丙寅,田豐陷東平路。
dīng mǎo, zhī shū mì yuàn shì bù lán xī yǔ máo guì zhàn yú hǎo shí qiáo, guān jūn bài jī, zǒu jì nán.
丁卯,知樞密院事布蘭奚與毛貴戰於好石橋,官軍敗績,走濟南。
shì yuè, zhào dá shí bā tú ěr zi bó luō tè mù ěr wèi hé nán xíng shěng píng zhāng zhèng shì, zǒng lǐng qí fù yuán guǎn jūn mǎ.
是月,詔達實巴圖爾子博囉特穆爾為河南行省平章政事,總領其父原管軍馬。
zhào chá hǎn tè mù ěr tún shǎn xī, lǐ sī qí tún fèng xiáng.
詔察罕特穆爾屯陝西,李思齊屯鳳翔。
èr yuè, yǐ sì shuò, yì tuán jié xī shān zhài dà xiǎo shí yī chù yǐ wèi bǎo zhàng, mìng zhòng shū yòu chéng dá shí tè mù ěr zuǒ chéng wū gǔ xùn liáng zhēn děng zǒng xíng tí diào, shè wàn fū zhǎng qiān fū zhǎng bǎi fū zhǎng, biān lì pái jiǎ, fēn shǒu yào hài, hù xiāng cè yīng.
二月,乙巳朔,議團結西山寨大小十一處以為保障,命中書右丞達實特穆爾、左丞烏古遜良楨等總行提調,設萬夫長、千夫長、百夫長,編立牌甲,分守要害,互相策應。
máo guì xiàn qīng cāng èr zhōu, suì jù zhǎng lú zhèn.
毛貴陷青、滄二州,遂據長蘆鎮。
zhōng shū shěng zòu yǐ shǎn xī jūn lǚ shì jù, qù jīng shī dào yuǎn, gōng fèi jiān nán, qǐng jiù shǎn xī yìn zào bǎo chāo wèi biàn, cóng zhī suì fēn hù bù bǎo chāo fǔ děng guān, zhì jú yìn zào, réng mìng zhū lù bō jiàng chāo běn, bì píng huái xíng yòng kù dào yì hūn bì, bù yú mín jiān.
中書省奏以陝西軍旅事劇,去京師道遠,供費艱難,請就陝西印造寶鈔為便,從之;遂分戶部寶鈔府等官,置局印造,仍命諸路撥降鈔本,畀平淮行用庫倒易昏幣,布於民間。
guǐ yǒu, máo guì xiàn jì nán lù, shǒu jiāng ài dí zhàn sǐ.
癸酉,毛貴陷濟南路,守將愛迪戰死。
máo guì lì bīn xìng yuàn, xuǎn yòng gù gōng, yǐ jī jīng zhōu děng fēn shǒu zhū lù. yòu yú lái zhōu lì sān bǎi liù shí tún tián, měi tún xiāng qù sān shí lǐ, zào dà chē bǎi liǎng, yǐ wǎn yùn liáng chǔ, guān mín tián shí zhǐ shōu èr fēn, dōng zé lù yùn, xià zé shuǐ yùn.
毛貴立賓興院,選用故宮,以姬京周等分守諸路。又於萊州立三百六十屯田,每屯相去三十里,造大車百兩,以挽運糧儲,官民田十止收二分,冬則陸運,夏則水運。
dǒng tuán xiāo jiāng fù zhǎng lú, wèi rén yuē: wǒ qù, jì nán bì bù kě bǎo. zhì shì jì nán guǒ xiàn. tuán xiāo fāng zhù bīng nán pí xiàn zhī wèi jiā zhuāng, shì yǒu zhào bài tuán xiāo hé nán xíng shěng yòu chéng. fǔ bài mìng, máo guì bīng yǐ zhì, ér yíng lěi yóu wèi wán, zhū jiāng wèi tuán xiāo yuē: zéi zhì, dāng rú hé? tuán xiāo yuē: wǒ shòu mìng zhì cǐ, dāng yǐ sǐ bào guó ěr! yīn bá jiàn dū bīng yǐ zhàn, ér zéi zhòng tū zhì tuán xiāo qián, cù wèn wèi shuí, tuán xiāo yuē: wǒ dǒng lǎo yé yě. zhòng cì shā zhī, wú xuè, wéi jiàn yǒu bái qì chōng tiān. shì rì, áng xiāo yì sǐ zhī. shì wén, zèng tuán xiāo hé nán xíng shěng píng zhāng zhèng shì, zhuī fēng wèi guó gōng, shì zhōng dìng áng xiāo lǐ bù shàng shū, zhuī fēng lǒng xī jùn hóu, shì zhōng yì.
董摶霄將赴長蘆,謂人曰:「我去,濟南必不可保。」至是濟南果陷。摶霄方駐兵南皮縣之魏家莊,適有詔拜摶霄河南行省右丞。甫拜命,毛貴兵已至,而營壘猶未完,諸將謂摶霄曰:「賊至,當如何?」摶霄曰:「我受命至此,當以死報國耳!」因拔劍督兵以戰,而賊眾突至摶霄前,猝問為誰,摶霄曰:「我董老爺也。」眾刺殺之,無血,惟見有白氣沖天。是日,昂霄亦死之。事聞,贈摶霄河南行省平章政事,追封魏國公,諡忠定;昂霄禮部尚書,追封隴西郡侯,諡忠毅。
tuán xiāo zǎo yǐ rú shēng qǐ jiā, zhé wèi néng lì. huì tiān xià dà luàn, fù yǐ wǔ gōng zì fèn, qí cái lüè yǒu dà guò rén zhě ér dāng shí yòng zhī bù néng jǐn qí cái, jūn zǐ xī zhī.
摶霄早以儒生起家,輒為能吏。會天下大亂,復以武功自奮,其才略有大過人者;而當時用之不能盡其才,君子惜之。
yǐ hài, wú guó gōng yǐ wú zhēn wèi tiān xìng yì fù yuán shuài, shǐ yǔ qí xiōng liáng shǒu jiāng yīn. shí jiāng yīn bīng bù mǎn wǔ qiān, ér yǔ zhāng shì chéng jiē jìng. liáng xiōng dì xùn liàn shì zú, yán wèi jǐng bèi, tún tián yǐ gěi jūn xiǎng, dí bù gǎn fàn, mín shén lài zhī.
乙亥,吳國公以吳楨為天興翼副元帥,使與其兄良守江陰。時江陰兵不滿五千,而與張士誠接境。良兄弟訓練士卒,嚴為警備,屯田以給軍餉,敵不敢犯,民甚賴之。
wú guó gōng mìng yuán shuài kāng mào cái wèi yíng tián shǐ, yù zhī yuē: bǐ yīn bīng luàn, dī fáng tuí pǐ, mín fèi gēng nòu, gù shè yíng tián sī yǐ xiū zhú dī fáng, zhuān zhǎng shuǐ lì. jīn jūn wù yīn fán, yòng dù wèi jí, lǐ cái zhī dào, mò xiān yú nóng. chūn zuò fāng xìng, lǜ hàn lǎo bù shí, yǒu fáng nóng shì, gù mìng ěr cǐ zhí, fēn xún gè chù, bǐ gāo wú huàn gàn, bēi bù bìng lǎo, wù zài xù xiè dé yí. dà dǐ shè guān wèi mín, fēi yǐ bìng mín, ruò dàn shǐ yǒu sī zēng shì guǎn shě, yíng sòng bēn zǒu, suǒ zhì fēn rǎo, wú yì yú mín ér fǎn hài zhī, jí fēi wěi rèn zhī yì.
吳國公命元帥康茂才為營田使,諭之曰:「比因兵亂,堤防頹圮,民廢耕耨,故設營田司以修築堤防,專掌水利。今軍務殷繁,用度為急,理財之道,莫先於農。春作方興,慮旱潦不時,有妨農事,故命爾此職,分巡各處,俾高無患干,卑不病潦,務在蓄泄得宜。大抵設官為民,非以病民,若但使有司增飾館舍,迎送奔走,所至紛擾,無益於民而反害之,即非委任之意。」
shān dōng zéi jiàn bī jīng jī. xīn sì, zhào yǐ tái hā bù hā wèi zhōng shū yòu chéng xiàng, zǒng bīng tǎo zhī.
山東賊漸逼京畿。辛巳,詔以台哈布哈為中書右丞相,總兵討之。
rén wǔ, tián fēng fù xiàn jì níng lù jiǎ xū, xiàn huī zhōu. bǐng xū, nǔ dōu ěr gá wén tián fēng jìn bī dōng chāng, qì chéng zǒu, chéng suì xiàn.
壬午,田豐復陷濟寧路;甲戌,陷輝州。丙戌,努都爾噶聞田豐近逼東昌,棄城走,城遂陷。
dīng hài, chá hǎn tè mù ěr diào bīng fù jīng zhōu píng liáng, bǎo gǒng chāng.
丁亥,察罕特穆爾調兵復涇州、平涼,保鞏昌。
gēng yín, wáng shì chéng zì yì dōu fàn huái qìng lù, shǒu jiāng zhōu quán jī bài zhī.
庚寅,王士誠自益都犯懷慶路,守將周全擊敗之。
dīng yǒu, xìng yuán lù xiàn.
丁酉,興元路陷。
sān yuè, jǐ hài shuò, rì sè rú xuè.
三月,己亥朔,日色如血。
jiā yòu chéng xiàng chuò sī jiǎn tài bǎo.
加右丞相綽斯戩太保。
gēng zǐ, máo guì xiàn bān yáng lù.
庚子,毛貴陷般陽路。
xīn chǒu, dà tóng lù yè hēi qì bì xī fāng, yǒu shēng rú léi shǎo qǐng, dōng běi fāng yǒu yún rú huǒ, jiāo shè zhòng tiān, biàn dì jù jiàn huǒ, kōng zhōng yǒu bīng gē zhī shēng.
辛丑,大同路夜黑氣蔽西方,有聲如雷;少頃,東北方有雲如火,交射中天,遍地俱見火,空中有兵戈之聲。
guǐ mǎo, wáng shì chéng xiàn jìn níng lù, zǒng guǎn dù sài yīn bù hā sǐ zhī.
癸卯,王士誠陷晉寧路,總管杜賽因布哈死之。
jǐ yǒu, liú fú tōng qiǎn bīng fàn wèi huī, hé nán xíng shěng píng zhāng bó luō tè mù ěr jī zǒu zhī jìn kè pú zhōu.
己酉,劉福通遣兵犯衛輝,河南行省平章博囉特穆爾擊走之進克濮州。
gēng xū, máo guì xiàn jì zhōu.
庚戌,毛貴陷薊州。
zhēng sì fāng bīng rù wèi, zhào chá hǎn tè mù ěr yǐ bīng tún zhuō zhōu. chá hǎn tè mù ěr jí liú bīng shù qīng jiǎo yì gǔ, tún tóng guān, sāi nán shān kǒu yǐ bèi tā dào, ér zì jiāng jīng ruì fù zhào.
征四方兵入衛,詔察罕特穆爾以兵屯涿州。察罕特穆爾即留兵戍清湫、義谷,屯潼關,塞南山口以備他盜,而自將精銳赴召。
máo guì lǜ zhòng yóu hé jiān qū zhí gū, yǐ mǎo, suì fàn huǒ zhōu, zhì zǎo lín, yǐ ér lüè liǔ lín, róu jī diān, shū mì fù shǐ dá guó zhēn zhàn sǐ, rén xīn dà hài. tíng chén huò quàn chéng yú běi xún yǐ bì zhī, huò quàn qiān dōu guān shǎn, zhòng lùn fēn rán. dú zuǒ chéng xiàng tài fèi yīn zhí bù kě, dì nǎi mìng tóng zhī shū mì yuàn shì liú hā lǎ bù hā yǐ bīng jù zhī. zhàn yú liǔ lín, guān jūn jié, zéi tuì zǒu, jīng shī nǎi ān.
毛貴率眾由河間趨直沽,乙卯,遂犯漷州,至棗林,已而略柳林,蹂畿甸,樞密副使達國珍戰死,人心大駭。廷臣或勸乘輿北巡以避之,或勸遷都關陝,眾論紛然。獨左丞相泰費音執不可,帝乃命同知樞密院事劉哈喇布哈以兵拒之。戰於柳林,官軍捷,賊退走,京師乃安。
wú guó gōng mìng tí xíng àn chá sī qiān shì fēn xún jùn xiàn lù qiú, fán chī zuì zhě shì zhī, zhàng zhě jiǎn bàn, zhòng qiú zhàng qī shí. qí yǒu zāng zhě miǎn zhēng, wǔ jiāng zhēng tǎo yǒu guò zhě jiē yòu zhī. zuǒ yòu huò yán: qù nián shì zuì qiú, jīn nián yòu cóng mò jiǎn, yòng fǎ tài kuān, zé rén bù wèi fǎ, wú yǐ wèi zhì. wú guó gōng yuē: zì sàng luàn yǐ lái, mín chū lí chuàng cán, yǐ guī yú wǒ, zhèng dāng fǔ suī zhī kuàng qí jiān yǒu yī shí wù fàn zhě, níng kě jǐn fǎ hū! dà dǐ zhì yù yǐ kuān hòu wèi běn, ér xíng xīn guó zé yí yòng qīng diǎn, ruò zhí ér bù biàn, fēi shí cuò zhī dào yě.
吳國公命提刑按察司僉事分巡郡縣錄囚,凡笞罪者釋之,杖者減半,重囚杖七十。其有贓者免徵,武將征討有過者皆宥之。左右或言:「去年釋罪囚,今年又從末減,用法太寬,則人不畏法,無以為治。」吳國公曰:「自喪亂以來,民初離創殘,以歸於我,正當撫綏之;況其間有一時誤犯者,寧可盡法乎!大抵治獄以寬厚為本,而刑新國則宜用輕典,若執而不變,非時措之道也。」
bǐng chén, wú guó gōng qiǎn bīng qǔ jiàn dé lù.
丙辰,吳國公遣兵取建德路。
xiān shì dèng yù zhū wén zhōng hú dà hǎi, lǜ bīng yóu yù lǐng guān jìn gōng jiàn dé, dào chū suì ān, zhǎng qiāng yuán shuài yú zi zhēn yǐ bīng lái jù, yù děng jī bài zhī, zhuī zhì chún ān, jiàng qí zhòng sān qiān yú rén. suì ān shǒu jiāng hóng mǒu, lǜ bīng wǔ qiān yuán chún ān, dà hǎi yǔ zhī zhàn, qín jiāng shì sì bǎi yú rén. yóu shì zhí dǐ jiàn dé, cān zhèng bù hā yuàn pàn qìng shòu děng jiē dùn, fù lǎo hé liáng fǔ děng yǐ chéng jiàng. gǎi jiàn dé lù wèi yán zhōu fǔ.
先是鄧愈、硃文忠、胡大海,率兵由昱嶺關進攻建德,道出遂安,長槍元帥餘子貞以兵來拒,愈等擊敗之,追至淳安,降其眾三千餘人。遂安守將洪某,率兵五千援淳安,大海與之戰,擒將士四百餘人。由是直抵建德,參政布哈、院判慶壽等皆遁,父老何良輔等以城降。改建德路為嚴州府。
yǐ zhōu quán wèi hú guǎng xíng shěng cān zhī zhèng shì, tǒng è luō děng jūn, yí zhèn sōng zhōu bái lóng zhài.
以周全為湖廣行省參知政事,統鄂囉等軍,移鎮嵩州白龍寨。
dīng sì, tián fēng xiàn yì dōu lù.
丁巳,田豐陷益都路。
chá hǎn tè mù ěr yù fù zhào zhuō zhōu, ér cáo pú zéi fāng fēn dào yú tài xíng, fén shàng dǎng, lüè jìn jì, xiàn yún zhōng yàn mén shàng jùn, fēng huǒ shù qiān lǐ, fù dà lüè ér nán. chá hǎn tè mù ěr liú yù zhī, xiān qiǎn bīng fú nán shān zǔ ài, ér zì lēi zhòng bīng tún wén xǐ, jiàng zhōu zéi guǒ chū nán shān, zòng fú bīng héng jī zhī, zéi jiē qì zī zhòng zǒu shān gǔ. suì fēn bīng tún zé zhōu, sāi wǎn zǐ chéng, tún shàng dǎng, sāi wú ér gǔ, tún bīng zhōu, sāi jǐng xíng kǒu, yǐ dù tài xíng. zhū dào zéi lǚ zhì, shǒu jiāng shù xuè zhàn, jī què zhī, hé dōng xī dìng.
察罕特穆爾欲赴召涿州,而曹、濮賊方分道逾太行,焚上黨,掠晉冀,陷雲中、雁門、上郡,烽火數千里,復大掠而南。察罕特穆爾留御之,先遣兵伏南山阻隘,而自勒重兵屯聞喜,絳州賊果出南山,縱伏兵橫擊之,賊皆棄輜重走山谷。遂分兵屯澤州,塞碗子城,屯上黨,塞吾兒谷,屯并州,塞井陘口,以杜太行。諸道賊屢至,守將數血戰,擊卻之,河東悉定。
jìn shǎn xī xíng shěng yòu chéng, jiān xíng tái shì yù shǐ tóng zhī hé nán xíng shū mì yuàn shì. yú shì cháo tíng nǎi zhào chá hǎn tè mù ěr shǒu yù guān shǎn jìn jì, zhèn fǔ hàn miǎn jīng xiāng, pián yí xíng shì. chá hǎn tè mù ěr yì wù liàn bīng xùn nóng, yǐ píng dìng sì fāng wèi jǐ zé.
進陝西行省右丞,兼行台侍御史、同知河南行樞密院事。於是朝廷乃詔察罕特穆爾守御關陝、晉冀,鎮撫漢沔、荊襄,便宜行事。察罕特穆爾益務練兵訓農,以平定四方為己責。
xià, sì yuè, jǐ yǐ shuò, zhào pǔ shèng zì cōng yáng kòu chí zhōu, xiàn zhī, zhí wú shǒu jiāng zhào zhōng.
夏,四月,己已朔,趙普勝自樅陽寇池州,陷之,執吳守將趙忠。
gēng wǔ, jiāng zhè xíng shěng zuǒ chéng yáng è lēi zhé yǐ zhōu shī gōng huī zhōu, wú jiāng hú dà hǎi děng jī bài zhī. dīng chǒu, è lēi zhé yòu gōng jiàn dé, wú jiāng zhū wén zhōng jī bài zhī, è lēi zhé dùn qù.
庚午,江浙行省左丞楊鄂勒哲以舟師攻徽州,吳將胡大海等擊敗之。丁丑,鄂勒哲又攻建德,吳將硃文忠擊敗之,鄂勒哲遁去。
jiǎ xū, chén yǒu liàng xiàn lóng xìng lù, shěng chén dào tōng hé ní qí qì chéng dùn.
甲戌,陳友諒陷龍興路,省臣道通、和尼齊棄城遁。
rén wǔ, tián fēng xiàn guǎng píng lù, dà lüè, tuì bǎo dōng chāng, zhào yuán shuài fāng tuō kè tuō yǐ bīng fù guǎng píng.
壬午,田豐陷廣平路,大掠,退保東昌,詔元帥方托克托以兵復廣平。
guǐ wèi, yǐ zhū chù jié yīn lǚ zhì, zhào bān jūn mín shì yí shí yī tiáo.
癸未,以諸處捷音屢至,詔頒《軍民事宜十一條》。
jiǎ wǔ, chén yǒu liàng qiǎn bù jiāng wáng fèng guó xiàn ruì zhōu lù.
甲午,陳友諒遣部將王奉國陷瑞州路。
shì yuè, dì rú shàng dōu.
是月,帝如上都。
chá hǎn tè mù ěr lǐ sī qí, huì xuān wèi shǐ zhāng liáng bì, liáng zhōng guō zé shàn, xuān wèi tóng zhī bài tè mù ěr, píng zhāng zhèng shì dìng zhū, zǒng shuài wāng zhǎng shēng nǔ, gè yǐ suǒ bù bīng tǎo lǐ xǐ xǐ yú gǒng chāng, lǐ xǐ xǐ bài rù shǔ. chá hǎn tè mù ěr zhù qīng jiǎo, sī qí zhù xié pō, liáng bì zhù qín zhōu, zé shàn zhù chóng xìn, bài tè mù ěr zhù tōng wèi, dìng zhū zhù lín táo, gè zì chú lù fǔ zhōu xiàn guān, zhēng nà jūn xū. sī qí liáng bì tóng móu xí shā bài tè mù ěr, fēn zǒng qí bīng sī qí xún yòu shā zé shàn.
察罕特穆爾、李思齊,會宣慰使張良弼,良中郭擇善,宣慰同知拜特穆爾,平章政事定珠,總帥汪長生努,各以所部兵討李喜喜於鞏昌,李喜喜敗入蜀。察罕特穆爾駐清湫,思齊駐斜坡,良弼駐秦州,擇善駐崇信,拜特穆爾駐通渭,定珠駐臨洮,各自除路府州縣官,征納軍需。思齊、良弼同謀襲殺拜特穆爾,分總其兵;思齊尋又殺擇善。
wǔ yuè, wù xū shuò, yǐ fāng guó zhēn wèi jiāng zhè xíng shěng zuǒ chéng jiān hǎi dào yùn liáng wàn hù.
五月,戊戌朔,以方國珍為江浙行省左丞兼海道運糧萬戶。
chá hǎn tè mù ěr qiǎn qí jiāng yǐ bīng fù jì níng.
察罕特穆爾遣其將以兵復冀寧。
liú fú tōng gōng biàn liáng, rén yín, shǒu jiāng zhū zhǎn qì chéng dùn. fú tōng suì rù chéng, lì gōng què, zì ān fēng yíng qí zhǔ xiǎo míng wáng jū zhī yǐ wèi dōu.
劉福通攻汴梁,壬寅,守將珠展棄城遁。福通遂入城,立宮闕,自安豐迎其主小明王居之以為都。
chén yǒu liàng qiǎn bù jiāng kāng tài shào zōng dèng kè míng děng yǐ bīng kòu shào wǔ lù.
陳友諒遣部將康泰、邵宗、鄧克明等以兵寇邵武路。
gēng xū, chén yǒu liàng xiàn jí ān lù.
庚戌,陳友諒陷吉安路。
guǐ chǒu, jiān chá yù shǐ mì jì ěr hǎi qī shí děng, hé tài bǎo zhōng shū yòu chéng xiàng tái hā bù hā yǐ mǎo, xuē tái hā bù hā guān, ān zhì gài zhōu.
癸丑,監察御史密濟爾海、七十等,劾太保、中書右丞相台哈布哈;乙卯,削台哈布哈官,安置蓋州。
chū, tái hā bù hā fèng mìng tǎo zéi, jì dù hé, jí shàng shū wèi: zéi shì zhāng shén, jūn xíng yí yǐ liáng xiǎng wèi xiān. xī hàn hán xìn xíng jūn, xiāo hé kuì liáng, fāng jīn cuò zhì, wú rú chéng xiàng tài fèi yīn zhě. rú lìng tài fèi yīn zhì jūn zhōng gōng gěi, shì nǎi kě jì bù rán, bīng bù néng jìn yǐ. qí yì shí xián tài fèi yīn, yù qí zhì jūn zhōng jí hài zhī dì. shí cān zhī zhèng shì bù yán tè mù ěr zhāng jìn děng fēn shěng shān dōng, èr rén zhě cháng hé shòu tú bù jìn bīng, tái hā bù hā zhì, zé yǐ qí kuì yùn bù qián duàn qiǎn zhī. yòu yǐ zhī shū mì yuàn shì è lēi zhé tè mù ěr wèi yòu chéng zhī rì, cháng hé qí zuì, yì jiā yǐ shī wù zhuān zhì zhī zuì, shàn gǎi qí guān, zhēng zhì jūn, yù hài zhī. shì wén, tíng yì xuān rán. zuǒ chéng xiàng tài fèi yīn, yǐ qí yù hài jǐ yě, suì fěng yù shǐ hé qí huǎn shī jù mìng, ér yú dì qián lì pái zhī. yú shì xià xuē duó zhī zhào, yǐ zhī shū mì yuàn shì wū lán hā dá dài zǒng qí bīng, réng mìng wū lán hā dá jié zhì hé běi zhū jūn, hé nán xíng shěng píng zhāng zhèng shì zhōu quán jié zhì hé nán zhū jūn.
初,台哈布哈奉命討賊,既渡河,即上疏謂:「賊勢張甚,軍行宜以糧餉為先。昔漢韓信行軍,蕭何饋糧,方今措置,無如丞相泰費音者。如令泰費音至軍中供給,事乃可濟;不然,兵不能進矣。」其意實銜泰費音,欲其至軍中即害之地。時參知政事布延特穆爾、張晉等分省山東,二人者嘗劾壽圖不進兵,台哈布哈至,則以其饋運不前斷遣之。又以知樞密院事鄂勒哲特穆爾為右丞之日,嘗劾其罪,亦加以失誤專制之罪,擅改其官,征至軍,欲害之。事聞,廷議喧然。左丞相泰費音,以其欲害己也,遂諷御史劾其緩師拒命,而於帝前力排之。於是下削奪之詔,以知樞密院事烏蘭哈達代總其兵,仍命烏蘭哈達節制河北諸軍,河南行省平章政事周全節制河南諸軍。
xīn yǒu, chén yǒu liàng bīng xiàn fǔ zhōu lù.
辛酉,陳友諒兵陷撫州路。
shì yuè, shān dōng dì zhèn, tiān yù bái máo.
是月,山東地震,天雨白毛。
liù yuè, wù chén shuò, tái hā bù hā fú zhū.
六月,戊辰朔,台哈布哈伏誅。
tái hā bù hā wén yǒu zhào, yè, chí yì liú hā lǎ bù hā qiú jiù jiě. liú hā lǎ bù hā, gù tái hā bù hā bù jiāng yě, yǐ pò zéi lèi yǒu gōng, bài huái nán xíng shěng píng zhāng zhèng shì, shí zhù bīng bǎo dìng, jiàn tái hā bù hā zhì, yīn zhāng lè dà yàn, jǔ jiǔ kāng kǎi yán yuē: chéng xiàng guó jiā zhù shí, yǒu dà xūn láo rú cǐ, tiān zǐ zhōng bù hài chéng xiàng, shì bì wèi chán yán suǒ jiān. wǒ dāng wǎng jiàn shàng bái zhī, chéng xiàng wú yōu yě. jí zǒu zhì jīng, jiàn tài fèi yīn. tài fèi yīn wèn qí lái gù, hā lǎ bù hā jù yǐ gào. tài fèi yīn yuē: tái hā bù hā dà nì bù dào, jīn zhào yǐ xià, ěr nǎi gǎn wàng yán yé? bù shěn chù, huò jiāng jí ěr yǐ! hā lǎ bù hā wén tài fèi yīn yán, jìn bù néng fā. tài fèi yīn dù tái hā bù hā bì zài hā lǎ bù hā suǒ, jí yǔ zhī yuē: ěr néng zhì tái hā bù hā yǐ lái, wú yǐ ěr jiàn shàng, ěr gōng bù xì yǐ. hā lǎ bù hā yīn xǔ zhī, tài fèi yīn nǎi yǐn rù jiàn dì, cì lài liáng wò.
台哈布哈聞有詔,夜,馳詣劉哈喇布哈求救解。劉哈喇布哈,故台哈布哈部將也,以破賊累有功,拜淮南行省平章政事,時駐兵保定,見台哈布哈至,因張樂大宴,舉酒慷慨言曰:「丞相國家柱石,有大勳勞如此,天子終不害丞相,是必為讒言所間。我當往見上白之,丞相毋憂也。」即走至京,見泰費音。泰費音問其來故,哈喇布哈具以告。泰費音曰:「台哈布哈大逆不道,今詔已下,爾乃敢妄言耶?不審處,禍將及爾矣!」哈喇布哈聞泰費音言,噤不能發。泰費音度台哈布哈必在哈喇布哈所,即語之曰:「爾能致台哈布哈以來,吾以爾見上,爾功不細矣。」哈喇布哈因許之,泰費音乃引入見帝,賜賚良渥。
chū, hā lǎ bù hā zhī shì tái hā bù hā yě, yǔ ní huì zhě tóng zài mù xià, tái hā bù hā měi wěi rèn huì, ér hā lǎ bù hā jì duō zǔ bù xíng, hā lǎ bù hā xīn cháng yǐ wèi yuàn. jí shì zhī shì yǐ bù kě jiě, hái fù tái hā bù hā fù zǐ sòng jīng shī, wèi zhì, jiē shā zhī yú lù.
初,哈喇布哈之事台哈布哈也,與倪晦者同在幕下,台哈布哈每委任晦,而哈喇布哈計多阻不行,哈喇布哈心常以為怨。及是知事已不可解,還縛台哈布哈父子送京師,未至,皆殺之於路。
chá hǎn tè mù ěr diào hào ěr qí guān bǎo tóng shǒu lù zhōu. bài chá hǎn tè mù ěr shǎn xī xíng shěng píng zhāng zhèng shì, pián yí xíng shì.
察罕特穆爾調浩爾齊、關保同守潞州。拜察罕特穆爾陝西行省平章政事,便宜行事。
guǐ yǒu, wú zuǒ fù dōu zhǐ huī shǐ zhū wén zhōng lǜ bīng gōng pǔ jiāng, xià zhī. yì mén zhèng shì, jǔ jiā bì bīng shān gǔ jiān, wén zhōng zhòng qí lěi shì yōng mù, fǎng dé zhī, xī sòng hái jiā, jìn bīng shì wú qīn fàn.
癸酉,吳左副都指揮使硃文忠率兵攻浦江,下之。義門鄭氏,舉家避兵山谷間,文忠重其累世雍睦,訪得之,悉送還家,禁兵士無侵犯。
wú zhōng yì zuǒ fù yuán shuài xiè zài xìng děng lǜ bīng lüè shí dài xiàn, yǔ chén yǒu liàng bīng yù, jī bài zhī, qín qí jiāng qián qīng děng sān rén.
吳中翼左副元帥謝再興等率兵略石埭縣,與陳友諒兵遇,擊敗之,擒其將錢清等三人。
gēng chén, guān xiān shēng pò tóu pān děng xiàn liáo zhōu, hào ěr qí yǐ bīng jī zǒu zhī.
庚辰,關先生、破頭潘等陷遼州,浩爾齊以兵擊走之。
guān xiān shēng děng suì xiàn jìn níng lù, chéng zhōng sǐ zhě shí èr sān. jùn rén qiáo yí, xìng gāo jiè yǒu shǒu, míng chēng zhòng yī shí, zhì shì zhěng yì guān, jù qī zǐ, jiā yǒu dà jǐng, yí zuò qí shàng, lìng qī zǐ bì qiè bèi xún cì tóu jǐng zhōng, ér jǐ suí fù zhī. zéi shǒu wáng shì chéng, shǐ rén zhì yí jiā yāo zhì zhī, zhì zé yí sǐ yǐ. zéi píng, zèng yí lín fén xiàn yǐn, cì shì chún jié. yǒu zhāng yán qǐ zhě, fén zhōu rén yě, cháng yòng jiàn, zhēng wèi guó zi zhù jiào, jū yī suì miǎn guī. zéi qù jìn níng, fù xiàn fén zhōu, yán qǐ yǔ qī yì fù jǐng sǐ. jìn níng rén wáng zuǒ wèi zéi suǒ huò, yù jiàng zhī, zuǒ gòu lì bù chuò, yì yù hài.
關先生等遂陷晉寧路,城中死者十二三。郡人喬彝,性高介有守,名稱重一時,至是整衣冠,聚妻子,家有大井,彝坐其上,令妻子、婢妾輩循次投井中,而己隨赴之。賊首王士誠,使人至彝家邀致之,至則彝死矣。賊平,贈彝臨汾縣尹,賜諡純潔。有張嵓起者,汾州人也,嘗用薦,征為國子助教,居一歲免歸。賊去晉寧,復陷汾州,嵓起與妻亦赴井死。晉寧人王佐為賊所獲,欲降之,佐詬詈不輟,亦遇害。
yǐ yǒu, mìng zuǒ chéng xiàng tài fèi yīn dū zhū jūn shǒu yù jīng chéng, pián yí xíng shì.
乙酉,命左丞相泰費音督諸軍守御京城,便宜行事。
jiǎ wǔ, zhāng shì chéng bīng kòu cháng shú xiàn, wú shǒu jiāng liào yǒng ān yǔ zhàn yú fú shān gǎng, dà pò zhī.
甲午,張士誠兵寇常熟縣,吳守將廖永安與戰於福山港,大破之。
zì jiāng nán xíng tái yí zhì shào xìng, jí xí dá lǔ gá qí mài ěr shí sī wèi xíng tái zhèn fǔ. mài ěr gǔ sī dà mù mín bīng wèi shǒu yù jì, yǔ shū mù lǔ yí xùn jiā gōng chù zhōu shān zéi, suì píng zhī, zhuó jiāng dōng lián fǎng sī jīng lì, réng liú shào xìng, yǐ bīng wèi tái zhì. shí zhè dōng xī jùn xiàn duō cán pò, dú mài ěr gǔ sī bǎo zhàng shào xìng, jìng nèi yàn rán, mín ài zhī rú fù mǔ. dá shí tè mù ěr chéng zhì shòu xíng shū mì yuàn pàn guān, fēn yuàn zhì shào xìng.
自江南行台移治紹興,即檄達嚕噶齊邁爾石斯為行台鎮撫。邁爾古斯大募民兵為守御計,與舒穆嚕宜遜夾攻處州山賊,遂平之,擢江東廉訪司經歷,仍留紹興,以兵衛台治。時浙東、西郡縣多殘破,獨邁爾古斯保障紹興,境內晏然,民愛之如父母。達實特穆爾承制授行樞密院判官,分院治紹興。
jí fāng guó zhēn qiǎn bīng qīn jù shào xìng shǔ xiàn, mài ěr gǔ sī yuē: guó zhēn běn hǎi zéi, jīn jì jiàng, wèi dà guān, ér fù lái hài wú mín, kě hū! yù lǜ bīng wèn zuì, xiān qiǎn bù jiāng huáng zhōng qǔ shàng yú. cháo yì fāng yǐ zhòng guó zhēn, zī qí zhōu yǐ yùn liáng, ér yù shǐ dài fū bài zhū gé, yǔ guó zhēn sù tōng huì lù, qíng hǎo shén hòu, fèn mài ěr gǔ sī shàn jǔ bīng, qiě kǒng shēng shì, jí shǐ rén zhào zhì sī dì jì shì, zhì zé mìng zuǒ yòu yǐ tiě chuí wō shā zhī, duàn qí tóu, zhì cè hùn zhōng. mín wén zhī, wú bù tòng kū. mài ěr gǔ sī, níng xià rén yě. huáng zhōng lǜ qí zhòng fù chóu, jǐn shā bài zhū gé jiā rén jí tái fǔ guān yuán yuàn lì, dú liú bài zhū gé bù shā, yǐ gào yú zhāng shì chéng, shì chéng nǎi qiǎn qí jiāng lǚ zhēn yǐ bīng shǒu shào xìng.
及方國珍遣兵侵據紹興屬縣,邁爾古斯曰:「國珍本海賊,今既降,為大官,而復來害吾民,可乎!」欲率兵問罪,先遣部將黃中取上虞。朝議方倚重國珍,資其舟以運糧,而御史大夫拜珠格,與國珍素通賄賂,情好甚厚,憤邁爾古斯擅舉兵,且恐生事,即使人召至私第計事,至則命左右以鐵錘撾殺之,斷其頭,擲廁溷中。民聞之,無不慟哭。邁爾古斯,寧夏人也。黃中率其眾復仇,盡殺拜珠格家人及台府官員、掾吏,獨留拜珠格不殺,以告於張士誠,士誠乃遣其將呂珍以兵守紹興。
bài zhū gé xún qiān xíng xuān zhèng yuàn shǐ, jiān chá yù shǐ zhēn tú hé bài zhū gé yīn hài shuài chén, jǐ zhì jī biàn, yí zhì zhū yán xíng, zhào xuē qí guān, ān zhì hú zhōu ér yǐ.
拜珠格尋遷行宣政院使,監察御史真圖劾拜珠格陰害帥臣,幾致激變,宜置諸嚴刑,詔削其官,安置湖州而已。
qiū, qī yuè, dīng yǒu shuò, hé nán xíng shěng píng zhāng zhèng shì zhōu quán, jù huái qìng lù yǐ pàn, fù yú liú fú tōng. shí chá hǎn tè mù ěr zhù jūn luò yáng, qiǎn bài tè mù ěr yǐ bīng guò wǎn zǐ chéng. zhōu quán lái zhàn, bài tè mù ěr wèi qí suǒ shā. quán suì jǐn qū huái qìng mín dù hé, rù biàn liáng.
秋,七月,丁酉朔,河南行省平章政事周全,據懷慶路以叛,附於劉福通。時察罕特穆爾駐軍洛陽,遣拜特穆爾以兵過碗子城。周全來戰,拜特穆爾為其所殺。全遂盡驅懷慶民渡河,入汴梁。
gēng zǐ, wú liào yǒng ān bài zhāng shì chéng yú láng chū, huò qí zhàn jiàn ér hái.
庚子,吳廖永安敗張士誠於狼出,獲其戰艦而還。
dīng wèi, bù lán xī yǐ bīng fù bān yáng lù, yǐ ér fù xiàn.
丁未,布蘭奚以兵復般陽路,已而復陷。
guǐ chǒu, zéi bīng fàn jīng chéng, xíng bù láng zhōng bù hā shǒu xī mén, yè, kāi mén jī tuì zhī.
癸丑,賊兵犯京城,刑部郎中布哈守西門,夜,開門擊退之。
bǐng chén, wú zǒng guǎn hú tōng hǎi děng xí pò jiǔ huá shān zhài. shí zhài shǒu bào wàn hù, yǒu zhòng èr qiān, jù xiǎn zì gù, sì miàn shè léi shí jī nǔ, bīng bù néng jìn. tōng hǎi nǎi yǐn bīng qián yóu dèng dào pān yuán yú guàn ér shàng, yīn fēng zòng huǒ, fán qí zhài, suì kè zhī.
丙辰,吳總管胡通海等襲破九華山寨。時寨首鮑萬戶,有眾二千,據險自固,四面設礌石機弩,兵不能進。通海乃引兵潛由磴道攀援魚貫而上,因風縱火,燔其寨,遂克之。
jǐ wèi, liú fú tōng qiǎn zhōu quán yǐn bīng gōng luò yáng, shǒu jiāng dēng chéng, yǐ dà yì zé quán, quán kuì xiè, tuì bīng, fú tōng shā zhī.
己未,劉福通遣周全引兵攻洛陽,守將登城,以大義責全,全愧謝,退兵,福通殺之。
quán zhī gōng luò yáng yě, chá hǎn tè mù ěr yǐ qí bīng chū yí yáng, ér zì jiāng jīng qí fā xīn ān lái yuán. huì zéi yǐ tuì, yīn zhuī zhì hǔ láo, sāi zhū xiǎn ér hái.
全之攻洛陽也,察罕特穆爾以奇兵出宜陽,而自將精騎發新安來援。會賊已退,因追至虎牢,塞諸險而還。
shì yuè, jīng shī dà shuǐ, huáng, mín dà jī.
是月,京師大水,蝗,民大飢。
shì yuè, jiāng nán xíng shěng yòu chéng guō tiān jué móu hài wú guó gōng, shì jué, wú guó gōng shā zhī. tiān jué, tiān zhì zhī dì yě.
是月,江南行省右丞郭天爵謀害吳國公,事覺,吳國公殺之。天爵,天秩之弟也。
bā yuè, dīng mǎo shuò, jiāng zhè xíng shěng píng zhāng xī dá bù tǎo ráo zhōu, tān cái wán kòu, jiǔ wú gōng, suì wàng chēng qiān zhí fú jiàn háng shěng. zhì fú jiàn, wèi lián fǎng qiān shì bō rě tè mù ěr suǒ hé, jū zhī xìng huà lù.
八月,丁卯朔,江浙行省平章錫達布討饒州,貪財玩寇,久無功,遂妄稱遷職福建行省。至福建,為廉訪僉事般若特穆爾所劾,拘之興化路。
gēng chén, chén yǒu liàng bīng xiàn jiàn chāng lù.
庚辰,陳友諒兵陷建昌路。
xīn sì, yì bīng wàn hù wáng xìn, yǐ téng zhōu pàn, jiàng yú máo guì.
辛巳,義兵萬戶王信,以滕州叛,降於毛貴。
jǐ chǒu, zhāng shì chéng bīng kòu jiāng yīn, wú shǒu jiāng wú liáng jī zǒu zhī.
己丑,張士誠兵寇江陰,吳守將吳良擊走之。
jiāng zhè xíng shěng chéng xiàng dá shí tè mù ěr, yīn yuē zhāng shì chéng yǐ bīng gōng yáng è lēi zhé, è lēi zhé cāng zú bù jí bèi, suì zì shā, qí zhòng jiē kuì.
江浙行省丞相達實特穆爾,陰約張士誠以兵攻楊鄂勒哲,鄂勒哲倉卒不及備,遂自殺,其眾皆潰。
è lēi zhé zhú yíng dé shèng yàn, zhōu wéi sān sì lǐ, zǐ nǚ yù bó jiē zài yān. yòng fǎ shēn kè, rèn yì lì wēi, ér dèng zi wén jīn xī yī wáng yàn liáng zhī tú, yòu xī xié nìng qīng tiāo, zuǒ yòu jiāo shān. dá shí tè mù ěr è zhī. shì chéng sù yù tú è lēi zhé, qiǎn qí bù jiāng shǐ wén bǐng, wǎng háng zhōu yè è lēi zhé, xiāng jiàn shén huān. wén bǐng dà shè yàn, shèng chén wū yín qì mǐn qiàn jīn tiě ān zhī lèi, jǐn yǐ yí è lēi zhé, zì shì yuē wèi xiōng dì.
鄂勒哲築營德勝堰,周圍三四里,子女玉帛皆在焉。用法深刻,任意立威,而鄧子文、金希伊、王彥良之徒,又悉邪佞輕佻,左右交煽。達實特穆爾惡之。士誠素欲圖鄂勒哲,遣其部將史文炳,往杭州謁鄂勒哲,相見甚歡。文炳大設宴,盛陳烏銀器皿、嵌金鐵鞍之類,盡以遺鄂勒哲,自是約為兄弟。
jí shì chéng yǔ dá shí tè mù ěr hé móu, wén bǐng lǜ zhòng wéi è lēi zhé yíng, è lēi zhé qiǎn lì zhì shēng jiǔ wèi kě lián zhī yì, yuē: yuàn shǎo xū yú wú sǐ, dé yǐ dǐ lǐ shàng lù. wén bǐng bào bù kě. è lēi zhé chéng chéng jù zhàn, shí rì, lì jǐn, zì jīng sǐ, qí dì bā yán yì zì shā, wén bǐng jiě yī guǒ è lēi zhé shī, yì jì zhī. qí hòu zhuī fēng è lēi zhé tán guó gōng, shì zhōng mǐn, bā yán héng guó gōng, shì zhōng liè.
及士誠與達實特穆爾合謀,文炳率眾圍鄂勒哲營,鄂勒哲遣吏致牲酒為可憐之意,曰:「願少須臾無死,得以底里上露。」文炳報不可。鄂勒哲乘城拒戰,十日,力盡,自經死,其弟巴延亦自殺,文炳解衣裹鄂勒哲屍,瘞祭之。其後追封鄂勒哲潭國公,諡忠愍,巴延衡國公,諡忠烈。
è lēi zhé bù jiāng yuán chéng děng yù wèi bào chóu, qiǎn miáo jūn yuán shuài tái hā bù hā fèng shū nà kuǎn yú jiàn kāng, qiě yán qí bù jiāng lǐ fú děng sān wàn yú rén zài tóng lú, jiē yuàn xiào shùn, wú guó gōng mìng zhū wén zhōng wǎng fǔ zhī.
鄂勒哲部將員成等欲為報仇,遣苗軍元帥台哈布哈奉書納款於建康,且言其部將李福等三萬餘人在桐廬,皆願效順,吳國公命硃文忠往撫之。
gēng yín, yǐ lóu dōu ěr sū wèi yù shǐ dài fū, zhào zuò xīn fēng jì.
庚寅,以婁都爾蘇為御史大夫,詔作新風紀。
jiǔ yuè, dīng yǒu shuò, zhào shòu xī bān tè mù ěr tóng zhī hé dōng xuān wèi sī shì, qí qī yún zhōng jùn fū rén, zi guān yīn nǔ zèng tóng zhī dà tóng lù shì, réng jīng biǎo qí mén. xiān shì xī bān tè mù ěr wèi zhào wáng wèi xià zǒng guǎn fǔ shì, qí qī cháng bǎo yù zhào wáng, jí shì bù luò míng lǐ pàn, yù shā wáng, xī bān tè mù ěr yǔ qī móu, yǐ qí zi guān yīn nǔ fú wáng píng rì yì guān jū wáng gōng, yè bàn, fū qī wèi zhào wáng wēi fú dùn qù. zéi zhì, suì shā guān yīn nǔ, zhào wáng dé miǎn. shì wén, gù jīng qí zhōng yān.
九月,丁酉朔,詔授錫班特穆爾同知河東宣慰司事,其妻雲中郡夫人,子觀音弩贈同知大同路事,仍旌表其門。先是錫班特穆爾為趙王位下總管府事,其妻嘗保育趙王,及是部落明里叛,欲殺王,錫班特穆爾與妻謀,以其子觀音弩服王平日衣冠居王宮,夜半,夫妻衛趙王微服遁去。賊至,遂殺觀音弩,趙王得免。事聞,故旌其忠焉。
bāo fēng táng zèng jiàn yì dài fū liú fén wèi chāng píng wén jié hóu.
褒封唐贈諫議大夫劉蕡為昌平文節侯。
guān xiān shēng gōng bǎo dìng lù, bù kè, suì xiàn wán zhōu, lüè dà tóng xìng hé sài wài zhū jùn.
關先生攻保定路,不克,遂陷完州,掠大同、興和塞外諸郡。
zhōng shū zuǒ chéng zhāng chōng, qǐng lì tuán liàn ān fǔ quàn nóng shǐ sī èr dào, yī fèng yuán yán ān děng chù, yī gǒng chāng děng chù, cóng zhī.
中書左丞張沖,請立團練安撫勸農使司二道,一奉元、延安等處,一鞏昌等處,從之。
rén yín, zhào zhōng shū cān zhī zhèng shì bù yán bù hā zhì shū shì yù shǐ lǐ guó fèng jīng lüè jiāng nán.
壬寅,詔中書參知政事布延布哈、治書侍御史李國鳳經略江南。
guǐ mǎo, zhào yǐ fú jiàn háng shěng píng zhāng zhèng shì qìng tú wèi jiāng nán xíng tái yù shǐ zài fū. shí xíng tái zhì shào xìng, suǒ xiá zhū dào, duō wèi wú suǒ yǒu, ér míng tái zé zhì yú fāng guó zhēn, háng sū zé zhì yú zhāng shì chéng, xiàn tái gāng jì, bù fù kě zhèn, tú cún kōng míng ér yǐ.
癸卯,詔以福建行省平章政事慶圖為江南行台御史在夫。時行台治紹興,所轄諸道,多為吳所有,而明、台則制於方國珍,杭、蘇則制於張士誠,憲台綱紀,不復可振,徒存空名而已。
bǐng wǔ, zéi bīng gōng dà tóng lù. rén xū, píng dìng zhōu xiàn.
丙午,賊兵攻大同路。壬戌,平定州陷。
yǐ chǒu, chén yǒu liàng xiàn gàn zhōu lù, jiāng xī xíng shěng cān zhèng quán pǔ ān sà lǐ jí zǒng guǎn hā nà qí sǐ zhī.
乙丑,陳友諒陷贛州路,江西行省參政全普諳薩里及總管哈納齊死之。
shí jiāng xī xià liú zhū jùn, jiē wèi yǒu liàng suǒ jù, pǔ ān sà lǐ nǎi yǔ hā nà qí lù lì tóng shǒu. yǒu liàng qiǎn qí jiāng wéi chéng, yīn shǐ rén xié zhī jiàng, pǔ ān sà lǐ zhǎn qí shǐ, rì huàn jiǎ dēng chéng jù zhī. lì zhàn fán sì yuè, bīng shǎo shí jǐn, suì zì jǐng. hā nà qí shǒu gàn yóu yǒu gōng, chéng xiàn zhī rì, zéi jiāng xié zhī shǐ jiàng, hā nà qí wèi zhī yuē: yǔ rǔ zhàn zhě wǒ yě. ěr wú shā wú mín, dāng sù shā wǒ. suì yù hài.
時江西下流諸郡,皆為友諒所據,普諳薩里乃與哈納齊戮力同守。友諒遣其將圍城,因使人脅之降,普諳薩里斬其使,日擐甲登城拒之。力戰凡四月,兵少食盡,遂自剄。哈納齊守贛尤有功,城陷之日,賊將脅之使降,哈納齊謂之曰:「與汝戰者我也。爾毋殺吾民,當速殺我。」遂遇害。
dōng, shí yuè, xīn wèi, wú jiāng hú dà hǎi qǔ lán xī zhōu.
冬,十月,辛未,吳將胡大海取蘭溪州。
xiān shì dà hǎi zhì wù zhī xiāng tóu, qín wàn hù zhào bù yán bù hā děng, píng qí wǔ lěi. shì rì, jìn gōng lán xī, guān jūn qiān rén chū zhàn, bài zhī, kè qí chéng, lián fǎng shǐ zhào bǐng rén děng bèi zhí. lì níng yuè yì yuán shuài fǔ, fēn bīng shǒu qí yào hài, suì jìn gōng wù zhōu lù.
先是大海至婺之鄉頭,擒萬戶趙布延布哈等,平其五壘。是日,進攻蘭溪,官軍千人出戰,敗之,克其城,廉訪使趙秉仁等被執。立寧越翼元帥府,分兵守其要害,遂進攻婺州路。
jiǎ xū, wú jiāng xú dá shào róng kè yí xìng.
甲戌,吳將徐達、邵榮克宜興。
xiān shì dá děng gōng yí xìng, jiǔ bù xià, wú guó gōng qiǎn shǐ wèi dá děng yuē: yí xìng chéng xiǎo ér jiān, cù wèi yì bá. wén qí chéng xī tōng tài hú kǒu, zhāng shì chéng xiǎng dào suǒ yóu chū, ruò yǐ bīng duàn qí xiǎng dào, bǐ jūn shí nèi fá, chéng bì pò yǐ. dá děng nǎi fēn bīng jué tài hú kǒu, ér bìng lì jí gōng, suì bá qí chéng.
先是達等攻宜興,久不下,吳國公遣使謂達等曰:「宜興城小而堅,猝未易拔。聞其城西通太湖口,張士誠餉道所由出,若以兵斷其餉道,彼軍食內乏,城必破矣。」達等乃分兵絕太湖口,而併力急攻,遂拔其城。
tóng zhī shū mì yuàn shì liào yǒng ān, fù lǜ zhōu shī jī shì chéng yú tài hú, chéng shèng shēn rù, yù lǚ zhēn, zhàn bài, suì wèi suǒ huò, shì chéng yù jiàng zhī, bù qū.
同知樞密院事廖永安,復率舟師擊士誠於太湖,乘勝深入,遇呂珍,戰敗,遂為所獲,士誠欲降之,不屈。
rén wǔ, jiān chá yù shǐ yáng zhū zhì hā, hé zhōng shū yòu chéng xiàng chuò sī jiǎn rèn yòng sī rén dōu liè jí qiè dì cuī è lēi zhé tè mù ěr, yìn zào wěi chāo, shì jiāng bài, lìng dōu liè zì shā yǐ miè kǒu. chuò sī jiǎn nǎi qǐng jiě jī wù, zhào zhǐ shōu qí yìn shòu. yǐ yǒu, jiān chá yù shǐ dá ěr mǎ shí lī wáng yí děng fù hé zhī, qǐng zhèng qí zuì, dì zhōng bù tīng.
壬午,監察御史楊珠制哈,劾中書右丞相綽斯戩任用私人都埒及妾弟崔鄂勒哲特穆爾,印造偽鈔,事將敗,令都埒自殺以滅口。綽斯戩乃請解機務,詔止收其印綬。乙酉,監察御史達爾瑪實哩、王彝等復劾之,請正其罪,帝終不聽。
rén chén, dà tóng lù xiàn, dá lǔ gá qí è lēi zhé tè mù ěr qì chéng dùn.
壬辰,大同路陷,達嚕噶齊鄂勒哲特穆爾棄城遁。
shì yuè, bó luō tè mù ěr tǒng lǐng zhū jūn fù cáo zhōu.
是月,博囉特穆爾統領諸軍復曹州。
shí yī yuè, xīn chǒu, wú lì guǎn lǐng mín bīng wàn hù fǔ.
十一月,辛丑,吳立管領民兵萬戶府。
wú guó gōng yuē: gǔ zhě yù bīng yú nóng, yǒu shì zé zhàn, wú shì zé gēng, xiá zé jiǎng wǔ. jīn bīng zhēng zhī jì, dāng yīn shí zhì yí, suǒ dìng jùn xiàn, mín jiān wǔ yǒng zhī cái, yí jīng jiā jiǎn bá, biān jí wèi wǔ, lì mín bīng wàn hù fǔ lǐng zhī, bǐ nóng shí zé gēng, xián zé liàn xí, yǒu shì zé yòng zhī. shì píng, yǒu gōng zhě yī tǐ shēng zhuó, wú gōng zhě hái wèi mín. rú cǐ, zé mín wú zuò shí zhī bì, guó wú bù liàn zhī bīng, yǐ zhàn zé shèng, yǐ shǒu zé gù, shù jǐ yù bīng yú nóng zhī yì yě.
吳國公曰:「古者寓兵於農,有事則戰,無事則耕,暇則講武。今兵爭之際,當因時制宜,所定郡縣,民間武勇之材,宜精加簡拔,編輯為伍,立民兵萬戶府領之,俾農時則耕,閒則練習,有事則用之。事平,有功者一體升擢,無功者還為民。如此,則民無坐食之弊,國無不練之兵,以戰則勝,以守則固,庶幾寓兵於農之意也。」
guǐ mǎo, chén yǒu liàng xiàn tīng zhōu lù.
癸卯,陳友諒陷汀州路。
dīng mǎo, tián fēng xiàn shùn dé lù.
丁卯,田豐陷順德路。
xiān shì shū mì yuàn pàn guān liú qǐ zǔ shǒu shùn dé, liáng jué, jié mín cái, lüè niú mǎ, mín qiáng zhuàng zhě lìng chōng jūn, ruò zhě shā ér shí zhī. zhì shì chéng xiàn, qǐ zǔ suì jǐn qū qí mín zǒu rù guǎng píng.
先是樞密院判官劉起祖守順德,糧絕,劫民財,掠牛馬,民強壯者令充軍,弱者殺而食之。至是城陷,起祖遂盡驅其民走入廣平。
jiǎ zǐ, wú guó gōng yǐ hú dà hǎi bīng gōng wù zhōu, bù kè, nǎi zì jiāng qīn jūn fù dōu zhǐ huī shǐ yáng jǐng děng shī shí wàn wǎng gōng zhī.
甲子,吳國公以胡大海兵攻婺州,不克,乃自將親軍副都指揮使楊璟等師十萬往攻之。
shí èr yuè, yǐ chǒu shuò, rì yǒu shí zhī.
十二月,乙丑朔,日有食之。
guǐ yǒu, guān xiān shēng pò tóu pān shā liú èr děng yóu dà tóng zhí fàn shàng dōu, fén huǐ gōng què liú qī yuè, nǎi zhuǎn lüè liáo yáng.
癸酉,關先生、破頭潘、沙劉二等由大同直犯上都,焚毀宮闕;留七月,乃轉略遼陽。
jiǎ shēn, wú qǔ wù zhōu lù, dá lǔ gá qí sēng zhū zhè dōng lián fǎng shǐ yáng huì sǐ zhī.
甲申,吳取婺州路,達嚕噶齊僧珠、浙東廉訪使楊惠死之。
xiān shì wú guó gōng chū shī zhì huī zhōu, zhào rú shì táng zhòng shí, wèn: hàn gāo dì guāng wǔ táng tài zōng sòng tài zǔ yuán shì zǔ píng yì tiān xià, qí dào hé yóu? duì yuē: cǐ shù jūn zhě, jiē yǐ bù shì shā rén, gù néng dìng tiān xià yú yī. gōng yīng míng shén wǔ, qū chú huò luàn, wèi cháng wàng shā rán yǐ jīn rì guān zhī, mín suī dé suǒ guī, ér wèi suì shēng xī. wú guó gōng yuē: cǐ yán shì yě. wǒ jī shǎo ér fèi duō, qǔ gěi yú mín, shén fēi děi yǐ. rán jiē wèi jūn xū suǒ yòng, wèi cháng yǐ yī háo fèng jǐ. mín zhī láo kǔ, héng sī suǒ yǐ xiū xī zhī, hé cháng wàng yě!
先是吳國公出師至徽州,召儒士唐仲實,問:「漢高帝、光武、唐太宗、宋太祖、元世祖平一天下,其道何由?」對曰:「此數君者,皆以不嗜殺人,故能定天下於一。公英明神武,驅除禍亂,未嘗妄殺;然以今日觀之,民雖得所歸,而未遂生息。」吳國公曰:「此言是也。我積少而費多,取給於民,甚非得已。然皆為軍需所用,未嘗以一毫奉己。民之勞苦,恆思所以休息之,曷嘗忘也!」
yòu wén qián xué shì zhū shēng míng, zhào wèn zhī, duì yuē: gāo zhú qiáng, guǎng jī liáng, huǎn chēng wáng. wú guó gōng yuè, mìng cān wéi wò.
又聞前學士硃升名,召問之,對曰:「高築牆,廣積糧,緩稱王。」吳國公悅,命參帷幄。
shī jìn zhì dé xìng, wén zhāng shì chéng bīng jù shào xìng zhū jì, nǎi qǔ dào lán xī yǐ zhì wù zhōu, qiǎn shǐ rù chéng zhāo yù, bù xià, suì wéi zhī.
師進至德興,聞張士誠兵據紹興、諸暨,乃取道蘭溪以至婺州,遣使入城招諭,不下,遂圍之。
chū, jiāng zhè xíng shěng chéng xiàng dá shí tè mù ěr, chéng zhì shòu zhè dōng xuān wèi fù shǐ shū mù lǔ yí xùn yǐ xíng shū mì yuàn pàn guān, fēn zhì chù zhōu, yòu yǐ qián jiāng zhè rú xué fù tí jǔ liú jī wèi qí yuàn jīng lì, xiāo shān xiàn yǐn sū yǒu lóng wèi zhào mó, ér yí xùn yòu zì pì jùn rén hú shēn yè chēn zhāng yì cān móu qí jūn shì. chù wèi jùn, shān gǔ lián luò, dào zéi píng xiǎn qiè fā, bù yì píng zhì, yí xùn yòng jī děng móu, huò dǎo yǐ bīng, huò yòu yǐ jì, jiē jiān tiǎn wú yí lèi. xún shēng tóng qiān xíng shū mì yuàn shì.
初,江浙行省丞相達實特穆爾,承制授浙東宣慰副使舒穆嚕宜遜以行樞密院判官,分治處州,又以前江浙儒學副提舉劉基為其院經歷,蕭山縣尹蘇友龍為照磨,而宜遜又自辟郡人胡深、葉琛、章溢參謀其軍事。處為郡,山谷聯絡,盜賊憑險竊發,不易平治,宜遜用基等謀,或搗以兵,或誘以計,皆殲殄無遺類。尋升同僉行樞密院事。
zhì shì wén wú bīng dǐ lán xī, qiě bī wù, ér yí xùn dì hòu xùn fāng shǒu wù, qí mǔ yì zài chéng zhōng. yí xùn qì yuē: yì mò zhòng yú jūn qīn, shí lù ér bù shì qí shì, shì wú jūn yě mǔ zài nán ér bù fù, shì wú qīn yě wú jūn wú qīn, shàng kě lì tiān dì zāi! jí qiǎn hú shēn děng jiāng mín bīng shù wàn fù yuán, ér qīn lǜ jīng ruì wèi zhī diàn. shēn děng zhì sōng xī, guān wàng bù néng jìn.
至是聞吳兵抵蘭溪,且逼婺,而宜遜弟厚遜方守婺,其母亦在城中。宜遜泣曰:「義莫重於君親,食祿而不事其事,是無君也;母在難而不赴,是無親也;無君無親,尚可立天地哉!」即遣胡深等將民兵數萬赴援,而親率精銳為之殿。深等至松溪,觀望不能進。
wú guó gōng wèi zhū jiāng yuē: wù yǐ shū mù lǔ yí xùn, gù wèi kěn jí xià. wén bǐ yǐ shī zi zhàn chē zài bīng lái yuán, cǐ qǐ zhī biàn zhě, sōng xī shān duō lù xiǎn, chē bù kě xíng, jīn yǐ jīng bīng è zhī, qí shì bì pò, yuán bīng jì pò, zé chéng zhōng jué wàng, kě bù láo ér xià yǐ. yì rì, qiān yuàn hú dà hǎi yǎng zi dé jì, yòu qí bīng yú méi huā mén wài, zòng jī, dà bài zhī, shēn děng dùn qù. chéng zhōng shì yì gū, tái xiàn jiāng chén huà jiè fēn shǒu, yì fù bù xiāng néng, yú shì tóng qiān shū mì yuàn níng ān qìng yǔ dōu shì lǐ xiāng kāi mén nà dí, yáng huì sēng zhū jiē zhàn sǐ, nán tái yù shǐ tè mù ěr lài sī yuàn pàn shū mù lǔ hòu xùn děng jiē bèi zhí.
吳國公謂諸將曰:「婺倚舒穆嚕宜遜,故未肯即下。聞彼以獅子戰車載兵來援,此豈知變者,松溪山多路險,車不可行,今以精兵遏之,其勢必破,援兵既破,則城中絕望,可不勞而下矣。」翌日,僉院胡大海養子德濟,誘其兵於梅花門外,縱擊,大敗之,深等遁去。城中勢益孤,台憲、將臣畫界分守,意復不相能,於是同僉樞密院寧安慶與都事李相開門納敵,楊惠、僧珠皆戰死,南台御史特穆爾賚斯、院判舒穆嚕厚遜等皆被執。
wú guó gōng rù chéng, xià lìng jìn jí jūn shì piāo lüè, mín jiē ān dǔ. gǎi wù zhōu lù wèi níng yuè fǔ, zhì zhōng shū fēn shěng, zhào rú shì xǔ yuán yè zàn hú hàn wāng zhòng shān děng shí yú rén jiē huì shí shěng zhōng. rì lìng èr rén jìn jiǎng, fū chén zhì dào.
吳國公入城,下令禁戢軍士剽掠,民皆安堵。改婺州路為寧越府,置中書分省,召儒士許元、葉瓚、胡翰、汪仲山等十餘人皆會食省中。日令二人進講,敷陳治道。
yǐ wáng zōng xiǎn zhī níng yuè fǔ. zōng xiǎn, hé zhōu rén, shǎo gōng rú yè, bó shè jīng shǐ. yú shì mìng zōng xiǎn kāi jùn xué, yán sù rú yè yí sòng lián wèi wǔ jīng shī, dài liáng wèi xué zhèng, wú shěn xú hòu wèi xùn dǎo. shí sàng luàn zhī yú, xué xiào jiǔ fèi, zhì shì shǐ wén sī xuán sòng shēng, wú bù xīn yuè.
以王宗顯知寧越府。宗顯,和州人,少攻儒業,博涉經史。於是命宗顯開郡學,延宿儒葉儀、宋濂為《五經》師,戴良為學正,吳沈、徐厚為訓導。時喪亂之餘,學校久廢,至是始聞糹玄誦聲,無不欣悅。
shì yuè, tài bái jīng tiān zhě zài.
是月,太白經天者再。
wú guó gōng fā cāng zhèn níng yuè pín mín. yǒu nǚ zǐ céng shì, zì yán néng tōng tiān wén, kuáng shuō zāi yì huò zhòng, wú guó gōng yǐ wèi luàn mín, mìng lù yú shì.
吳國公發倉賑寧越貧民。有女子曾氏,自言能通天文,誑說災異惑眾,吳國公以為亂民,命戮於市。
shì suì, hé nán zéi màn yán hé běi, qián jiāng xī lián fǎng qiān shì bā yán, jiā jū pú yáng, yán yú shěng chén, jiāng jié qí xiāng mín wèi shén wǔ yǐ zì bǎo, ér zéi yǐ dà zhì. bā yán nǎi dù zhāng běi xíng, xiāng rén cóng zhī zhě shù shí wàn jiā. zhì cí zhōu, yǔ zéi yù, zéi zhī bā yán míng shì, shēng jié zhī yǐ jiàn qí shuài, shuài yòu yǐ fù guì, bā yán mà bù qū, yǐn jǐng shòu rèn, yǔ qī zǐ jù sǐ zhī. yǒu sī shàng qí shì, zèng qiān tài cháng lǐ yí yuàn shì. tài cháng shàng shì yì yuē: yǐ chéng shǒu lùn zhī, bā yán wú chéng shǒu zhī zé ér sǐ, yǔ jiāng zhōu shǒu lǐ fǔ tóng yǐ fēng jì lùn zhī, bā yán wú zài guān zhī zé ér sǐ, yǔ xī tái yù shǐ zhāng héng tóng. yǐ píng shēng yǒu yòng zhī xué, chéng lín yì bù duó zhī jié, nǎi gǔ zhī suǒ wèi jūn zǐ rén zhě, qǐng shì yuē wén jié. cóng zhī.
是歲,河南賊蔓延河北,前江西廉訪僉事巴延,家居濮陽,言於省臣,將結其鄉民為什伍以自保,而賊已大至。巴延乃渡漳北行,鄉人從之者數十萬家。至磁州,與賊遇,賊知巴延名士,生劫之以見其帥,帥誘以富貴,巴延罵不屈,引頸受刃,與妻子俱死之。有司上其事,贈僉太常禮儀院事。太常上諡議曰:「以城守論之,巴延無城守之責而死,與江州守李黼同;以風紀論之,巴延無在官之責而死,與西台御史張恆同。以平生有用之學,成臨義不奪之節,乃古之所謂君子人者,請諡曰文節。」從之。
jiāng xī zhū jùn jiē xiàn, fǔ zhōu lù zǒng guǎn wú dāng, nǎi dài huáng guān, zhe dào shì fú, dù mén bù chū, rì yǐ zhe shū wèi shì. chén yǒu liàng qiǎn rén pì zhī, dāng wò chuáng bù shí, yǐ sǐ zì shì, nǎi yú chuáng zài zhī zhōu sòng jiāng zhōu. jū liú yī nián, zhōng bù wèi qū, suì yǐn jū jí shuǐ xiàn zhī gǔ píng, yú nián, yǐ jí zú.
江西諸郡皆陷,撫州路總管吳當,乃戴黃冠,著道士服,杜門不出,日以著書為事。陳友諒遣人辟之,當臥床不食,以死自誓,乃舁床載之舟送江州。拘留一年,終不為屈,遂隱居吉水縣之谷坪,逾年,以疾卒。
jīng shī dà jī yì, ér hé nán běi shān dōng jùn xiàn jiē bèi bīng, gè qiè lǎo yòu nán nǚ bì jū jīng shī, yǐ gù sǐ zhě xiāng zhěn jí. zī zhèng yuàn shǐ bǎo bù hā qǐng yú dì, shì dì shōu yì zhī, dì jí huáng hòu huáng tài zǐ shěng yuàn zhū chén shī shě wú suàn, ér bǎo bù hā yì zì chū cái huì zhēn bǎo yǐ zuǒ qí fèi. zé dì zì nán běi liǎng chéng dǐ lú gōu qiáo, jué shēn jí quán, nán nǚ yì kuàng, rén yǐ yī shī zhì zhě, suí gěi yǐ chāo, yú fù xiāng zhǒng. zhì èr shí nián sì yuè, qián hòu yì zhě èr wàn, yòng chāo èr wàn qī qiān jiǔ shí yú dìng. fán jū mín bìng zhě yǔ zhī yào, bù néng sàng zhě gěi zhī guān. hàn lín xué shì chéng zhǐ zhāng zhù, wèi wén sòng qí shì yuē shàn huì zhī bēi.
京師大飢疫,而河南、北、山東郡縣皆被兵,各挈老幼男女避居京師,以故死者相枕籍。資政院使保布哈請於帝,市地收瘞之,帝及皇后、皇太子、省、院諸臣施捨無算,而保布哈亦自出財賄珍寶以佐其費。擇地自南北兩城抵盧溝橋,掘深及泉,男女異壙,人以一屍至者,隨給以鈔,舁負相踵。至二十年四月,前後瘞者二萬,用鈔二萬七千九十餘錠。凡居民病者予之藥,不能喪者給之棺。翰林學士承旨張翥,為文頌其事曰《善惠之碑》。
bǎo bù hā, gāo lì rén, yì yuē wáng bù hā, huáng hòu qí shì wēi shí, yǔ bù hā tóng xiāng lǐ, xiāng wèi yī yǐ, jí bù hā yǐ yān rén rù shì hòu, lèi qiān wèi zī zhèng yuàn shǐ, hòu yì ài xìng zhī, zhì shì yù yào yù gàn quán, gù yǒu sī jǔ.
保布哈,高麗人,亦曰王布哈,皇后奇氏微時,與布哈同鄉里,相為依倚,及布哈以閹人入事後,累遷為資政院使,後益愛幸之,至是欲要譽干權,故有斯舉。
dì cháng wèi jìn xìng chén jiàn zhái, qīn huà wū yàng, yòu zì xuē mù gòu gōng, gāo chǐ yú, dòng liáng yíng kǎn, wǎn zhuǎn jiē jù, fù jiàng zhě àn cǐ shì wèi zhī, jīng shī suì chēng lǔ bān tiān zǐ. nèi shì lì qí jīn zhū zhī shì, gào dì yuē: cǐ wū bǐ mǒu jiā shū lòu liè. dì zhé mìng yì zhī, nèi shì yīn guā jīn zhū ér qù.
帝嘗為近幸臣建宅,親畫屋樣,又自削木構宮,高尺餘,棟樑楹檻,宛轉皆具,付匠者按此式為之,京師遂稱「魯般天子」。內侍利其金珠之飾,告帝曰:「此屋比某家殊陋劣。」帝輒命易之,內侍因刮金珠而去。
qí hòu jiàn dì zào zuò bù yǐ, cháng wǎn shàng yī jiàn yuē: bì xià nián yǐ dà, zi nián yǐ zhǎng, yí shào xī zào zuò. qiě zhū fū rén shì shàng zú yǐ, wú huò yú tiān mó wǔ nǚ bèi, zì ài xī shèng gōng yě. dì fú rán nù yuē: gǔ jīn zhǐ wǒ yī rén yé? yóu cǐ liǎng yuè bù zhì hòu gōng.
奇後見帝造作不已,嘗挽上衣諫曰:「陛下年已大,子年已長,宜稍息造作。且諸夫人事上足矣,無惑於天魔舞女輩,自愛惜聖躬也。」帝艴然怒曰:「古今只我一人耶?」由此兩月不至後宮。
hòu yì duō chù gāo lì měi rén, dà chén yǒu quán zhě, zhé yǐ cǐ yí zhī, jīng shī dá guān guì rén, bì děi gāo lì nǚ rán hòu wèi míng jiā. zì zhì zhèng yǐ lái, gōng zhōng gěi shì shǐ lìng, dà bàn gāo lì nǚ, yǐ gù sì fāng yī fú xuē mào qì wù, jiē fǎng gāo lì, jǔ shì ruò kuáng.
後亦多畜高麗美人,大臣有權者,輒以此遺之,京師達官貴人,必得高麗女然後為名家。自至正以來,宮中給事使令,大半高麗女,以故四方衣服、靴帽、器物,皆仿高麗,舉世若狂。