xiào gōng píng huà, gōng sūn yāng gān lóng dù zhì sān dài fū yù yú jūn. lǜ shì shì zhī biàn, tǎo zhèng fǎ zhī běn, qiú shǐ mín zhī dào.
孝公平畫，公孫鞅、甘龍、杜摯三大夫御於君。慮世事之變，討正法之本，求使民之道。

jūn yuē: dài lì bù wàng shè jì, jūn zhī dào yě cuò fǎ wù míng zhǔ zhǎng, chén zhī xíng yě. jīn wú yù biàn fǎ yǐ zhì, gèng lǐ yǐ jiào bǎi xìng, kǒng tiān xià zhī yì wǒ yě.
君曰：「代立不忘社稷，君之道也；錯法務明主長，臣之行也。今吾欲變法以治，更禮以教百姓，恐天下之議我也。」

gōng sūn yāng yuē: chén wén zhī: yí xíng wú chéng, yí shì wú gōng. jūn jí dìng biàn fǎ zhī lǜ, dài wú gù tiān xià zhī yì zhī yě. qiě fú yǒu gāo rén zhī xíng zhě, gù jiàn fù yú shì yǒu dú zhī zhī lǜ zhě, bì jiàn ào yú mín. yǔ yuē: yú zhě àn yú chéng shì, zhī zhě jiàn yú wèi méng. mín bù kě yǔ lǜ shǐ, ér kě yǔ lè chéng. guō yǎn zhī fǎ yuē: lùn zhì dé zhě bù hé yú sú, chéng dà gōng zhě bù móu yú zhòng. fǎ zhě suǒ yǐ ài mín yě, lǐ zhě suǒ yǐ biàn shì yě. shì yǐ shèng rén gǒu kě yǐ qiáng guó, bù fǎ qí gù gǒu kě yǐ lì mín, bù xún qí lǐ.
公孫鞅曰：「臣聞之：『疑行無成，疑事無功。『君亟定變法之慮，殆無顧天下之議之也。且夫有高人之行者，固見負於世；有獨知之慮者，必見驁於民。語曰：』愚者暗於成事，知者見於未萌。民不可與慮始，而可與樂成。郭偃之法曰：『論至德者不和於俗，成大功者不謀於眾。』法者所以愛民也，禮者所以便事也。是以聖人苟可以強國，不法其故；苟可以利民，不循其禮。」

xiào gōng yuē: shàn!
孝公曰：「善！」

gān lóng yuē: bù rán. chén wén zhī: shèng rén bù yì mín ér jiào, zhī zhě bù biàn fǎ ér zhì. yīn mín ér jiào zhě, bù láo ér gōng chéng jù fǎ ér zhì zhě, lì xí ér mín ān. jīn ruò biàn fǎ, bù xún qín guó zhī gù, gèng lǐ yǐ jiào mín, chén kǒng tiān xià zhī yì jūn, yuàn shú chá zhī.
甘龍曰：「不然。臣聞之：『聖人不易民而教，知者不變法而治。』因民而教者，不勞而功成；據法而治者，吏習而民安。今若變法，不循秦國之故，更禮以教民，臣恐天下之議君，願孰察之。」

gōng sūn yāng yuē: zi zhī suǒ yán, shì sú zhī yán yě. fū cháng rén ān yú gù xí, xué zhě nì yú suǒ wén. cǐ liǎng zhě, suǒ yǐ jū guān ér shǒu fǎ, fēi suǒ yǔ lùn yú fǎ zhī wài yě. sān dài bù tóng lǐ ér wáng, wǔ bà bù tóng fǎ ér bà. gù zhī zhě zuò fǎ, ér yú zhě zhì yān xián zhě gèng lǐ, ér bù xiào zhě jū yān. jū lǐ zhī rén bù zú yǔ yán shì, zhì fǎ zhī rén bù zú yǔ lùn biàn. jūn wú yí yǐ.
公孫鞅曰：「子之所言，世俗之言也。夫常人安於故習，學者溺於所聞。此兩者，所以居官而守法，非所與論於法之外也。三代不同禮而王，五霸不同法而霸。故知者作法，而愚者制焉；賢者更禮，而不肖者拘焉。拘禮之人不足與言事，製法之人不足與論變。君無疑矣。」

dù zhì yuē: chén wén zhī: lì bù bǎi, bù biàn fǎ gōng bù shí, bù yì qì. chén wén: fǎ gǔ wú guò, xún lǐ wú xié. jūn qí tú zhī!
杜摯曰：「臣聞之：『利不百，不變法；功不十，不易器』。臣聞：『法古無過，循禮無邪。君其圖之！』」

gōng sūn yāng yuē: qián shì bù tóng jiào, hé gǔ zhī fǎ? dì wáng bù xiāng fù, hé lǐ zhī xún? fú xī shén nóng, jiào ér bù zhū huáng dì yáo shùn, zhū ér bù nù jí zhì wén wǔ, gè dāng shí ér lì fǎ, yīn shì ér zhì lǐ. lǐ fǎ yǐ shí ér dìng zhì lìng gè shùn qí yí bīng jiǎ qì bèi, gè biàn qí yòng. chén gù yuē: zhì shì bù yī dào, biàn guó bù bì fǎ gǔ. tāng wǔ zhī wáng yě, bù xiū gǔ ér xìng yīn xià zhī miè yě, bù yì lǐ ér wáng. rán zé fǎn gǔ zhě wèi bì kě fēi, xún lǐ zhě wèi zú duō shì yě. jūn wú yí yǐ.
公孫鞅曰：「前世不同教，何古之法？帝王不相復，何禮之循？伏羲、神農，教而不誅；黃帝、堯、舜，誅而不怒；及至文、武，各當時而立法，因事而制禮。禮、法以時而定；制、令各順其宜；兵甲器備，各便其用。臣故曰：治世不一道，便國不必法古。湯、武之王也，不脩古而興；殷、夏之滅也，不易禮而亡。然則反古者未必可非，循禮者未足多是也。君無疑矣。」

xiào gōng yuē: shàn! wú wén qióng xiàng duō guài, qū xué duō biàn. yú zhě zhī xiào, zhì zhě āi yān kuáng fū zhī lè, xián zhě sàng yān. jū shì yǐ yì, guǎ rén bù zhī yí yǐ.
孝公曰：「善！吾聞窮巷多怪，曲學多辯。愚者之笑，智者哀焉；狂夫之樂，賢者喪焉。拘世以議，寡人不之疑矣。」

yú shì suì chū kěn cǎo lìng.
於是遂出墾草令。