qǐ shàng zhāng kùn dūn qī yuè, jǐn xuán yì shè tí gé shí èr yuè, fán èr nián yǒu qí.
起上章困敦七月,盡玄黓攝提格十二月,凡二年有奇。
shùn dì zhì zhèng èr shí nián gēng zǐ, yī sān liù líng nián
○順帝至正二十年(庚子,一三六零年)
qiū, qī yuè, xīn yǒu, bó luō tè mù ěr bài zéi wáng shì chéng yú tái zhōu.
秋,七月,辛酉,博囉特穆爾敗賊王士誠於台州。
yǐ chǒu, chén yǒu liàng fú liáng shǒu jiāng yú guāng děng yǐ qí xiàn jiàng yú wú.
乙丑,陳友諒浮梁守將於光等以其縣降於吳。
yǐ hài, zhào bó luō tè mù ěr zǒng lǐng dá lēi dá hàn ér jūn mǎ, wèi zǒng bīng guān, réng pián yí xíng shì.
乙亥,詔博囉特穆爾總領達勒達漢兒軍馬,為總兵官,仍便宜行事。
bā yuè, wù zǐ, mìng bó luō tè mù ěr shǒu shí lǐng guān yǐ běi, chá hǎn tè mù ěr shǒu shí lǐng guān yǐ nán.
八月,戊子,命博囉特穆爾守石嶺關以北,察罕特穆爾守石嶺關以南。
yǐ wèi, yǒng píng lù xiàn.
乙未,永平路陷。
jiǎ chén, zhào: zhū chù suǒ zài quán shè guān yuán, zhuān wù yú liè bǎi xìng, jīn hòu fēi cháo tíng yǔn xǔ, bù dé zhī rèn.
甲辰,詔:「諸處所在權攝官員,專務漁獵百姓,今後非朝廷允許,不得之任。」
gēng xū, zhào: jiāng zhè xíng shěng zuǒ chéng xiàng dá shí tè mù ěr, jiā tài wèi jiān zhī jiāng zhè xíng shū mì yuàn shì, tí diào xíng xuān zhèng yuàn shì, pián yí xíng shì.
庚戌,詔:「江浙行省左丞相達實特穆爾,加太尉兼知江浙行樞密院事,提調行宣政院事,便宜行事。」
jiǔ yuè, yǐ mǎo shuò, zhào qiǎn cān zhī zhèng shì é sēn bù hā děng wǎng yù bó luō tè mù ěr chá hǎn tè mù ěr, lìng jiǎng hé. shí bó luō tè mù ěr diào bīng zì shí lǐng guān zhí dǐ jì níng, wéi qí chéng sān rì, fù tuì tún jiāo chéng. chá hǎn tè mù ěr diào cān zhèng yán fèng xiān yǐn bīng yǔ zhàn, yǐ ér gè yú shí lǐng guān nán běi shǒu yù.
九月,乙卯朔,詔遣參知政事額森布哈等往諭博囉特穆爾、察罕特穆爾,令講和。時博囉特穆爾調兵自石嶺關直抵冀寧,圍其城三日,復退屯交城。察罕特穆爾調參政閻奉先引兵與戰,已而各於石嶺關南北守御。
rén xū, zéi xiàn mèng zhōu, yòu xiàn zhào zhōu, gōng zhēn dìng lù.
壬戌,賊陷孟州,又陷趙州,攻真定路。
guǐ wèi, zéi fù fàn shàng dōu, yòu chéng mèng kè tè mù ěr yǐn bīng jī zhī, bài jī.
癸未,賊復犯上都,右丞孟克特穆爾引兵擊之,敗績。
qiān shān nán dào sù zhèng lián fǎng sī zhāng zhēn, cháng hé é sēn bù hā jí shū mì yuàn fù shǐ tuō kè tuō mù ěr zhì shū shì yù shǐ nǔ nǔ nòng quán wù guó zhī zuì, bù bào. jí é sēn bù hā děng shòu hé jiě zhī mìng, jiàn bó luō tè mù ěr chá hǎn tè mù ěr fāng gòu bīng, zhōng dào qiān yán bù jìn, zhēn yòu yán: é sēn bù hā děng tān nuò yōng bǐ, gǒu huái zì ān, wú yōu guó zhì shēn zhī zhōng. cháo tíng jiāng shǐ èr jiā shì hàn, xié xīn tǎo zéi, cǐ guó zhī dà shì. wèi yí fēng chí diàn zǒu, ér nǎi yū huí tuì shè, wǎng dào yán ān yǐ xī, rào qū shù qiān lǐ, chí chí ér xíng. shǐ liǎng jūn rì yè chóu shā, lí shù gān nǎo tú dì, shí fèng shǐ zhě zhī suǒ zhì yě, yí jí jí zhī yǐ jiù shí wēi. yì bù bào. zhēn nǎi kǎi rán tàn yuē: tiān xià shì bù kě wèi yǐ! jí cí qù, jié máo ān yì shān gǔ jiān, bù fù yán shí shì.
僉山南道肅政廉訪司張楨,嘗劾額森布哈及樞密院副使托克托穆爾、治書侍御史努努弄權誤國之罪,不報。及額森布哈等受和解之命,見博囉特穆爾、察罕特穆爾方構兵,中道遷延不進,楨又言:「額森布哈等貪懦庸鄙,苟懷自安,無憂國致身之忠。朝廷將使二家釋憾,協心討賊,此國之大事。謂宜風馳電走,而乃迂迴退懾,枉道延安以西,繞曲數千里,遲遲而行。使兩軍日夜仇殺,黎庶肝腦塗地,實奉使者之所致也,宜急殛之以救時危。」亦不報。楨乃慨然嘆曰:「天下事不可為矣!」即辭去,結茅安邑山谷間,不復言時事。
shì yuè, zhāng shì chéng bīng qīn zhū quán, wú yuán shuài yuán shí zhàn sǐ.
是月,張士誠兵侵諸全,吳元帥袁實戰死。
huáng gāng rén ōu pǔ xiáng, gù xú shòu huī jiāng yě, xìng cán bào, suǒ guò shì lú jiē fén dàng fú lüè wú yí, shòu huī shǐ shǒu yuán zhōu. chén yǒu liàng shì shòu huī, zhēng bīng yú pǔ xiáng, pǔ xiáng bù tīng qí jié zhì, nǎi yǐ yuán zhōu jiàng yú wú. yǒu liàng wén zhī, qiǎn qí dì yǒu rén gōng yuán zhōu, pǔ xiáng yǔ bù jiāng liú rén huáng bīn jī bài qí zhòng, huò yǒu rén, biān ér qiú zhī. yǒu liàng jù, qiǎn qí tài shī zōu pǔ shèng yǔ pǔ xiáng hé, yuē gè shǒu qí jìng, pǔ xiáng nǎi shì yǒu rén guī.
黃岡人歐普祥,故徐壽輝將也,性殘暴,所過室廬皆焚盪俘掠無遺,壽輝使守袁州。陳友諒弒壽輝,徵兵於普祥,普祥不聽其節制,乃以袁州降於吳。友諒聞之,遣其弟友仁攻袁州,普祥與部將劉仁、黃彬擊敗其眾,獲友仁,鞭而囚之。友諒懼,遣其太師鄒普勝與普祥和,約各守其境,普祥乃釋友仁歸。
dōng, shí yuè, jiǎ shēn, yǐ zhāng liáng bì wèi hú guǎng xíng shěng cān zhī zhèng shì, tǎo nán yáng xiāng fán.
冬,十月,甲申,以張良弼為湖廣行省參知政事,討南陽、襄、樊。
zhào bó luō tè mù ěr shǒu jì níng, bó luō tè mù ěr qiǎn bǎo bǎo děng bèi dào qū zhī, shǒu zhě bù nà. jǐ hài, chá hǎn tè mù ěr qiǎn chén bǐng zhí děng, yǐ bīng gōng bó luō tè mù ěr zhī jūn yú jì níng, bó luō tè mù ěr jūn zhàn bài. shí zhào yǐ jì níng bì bó luō tè mù ěr, chá hǎn tè mù ěr yǐ wèi yòng bīng shù nián, wéi jí jì jìn gěi qí jūn, yǐ zhì shèng qiáng, gǒu yǔ zhī, zé bǐ dé yǐ zú bīng zú shí, ér jǐ wú yǐ wèi zī. nǎi tuō yán yòng shī biàn liáng, xún dù hé jiù tún zé lù jù zhī, diào yán ān jūn jiāo zhàn yú dōng shèng zhōu, zài qiǎn bān bù ěr shí yǐ bīng yuán zhī. bān bù ěr shí wèi: bǐ jūn fèng zhào ér lái, wǒ hé gǎn kàng wáng mìng? chá hǎn tè mù ěr nù, shā zhī.
詔博囉特穆爾守冀寧,博囉特穆爾遣保保等倍道趨之,守者不納。己亥,察罕特穆爾遣陳秉直等,以兵攻博囉特穆爾之軍於冀寧,博囉特穆爾軍戰敗。時詔以冀寧畀博囉特穆爾,察罕特穆爾以為用兵數年,惟藉冀晉給其軍,以致盛強,苟與之,則彼得以足兵足食,而己無以為資。乃託言用師汴梁,尋渡河就屯澤潞拒之,調延安軍交戰於東勝州,再遣班布爾實以兵援之。班布爾實謂:「彼軍奉詔而來,我何敢抗王命?」察罕特穆爾怒,殺之。
shí yī yuè, jiǎ yín shuò, huáng hé qīng, fán sān rì.
十一月,甲寅朔,黃河清,凡三日。
bó luō tè mù ěr yǐ bīng qīn fén zhōu, chá hǎn tè mù ěr jù zhī.
博囉特穆爾以兵侵汾州,察罕特穆爾拒之。
guǐ yǒu, zéi fàn yì zhōu.
癸酉,賊犯易州。
shí èr yuè, xīn mǎo, guǎng píng lù xiàn.
十二月,辛卯,廣平路陷。
wú guó gōng fù qiǎn xià yù yǐ shū yù fāng guó zhēn.
吳國公復遣夏煜以書諭方國珍。
shì suì, yáng dí wáng lēi hū mù tè mù ěr yōng bīng shù shí wàn, tún yú mù ěr gǔ chǔ zhī dì, jiāng fàn jīng jī, shǐ lái yán yuē: zǔ zōng yǐ tiān xià fù rǔ, rǔ yǐ shī qí dà bàn ruò yǐ guó xǐ fù wǒ, wǒ dāng zì wèi zhī. dì qiǎn bào zhī yuē: tiān mìng yǒu zài, rǔ yù wèi zé wèi zhī. mìng zhī shū mì yuàn shì tú qìn tè mù ěr děng jiāng bīng jī zhī, bù kè. jūn shì jiē kuì, tú qìn tè mù ěr zǒu shàng dōu.
是歲,陽翟王勒呼木特穆爾擁兵數十萬,屯於穆爾古楚之地,將犯京畿,使來言曰:「祖宗以天下付汝,汝已失其大半;若以國璽付我,我當自為之。」帝遣報之曰:「天命有在,汝欲為則為之。」命知樞密院事圖沁特穆爾等將兵擊之,不克。軍士皆潰,圖沁特穆爾走上都。
guān xiān shēng shā liú èr pò tóu pān bīng rù gāo lì, wáng wáng dōu chū bēn dān luó. qí chén nà nǚ qǐng jiàng, jiāng xiào jiē yǐ nǚ zǐ pèi zhī, jūn shì suì yǔ gāo lì wèi yīn yà, zì qíng wǎng lái, gāo lì rén yīn gè cáng qí mǎ. yī xī, chuán wáng lìng, chú gāo lì shēng yīn zhě bù shā, qí yú bìng shā zhī. guān xiān shēng shā liú èr jiē sǐ, wéi pò tóu pān jí bì jiāng zuǒ lǐ lǜ qīng qí wàn rén, cóng jiān dào zhí zǒu xī jīng, jiàng bó luō tè mù ěr, tīng qí diào qiǎn, hòu nǎi jiàng yú kù kù tè mù ěr.
關先生、沙劉二、破頭潘兵入高麗,王王都出奔耽羅。其臣納女請降,將校皆以女子配之,軍士遂與高麗為姻婭,恣情往來,高麗人因各藏其馬。一夕,傳王令,除高麗聲音者不殺,其餘並殺之。關先生、沙劉二皆死,惟破頭潘及裨將左李率輕騎萬人,從間道直走西京,降博囉特穆爾,聽其調遣,後乃降於庫庫特穆爾。
shùn dì zhì zhèng èr shí yī nián xīn chǒu, yī sān liù yī nián
○順帝至正二十一年(辛丑,一三六一年)
chūn, zhēng yuè, guǐ chǒu shuò, shè tiān xià.
春,正月,癸丑朔,赦天下。
mìng zhòng shū píng zhāng zhèng shì dá shí tè mù ěr cān zhī zhèng shì qī shí wǎng yù bó luō tè mù ěr bà bīng hái zhèn, fù qiǎn shǐ wǎng yù chá hǎn tè mù ěr, yì lìng bà bīng. ér chéng xiàng chuò sī jiǎn yǔ zī zhèng yuàn shǐ bǎo bù hā, mò huò wú yàn, shì nán běi liǎng jiā lù yí hòu bó ér dàn zhī yǐ mì zhǐ, nán zhī lù hòu, zé yuē mì zhǐ lìng rǔ bìng běi, běi zhī lù hòu, zé yuē lìng rǔ bìng nán. yóu shì gòu yuàn rì shēn, bīng zhōng bù jiě.
命中書平章政事達實特穆爾、參知政事七十往諭博囉特穆爾罷兵還鎮,復遣使往諭察罕特穆爾,亦令罷兵。而丞相綽斯戩與資政院使保布哈,默貨無厭,視南北兩家賂遺厚薄而啖之以密旨,南之賂厚,則曰密旨令汝並北,北之賂厚,則曰令汝並南。由是構怨日深,兵終不解。
yǐ chǒu, hé nán zéi fàn qǐ xiàn, chá hǎn tè mù ěr tǎo píng zhī.
乙丑,河南賊犯杞縣,察罕特穆爾討平之。
dīng mǎo, lǐ sī qí jìn bīng píng fú qiāng děng xiàn.
丁卯,李思齊進兵平伏羌等縣。
wú yuàn pàn zhū liàng zǔ, lǜ bīng jī chén yǒu liàng píng zhāng wáng pǔ yú ráo zhōu ān rén zhī shí gǎng, bù lì ér hái.
吳院判硃亮祖,率兵擊陳友諒平章王溥於饒州安仁之石港,不利而還。
wú yuán shuài zhū wén huī jí ráo zhōu jiàng jiāng yú chūn děng, yǐn bīng cì chí zhī jiàn dé, lìng yuán shuài luó yǒu xián gōng dōng liú zéi lěi, qín qí jiāng lǐ mào zhòng, wén huī yòu zhuī xí qí shǒu jiāng zhào tóng qiān, zǒu zhī.
吳元帥硃文輝及饒州降將余椿等,引兵次池之建德,令元帥羅友賢攻東流賊壘,擒其將李茂仲,文輝又追襲其守將趙同僉,走之。
èr yuè, jiǎ shēn, tóng qiān shū mì yuàn shì tè lī tè mù ěr fù yǒng píng luán zhōu děng chù.
二月,甲申,同僉樞密院事特哩特穆爾復永平、灤州等處。
wú gǎi shū mì fēn yuàn wèi zhōng shū fēn shěng. shǐ yì lì yán fǎ, zhì jú shè guān yǐ zhǎng zhī, lìng shāng rén fàn yù, èr shí fēn ér qǔ qí yī, yǐ zī jūn xiǎng.
吳改樞密分院為中書分省。始議立鹽法,置局設官以掌之,令商人販鬻,二十分而取其一,以資軍餉。
jǐ chǒu, chá hǎn tè mù ěr zhù bīng huò zhōu, gōng bó luō tè mù ěr.
己丑,察罕特穆爾駐兵霍州,攻博囉特穆爾。
jǐ hài, wú zhì bǎo yuán jú yú yīng tiān fǔ, zhù dà zhōng tōng bǎo qián, shǐ yǔ lì dài qián jiān xíng, yǐ sì bǎi wèi yī guàn, sì guàn wèi yī liǎng, sì wén wèi yī qián, qí wù huò jià zhí, yī cóng mín biàn.
己亥,吳置寶源局於應天府,鑄大中通寶錢,使與歷代錢兼行,以四百為一貫,四貫為一兩,四文為一錢,其物貨價值,一從民便。
bǐng wǔ, wú yì lì chá fǎ, fán chǎn chá jùn xiàn, bìng lìng zhēng zhī. qí fǎ, guān gěi chá yǐn, fù zhū chǎn chá jùn xiàn, fán shāng rén mǎi chá, jù shù fù guān nà qián qǐng yǐn, fāng xǔ chū jìng mào yì, měi chá yī bǎi jīn, shū qián èr bǎi. jùn xiàn jí jì shāng rén xìng míng, yǐ píng gōu jī.
丙午,吳議立茶法,凡產茶郡縣,並令征之。其法,官給茶引,付諸產茶郡縣,凡商人買茶,具數赴官納錢請引,方許出境貿易,每茶一百斤,輸錢二百。郡縣籍記商人姓名,以憑勾稽。
bā tè lè bù hā yǐ lián fǎng shǐ jiǔ jū guǎng dōng, zhuān zì zì yòng, zhào yǐ è lēi zhé tú děng wèi lián fǎng sī guān, ér chú bā tè lè bù hā wèi jiāng nán xíng tái shì yù shǐ. bā tè lè bù hā bù shòu mìng, jǐn shā è lēi zhé tú děng. wéi lián fǎng shǐ dǒng yào āi qǐng dé miǎn.
巴特勒布哈以廉訪使久居廣東,專恣自用,詔以鄂勒哲圖等為廉訪司官,而除巴特勒布哈為江南行台侍御史。巴特勒布哈不受命,盡殺鄂勒哲圖等。唯廉訪使董鑰哀請得免。
sān yuè, guǐ yǒu, chá hǎn tè mù ěr diào bīng tǎo yǒng chéng xiàn, yòu zhù bīng sù zhōu, qín zéi jiāng liáng mián zhù.
三月,癸酉,察罕特穆爾調兵討永城縣,又駐兵宿州,擒賊將梁綿住。
sì zhōu shǒu jiāng xuē xiǎn, yǐ chéng jiàng yú wú.
泗州守將薛顯,以城降於吳。
xiān shì wú qiǎn xià yù wǎng yù fāng guó zhěn, wù yín, guó zhēn shǐ zhě lái xiè, qiě yǐ jīn yù shì mǎ ān yú xiàn, wú guó gōng yuē: wú jīn yǒu shì sì fāng, suǒ xū zhě wén wǔ cái néng, suǒ yòng zhě sù mǐ bù bó, qí tā wán bǎo, fēi suǒ hǎo yě. què qí xiàn.
先是吳遣夏煜往諭方國診,戊寅,國珍使者來謝,且以金玉飾馬鞍輿獻,吳國公曰:「吾今有事四方,所需者文武材能,所用者粟米布帛,其他玩寶,非所好也。」卻其獻。
shì yuè, zhāng shì chéng hǎi yùn liáng shí yī wàn shí zhì jīng shī.
是月,張士誠海運糧十一萬石至京師。
bó luō tè mù ěr bà bīng hái, qiǎn tú lǔ bo děng yǐn bīng jù yán ān, yǐ móu rù shǎn.
博囉特穆爾罷兵還,遣圖魯卜等引兵據延安,以謀入陝。
zhāng liáng bì chū nán shān yì gǔ, zhù lán tián, shòu jié zhì yú chá hǎn tè mù ěr. liáng bì yòu yīn jié shǎn xī xíng shěng píng zhāng dìng zhū, tīng chéng xiàng tè lī tè mù ěr diào qiǎn, yíng yú lù tái, chá hǎn tè mù ěr wén ér xián zhī.
張良弼出南山義谷,駐藍田,受節制於察罕特穆爾。良弼又陰結陝西行省平章定珠,聽丞相特哩特穆爾調遣,營於鹿台,察罕特穆爾聞而銜之。
xià, sì yuè, xīn yǐ shuò, rì yǒu shí zhī.
夏,四月,辛已朔,日有食之。
yǐ zhāng liáng bì wèi shǎn xī xíng shěng cān zhī zhèng shì.
以張良弼為陝西行省參知政事。
chá hǎn tè mù ěr qiǎn qí zi fù zhān shì kù kù tè mù ěr gòng liáng zhì jīng shī, huáng tài zǐ qīn yǔ dìng yuē, suì bù fù yí. kù kù, běn chá hǎn shēng yě, xìng wáng shì, míng bǎo bǎo, chá hǎn yǎng yǐ wèi zi.
察罕特穆爾遣其子副詹事庫庫特穆爾貢糧至京師,皇太子親與定約,遂不復疑。庫庫,本察罕甥也,姓王氏,名保保,察罕養以為子。
wǔ yuè, guǐ chǒu, sì chuān míng yù zhēn xiàn jiā dìng děng lù, lǐ sī qí qiǎn bīng jī bài zhī.
五月,癸丑,四川明玉珍陷嘉定等路,李思齊遣兵擊敗之。
yǐ hài, chá hǎn tè mù ěr yǐ bīng qīn bó luō tè mù ěr suǒ shǒu zhī dì.
乙亥,察罕特穆爾以兵侵博囉特穆爾所守之地。
shì yuè, lǐ wǔ cuī dé děng jiàng yú lǐ sī qí.
是月,李武、崔德等降於李思齊。
wú mìng tóng qiān zhū wén zhōng chéng yán zhōu. shí kàng zhōu wèi zhāng shì chéng suǒ jù, jù yán mì ěr, gù zhú chéng wèi shǒu bèi.
吳命同僉硃文忠城嚴州。時抗州為張士誠所據,距嚴密邇,故築城為守備。
chén yǒu liàng jiāng lǐ míng dào fàn xìn zhōu, wén wú jiāng hú dà hǎi zài zhè dōng, jù qí lái yuán, nǎi qiǎn bīng jù yù shān zhī cǎo píng zhèn yǐ jù dí xià dé rùn chū bīng zhēng zhī, zhàn sǐ.
陳友諒將李明道犯信州,聞吳將胡大海在浙東,懼其來援,乃遣兵據玉山之草坪鎮以拒敵;夏德潤出兵爭之,戰死。
liù yuè, yǐ wèi, yíng huò suì xīng tài bái jù yú yì.
六月,乙未,熒惑、歲星、太白聚於翼。
chá hǎn tè mù ěr dié zhī shān dōng qún dào zì xiāng gōng shā, ér jì níng tián fēng jiàng yú zéi, yù zǒng bīng tǎo zhī, qī yuè, bǐng shēn, yú jí zì shǎn dǐ luò, dà huì zhū jiāng yì shī qī, fā bīng zhōu jūn chū jǐng jìng, liáo qìn jūn chū hán dān, zé lù jūn chū cí zhōu, huái, wèi jūn chū bái mǎ, jí biàn luò jūn shuǐ lù jù xià, fēn dào bìng jìn, ér zì lǜ tiě qí, jiàn dà jiāng qí gǔ, dù mèng jīn, yú tán huái, gǔ xíng ér dōng, fù guān zhōu dōng chāng.
察罕特穆爾諜知山東群盜自相攻殺,而濟寧田豐降於賊,欲總兵討之,七月,丙申,輿疾自陝抵洛,大會諸將議師期,發并州軍出井徑,遼、沁軍出邯鄲,澤、潞軍出磁州,懷,衛軍出白馬,及汴、洛軍水陸俱下,分道並進,而自率鐵騎,建大將旗鼓,渡孟津,逾覃懷,鼓行而東,復冠州、東昌。
bǐng wǔ, wú xióng fēng yì yuán shuài wáng sī yì, kè pó yáng zhī lì yáng zhèn, suì huì dèng yù bīng gōng fú liáng.
丙午,吳雄鋒翼元帥王思義,克鄱陽之利陽鎮,遂會鄧愈兵攻浮梁。
lǐ míng dào gōng xìn zhōu yì jí, wú shǒu jiāng hú dé jì, yǐ bīng shǎo bì chéng gù shǒu, qiǎn rén qiú yuán yú hú dà hǎi. dà hǎi jí shuài bīng yóu líng xī yǐ jìn, dé jì nǎi yǐn bīng chū chéng yǔ míng dào zhàn, dà hǎi zòng bīng jiā jī, dà pò zhī, qín míng dào jí qí xuān wèi wáng hàn èr, sòng zhū wén zhōng. hàn èr, pǔ zhī dì yě. wén zhōng lìng wèi shū yǐ zhāo pǔ, fù sòng zhī jiàn kāng, wú guó gōng jiē réng qí jiù zhí, yòng wèi xiāng dǎo yǐ qǔ jiāng xī.
李明道攻信州益急,吳守將胡德濟,以兵少閉城固守,遣人求援於胡大海。大海即帥兵由靈溪以進,德濟乃引兵出城與明道戰,大海縱兵夾擊,大破之,擒明道及其宣慰王漢二,送硃文忠。漢二,溥之弟也。文忠令為書以招溥,復送之建康,吳國公皆仍其舊職,用為鄉導以取江西。
qiū, qī yuè, jiǎ zǐ, wú guó gōng yǐ dōu shì fàn cháng wèi tài píng fǔ zhī fǔ, yù zhī yuē: tài píng, wú gǔ gōng jùn, qí mín shù lí bīng gé, pí láo shén yǐ, dāng yǒu yǐ ān jí zhī, shǐ gè dé suǒ. cháng zhī guān, xìng xué xù mín, yǐ jiǎn yì wèi zhì. guān lǐn yǒu gǔ shù qiān dàn, qǐng yǐ gěi mín fá zhǒng zhě, qiū rěn shū guān, gōng sī jù zú.
秋,七月,甲子,吳國公以都事范常為太平府知府,諭之曰:「太平,吾股肱郡,其民數罹兵革,疲勞甚矣,當有以安集之,使各得所。」常之官,興學恤民,以簡易為治。官廩有谷數千石,請以給民乏種者,秋稔輸官,公私俱足。
jǐ sì, xīn zhōu xī běi yǒu chì qì bì tiān rú xuè.
己巳,忻州西北有赤氣蔽天如血。
rén shēn, chén yǒu liàng zhī yuàn zhāng dìng biān xiàn ān qìng, wú shǒu jiāng yú mǒu zhàn bài, bēn hái jiàn kāng, wú guó gōng nù, zhǎn zhī.
壬申,陳友諒知院張定邊陷安慶,吳守將余某戰敗,奔還建康,吳國公怒,斬之。
bā yuè, jiǎ shēn, wú jiāng dèng yù kè fú liáng, chén yǒu liàng shǒu jiāng hóu bāng zuǒ děng qì chéng zǒu. yuàn pàn yú guāng fù gōng lè píng zhōu, yǒu liàng zǒng guǎn xiāo míng lǜ zhòng jù zhàn, guāng jī bài, qín zhī, suì kè lè píng.
八月,甲申,吳將鄧愈克浮梁,陳友諒守將侯邦佐等棄城走。院判於光復攻樂平州,友諒總管蕭明率眾拒戰,光擊敗,擒之,遂克樂平。
wú jiāng hú dà hǎi lǜ bīng gōng shào xìng, bù jiāng zhāng yīng, shì yǒng qīng jìn, zhì chéng xià, yù fú bèi zhí, sǐ zhī. dà hǎi wéi chéng jiǔ bù xià, nǎi yǐn hái.
吳將胡大海率兵攻紹興,部將張英,恃勇輕進,至城下,遇伏被執,死之。大海圍城久不下,乃引還。
yǐ yǒu, dà tóng lù běi fāng yè yǒu chì qì bì tiān, yí shí fāng sàn.
乙酉,大同路北方夜有赤氣蔽天,移時方散。
xiān shì zhū wén zhōng sòng lǐ míng dào zhì, wú guó gōng wèn chén shì hé rú? míng dào jù yán: yǒu liàng shì zhǔ, jiāng shì lí xīn, qiě zhèng lìng bù yī, shàn quán zhě duō. xiāo yǒng zhī jiāng rú zhào pǔ shèng zhě, yòu jì ér shā zhī, suī yǒu zhòng, bù zú yòng yě. jí ān qìng zhī xiàn, gōng suì jué yì fá zhī, zhào yù zhū jiāng, gè lì shì zú yǐ cóng. xú dá jìn yuē: shī zhí wèi zhuàng, jīn wǒ zhí ér bǐ qū, yān yǒu bù kè! liú jī yì yán yú gōng yuē: zuó guān tiān xiàng, jīn xīng zài qián, huǒ xīng zài hòu, cǐ shī shèng zhī zhào yě.
先是硃文忠送李明道至,吳國公問;「陳氏何如?」明道具言:「友諒弒主,將士離心,且政令不一,擅權者多。驍勇之將如趙普勝者,又忌而殺之,雖有眾,不足用也。」及安慶之陷,公遂決意伐之,召諭諸將,各厲士卒以從。徐達進曰:「師直為壯,今我直而彼曲,焉有不克!」劉基亦言於公曰:「昨觀天象,金星在前,火星在後,此師勝之兆也。」
gōng yú shì mìng xú dá cháng yù chūn děng xiān fā gēng yín, qīn chéng lóng xiāng jù jiàn, lǜ zhōu shī sù liú ér shàng, yǒu liàng jiāng shàng chì hòu, wàng fēng bēn dùn. wù xū, zhì ān qìng, dí gù shǒu bù zhàn, gōng yǐ lù bīng yí zhī, nǎi mìng liào yǒng zhōng zhāng zhì xióng yǐ zhōu shī jī qí shuǐ zhài, pò dí zhōu bā shí yú sōu, suì fù ān qìng, zhǎng qū zhì xiǎo gū shān, yǒu liàng shǒu jiāng fù yǒu dé jí dīng pǔ láng yíng jiàng. rén yín, cì hú kǒu, yù yǒu liàng zhōu chū jiāng zhēn luó, mìng cháng yù chūn jī zhī, dí zhōu tuì zǒu, chéng shèng zhuī zhì jiāng zhōu. yǒu liàng qīn lǜ bīng dū zhàn, gōng fēn zhōu shī wèi liǎng yì, jiā jī yǒu liàng, dà pò zhī, huò qí zhōu bǎi yú sōu. yǒu liàng qióng cù, yè bàn, qiè qī zǐ qì chéng zǒu wǔ chāng. guǐ mǎo, gōng rù jiāng zhōu, fù qiǎn dá jìn bīng zhuī zhī. dá wén yǒu liàng yù chū miǎn yáng zhàn jiàn lái jù zhàn, nǎi tún dùn kǒu yǐ è zhī.
公於是命徐達、常遇春等先發;庚寅,親乘龍驤巨艦,率舟師溯流而上,友諒江上斥候,望風奔遁。戊戌,至安慶,敵固守不戰,公以陸兵疑之,乃命廖永忠、張志雄以舟師擊其水寨,破敵舟八十餘艘,遂復安慶,長驅至小孤山,友諒守將傅友德及丁普郎迎降。壬寅,次湖口,遇友諒舟出江偵邏,命常遇春擊之,敵舟退走,乘勝追至江州。友諒親率兵督戰,公分舟師為兩翼,夾擊友諒,大破之,獲其舟百餘艘。友諒窮蹙,夜半,挈妻子棄城走武昌。癸卯,公入江州,復遣達進兵追之。達聞友諒欲出沔陽戰艦來拒戰,乃屯沌口以遏之。
jiǎ chén, wú qiǎn bīng gōng nán kāng, kè zhī, gǎi wèi xī níng fǔ. yòu fēn qiǎn jiāng shì lüè gè chéng zhī wèi xià zhě, dōng liú qí huáng guǎng jì ráo zhōu xiāng jì jiàng.
甲辰,吳遣兵攻南康,克之,改為西寧府。又分遣將士略各城之未下者,東流、蘄、黃、廣濟、饒州相繼降。
shì yuè, chá hǎn tè mù ěr lǜ shī zhì yán hé, qiǎn kù kù tè mù ěr jí zhū jiāng yán sī xiào děng huì guān bǎo hào ěr qí jūn, yóu dōng ā zào fú qiáo yǐ jì, zéi yǐ èr wàn yú zhòng duó zhī, guān bǎo hào ěr qí qiě zhàn qiě dù, suì bá zhǎng qīng. yǐ jīng zú wǔ wàn dǎo dōng píng, dōng píng wěi chéng xiàng tián fēng qiǎn cuī shì yīng děng chū zhàn, dà pò zhī, zhǎn shǒu wàn yú jí, zhí dǐ chéng xià. chá hǎn tè mù ěr yǐ tián fēng jù shān dōng jiǔ, jūn mín fú zhī, nǎi yí shū yù yǐ nì shùn zhī lǐ, fēng yǔ wáng shì chéng jiē jiàng, suì fù dōng píng jì níng, lìng fēng wèi qián fēng, cóng dà jūn dōng tǎo.
是月,察罕特穆爾率師至鹽河,遣庫庫特穆爾及諸將閻思孝等會關保、浩爾齊軍,由東阿造浮橋以濟,賊以二萬餘眾奪之,關保、浩爾齊且戰且渡,遂拔長清。以精卒五萬搗東平,東平偽丞相田豐遣崔世英等出戰,大破之,斬首萬餘級,直抵城下。察罕特穆爾以田豐據山東久,軍民服之,乃遺書諭以逆順之理,豐與王士誠皆降,遂復東平、濟寧,令豐為前鋒,從大軍東討。
shí chá hǎn tè mù ěr yóu wèi dù hé, qún zéi jiē jù yú jì nán, ér chū bīng qí hé yǔ chéng yǐ xiāng kàng. chá hǎn tè mù ěr fēn qiǎn qí bīng jiān dào chū zéi hòu, nán lüè tài ān, bī yì dōu, běi xùn jì yáng zhāng qiū jí bīn hǎi jùn yì, nǎi zì jiāng dà jūn dù hé, yǔ zéi jiāng zhàn, dà bài zhī. dì zhōu yú bǎo dōng chāng yáng chéng jiē jiàng, lǔ dì xī dìng.
時察罕特穆爾猶未渡河,群賊皆聚於濟南,而出兵齊河、禹城以相抗。察罕特穆爾分遣奇兵間道出賊後,南略泰安,逼益都,北徇濟陽、章丘及瀕海郡邑,乃自將大軍渡河,與賊將戰,大敗之。棣州俞寶、東昌楊誠皆降,魯地悉定。
wú guó gōng wén zhī, qiǎn shǐ yǔ chá hǎn tè mù ěr tōng hǎo, wèi zuǒ yòu yuē: chá hǎn suī jiǎ yì shī, tú huī fù, nǎi yǔ bó luō bīng zhēng bù jiě, lǚ gé jūn mìng, cǐ qǐ zhōng chén zhī wèi hū! yòu wén qí hǎo míng, rú tián fēng wèi rén qīng cè, chá hǎn dài rú xīn fù, zé àn yú zhī rén yǐ. gǔ zhī míng jiāng, dòng chá jǐ wēi, zhì móu hóng yuǎn, shǐ rén bù kě cè dù, chá hǎn qǐ zhī cǐ hū! wú jīn qiǎn rén wǎng yǔ tōng hǎo, guān qí suǒ chù hé rú, rán hòu yì zhī.
吳國公聞之,遣使與察罕特穆爾通好,謂左右曰:「察罕雖假義師,圖恢復,乃與博囉兵爭不解,屢格君命,此豈忠臣之為乎!又聞其好名,如田豐為人傾側,察罕待如心腹,則暗於知人矣。古之名將,洞察幾微,智謀弘遠,使人不可測度,察罕豈知此乎!吾今遣人往與通好,觀其所處何如,然後議之。」
jiǔ yuè, xīn hài, chén yǒu liàng jiàn chāng shǒu jiāng wáng pǔ děng jiàng yú wú.
九月,辛亥,陳友諒建昌守將王溥等降於吳。
jiǎ yín, wú xīng yuán yì pàn guān yú mào gōng dé xìng, kè zhī.
甲寅,吳星源翼判官俞茂攻德興,克之。
wù wǔ, yáng dí wáng lēi hū mù tè mù ěr fú zhū.
戊午,陽翟王勒呼木特穆爾伏誅。
rén xū, sì chuān zéi bīng xiàn dōng chuān jùn xiàn, lǐ sī qí diào bīng jī zhī.
壬戌,四川賊兵陷東川郡縣,李思齊調兵擊之。
rén shēn, mìng bó luō tè mù ěr yú bǎo dìng yǐ dōng hé jiān yǐ nán cóng biàn tún zhǒng.
壬申,命博囉特穆爾於保定以東、河間以南從便屯種。
shì yuè, mìng bīng bù shàng shū qí qí kè bù hā shì láng hán qí zhēng hǎi yùn liáng yú zhāng shì chéng.
是月,命兵部尚書齊齊克布哈、侍郎韓祺征海運糧於張士誠。
shǔ liú zhēn mì yán yú míng yù zhēn yuē: xī shǔ xíng shèng, dōng yǒu qú táng, běi yǒu jiàn gé, wò yě qiān lǐ. zì zāo qīng jīn zhī nüè, rén wù diāo hào, dài wáng fǔ yǒu zhī, xiū yǎng shāng cán zhī mín, yòng xián zhì bīng, kě yǐ lì bù shì zhī yè, dāng yú cǐ shí chēng dà hào yǐ xì rén xīn. yù zhēn hài rán yuē: cǐ fēi wǒ gǎn wàng yě! zhēn yuē: dài wáng suǒ bù jiē sì fāng zhī rén, ruò qiān ràng yóu yù, yī dàn jiāng shì sī xiāng tǔ, wǎ jiě xīng sàn, dài wáng shuí yǔ jiàn guó hū? yù zhēn yóu bù tīng. yǐ ér zhēn fù yán zhī, yù zhēn nǎi móu yǐ míng nián jiàn hào.
蜀劉楨密言於明玉珍曰:「西蜀形勝,東有瞿唐,北有劍閣,沃野千里。自遭青巾之虐,人物凋耗,大王撫有之,休養傷殘之民,用賢治兵,可以立不世之業,當於此時稱大號以系人心。」玉珍駭然曰:「此非我敢望也!」楨曰:「大王所部皆四方之人,若謙讓猶豫,一旦將士思鄉土,瓦解星散,大王誰與建國乎?」玉珍猶不聽。已而楨復言之,玉珍乃謀以明年僭號。
dōng, shí yuè, chá hǎn tè mù ěr jìn bīng bī jì nán chéng, qí hé yǔ chéng jiē lái jiàng, nán dào zhū jiāng yì bào jié. zài bài yì dōu bīng yú hǎo shí qiáo, dōng zhì hǎi bīn, jùn yì wén fēng jiē sòng kuǎn, jì nán nǎi xià. zhào bài zhōng shū píng zhāng zhèng shì, jiān zhī hé nán shān dōng xíng shū mì yuàn shì, shǎn xī xíng tái zhōng chéng rú gù.
冬,十月,察罕特穆爾進兵逼濟南城,齊河、禹城皆來降,南道諸將亦報捷。再敗益都兵於好石橋,東至海濱,郡邑聞風皆送款,濟南乃下。詔拜中書平章政事,兼知河南、山東行樞密院事,陝西行台中丞如故。
chá hǎn tè mù ěr lìng cān zhèng chén bǐng zhí liú guī shǒu yù hé nán, ér zì zhù shān dōng, yí bīng wéi yì dōu, huán chéng liè yíng fán shù shí, dà zhì gōng jù, bǎi dào bìng jìn. zéi xī lì jù shǒu, chá hǎn tè mù ěr fù jué zhòng qiàn, zhú zhǎng wéi, è nán yáng hé yǐ guàn chéng zhōng, chéng zhōng yì kùn.
察罕特穆爾令參政陳秉直、劉珪守御河南,而自駐山東,移兵圍益都,環城列營凡數十,大治攻具,百道並進。賊悉力拒守,察罕特穆爾復掘重塹,築長圍,遏南洋河以灌城中,城中益困。
shí yī yuè, wù wǔ, wú guó gōng mìng cān zhèng cháng yù chūn lǜ bīng jiù zhǎng xìng.
十一月,戊午,吳國公命參政常遇春率兵救長興。
xiān shì zhāng shì chéng qiǎn qí sī tú lǐ bó shēng yǐ zhòng shí yú wàn gōng zhǎng xìng, shuǐ lù bìng jìn, chéng zhōng bīng shǎo, bù néng yù. gōng zài jiāng zhōu, jí mìng huá gāo fèi jù děng lǜ sān lù bīng wǎng yuán, ér zhū jūn zhàn jiē bù lì, suì kuì. gěng bǐng wén yīng chéng gù shǒu, zuǒ fù yuán shuài liú chéng chū zhàn sǐ. yú shì dí fù wéi chéng, jié jiǔ zhài, wèi lóu chē xià kàn chéng zhōng, qǔ tǔ shí tián háo huáng, fàng huǒ shāo shuǐ guān, chéng zhōng zhòu yè yīng dí, fán yuè yú, nèi wài bù xiāng wén. gōng yǐ wéi jiǔ bù jiě, gù fù mìng yù chūn wǎng jiù.
先是張士誠遣其司徒李伯升以眾十餘萬攻長興,水陸並進,城中兵少,不能御。公在江州,即命華高、費聚等率三路兵往援,而諸軍戰皆不利,遂潰。耿柄文嬰城固守,左副元帥劉成出戰死。於是敵復圍城,結九寨,為樓車下瞰城中,取土石填壕隍,放火燒水關,城中晝夜應敵,凡月餘,內外不相聞。公以圍久不解,故復命遇春往救。
jǐ wèi, wú qiǎn píng zhāng wú hóng děng gōng fǔ zhōu, chén yǒu liàng yòu chéng dèng kè míng jù chéng jù shǒu, qiān yuàn dèng yù zì lín chuān jiān dào yè xí zhī, lí míng zhì. bīng yóu dōng xī běi sān mén rù, kè míng dān qí chū nán mén zǒu, zì dù bù néng miǎn, nǎi yì yù jiàng. yù liú kè míng yú jūn zhōng, lìng qí dì zhì míng hái xīn gàn, shōu qí gù bù qǔ. kè míng yīn qǐng wǎng jiāng zhōu jiàn wú guó gōng, yù yǐ bīng sòng zhī, zhì zhōng tú, kè míng táo guī xīn gàn.
己未,吳遣平章吳弘等攻撫州,陳友諒右丞鄧克明據城拒守,僉院鄧愈自臨川間道夜襲之,黎明至。兵由東、西、北三門入,克明單騎出南門走,自度不能免,乃詣愈降。愈留克明於軍中,令其弟志明還新淦,收其故部曲。克明因請往江州見吳國公,愈以兵送之,至中途,克明逃歸新淦。
wù chén, huáng hé zì píng lù sān mén qì xià zhì mèng jīn wǔ bǎi yú lǐ jiē qīng, fán qī rì. mìng mì shū shǎo jiān chéng xú sì zhī.
戊辰,黃河自平陸三門磧下至孟津五百餘里皆清,凡七日。命秘書少監程徐祀之。
jiǎ xū, wú cháng yù chūn bīng zhì zhǎng xìng, lǐ bó shēng qì yíng dùn. yù chūn zhuī jī, fú zhǎn wǔ qiān yú rén.
甲戌,吳常遇春兵至長興,李伯升棄營遁。遇春追擊,俘斬五千餘人。
shì yuè, chá hǎn tè mù ěr lǐ sī qí qiǎn bīng wéi lù tái, gōng zhāng liáng bì, zhào hé jiě zhī, bǐ gè hái xùn dì, bīng nǎi jiě.
是月,察罕特穆爾、李思齊遣兵圍鹿台,攻張良弼,詔和解之,俾各還汛地,兵乃解。
shí èr yuè, jǐ hài, chén yǒu liàng jiāng xī xíng shěng chéng xiàng hú tíng ruì píng zhāng zhù zōng, qiǎn xuān shǐ zhèng rén jié yì jiāng zhōu nà jiàng yú wú. rén jié yán tíng ruì zhī yì, yǐ jiāng xiào jiǔ jū bù qǔ, rén qíng xiāng ān, jì jiàng zhī hòu, yuàn bù yǐ gǎi shǔ tā rén, wú guó gōng yǒu nán sè, liú jī cù suǒ zuò hú chuáng, gōng wù, nǎi xǔ nuò, yǐ shū bào yuē: zhèng rén jié zhì, yán zú xià yǒu xiào shùn zhī chéng, cǐ zú xià míng dá yě yòu kǒng fēn sǎn suǒ bù shǔ tā jiāng, cǐ zú xià guò lǜ yě. wú qǐ bīng shí nián, qí shì yīng cái, dé zhī sì fāng duō yǐ, yǒu néng shěn tiān shí, liào shì jī, bù dài jiāo bīng, tǐng rán wěi shēn lái zhě, cháng tuī chì xīn yǐ dài, suí qí cái rèn shǐ zhī, bīng shǎo zé yì zhī yǐ bīng, wèi bēi zé jiàng zhī yǐ jué, cái fá zé hòu zhī yǐ shǎng, ān kěn sàn qí bù wǔ, shǐ rén zì yí, fù lái guī zhī xīn zāi! qiě yǐ chén shì zhū jiāng guān zhī, rú zhào pǔ shèng xiāo yǒng shàn zhàn, yǐ yí jiàn lù, cāi jì ruò cǐ, jìng hé suǒ chéng! jìn jiàn kāng lóng wān zhī yì, yǔ suǒ huò zhǎng zhāng liáng xuàn zhū rén, yòng zhī rú gù, shì wú zhū jiāng, ēn jūn yì yī. zhǎng zhāng pò ān qìng shuǐ zhài, liáng xuàn děng gōng jiāng běi, bìng yīng hòu shǎng. cǐ shù rén zhě, zì shì wú fù shēng lǐ, shàng dài zhī rú cǐ, kuàng rú zú xià yǐ wán chéng lái guī zhě yé! dé shī zhī jī, jiān bù róng fà, zú xià dāng zǎo wèi jì.
十二月,己亥,陳友諒江西行省丞相胡廷瑞、平章祝宗,遣宣使鄭仁傑詣江州納降於吳。仁傑言廷瑞之意,以將校久居部曲,人情相安,既降之後,願不以改屬它人,吳國公有難色,劉基蹴所坐胡床,公悟,乃許諾,以書報曰:「鄭仁傑至,言足下有效順之誠,此足下明達也;又恐分散所部屬它將,此足下過慮也。吾起兵十年,奇士、英才,得之四方多矣,有能審天時,料事機,不待交兵,挺然委身來者,嘗推赤心以待,隨其才任使之,兵少則益之以兵,位卑則降之以爵,財乏則厚之以賞,安肯散其部伍,使人自疑,負來歸之心哉!且以陳氏諸將觀之,如趙普勝驍勇善戰,以疑見戮,猜忌若此,竟何所成!近建康龍灣之役,予所獲長張、梁鉉諸人,用之如故,視吾諸將,恩均義一。長張破安慶水寨,梁鉉等攻江北,並膺厚賞。此數人者,自視無復生理,尚待之如此,況如足下以完城來歸者耶!得失之機,間不容髮,足下當早為計。」
shì suì, jīng shī dà jī, tún tián chéng, shōu liáng sì shí wàn shí. cì sī nóng chéng hú bǐng yí shàng zūn jīn bì yǐ jīng qí gōng.
是歲,京師大飢,屯田成,收糧四十萬石。賜司農丞胡秉彝上尊、金幣以旌其功。
shùn dì zhì zhèng èr shí èr nián rén yín, yī sān liù èr nián
○順帝至正二十二年(壬寅,一三六二年)
chūn, zhēng yuè, xīn hài, hú tíng ruì dé wú guó gōng shū, yì suì jué, qiǎn qí shēng tóng qiān kāng tài zhì jiāng zhōu jiàng.
春,正月,辛亥,胡廷瑞得吳國公書,意遂決,遣其甥同僉康泰至江州降。
jiǎ yín, zhào lǐ sī qí tǎo sì chuān, zhāng liáng bì píng xiāng hàn. shí liǎng jūn bù hé, gù yǒu shì mìng.
甲寅,詔李思齊討四川,張良弼平襄漢。時兩軍不和,故有是命。
wú guó gōng yǐ hú tíng ruì děng jiàng, suì fā jiǔ jiāng, rú lóng xìng. jǐ wèi, shī cì qiáo shě, tíng ruì yǔ zhù zōng qiǎn rén jī chén shì suǒ shòu chéng xiàng yìn jí jūn mín liáng chǔ zhī shù lái xiàn. xīn yǒu, gōng zhì lóng xìng, tíng ruì zōng lǜ xíng shěng liáo shǔ yíng yè yú xīn chéng mén, gōng wèi láo zhī, bǐ gè réng jiù zhí. rén xū, gōng rù chéng, jūn lìng sù rán, mín jiē ān dǔ. yè kǒng zǐ miào, guò tiě zhù guān, fù chū chéng kāi yàn yú téng wáng gé. míng rì, mìng cún xù guān guǎ gū dú, fàng chén yǒu liàng suǒ chù lù yú xī shān.
吳國公以胡廷瑞等降,遂發九江,如龍興。己未,師次樵舍,廷瑞與祝宗遣人齎陳氏所授丞相印及軍民糧儲之數來獻。辛酉,公至龍興,廷瑞、宗率行省僚屬迎謁於新城門,公慰勞之,俾各仍舊職。壬戌,公入城,軍令肅然,民皆安堵。謁孔子廟,過鐵柱觀,復出城開宴於滕王閣。明日,命存恤鰥寡孤獨,放陳友諒所畜鹿於西山。
wù chén, zhú tái yú chéng běi lóng shā zhī shàng, zhào chéng zhōng fù lǎo mín rén xī jí tái xià, yù zhī yuē: zì gǔ gōng chéng lüè dì, fēng dí zhī xià, mín lí qí yāng. jīn ěr mín dé gǔ ròu ān quán, shēng lǐ wú suǒ kǔ zhě, jiē chéng xiàng hú tíng ruì zhuó jiàn tiān dào, xiān jī lái guī, wèi ěr mín zhī fú yě. chén shì jù cǐ, jūn lǚ bǎi xū zhī gōng, ěr mín shén kǔ zhī. jīn wú xī qù qí bì, jūn xū gōng yì, jù bù yǐ xiāng lèi. yún děng gè shì běn yè, wú yóu duò, wú zuò fēi wèi yǐ xiàn xíng pì, wú jiāo jié quán guì yǐ rǎo hài liáng mín, gè bǎo fù mǔ qī zǐ, wèi wú liáng mín. yú shì mín jiē gǎn yuè.
戊辰,築台於城北龍沙之上,召城中父老民人悉集台下,諭之曰:「自古攻城略地,鋒鏑之下,民罹其殃。今爾民得骨肉安全,生理無所苦者,皆丞相胡廷瑞灼見天道,先機來歸,為爾民之福也。陳氏據此,軍旅百需之供,爾民甚苦之。今吾悉去其弊,軍需供億,俱不以相累。勻等各事本業,毋游惰,毋作非為以陷刑辟,毋交結權貴以擾害良民,各保父母妻子,為吾良民。」於是民皆感悅。
jiàn chāng wáng pǔ, ráo zhōu wú hóng, gè lǜ zhòng lái jiàn, yuán zhōu ōu pǔ xiáng qiǎn qí zi wén guǎng lái jiàn, gōng hòu cì qiǎn zhī. dèng kè míng jì táo guī xīn gàn, fù shōu jí jiù bù qǔ, réng sì jié lüè zhì shì yù fù jiàng, kǒng jiàn zhū, nǎi zhà wèi shāng jiǎ, chéng xiǎo zhōu zhì lóng xìng chéng xià, qián shǐ rén chān kě fǒu wèi qù jiù. shì jué, bèi zhí, bìng huò kè míng, gōng zé qí fǎn fù, qiú sòng jiàn kāng.
建昌王溥,饒州吳弘,各率眾來見,袁州歐普祥遣其子文廣來見,公厚賜遣之。鄧克明既逃歸新淦,復收集舊部曲,仍肆劫掠;至是欲復降,恐見誅,乃詐為商賈,乘小舟至龍興城下,潛使人覘可否為去就。事覺,被執,並獲克明,公責其反覆,囚送建康。
dīng mǎo, zhào yǐ tài wèi è lēi zhé tè mù ěr wèi shǎn xī xíng shěng zuǒ chéng xiàng. réng mìng chá hǎn tè mù ěr tún zhǒng yú shǎn xī. shēn yù lǐ sī qí zhāng liáng bì děng gè yǐ bīng zì xiào.
丁卯,詔以太尉鄂勒哲特穆爾為陝西行省左丞相。仍命察罕特穆爾屯種於陝西。申諭李思齊、張良弼等各以兵自效。
yǐ é sēn tè mù ěr wèi zhōng shū yòu chéng.
以額森特穆爾為中書右丞。
xīn wèi, níng zhōu tǔ guān chén lóng, qiǎn qí dì liáng píng lǜ fēn níng fèng xīn tōng chéng jìng ān dé ān wǔ níng liù xiàn mín bīng jiàng yú wú guǐ yǒu, shǒu jí ān tǔ jūn yuán shuài sūn běn lì céng wàn zhōng yǔ qí dì cuì zhōng, yì lóng xìng nà kuǎn. wú guó gōng yǐ běn lì wèi jiāng xī xíng shěng cān zhèng, wàn zhōng dōu yuán shuài, cuì zhōng xíng jūn zhǐ huī, bǐ hái shǒu jí ān.
辛未,寧州土官陳龍,遣其弟良平率分寧、奉新、通城、靖安、德安、武寧六縣民兵降於吳;癸酉,守吉安土軍元帥孫本立、曾萬中與其弟粹中,詣龍興納款。吳國公以本立為江西行省參政,萬中都元帥,粹中行軍指揮,俾還守吉安。
yǐ hài, chén yǒu liàng píng zhāng péng shí zhōng, yǐ lóng quán jiàng yú wú, mìng réng qí jiù zhí.
乙亥,陳友諒平章彭時中,以龍泉降於吳,命仍其舊職。
èr yuè, dīng chǒu shuò, dào shā shǎn xī xíng shěng yòu chéng tǎ bù dài.
二月,丁丑朔,盜殺陝西行省右丞塔布岱。
guǐ wèi, wú jīn huá miáo jūn yuán shuài jiǎng yīng liú zhèn lǐ fú pàn, shā shǒu chén cān zhèng hú dà hǎi jí láng zhōng wáng kǎi zǒng guǎn gāo zi yù.
癸未,吳金華苗軍元帥蔣英、劉震、李福叛,殺守臣參政胡大海及郎中王愷、總管高子玉。
chū, dà hǎi xià yán zhōu, zhèn děng zì tóng lú lái jiàng, dà hǎi xǐ qí xiāo yǒng, liú zhì huī xià, dài zhī bù yí. zhì shì zhèn děng móu luàn, yǐ dà hǎi yù jǐ hòu, wèi rěn fā, fú yuē: jǔ dà shì níng gù sī ēn hū! zhòng cóng zhī, yǐ shū tōng qú chù miáo shuài lǐ yòu zhī děng, yuē yǐ èr yuè qī rì tóng jǔ bīng. shì rì, jiǎng yīng děng rù fēn shěng shǔ, yáng qǐng dà hǎi guān nǔ yú bā yǒng lóu xià. dà hǎi chū, jiāng shàng mǎ, yīng lìng qí dǎng zhōng ǎi zǐ guì mǎ qián, yáng sù yuē: jiǎng yīng děng yù shā wǒ. dà hǎi wèi jí dá, fǎn gù yīng, yīng chōu chū tiě chuí, ruò jī ǎi zǐ zhuàng, yīn zhōng dà hǎi nǎo, pū dì, yīng jí duàn qí shǒu, fù shā dà hǎi zǐ guān zhù. zhí wáng kǎi, kǎi zhèng sè yuē: wú zhí jū láng shǔ, tóng shǒu cǐ tǔ, yì dāng sǐ, níng cóng zéi yé! liú zhèn yù quán zhī, zéi dǎng wú dé zhēn yǔ kǎi yǒu xì, yuē: wú zì yí huàn. suì shā kǎi jí qí zi yín, yuàn shǐ zhāng chéng yì sǐ zhī.
初,大海下嚴州,震等自桐廬來降,大海喜其驍勇,留置麾下,待之不疑。至是震等謀亂,以大海遇己厚,未忍發,福曰:「舉大事寧顧私恩乎!」眾從之,以書通衢、處苗帥李佑之等,約以二月七日同舉兵。是日,蔣英等入分省署,陽請大海觀弩於八詠樓下。大海出,將上馬,英令其黨鍾矮子跪馬前,陽訴曰:「蔣英等欲殺我。」大海未及答,反顧英,英抽出鐵錘,若擊矮子狀,因中大海腦,仆地,英即斷其首,復殺大海子關住。執王愷,愷正色曰:「吾職居郎署,同守此土,義當死,寧從賊耶!」劉震欲全之,賊黨吳得真與愷有隙,曰:「無自遺患。」遂殺愷及其子寅,掾史章誠亦死之。
diǎn lì lǐ bīn, huái shěng yìn zhuì chéng zǒu yán zhōu, gào biàn yú zhū wén zhōng, wén zhōng qiǎn yuán shuài hé shì míng yuàn shǐ guō yàn rén děng lǜ bīng tǎo zhī. zhì lán xī, yīng děng jù, nǎi qū lüè chéng zhōng zǐ nǚ xī zǒu, jiàng yú zhāng shì chéng. dà hǎi yǎng zi dé jì wén nán, yǐn bīng bēn fù, wú guó gōng jí mìng zuǒ sī láng zhōng yáng yuán gǎo zhì jīn huá, zǒng lǐ jūn chǔ shì, wén zhōng yì lǜ jiāng shì zhì, zhèn fǔ qí mín.
典吏李斌,懷省印縋城走嚴州,告變於硃文忠,文忠遣元帥何世明、掾史郭彥仁等率兵討之。至蘭溪,英等懼,乃驅掠城中子女西走,降於張士誠。大海養子德濟聞難,引兵奔赴,吳國公即命左司郎中楊元杲至金華,總理軍儲事,文忠亦率將士至,鎮撫其民。
dà hǎi zhǎng shēn tiě miàn, zhì lì guò rén, cháng zì sòng yuē: wǒ běn wǔ rén, bù dú shū rán wú xíng jūn zhī yǒu sān shì, bù shā rén, bù lüè rén fù nǚ, bù fén rén lú shě ér yǐ.
大海長身鐵面,智力過人,嘗自誦曰:「我本武人,不讀書;然吾行軍知有三事,不殺人,不掠人婦女,不焚人廬舍而已。」
yǐ yǒu, huì jiàn yú wēi, guāng máng zhǎng zhàng yú, sè qīng bái.
乙酉,彗見於危,光芒長丈餘,色青白。
dīng hài, wú chù zhōu miáo jūn yuán shī lǐ yòu zhī hè rén dé děng, wén jiǎng yīng děng yǐ shā hú dà hǎi, yì zuò luàn, shā yuàn pàn gěng zài chéng dū shì sūn yán zhī fǔ wáng dào tóng jí zhū wén gāng děng, jù qí chéng. zhū wén zhōng wén luàn, qiǎn yuán shuài wáng yòu děng lǜ bīng tún jìn yún yǐ tú zhī.
丁亥,吳處州苗軍元師李佑之、賀仁得等,聞蔣英等已殺胡大海,亦作亂,殺院判耿再成、都事孫炎、知府王道同及硃文剛等,據其城。硃文忠聞亂,遣元帥王祐等率兵屯縉雲以圖之。
zài chéng lèi zhe láo jī, zì piān bì zhuó jū shuài zhí. zhì shì yòu zhī děng pàn, zài chéng fāng yǔ kè fàn, wén biàn jí shàng mǎ, shōu bīng bù jí, yíng zéi mà yuē: zéi nú, guó jiā hé fù yú rǔ, nǎi gǎn fǎn yé! zéi zhēng cì zài chéng, zài chéng huī jiàn lián duàn shù shuò, bīng jí qí jǐng, duò mǎ, dà mà bù jué kǒu sǐ. yán chū bèi zhí, yōu kōng shì zhōng, zéi huán shǒu xié zhī jiàng, yán bù qū. rén dé yǐ zhì yàn dǒu jiǔ kuì yán, yán bù shòu, dà mà yuē: jīn rì nǎi wèi shǔ suǒ kùn! wǒ sǐ, wèi zhǔ ěr fǎn fù zéi, sǐ, gǒu qiě bù shí! shǒu zú nù, bá dāo chì yán jiě yī, yán yuē: cǐ zǐ qǐ, nǎi zhǔ shàng cì wǒ zhě, wú dāng fú yǐ sǐ. zéi suì hài zhī.
再成累著勞績,自偏裨擢居帥職。至是佑之等叛,再成方與客飯,聞變即上馬,收兵不及,迎賊罵曰:「賊奴,國家何負於汝,乃敢反耶!」賊爭刺再成,再成揮劍連斷數槊,兵及其頸,墮馬,大罵不絕口死。炎初被執,幽空室中,賊環守脅之降,炎不屈。仁得以炙雁斗酒饋炎,炎不受,大罵曰:「今日乃為鼠所困!我死,為主;爾反覆賊,死,狗且不食!」守卒怒,拔刀叱炎解衣,炎曰:「此紫綺,乃主上賜我者,吾當服以死。」賊遂害之。
xīn mǎo, wú guó gōng jì dìng hóng dōu, nǎi jīng dù chéng shǒu, yǐ jiù chéng xī nán lín shuǐ, bù lì shǒu yù, mìng yí rù sān shí bù, dōng nán kōng kuàng, fù zhǎn èr lǐ yú. yǐ dèng yù wèi jiāng xī xíng shěng cān zhèng, liú shǒu hóng dōu, wàn sī chéng wèi xíng shěng dōu shì yǐ zuǒ zhī. hú tíng ruì zhāng mín zhān liào yǒng jiān fù xiàn pān yǒu qìng děng cóng gōng hái jiàn kāng.
辛卯,吳國公既定洪都,乃經度城守,以舊城西南臨水,不利守御,命移入三十步,東南空曠,復展二里餘。以鄧愈為江西行省參政,留守洪都,萬思誠為行省都事以佐之。胡廷瑞、張民瞻、廖永堅、傅獻、潘友慶等從公還建康。
dīng yǒu, huì fàn lí gōng xī xīng, zhì sān yuè zhōng, guāng máng zhǎng èr zhàng yú.
丁酉,彗犯離宮西星,至三月終,光芒長二丈餘。
rén yín, wú guó gōng wén chù zhōu zhī luàn, mìng píng zhāng shào róng lǜ bīng tǎo zhī.
壬寅,吳國公聞處州之亂,命平章邵榮率兵討之。
shì yuè, zhī shū mì yuàn shì tú qìn tè mù ěr fèng zhào yù lǐ sī qí tǎo sì chuān. shí sī qí tuì bǎo fèng xiáng, shǐ zhì, sī qí jìn bīng yì mén zhèn shǐ hái, sī qí fù guī fèng xiáng.
是月,知樞密院事圖沁特穆爾奉詔諭李思齊討四川。時思齊退保鳳翔,使至,思齊進兵益門鎮;使還,思齊復歸鳳翔。
sān yuè, jǐ yǒu, míng yù zhēn jiàn chēng dì yú shǔ, guó hào dà xià, jiàn yuán tiān tǒng, lì qī péng shì wèi huáng hòu, zi shēng wèi tài zǐ. fǎng zhōu zhì shè liù qīng, yòu zhì hàn lín yuàn chéng zhǐ xué shì guó zi jiān jì jiǔ děng guān. yǐ dài shòu wèi zhǒng zǎi, wàn shèng wèi sī mǎ, zhāng wén bǐng wèi sī kōng, xiàng dà xiǎng mò rén shòu wèi sī kòu, wú yǒu rén zōu xìng wèi sī tú, liú zhēn wèi zōng bó, móu tú nán wèi hàn lín yuàn chéng zhǐ. fēn shǔ dì wèi bā dào, fù shuì shí qǔ qí yī. kāi tíng shì yǐ cè shì, zhì yǎ lè yǐ gōng jiāo sì zhī yòng. jiē liú zhēn suǒ wèi yě.
三月,己酉,明玉珍僭稱帝於蜀,國號大夏,建元天統,立妻彭氏為皇后,子升為太子。仿周制設六卿,又置翰林院承旨、學士、國子監祭酒等官。以戴壽為冢宰,萬勝為司馬,張文炳為司空,向大享、莫仁壽為司寇,吳友仁、鄒興為司徒,劉楨為宗伯,牟圖南為翰林院承旨。分蜀地為八道,賦稅十取其一。開廷試以策士,置雅樂以供郊祀之用。皆劉楨所為也。
chū, zhāng shì chéng wén jiǎng yīng zhī luàn, qiǎn qí dì shì xìn lǜ bīng wàn yú wéi zhū quán zhōu. wú shǒu jiāng xiè zài xìng zhòu yè áo zhàn, wèi jué, nǎi qiǎn jiāng shè fú chéng wài, zì yǐn bīng chū zhàn, zhàn jì hé, fú qǐ, dà bài zhī, qín qí jiāng shì qiān yú rén. shì xìn fèn, yì lè gōng chéng, zài xìng lǜ bù néng zhī, gào jí yú zhè jiāng xíng shěng yòu chéng zhū wén zhōng.
初,張士誠聞蔣英之亂,遣其弟士信率兵萬餘圍諸全州。吳守將謝再興晝夜鏖戰,未決,乃遣將設伏城外,自引兵出戰,戰既合,伏起,大敗之,擒其將士千餘人。士信憤,益樂功城,再興慮不能支,告急於浙江行省右丞硃文忠。
shí jīn huá pàn kòu chū dìng, ér yán zhōu bī jìn dí jìng, chù zhōu yòu wèi pàn miáo suǒ jù, wén zhōng zì dù bīng shǎo, bù néng yīng yuán. wén shào róng jiāng zhì, nǎi yǔ dōu shì shǐ bǐng móu yuē: bīng fǎ xiān shēng ér hòu shí, jīn zhū quán bèi wéi rì jiǔ, kòu shì yì shèng, ér wǒ jūn shǎo, fēi móu bù zú yǐ zhì zhī. jīn shào píng zhāng lái tǎo chù zhōu, yí jiè yǐ zhāng shēng shì, yì zhì kòu yī qí yě. bǐng yuē: shàn! nǎi yáng yán yòu chéng xú dá yǔ róng lǐng dà jūn zhì yán zhōu, kè rì jìn jī, shǐ dié zhě jiē bǎng yú yì wū zhī gǔ pǔ lǐng. shì xìn bīng jiàn zhī, guǒ jīng, móu yè dùn. tóng qiān hú dé jì chān zhī zhī, mì yǔ zài xìng móu, guǐ chǒu, fā zhuàng shì yè bàn kāi mén chū jī, gǔ zào cóng zhī, kòu bīng luàn zǒu, zì xiāng róu jiàn jí nì sǐ zhě shén zhòng.
時金華叛寇初定,而嚴州逼近敵境,處州又為叛苗所據,文忠自度兵少,不能應援。聞邵榮將至,乃與都事史炳謀曰:「兵法先聲而後實,今諸全被圍日久,寇勢益盛,而我軍少,非謀不足以制之。今邵平章來討處州,宜藉以張聲勢,亦制寇一奇也。」炳曰:「善!」乃揚言右丞徐達與榮領大軍至嚴州,克日進擊,使諜者揭榜於義烏之古樸嶺。士信兵見之,果驚,謀夜遁。同僉胡德濟覘知之,密與再興謀,癸丑,發壯士夜半開門出擊,鼓譟從之,寇兵亂走,自相蹂踐及溺死者甚眾。
shì xìn jiāo chǐ, bù néng fǔ xún jiāng shì, cháng zài fù rén lè qì zì suí, rì yǐ chū pú cù jū hān yǐn wèi shì, bù jiāng wǎng wǎng xiào zhī, gù zhì yú bài.
士信驕侈,不能拊循將士,常載婦人、樂器自隨,日以樗蒲、蹴鞠、酣飲為事,部將往往效之,故至於敗。
jiǎ yín, míng yù zhēn xiàn yún nán shěng zhì, tún jīn mǎ shān shǎn xī xíng shěng cān zhèng chē lì tè mù ěr děng jī bài zhī, qín qí dì míng èr.
甲寅,明玉珍陷雲南省治,屯金馬山;陝西行省參政車力特穆爾等擊敗之,擒其弟明二。
guǐ hài, wú zhù zōng kāng tài pàn, gōng xiàn hóng dōu fǔ.
癸亥,吳祝宗、康泰叛,攻陷洪都府。
chū, hóng dōu zhī jiàng, fēi èr rén yì, jì jiàng, fù móu pàn, shí chū yǔ jiù hú tíng ruì, tíng ruì fǎn fù kāi yù zhī, gù wèi jí fā. jí wú guó gōng hái jiàn kāng, tíng ruì kǒng èr rén wèi biàn, bù lì yú jǐ, nǎi wēi yán yú wú guó gōng, gōng jí fā shǐ yì hóng dōu, lìng èr rén jiāng suǒ bù bīng wǎng hú guǎng, cóng xú dá tīng zhēng diào. èr rén zhōu cì nǚ ér gǎng, suì yǐ qí zhòng pàn, shì yù shāng rén bù chuán, yīn lüè qí bù wèi qí hào, jìn jié hóng dōu, shì rì mù, zhì chéng xià, fā gǔ jǔ huǒ, gōng pò xīn chéng mén. shí dèng yù jū gù lián fǎng sī, wén biàn, cāng zú yǐ shù shí qí chū zǒu, shù yǔ zéi yù, qiě zhàn qiě zǒu, cóng zhě duō yù hài. yù jiǒng shén, cóng fǔ zhōu mén chū, zǒu hái jiàn kāng. yú shì dōu shì wàn sī chéng zhī fǔ yè chēn jiē sǐ yú nán, gōng wén chēn sǐ, tòng dào zhī. xīn wèi, yù zhì jiàn kāng, gōng qiǎn shǐ yì hàn yáng, mìng yòu chéng xú dá děng hái jūn tǎo zhī.
初,洪都之降,非二人意,既降,復謀叛,時出語咎胡廷瑞,廷瑞反覆開諭之,故未即發。及吳國公還建康,廷瑞恐二人為變,不利於己,乃微言於吳國公,公即發使詣洪都,令二人將所部兵往湖廣,從徐達聽徵調。二人舟次女兒港,遂以其眾叛,適遇商人布船,因掠其布為旗號,進劫洪都,是日暮,至城下,發鼓舉火,攻破新城門。時鄧愈居故廉訪司,聞變,倉卒以數十騎出走,數與賊遇,且戰且走,從者多遇害。愈窘甚,從撫州門出,走還建康。於是都事萬思誠、知府葉琛皆死於難,公聞琛死,痛悼之。辛未,愈至建康,公遣使詣漢陽,命右丞徐達等還軍討之。
shì yuè, mìng bó luō tè mù ěr wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì, wèi dì èr, jiā tài wèi zhāng liáng bì shòu jié zhì yú bó luō tè mù ěr. lǐ sī qí qiǎn bīng gōng liáng bì, zhì yú wǔ gōng, liáng bì fú bīng dà pò zhī.
是月,命博囉特穆爾為中書平章政事,位第二,加太尉;張良弼受節制於博囉特穆爾。李思齊遣兵攻良弼,至於武功,良弼伏兵大破之。
xià, sì yuè, jǐ chǒu, jìn zhū wáng fù mǎ yù shǐ tái gè guān zhàn nì rén mín, bù yīng chāi yì, yǐ yù xiū shàng dōu gōng què gù yě. dì cháng yǐ shàng dōu gōng diàn huǒ, chì chóng jiàn dà ān ruì sī èr gé, yīn wēi sù jiàn ér zhǐ, zhì shì fù dà xìng gōng yì.
夏,四月,己丑,禁諸王、駙馬、御史台各官占匿人民,不應差役,以欲修上都宮闕故也。帝嘗以上都宮殿火,敕重建大安、睿思二閣,因危素諫而止,至是復大興工役。
wú píng zhāng shào róng jí yuán shuài wáng yòu hú shēn děng bīng gōng chù zhōu, shāo qí dōng běi mén, jūn shì chéng chéng yǐ rù. lǐ yòu zhī zì shā, hè rén dé zǒu jìn yún, gēng zhě fù zhī, kǎn sòng jiàn kāng, fú zhū. chù zhōu fù píng, yǐ wáng yòu shǒu zhī, róng nǎi hái.
吳平章邵榮及元帥王佑、胡深等兵攻處州,燒其東北門,軍士乘城以入。李佑之自殺,賀仁得走縉雲,耕者縛之,檻送建康,伏誅。處州復平,以王佑守之,榮乃還。
jiǎ wǔ, wú yòu chéng xú dá fù qǔ hóng dōu fǔ.
甲午,吳右丞徐達復取洪都府。
shí dá děng shī dǐ chéng xià, zhù zōng kāng tài fēn bīng jù shǒu, dá gōng pò zhī. zōng zǒu xīn gàn, yī dèng kè míng, hòu wèi zhì míng suǒ shā, hán qí shǒu yǐ xiàn yú wú. tài zǒu guǎng xìn, wèi zhuī bīng suǒ huò, sòng jiàn kāng. tài, hú tíng ruì zhī shēng yě. wú guó gōng yǐ tíng ruì gù, tè yòu zhī.
時達等師抵城下,祝宗、康泰分兵拒守,達攻破之。宗走新淦,依鄧克明,後為志明所殺,函其首以獻於吳。泰走廣信,為追兵所獲,送建康。泰,胡廷瑞之甥也。吳國公以廷瑞故,特宥之。
yǐ wèi, zéi xīn qiáo zhāng xiàn ān zhōu, bó luō tè mù ěr qǐng yuán yú cháo.
乙未,賊新橋張陷安州,博囉特穆爾請援於朝。
shì yuè, shào xìng lù dà yì.
是月,紹興路大疫。
wǔ yuè, yǐ yǐ shuò, quán zhōu dài bù dān jù fú zhōu lù, fú jiàn háng shěng píng zhāng yǎ kè bù hā jī bài zhī, yú zhòng háng hǎi, hái jù quán zhōu. cān zhèng chén yǒu dìng fù tīng zhōu lù.
五月,乙已朔,泉州岱布丹據福州路,福建行省平章雅克布哈擊敗之,餘眾航海,還據泉州。參政陳友定復汀州路。
jǐ wèi, zhōng shū cān zhī zhèng shì chén zǔ rén, qǐng bà xiū shàng dōu gōng què, shū yuē: zì gǔ rén jūn, bù xìng yù jiān yú duō nán zhī shí, shú bù yù fèn fā yǒu wèi, chéng bù shì zhī gōng, yǐ guāng fù zǔ zōng zhī yè! gǒu huò shàng bù fèng yú tiān dào, xià bù shùn yú rén xīn, huǎn jí shī yí, jǔ cuò wèi dāng, suī yǐ zhī chí yíng shǒu chéng, yóu huò zhì luàn, ér kuàng yù bō luàn shì fǎn zhī zhèng hū!
己未,中書參知政事陳祖仁,請罷修上都宮闕,疏曰:「自古人君,不幸遇艱虞多難之時,孰不欲奮發有為,成不世之功,以光復祖宗之業!苟或上不奉於天道,下不順於人心,緩急失宜,舉措未當,雖以之持盈守成,猶或致亂,而況欲撥亂世反之正乎!
fū shàng dōu gōng què, chuàng zì xiān dì, xiū yú lèi cháo, zì jīng bīng huǒ, fén huǐ dài jǐn, suǒ bù rěn yán, cǐ bì xià suǒ wèi rì yè tòng xīn, jí tú xìng fù zhě yě. rán jīn sì hǎi wèi jìng, chuāng yí wèi chōu, cāng kù gào xū, cái yòng jiāng jié, nǎi yù qū pí mín yǐ gōng dà yì, fèi qí gēng nòu ér huāng qí tián mǔ, hé yì è qí kēng ér duó zhī shí yǐ sù qí bì hū!
「夫上都宮闕,創自先帝,修於累朝,自經兵火,焚毀殆盡,所不忍言,此陛下所為日夜痛心,亟圖興復者也。然今四海未靖,瘡痍未瘳,倉庫告虛,財用將竭,乃欲驅疲民以供大役,廢其耕耨而荒其田畝,何異扼其吭而奪之食以速其斃乎!
bì xià zhuī wéi zǔ zōng gōng què, niàn zī zài zī, rán bù sī jīn rì suǒ dāng xìng fù, nǎi yǒu dà yú cǐ zhě. jiǎ lìng shàng dōu gōng què wèi fù, gù wú fáng yú bì xià zhī qǐn chù. shǐ yīn shì ér wéi tiān dào, shī rén xīn, huò zhì dà yè zhī huī fèi, zé fū tiān xià zhě yì zǔ zōng zhī tiān xià, shēng mín zhě yì zǔ zōng zhī shēng mín, bì xià yì ān rěn ér qīng qì zhī hū!
「陛下追惟祖宗宮闕,念茲在茲,然不思今日所當興復,乃有大於此者。假令上都宮闕未復,固無妨於陛下之寢處。使因是而違天道,失人心,或致大業之隳廢,則夫天下者亦祖宗之天下,生民者亦祖宗之生民,陛下亦安忍而輕棄之乎!
yuàn bì xià yǐ shēng yǎng mín lì wèi běn, yǐ huī fù tiān xià wèi wù, xìn shǎng bì fá, yǐ qū cè yīng xióng qīn zhèng rén, yuǎn xié nìng, yǐ tú móu zhì dào. fū rú shì, zé chéng píng zhī guān, bù rì kě fù, jù zhǐ shàng dōu gōng què ér yǐ hū!
「願陛下以生養民力為本,以恢復天下為務,信賞必罰,以驅策英雄;親正人,遠邪佞,以圖謀治道。夫如是,則承平之觀,不日可復,詎止上都宮闕而已乎!」
bǐng wǔ, wú mìng dà dū dū zhū wén zhèng, tǒng yuán shuài zhào dé shèng děng tóng cān zhèng dèng yù zhèn hóng dōu yòu yǐ ruǎn hóng dào wèi láng zhōng, lǐ shèng wèi yuán wài láng, wāng guǎng yáng wèi dōu shì, wǎng zuǒ zhī, chéng guó rú zhī hóng dōu fǔ shì. wén zhèng zhì, zēng jùn chéng chí, yán wèi shǒu bèi.
丙午,吳命大都督硃文正,統元帥趙德勝等同參政鄧愈鎮洪都;又以阮弘道為郎中,李勝為員外郎,汪廣洋為都事,往佐之,程國儒知洪都府事。文正至,增浚城池,嚴為守備。
xīn wèi, míng yù zhēn qiǎn wěi jiāng yáng shàng shū shǒu zhòng qìng, fēn bīng kòu lóng zhōu qīng chuān, fàn xìng yuán gǒng chāng děng lù.
辛未,明玉珍遣偽將楊尚書守重慶,分兵寇龍州、清川,犯興元、鞏昌等路。
shì yuè, zhāng shì chéng hǎi yùn liáng shí sān wàn shí zhì jīng shī.
是月,張士誠海運糧十三萬石至京師。
liù yuè, wù yín, zhōng shū píng zhāng zhèng shì chá hǎn tè mù ěr qiǎn shǐ bào shū yú wú, yán yǐ zòu cháo tíng, shòu yǐ xíng shěng píng zhāng shì, wú guó gōng bù dá, yīn wèi zuǒ yòu yuē: chá hǎn shū cí wǎn mèi, shì yù dàn wǒ, wǒ qǐ kě yǐ gān yán yòu zāi! kuàng tú yǐ shū lái ér bù fǎn wǒ shǐ zhě, qí qíng wěi kě jiàn yě. jīn zhāng shì chéng jù zhè xī, chén yǒu liàng jù jiāng hàn, fāng guó zhēn chén yǒu dìng yòu gěng yú dōng nán, tiān xià fēn fēn, wèi yǒu dìng rì, yǔ fāng yǒu shì zhī qiū, wèi xiá yǔ xiào yě.
六月,戊寅,中書平章政事察罕特穆爾遣使報書於吳,言已奏朝廷,授以行省平章事,吳國公不答,因謂左右曰:「察罕書辭婉媚,是欲啖我,我豈可以甘言誘哉!況徒以書來而不反我使者,其情偽可見也。今張士誠據浙西,陳友諒據江漢,方國珍、陳友定又梗於東南,天下紛紛,未有定日,予方有事之秋,未暇與校也。」
níng hǎi bù yī yè duì, yǐ jīng jì zì fù, xiàn shū wú guó gōng, liè yī gāng sān mù, yán tiān xià dà jì.
寧海布衣葉兌,以經濟自負,獻書吳國公,列一綱三目,言天下大計。
qí lüè yuē: yú wén qǔ tiān xià zhě, bì yǒu yí dìng zhī guī mó, hán xìn chū jiàn gāo zǔ, huà chǔ hàn chéng bài, sūn míng wò cǎo lú, yǔ xiān zhǔ lùn tiān xià sān fēn xíng shì zhě shì yě. jīn zhī guī mó, yí běi jué lǐ chá hǎn, nán bìng zhāng jiǔ sì, fǔ wēn tái, qǔ mǐn yuè, dìng dū jiàn kāng, tà dì jiāng guǎng, jìn zé yuè liǎng huái yǐ guī zhōng yuán, tuì zé huà zhǎng jiāng ér zì shǒu.
其略曰:「愚聞取天下者,必有一定之規模,韓信初見高祖,畫楚、漢成敗,孫明臥草廬,與先主論天下三分形勢者是也。今之規模,宜北絕李、察罕,南並張九四,撫溫、台,取閩、越,定都建康,拓地江、廣,進則越兩淮以規中原,退則畫長江而自守。
fū zhǎng jiāng tiān qiàn, suǒ yǐ xiàn nán běi yě. jīn líng gǔ chēng lóng pán hǔ jù, dì wáng zhī dōu, chéng yí jiàn dū yú cǐ, shǒu huái yǐ wèi fān píng, shǒu jiāng yǐ wèi mén hù, rú gāo zǔ zhī guān zhōng, guāng wǔ zhī hé nèi. yǐ cǐ wèi jī, jí qí bīng lì zī cái, yǐ gōng zé kè, yǐ shǒu zé gù, bǎi chá hǎn néng rú wǒ hé zāi!
「夫長江天塹,所以限南北也。金陵古稱龍蟠虎踞,帝王之都,誠宜建都於此,守淮以為籓屏,守江以為門戶,如高祖之關中,光武之河內。以此為基,藉其兵力資財,以攻則克,以守則固,百察罕能如我何哉!
qiě jiāng zhī suǒ bèi, mò jí shàng liú. wú wèi suǒ zhēng zài qí chūn yǔ wǎn, jí jīn jiāng zhōu zhī jìng. jīn yì shī yǐ kè jiāng zhōu, zú bì quán wú kuàng zì chú hé zhì guǎng líng jiē wú yǒu, yòu zú yǐ zhē bì jiàn kāng, jīn dài jiāng zhōu, fěi zhí shǒu jiāng, jiān kě shǒu huái yǐ. zhāng shì qīng fù, kě zuò ér dài, huái dōng zhū jūn, yì jiāng lái guī, běi lüè zhōng yuán, lǐ shì kě bìng, sūn quán bù zú wèi yě.
「且江之所備,莫急上流。吳、魏所爭在蘄春與皖,即今江州之境。今義師已克江州,足蔽全吳;況自滁、和至廣陵皆吾有,又足以遮蔽建康,襟帶江州,匪直守江,兼可守淮矣。張氏傾覆,可坐而待,淮東諸軍,亦將來歸,北略中原,李氏可並,孫權不足為也。
jīn wén chá hǎn wàng zì zūn dà, zhì shū míng gōng, rú cáo cāo zhī zhāo sūn quán. qiè yǐ yuán yùn jiāng zhōng, rén xīn bù shǔ, ér chá hǎn yù xiào cāo suǒ wèi, shì shì bù móu. yí rú lǔ sù jì, dǐng zú jiāng dōng, yǐ guān tiān xià zhī xìn. cǐ qí dà gāng yě.
「今聞察罕妄自尊大,致書明公,如曹操之招孫權。竊以元運將終,人心不屬,而察罕欲效操所為,事勢不侔。宜如魯肅計,鼎足江東,以觀天下之釁。」此其大綱也。
zhì qí mù yǒu sān: zhāng jiǔ sì zhī dì, nán bāo háng yuè, běi kuà tōng tài, ér yǐ píng jiāng wèi cháo xué. xī tián fēng shuō yuán shào xí xǔ yǐ zhì cáo gōng, lǐ mì yù xiān qǔ fàn yáng yǐ qīng lù shān, yīn xiàn shuō táo kǎn jí gōng shí tóu yǐ zhì sū jùn, jiē xiān qīng dí cháo xué. jīn yù gōng zhāng shì, mò ruò shēng yán yǎn qǔ háng jiā hú yuè, ér dà bīng zhí dǎo píng jiāng. píng jiāng chéng gù, nán yǐ zhòu bá, zé yǐ suǒ chéng fǎ kùn zhī. suǒ chéng zhě, yú chéng wài shǐ shí bú dào zhī dì, bié zhú zhǎng wéi, huán rào qí chéng, zhǎng wéi zhī wài, fēn mìng jiāng zú, sì miàn lì yíng, tún tián gù shǒu, duàn qí chū rù zhī lù, fēn bīng lüè dìng shǔ yì, shōu qí shuì liáng yǐ shàn jūn zhōng. bǐ zuò shǒu kōng chéng, ān hé bù kùn! píng jiāng jì xià, cháo xué yǐ qīng, háng yuè bì guī, yú jùn jiě tǐ, cǐ shàng jì yě.
至其目有三:「張九四之地,南包杭、越,北跨通、泰,而以平江為巢穴。昔田豐說袁紹襲許以制曹公,李泌欲先取范陽以傾祿山,殷羨說陶侃急攻石頭以制蘇峻,皆先傾敵巢穴。今欲攻張氏,莫若聲言掩取杭、嘉、湖、越,而大兵直搗平江。平江城固,難以驟拔,則以鎖城法困之。鎖城者,於城外矢石不到之地,別築長圍,環繞其城,長圍之外,分命將卒,四面立營,屯田固守,斷其出入之路,分兵略定屬邑,收其稅糧以贍軍中。彼坐守空城,安和不困!平江既下,巢穴已傾,杭、越必歸,餘郡解體,此上計也。
zhāng shì zhòng zhèn zài shào xìng, xuán gé jiāng hǎi, suǒ yǐ shù gōng ér bù kè zhě, yǐ bǐ liáng dào zài sān jiāng dòu mén yě. ruò yī jūn gōng píng jiāng, duàn qí liáng dào, yī jūn gōng háng zhōu, jué qí yuán bīng, shào xìng bì bá. suǒ gōng zài sū háng, suǒ qǔ zài shào xìng, suǒ wèi duō fāng yǐ wù zhī zhě yě. shào xìng jì bá, háng chéng shì gū, hú xiù fēng mí. rán hòu jìn gōng píng jiāng, lí qí xīn fù, jiāng běi yú niè, suí ér wǎ jiě, cǐ cì jì yě.
「張氏重鎮在紹興,懸隔江海,所以數攻而不克者,以彼糧道在三江斗門也。若一軍攻平江,斷其糧道,一軍攻杭州,絕其援兵,紹興必拔。所攻在蘇、杭,所取在紹興,所謂多方以誤之者也。紹興既拔,杭城勢孤,湖、秀風靡。然後進攻平江,犁其心腹,江北餘孽,隨而瓦解,此次計也。
fāng guó zhēn láng zǐ yě xīn, bù kě xún xiá. wǎng nián dà bīng qǔ wù zhōu, bǐ jí fèng shū nà kuǎn, hòu qiǎn xià yù chén xiǎn dào zhāo yù, bǐ fù hú yí bù cóng. gù qiǎn shǐ cóng hǎi dào bào yuán, wèi jiāng dōng wěi zhī nà kuǎn, yòu lìng zhāng jī zhào ér lái, qiě qiǎn hán shū yì wèi shuō kè, yù shuō míng gōng fèng zhào. bǐ jì jiàng wǒ, ér fǎn yù zhāo wǒ jiàng yuán, qí fǎn fù jiǎo kuài rú shì, yí xìng shī wèn zuì. rán bǐ yǐ shuǐ wèi mìng, yī wén bīng zhì, qiè jiā háng hǎi, zhōng yuán bù qí, wú rú zhī hé. bǐ zé kòu lüè dōng xī, bǔ zhī bù dé, zhāo zhī bù kě. fū shàng bīng gōng xīn, bǐ yán háng yuè yī píng, jí dāng nà tǔ, bù guò yù kuǎn wǒ shī ěr. gōng zhī zhī shù, yí xiàn yǐ rì qī, zé qí guī shùn. bǐ zì fāng guó zhāng zhī mò, zì zhī bīng bù kě yòng, yòu shū yì hái, chēng wǒ shī zhī shèng, qì yǐ xiān cuò, jīn yīn chén xiǎn dào yǐ zì tōng, zhèng kě xié zhī ér cóng yě. shì yí sù, bù yí huǎn. xuān yù zhī hòu, gèng zhì guān lì, jū jí zhōu jiàn, qián shōu qí bīng quán, yǐ xiāo wèi rán zhī biàn, sān jùn kě bù láo ér dìng.
「方國珍狼子野心,不可馴狎。往年大兵取婺州,彼即奉書納款,後遣夏煜、陳顯道招諭,彼復狐疑不從。顧遣使從海道報元,謂江東委之納款,誘令張齎詔而來,且遣韓叔義為說客,欲說明公奉詔。彼既降我,而反欲招我降元,其反覆狡獪如是,宜興師問罪。然彼以水為命,一聞兵至,挈家航海,中原步騎,無如之何。彼則寇掠東西,捕之不得,招之不可。夫上兵攻心,彼言杭、越一平,即當納土,不過欲款我師耳。攻之之術,宜限以日期,責其歸順。彼自方國璋之歿,自知兵不可用,又叔義還,稱我師之盛,氣已先挫,今因陳顯道以自通,正可脅之而從也。事宜速,不宜緩。宣諭之後,更置官吏,拘集舟艦,潛收其兵權,以消未然之變,三郡可不勞而定。
fú jiàn běn zhè jiāng yī dào, yǐ shān bīn hǎi, bīng cuì chéng lòu, liǎng zhè jì píng, bǐ xīn jì zhè jiāng sì dào, sān dào jì yǐ guī fù, wú gū shǒu yī dào ān guī zāi! xià zhī, yī biàn shì lì ěr. rú fù jī sòng kuǎn, zé dà bīng zì wēn chù rù, qí bīng zì hǎi dào rù, fú zhōu bì bù zhī. fú zhōu xià, dì jùn yíng rèn jiě yǐ. wēi shēng yǐ zhèn, rán hòu jìn qǔ liǎng guǎng, yóu fǎn zhǎng ěr.
「福建本浙江一道,倚山瀕海,兵脆城陋,兩浙既平,彼心計浙江四道,三道既已歸附,吾孤守一道安歸哉!下之,一辯士力耳。如復稽送款,則大兵自溫、處入,奇兵自海道入,福州必不支。福州下,帝郡迎刃解矣。威聲已震,然後進取兩廣,猶反掌耳。」
wú guó gōng qí qí yán, yù liú yòng zhī, lì cí, cì yín bì xí yī yǐ guī.
吳國公奇其言,欲留用之,力辭,賜銀幣、襲衣以歸。
xīn sì, huì jiàn zǐ wēi yuán, guāng máng zhǎng chǐ yú, dōng nán zhǐ, xī nán xíng wù zǐ, guāng máng sǎo shàng zǎi.
辛巳,彗見紫微垣,光芒長尺餘,東南指,西南行;戊子,光芒掃上宰。
shí shān dōng jù píng, dú yì dōu gū chéng yóu wèi xià, zhì shì tián fēng wáng shì chéng fù móu pàn.
時山東俱平,獨益都孤城猶未下,至是田豐、王士誠復謀叛。
chū, fēng zhī jiàng yě, chá hǎn tè mù ěr tuī chéng dài zhī, shù dú rù qí zhàng zhōng. jí fēng jì móu biàn, nǎi qǐng chá hǎn tè mù ěr xíng guān yíng lěi, zhòng yǐ wèi bù kě wǎng, chá hǎn tè mù ěr yuē: wú tuī xīn dài rén, ān dé rén rén ér fáng zhī! zuǒ yòu qǐng yǐ lì shì cóng, yòu bù xǔ, nǎi cóng qīng qí shí yǒu yī rén, xíng zhì fēng yíng, suì wèi shì chéng suǒ cì. chá hǎn tè mù ěr jì sǐ, fēng yǔ shì chéng zǒu rù yì dū chéng, zhòng nǎi tuī kù kù tè mù ěr wèi zǒng bīng guān, fù wéi yì dōu.
初,豐之降也,察罕特穆爾推誠待之,數獨入其帳中。及豐既謀變,乃請察罕特穆爾行觀營壘,眾以為不可往,察罕特穆爾曰:「吾推心待人,安得人人而防之!」左右請以力士從,又不許,乃從輕騎十有一人,行至豐營,遂為士誠所刺。察罕特穆爾既死,豐與士誠走入益都城,眾乃推庫庫特穆爾為總兵官,復圍益都。
shì wén, dì zhèn dào, zhōng yuán shì shù lǎo yòu duō tòng xī zhī zhě. xiān shì yǒu bái qì rú suǒ, zhǎng wǔ bǎi yú zhàng, qǐ wēi sù, sǎo tài wēi yuán, tài shǐ zòu shān dōng dāng dà shuǐ, dì yuē: bù rán, shān dōng bì shī yī liáng jiāng. jí chí zhào jiè chá hǎn tè mù ěr wù qīng jǔ, wèi zhì ér yǐ jí yú nán. zhào zèng hé nán xíng shěng zuǒ chéng xiàng, zhuī fēng zhōng xiāng wáng, shì xiàn wǔ. qí fù sī tú ā lī gǔn fēng rǔ yáng wáng, qí zi kù kù tè mù ěr shòu zhōng shū píng zhāng zhèng shì, jiān zhī hé nán shān dōng xíng shū mì yuàn shì, yī yīng jūn mǎ, bìng tīng jié zhì. réng zhào yù qí jiāng shì yuē: fán ěr jiāng zuǒ, jiǔ wèi chá hǎn tè mù ěr cóng shì, wéi ēn yǔ yì, shí tóng gǔ ròu, shì bǐ nì dǎng, bù gòng dài tiān, dāng lì tú bào fù yǐ shēn dà yì.
事聞,帝震悼,中原士庶老幼多痛惜之者。先是有白氣如索,長五百餘丈,起危宿,掃太微垣,太史奏山東當大水,帝曰:「不然,山東必失一良將。」即馳詔戒察罕特穆爾勿輕舉,未至而已及於難。詔贈河南行省左丞相,追封忠襄王,諡獻武。其父司徒阿哩袞封汝陽王,其子庫庫特穆爾授中書平章政事,兼知河南、山東行樞密院事,一應軍馬,並聽節制。仍詔諭其將士曰:「凡爾將佐,久為察罕特穆爾從事,惟恩與義,實同骨肉,視彼逆黨,不共戴天,當力圖報復以伸大義。」
jǐ hài, yì dōu bīng chū zhàn, kù kù tè mù ěr shēng qín liù bǎi yú rén, zhǎn shǒu bā bǎi yú jí.
己亥,益都兵出戰,庫庫特穆爾生擒六百餘人,斬首八百餘級。
wú guó gōng wén chá hǎn sǐ, tàn yuē: tiān xià wú rén yǐ!
吳國公聞察罕死,嘆曰:「天下無人矣!」
qiū, qī yuè, yǐ mǎo, huì miè.
秋,七月,乙卯,彗滅。
bǐng chén, yíng huò jiàn xī fāng, xū yú, chéng bái qì rú zhǎng shé, guāng jiǒng yǒu wén, héng gèn zhōng tiān, yí shí nǎi miè.
丙辰,熒惑見西方,須臾,成白氣如長蛇,光炯有文,橫亘中天,移時乃滅。
wú píng zhāng shào róng, cān zhèng zhào jì zǔ, yǐ móu fǎn fú zhū.
吳平章邵榮,參政趙繼祖,以謀反伏誅。
róng cū yǒng shàn zhàn, yǔ wú guó gōng tóng qǐ bīng háo zhōu, gōng dài zhī shén hòu. zì píng chù zhōu hái, suì jiāo jiǎn yǒu jì yú xīn, cháng fèn fèn chū yuàn yán. bù jiāng yǒu yù gào zhī zhě, róng bù zì ān, yǔ jì zǔ móu qí jiān zuò luàn. zhì shì gōng yuè bīng sān shān mén wài, róng yǔ jì zǔ fú bīng mén nèi, yù wèi biàn, huì dà fēng zú fā, chuī qí chù gōng yī, gōng yì zhī, yì fú cóng tā dào hái. róng děng bù dé fā, suì wèi bù xià shì sòng guó suǒ gào. gōng zhào róng děng miàn jié zhī, jù zhuàng, yuē: sǐ ér yǐ! gōng bù yù jí zhū, yōu yú bié shì, wèi zhū jiāng yuē: wú bù fù róng, ér suǒ wèi rú cǐ, jiāng hé yǐ chù zhī? cháng yù chūn yuē: róng děng yī dàn wàng ēn yì, móu wèi luàn nì, gōng zòng bù rěn shā zhī, yù chūn děng yì bù yǔ zhī jù shēng. gōng nǎi jù jiǔ shí yǐn shí zhī, tì qì yǔ jué, jiē jiù xíng.
榮粗勇善戰,與吳國公同起兵濠州,公待之甚厚。自平處州還,遂驕蹇有覬覦心,常憤憤出怨言。部將有欲告之者,榮不自安,與繼祖謀俟間作亂。至是公閱兵三山門外,榮與繼祖伏兵門內,欲為變,會大風卒發,吹旗觸公衣,公異之,易服從它道還。榮等不得發,遂為部下士宋國所告。公召榮等面詰之,俱狀,曰:「死而已!」公不欲即誅,幽於別室,謂諸將曰:「吾不負榮,而所為如此,將何以處之?」常遇春曰:「榮等一旦忘恩義,謀為亂逆,公縱不忍殺之,遇春等義不與之俱生。」公乃具酒食飲食之,涕泣與訣,皆就刑。
shì yuè, hé jué fàn yáng, piào mín jū.
是月,河決范陽,漂民居。
xī hú shū yuàn jiù yǒu jīng shǐ shū bǎn, bīng hòu líng luò, xíng shěng zuǒ yòu sī yuán wài láng chén jī bái píng zhāng zhāng shì chéng chū guān qián bǔ kān, cóng zhī, míng nián ér gōng bì.
西湖書院舊有經史書版,兵後零落,行省左右司員外郎陳基白平章張士誠出官錢補刊,從之,明年而工畢。
bā yuè, guǐ yǐ, chén yǒu liàng jiāng xióng tiān duān kòu jí ān, wú shǒu jiāng sūn běn lì zhàn bài, zǒu yǒng xīn. tiān ruì fù gōng pò yǒng xīn, zhí běn lì zhì gàn zhōu, shā zhī, yǒu liàng shǐ qí zhī yuàn ráo dǐng chén shǒu jí ān.
八月,癸已,陳友諒將熊天端寇吉安,吳守將孫本立戰敗,走永新。天瑞復攻破永新,執本立至贛州,殺之,友諒使其知院饒鼎臣守吉安。
jǐ hài, kù kù tè mù ěr yán: bó luō tè mù ěr zhāng liáng bì jù yán ān, lüè huáng hé shàng xià, yù dōng dù yǐ duó jìn níng, qǐ cì zhào yù.
己亥,庫庫特穆爾言:「博囉特穆爾、張良弼據延安,掠黃河上下,欲東渡以奪晉寧,乞賜詔諭。」
shì yuè, zhāng shì chéng shā huái nán xíng shěng zuǒ chéng wāng tóng.
是月,張士誠殺淮南行省左丞汪同。
tóng chū jí yì bīng, hàn yù xiāng jǐng, lèi guān huī zhōu lù zhì zhōng jiān yuán shuài, lǐng bīng zhēng ráo zhōu, dān qí qián wǎng zhè. zhāng shì chéng yǐ lǐ zhào zhì gū sū, tóng jiàn qí xīn bù chún, nǎi qù zhī huái ān, jiàn zuǒ chéng shǐ chūn. chūn běn shì chéng bù jiāng, yǔ zhāng shì dé jiē wèi móu zhǔ, shì dé bèi qín, chūn jiàn zhū jiāng jiāo chǐ, yòu, zuǒ chéng xú yì shù chán huǐ chūn, chūn suì yǒu yì zhì, jiàn tóng shū xiāng de, wèi tóng yuē: chá hǎn gōng zhōng, hé wǎng jiàn zhī. tóng yè chá hǎn, chá hǎn hèn xiāng jiàn wǎn, bǐ cháo yú jīng, bài huái nán xíng shěng zuǒ chéng. hái, jiàn chá hǎn, chá hǎn yuē: shì chéng fēi zhōng yú guó zhě, zhōng yuán shì dìng, píng jiāng nán dāng zì gū sū shǐ, jūn yǔ shǐ jūn yí xié lì yān.
同初集義兵,捍禦鄉井,累官徽州路治中兼元帥,領兵征饒州,單騎潛往浙。張士誠以禮召至姑蘇,同見其心不純,乃去之淮安,見左丞史椿。椿本士誠部將,與張士德皆為謀主,士德被擒,椿見諸將驕侈,又,左丞徐義數讒毀椿,椿遂有異志,見同殊相得,謂同曰:「察罕公忠,盍往見之。」同謁察罕,察罕恨相見晚,俾朝於京,拜淮南行省左丞。還,見察罕,察罕曰:「士誠非忠於國者,中原事定,平江南當自姑蘇始,君與史君宜協力焉。」
wèi jǐ, chá hǎn sǐ, chūn yuē: bù xìng jí cǐ, yí yào jīn líng bīng wǎng qǔ gū sū. nǎi qiǎn shǐ zhě jī shū wǎng jiàn kāng. shǐ zhě gū sū rén, yǐ shū dá shì chéng suǒ, shì chéng dà nù, shǐ shì xìn zhāo yǔ yán shì, tóng jù, bù yù wǎng, chūn yuē: shì chéng jī běn wèi gù, wèi bì biàn hài wǒ bèi. kuàng sì píng zhāng wǒ cháng jiù qí wēi jí, yí bù zhì cǐ. sì píng zhāng, wèi shì xìn yě. tóng suì xíng, zhì gū sū, shì chéng jí jū tóng, wèn yuē: wǒ hé fù yú rǔ ér fǎn? tóng yuē: wǒ zhī lái, yǐ rǔ wèi yuán tài wèi, zhōng yú guó jiā. jīn rǔ jì pàn, wǒ qǐ dé cóng rǔ fǎn yé? shì xìn lì yíng jiù zhī, qiě jù jiǔ zhuàn wèi bié, tóng yuē: wèi yǔ píng zhāng, jù hé hòu yì, wú néng sǐ zhōng, bù néng wèi wú yì shēng yě! dàn wǒ sǐ hòu, zhū gōng yì bù néng jiǔ fù guì ěr. suì yù hài. shì wén, zhuī fēng píng yáng jùn gōng.
未幾,察罕死,椿曰:「不幸及此,宜要金陵兵往取姑蘇。」乃遣使者齎書往建康。使者姑蘇人,以書達士誠所,士誠大怒,使士信招與言事,同懼,不欲往,椿曰:「士誠基本未固,未必便害我輩。況四平章我嘗救其危急,宜不至此。」四平章,謂士信也。同遂行,至姑蘇,士誠即拘同,問曰:「我何負於汝而反?」同曰:「我之來,以汝為元太尉,忠於國家。今汝既叛,我豈得從汝反耶?」士信力營救之,且具酒饌為別,同曰:「為語平章,具荷厚意,吾能死忠,不能為無義生也!但我死後,諸公亦不能久富貴耳。」遂遇害。事聞,追封平陽郡公。
tóng jì sǐ, shì chéng suì fā bīng gōng huái ān, zhí chūn, shā zhī.
同既死,士誠遂發兵攻淮安,執椿,殺之。
jiǔ yuè, guǐ mǎo shuò, liú fú tōng yǐ bīng yuán tián fēng, zhì huǒ xīng bù, kù kù tè mù ěr qiǎn guān bǎo yāo jī, dà pò zhī.
九月,癸卯朔,劉福通以兵援田豐,至火星埠,庫庫特穆爾遣關保邀擊,大破之。
wù chén, yǐ zhī shū mì yuàn shì yī sū wèi liáo yáng xíng shěng zuǒ chéng xiàng. xiān shì zéi léi tè mù ěr bù hā chéng sī zhōng děng xiàn yǒng píng, zhào yī sū chū shī, suì fù luán zhōu jí qiān ān xiàn.
戊辰,以知樞密院事伊蘇為遼陽行省左丞相。先是賊雷特穆爾布哈、程思忠等陷永平,詔伊蘇出師,遂復灤州及遷安縣。
shí liáo dōng jùn xiàn, wéi yǒng píng bù bèi bīng, chǔ sù shí wàn, chú gǎo shān jī, mín jū yīn fù. zéi chéng jiān qiè rù, zēng tǔ zhú chéng, yīn hé wèi qiàn, jiān shǒu bù kě xià. yī sū nǎi wài zhú dà yíng, jué qí qiáo cǎi, shù yǔ zéi zhàn, huò qí wěi shuài èr bǎi yú rén, píng shān zhài shù shí yòu fù chāng lí fǔ níng èr xiàn, qín léi tè mù ěr bù hā sòng jīng shī. zéi jí, nǎi qǐ xiáng yú cān zhèng chè ěr tè mù ěr, wèi qǐng mìng yú cháo, zhào xǔ zhī, mìng yī sū tuì shī. yī sū dù zéi bì yǐ jì dài dà bīng, nǎi yán bèi yǐ zhēn zhī, sī zhōng guǒ qì chéng dùn qù, jí zhuī zhì ruì zhōu, shā huò wàn jì. zéi suì dōng zǒu jīn fù zhōu. zhì shì zhào hái jīng shī, bài liáo yáng zuǒ chéng xiàng zhī xíng shū mì yuàn shì, fǔ ān yí dōng bīng nóng, wěi yǐ pián yí, kāi shěng yú yǒng píng, zǒng bīng rú gù.
時遼東郡縣,惟永平不被兵,儲粟十萬,芻藁山積,民居殷富。賊乘間竊入,增土築城,因河為塹,堅守不可下。伊蘇乃外築大營,絕其樵採,數與賊戰,獲其偽帥二百餘人,平山寨數十;又復昌黎、撫寧二縣,擒雷特穆爾布哈送京師。賊急,乃乞降於參政徹爾特穆爾,為請命於朝,詔許之,命伊蘇退師。伊蘇度賊必以計怠大兵,乃嚴備以偵之,思忠果棄城遁去,亟追至瑞州,殺獲萬計。賊遂東走金、復州。至是詔還京師,拜遼陽左丞相、知行樞密院事,撫安迤東兵農,委以便宜,開省於永平,總兵如故。
jīn fù hǎi gài gān wáng děng zéi bìng qǐ, xī qīn xìng zhōng zhōu, yīn yóu hǎi dào qù yǒng píng, wén yī sū kāi shěng, nǎi zhǐ. yī sū jí fēn bīng fáng qí chōng tū, zéi nǎi zhuǎn gōng dà níng, wèi shǒu jiāng wáng jù suǒ bài, zhǎn qí qú kuí, zhòng kuì, jiē xī zǒu. yī sū lǜ zéi kuī shàng dōu, jí diào zuǒ chéng hū lī dài tí bīng hù shàng dōu, jiǎn jīng ruì, zì niè zéi hòu, zéi guǒ kòu shàng dōu, hū lī dài jī pò zhī, zéi zhòng yòu dà kuì yǒng píng dà níng shǐ fù. nǎi fēn mìng guān shǔ, láo lái ān jí qí mín, shǐ shén wǔ xiāng bǎo yǐ shì gēng zhǒng, mín dé zhī.
金、復、海、蓋、乾王等賊並起,西侵興中州,陰由海道趣永平,聞伊蘇開省,乃止。伊蘇亟分兵防其衝突,賊乃轉攻大寧,為守將王聚所敗,斬其渠魁,眾潰,皆西走。伊蘇慮賊窺上都,即調左丞呼哩岱提兵護上都,簡精銳,自躡賊後,賊果寇上都,呼哩岱擊破之,賊眾又大潰、永平、大寧始復。乃分命官屬,勞來安集其民,使什伍相保以事耕種,民德之。
dōng shí yuè, rén yín shuò, jiāng xī xíng shěng píng zhāng dōu liè bù hā, yí xí tǎo bā lā bù hā. shí dōu liè bù hā fēn shěng guǎng zhōu, shì zhōu chéng wèi shào zōng yú suǒ xiàn, zhí bā lā bù hā, shā zhī.
冬、十月,壬寅朔,江西行省平章都埒布哈,移檄討巴拉布哈。時都埒布哈分省廣州,適州城為邵宗愚所陷,執巴拉布哈,殺之。
jiǎ xū, bó luō tè mù ěr nán qīn kù kù tè mù ěr suǒ shǒu zhī dì, suì jù zhēn dìng lù.
甲戌,博囉特穆爾南侵庫庫特穆爾所守之地,遂據真定路。
wù zǐ, wú chí zhōu yuán shuài luó yǒu xián, jù zhōu zhī shén shān zhài zuò luàn, móu yǔ zhāng shì chéng tōng, háng shè zhèn dòng, mìng cháng yù chūn lǜ bīng tǎo zhī.
戊子,吳池州元帥羅友賢,據州之神山寨作亂,謀與張士誠通,杭、歙震動,命常遇春率兵討之。
xīn mǎo, wú shè guān shì pī yàn suǒ guān, zhǔ tōng bǎi huò, yán shí fēn ér shuì qí yī, tā wù shí wǔ fēn shuì yī.
辛卯,吳設關市批驗所官,主通百貨,鹽十分而稅其一,它物十五分稅一。
shí yī yuè, yǐ sì, kù kù tè mù ěr fù yì dōu, tián fēng děng fú zhū.
十一月,乙巳,庫庫特穆爾復益都,田豐等伏誅。
kù kù tè mù ěr jì xí fù zhí, shēn xiān shì zú, shì bì fù chóu, rén xīn yì sī zì fèn, wéi chéng yì jí. zéi xī lì jù shǒu, nǎi yǐ zhuàng shì xué dì dào ér rù, suì kè zhī, jǐn zhū qí dǎng, qǔ fēng jí wáng shì chéng zhī xīn yǐ jì chá hǎn tè mù ěr. qiǎn guān bǎo yǐ bīng fù jǔ zhōu, yú shì shān dōng xī píng. gēng shēn, zhào shòu kù kù tè mù ěr tài wèi, yú guān bìng rú gù, jiāng xiào shì zú lùn shǎng yǒu chà.
庫庫特穆爾既襲父職,身先士卒,誓必復仇,人心亦思自奮,圍城益急。賊悉力拒守,乃以壯士穴地道而入,遂克之,盡誅其黨,取豐及王士誠之心以祭察罕特穆爾。遣關保以兵復莒州,於是山東悉平。庚申,詔授庫庫特穆爾太尉,餘官並如故,將校、士卒論賞有差。
dāng shì shí, dōng zhì zī yí, xī yú guān shǎn, jiē yàn rán wú shì, kù kù tè mù ěr nǎi zhù bīng yú biàn luò, cháo tíng fāng yǐ zhī yǐ wèi ān, ér bó luō tè mù ěr fù yǐ bīng zhēng jìn jì, dì suī lǚ yù jiě zhī, ér chóu xì rì shēn.
當是時,東至淄、沂,西逾關陝,皆宴然無事,庫庫特穆爾乃駐兵於汴、洛,朝廷方倚之以為安,而博囉特穆爾復以兵爭晉、冀,帝雖屢諭解之,而讎隙日深。
guǐ hài, míng yù zhēn bīng xiàn qīng chuān.
癸亥,明玉珍兵陷清川。
shí èr yuè, dīng hài, wú dà dū dū zhū wén zhèng, qiǎn bì jiāng lǜ bīng fù jí ān, ráo dǐng chén chū zǒu, suì yǐ cān zhèng liú qí chén hǎi tóng lǐ míng dào céng wàn zhōng cuì zhōng gòng shǒu zhī, yǐ zhū shū huá zhī fǔ shì.
十二月,丁亥,吳大都督硃文正,遣裨將率兵復吉安,饒鼎臣出走,遂以參政劉齊、陳海同、李明道、曾萬中、粹中共守之,以硃叔華知府事。
rén chén, wú guǎng xìn shǒu jiāng yuán shuài gé jùn shàn fā mín fū zhú chéng jùn chí, zhè dōng xíng shěng zuǒ chéng zhū wén zhōng qiǎn rén yù zhǐ zhī, jùn bù tīng, fǎn chū bù guǐ yán. wén zhōng kǒng qí wèi biàn, yù tǎo jùn, xiān qiǎn cóng shì wáng chén wǎng chá zhī, chén hái bào yuē: bǐ chéng shǒu rú gù, ruò lín zhī yǐ bīng, kǒng jī qí biàn. wén zhōng yuē: cǐ rén bù zú xī, gū wèi yī jùn shēng líng shǎo rěn zhī. suì bù fù wèn. fù qiǎn dōu shì liú sù wǎng láo zhī, yù yǐ huò fú, jùn xīn nǎi ān.
壬辰,吳廣信守將元帥葛俊擅發民夫築城浚池,浙東行省左丞硃文忠遣人諭止之,俊不聽,反出不軌言。文忠恐其為變,欲討俊,先遣從事王辰往察之,辰還報曰:「彼城守如故,若臨之以兵,恐激其變。」文忠曰:「此人不足惜,姑為一郡生靈少忍之。」遂不復問。復遣都事劉肅往勞之,諭以禍福,俊心乃安。
xiān shì dì qiǎn hù bù shàng shū zhāng chǎng děng, jī lóng yī yù jiǔ bā bǎo dǐng mào róng lù dài fū jiāng xī xíng shěng píng zhāng zhèng shì xuān mìng zhào shū, háng hǎi zhì qìng yuán, yù yīn yǐ tōng wú, fāng guó zhēn qiǎn jiǎn xiào yàn jìng yǐ gào wú guó gōng, gōng bù zhī dá. jìng hái, guó zhēn jù, nǎi sòng chǎng yú fú jiàn píng zhāng yǎ kè bù hā suǒ. shí zuǒ chéng wáng pǔ zài jiàn mào, wén zhī, qiǎn rén bào gōng, gōng mìng pǔ zhāo zhī lái, qiě mìng fú xǐ láng liú shào xiān hòu zhī yú guǎng xìn. pǔ zhāo chǎng zhì, suì xié shào xiān fù jiàn kāng. chǎng jiàn gōng bù bài, gōng nù yuē: yuán cháo bù dá shì biàn, shàng gǎn qiǎn rén shàn huò wǒ mín! chǎng fǔ shǒu wú yī yán. gōng bù yù qióng jié, mìng zhòng shū guǎn zhī, shí zhào wèn yǐ shì, zhī qí cái kě yòng, suì liú zhī.
先是帝遣戶部尚書張昶等,齎龍衣、御酒、八寶頂帽、榮祿大夫、江西行省平章政事宣命詔書,航海至慶元,欲因以通吳,方國珍遣檢校燕敬以告吳國公,公不之答。敬還,國珍懼,乃送昶於福建平章雅克布哈所。時左丞王溥在建冒,聞之,遣人報公,公命溥招之來,且命符璽郎劉紹先候之於廣信。溥招昶至,遂偕紹先赴建康。昶見公不拜,公怒曰:「元朝不達世變,尚敢遣人扇惑我民!」昶俯首無一言。公不欲窮詰,命中書館之,時召問以事,知其才可用,遂留之。
gēng zǐ, yǐ zhōng shū píng zhāng zhèng shì fó jiā nǔ wèi yù shǐ dài fū.
庚子,以中書平章政事佛家努為御史大夫。
shì yuè, kù kù tè mù ěr qiǎn yǐn huàn zhāng zhì wú, sòng qián shǐ zì hǎi dào hái, bìng yǐ mǎ kuì wú.
是月,庫庫特穆爾遣尹煥章至吳,送前使自海道還,並以馬饋吳。
shì suì, shū mì fù shǐ lǐ shì zhān shàng shū jí yán shí zhèng, fán èr shí tiáo: yī yuē huǐ jǐ guò yǐ zhào tiān xià, èr yuē bà zào zuò yǐ kuài rén xīn, sān yuē yù jīng yán yǐ jiǎng shèng xué, sì yuē yán lǎo chéng yǐ xún zhì dào, wǔ yuē qù gū xī yǐ zhèn gān gāng, liù yuē kāi yán lù yǐ qiú dé shī, qī yuē míng shǎng fá yǐ lì bǎi sī, bā yuē gōng xuǎn jǔ yǐ xī bēn jìng, jiǔ yuē chá jìn xìng yǐ dù jiān bì, shí yuē yán sù wèi yǐ bèi fēi cháng, shí yī yuē shěng fó shì yǐ jié fú fèi, shí èr yuē jué làn shǎng yǐ zú guó yòng, shí sān yuē bà gè guān tún zhǒng bǐ yǒu sī jīng lǐ, shí sì yuē jiǎn cháng suì jì zhì wèi zhū gōng yòng dù, shí wǔ yuē zhāo jí sàn wáng yǐ shí bā wèi zhī bīng, shí liù yuē guǎng gěi niú jù yǐ bèi tún tián zhī yòng, shí qī yuē jiǎng lì shǒu lìng yǐ quàn nóng wù běn, shí bā yuē kāi chéng bù gōng yǐ lǐ dài fān zhèn, shí jiǔ yuē fēn qiǎn dà jiāng jí bǎo shān dōng, èr shí yuē yī táng guǎng níng gù shì fēn dào jìn qǔ. xiān shì jì guó gōng tuō hé qí shàng yán qǐng bà sān gōng zào zuò, dì wèi jiǎn jūn jiàng zhī bàn, hái lì sù wèi, ér zào zuò rú gù, gù shì zhān shū shǒu jí zhī.
是歲,樞密副使李士瞻上疏極言時政,凡二十條:一曰悔己過以詔天下,二曰罷造作以快人心,三曰御經筵以講聖學,四曰延老成以詢治道,五曰去姑息以振乾綱,六曰開言路以求得失,七曰明賞罰以厲百司,八曰公選舉以息奔競,九曰察近幸以杜奸弊,十曰嚴宿衛以備非常,十一曰省佛事以節浮費,十二曰絕濫賞以足國用,十三曰罷各官屯種俾有司經理,十四曰減常歲計置為諸宮用度,十五曰招集散亡以實八衛之兵,十六曰廣給牛具以備屯田之用,十七曰獎勵守令以勸農務本,十八曰開誠布公以禮待籓鎮,十九曰分遣大將急保山東,二十曰依唐廣寧故事分道進取。先是薊國公托和齊上言請罷三宮造作,帝為減軍匠之半,還隸宿衛,而造作如故,故士瞻疏首及之。
dì cháng wèi yī nà kè yuē: tài zǐ kǔ bù xiǎo mì mì fó fǎ, mì mì fó fǎ kě yǐ tíng shòu. nǎi lìng tú lǔ tè mù ěr jiào tài zǐ yǐ mì mì fó fǎ. tài zǐ yuè zhī, cháng yú qīng níng diàn bù zhǎng xí, xī fān sēng gāo lì nǚ dōng xī liè zuò. tài zǐ gù wèi zuǒ yòu yuē: lǐ xiān shēng jiào wǒ rú shū duō nián, wǒ bù xǐng shū zhōng suǒ yán hé shì. xī fān sēng jiào wǒ fó fǎ, wǒ yī xī biàn xiǎo. lǐ xiān shēng zhě, yù dé hǎo wén yě. tài zǐ yóu shì huò nì yú xié dào, wú fù nǎng shí è yī nà kè zhī jìng yǐ.
帝嘗謂伊納克曰:「太子苦不曉秘密佛法,秘密佛法可以廷壽。」乃令圖嚕特穆爾教太子以秘密佛法。太子悅之,嘗於清寧殿布長席,西番僧、高麗女東西列坐。太子顧謂左右曰:「李先生教我儒書多年,我不省書中所言何事。西番僧教我佛法,我一夕便曉。」李先生者,諭德好文也。太子由是惑溺於邪道,無復曩時惡伊納克之竟矣。
dì yǐ chán fèi gāo lì guó wáng bā yán tè mù ěr, lì tǎ sī tè mù ěr wèi gāo lì guó wáng. guó rén shàng shū yán jiù wáng bù dāng fèi, xīn wáng bù dāng lì zhī gù.
帝以讒廢高麗國王巴延特穆爾,立塔斯特穆爾為高麗國王。國人上書言舊王不當廢,新王不當立之故。
chū, huáng hòu qí shì zōng zú zài gāo lì, shì chǒng jiāo héng, bā yán tè mù ěr jiè chì bù quān, suì jǐn shā qí shì zú. huáng hòu wèi tài zǐ yuē: ěr nián yǐ zhǎng, hé bù wèi wǒ fù chóu! shí gāo lì wáng kūn dì yǒu liú jīng shī zhě, nǎi yì lì tǎ sī tè mù ěr wèi wáng, ér yǐ qí zú zi sān bǎo nǔ wèi yuán zǐ, yǐ jiāng zuò tóng zhī cuī tè mù ěr wèi chéng xiàng, qiǎn bīng wàn rén sòng zhī guó, zhì yā lǜ jiāng, wèi gāo lì bīng suǒ bài, jǐn yú shí qī qí hái jīng shī.
初,皇后奇氏宗族在高麗,恃寵驕橫,巴延特穆爾戒飭不悛,遂盡殺奇氏族。皇后謂太子曰:「爾年已長,何不為我復仇!」時高麗王昆弟有留京師者,乃議立塔斯特穆爾為王,而以奇族子三寶努為元子,以將作同知崔特穆爾為丞相,遣兵萬人送之國,至鴨綠江,為高麗兵所敗,僅餘十七騎還京師。