strong yáng liǔ chēng jiāo zǐ guì fēng yù zhāng wú huàn zhū shù jūn zǐ cōng guì zhū yú nán zhà qiū lì hù líng shòu nǚ zhēn cháng shēng mù jǐn chū mù lán fū yí sù ruò mù hé huān shān bìng lǘ jīng jí huáng lián zhī zǐ zhú strong
杨柳 柽 椒 梓 桂 枫 豫章 无患 朱树 君子 枞桧 茱萸柟柞 楸 栎 楛 灵寿 女贞 长生 木槿 樗 木兰 夫栘 橚若木合欢 杉 并闾 荆 棘 黄莲 栀子 竹
yáng liǔ
◇杨柳
ěr yǎ yuē: máo, zé liǔ, shēng zé zhōng yě. yáng, pú liǔ.
《尔雅》曰:旄,泽柳,[生泽中也。]杨,蒲柳。
shī yuē: yáng liǔ yī yī.
《诗》曰:杨柳依依。
zuǒ zhuàn yuē: dǒng zé zhī pú.
《左传》曰:董泽之蒲。
zhuāng zi: zhī lí shū guān yú míng bó zhī qiū, kūn lún zhī xū, huáng dì zhī suǒ xiū, é ér liǔ shēng qí zuǒ zhǒu.
《庄子》:支离叔观於冥伯之丘,昆仑之墟,黄帝之所休,俄而柳生其左肘。
zhàn guó cè yuē: chǔ yǒu yǎng yóu jī, shàn shè, qù yáng yè bǎi bù ér shè zhī, bǎi fā bǎi zhòng.
《战国策》曰:楚有养由基,善射,去杨叶百步而射之,百发百中。
hàn shū yuē: zhāo dì shí, shàng lín yuàn zhōng dà liǔ shù duàn, wò dì, yī zhāo qǐ shēng zhī yè, yǒu chóng shí qí yè wèi zì, yuē gōng sūn bìng yǐ lì, jí zhāo dì bēng, wáng sì, dà chén yíng lì chāng yì wáng, wáng jí wèi, yín luàn shī dào, huò guāng fèi zhī, gèng lì zhāo dì xiōng wèi tài zǐ zhī sūn, shì wèi xuān dì, dì běn míng bìng yǐ yún.
《汉书》曰:昭帝时,上林苑中大柳树断,卧地,一朝起生枝叶,有虫蚀其叶为字,曰公孙病已立,及昭帝崩,亡嗣,大臣迎立昌邑王,王即位,淫乱失道,霍光废之,更立昭帝兄卫太子之孙,是为宣帝,帝本名病已云。
wén shì chuán yuē: jī kāng xìng jué qiǎo, néng duàn, jiā yǒu yī liǔ shù, nǎi jī shuǐ yǐ huán zhī, xià tiān shén liáng, jū qí xià áo xì jí duàn.
《文士传》曰:嵇康性绝巧,能锻,家有一柳树,乃激水以圜之,夏天甚凉,居其下遨戏及锻。
táo qián yuē: wǔ liǔ xiān shēng, bù zhī hé xǔ rén, yì bù xiáng xìng zì, zhái biān yǒu wǔ liǔ, yīn yǐ wéi hào.
陶潜曰:五柳先生,不知何许人,亦不详姓字,宅边有五柳,因以为号。
xǔ shèn huái nán zǐ zhù yuē: zhǎn qín zhī jiā, shù liǔ xíng huì dé, yīn hào liǔ xià huì, yī yuē yì míng.
许慎淮南子注曰:展禽之家,树柳行惠德,因号柳下惠,一曰邑名。
qín cāo yuē: qí sī gé zi yǐn wén zi shū dān zi, xiāng yǔ wèi yǒu, wén chǔ chéng wáng xián, jù wǎng jiàn zhī, zhì qīn yán zhī jiān, zú féng piāo fēng bào yǔ, gòng fú yú kōng liǔ zhī xià, yī hán liáng fá, zì dù bù néng jù huó, yǐ gé zi wèi xián, nǎi bìng yī liáng yǔ zhī, èr zi suì dòng è ér sǐ, gé zi jiàn chǔ wáng, chǔ wáng zhī qí xián, chén jiǔ shè zhōng gǔ ér lè zhī, gé zi cāo qín ér zuò bié sàn zhī yīn, chǔ wáng cì qí bǎi jīn, yǐ zàng èr zi.
《琴操》曰:其思革子尹文子叔儋子,相与为友,闻楚成王贤,俱往见之,至嵚岩之间,卒逢飘风暴雨,共伏於空柳之下,衣寒粮乏,自度不能俱活,以革子为贤,乃并衣粮与之,二子遂冻饿而死,革子见楚王,楚王知其贤,陈酒设锺鼓而乐之,革子操琴而作别散之音,楚王赐其百金,以葬二子。
yì dà guò guà yuē: kū yáng shēng tī, zhù yuán é wā, jù féng xiào běn gǎi. shēng huá. lǎo fū dé qí nǚ qī.
《易大过卦》曰:枯杨生梯,[注(原讹洼,据冯校本改。)生华。]老夫得其女妻。
jiāo gàn yì lín: yù zhī jìn yuē, què cháo liǔ shù, jiū duó qí chù, rèn lì liè báo, tiān mìng bù yòu.
焦赣《易林》:豫之晋曰,鹊巢柳树,鸠夺其处,任力劣薄,天命不祐。
máo shī: dōng fāng wèi míng yuē: zhé liǔ fán pǔ, liǔ, ruò ě tài píng yù lǎn jiǔ bǎi wǔ shí liù zuò cuì. zhī mù, fán, fān yě, zhé liǔ wèi fān, wú yì yú jìn.
《毛诗》:东方未明曰:折柳樊圃,[柳,弱枙(《太平御览》九百五十六作脆。)之木,樊,藩也,折柳为藩,无益於禁。]
máo shī yì shū yuē: pú liǔ zhī mù èr zhǒng, yī zhǒng pí zhèng bái, kě wèi jiàn gān, chuán yuē: dǒng zé zhī pú, jīn rén yǐ wéi qí guàn, kě wèi shǐ.
《毛诗义疏》曰:蒲柳之木二种,一种皮正白,可为箭竿,传曰:董泽之蒲,今人以为其雚,可为矢。
shī yì shū yuē: shù qǐ, qǐ liǔ yě, shēng shuǐ páng, shù rú liǔ, yè cū ér bái, mù lǐ wēi chì, jīn rén yǐ wéi gǔ, dà dài lǐ yuē: zhēng yuè liǔ tī, tī zhě fā yè yě.
《诗义疏》曰:树杞,杞柳也,生水旁,树如柳,叶粗而白,木理微赤,今人以为毂,《大戴礼》曰:正月柳梯,梯者发叶也。
ěr yǎ yuē: chēng, hé liǔ.
《尔雅》曰:柽,河柳。
shuō wén yuē: yáng, báo liǔ yě, cóng mù yáng shēng, chēng, hé liǔ yě, cóng mù shèng shēng, liǔ, xiǎo yáng yě, cóng mù mǎo shēng yě.
《说文》曰:杨,薄柳也,从木昜声,柽,河柳也,从木圣声,柳,小杨也,从木卯声也。
jìn zhōng xīng shū yuē: táo kǎn míng shí guò rén, wǔ chāng dào zhǒng liǔ, rén yǒu qiè zhī, zhí yú qí jiā, kǎn jiàn ér shí zhī, wèn hé yǐ dào guān liǔ zhǒng, yú shí yǐ wéi shén.
《晋中兴书》曰:陶侃明识过人,武昌道种柳,人有窃之,植于其家,侃见而识之,问何以盗官柳种,于时以为神。
shěn yuē sòng shū yuē: xiāo huì kāi wèi shào fǔ, bù dé zhì, sì nèi zhāi qián xiāng cǎo huì lán xī chǎn chú, liè zhǒng bái liǔ.
沈约《宋书》曰:萧惠开为少府,不得志,寺内斋前香草蕙兰悉铲除,列种白柳。
xù sōu shén jì yuē: shàng yú wèi jīn, jiā zài xiàn běi, hū yǒu yī rén, zhe xiào zǐ fú, zào lì, shǒu jīn yǎn kǒu, lái yì jīn jiā, yǔ yuē: jū yǒu qián yī qiān wàn, tóng qì yì rú zhī, dà liǔ shù qián zài qí xià, qǔ qián dāng de ěr, shū jū dà bù jí, pū xún wèi jūn zuò cǐ, biàn qù, zì ěr chū sān shí nián, suì bù fù lái, jīn yì bù qǔ qián.
《续搜神记》曰:上虞魏金,家在县北,忽有一人,著孝子服,皂笠,手巾掩口,来诣金家,语曰:居有钱一千万,铜器亦如之,大柳树钱在其下,取钱当得耳,书居大不吉,仆寻为君作此,便去,自尔出三十年,遂不复来,金亦不取钱。
shèng hóng zhī jīng zhōu jì yuē: yuán chéng dī biān, xī zhí xì liǔ, lǜ tiáo sàn fēng, qīng yīn jiāo mò.
盛弘之《荆州记》曰:缘城堤边,悉植细柳,绿条散风,清阴交陌。
sān qí lüè jì yuē: tái chéng dōng nán, yǒu pú tái, gāo bā zhàng, shǐ huáng suǒ dùn chù, zài tái xià yíng mǎ, zhì jīn pú shēng yóu yíng, shì shuǐ yáng ér kān wèi jiàn.
三齐略记曰:台城东南,有蒲台,高八丈,始皇所顿处,在台下萦马,至今蒲生犹萦,似水杨而堪为箭。
kǒng shì zhì guài jì yuē: kuài jī shèng yì, cháng chén xīng, lù wèi yǒu xíng rén, jiàn mén nèi liǔ shù shàng, yǒu yī rén, zhǎng èr chǐ, yī zhū yì guān miǎn, fǔ yǐ shé shì shù yè shàng lù, liáng jiǔ, hū jiàn yì, shén yì rú jīng, jù jí yǐn bú jiàn.
孔氏志怪记曰:会稽盛逸,尝晨兴,路未有行人,见门内柳树上,有一人,长二尺,衣朱衣冠冕,俯以舌舐树叶上露,良久,忽见逸,神意如惊,遽即隐不见。
guǎn zǐ yuē: wǔ wò zhī tǔ yí liǔ.
《管子》曰:五沃之土宜柳。
mèng zǐ yuē: xìng yóu qǐ liǔ, yì yóu pēi quān.
《孟子》曰:性犹杞柳,义犹柸棬。
cuī shí sì mín yuè lìng yuē: sān yuè sān rì, yǐ jí shàng chú, cǎi liǔ xù, liǔ xù yù chuāng.
崔寔《四民月令》曰:三月三日,以及上除,采柳絮,柳絮愈疮。
mèng shū yuē: yáng wèi shǐ zhě.
梦书曰:杨为使者。
běn cǎo jīng yuē: liǔ huā yī míng xù.
《本草经》曰:柳花一名絮。
lún yǔ yuē: zuān suì gǎi huǒ, chūn qǔ liǔ yú mù.
《论语》曰:钻燧改火,春取柳榆木。
máo shī yuē: xī wǒ wǎng yǐ, yáng liǔ yī yī.
《毛诗》曰:昔我往矣,杨柳依依。
yòu yuē: dōng mén zhī yáng, qí yè zāng zāng.
又曰:东门之杨,其叶牂牂。
yòu yuē: dōng mén zhī yáng, cì shí yě, hūn yīn shī shí, nán nǚ duō wéi.
又曰:东门之杨,刺时也,婚姻失时,男女多违。
yòu yuē: běi shān yǒu liǔ.
又曰:北山有柳。
yòu yuē: wǎn bǐ liǔ sī, míng tiáo huì huì.
又曰:菀彼柳斯,鸣蜩嘒嘒。
yòu yuē: wǎn liǔ, piān míng. cì yōu wáng yě, bào nüè ér xíng fá bù zhōng, yǒu wǎn zhě liǔ, bù shàng xī yān.
又曰:菀柳,[篇名。]刺幽王也,暴虐而刑罚不中,有菀者柳,不尚息焉。
yáng zhī shuǐ, bù liú shù pú, pú liǔ kě yǐ wéi shǐ.
杨之水,不流束蒲,[蒲柳可以为矢。]
wén xuǎn yuē: xián jū fù, zhǎng yáng yìng bì zhǎo, xiū yáng jiā guǎng jīn.
《文选》曰:闲居赋,长杨映碧沼,脩杨夹广津。
yòu yuē: xì liǔ jiā dào shēng.
又曰:细柳夹道生。
yòu, gāo yáng fú dì chuí.
又,高杨拂地垂。
yòu, èr yuè yáng huā mǎn lù fēi.
又,二月杨花满路飞。
chūn lín běn zì qí, yáng liǔ zuì xiāng yí.
春林本自奇,杨柳最相宜。
yòu yuē: zhǎng yáng yīn qīng zhǎo.
又曰:长杨荫清沼。
yù yù yuán zhōng liǔ.
郁郁园中柳。
pān yuè yòu yuē: liǔ tiáo héng zhe dì, ruò liǔ yīn xiū qú.
潘岳又曰:柳条恒著地,弱柳荫脩衢。
gǔ yuè fǔ yǒu zhé liǔ qū.
古乐府有折柳曲。
yī qí, tài píng yù lǎn jiǔ bǎi wǔ shí qī zuò qí shū. liú quān zhī wèi yì zhōu cì shǐ, xiàn shǔ liǔ shù zhū, tiáo shén zhǎng, zhuàng ruò sī lǚ, wǔ dì zhí yú tài chāng yún hé diàn qián, cháng wán jiē zhī, yuē: yáng liǔ fēng liú kě ài, shì zhāng xù cháng, yù lǎn zuò dāng shí èr zì. jiàn shǎng rú cǐ.
一齐,[《太平御览》九百五十七作齐书。]刘悛之为益州刺史,献蜀柳数株,条甚长,状若丝缕,武帝植於太昌云和殿前,常玩嗟之,曰:杨柳风流可爱,似张绪常,[御览作当时二字。]见赏如此。
jìn, tài píng yù lǎn jiǔ bǎi wǔ shí liù zuò jìn shū: xià huán wēn tiáo tóng. wáng gōng, zì xiào bó, měi zī róng, rén duō yuè zhī, huò mù zhī zhuó zhuó rú chūn yuè zhī liǔ.
晋,[《太平御览》九百五十六作《晋书》:下桓温条同。]王恭,字孝伯,美姿容,人多悦之,或目之濯濯如春月之柳。
huán wēn zì jiāng líng běi xíng, wǎng shǎo shí suǒ, zhǒng liǔ chù, jiē shí wéi, kǎi rán tàn yuē: mù yóu rú cǐ, rén hé yǐ kān, pān zhī zhí tiáo, xuàn rán liú tì.
桓温自江陵北行,往少时所,种柳处,皆十围,慨然叹曰:木犹如此,人何以堪,攀枝执条,泫然流涕。
gù kǎi zhī, zì cháng kāng, chī xìn xiǎo shù, huán xuán cháng yǐ yī yè liǔ yí zhī, yuē: cǐ chán yì yè yě, yǐ zì bì, rén bú jiàn jǐ, kǎi zhī yǐn yè zì bì, xuán jiù nì yān, kǎi zhī xìn bú jiàn, yǐ zhēn zhòng zhī, sú chuán kǎi zhī yǒu sān jué, cǐ chī zhī yī jué.
顾恺之,字长康,痴信小术,桓玄尝以一叶柳诒之,曰:此蝉翳叶也,以自蔽,人不见己,恺之引叶自蔽,玄就溺焉,恺之信不见,以珍重之,俗传恺之有三绝,此痴之一绝。
shān hǎi jīng yuē: wò mín zhī guó yǒu bái liǔ.
《山海经》曰:沃民之国有白柳。
zhàn guó cè yuē: fū yáng héng shù zhī zé shēng, dào shù zhī yì shēng, zhé ér shù zhī yòu shēng, rán shí rén fǔ zhī, yī rén bá zhī, zé wú yáng yǐ, qiě yǐ shí rén zhòng fǔ yì shēng zhī chū, rán ér bù shèng yī rén zhě hé yě, fǔ zhī nán ér qù zhī yì gù yě.
《战国策》曰:夫杨横树之则生,倒树之亦生,折而树之又生,然十人拊之,一人拔之,则无杨矣,且以十人众拊易生之初,然而不胜一人者何也,拊之难而去之易故也。
gǔ jīn zhù yuē: yáng yuán huá ruò dì, wēi fēng zé dà yáo, yún yún. yī míng gāo fēi, yī míng zhú yáo.
《古今注》曰:杨员华弱蒂,微风则大摇,[云云。]一名高飞,一名烛摇。
xiān xián chuán yuē: zhèng jìng yǐ dì àn dàng zuò máo. jiā wèi xí, suí qǐ liǔ zhī yīn.
先贤传曰:郑敬以弟[按当作茅。]葭为席,随杞柳之阴。
yòu yuē: yǒu xì liǔ yíng.
又曰:有细柳营。
shī gǔ shī yuē: bái yáng chū shēng shí, nǎi zài yù zhāng shān, shàng yè fú qīng yún, xià gēn tōng huáng quán.
【诗】古诗曰:白杨初生时,乃在豫章山,上叶拂青云,下根通黄泉。
liáng jiǎn wén dì yǒng liǔ shī yuē: chuí yīn mǎn shàng lù, jié cǎo zǎo zhī chūn, huā xù shí suí niǎo, fēng zhī lǚ fú chén, yù sàn yī yī cǎi, shí yào gē chuī rén.
梁简文帝咏柳诗曰:垂阴满上路,结草早知春,花絮时随鸟,风枝屡拂尘,欲散依依采,时要歌吹人。
yòu shé yáng liǔ shī yuē: yáng liǔ luàn chéng sī, pān zhé shàng chūn shí, yè mì niǎo fēi ài, fēng qīng huā luò chí, chéng gāo duǎn xiāo fā, lín kōng huà jiǎo bēi, qǔ zhōng wú bié yì, bìng shì wèi xiāng sī.
又折杨柳诗曰:杨柳乱成丝,攀折上春时,叶密鸟飞碍,风轻花落迟,城高短箫发,林空画角悲,曲中无别意,并是为相思。
yòu hé xiāng dōng wáng yáng yún lóu yán liǔ shī yuē: ài ài yáng yún tái, chūn liǔ fā xīn méi, liǔ zhī wú jí ruǎn, chūn fēng suí yì lái, tán tuō qīng wéi bì, líng lóng zhū shàn kāi, jiā rén yǒu suǒ wàng, chē shēng fēi shì léi.
又和湘东王阳云楼檐柳诗曰:暧暧阳云台,春柳发新梅,柳枝无极软,春风随意来,潭拖青帷闭,玲珑朱扇开,佳人有所望,车声非是雷。
liáng yuán dì yǒng yáng yún lóu yán liǔ shī yuē: yáng liǔ fēi huā shù, yī lóu zì jué chūn, zhī biān tōng fěn sè, yè lǐ yìng chuī lún, dài rì jiāo lián yǐng, yīn chuī sǎo xí chén, fú yán yīng yǒu yì, piān yí táo lǐ rén.
梁元帝咏阳云楼檐柳诗曰:杨柳非花树,依楼自觉春,枝边通粉色,叶里映吹纶,带日交帘影,因吹扫席尘,拂檐应有意,偏宜桃李人。
yòu shé yáng liǔ shī yuē: wū shān wū xiá zhǎng, chuí liǔ fù chuí yáng, tóng xīn yí tóng zhé, gù rén huái gù xiāng, shān shì lián huā yàn, liú rú míng yuè guāng, hán yè yuán míng chè, yóu zǐ lèi zhān shang.
又折杨柳诗曰:巫山巫峡长,垂柳复垂杨,同心宜同折,故人怀故乡,山似莲花艳,流如明月光,寒夜猿鸣澈,游子泪沾裳。
yòu lù liǔ shī yuē: cháng tiáo chuí fú dì, qīng huā shàng zhú fēng, lù zhān yí rǎn lù, yè xiǎo wèi zhāng kōng.
又渌柳诗曰:长条垂拂地,轻花上逐风,露霑疑染渌,叶小未鄣空。
liáng liú miǎo shé yáng liǔ shī yuē: gāo lóu shí zài bié, yáng liǔ zhuó sī zhī, zhāi yè jīng kāi shǐ, pān zhī hèn jiǔ lí, nián nián zǔ yīn xī, yuè yuè jiǎn róng yí, chūn lái shuí bù sī, xiǎng sī jūn zì zhī.
梁刘邈折杨柳诗曰:高楼十载别,杨柳濯丝枝,摘叶惊开驶,攀枝恨久离,年年阻音息,月月减容仪,春来谁不思,想思君自知。
liáng shěn yuē wán tíng liǔ shī yuē: qīng yīn fú jiàn zhāng, jiā dào lián wèi yāng, yīn fēng jié fù jiě, zhān lù róu qiě zhǎng, chǔ fēi sī yù jué, bān nǚ lèi chéng háng, liú rén wèi yīng qù, wèi cǐ hái gù xiāng.
梁沈约玩庭柳诗曰:轻阴拂建章,夹道连未央,因风结复解,霑露柔且长,楚妃思欲绝,班女泪成行,留人未应去,为此还故乡。
chén zǔ sūn dēng yǒng liǔ shī yuē: chí dào zàng wū rì, yù yù zhèng fān fēng, chōu cuì zhēng lián yǐng, fēi mián luàn shàng kōng, gāo yè lín cháo sāi, zhǎng zhī fú hàn gōng, yù yàn shāng pān zhé, sān chūn héng dí zhōng.
陈祖孙登咏柳诗曰:驰道藏乌日,郁郁正翻风,抽翠争连影,飞绵乱上空,高叶临朝塞,长枝拂汉宫,欲验伤攀折,三春横笛中。
fù wèi wén dì liǔ fù, xī jiàn ān wǔ nián, shàng yǔ yuán shào zhàn yú guān dù shí, yú shǐ zhí sī liǔ, zì bǐ qì jīn, shí yǒu wǔ zài yǐ, gǎn wù shāng huái, nǎi zuò sī fù, yuē: yī zhōng yù zhī wěi mù, guī zī miào qí kě zhēn, bǐ shù huì zhī wèi dòng, gù zhào méng ér xiān chén, yīng lóng shí ér fán yù, yáng cuì yè zhī qīng chún, xiū gàn yǎn jiǎn yǐ hóng zhǐ, róu tiáo ā nà ér shé shēn, shàng fú shū ér bèi sàn, xià jiāo cuò ér lóng lín, zài yú nián zhī èr qī, zhí sī liǔ hū zhōng tíng, shǐ wéi cùn ér gāo chǐ, jīn lián gǒng ér jiǔ chéng, jiē rì yuè zhī shì mài, hū wěi wěi yǐ chuán zhēng, xī zhōu yóu ér chù cǐ, jīn shū hū ér fú xíng, gǎn yí wù ér huái gù, fǔ chóu chàng yǐ shāng qíng.
【赋】魏文帝柳赋,昔建安五年,上与袁绍战於官渡时,余始植斯柳,自彼迄今,十有五载矣,感物伤怀,乃作斯赋,曰:伊中域之伟木,瑰姿妙其可珍,彼庶卉之未动,固肇萌而先辰,应隆时而繁育,扬翠叶之青纯,脩幹偃蹇以虹指,柔条阿那而蛇伸,上扶疏而孛散,下交错而龙鳞,在余年之二七,植斯柳乎中庭,始围寸而高尺,今连拱而九成,嗟日月之逝迈,忽亹亹以遄征,昔周游而处此,今倏忽而弗形,感遗物而怀故,俯惆怅以伤情。
wèi yīng chàng yáng liǔ fù yuē: fù yáng chūn zhī hé jié, zhí xiān liǔ yǐ chéng liáng, shū fēng jié ér guǎng bù, fēn yù bó yǐ fū yáng, sān chūn shū qí yǎn guò, jǐng rì hè qí chuí guāng, zhèn hóng tiáo ér yuǎn shòu, huí yún gài yú zhōng táng.
魏应玚杨柳赋曰:赴阳春之和节,植纤柳以承凉,摅丰节而广布,纷郁勃以敷阳,三春倏其奄过,景日赫其垂光,振鸿条而远寿,回云盖於中唐。
wèi fán qīn liǔ fù yuē: yǒu jì shēng zhī gū liǔ, tuō yú qǐn zhī nán yú, shùn zhào yáng yǐ tǔ yá, yīn chūn fēng yǐ yáng fū, jiāo lǜ yè ér zhòng pā, zhuǎn fēn cuò yǐ fú shū, yù qīng qīng yǐ chàng mào, fēn rǎn rǎn yǐ lù lí, jìn zhāo lù zhī qīng yè, yào huá cǎi zhī yī yī.
魏繁钦柳赋曰:有寄生之孤柳,讬余寝之南隅,顺肇阳以吐牙,因春风以扬敷,交绿叶而重葩,转纷错以扶疏,郁青青以畅茂,纷冉冉以陆离,浸朝露之清液,曜华采之猗猗。
wèi wáng càn liǔ fù yuē: xī wǒ jūn zhī dìng wǔ, gǎi tiān jiè ér cú zhēng, yuán zǐ cóng ér fǔ jūn, zhí jiā mù yú zī tíng, lì chūn qiū yǐ yú jì, xíng fù chū yú sī xiāng, lǎn zī shù zhī fēng mào, fēn yǐ nǐ yǐ xiū zhǎng, zhī fú shū ér tán bù, jīng sēn shāo yǐ fèn yáng.
魏王粲柳赋曰:昔我君之定武,改天届而徂征,元子从而抚军,植佳木于兹庭,历春秋以逾纪,行复出於斯乡,览兹树之丰茂,纷旖旎以脩长,枝扶疏而覃布,茎森梢以奋扬。
jìn chéng gōng suí liǔ fù yuē: zhái jīng yǔ zhī xī piān, bīn dú bí zhī qīng qú, qǐ héng mén yú dà lù, lín jiǔ dá zhī tōng qú, mǐn xíng lǚ zhī mí xiū, shù shuāng liǔ yú dào yú, mí nián zǎi ér chéng yīn, fēn dàn yuán ér fú shū.
晋成公绥柳赋曰:宅京宇之西偏,滨犊鼻之清渠,启横门於大路,临九达之通衢,愍行旅之靡休,树双柳於道隅,弥年载而成阴,纷惮援而扶疏。
jìn wǔ jí zhī liǔ huā fù yuē: bù jiāng gāo xī chěng wàng, gǎn chūn liǔ zhī yī yī, chuí kē yè ér yún bù, yáng líng huá ér xuě fēi, huò fēng huí ér yóu báo, huò wù luàn ér biāo líng, yě jìng huì ér tóng jiàng, wù jūn sè ér qí míng.
晋伍辑之柳花赋曰:步江皋兮骋望,感春柳之依依,垂柯叶而云布,扬零华而雪飞,或风回而游薄,或雾乱而飚零,野净秽而同降,物均色而齐明。
jìn fù xuán liǔ fù yuē: wú bāng rǎng ér bù zhí xī, xiàng qián dào zhī lǚ qiān, fēn yī mí yǐ cóng fēng xī, ruò jiāng wǎng ér fù xuán.
晋傅玄柳赋曰:无邦壤而不植兮,象乾道之屡迁,纷猗靡以从风兮,若将往而复旋。
xù wèi chén wáng cáo zhí liǔ sòng xù yuē: yú yǐ xián xiá, jià yán chū yóu, guò yǒu rén yáng dé zǔ zhī jiā, shì qí wū yǔ liào kuò, tíng zhōng yǒu yī liǔ shù, liáo xì kān qí zhī yè, gù zhe sī wén, biǎo zhī yí hàn, suì yīn cí shì, yǐ jī dāng jīn zhī shì.
【序】魏陈王曹植柳颂序曰:余以闲暇,驾言出游,过友人杨德祖之家,视其屋宇廖廓,庭中有一柳树,聊戏刊其枝叶,故著斯文,表之遗翰,遂因辞势,以讥当今之士。
chēng
◇柽
ěr yǎ yuē: chēng, hé liǔ, hé páng chì jīng xiǎo yáng yě.
《尔雅》曰:柽,河柳,[河旁赤茎小杨也。]
nán yuè zhì yuē: suí nán xiàn duō lián shān chēng sōng qǐ zǐ.
《南越志》曰:绥南县多连山柽松杞梓。
shī liáng jiǎn wén dì yǒng chēng shī yuē: líng hán jìng zhēn jié, fù xuě gù nán kuī, wú cán yún mǔ guì, jù jiǎn shān hú zhī.
【诗】梁简文帝咏柽诗曰:凌寒竞贞节,负雪固难亏,无惭云母桂,讵减珊瑚枝。
sòng liáng jiāng yān chēng sòng yuē: bì yè ān ǎi, chēng kē xī xì, fāng lòu yún jiǎ, yuǎn xiào jīng jí.
【颂】梁江淹柽颂曰:碧叶菴蔼,赪柯翕赩,方陋筠槚,远笑荆棘。
jiāo
◇椒
chūn qiū yùn dòu shū yuē: yù héng xīng sàn wèi jiāo.
《春秋运斗枢》曰:玉衡星散为椒。
ěr yǎ huǐ mù, dà jiāo yě, jīn jiāo shí dà zhě míng huǐ mù yě.
《尔雅》{毁木},大椒也,[今椒实大者名{毁木}也。]
shān hǎi jīng yuē: qín gǔ zhī shān, qí mù duō jiāo, jǐng shān duō qín jiāo.
《山海经》曰:琴鼓之山,其木多椒,景山多秦椒。
máo shī yuē: jiāo liáo zhī shí.
《毛诗》曰:椒聊之实。
fàn zi jì rán yuē: shǔ jiāo chū wǔ dū, chì sè zhě shàn, qín jiāo chū tiān shuǐ lǒng xī, xì zhě shàn.
范子《计然》曰:蜀椒出武都,赤色者善,秦椒出天水陇西,细者善。
lí sāo yuē: zá shēn jiāo yǔ jūn guì, shēn, zhòng yě.
《离骚》曰:杂申椒与菌桂,[申,重也。]
yòu, bō jiāo fāng xī chéng táng, bù xiāng jiāo yú táng shàng.
又,播椒芳兮成堂,[布香椒於堂上。]
yòu, diàn guì jiǔ xī jiāo jiāng.
又,奠桂酒兮椒浆。
sūn qīng zǐ yuē: mín zhī shì wǒ, huān ruò fù mǔ, qí hǎo wǒ, fēn ruò jiāo lán.
《孙卿子》曰:民之视我,驩若父母,其好我,芬若椒兰。
yīng shào hàn guān yí yuē: huáng hòu chēng jiāo fáng, qǔ qí shí màn yán yíng shēng, yǐ jiāo tú shì, yì qǔ qí wēn nuǎn.
应劭《汉官仪》曰:皇后称椒房,取其实曼延盈升,以椒涂室,亦取其温暖。
zhāng fán hàn jì yuē: huán dì dòu huáng hòu bēng, zhōng cháng shì cáo jié wáng fǔ, yù yǐ guì rén lǐ zàng, tài wèi lǐ gù, zì jué tài píng yù lǎn jiǔ bǎi wǔ shí bā zuò fú. yú qǐ, dǎo jiāo zì suí, wèi qī zǐ yuē: ruò tài hòu bù dé pèi huán dì, wú bù shēng huán yǐ.
张璠《汉记》曰:桓帝窦皇后崩,中常侍曹节王甫,欲以贵人礼葬,太尉李固,自抉[《太平御览》九百五十八作扶。]舆起,捣椒自随,谓妻子曰:若太后不得配桓帝,吾不生还矣。
cuī shí sì mín yuè lìng yuē: zhēng yuè zhī dàn, jìn jiǔ jiàng shén bì, shì jiā wú dà xiǎo, cì zuò xiān zǔ zhī qián, zǐ sūn gè shàng jiāo jiǔ yú qí jiā zhǎng, chēng jǔ bái.
崔寔《四民月令》曰:正月之旦,进酒降神毕,室家无大小,次坐先祖之前,子孙各上椒酒於其家长,称举白。
wèi shì chūn qiū tóng yì yuē: zhōng yáo bì shù zǐ huì zhī mǔ, chù qí fū rén, wén dì mìng yáo fù yān, yáo huì fèn, cān jiāo zhì jìn, dì nǎi zhǐ.
《魏氏春秋同异》曰:锺繇嬖庶子会之母,黜其夫人,文帝命繇复焉,繇恚忿,餐椒致禁,帝乃止。
shì shuō: shí chóng yǐ jiāo wèi ní, ní wū, wáng jūn fū yǐ chì shí zhī ní bì.
《世说》:石崇以椒为泥,泥屋,王君夫以赤石脂泥壁。
yuán shén qì: jiāo jiāng yù wēn, pú yì cōng.
《援神契》:椒姜御温,蒲益聪。
bó wù zhì yuē: wài guó shì fǎ, yǐ jiǔ jìn, lìng jí gān, yǐ má yóu zhēng zhī, hòu pù sān rì, shāi jiāo xiè, yǐ yì duō shǎo hé tóu zhī, hú jiāo jiǔ fāng, yǐ hǎo jiǔ wǔ shēng, gān jiāng yī liǎng, hú jiāo qī shí méi, mò hǎo shí liú wǔ méi, guǎn shōu jì jù yǒu é. zhe zhōng xià qì.
《博物志》曰:外国豉法,以酒浸,令极乾,以麻油蒸之,后曝三日,筛椒屑,以意多少合投之,胡椒酒方,以好酒五升,乾姜一两,胡椒七十枚,末好石榴五枚,管收计[句有讹。]著中下气。
máo shī yuē: yí wǒ wò jiāo, nán nǚ jié qíng hǎo yě.
《毛诗》曰:贻我握椒,男女结情好也。
wén xuǎn yuē: dài wáng zhī fēng, pái huái jiāo guì zhī jiān.
《文选》曰:大王之风,徘徊椒桂之间。
sòng jìn liú zhēn qī yuán rì xiàn jiāo huā sòng yuē: měi zāi líng pā, yuán cǎi yuán xiàn, shèng róng yìng zhī, yǒng shòu yú wàn.
【颂】晋刘臻妻元日献椒花颂曰:美哉灵葩,爰采爰献,圣容映之,永寿於万。
shǔ jiāo jiǔ fú zhī, tóu bù bái, lìng hán zhě rè, rè zhě qīng, qīng zhě zhòng, chū wǔ dū, chì sè zhě, àn běn tiáo jiàn běn cǎo jīng, mò jù xià yǒu tuō wén.
蜀椒久服之,头不白,令寒者热,热者轻,轻者重,出武都,赤色者,[按本条见本草经,末句下有脱文。]
lí sāo: quán bì xī zǐ tán, fāng jiāo xī chéng táng, àn cǐ yǔ shàng tiáo, dāng yí qián yì lèi zhōng.
《离骚》:荃壁兮紫坛,芳椒兮成堂,[按此与上条,当移前艺类中。]
míng jìn chéng gōng suí jiāo huá míng yuē: jiā zāi fāng jiāo, zài fán qí shí, jué wèi wéi zhēn, juān chú bǎi jí, zhào wéi suì shǐ, yuè zhèng yuán rì, yǒng jiè méi shòu, yǐ qí chū jí.
【铭】晋成公绥椒华铭曰:嘉哉芳椒,载繁其实,厥味惟珍,蠲除百疾,肇惟岁始,月正元日,永介眉寿,以祈初吉。
zàn jìn guō pú jiāo zàn yuē: jiāo zhī guàn zhí, shí fán yǒu zhēn, xūn lín liè báo, bó qí fēn xīn, fú zhī bù yǐ, dòng jiàn tōng shén.
【赞】晋郭璞椒赞曰:椒之灌植,实繁有榛,薰林烈薄,馞其芬辛,服之不已,洞见通神。
zǐ
◇梓
dà chuán yuē: bó qín kāng shū jiàn zhōu gōng, sān jiàn ér sān chī, shāng zǐ yuē: èr sān zi guān hū nán shān zhī yīn, jiàn zǐ, jìn rán shí ér fǔ, jìn, sù mào. èr zi jiàn shāng zi, yuē: zǐ zhě, zǐ dào yě, èr zi rù mén ér qū, dēng táng ér guì, zhōu gōng fú qí shǒu, láo ér shí zhī.
大传曰:伯禽康叔见周公,三见而三笞,商子曰:二三子观乎南山之阴,见梓,晋然实而俯,[晋,肃貌。]二子见商子,曰:梓者,子道也,二子入门而趋,登堂而跪,周公拂其首,劳而食之。
máo shī yuē: wéi sāng yǔ zǐ, bì gōng jìng zhǐ, yǐ tóng zǐ qī, yuán fá qín sè, běi shān yǒu zǐ.
《毛诗》曰:惟桑与梓,必恭敬止,椅桐梓漆,爰伐琴瑟,北山有梓。
qiū xiǎo yè fù, běn tiáo tài píng yù lǎn jiǔ bǎi wǔ shí bā zuò ěr yǎ yuē qiū xiǎo yè yuē jiǎ.
秋小叶复,[本条《太平御览》九百五十八作尔雅曰楸小叶曰榎。]
zuǒ zhuàn yuē: jì sūn wèi yǐ shù liù jiǎ yú pú pǔ dōng mén zhī wài, dìng sì hōng, jiàng qìng qǐng pú pǔ zhī jiǎ yǐ wéi chèn, jūn zǐ yuē: duō xíng wú lǐ, bì zì jí yě.
《左传》曰:季孙为已树六槚於蒲圃东门之外,定姒薨,匠庆请蒲圃之槚以为榇,君子曰:多行无礼,必自及也。
lǐ dòu wēi yí yuē: jūn chéng huǒ ér wáng, qí zhèng hé píng, zǐ wèi cháng shēng.
《礼斗威仪》曰:君乘火而王,其政和平,梓为常生。
ěr yǎ yuē: yú, shǔ zǐ.
《尔雅》曰:楰,鼠梓。
shǐ jì yuē: zi xū gào qí rén yuē: bì shù zǐ wú mù shàng.
《史记》曰:子胥告其人曰:必树梓吾墓上。
hàn yuán dì chū guāng nián, huáng hòu zēng zǔ fù jǐ nán píng líng wáng bó mù mén zǐ zhù, zú shēng zhī yè, shàng qū, liú xiàng yǐ wéi wáng shì dài hàn zhī xiàng, shì wáng mǎng zhī suì.
汉元帝初光年,皇后曾祖父济南平陵王伯墓门梓柱,卒生枝叶,上屈,刘向以为王氏代汉之象,是王莽之岁。
wèi zi fū rù gōng, suì yú bù dé jiàn, tì qì qǐng chū, yuē: wú zuó mèng zi fū zhōng tíng shēng zǐ shù, chū fēi zhì gào hū, běn tiáo tài píng yù lǎn jiǔ bǎi wǔ shí bā zuò hàn wǔ gù shì, chū fēi zhì gào hū zuò qǐ fēi tiān hū.
卫子夫入宫,岁馀不得见,涕泣请出,曰:吾昨梦子夫中庭生梓树,出非至告乎,[本条《太平御览》九百五十八作汉武故事,出非至告乎作岂非天乎。]
cáo zi jiàn shū yuē: zhǎn sì bīn zhī zǐ, yǐ wéi zhēng yě.
曹子建书曰:斩泗滨之梓,以为筝也。
guì
◇桂
chūn qiū yùn dòu shū yuē: jiāo guì hé gāng yáng, jiāo guì, yáng xīng zhī jīng suǒ shēng yě, hé yóu lián tǐ ér shēng yě.
《春秋运斗枢》曰:椒桂合刚阳,[椒桂,阳星之精所生也,合犹连体而生也。]
shān hǎi jīng yuē: zhāo yáo zhī shān, qí shàng duō guì, guì zhǎng zhàng yú, wèi xīn. gāo tú zhī shān, shàng duō guì mù.
《山海经》曰:招摇之山,其上多桂,[桂长丈馀,味辛。]皋涂之山,上多桂木。
guì mù tài píng yù lǎn jiǔ bǎi wǔ shí qī zuò lín. bā shù, zài bēn yú dōng, bā shù chéng lín, yán qí dà yě, bēn yú, pān yú.
桂木[《太平御览》九百五十七作林。]八树,在贲隅东,[八树成林,言其大也,贲隅,番禺。]
lǐ dòu wēi yí yuē: jūn chéng jīn ér wáng, qí zhèng sòng píng, fāng guì cháng shēng.
《礼斗威仪》曰:君乘金而王,其政讼平,芳桂常生。
chūn qiū qián tán bā yuē: gōng guì míng, xià tǔ zhū hóu hào yǒu shēng, guì hǎo mù, zhí yú gōng zhōng, yóu tiān zǐ fēng yǒu shēng yù zhě wèi zhū hóu, lìng tài píng yù lǎn jiǔ bǎi wǔ shí qī zuò jīn. nǎi míng, shì nǎi chéng shēng míng yú xià tǔ zhī xiáng yě.
《春秋潜潭巴》曰:宫桂鸣,下土诸侯号有声,[桂好木,植於宫中,犹天子封有声誉者为诸侯,令(《太平御览》九百五十七作今。)乃鸣,是乃成声名於下土之祥也。]
chǔ cí yuē: guì zhào xī lán yì. yòu, guì dòng xī lán lǎo.
《楚辞》曰:桂棹兮兰枻。又,桂栋兮兰橑。
yòu yuē: jié guì zhī xī yán zhù.
又曰:结桂枝兮延伫。
yòu, guì shù cóng shēng xī shān zhī yōu, yǎn jiǎn lián juǎn xī zhī xiāng liáo.
又,桂树丛生兮山之幽,偃蹇连卷兮枝相缭。
yòu yuē: lì guì shù zhī dōng róng.
又曰:丽桂树之冬荣。
yòu yuē: pèi wú chéng xī guì zhōu.
又曰:沛吾乘兮桂舟。
lǚ shì chūn qiū: yī yǐn shuō yuē: wù zhī měi zhě, zhāo yáo zhī guì.
《吕氏春秋》:伊尹说曰:物之美者,招摇之桂。
zhàn guó cè yuē: sū qín wèi chǔ wáng yuē: chǔ guó shí guì yú yù, xīn guì yú guì.
《战国策》曰:苏秦谓楚王曰:楚国食贵於玉,薪贵於桂。
hán shī wài zhuàn yuē: sòng yù yīn qí yǒu jiàn chǔ xiāng wáng, xiāng wáng dài zhī wú yǐ yì, ràng qí yǒu, qí yǒu yuē: fū jiāng guì yīn dì ér shēng, bù yīn dì ér xīn, nǚ yīn méi ér jià, bù yīn méi ér qīn.
《韩诗外传》曰:宋玉因其友见楚襄王,襄王待之无以异,让其友,其友曰:夫姜桂因地而生,不因地而辛,女因媒而嫁,不因媒而亲。
liè xiān chuán yuē: fàn lǐ hǎo shí guì, yǐn shuǐ mài yào, rén shì shì jiàn zhī.
《列仙传》曰:范蠡好食桂,饮水卖药,人世世见之。
yòu yuē: guì fù, xiàng lín rén, cháng fú guì pí yè, yǐ guī nǎo hé zhī.
又曰:桂父,象林人,常服桂皮叶,以龟脑和之。
hàn shū: lù jiǎ chuán yuē: wèi tā xiàn guì dù èr qì, guì shù zhī dù chóng yě.
《汉书》:陆贾传曰:尉他献桂蠹二器,[桂树之蠹虫也。]
guǎng zhì yuē: guì chū hé pǔ, ér shēng bì yú gāo shān zhī diān, dōng xià cháng qīng, qí lèi zì wèi lín, jiān wú zá shù, jiāo zhǐ zhì guì yuán.
《广志》曰:桂出合浦,而生必於高山之巅,冬夏常青,其类自为林,间无杂树,交阯置桂园。
shén xiān chuán yuē: lí lóu gōng fú zhú zhī, ěr guì dé xiān, xǔ yóu fù, jī shān dé dān shí guì yīng, jīn zài zhōng yuè.
《神仙传》曰:离娄公服竹汁,饵桂得仙,许由父,箕山得丹石桂英,今在中岳。
hǎn zǐ yuē: lǔ rén yǒu hǎo diào zhě, yǐ guì wèi ěr, huáng jīn wèi gōu.
《阚子》曰:鲁人有好钓者,以桂为饵,黄金为钩。
luó fú shān jì yuē: luó fú shān dǐng yǒu guì, shān hǎi jīng yuē: suǒ wèi bēn yú zhī guì.
《罗浮山记》曰:罗浮山顶有桂,《山海经》曰:所谓贲禺之桂。
lín hǎi jì yuē: shí shān wàng zhī rú xuě, shān yǒu hú, chuán yún jīn é zhī suǒ jí, bā guì zhī suǒ zhí.
《临海记》曰:石山望之如雪,山有湖,传云金鹅之所集,八桂之所植。
shuō wén yuē: guì jiāng nán mù, bǎi yào zhī zhǎng.
《说文》曰:桂江南木,百药之长。
ěr yǎ yuē: qǐn, mù guì, pí hòu yuē mù guì, yī shù, èr zì yǎn.
《尔雅》曰:梫,木桂,皮厚曰木桂,一树,[二字衍。]
hàn wǔ dì dào lǐ fū rén fù yuē: qì qián yǐ qī lì xī, guì zhī luò ér xiāo wáng, shén qióng qióng ér yáo guǐ xī, jīng fú yóu ér qù jiāng, huái nán wáng ān hǎo dào, gǎn bā gōng, gòng dēng shān, shǎo pān guì shù, ān zuò shī yuē: pān guì shù xī liáo yān liú.
汉武帝悼李夫人赋曰:气潜以凄戾兮,桂枝落而销亡,神茕茕而遥鬼兮,精浮游而去疆,淮南王安好道,感八公,共登山,少攀桂树,安作诗曰:攀桂树兮聊淹留。
yì wù zhì yuē: guì zhī guàn shēng, bì cuì qí zú, kē yè bù yú, dōng xià cháng lǜ, fěi guì zhí, jù yǒu tuō wén. zài hu sōng yuè.
《异物志》曰:桂之灌生,必粹其族,柯叶不渝,冬夏常绿,匪桂植,[句有脱文。]在乎嵩岳。
wén xuǎn yuē: qiū fēng shēng guì zhī.
《文选》曰:秋风生桂枝。
yòu, cāng cāng shān zhōng guì, tuán tuán shuāng lù sè, guì zhī shēng zì zhí.
又,苍苍山中桂,团团霜露色,桂枝生自直。
yòu, guì shù dōng róng.
又,桂树冬荣。
wú dōu fù, dān guì guàn cóng.
吴都赋,丹桂灌丛。
tiān tāi fù yuē: bā guì sēn tǐng yǐ líng shuāng.
天台赋曰:八桂森挺以凌霜。
guì jiāo xìn fāng, ér fēi yuán lín zhī shí.
桂椒信芳,而非园林之实。
shān hǎi jīng yuē: guì shēng nán yú, bá cuì cén lǐng, guǎng xī pā líng, shuāng xiù jīn yǐng, qì wáng bǎi yào, sēn rán yún tǐng, àn cǐ guō pú guì zàn, jiàn xià, chóng chū yīng shān.
《山海经》曰:桂生南隅,拔萃岑岭,广熙葩陵,霜秀津颖,气王百药,森然云挺,[按此郭璞桂赞,见下,重出应删。]
lú shān jì yuē: shān yǒu sān shí liáng, guǎng bù yíng chǐ, fǔ xì zhě tài píng yù lǎn jiǔ bǎi wǔ shí qī zuò yǎo. rán wú dǐ, wú měng jiàng dì zǐ guò cǐ liáng, jiàn lǎo wēng zuò guì shù xià, yǐ yù bēi chéng gān lù yǔ měng.
庐山记曰:山有三石梁,广不盈尺,俯盻者[《太平御览》九百五十七作杳。]然无底,吴猛将弟子过此梁,见老翁坐桂树下,以玉杯承甘露与猛。
shì shuō yuē: kè wèn chén jì fāng yuē: zú xià jiā jūn tài qiū, yǒu hé gōng dé, ér hé tiān xià zhòng míng, dá yuē: wú jiā jūn, pì rú guì shù shēng tài shān zhī ā, shàng yǒu wàn rèn zhī gāo, xià yǒu bù cè zhī quán, shàng wèi gān lù suǒ zhān, xià wèi chuān quán suǒ rùn, dāng sī zhī shí, guì shù yān zhī tài shān zhī gāo, chuān quán zhī shēn, bù zhī yǒu gōng dé yú.
《世说》曰:客问陈季方曰:足下家君太丘,有何功德,而荷天下重名,答曰:吾家君,譬如桂树生太山之阿,上有万仞之高,下有不测之泉,上为甘露所霑,下为川泉所润,当斯之时,桂树焉知太山之高,川泉之深,不知有功德欤。
zhuāng zi, guì kě shí, gù fǔ fá zhī, fū rén shēng tiān dì zhī jiān, yóu chěng sì ér guò xì, rán zài yòng zhī, yǒu yíng qiè cuàn zhī bù zú, shí zhī zé yàn, yī zé lìng rén yòng qí shēn yě, ruò cuàn zhī rán, gù yuē bù zú, ruò yòng zhī yú shàn, zé yǔ tiān dì xiāng bì.
庄子,桂可食,故斧伐之,夫人生天地之间,犹骋驷而过隙,然在用之,有盈箧爨之不足,食之则厌,一则令人用其身也,若爨之然,故曰不足,若用之於善,则与天地相弊。
yòu, chūn huá qiū yīng míng yuē guì, àn běn tiáo shī zi wén, jiàn xià, chóng chū yīng shān.
又,春华秋英名曰桂,[按本条尸子文,见下,重出应删。]
dòng míng jì yuē: fēng guò guó, xiàn néng yán zhī guī, qīng yù xiá, shuò rì wéi guì lù yǐ yǐn zhī, zhì zhī yú tōng fēng zhī qì.
《洞冥记》曰:酆过国,献能言之龟,青玉匣,朔日惟桂露以饮之,置之於通风之器。
gān quán gōng nán, yǒu kūn míng, zhōng yǒu líng bō diàn, jiē yǐ guì wèi zhù, fēng lái zì xiāng, míng běn běn tiáo zuò hàn wǔ gù shì, àn jīn jiàn sān fǔ huáng tú.
甘泉宫南,有昆明,中有灵波殿,皆以桂为柱,风来自香,[明本本条作汉武故事,按今见三辅黄图。]
shí yí jì yuē: dài míng tài píng yù lǎn jiǔ bǎi wǔ shí qī míng zì wú, cǐ yǎn. yú yī míng fú zhé, běi yǒu yù liáng qiān zhàng, jià xuán liú zhī shàng, fēng páng yǒu dān guì, mò zǐ bái, kě wèi zhōu.
《拾遗记》曰:岱名[《太平御览》九百五十七名字无,此衍。]舆一名浮折,北有玉梁千丈,驾玄流之上,峰旁有丹桂,墨紫白,可为舟。
shǐ huáng qǐ dìng míng tái, qióng sì fāng mù, nán dé biāo yǒu bì, shì, jù yǒu tuō wén.
始皇起定明台,穷四方木,南得熛有碧,是,[句有脱文。]
àn hé zhī běi, yǒu zǐ guì chéng lín, qún xiān ěr yān, hán zhōng cǎi yào shī yuē: àn hé zhī guì, shí dà rú sù, dé ér shí zhī, hòu tiān ér lǎo.
闇河之北,有紫桂成林,群仙饵焉,韩终采药诗曰:闇河之桂,实大如粟,得而食之,后天而老。
lí sāo yuē: guì shù liè xī fēn fū, tǔ zǐ huā xī bù tiáo, shí gū luán zhī liǎng jū, jīn jí xī wéi xiāo.
《离骚》曰:桂树列兮纷敷,吐紫花兮布条,实孤鸾之两居,今集兮唯鸮。
yòu yuē: chéng chì bào xī cóng wén lí, huá yí chē xī jié guì qí.
又曰:乘赤豹兮从文貍,华移车兮结桂旗。
yòu yuē: yǐn jūn ruò zhī zhāo lù xī, gòu guì mù yǐ wéi shì.
又曰:饮菌若之朝露兮,构桂木以为室。
yòu yuē: guì dù bù zhī suǒ yān liú xī, liǎo chóng bù zhī sǐ hū kuí yè, gé lěi lèi zhī yú guì shù, yù xiǎo rén zài wèi.
又曰:桂蠹不知所淹留兮,蓼虫不知死乎葵叶,葛藟累之於桂树,[喻小人在位。]
shī zǐ yuē: chūn huá qiū yīng yuē guì.
《尸子》曰:春华秋英曰桂。
xuǎn yuē: qīng xiá zá guì qí.
《选》曰:青霞杂桂旗。
yòu, guì dòng liú xià biāo.
又,桂栋留夏飚。
yòu, jiǎo jūn guì yǐ rèn huì.
又,矫菌桂以纫蕙。
shī liáng fàn yún yǒng guì shī yuē: nán zhōng yǒu bā shù, fán huá wú sì shí, bù shí fēng shuāng kǔ, ān zhī líng luò qī.
【诗】梁范云咏桂诗曰:南中有八树,繁华无四时,不识风霜苦,安知零落期。
liáng yǔ jiān wú yǒng guì shù shī yuē: xīn cóng rù wàng yuàn, jiù gàn bié céng chéng, qiàn shì jīn yí chù, hé rú yuè lǐ shēng.
梁庾肩吾咏桂树诗曰:新丛入望苑,旧幹别层城,倩视今移处,何如月里生。
zhōu wáng bāo yǒng dìng lín sì guì shù shī yuē: suì yú diāo wǎn yè, nián zhì zhǎng xīn wéi, yuè lún sān wǔ yìng, wū shēng bā jiǔ fēi.
周王褒咏定林寺桂树诗曰:岁馀彫晚叶,年至长新围,月轮三五映,乌生八九飞。
zàn jìn guō pú guì zàn yuē: guì shēng nán yì, bá cuì cén lǐng, guǎng mò xī pā, líng shuāng jīn yǐng, qì wáng bǎi yào, sēn rán yún tǐng.
【赞】晋郭璞桂赞曰:桂生南裔,拔萃岑岭,广莫熙葩,凌霜津颖,气王百药,森然云挺。
fēng
◇枫
shān hǎi jīng yuē: huáng dì shā chī yóu, qì qí xiè, huà wéi fēng shù.
《山海经》曰:黄帝杀蚩尤,弃其械,化为枫树。
lí sāo zhāo hún yuē: zhàn zhàn jiāng shuǐ shàng yǒu fēng, mù jí qiān lǐ shāng chūn xīn.
《离骚·招魂》曰:湛湛江水上有枫,目极千里伤春心。
jìn gōng gé míng yuē: huá lín yuán fēng xiāng sān zhū.
《晋宫阁名》曰:华林园枫香三株。
nán fāng cǎo mù zhuàng yuē: fēng xiāng shù, zi dà rú yā luǎn, èr yuè huá sè, nǎi lián zhuó shí, bā jiǔ yuè shú, pù gān kě shāo, wéi jiǔ zhēn jùn yǒu zhī.
《南方草木状》曰:枫香树,子大如鸭卵,二月华色,乃连著实,八九月熟,曝乾可烧,惟九真郡有之。
yì yuàn yuē: wū shāng chén shì, yǒu nǚ wèi jiào, zhe jī yáo shàng dà fēng shù diān, liǎo wú wēi hé, gù yuē: wǒ yīng wèi shén, jīn biàn zhǎng qù, wéi zuǒ cāng yòu huáng, dāng zàn guī ěr, jiā rén xī chū jiàn zhī, jǔ shǒu cí jué, yú shì piāo sǒng qīng yuè, jí dì nǎi méi, jì bù liǎo cāng huáng zhī yì, měi chūn zhé yǐ cāng gǒu, qiū huáng quǎn, shè sì yú shù xià.
《异苑》曰:乌伤陈氏,有女未醮,著屐遥上大枫树颠,了无危阂,顾曰:我应为神,今便长去,惟左苍右黄,当蹔归耳,家人悉出见之,举手辞诀,於是飘耸轻越,极睇乃没,既不了苍黄之意,每春辄以苍狗,秋黄犬,设祀於树下。
ěr yǎ yuē: fēng, niè, zhī yè fǎn. tiān fēng zé míng, gù yuē niè, niè shù shì bái yáng, yè yuán ér qí, yǒu zhī ér xiāng, jīn zhī fēng zhě, tài píng yù lǎn jiǔ bǎi wǔ shí qī zuò jīn zhī fēng xiāng shì.
《尔雅》曰:枫,聂,[之枼反。]天风则鸣,故曰聂,聂树似白杨,叶圆而岐,有脂而香,今之枫者,[《太平御览》九百五十七作今之枫香是。]
shān míng jiàn lǎo tài píng yù lǎn jiǔ bǎi wǔ shí qī zuò míng shān jì yuē tiān mǔ liù zì, cǐ yǒu tuō é. shān shàng, zhǎng fēng qiān yú zhàng, sù sù lín jiàn shuǐ.
山名见老[《太平御览》九百五十七作名山记曰天姥六字,此有脱讹。]山上,长枫千馀丈,肃肃临涧水。
zhōu shū yuē: qú zhōu yán fèng huáng jí yú fēng shù, yǒu wū liè shì.
《周书》曰:渠州言凤皇集于枫树,有乌列侍。
shī liáng jiǎn wén dì fù dé yǒng shū fēng shī yuē: wēi lǜ yìng qīng jiā, shū hóng fēn làng bái, huā yè sǎ xíng zhōu, réng chí sòng yuǎn kè.
【诗】梁简文帝赋得咏疏枫诗曰:萎绿映青葭,疏红分浪白,花叶洒行舟,仍持送远客。
yù zhāng
◇豫章
zuǒ zhuàn yuē: bái gōng zuò luàn, shā zi xī zǐ qī, yù zhāng tài píng yù lǎn jiǔ bǎi wǔ shí qī zuò zǐ qī. yuē: xī zhě yǐ lì shì jūn, bù kě yǐ yù lǎn zuò bù. zhōng, fú yù lǎn zuò jué, jué xià yǒu yù zhāng èr zì, cǐ wù cuàn shàng. yǐ shā rén ér hòu sǐ.
《左传》曰:白公作乱,杀子西子期,豫章[《太平御览》九百五十七作子期。]曰:昔者以力事君,不可以[御览作不。]终,扶[御览作抉,抉下有豫章二字,此误窜上。]以杀人而后死。
zhuāng zi, téng yuán dé shì shì, tài píng yù lǎn jiǔ bǎi wǔ shí qī zuò yù zhāng. lǎn màn ér shēng zhǎng qí jiān, biàn yě.
庄子,腾猿得事事,[《太平御览》九百五十七作豫章。]揽蔓而生长其间,便也。
chén liú wèi shì nián shù shēng jìng zhōng suān zǎo míng shuò běn tiáo é dào, bù kě jù.
陈留尉氏年树生迳中酸枣名朔[本条讹倒,不可句。]
huái nán zǐ: yù zhāng shēng qī nián kě zhī, jīng zhōu jì yuē: shān yáng xiàn yù zhāng mù, jìng kě fá zuò gǔ sǎng, sǎng chéng, biàn qǔ bēn qù.
《淮南子》:豫章生七年可知,《荆州记》曰:山阳县豫章木,径可伐作鼓颡,颡成,便取奔去。
wú huàn
◇无患
zuǎn wén yuē: wú huàn, mù míng yě, shí kě yǐ qù gòu, hé hēi rú yì tǔ.
纂文曰:无患,木名也,实可以去垢,核黑如{殹土}。
wèn běn tiáo tài píng yù lǎn jiǔ bǎi wǔ shí jiǔ zuò cuī bào gǔ jīn zhù chéng yǎ wèn, cǐ tuō shū míng. lú mù yuē wú huàn hé yě, dá yuē: xī yǒu shén wū yuē wú huàn, yù lǎn zuò shí ěr. cǐ mù èr zì yù lǎn wú. néng zuò fú hé bǎi guǐ, zé yǐ cǐ mù wèi bàng shā zhī, shì rén xiāng chuán yǐ cǐ mù wèi zhòng guǐ suǒ è, jìng qǔ wèi qì, yòng yǐ yàn guǐ, gù hào wú huàn.
问[本条《太平御览》九百五十九作崔豹古今注程雅问,此脱书名。]栌木曰无患何也,答曰:昔有神巫曰无患,[御览作実毦。]此木[二字御览无。]能作符劾百鬼,则以此木为棒杀之,世人相传以此木为众鬼所恶,竞取为器,用以厌鬼,故号无患。
zàn qí biàn jìng zōng wú huàn zhěn zàn yuē: yuán zī sù piáo, míng wéi jí shǐ, jiàng rén sī zhì, yǐ xiàn jūn zǐ.
【赞】齐卞敬宗无患枕赞曰:爰兹素朴,名为吉始,匠人斯制,以献君子。
zhū shù
◇朱树
shì shuō yuē: zhū, sōng bǎi shǔ, gù lèi zhū chì gōng yě, jù yǒu é.
《世说》曰:朱,松柏属,故类朱赤公也,[句有讹。]
shān hǎi jīng yuē: kūn lún shān shàng yǒu zhū shù.
《山海经》曰:昆仑山上有朱树。
jūn zǐ
◇君子
jìn gōng gé jì yuē: huá lín yuán zhōng, yǒu jūn zǐ shù sān zhū.
晋宫阁记曰:华林园中,有君子树三株。
cōng
◇枞
ěr yǎ yuē: cōng sōng yè bǎi shēn yuē cōng.
《尔雅》曰:枞松叶柏身曰枞。
shī zǐ yuē: sōng bǎi zhī shǔ, bù zhī táng mì zhī yǒu měi cōng.
《尸子》曰:松柏之鼠,不知堂密之有美枞。
lǔ lián zǐ yuē: sōng cōng gāo qiān rèn ér wú zhī, fēi xià wáng shì wú zhù.
鲁连子曰:松枞高千仞而无枝,非夏王室无柱。
guì
◇桧
shàng shū yuē: chūn gàn guā bǎi.
《尚书》曰:杶幹栝柏。
ěr yǎ yuē: bǎi yè sōng shēn yuē guì.
《尔雅》曰:柏叶松身曰桧。
sì yīng jì yuē: kǒng zǐ miào liè qī bēi, wú xiàng, guì bǎi yóu mào, xī běi èr lǐ, yǒu yán mǔ miào, miào xiàng yóu yán, yǒu xiū, jù yǒu tuō wén.
祀应记曰:孔子庙列七碑,无象,桧柏犹茂,西北二里,有颜母庙,庙象犹严,有脩,[句有脱文。]
zhū yú
◇茱萸
shuō wén yuē: shā shì zhū yú, chū huái nán.
《说文》曰:榝似茱萸,出淮南。
fēng tǔ jì yuē: zhū yú, shā yě, jiǔ yuè jiǔ rì shú, sè chì, kě cǎi shí yě.
《风土记》曰:茱萸,榝也,九月九日熟,色赤,可采时也。
dòng lín yuē: guō pú bì nàn zhì xīn xī, yǒu yǐ zhū yú lìng pú shè zhī, pú yuē: zi rú chì líng hán xuán zhū, àn wén yán zhī shì zhū yú.
洞林曰:郭璞避难至新息,有以茱萸令璞射之,璞曰:子如赤铃含玄珠,案文言之是茱萸。
yì yuàn yuē: yǔ shào wèi xiāng dōng jùn, wáng, zōng xié yǔ shào zhōng biǎo, qiě fú zhū yú jiǔ, hū jiàn shào lái, réng qiú jiǔ, zhí jiǔ pēi hái zhì, yún yǒu zhū yú qì, xié yún, è zhī yé, shào yún, shàng guān jiē wèi zhī, kuàng wǒ hū.
《异苑》曰:庾绍为湘东郡,亡,宗协与绍中表,且服茱萸酒,忽见绍来,仍求酒,执酒柸还置,云有茱萸气,协云,恶之耶,绍云,上官皆畏之,况我乎。
jīng chǔ jì yuē: jiǔ yuè jiǔ rì, pèi zhū yú, shí péng ěr, yǐn jú huā jiǔ, lìng rén cháng shòu.
荆楚记曰:九月九日,佩茱萸,食蓬饵,饮菊花酒,令人长寿。
xù qí xié jì yuē: rǔ nán huán jǐng, suí fèi zhǎng fáng yóu xué, wèi zhī yuē: jiǔ yuè jiǔ rì, rǔ nán dāng yǒu zāi è, jí lìng jiā rén fèng náng, shèng zhū yú xì bì, dēng shān yǐn jú jiǔ, cǐ huò kě xiāo, jǐng rú qí yán, jǔ jiā shàng shān, xī hái, jiàn jī quǎn yī shí bào sǐ, zhǎng fáng yuē: cǐ kě dài zhī, jīn rén jiǔ yuè jiǔ rì dēng gāo shì yě.
续齐谐记曰:汝南桓景,随费长房游学,谓之曰:九月九日,汝南当有灾厄,急令家人缝囊,盛茱萸系臂,登山饮菊酒,此祸可消,景如其言,举家上山,夕还,见鸡犬一时暴死,长房曰:此可代之,今人九月九日登高是也。
lí sāo yuē: jiāo zhuān nìng yǐ màn chǎn xī, shā yòu chōng qí pèi wéi.
《离骚》曰:椒专佞以慢谄兮,榝又充其佩帏。
fù jìn sūn chǔ zhū yú fù yuē: yǒu zhū yú zhī jiā mù, zhí máo cí zhī qián tíng, lì hàn nǚ ér shǐ yù, guān bǎi zài ér cháng shēng, sēn màn yán yǐ shèng xìng, bù lǜ yè yú zǐ jīng, chún huǒ xī cú, bái cáng shòu jié, líng lù jì níng, yīng sǔn piāo lì, pān zǐ fáng yú xiān kē, zhuì zhū shí zhī kù liè, yīng shén nóng zhī běn cǎo, liáo shēng mín zhī zhěn jí.
【赋】晋孙楚茱萸赋曰:有茱萸之嘉木,植茅茨之前庭,历汉女而始育,关百载而长生,森蔓延以盛兴,布绿叶於紫茎,鹑火西徂,白藏授节,零露既凝,鹰隼飘厉,攀紫房於纤柯,缀朱实之酷烈,应神农之本草,疗生民之疹疾。
nán
◇柟
zhuāng zǐ yuē: téng yuán dé shān nán, lǎn màn zhī ér shēng zhǎng qí jiān, dé biàn yě.
《庄子》曰:腾猿得杉柟,揽蔓枝而生长其间,得便也。
shān hǎi jīng yuē: yáo bì shān, zhāo gē shān, cuì shān, duō nán.
《山海经》曰:摇碧山,朝歌山,脆山,多柟。
fù shuāng tíng cuì.
负霜停翠。
zhà
◇柞
shī yuē: zhì bǐ gāo gǎng, zhé qí zhà xīn, qí yè jí xī, wéi zhà zhī zhī, qí yè péng péng, shū, xǔ jīn zhà, ké wèi dòu, kě yǐ rǎn zào, jīn sú jí hé nèi yún zhù dòu, huò xiàng dòu.
《诗》曰:陟彼高岗,折其柞薪,其叶湒兮,维柞之枝,其叶蓬蓬,疏,栩今柞,壳为斗,可以染皂,今俗及河内云杼斗,或橡斗。
ěr yǎ xǔ, zhù.
《尔雅》栩,杼。
hàn shū: wǔ zhà gōng.
《汉书》:五柞宫。
fēng tǔ tài píng yù lǎn jiǔ bǎi wǔ shí bā zuò zhōu chǔ fēng tǔ jì. shùn suǒ gēng duō zhà shù.
风土[《太平御览》九百五十八作周处风土记。]舜所耕多柞树。
sè bǐ zhà yù, mín suǒ liáo yǐ, zhà yù pèi yǐ.
瑟彼柞棫,民所燎矣,柞棫佩矣。
qiū
◇楸
ruì qiū zǐ cháng shēng, àn běn tiáo yǒu tuō é, yù lǎn jiǔ bǎi wǔ shí bā zuò lǐ dòu wēi yí.
瑞楸梓常生,[按本条有脱讹,御览九百五十八作礼斗威仪。]
pān yuè huái jiù fù, wàng bǐ qiū yǐ, gǎn yú yú sī.
潘岳怀旧赋,望彼楸矣,感于余思。
bié fù, wàng qīng qiū zhī lí shuāng.
别赋,望青楸之离霜。
chén sī wáng shī yuē: zǒu mǎ zhǎng qiū jiān.
陈思王诗曰:走马长楸间。
hàn tài píng yù lǎn jiǔ bǎi wǔ shí bā zuò hàn shū. huái běi xíng nán hé qí zhī jiān qiān shù qiū yǔ qiān hù hóu děng.
汉[《太平御览》九百五十八作汉书。]淮北荥南河齐之间千树楸与千户侯等。
xiǎo jū qiān zhòng zhī àn běn tiáo yǒu tuō é, bù kě jù.
小居千重之[按本条有脱讹,不可句。]
lì
◇栎
shū, zhōu qín wèi zhà wèi lì, hé nán wèi liǎo wèi lì.
疏,周秦谓柞为栎,河南谓蓼为栎。
ěr yǎ yuē: qí shí qiú jiāo zhī shǔ, qí zǐ fáng shēng wèi qiú, jù jú.
《尔雅》曰:其实梂椒之属,其子房生为梂,[具菊。]
zhuāng zi, jiàng shí zhī qí, zhì qū yuán, jiàn shè shù, yuē: shì bù cái, gù ruò shì zhī shòu, dù jiàn mèng yuē: ruò cǐ wén mù yě, zhā lí jú yòu zhī shǔ xié, shú zé bō, gù bù zhōng tiān nián.
庄子,匠石之齐,至曲园,见社树,曰:是不才,故若是之寿,杜见梦曰:若此文木也,楂梨橘柚之属邪,熟则剥,故不终天年。
hù yīn hù, qiè yún mù zhōng shǐ.
◇楛[音户,切云木中矢。]
hù, jīng chǔ zhōng gòng dù hù.
楛,荆楚中贡簵楛。
shū, shàng dǎng rén miè yǐ wéi xiāng qì, wū tài píng yù lǎn jiǔ bǎi wǔ shí jiǔ zuò qū. yǐ wéi chāi, diào wèn fù rén, yù zhì zhě bù, zào zhōng zì yǒu huáng tǔ, mǎi chāi bù, shān zhōng zì yǒu hù shǐ, jù qián.
疏,上党人篾以为箱器,屋[《太平御览》九百五十九作屈。]以为钗,调问妇人,欲质赭不,灶中自有黄土,买钗不,山中自有楛矢,[具前。]
shī yuē: zhān bǐ hàn lù, zhēn hù jì jì.
《诗》曰:瞻彼旱麓,榛楛济济。
xuǎn yuē: bǐ zhēn hù zhī wù jiàn, tài píng yù lǎn jiǔ bǎi wǔ shí jiǔ zuò jiǎn. yì méng róng yú jí cuì.
《选》曰:彼榛楛之勿箭,[《太平御览》九百五十九作剪。]亦蒙荣於集萃。
líng shòu
◇灵寿
hàn āi dì cì huò běn tiáo tài píng yù lǎn jiǔ bǎi wǔ shí jiǔ zuò hàn shū: huò zuò kǒng, cǐ é. guāng líng shòu zhàng.
汉哀帝赐霍[本条《太平御览》九百五十九作《汉书》:霍作孔,此讹。]光灵寿杖。
nǚ zhēn
◇女贞
shān hǎi jīng yuē: tài shān duō zhēn mù.
《山海经》曰:太山多贞木。
zhèng shì hūn lǐ yè wén zàn yuē: nǚ zhēn zhī shù, kē yè dōng shēng, hán liáng shǒu jié, xiǎn bù néng qīng.
郑氏婚礼谒文赞曰:女贞之树,柯叶冬生,寒凉守节,险不能倾。
diǎn shù yuē: nǚ zhēn mù zhě, shǎo yīn zhī jīng, dōng yè bù là.
典术曰:女贞木者,少阴之精,冬叶不落。
jìn gōng gé míng yuē: huá lín yuán nǚ zhēn yī zhū.
《晋宫阁名》曰:华林园女贞一株。
sòng jìn sū yàn nǚ zhēn sòng yuē: xī dōng ē wáng zuò yáng liǔ sòng, cí yì kāng kǎi, zhǐ zài qí zhōng, yú jīn wèi nǚ zhēn sòng, suī shì yì yú wǎng zuò, gài yì yǐ lì yě róng zhī fēng yě, nǚ zhēn zhī shù, yī míng dōng shēng, fù shuāng cōng cuì, zhèn kē líng fēng, gù qīng shì qīn qí zhì, ér zhēn nǚ mù qí míng, huò shù zhī yú yún táng, huò zhí zhī yú jiē tíng.
【颂】晋苏彦女贞颂曰:昔东阿王作杨柳颂,辞义慷恺,旨在其中,余今为女贞颂,虽事异於往作,盖亦以厉冶容之风也,女贞之树,一名冬生,负霜葱翠,振柯凌风,故清士钦其质,而贞女慕其名,或树之於云堂,或植之於阶庭。
cháng shēng
◇长生
luò yáng gōng diàn bù yuē: míng guāng diàn qián, cháng shēng èr zhū, hán zhāng diàn qián, cháng shēng yī zhū.
《洛阳宫殿簿》曰:明光殿前,长生二株,含章殿前,长生一株。
jìn gōng gé míng yuē: huá lín yuán cháng shēng liù zhū, wàn nián diàn qián, cháng shēng èr zhū.
《晋宫阁名》曰:华林园长生六株,万年殿前,长生二株。
yè zhōng jì yuē: jīn huá diàn hòu, yǒu huáng hòu yù shì, zhǒng shuāng cháng shēng shù, zhī tiáo jiāo yú dòng shàng, tuán tuán chē gài xíng, dōng rì bù diāo, yè dà rú zhǎng, zhì bā jiǔ yuè nǎi shēng huá, huá sè bái, zi chì, dà rú xiàng zǐ, bù zhōng dàn yě, shì rén wèi zhī xī wáng mǔ cháng shēng shù.
《邺中记》曰:金华殿后,有皇后浴室,种双长生树,枝条交於栋上,团团车盖形,冬日不彫,叶大如掌,至八九月乃生华,华色白,子赤,大如橡子,不中啖也,世人谓之西王母长生树。
fù jìn jī hán cháng shēng shù fù yuē: yú yīng dīng mǐn xiōng, mí suǒ dìng jū, lǎo mǔ chuí shèng shàn zhī xùn, yǐ wéi shēng shì ài jìng, méi zé wú gǎi, yí jū mù cì, zhān fèng wēi líng, jiān lǎn yì wén, kě yǐ bù yǔn xiān guǐ, zhī fèng cí lìng, suì jiā yú fén zuǒ, sǎo chú tán fēng, zhòng zhí sōng bǎi, sōng bǎi zhī xià, bù zī fēi lèi zhī cǎo, wěi yǒu cháng shēng, yù yú yù nèi, qǐ lǎo mǔ zhì xíng, biǎo zhēng yú jiā mù zāi, měi wǒ qīn zhī rén xiào, gù zhēng ruì zhī bì zhāo, jiàng zǔ zōng zhī yí dé, zhèn qí mù zhī qīng tiáo, jié gēn zhuó gàn, zài shēng wú jiàn, ruò jīng yī yī, lǜ yè rǎn rǎn, chù yīn dōng ér yù mào, qǐ jīng yè zhī yǒu diǎn, gǎn zì rán yǐ jīng xián, liàng yǒu dào zhī bù yǎn.
【赋】晋嵇含长生树赋曰:余婴丁闵凶,靡所定居,老母垂圣善之训,以为生事爱敬,没则无改,宜居墓次,瞻奉威灵,兼览艺文,可以不殒先轨,祗奉慈令,遂家于坟左,扫除坛封,种植松柏,松柏之下,不滋非类之草,猥有长生,育于域内,岂老母至行,表徵於嘉木哉,美我亲之仁孝,固徵瑞之必招,降祖宗之遗德,振奇木之青条,结根擢幹,载生无渐,弱茎猗猗,绿叶冉冉,处阴冬而愈茂,岂茎叶之有点,感自然以旌贤,谅有道之不掩。
mù jǐn
◇木槿
ěr yǎ yuē: jiǎ, mù jǐn, chèn, mù jǐn, bié èr míng yě, shì lǐ shù, huā zhāo shēng xī luò, kě shí yě.
《尔雅》曰:椵,木槿,榇,木槿,[别二名也,似李树,花朝生夕落,可食也。]
shuō wén yuē: shùn, mù jǐn yě, cháo huá mù luò.
《说文》曰:舜,木槿也,朝华暮落。
guǎng zhì yuē: rì jí, mù jǐn yě.
《广志》曰:日及,木槿也。
máo shī yuē: yǒu nǚ tóng chē, yán rú shùn huá, mù jǐn yě.
《毛诗》曰:有女同车,颜如舜华,[木槿也。]
lǐ jì yuē: zhòng xià zhī yuè, mù jǐn róng.
《礼记》曰:仲夏之月,木槿荣。
chéng xiāng piān yuē: zhuāng zi guì zhī lí, bēi mù jǐn, chéng xiāng, huái nán wáng suǒ zuò yě.
《成相篇》曰:庄子贵支离,悲木槿,[成相,淮南王所作也。]
jìn gōng gé míng yuē: huá lín yuán yǒu sān zhū.
晋宫阁名曰:华林园有三株。
wài guó tú yuē: jūn zǐ zhī guó, duō mù jǐn zhī huá, rén mín shí zhī, qù láng yé sān wàn lǐ.
《外国图》曰:君子之国,多木槿之华,人民食之,去琅耶三万里。
xuán zhōng jì yuē: jūn zǐ zhī guó, dì fāng qiān lǐ, duō mù jǐn zhī huá.
《玄中记》曰:君子之国,地方千里,多木槿之华。
luó fú shān jì yuē: mù jǐn yī míng chì jǐn, huá shén dān, sì shí fū róng.
《罗浮山记》曰:木槿一名赤槿,华甚丹,四时敷荣。
fù jìn lú chén cháo huá fù yuē: lǎn tíng yú zhī jiā yǒng, mò cháo huá zhī kě wán, fǔ jìn rùn zhī quán rǎng, yǎng xī yǐng yú yún hàn, jìn fù xián shùn huá fù yuē: jiā qí rì xīn zhī měi, gù zhǒng zhī qián tíng ér wèi zhī fù, lǎn zhōng táng zhī qí shù, bǐng chōng qì zhī zhì qīng, yīng qīng chūn ér fū niè, dǎi zhū xià ér dàn yīng, bù yāo yāo zhī xiān zhī, fā zhuó zhuó zhī shū róng, hóng pā zǐ dì, cuì yè sù jīng, hán huī tǔ yào, làn ruò liè xīng, zhāo yáng zhào zhuó yǐ shū huī, yì zǎo cǎi càn ér guāng míng, qìng tiān rǎng ér mò lì, hé líng huá zhī zú yíng.
【赋】晋卢谌朝华赋曰:览庭隅之嘉永,莫朝华之可玩,俯浸润之泉壤,仰晞影於云汉,晋傅咸舜华赋曰:佳其日新之美,故种之前庭而为之赋,览中唐之奇树,禀冲气之至清,应青春而敷孽,逮朱夏而诞英,布夭夭之纤枝,发灼灼之殊荣,红葩紫蒂,翠叶素茎,含晖吐曜,烂若列星,朝阳照灼以舒晖,逸藻采粲而光明,罄天壤而莫俪,何菱华之足营。
jìn yáng huī mù jǐn fù yuē: yǒu mù jǐn zhī chū róng, zǎo zhòng lín ér jiàn sè, zài qīng chūn ér zī qì, dǎi zhōng xià yǐ chéng shì, yì xiāo lù yǐ shū cǎi, huī chén jǐng ér xī xì.
晋羊徽木槿赋曰:有木槿之初荣,藻众林而间色,在青春而资气,逮中夏以呈饰,挹宵露以舒采,晖晨景而吸赩。
jìn xià hóu zhàn cháo huá fù yuē: zī shén shù zhī xiū yì, shí jī yáng zhī chún jīng, wān qián gēn yǐ dàn jié, jù chuān rǎng yǐ zhuó jīng, jiǎo rì shēng ér cháo huá, xuán jǐng shì ér xī líng, dǎi míng chén ér fán fèi, ruò jìng yè zhī zhòng xīng, zhǎng jīng cuán qǐ, róu tiáo liè bù, zhuó líng kē yú shí yǔ, zī yì cǎi yú fēng lù, zhuó huáng huáng yǐ wěi wěi, dú chóng cháo ér dá mù, yú shì mào shù cāng cāng, xiān zhī piān piān, qián guāng yù lǎng, lǜ yè cuì xiān.
晋夏侯湛朝华赋曰:咨神树之脩异,寔积阳之纯精,蜿潜根以诞节,据川壤以擢茎,皎日升而朝华,玄景逝而夕零,逮明晨而繁沸,若静夜之众星,长茎欑起,柔条列布,濯灵柯於时雨,滋逸采於丰露,灼煌煌以炜炜,独崇朝而达暮,於是茂树苍苍,纤枝翩翩,潜光玉朗,绿叶翠鲜。
suí jiāng zǒng nán yuè mù jǐn fù yuē: rì jí duō míng, ruí bīn zhào shēng, dōng fāng jì hū xī sǐ, guō pú zàn yǐ cháo róng, pān wén tǐ qí xià shèng, jī fù mǐn qí qiū líng, cǐ zé jīng huá zhī lì mù, fēi yú yuè zhī shùn yīng, nán zhōng zhǎn cǎo, zhòng huā zhī bǎo, yǎ shí wèi míng, sāo rén shī zǎo, yǔ lái cuì rùn, lù xiē hóng zào, dié è yí qíng, dī jīng ruò dào, zhāo xiá yìng rì shū wèi yán, shān hú zhào shuǐ dìng fēi xiān, qiān yè fú róng jù xiāng sì, bǎi zhī dēng huā fù xiū rán, zàn yù jì gēn duì cāng hǎi, dà yuán yí huá cè qǐ qián, jǐng shàng táo chóng nán kě zá, tíng zhōng guì dù qǐ jiàn lián, nǎi wèi gē yuē: tí zhuāng liáng jì fù, hóng zhuāng dàng zǐ jiā, ruò chí huā bìng xiào, yí xiào bù shèng huā, zhào nǚ chuí jīn ěr, yàn jī chā bǎo jiā, shéi zhī hóng jǐn yàn, wú yīn jì xiá xié, tú lìng wàn lǐ dào, pān zhé zì zī jiē.
隋江总南越木槿赋曰:日及多名,蕤宾肇生,东方记乎夕死,郭璞赞以朝荣,潘文体其夏盛,嵇赋悯其秋零,此则京华之丽木,非于越之舜英,南中斩草,众花之宝,雅什未名,骚人失藻,雨来翠润,露歇红燥,叠萼疑檠,低茎若倒,朝霞映日殊未研,珊瑚照水定非鲜,千叶芙蓉讵相似,百枝灯花复羞燃,蹔欲寄根对沧海,大原移华厕绮钱,井上桃虫难可杂,庭中桂蠹岂见怜,乃为歌曰:啼妆梁冀妇,红妆荡子家,若持花并笑,宜笑不胜花,赵女垂金珥,燕姬插宝珈,谁知红槿艳,无因寄狭邪,徒令万里道,攀折自咨嗟。
sòng sòng yán yán zhī chì jǐn sòng yuē: rì yù běi zhì, xià dé nán xuān, yù zhēng róng xīn, qì dòng shàng xuán, huá sāo jiān wù, shòu sè zhū tiān, shì wèi zhēn shù, hán yàn dān jiān.
【颂】宋颜延之赤槿颂曰:日御北至,夏德南宣,玉蒸荣心,气动上玄,华缫间物,受色朱天,是谓珍树,含艳丹间。
xù jìn sū yàn shùn huá shī xù yuē: qí wèi huā yě, sè shén xiān lì, yíng chén ér róng, rì zhōng zé shuāi, zhì xī ér líng, zhuāng zhōu zài cháo jūn bù zhī huì shuò, kuàng cǐ zhāo bù jí xī zhě hū, gǒu yìng cǎi yú yī zhāo, yào yǐng yú dāng shí, yān shí yāo shòu zhī suǒ zài zāi, yú jì wán qí pā, ér tàn qí róng bù zhōng rì.
【序】晋苏彦舜华诗序曰:其为花也,色甚鲜丽,迎晨而荣,日中则衰,至夕而零,庄周载朝菌不知晦朔,况此朝不及夕者乎,苟映采於一朝,燿颖於当时,焉识夭寿之所在哉,余既玩其葩,而叹其荣不终日。
jìn fù xuán cháo huá fù xù yuē: cháo huá, lì mù yě, jìn chéng gōng suí rì jí fù xù yuē: rì jí zhě, huá shén xiān mào, róng yú zhòng chūn, qì yú mèng qiū.
晋傅玄朝华赋序曰:朝华,丽木也,晋成公绥日及赋序曰:日及者,华甚鲜茂,荣於仲春,讫於孟秋。
jìn pān ní cháo jūn fù xù yuē: cháo jūn zhě, gài cháo huá ér mù luò, shì wèi zhī mù jǐn, huò wèi zhī rì jí, shī rén yǐ wéi shùn huá, xuān ní yǐ wéi cháo jūn, qí wù xiàng chén ér jié, dǎi míng ér bù, jiàn yáng ér shèng, zhōng rì ér yǔn, bù yǐ qí yì hū, hé míng zhī duō yě.
晋潘尼朝菌赋序曰:朝菌者,盖朝华而暮落,世谓之木槿,或谓之日及,诗人以为舜华,宣尼以为朝菌,其物向晨而结,逮明而布,见阳而盛,终日而殒,不以其异乎,何名之多也。
jìn jī hán cháo shēng mù luò shù fù xù yuē: cǎo mù chūn róng qiū cuì, cǐ shù cháo shēng mù luò.
晋嵇含朝生暮落树赋序曰:草木春荣秋悴,此树朝生暮落。
shū dōng fāng shuò yǔ chéng xiàng gōng sūn hóng jiè chē mǎ shū yuē: mù jǐn xī sǐ cháo róng, shì yì bù zhǎng pín yě.
【书】东方朔与丞相公孙弘借车马书曰:木槿夕死朝荣,士亦不长贫也。
chū
◇樗
shī yuē: bì fèi qí chū.
《诗》曰:蔽芾其樗。
yòu, shān yǒu lǎo, lǎo, shān chū.
又,山有栳,[栳,山樗。]
yòu, nán shān yǒu chū.
又,南山有樗。
huì zǐ yuē: běn tiáo tài píng yù lǎn jiǔ bǎi wǔ shí jiǔ yǐn zuò zhuāng zi, cǐ tuō shū míng. wú yǒu dà shù, rén wèi zhī chū, qí běn yōng zhǒng, bù zhōng shéng, xiǎo zhī quán qū, bù zhōng guī jǔ, zhì yú féng jiàng zhě bù gù, jīn zi zhī yán, dà ér wú yòng, zhòng suǒ tóng qù, zǐ yuē: hé bù shù zhī yú wú hé zhī xiāng, guǎng mò zhī yě, xiāo yáo hū qǐn wò zhī xià.
惠子曰:[本条《太平御览》九百五十九引作庄子,此脱书名。]吾有大树,人谓之樗,其本拥肿,不中绳,小枝拳曲,不中规矩,至於逢匠者不顾,今子之言,大而无用,众所同去,子曰:何不树之於无何之乡,广莫之野,逍遥乎寝卧之下。
mù lán
◇木兰
lí sāo yuē: cháo qiān pí zhī mù lán, qiān, qǔ yě, pí, shān míng yě.
《离骚》曰:朝搴阰之木兰,[搴,取也,阰,山名也。]
gǔ jīn zhù yuē: xiào āi dì yuán jiā yuán nián, zhī shēng hòu tíng mù lán shù shàng.
《古今注》曰:孝哀帝元嘉元年,芝生后庭木兰树上。
shén xiān chuán yuē: běi hǎi yú jūn bìng lài, jiàn shì yǒu mài yào, xìng gōng sūn bó, yīn wèn zhī, gōng yuē: míng rì mù lán shù xià dāng jiào qīng, míng rì wǎng, shòu sù shū èr juǎn, yǐ xiāo zāi jiù bìng, wú bù yù zhě.
《神仙传》曰:北海于君病癞,见市有卖药,姓公孙帛,因问之,公曰:明日木兰树下当教卿,明日往,授素书二卷,以消灾救病,无不愈者。
luò yáng gōng diàn bù yuē: xiǎn yáng diàn qián, yǒu mù lán èr zhū.
《洛阳宫殿簿》曰:显阳殿前,有木兰二株。
jìn gōng gé míng yuē: huá lín yuán mù lán sì zhū.
《晋宫阁名》曰:华林园木兰四株。
dài yán zhī xī zhēng jì yuē: xiǎn yáng diàn qián yǒu mù lán.
戴延之《西征记》曰:显阳殿前有木兰。
fù jìn chéng gōng suí mù lán fù yuē: xǔ chāng xī yuán zhōng mù lán shù, yú wǎng guān zhī, suì wèi fù yuē: lǎn zhòng shù zhī liè zhí, jiā mù lán zhī shū guān, zhì yú xuán míng shòu jié, měng hán yán liè, é é jiān bīng, fēi fēi bái xuě, mù yīng shuāng ér kū líng, cǎo suí fēng ér cuī shé, gù qīng cuì zhī mào yè, fán yǐ nǐ zhī ruò tiáo, liàng kàng jié ér jiǎo shí, dú zī mào ér bù diāo.
【赋】晋成公绥木兰赋曰:许昌西园中木兰树,余往观之,遂为赋曰:览众树之列植,嘉木兰之殊观,至於玄冥授节,猛寒严烈,峨峨坚冰,霏霏白雪,木应霜而枯零,草随风而摧折,顾青翠之茂叶,繁旖旎之弱条,谅抗节而矫时,独滋茂而不雕。
fū yí
◇夫栘
ěr yǎ yuē: táng dì, yí, shì bái yáng, jiāng dōng hū fū yí.
《尔雅》曰:唐棣,栘,[似白杨,江东呼夫栘。]
shī yuē: hé bǐ nóng yǐ, táng dì zhī huá.
《诗》曰:何彼秾矣,唐棣之华。
yòu, shān yǒu bāo dì.
又,山有苞棣。
liù yuè shí yù jí yù, yù, fū yí yě, yīn yù.
六月食郁及薁,[薁,夫栘也,音郁。]
fū yí, yàn xiōng dì yě, mǐn guǎn cài zhī shī dào, fū yí zhī huá, è bù wěi wěi, fán jīn zhī rén, mò rú xiōng dì.
夫栘,燕兄弟也,闵管蔡之失道,夫栘之华,萼不炜炜,凡今之人,莫如兄弟。
lǐ jì shū yuē: fū yí yī míng yù lǐ, yī míng yù méi, yī míng chē xià lǐ, yī míng yù.
《礼记疏》曰:夫栘一名薁李,一名郁梅,一名车下李,一名郁。
sù yīn sù, mù yě.
◇橚[音肃,木也。]
yàn zǐ chūn qīu yuē: jǐng gōng dēng qīng táng, jiàn duàn sù huái mén zhě, lìng zhū zhī, yàn zǐ jiàn yuē: qián miǎn liú, è duō jiàn yě, tǒu kuàng sāi ěr, è duō wén yě, rén jūn zì shēng qí mín, gōng yuē: qū shě zhī.
《晏子春秋》曰:景公登青堂,见断橚淮门者,令诛之,晏子谏曰:前冕旒,恶多见也,黈纊塞耳,恶多闻也,人君自生其民,公曰:趋舍之。
ruò mù
◇若木
shān hǎi jīng yuē: huī yě zhī shān, yǒu chì shù qīng yè, míng yuē ruò mù, shēng kūn lún xī fù xī jí, qí guāng huá chì zhào xià yě.
《山海经》曰:灰野之山,有赤树青叶,名曰若木,[生昆仑西附西极,其光华赤炤下也。]
lí sāo yuē: zhé ruò mù yǐ fú rì, huái nán zǐ yuē: ruò mù zài jiàn mù xī, shàng yǒu shí rì, qí huá zhào xià dì.
《离骚》曰:折若木以拂日,《淮南子》曰:若木在建木西,上有十日,其华照下地。
zàn jìn guō pú ruò mù zàn yuē: ruò mù zhī shēng, kūn shān shì bīn, zhū huá diàn zhào, bì yè yù jīn, shí zhī líng zhì, wéi lì wèi rén.
【赞】晋郭璞若木赞曰:若木之生,昆山是滨,朱华电照,碧叶玉津,食之灵智,为力为仁。
hé huān
◇合欢
běn cǎo jīng yuē: hé huān, wèi gān píng, shēng chuān gǔ, ān wǔ zàng, hé xīn zhì, lìng rén huān lè wú yōu, jiǔ fú qīng shēn míng mù, shēng yì zhōu.
《本草经》曰:合欢,味甘平,生川谷,安五脏,和心志,令人欢乐无忧,久服轻身明目,生益州。
zhòng zhǎng tǒng chāng yán yuē: hàn āi dì shí, yǒu yì wù shēng yú cháng lè gōng dōng wǔ bǎi shù, jí yǒng xiàng nán tà hé huān shù, yì zhě yǐ wéi zhī cǎo yě, qún chén jiē hè shòu cì, gǔ jīn zhù yuē: zhī juān rén zhī fèn, zé zèng yǐ qīng náng, tài píng yù lǎn jiǔ bǎi liù shí zuò shang. sān yù lǎn zuò yī. míng hé huān, zé wàng fèn, zhī yè ruò fán hù xiāng jiāo jié, měi yī fēng lái, zhé zì xiāng jiě, bù xiāng qiān zhuì, jī kāng zhǒng zhī shě qián.
仲长统《昌言》曰:汉哀帝时,有异物生於长乐宫东庑柏树,及永巷南闼合欢树,议者以为芝草也,群臣皆贺受赐,《古今注》曰:知蠲人之忿,则赠以青囊,[《太平御览》九百六十作裳。]三[御览作一。]名合欢,则忘忿,枝叶若繁互相交结,每一风来,辄自相解,不相牵缀,嵇康种之舍前。
jìn gōng gé míng yuē: huá lín yuán hé huān sì zhū.
《晋宫阁名》曰:华林园合欢四株。
shī jìn yáng fāng hé huān shī yuē: nán lín yǒu qí shù, chéng chūn tǐng sù huá, fēng qiào bèi cháng tiáo, lǜ yè bì zhū kē, yīn fēng tǔ wēi yīn, fāng qì rù zǐ xiá, wǒ xīn xiàn cǐ mù, yuán xǐ zhe yú jiā, xī dé yóu qí xià, cháo dé nòng qí pā, ěr gēn shēn qiě gù, yú zhái qiǎn qiě wū, yí zhí liáng wú qī, tàn xī jiāng rú hé.
【诗】晋杨方合欢诗曰:南邻有奇树,承春挺素华,丰翘被长条,绿叶蔽朱柯,因风吐微音,芳气入紫霞,我心羡此木,原徙著余家,夕得游其下,朝得弄其葩,尔根深且固,余宅浅且洿,移植良无期,叹息将如何。
shān
◇杉
ěr yǎ yuē: pī, shǎn, jīn zhī shā mù.
《尔雅》曰:披,煔,[今之杉木。]
jìn xián kāng qǐ jū zhù yuē: shì yù shǐ qín wǔ, zòu píng líng qián dào dōng shān shù yī zhū wēi sǐ, yǐ bèi yù bǎi zāi bǔ zhī, qǐng shōu líng lìng tuī hé.
晋咸康《起居注》曰:侍御史秦武,奏平陵前道东杉树一株萎死,以备预柏栽补之,请收陵令推劾。
dèng dé míng nán kāng jì yuē: nán yě yǎn shān, yǒu hàn tài fù chén fān, tài píng yù lǎn jiǔ bǎi wǔ shí qī fān xià yǒu mù zì yáo wàng liǎng shān shù, sǒng kē chū lǐng, chuí yīn fù gǔ.
邓德明《南康记》曰:南野巘山,有汉太傅陈蕃,[《太平御览》九百五十七蕃下有墓字]遥望两杉树,耸柯出岭,垂荫覆谷。
liú xīn qī jiāo zhōu jì yuē: hé pǔ dōng yī bǎi lǐ, yǒu yī shān shù, yè luò, suí fēng rù luò yáng chéng nèi, hàn shí shàn xiāng zhě, yún cǐ xiū zhēng, dāng chū wáng zhě, gù qiǎn èr rén fá shù, yì fū duō sǐ, sān bǎi rén zuò zhū shàng shí, guò zú xiāng róng.
刘欣期交州记曰:合浦东一百里,有一杉树,叶落,随风入洛阳城内,汉时善相者,云此休徵,当出王者,故遣二人伐树,役夫多死,三百人坐株上食,过足相容。
jū míng shān zhì yuē: huá zi gǎng shàng, zǐ shān qiān rèn, bèi zài yá cè.
《居名山志》曰:华子岗上,紫杉千仞,被在崖侧。
yòu yún, jīn zhōu shān xī miàn shān shū, piān wèi bái yuán suǒ xiōng, jìng xī āi míng, xíng rén suǒ è.
又云,金州山西面杉疏,偏为白猿所凶,竟夕哀鸣,行人所恶。
sòng liáng jiāng yān shān sòng yuē: tóng zǐ jiù lì, sōng kuò chēng qí, yān rú zī pǐn, dú xiù qīng yá, qún mù liǎn wàng, zá huì bù kuī, zhǎng rù yān fēn, yǒng cān luán chī.
【颂】梁江淹杉颂曰:桐梓旧丽,松括称奇,焉如兹品,独秀青崖,群木敛望,杂卉不闚,长入烟氛,永骖鸾螭。
bìng lǘ
◇并闾
guǎng yǎ yuē: bìng lǘ, zōng yě.
《广雅》曰:并闾,椶也。
shān hǎi jīng yuē: cuì zhī shān, qí mù duō zōng, zōng shù gāo èr zhàng xǔ, wú zhī tiáo, yè dà ér yuán, qí shēng zhī tóu, měi shí, pí xiàng zhòng bèi, yī xíng yī pí zhě wèi yī jié, kě wèi suǒ yě.
《山海经》曰:脆之山,其木多椶,[椶树高二丈许,无枝条,叶大而员,岐生枝头,美实,皮相重被,一行一皮者为一节,可为索也。]
guǎng zhì yuē: zōng yī míng bìng lǘ, yè shì chē lún, nǎi zài diān xià, yǒu pí chán zhī, fù dì qǐ, èr xún yī cǎi, zhuǎn fù shàng shēng.
《广志》曰:椶一名并闾,叶似车轮,乃在颠下,有皮缠之,附地起,二旬一采,转复上生。
wú lù dì lǐ zhì yuē: wǔ líng lín yuán xiàn, duō bìng lǘ mù, shēng shān zhōng.
吴录《地理志》曰:武陵临沅县,多并闾木,生山中。
jìn lìng yuē: qí yí mín shǒu hù zōng pí zhě, yī shēn bù shū.
《晋令》曰:其夷民守护椶皮者,一身不输。
sòng liáng jiāng yān bìng lǘ sòng yuē: yì mù zhī shēng, yí zhú yí cǎo, zǎn cóng shí jìng, sēn cōng shān dào, yān xiù xiāng zhēn, yún hè gòng bǎo, bù jǐn bù rù, hé bì gōng qiǎo.
【颂】梁江淹并闾颂曰:异木之生,疑竹疑草,攒丛石迳,森苁山道,烟岫相珍,云壑共宝,不锦不缛,何避工巧。
jīng
◇荆
chūn qiū yùn dòu shū yuē: yù héng xīng sàn wèi jīng.
《春秋运斗枢》曰:玉衡星散为荆。
guǎng zhì yuē: chǔ, jīng yě, mǔ jīng, màn jīng yě.
《广志》曰:楚,荆也,牡荆,蔓荆也。
guǎng zhì yuē: chì jīng dà shí zhě, míng yuē mǔ jīng. yòu yǒu shān jīng.
《广志》曰:赤茎大实者,名曰牡荆。又有山荆。
zuǒ zhuàn yuē: wǔ jǔ rù zhèng, shēng zǐ jiāng rú jìn, yù zhī yú zhèng jiāo, bān jīng xiāng yǔ shí, ér yán fù gù, bù jīng zuò dì, gòng yì guī chǔ.
《左传》曰:伍举入郑,声子将如晋,遇之於郑郊,班荆相与食,而言复故,[布荆坐地,共议归楚。]
hàn shū yuē: huái nán wáng ān móu fǎn, wǔ bèi jiàn yuē: xī zi xū jiàn wú wáng yún, chén jīn jiàn mí lù yóu gū sū zhī tái, chén jīn yì jiāng jiàn gōng zhōng shēng jīng jí, lù zhān yī yě.
《汉书》曰:淮南王安谋反,伍被谏曰:昔子胥谏吴王云,臣今见麋鹿游姑苏之台,臣今亦将见宫中生荆棘,露沾衣也。
dōng guān hàn jì yuē: yǐn qín zhì hán shī, shì xuē hàn, shēn mù shǐ, shì qīn zhì xiào, wú yǒu jiāo yóu, mén shēng jīng jí.
《东观汉记》曰:尹勤治韩诗,事薛汉,身牧豕,事亲至孝,无有交游,门生荆棘。
zhōu jǐng shì xiào zǐ chuán yuē: gǔ yǒu xiōng dì, hū yù fēn yì, chū mén jiàn sān jīng tóng zhū, jiē yè lián yīn, tàn yuē: mù yóu xīn jù, kuàng wǒ ér shū zāi, hái wèi yōng hé.
周景式《孝子传》曰:古有兄弟,忽欲分异,出门见三荆同株,接叶连阴,叹曰:木犹欣聚,况我而殊哉,还为雍和。
shén xiān chuán yuē: wú yǒu xú suí, jū dān tú, zuǒ cí guò suí, mén xià yǒu sù kè chē liù qī chéng, qī cí, yún xú gōng bù zài, cí qù, kè jiē jiàn niú zài yáng shù miǎo, chē gū zhōng jiē shēng jīng mù, zhǎng yī èr zhàng, kè jù, rù bào suí, suí yuē: cǐ zuǒ gōng, qiǎn zhuī zhī, kè zhú cí, kòu tóu xiè, kè hái, jiàn niú gù zài dì, wú fù jīng mù yě.
《神仙传》曰:吴有徐随,居丹徒,左慈过隋,门下有宿客车六七乘,欺慈,云徐公不在,慈去,客皆见牛在杨树杪,车毂中皆生荆木,长一二丈,客惧,入报隋,隋曰:此左公,遣追之,客逐慈,叩头谢,客还,见牛故在地,无复荆木也。
gù wēi guǎng zhōu jì yuē: fǔ nà xiàn chū jīn jīng.
顾微《广州记》曰:抚纳县出金荆。
lǐ gōng shǐ tú: chǔ què yǐ jīng wèi zhī, rán yǐ zhuó, zhèng yǐ jīng zhě, fán mù xīn yuán, jīng xīn fāng yě.
《礼》弓矢图:楚燩以荆为之,然以灼,正以荆者,凡木心圆,荆心方也。
guǎng zhōu jì yuē: bái jīng kān wèi lǚ, zǐ jīng kān wèi chuáng.
《广州记》曰:白荆堪为履,紫荆堪为床。
wàn nán tài píng yù lǎn jiǔ bǎi wǔ shí jiǔ zuò huái nán wàn bì shù. dù yù lǎn zuò mǔ. jīng zhǐ bìng zì yù, jié bù xiāng dāng zhě, yuè yùn shí kè zhī, yǎng bìng.
万南[《太平御览》九百五十九作淮南万毕术。]杜[御览作牡。]荆指病自愈,节不相当者,月晕时剋之,养病。
máo shī yuē: qiào qiào cuò xīn, yán yì qí chǔ, chǔ, jīng yě.
《毛诗》曰:翘翘错薪,言刈其楚,[楚,荆也。]
yòu yuē: yáng zhī shuǐ, bù liú shù chǔ.
又曰:杨之水,不流束楚。
yòu yuē: chóu móu shù chǔ.
又曰:绸缪束楚。
yòu yuē: jiāo jiāo huáng niǎo, zhǐ yú chǔ.
又曰:交交黄鸟,止于楚。
lǎo zǐ yuē: shī zhī suǒ chǔ, jīng jí shēng yān.
《老子》曰:师之所处,荆棘生焉。
wén xuǎn yuē: bù bié jīng zhě, qìng yún zhī huì jūn yě, huāng yù xiāo sēn, cān tiān zhēn zhī méng lóng.
《文选》曰:不别荆者,庆云之惠君也,荒郁萧森,参天榛之蒙笼。
shǐ jì yuē: lián pō ròu tǎn fù jīng, yīn bīn kè, zhì lìn xiàng rú mén xiè.
《史记》曰:廉颇肉袒负荆,因宾客,至蔺相如门谢。
shī jìn lù jī yuè fǔ gē shī yuē: sān jīng huān tóng zhū, sì niǎo bēi yì lín.
【诗】晋陆机乐府歌诗曰:三荆欢同株,四鸟悲异林。
sòng liáng jiāng yān jīn jīng sòng yuē: jiāng nán zhī shān, lián zhāng lián tiān, jì bào zǐ xiá, yì sòu jiàng yān, jīn jīng jiā shù, hán yún zhái xiān, kuā jié jù jí, yōu yì shuí chuán.
【颂】梁江淹金荆颂曰:江南之山,连鄣连天,既抱紫霞,亦嗽绛烟,金荆佳树,涵云宅仙,姱节讵及,幽意谁传。
zàn sòng yán jùn jǐ zàn xù yuē: jīn shàng zài péng chéng, cì jīn jīng wò jǐ.
【赞】宋颜峻几赞序曰:今上在彭城,赐金荆卧几。
jí
◇棘
zhōu shū, chéng wù yuē: wén wáng zài dí, mèng nán yì zhōu shū zuò shāng. tíng shēng jí, xiǎo zi fā qǔ zhōu tíng zhī zǐ yú quē jiān, huà sōng bǎi shì zhà, jīng yǐ gào wén wáng, wén wáng zhào fā yú míng táng, bài jí mèng, shòu shāng dà mìng, qiū cháo shì.
《周书》,程寤曰:文王在翟,梦南[逸周书作商。]庭生棘,小子发取周庭之梓於阙间,化松柏栻乍,惊以告文王,文王召发於明堂,拜吉梦,受商大命,秋朝士。
zhōu lǐ yuē: zuǒ jiǔ jí, gū qīng dài fū wèi yān, yòu jiǔ jí, gōng hóu bó zǐ nán wèi yān, shù jí yǐ wéi wèi, qǔ chì xīn ér wài cì.
《周礼》曰:左九棘,孤卿大夫位焉,右九棘,公侯伯子男位焉,树棘以为位,取赤心而外刺。
yuán mìng bāo yuē: shù jí tīng sòng qí xià zhě, yuán xīn bù qí chì shí yě.
元命苞曰:树棘听讼其下者,原心不其赤实也。
wú dōu fù yuē: yì yóu jí lín zhī yíng yào, yǔ fū xún mù zhī lóng zhú.
吴都赋曰:亦犹棘林之萤耀,与夫寻木之龙烛。
wèi dū fù yuē: róng qí wén shēn, jiāo qí xiǎn jí.
魏都赋曰:荣其文身,骄其险棘。
yòu yuē: xún mí píng yú zhōng kuí, zào mù hóu yú jí cì.
又曰:寻靡萍於中逵,造木猴於棘刺。
chūn qiū fán lù yuē: měi è zhī lèi, gè yǐ lèi yīng, gù yǐ lóng zhì yǔ, yǐ shàn zhú shǔ, jūn zhī suǒ chǔ, shēng yǐ jí chǔ.
《春秋繁露》曰:美恶之类,各以类应,故以龙致雨,以扇逐暑,军之所处,生以棘楚。
shí jì lóng dà xiǎng qún chén yú dà wǔ diàn, běn tiáo tài píng yù lǎn jiǔ bǎi wǔ shí jiǔ zuò jìn shū. fú tú chéng yuē: diàn hū diàn hū, jí zi chéng lín, jiāng huài rén yī, lóng fā xià shí, guǒ yǒu jí shēng.
石季龙大飨群臣於大武殿,[本条《太平御览》九百五十九作晋书。]佛图澄曰:殿乎殿乎,棘子成林,将坏人衣,龙发下石,果有棘生。
chén liú qí jiù chuán yuē: wèi shàng tài píng yù lǎn jiǔ bǎi wǔ shí jiǔ shàng xià yǒu bèi xì èr zì, běn tiáo yì jiàn běn shū jiǔ shí èr juǎn, wén yǒu xiáng lüè. zhào yù, jí yù lǎn jí shàng yǒu yǒu què jí yù sì zì. shù shàng, zhàn yuē: fū jí zhōng xīn chì, wài yǒu jí yù lǎn zuò cì, xià tóng. méng yù lǎn zuò xiàng. wǒ yán yǒu jí ér chì xīn zhī zhì chéng yě.
《陈留耆旧传》曰:魏尚[《太平御览》九百五十九尚下有被系二字,(本条亦见本书九十二卷,文有详略。)]诏狱,棘[御览棘上有有雀集狱四字。]树上,占曰:夫棘中心赤,外有棘[御览作刺,下同。]蒙[御览作象。]我言有棘而赤心之至诚也。
lí sāo yuē: gān táng kǔ yú fēng cǎo, jīng jí shēng yú zhōng tíng.
《离骚》曰:甘棠苦於丰草,荆棘生於中庭。
máo shī yuē: kǎi fēng zì nán, chuī bǐ jí xīn.
《毛诗》曰:凯风自南,吹彼棘心。
yòu yuē: shī jiū zài sāng, qí zi zài jí.
又曰:尸鸠在桑,其子在棘。
yòu, sù sù bǎo yǔ, jí yú bāo jí.
又,肃肃鸨羽,集于苞棘。
yòu, zhàn zhàn lù sī, zài bǐ qǐ jí.
又,湛湛露斯,在彼杞棘。
yòu, yíng yíng qīng yíng, zhǐ yú jí.
又,营营青蝇,止于棘。
yòu yuē: chuī bǐ jí xīn.
又曰:吹彼棘薪。
hòu hàn shū yuē: wǒ yǒu zhǐ jí, cén jūn fá zhī.
《后汉书》曰:我有枳棘,岑君伐之。
huáng lián
◇黄莲
běn cǎo jīng yuē: huáng lián yī míng wáng lián, wèi kǔ hán, zhì rè.
《本草经》曰:黄莲一名王莲,味苦寒,治热。
sòng liáng jiāng yān huáng lián sòng yuē: huáng lián shàng cǎo, dān shā zhī cì, yù niè pì yāo, zhǎng líng jiǔ shì, cān lóng xíng tiān, xún mǎ zā dì, hóng fēi yǐ yí, shùn dào zé lì.
【颂】梁江淹黄莲颂曰:黄莲上草,丹沙之次,御孽辟妖,长灵久视,骖龙行天,驯马匝地,鸿飞以仪,顺道则利。
zhī zǐ
◇栀子
hàn shū yuē: zhī, qiàn yuán, zhī, zhī zǐ yě.
《汉书》曰:栀,茜园,[栀,支子也。]
běn cǎo jīng yuē: zhī zǐ yī míng mù dān.
《本草经》曰:支子一名木丹。
dì jìng tú yuē: wàng qì zhàn rén jiā huáng qì zhě, zhī zǐ shù yě.
《地镜图》曰:望气占人家黄气者,栀子树也。
jìn lìng yuē: zhū gōng tài píng yù lǎn jiǔ bǎi wǔ shí jiǔ zuò guān yǒu zhì zhī zǐ shǒu hù zhě, zhì lì yī rén.
《晋令》曰:诸宫[《太平御览》九百五十九作官]有秩栀子守护者,置吏一人。
jìn gōng gé míng yuē: huá lín yuán zhī zǐ wǔ zhū.
《晋宫阁名》曰:华林园栀子五株。
yóu míng shān zhì yuē: lóu shí shān duō zhī zǐ.
游名山志曰:楼石山多栀子。
shī qí xiè tiǎo qiáng běi zhī zǐ shù shī yuē: yǒu měi dāng jiē shù, shuāng lù wèi néng yí, jīn fén fā zhū cǎi, yìng rì yǐ lí lí, xìng lài xī yáng xià, yú jǐng jí sì zhī, hái sī zhào lǜ shuǐ, jūn jiē wú qǔ chí, yú róng wèi néng yǐ, wǎn shí yóu jiàn qí, fù liú qīng kuāng dé, jūn ēn xìn wèi zī.
【诗】齐谢朓墙北栀子树诗曰:有美当阶树,霜露未能移,金蕡发朱采,映日以离离,幸赖夕阳下,馀景及四枝,还思照绿水,君阶无曲池,馀荣未能已,晚实犹见奇,复留倾筐德,君恩信未赀。
liáng jiǎn wén dì yǒng zhī zǐ huā shī yuē: sù huá piān kě xī, de de bàn lín chí, yí wèi shuāng guǒ yè, fù lèi xuě fēng zhī, rì xié guāng yǐn jiàn, fēng hái yǐng hé lí.
梁简文帝咏栀子花诗曰:素华偏可憙,的的半临池,疑为霜裹叶,复类雪封枝,日斜光隐见,风还影合离。
zàn sòng yán cè zhī zǐ zàn yuē: zhuó yǔ shí chī sù, dāng biāo dú hán fēn, fēng róng shū wèi jì, xiāo luò jìng shuí wén.
【赞】宋颜测栀子赞曰:濯雨时摛素,当飚独含芬,丰荣殊未纪,销落竟谁闻。
zhú
◇竹
shàng shū yuē: xiǎo dàng jì fū, xiǎo, zhú jiàn yě.
《尚书》曰:筱簜既敷,[筱,竹箭也。]
shān hǎi jīng yuē: yún shān yǒu guì zhú, shén dú, shāng rén bì sǐ, shǐ xīng xiǎo guì xiàn, chū guì zhú yě.
《山海经》曰:云山有桂竹,甚毒,伤人必死,[始兴小桂县,出桂竹也。]
shuō wén yuē: jiàn shǐ zhú yě.
《说文》曰:箭矢竹也。
ěr yǎ yuē: dōng nán zhī měi zhě, yǒu kuài jī zhī zhú jiàn yān.
《尔雅》曰:东南之美者,有会稽之竹箭焉。
yòu yuē: táo zhī sì cùn yǒu jié.
又曰:桃枝四寸有节。
lǐ jì yuē: rú zhú jiàn zhī yǒu yún.
《礼记》曰:如竹箭之有筠。
zhú pǔ yuē: táo zhī zhú, pí huá ér huáng, kě yǐ wéi xí.
竹谱曰:桃枝竹,皮滑而黄,可以为席。
shān hǎi jīng yuē: bō zhǒng zhī shān, yín shuǐ zhī shàng, duō táo zhī zhú.
《山海经》曰:嶓冢之山,嚚水之上,多桃枝竹。
wèi zhì yuē: wō guó yǒu táo zhī zhú.
《魏志》曰:倭国有桃枝竹。
péi shì guǎng zhōu jì yuē: guǎng zhōu yǒu táo zhī zhú.
裴氏《广州记》曰:广州有桃枝竹。
yǒng jiā jì yuē: yáng yǔ yǒu xiān shí shān, dǐng shàng yǒu píng shí, fāng shí yú zhàng, míng xiān tán, tán zōu zhé yǒu yī jīn zhú, fán yǒu sì zhú, wēi ruí qīng cuì, fēng lái dòng yīn, zì chéng gōng shāng, shí shàng jìng jié, chū wú cū tuò, xiāng chuán yún, céng yǒu què lì zhě, yú cǐ yǔ huà, gù wèi zhī xiān shí.
永嘉记曰:阳屿有仙石山,顶上有平石,方十馀丈,名仙坛,坛陬辄有一筋竹,凡有四竹,葳蕤青翠,风来动音,自成宫商,石上净洁,初无粗箨,相传云,曾有却粒者,於此羽化,故谓之仙石。
zhú fǎ zhēn luó shān shū yuē: lǐng nán dào wú jīn zhú, wéi cǐ shān yǒu zhī, qí dà chǐ wéi, xì zhě sè rú huáng jīn, jiān zhēn shū jié.
竺法真罗山疏曰:岭南道无筋竹,惟此山有之,其大尺围,细者色如黄金,坚贞疏节。
yì yuàn yuē: dōng yáng liú dào dé jiā zhōng jīn zhú lín, hū shēng lián lǐ.
《异苑》曰:东阳留道德家中筋竹林,忽生连理。
lǚ shì chūn qiū yuē: xī huáng dì mìng líng lún wèi lǜ, líng lún zì dà xià zhī xī, ruǎn shù shān zhī yīn, qǔ zhú zhī xiè gǔ, duàn liǎng jié jiān, zhǎng liù cùn jiǔ fēn ér chuī zhī, wèi huáng zhōng zhī gōng, lǜ zhī běn yě.
《吕氏春秋》曰:昔黄帝命伶伦为律,伶伦自大夏之西,阮隃山之阴,取竹之嶰谷,断两节间,长六寸九分而吹之,为黄锺之宫,律之本也。
zhú pǔ yuē: qióng zhú, gāo jié shí zhōng, zhuàng rú rén shàn, sú wèi zhī fú lǎo zhú.
竹谱曰:邛竹,高节实中,状如人剡,俗谓之扶老竹。
hàn shū: zhāng qiān zhì dà xià, jiàn qióng zhú zhī, wèn zhī, yún gǔ rén shì zhī shēn dú guó.
《汉书》:张骞至大夏,见邛竹枝,问之,云贾人市之身毒国。
dān yáng jì yuē: jiāng níng xiàn nán sān shí lǐ, yǒu cí mǔ shān, jī shí lín jiāng, shēng xiāo guǎn zhú, zì líng lún cǎi zhú xiè gǔ, qí hòu wéi cǐ gǎn jiàn zhēn, gù lì dài cháng gěi yuè fǔ, ér sú hū gǔ chuī shān, jīn cí hú shù cháng jìn cǎi zhī.
《丹阳记》曰:江宁县南三十里,有慈母山,积石临江,生箫管竹,自伶伦采竹嶰谷,其后惟此簳见珍,故历代常给乐府,而俗呼鼓吹山,今慈湖戍常禁采之。
lǐ dòu wēi yí yuē: jūn chéng mù ér wáng, zhèng tài píng, màn zhú zǐ tuō, wèi zhī cháng shēng, wú yuè chūn qiū yuē: yuè wáng wèn fàn lǐ yòng bīng, duì yuē: yuè yǒu chǔ nǚ, yuán jūn wáng wèn zhī, chǔ nǚ běi xíng jiàn wáng, dào féng lǎo rén, zì chēng yuán gōng, guì bá lín yú tài píng yù lǎn jiǔ bǎi liù shí èr zuò miǎo. zhú, mò zhé duò dì, chǔ nǚ jí jié qí mò, gōng cāo qí běn ér cì chǔ nǚ, chǔ nǚ jǔ zhàng jī zhī, gōng fēi shàng shù, biàn wéi bái yuán.
《礼斗威仪》曰:君乘木而王,政太平,蔓竹紫脱,为之常生,《吴越春秋》曰:越王问范蠡用兵,对曰:越有处女,原君王问之,处女北行见王,道逢老人,自称袁公,跪拔林於[《太平御览》九百六十二作杪。]竹,末折堕地,处女即捷其末,公操其本而刺处女,处女举扙击之,公飞上树,变为白猿。
bó wù zhì yuē: dòng tíng zhī shān, dì zhī èr nǚ tí, yǐ tì huī zhú, zhú jǐn bān, jīn xià juàn yǒu bān pí zhú.
《博物志》曰:洞庭之山,帝之二女啼,以涕挥竹,竹尽班,今下隽有班皮竹。
shān hǎi jīng yuē: cháng shí shān zhī xī, yǒu gòng gǔ, qí zhōng duō zhú, wèi qiū zhī zhú shān lín zài yān, dà kě wèi zhōu, guō pú yuē: zhú yī jié jiān, kě wèi chuán yě.
《山海经》曰:长石山之西,有共谷,其中多竹,卫丘之竹山林在焉,大可为舟,[郭璞曰:竹一节间,可为舡也。]
yì yuē: zhèn wèi cāng láng zhú.
《易》曰:震为苍琅竹。
mù tiān zǐ chuán yuē: tiān zǐ xī zhēng, xiū yú xuán chí zhī shàng, nǎi zòu guǎng yuè, sān rì ér zhōng, shì yuē yuè chí, nǎi shù zhī zhú, shì yuē zhú lín.
《穆天子传》曰:天子西征,休于玄池之上,乃奏广乐,三日而终,是曰乐池,乃树之竹,是曰竹林。
lí sāo qī jiàn yuē: biàn juān zhī xiū zhú, jì shēng yú jiāng tán, shàng wēi ruí ér fáng lù, xià líng líng ér lái fēng.
《离骚·七谏》曰:便娟之脩竹,寄生於江潭,上葳蕤而防露,下泠泠而来风。
shǐ jì yuē: qiān wèi chuān qiān mǔ zhú, qí rén yǔ qiān hù hóu děng.
《史记》曰:汧渭川千亩竹,其人与千户侯等。
hán shī wài zhuàn yuē: huáng dì shí, fèng huáng qī dì wú tóng, shí dì zhú shí.
《韩诗外传》曰:黄帝时,凤皇栖帝梧桐,食帝竹实。
hàn shū yuē: gāo zǔ wèi tíng cháng, nǎi yǐ zhú pí wèi guān, yǐ zhú shǐ shēng pí zuò guān, jīn què wěi guān shì yě. jí guì, cháng guān zhī.
《汉书》曰:高祖为亭长,乃以竹皮为冠,[以竹始生皮作冠,今鹊尾冠是也。]及贵,常冠之。
yòu yuē: shàng fā zú sāi hù zǐ hé, lìng qún chén jiāng jūn yǐ xià, jiē fù xīn ér xià qí yuán zhī zhú, wèi zhī yuàn yě, duō zhú xiǎo yě.
又曰:上发卒塞瓠子河,令群臣将军以下,皆负薪而下淇园之竹,[卫之苑也,多竹筱也。]
sān fǔ jiù shì yuē: dòu jiāng jūn yǒu qīng zhú tián.
《三辅旧事》曰:窦将军有青竹田。
chǔ guó xiān xián chuán yuē: mèng zōng mǔ shì sǔn, jí mǔ wáng, dōng jié jiāng zhì, sǔn shàng wèi shēng, zōng rù zhú āi tàn, ér sǔn wèi zhī chū, dé yǐ gōng jì, zhì xiào zhī gǎn yě.
《楚国先贤传》曰:孟宗母嗜笋,及母亡,冬节将至,笋尚未生,宗入竹哀叹,而笋为之出,得以供祭,至孝之感也。
wén shì chuán yuē: cài yōng jīng kuài jī gāo qiān tíng, jiàn chuán zhú kě yǐ wéi yuè, qǔ yòng, guǒ yǒu yì shēng.
《文士传》曰:蔡邕经会稽高迁亭,见椽竹可以为籥,取用,果有异声。
xiāng zhōu jì yuē: shào líng gāo píng xiàn yǒu wén zhú shān, shàng yǒu shí chuáng, sì miàn lǜ zhú fú shū, cháng suí fēng wěi fú cǐ chuáng.
《湘州记》曰:邵陵高平县有文竹山,上有石床,四面绿竹扶疏,常随风委拂此床。
shèng hóng zhī jīng zhōu jì yuē: lín hè dōng shān zhōng, yǒu dà zhú, shù shí wéi, gāo yì shù shí zhàng, yǒu xiǎo zhú shēng qí páng, jiē sì wǔ wéi, xià yǒu pán shí, jìng sì wǔ zhàng, jí fāng zhèng, qīng rú dàn qí jú, liǎng zhú qū chuí, fú sǎo shí shàng, chū wú chén huì, wèi tài píng yù lǎn jiǔ bǎi liù shí èr wèi xià yǒu zhì zì. shù shí lǐ jiān, fēng chuī cǐ zhú, rú xiāo guǎn zhī yīn.
盛弘之《荆州记》曰:临贺冬山中,有大竹,数十围,高亦数十丈,有小竹生其旁,皆四五围,下有盘石,径四五丈,极方正,青如弹棋局,两竹屈垂,拂扫石上,初无尘秽,未[《太平御览》九百六十二未下有至字。]数十里间,风吹此竹,如箫管之音。
shù zhēng jì yuē: shān yáng xiàn chéng dōng běi èr shí lǐ, wèi zhōng sàn dài fū jī kāng yuán zhái zhú lín, shí yǒu yí zhú yě, zài bái lù yán dōng nán.
《述征记》曰:山阳县城东北二十里,魏中散大夫嵇康园宅竹林,时有遗竹也,在白鹿嵒东南。
jīng zhōu jué gòng wéi jùn dù hù, běn tiáo tài píng yù lǎn jiǔ bǎi liù shí èr zuò shàng shū. yáng zhōu jué gòng xiǎo dàng jì fū, xiǎo zhú jiàn, dàng dà zhú shuǐ qù yǐ bù shēng.
荆州厥贡惟箘簵楛,[本条《太平御览》九百六十二作尚书。]杨州厥贡筱簜既敷,[筱竹箭,簜大竹水去已布生。]
máo shī yuē: rú zhú bāo yǐ.
《毛诗》曰:如竹笣矣。
tì々 zhú gān, yǐ diào yú qí, zhú gān, piān míng. wèi nǚ sī guī yě, shì yì guó ér bú jiàn dá, sī ér néng yǐ lǐ yě.
籊々竹竿,以钓于淇,竹竿,[篇名。]卫女思归也,適异国而不见答,思而能以礼也。
lǐ yuē: rì duǎn zhì, zé fá mù, qǔ zhú jiàn.
《礼》曰:日短至,则伐木,取竹箭。
zhuāng zǐ yuē: yuān chú fēi liàn shí ér bù shí, liàn shí, zhú shí yě, qǔ qí jié bái yě.
《庄子》曰:鹓雏非练实而不食,[练食,竹实也,取其絜白也。]
jiā yǔ yuē: shān nán zhī zhú, bù bó zì zhí, zhǎn ér wèi jiàn, shè dá gé.
《家语》曰:山南之竹,不搏自直,斩而为箭,射达革。
shī qí yú xī jiàn jiāng biān zhú shī yuē: tǐng cǐ zhēn jiān xìng, lái shù zhāo xī chí, qiū bō shù xià zhǐ, dōng xuě fēng shàng zhī, wēi ruí fáng xiǎo lù, cōng qiàn jí jī cí, hán fēng zì sà sà, fù xuě yì yī yī, jīn míng wú yì zhuàng, yù dòng liáng zài sī, dàn hèn fēi xiè gǔ, líng lún wèi jiàn zhī.
【诗】齐虞羲见江边竹诗曰:挺此贞坚性,来树朝夕池,秋波漱下趾,冬雪封上枝,葳蕤防晓露,葱蒨集羁雌,含风自飒飒,负雪亦猗猗,金明无异状,玉洞良在斯,但恨非嶰谷,伶伦未见知。
qí xiè tiǎo yǒng zhú shī yuē: chuāng qián yī cóng zhú, qīng cuì dú yán qí, nán tiáo jiāo běi yè, xīn sǔn zá gù zhī, yuè guāng shū yǐ mì, fēng shēng qǐ fù chuí, qīng hù fēi bù ài, huáng kǒu dé xiāng kuī, dàn hèn cóng fēng tuò, gēn zhū zhǎng bié lí.
齐谢朓咏竹诗曰:窗前一丛竹,青翠独言奇,南条交北叶,新笋杂故枝,月光疏已密,风声起复垂,青扈飞不碍,黄口得相窥,但恨从风箨,根株长别离。
liáng yuán dì fù dé zhú shī, xiè gǔ guǎn xīn chōu, qí yuán zhú fù xiū, zuò lóng hái gé shuǐ, wèi mǎ xiàng bīng zhōu, kē tíng lín jué jiàn, táo zhī jiā xì liú, guān xué fú róng yàng, huā kān wēi fèng yóu, qióng wáng ruò yǒu xiàn, zhāng qiān yīng bài hóu.
梁元帝赋得竹诗,嶰谷管新抽,淇园竹复脩,作龙还葛水,为马向并州,柯亭临绝涧,桃枝夹细流,冠学芙蓉样,花堪威凤游,邛王若有献,张骞应拜侯。
liáng shěn yuē yǒng yán qián zhú yuē: méng kāi tuò yǐ chuí, jié yè shǐ chéng zhī, fán yīn shàng wěng rōng, cù jié xià lí lí, fēng dòng lù dī lì, yuè zhào yǐng cēn cī, dé shēng jūn hù yǒu, bù yuán jiā huá chí.
梁沈约咏檐前竹曰:萌开箨已垂,结叶始成枝,繁阴上蓊茸,促节下离离,风动露滴沥,月照影参差,得生君户牖,不原夹华池。
liáng jiāng hóng hé xīn pǔ hóu zhāi qián zhú shī yuē: běn shēng chū gāo lǐng, yí shǎng rù tíng qī, tán luán fú guì liāo, wěng cōng bàng zhū guī, yè tiáo fēng xī xī, xiǎo yè lù qī qī, tuò zǐ chūn wéi sī, yún lǜ hán qióng tí, bù xī líng yún mào, suì tīng qún què qī, yuán chōu yī jīng shí, shì kàn xiáng fèng lái.
梁江洪和新浦侯斋前竹诗曰:本生出高岭,移赏入庭蹊,檀栾拂桂撩,蓊葱傍朱闺,夜条风析析,晓叶露凄凄,箨紫春湋思,筠绿寒蛩啼,不惜凌云茂,遂听群雀栖,原抽一茎实,试看翔凤来。
liáng liú xiào xiān zhú shī yuē: zhú shēng kōng yě wài, shāo yún sǒng bǎi xún, wú rén shǎng gāo jié, tú zì bào zhēn xīn, chǐ rǎn xiāng fēi lèi, xiū rù shàng gōng qín, shuí néng zhì cháng dí, dāng wèi tǔ lóng yín.
梁刘孝先竹诗曰:竹生空野外,梢云耸百寻,无人赏高节,徒自抱贞心,耻染湘妃泪,羞入上宫琴,谁能制长笛,当为吐龙吟。
liáng liú xiào wēi yǒng kū yè zhú shī yuē: kū yáng yóu gèng lǜ, wò liǔ shàng hái shēng, wù xián fèng bù zhì, zhōng dāng dài shèng míng.
梁刘孝威咏枯叶竹诗曰:枯杨犹更绿,卧柳尚还生,勿嫌凤不至,终当待圣明。
chén hè xún fù dé jiā chí xiū zhú shī yuē: lǜ zhú yǐng cēn cī, wēi ruí dài qǔ chí, féng qiū yè bù là, jīng hán sè jù yí, lái fēng yùn wǎn jìng, jí fèng dòng chūn zhī, suǒ xīn gāo dǎo kè, wèi dài líng lún chuī.
陈贺循赋得夹池脩竹诗曰:绿竹影参差,葳蕤带曲池,逢秋叶不落,经寒色讵移,来风韵晚迳,集凤动春枝,所欣高蹈客,未待伶伦吹。
chén yīn kēng fù dé jiā chí zhú shī yuē: jiā chí yī cóng zhú, chuí cuì bù jīng hán, yè yùn yí chéng jiǔ, pí zhì xuē xiàn guān, xiāng chuān rǎn bié lèi, héng lǐng fú xiān tán, yù jiàn líng dōng zhì, dāng wèi xuě zhōng kàn.
陈阴铿赋得夹池竹诗曰:夹池一丛竹,垂翠不惊寒,叶酝宜成酒,皮治薛县冠,湘川染别泪,衡岭拂仙坛,欲见凌冬质,当为雪中看。
chén zhāng zhèng jiàn fù dé jiē qián nèn zhú shī yuē: cuì zhú shāo yún zì jié cóng, qīng huā nèn sǔn yù líng kōng, qì qū héng zhī lǚ jiě tuò, jiē qián shū yè qiáng lái fēng, yù zhī bào jié chéng lóng chù, dāng yú shān lù gé bēi zhōng.
陈张正见赋得阶前嫩竹诗曰:翠竹梢云自结丛,轻花嫩笋欲凌空,砌曲横枝屡解箨,阶前疏叶强来风,欲知抱节成龙处,当於山路葛陂中。
fù jìn jiāng yōu zhú fù yuē: yǒu jiā shēng zhī měi zhú, tǐng chún zī yú zì rán, hán xū zhōng yǐ xiàng dào, tǐ yuán zhì yǐ yí tiān, tuō zōng shuǎng kǎi, liè zú pǔ tián, yuán chóng lǐng, dài huí chuān, báo xún xí, yǎn píng yuán, gù néng líng jīng fēng, mào hán xiāng, jí jiān bīng, fù xuě shuāng, zhèn wēi ruí, shàn fēn fāng, xī yōu yè yǐ rùn běn, chéng qīng lù yǐ zhuó jīng, fú jǐng yún yǐ róng yǔ, fǔ huì fēng ér huí yíng.
【赋】晋江逌竹赋曰:有嘉生之美竹,挺纯姿於自然,含虚中以象道,体圆质以仪天,讬宗爽垲,列族圃田,缘崇岭,带回川,薄循隰,衍平原,故能凌惊风,茂寒乡,籍坚冰,负雪霜,振葳蕤,扇芬芳,翕幽液以润本,承清露以擢茎,拂景云以容与,拊惠风而回萦。
qí wáng jiǎn líng qiū zhú fù yìng zhào yuē: líng qiū shēn chén, màn zhú níng yīn, shén gēn hé gǒng, zhēn gàn bǎi xún, zhèn fāng tiáo hū kūn yuè, fū lǜ cǎi yú gāo cén, yán huái hǎi ér wèi yìng, dài jǔ zhāng ér xiāo sēn, zhì dōng nán ér shàn měi, zài qí wèi ér liú yīn, fāng líng shòu ér jūn mào, yí jūn guì ér chéng lín, ruò nǎi qīng chūn shòu xiè, jiǔ yě shū róng, lǜ píng qí yè, bái zhǐ chōu méng, chī xīn々 ér tè xiù, xiǎo zhuó yǐng ér chuí yīng, shuāng jiǎo jìng yú yuán xí, mù shuāi shū yú jiāo qiān, cuì yè yǔ fēi xuě zhēng cǎi, zhēn kē yǔ céng bīng jìng xiān.
齐王俭灵丘竹赋应诏曰:灵丘深沉,蔓竹凝阴,神根合拱,桢幹百寻,振芳条乎昆岳,敷绿采於高岑,沿淮海而蔚映,带沮漳而萧森,志东南而擅美,在淇卫而流音,方灵寿而均茂,仪菌桂而成林,若乃青春受谢,九野舒荣,绿蘋齐叶,白芷抽萌,{笞心}々而特秀,筱擢颖而垂英,霜曒镜於原隰,木衰疏於郊阡,翠叶与飞雪争采,贞柯与曾冰竞鲜。
liáng jiǎn wén dì xiū zhú fù yuē: yù rùn táo zhī zhī lì, yú cháng yún mǔ zhī míng, rì yìng huā měi, fēng dòng huā qīng.
梁简文帝脩竹赋曰:玉润桃枝之丽,鱼肠云母之名,日映花美,风动花轻。
zhào liáng rèn fǎng jìng sī táng qiū zhú yìng zhào yuē: jìng sī táng, lián dòng fáng, lín qū zhǎo, jiā xiū huáng, zhú gōng fēng lì yú gān quán zhī yòu, zhú diàn hóng chǎng yú shén jiā zhī bàng, lǜ tiáo fā dān kǎn, cuì yè yìng diāo liáng, rù hù sǎo wén shí, bàng yán fú xiàng chuáng, cháng shēng ǒu lán guì, jiē shi zhí yuān huáng, féng xìng yǔ zhī zhì dào, ǒu sī wén zhī zài zī, huān bǎi liáng zhī yǒu fù, hèn xiàng rú zhī yì shí.
【诏】梁任昉静思堂秋竹应诏曰:静思堂,连洞房,临曲沼,夹脩篁,竹宫丰丽於甘泉之右,竹殿弘敞於神嘉之傍,绿条发丹槛,翠叶映雕梁,入户扫文石,傍檐拂象床,常生偶兰桂,结实值鸳皇,逢性与之至道,偶斯文之在兹,欢柏梁之有赋,恨相如之异时。
zàn jìn xiè zhuāng zhú zàn yuē: zhān bǐ zhōng táng, lǜ zhú yī yī, zhēn ér bù jiè, ruò ér bù kuī, yǎo niǎo rén pǔ, xiāo sè yún yá, tuī míng chǔ tán, měi zhì liáng chí.
【赞】晋谢庄竹赞曰:瞻彼中唐,绿竹猗猗,贞而不介,弱而不亏,杳袅人圃,萧瑟云崖,推名楚潭,美质梁池。
xù jìn fú tāo cháng dí fù xù yuē: yú tóng liáo huán zi yě, yǒu gù cháng dí, qí lǎo yún, cài yōng zhī suǒ zuò yě, chū yōng bì nàn jiāng nán, sù yú kē tíng, kē tíng zhī guān, yǐ zhú wèi chuán, yōng yǎng ér miǎn zhī yuē: liáng zhú yě, qǔ yǐ wéi dí, yīn shēng dú jué.
【序】晋伏滔长笛赋序曰:余同僚桓子野,有故长笛,耆老云,蔡邕之所作也,初邕避难江南,宿於柯亭,柯亭之观,以竹为椽,邕仰而眄之曰:良竹也,取以为笛,音声独绝。