huò wèn shén. yuē: xīn. qǐng wèn zhī. yuē: qián tiān ér tiān, qián dì ér dì. tiān dì, shén míng ér bù cè zhě yě. xīn zhī qián yě, yóu jiāng cè zhī, kuàng yú rén hū? kuàng yú shì lún hū? gǎn wèn qián xīn yú shèng. yuē: xī hū, zhòng ní qián xīn yú wén wáng yǐ, dá zhī yán yuān yì qián xīn yú zhòng ní yǐ, wèi dá yī jiān ěr. shén zài suǒ qián ér yǐ yǐ.
或問「神」。曰：「心。」「請問之。」曰：「潛天而天，潛地而地。天地，神明而不測者也。心之潛也，猶將測之，況於人乎？況於事倫乎？」「敢問潛心於聖。」曰：「昔乎，仲尼潛心於文王矣，達之；顏淵亦潛心於仲尼矣，未達一間耳。神在所潛而已矣。」

tiān shén tiān míng, zhào zhī sì fāng. tiān jīng tiān cuì, wàn wù zuò lèi.
天神天明，照知四方。天精天粹，萬物作類。

rén xīn qí shén yǐ fū? cāo zé cún, shě zé wáng. néng cháng cāo ér cún zhě, qí wéi shèng rén hū?
人心其神矣夫？操則存，舍則亡。能常操而存者，其惟聖人乎？

shèng rén cún shén suǒ zhì, chéng tiān xià zhī dà shùn, zhì tiān xià zhī dà lì, hé tóng tiān rén zhī jì, shǐ zhī wú jiān yě.
聖人存神索至，成天下之大順，致天下之大利，和同天人之際，使之無間也。

lóng pán yú ní, yuán qí sì yǐ. yuán zāi, yuán zāi! è dǔ lóng zhī zhì yě yǔ!
龍蟠於泥，蚖其肆矣。蚖哉，蚖哉！惡睹龍之志也與！

huò yuē: lóng bì yù fēi tiān hū? yuē: shí fēi zé fēi, shí qián zé qián, jì fēi qiě qián, shí qí bù wàng. xíng qí bù kě dé ér zhì yě yǔ?
或曰：「龍必欲飛天乎？」曰：「時飛則飛，時潛則潛，既飛且潛，食其不妄。形其不可得而制也與？」

yuē: shèng rén bù zhì, zé hé wèi hū yǒu lǐ? yuē: lóng yǐ bù zhì wèi lóng, shèng rén yǐ bù shǒu wèi shèng rén.
曰：「聖人不制，則何為乎羑里？」曰：「龍以不制為龍，聖人以不手為聖人。」

huò yuē: jīng kě sǔn yì yǔ? yuē: yì shǐ bā guà, ér wén wáng liù shí sì, qí yì kě zhī yě. shī shū lǐ chūn qiū, huò yīn huò zuò ér chéng yú zhòng ní, qí yì kě zhī yě. gù fū dào fēi tiān rán, yīng shí ér zào zhě, sǔn yì kě zhī yě.
或曰：「經可損益與？」曰：「《易》始八卦，而文王六十四，其益可知也。《詩》、《書》、《禮》、《春秋》，或因或作而成於仲尼，其益可知也。故夫道非天然，應時而造者，損益可知也。」

huò yuē: yì sǔn qí yī yě, suī chōng zhī què yān. zhì shū zhī bù bèi guò bàn yǐ, ér xí zhě bù zhī, xī hū shū xù zhī bù rú yì yě. yuē: bǐ shù yě, kě shù yān gù yě. rú shū xù, suī kǒng zǐ mò rú zhī hé yǐ.
或曰：「《易》損其一也，雖憃知闕焉。至《書》之不備過半矣，而習者不知，惜乎《書》序之不如《易》也。」曰：「彼數也，可數焉故也。如《書》序，雖孔子末如之何矣。」

xī zhī shuō shū zhě, xù yǐ bǎi, ér jiǔ gào zhī piān é kōng yān. jīn wáng fū! yú xià zhī shū hún hún ěr, shāng shū hào hào ěr, zhōu shū è è ěr. xià zhōu zhě, qí shū qiào hū!
昔之說《書》者，序以百，而《酒誥》之篇俄空焉。今亡夫！虞、夏之書渾渾爾，《商書》灝灝爾，《周書》噩噩爾。下周者，其書譙乎！」

huò wèn: shèng rén zhī jīng bù kě shǐ yì zhī yǔ? yuē: bù kě. tiān é ér kě dù, zé qí fù wù yě qiǎn yǐ. dì é ér kě cè, zé qí zài wù yě báo yǐ. dà zāi, tiān dì zhī wèi wàn wù guō, wǔ jīng zhī wèi zhòng shuō fú.
或問：「聖人之經不可使易知與？」曰：「不可。天俄而可度，則其覆物也淺矣。地俄而可測，則其載物也薄矣。大哉，天地之為萬物郭，五經之為眾說郛。」

huò wèn: shèng rén zhī zuò shì, bù néng zhāo ruò rì yuè hū? hé hòu shì zhī yín yín yě! yuē: gǔ kuàng néng mò, gǔ kuàng bù néng qí bù qí zhī ěr, dí yá néng hǎn, dí yá bù néng qí bù qí zhī kǒu. jūn zǐ zhī yán, yōu bì yǒu yàn hū míng yuǎn bì yǒu yàn hū jìn, dà bì yǒu yàn hū xiǎo, wēi bì yǒu yàn hū zhe, wú yàn ér yán zhī wèi wàng. jūn zǐ wàng hū? bù wàng.
或問：「聖人之作事，不能昭若日月乎？何後世之訔訔也！」曰：「瞽曠能默，瞽曠不能齊不齊之耳，狄牙能喊，狄牙不能齊不齊之口。君子之言，幽必有驗乎明；遠必有驗乎近，大必有驗乎小，微必有驗乎著，無驗而言之謂妄。君子妄乎？不妄。」

yán bù néng dá qí xīn, shū bù néng dá qí yán, nán yǐ zāi. wéi shèng rén dé yán zhī jiě, dé shū zhī tǐ. bái rì yǐ zhào zhī, jiāng hé yǐ dí zhī, hào hào hū qí mò zhī yù yě. miàn xiāng zhī, cí xiāng shì, tú zhōng xīn zhī suǒ yù, tōng zhū rén zhī jìn々 zhě, diàn rú yán. mí lún tiān xià zhī shì, jì jiǔ míng yuǎn, zhe gǔ xī zhī々, chuán qiān lǐ zhī mín mín zhě, mò rú shū. gù yán, xīn shēng yě. shū, xīn huà yě. shēng huà xíng, jūn zǐ xiǎo rén jiàn yǐ! shēng huà zhě, jūn zǐ xiǎo rén zhī suǒ yǐ dòng qíng hū!
言不能達其心，書不能達其言，難矣哉。惟聖人得言之解，得書之體。白日以照之，江河以滌之，灝灝乎其莫之御也。面相之，辭相適，捈中心之所欲，通諸人之嚍々者，奠如言。彌綸天下之事，記久明遠，著古昔之々，傳千里之忞忞者，莫如書。故言，心聲也。書，心畫也。聲畫形，君子小人見矣！聲畫者，君子小人之所以動情乎！

shèng rén zhī cí, hún hún ruò chuān. shùn zé biàn, nì zé fǒu zhě, qí wéi chuān hū?
聖人之辭，渾渾若川。順則便，逆則否者，其惟川乎？

huò yuē: zhòng ní shèng zhě yǔ? hé bù néng jū shì yě, céng fàn cài zhī bù ruò! yuē: shèng rén zhě fàn cài hū? ruò fàn cài, qí rú shèng hé?
或曰：「仲尼聖者與？何不能居世也，曾范、蔡之不若！」曰：「聖人者范、蔡乎？若范、蔡，其如聖何？」

huò yuē: huái nán tài shǐ gōng zhě, qí duō zhī yǔ? hé qí zá yě. yuē: zá hū zá, rén bìng yǐ duō zhī wèi zá. wéi shèng rén wèi bù zá.
或曰：「淮南、太史公者，其多知與？何其雜也。」曰：「雜乎雜，人病以多知為雜。惟聖人為不雜。」

shū bù jīng, fēi shū yě. yán bù jīng, fēi yán yě. yán shū bù jīng, duō duō zhuì yǐ!
書不經，非書也。言不經，非言也。言、書不經，多多贅矣！

huò yuē: shù ér bù zuò, xuán hé yǐ zuò? yuē: qí shì zé shù, qí shū zé zuò.
或曰：「述而不作，《玄》何以作？」曰：「其事則述，其書則作。」

yù ér bù miáo zhě, wú jiā zhī tóng wū hū? jiǔ líng ér yǔ wǒ xuán wén.
育而不苗者，吾家之童烏乎？九齡而與我《玄》文。

huò yuē: xuán hé wèi? yuē: wèi rén yì. yuē: shú bù wèi rén? shú bù wèi yì? yuē: wù zá yě ér yǐ yǐ.
或曰：「《玄》何為？」曰：「為仁義。」曰：「孰不為仁？孰不為義？」曰：「勿雜也而已矣。」

huò wèn jīng zhī jiān yì. yuē: cún wáng. huò rén bù yù. yuē: qí rén cún zé yì, wáng zé jiān. yán líng jì zǐ zhī yú lè yě, qí shù yǐ hū! rú lè chí, suī zhá mò rú zhī hé yǐ. rú zhōu zhī lǐ lè, shù shì zhī bèi yě, měi kě yǐ wèi bù nán yǐ. rú qín zhī lǐ lè, shù shì zhī bù bèi yě, měi kě yǐ wèi nán yǐ.
或問「經之艱易」。曰：「存亡。」或人不諭。曰：「其人存則易，亡則艱。延陵季子之於樂也，其庶矣乎！如樂弛，雖札末如之何矣。如周之禮樂，庶事之備也，每可以為不難矣。如秦之禮樂，庶事之不備也，每可以為難矣。」

yī ér bù shang, wèi zhī qí kě yě shang ér bù yī, wèi zhī qí kě yě. yī shang qí shùn yǐ hū?
衣而不裳，未知其可也；裳而不衣，未知其可也。衣裳其順矣乎？

huò wèn wén. yuē: xùn. wèn wǔ. yuē: kè. wèi dá. yuē: shì dé qí xù zhī wèi xùn, shèng jǐ zhī sī zhī wèi kè.
或問「文」。曰：「訓。」問「武」。曰：「克。」未達。曰：「事得其序之謂訓，勝己之私之謂克。」

wèi zhī ér xíng, dòng zhī ér guāng zhě, qí dé hū? huò yuē: zhī dé zhě xiān, hé qí guāng? yuē: wǒ zhī, wèi zhī bù wǒ zhī yì wèi zhī, jué guāng dà yǐ. bì wǒ zhī ér wèi zhī, guāng yì xiǎo yǐ.
為之而行，動之而光者，其德乎？或曰：「知德者鮮，何其光？」曰：「我知，為之；不我知亦為之，厥光大矣。必我知而為之，光亦小矣。」

huò yuē: jūn zǐ bìng méi shì ér wú míng, hé shì zhū míng qīng, kě jǐ yě. yuē: jūn zǐ dé míng wèi jǐ. liáng qí zhào chǔ zhī jūn fēi bù fù qiě guì yě, è hū chéng míng? gǔ kǒu zhèng zǐ zhēn, bù qū qí zhì, ér gēng hū yán shí zhī xià, míng zhèn yú jīng shī, qǐ qí qīng! qǐ qí qīng!
或曰：「君子病沒世而無名，盍勢諸名卿，可幾也。」曰：「君子德名為幾。梁、齊、趙、楚之君非不富且貴也，惡乎成名？谷口鄭子真，不屈其志，而耕乎岩石之下，名震於京師，豈其卿！豈其卿！」

huò wèn rén. yuē: jiān zhī yě. yuē: yān nán? yuē: tài shān zhī yǔ yǐ dié, jiāng hé zhī yǔ xíng lǎo, fēi nán yě. dà shèng zhī yǔ dà nìng, nán yě. wū hū! néng bié shì zhě wèi wú nán.
或問「人」。曰：「艱知也。」曰：「焉難？」曰：「太山之與蟻垤，江河之與行潦，非難也。大聖之與大佞，難也。烏呼！能別似者為無難。」

huò wèn: zōu zhuāng yǒu qǔ hū? yuē: dé zé qǔ, qiān zé fǒu. hé wèi dé qiān? yuē: yán tiān dì rén jīng, dé yě fǒu, qiān yě. qiān yǔ, jūn zǐ bù chū zhū kǒu.
或問：「鄒、莊有取乎？」曰：「德則取，愆則否。」「何謂德、愆？」曰：「言天、地、人經，德也；否，愆也。愆語，君子不出諸口。」