strong zǎo xìng lì hú táo lín qín gān shǔ shā táng yē pí pá yàn yù suì jǔ zi zhǐ jǔ yòu mù guā dù lí yù yáng méi pú táo bīng láng lì zhī yì zhì shèn bā jiāo gān zhè guā strong
枣 杏 栗 胡桃 林檎 甘藷 沙棠 椰 枇杷 燕薁 檖 蒟子 枳 椇 柚 木瓜 杜梨 芋 杨梅 蒲萄 槟榔 荔支 益智 椹 芭蕉 甘蔗 瓜
zǎo
◇枣
ěr yǎ yuē: zǎo, hú zǎo, jīn jiāng dōng hū zǎo dà ér ruì shàng zhě wèi hú zǎo, yóu hù yě. biān yào zǎo, zǐ xì yào zhě.
《尔雅》曰:枣,壶枣,[今江东呼枣大而锐上者为壶枣,犹瓠也。]边要枣,[子细要者。]
lǐ jì yuē: fù rén zhī zhì, jǔ zhēn pú xiū zǎo lì, máo shī yuē: bā yuè bō zǎo, shí yuè huò dào.
《礼记》曰:妇人之贽,椇榛脯脩枣栗,《毛诗》曰:八月剥枣,十月获稻。
yàn zǐ yuē: jǐng gōng wèi yàn zǐ yuē: dōng hǎi zhī zhōng, yǒu shuǐ ér chì, qí zhōng yǒu zǎo, huá ér bù shí, hé yě, yàn zǐ yuē: xī zhě qín móu gōng chéng lóng lǐ tiān xià, yǐ huáng bù guǒ zhēng zǎo, zhì hǎi ér tóu qí bù, gù shuǐ chì, zhēng zǎo, gù huá ér bù shí, gōng yuē: wú yáng wèn zi ěr, duì yuē: yīng wén zhī, yáng wèn zhě, yì yáng duì.
《晏子》曰:景公谓《晏子》曰:东海之中,有水而赤,其中有枣,华而不实,何也,《晏子》曰:昔者秦缪公乘龙理天下,以黄布裹蒸枣,至海而投其布,故水赤,蒸枣,故华而不实,公曰:吾徉问子耳,对曰:婴闻之,徉问者,亦徉对。
mèng zǐ yuē: céng xī shì yáng zǎo, ér zēng zǐ bù rěn shí zhī.
《孟子》曰:曾晳嗜羊枣,而曾子不忍食之。
hán zǐ yuē: qín è, yīng hóu wèi wáng yuē: wǔ yuàn zhī zǎo lì, qǐng fā yǔ zhī.
《韩子》曰:秦饿,应侯谓王曰:五苑之枣栗,请发与之。
shǐ jì yuē: lǐ shǎo jūn yǐ què lǎo fāng jiàn shàng, shǎo jūn yuē: chén cháng yóu hǎi shàng, jiàn ān qī shēng, shí jù zǎo, dà rú hù.
《史记》曰:李少君以却老方见上,少君曰:臣尝游海上,见安期生,食巨枣,大如瓠。
zhēn rén guān lìng yǐn xǐ nèi zhuàn yuē: yǐn xǐ gòng lǎo zi xī yóu, shěng tài zhēn wáng mǔ, gòng shí yù mén zhī zǎo, qí shí rú píng.
真人关令尹喜内传曰:尹喜共老子西游,省太真王母,共食玉门之枣,其实如瓶。
shén yì jīng yuē: běi fāng huāng zhōng, yǒu zǎo lín yān, qí gāo wǔ zhàng, fū zhāng zhī tiáo yī lǐ yú, zǐ cháng liù qī cùn, wéi guò qí zhǎng, shú chì rú zhū, gān zhī bù suō, qì wèi gān rùn, shū yú cháng zǎo, shí zhī kě yǐ ān qū, yì qì lì.
《神异经》曰:北方荒中,有枣林焉,其高五丈,敷张枝条一里馀,子长六七寸,围过其长,熟赤如朱,乾之不缩,气味甘润,殊於常枣,食之可以安躯,益气力。
dōng fāng shuò chuán yuē: wǔ dì shí, shàng lín xiàn zǎo, shàng yǐ zhī jī wèi yāng qián diàn kǎn, hū shuò yuē: chì lái chì lái, xiān shēng zhī cǐ qiè zhōng hé wù, shuò yuē: shàng lín xiàn zǎo sì shí jiǔ méi, shàng yuē: hé yǐ zhī zhī, shuò yuē: hū shuò zhě, shàng yě, yǐ zhī jī kǎn, liǎng mù lín yě, yuē shuò lái shuò lái zhě, zǎo yě, chì chì zhě sì shí jiǔ, shàng dà xiào, cì bó shí pǐ.
《东方朔传》曰:武帝时,上林献枣,上以枝击未央前殿槛,呼朔曰:叱来叱来,先生知此箧中何物,朔曰:上林献枣四十九枚,上曰:何以知之,朔曰:呼朔者,上也,以枝击槛,两木林也,曰朔来朔来者,枣也,叱叱者四十九,上大笑,赐帛十疋。
hàn shū yuē: wáng jí shǎo shí xué wèn, jū cháng ān, qí dōng jiā yǒu zǎo shù, chuí jí tíng zhōng, jí fù qǔ zǎo yǐ dàn jí, jí hòu zhī zhī, nǎi qù fù, dōng jiā wén ér yù fá qí shù, lín lǐ gòng zhǐ zhī, yīn gù qǐng jí, lìng hái fù, lǐ zhōng wèi zhī yǔ yuē: dōng jiā zǎo shù, wáng yáng fù qù, dōng jiā zǎo wán, qù fù fù huán.
《汉书》曰:王吉少时学问,居长安,其东家有枣树,垂吉庭中,吉妇取枣以啖吉,吉后知之,乃去妇,东家闻而欲伐其树,邻里共止之,因固请吉,令还妇,里中为之语曰:东家枣树,王阳妇去,东家枣完,去妇复还。
hàn wǔ nèi zhuàn yuē: qī yuè qī rì, xī wáng mǔ dāng xià, dì shè yù mén zhī zǎo.
《汉武内传》曰:七月七日,西王母当下,帝设玉门之枣。
liú gēn bié zhuàn yuē: jīn nián chūn, dāng yǒu bìng, kě fú zǎo hé zhōng rén èr qī méi, néng cháng fú zhī, bǎi xié bù fù gàn yě.
刘根别传曰:今年春,当有病,可服枣核中仁二七枚,能常服之,百邪不复干也。
fēng sú tōng yuē: bào jiāo gēng tián ér shí, chuān jǐng ér yǐn, yú shān zhōng shí zǎo, huò yuē: cǐ zǎo zǐ suǒ zhí yé, suì qiáng ōu tǔ ér sǐ yě.
《风俗通》曰:鲍焦耕田而食,穿井而饮,於山中食枣,或曰:此枣子所殖耶,遂强欧吐而死也。
wèi wén dì zhào qún chén yuē: nán fāng yǒu lóng yǎn lì zhī, níng bǐ xī guó pú táo shí mì hū, cù qiě bù rú zhōng guó fán zǎo wèi, mò yán ān yì yù zǎo yě.
魏文帝诏群臣曰:南方有龙眼荔枝,宁比西国蒲萄石蜜乎,酢且不如中国凡枣味,莫言安邑御枣也。
mǎ míng shēng bié zhuàn yuē: ān qī shēng xiān rén jiàn shén nǚ, shè chú shàn, ān qī yuē: xī yǔ nǚ láng yóu xī yú xī hǎi zhī jì, shí zǎo yì měi, cǐ jiān zǎo xiǎo, bù jí zhī, yì cǐ zǎo wèi jiǔ, yǐ èr qiān nián yǐ, shén nǚ yún, wú xī yǔ jūn gòng shí yī méi, nǎi bù jìn, cǐ jiān xiǎo zǎo, nà kě xiāng bǐ yé.
马明生别传曰:安期生仙人见神女,设厨膳,安期曰:昔与女郎游息於西海之际,食枣异美,此间枣小,不及之,忆此枣味久,已二千年矣,神女云,吾昔与君共食一枚,乃不尽,此间小枣,那可相比耶。
wáng yǐn jìn shū: fù yú wèi pó yáng nèi shǐ, quàn lì xué yè, kuān yù jiǎn sù, fēng huà dà xíng, bái wū jí jùn tíng zǎo shù shàng.
王隐《晋书》:傅虞为鄱阳内史,劝厉学业,宽裕简素,风化大行,白乌集郡庭枣树上。
jìn gōng gé míng yuē: huá lín yuán zǎo liù shí èr zhū, wáng mǔ zǎo shí sì zhū.
《晋宫阁名》曰:华林园枣六十二株,王母枣十四株。
yì yuàn yuē: tài yuán zhōng, nán jùn zhōu líng xiàn yǒu zǎo shù, yī nián hū shēng táo lǐ zǎo sān zhòng huā zi.
《异苑》曰:太元中,南郡州陵县有枣树,一年忽生桃李枣三种花子。
shì shuō yuē: wèi wén dì jì dì rèn chéng yuán é chéng, jù féng xiào běn gǎi. wáng xiāo zhuàng, yīn zài biàn tài hòu suǒ, gòng wéi qí, bìng dàn zǎo, wén dì yǐ dú zhe zhū zǎo dì zhōng, zì xuǎn kě shí zhě, ér wáng bù wù, suì zá jìn zhī, jì zhòng dú, tài hòu suǒ shuǐ jiù zhī, dì yù chì huǐ qì, tài hòu tú xiǎn qū jǐng, wú yǐ jí zhī, xū yú suì zú.
《世说》曰:魏文帝忌弟任城[原讹成,据冯校本改。]王骁壮,因在卞太后所,共围棋,并啖枣,文帝以毒著诸枣蒂中,自选可食者,而王不悟,遂杂进之,既中毒,太后索水救之,帝豫敕毁器,太后徒跣趋井,无以汲之,须臾遂卒。
yòu yuē: dà jiàng jūn wáng dūn, chū shàng wǔ dì wǔ yáng gōng zhǔ, rú cè, jiàn qī xiāng zhōng shèng zǎo, běn yǐ sāi bí, wáng wèi cè shàng xià guǒ, suì shí zhī, qún bì mò bù xiào zhī.
又曰:大将军王敦,初尚武帝舞阳公主,如厕,见漆箱中盛枣,本以塞鼻,王谓厕上下果,遂食之,群婢莫不笑之。
zuǒ zhuàn: yù sūn yuē: nǚ zhì bù guò zhēn lì zǎo xiū yǐ gào qián.
《左传》:御孙曰:女贽不过榛栗枣脩以告虔。
yè zhōng jì, shí jì lóng yuán zhōng yǒu yáng jiǎo zǎo, sān zi yī chǐ.
邺中记,石季龙园中有羊角枣,三子一尺。
shǐ, chǔ zhuāng wáng ài yī mǎ, dàn zǎo pú.
《史》,楚庄王爱一马,啖枣脯。
xià qǔ zǎo xìng zhī huǒ, běn tiáo tài píng yù lǎn jiǔ bǎi liù shí wǔ zuò zōu zi, hòu tóng.
夏取枣杏之火,[本条《太平御览》九百六十五作邹子,后同。]
shī jìn fù xuán shī yuē: jī shí yě zǎo shí.
【诗】晋傅玄诗曰:饥食野枣实。
hòu qín zhào zhěng shī yuē: běi yuán yǒu yī shù, bù yè chuí zhòng yīn, wài suī duō jí cì, nèi shí yǒu chì xīn.
后秦赵整诗曰:北园有一树,布叶垂重阴,外虽多棘刺,内实有赤心。
liáng jiǎn wén dì fù yǒng zǎo yuē: fēng yáo yáng jiǎo shù, rì yìng jī xīn zhī, yǐ wén ān yì měi, yǒng mào yù mén chuí.
梁简文帝赋咏枣曰:风摇羊角树,日映鸡心枝,已闻安邑美,永茂玉门垂。
qǐ chén zhōu hóng zhèng xiè liáng yuán dì lài yù mén zǎo qǐ yuē: ān qī jiù měi, ān xī gāo míng, chén jīn mǎ zhī róng, wèi huò qū fèng, fāng shuò zhī cì, jù jiàng hóng ēn.
【启】陈周弘正谢梁元帝赉玉门枣启曰:安期旧美,安息高名,臣金马之荣,未获趋奉,方朔之赐,遽降洪恩。
xìng
◇杏
shén xiān chuán yuē: dǒng fèng jū lú shān, wèi zhì bìng, zhòng zhě zhǒng xìng wǔ zhū, qīng zhě yī zhū, yú lín zhōng suǒ zài, dān shí yī qì, shì huàn yī gǔ, shǎo zhě hǔ zhú zhī, nǎi yǐ gǔ zhèn pín qióng, hào dǒng xiān xìng lín.
《神仙传》曰:董奉居庐山,为治病,重者种杏五株,轻者一株,於林中所在,箪食一器,是换一穀,少者虎逐之,乃以穀赈贫穷,号董仙杏林。
shī kuàng zhàn yuē: méi táo xìng shí duō zhě, lái nián wèi zhī ráng.
《师旷占》曰:梅桃杏实多者,来年谓之穰。
jìn gōng guān tài píng yù lǎn jiǔ bǎi liù shí bā zuò gé. jì yuē: míng guāng diàn, xìng bā zhū.
晋宫关[《太平御览》九百六十八作阁。]记曰:明光殿,杏八株。
jiǔ zhōu lùn, wèi jùn hǎo xìng.
九州论,魏郡好杏。
suì rén xià qǔ zǎo xìng zhī huǒ.
燧人夏取枣杏之火。
xī jīng zá jì yuē: shàng lín yuàn yǒu wén xìng, wèi yǒu wén cǎi yě.
《西京杂记》曰:上林苑有文杏,谓有文彩也。
diǎn shù yuē: xìng zhě dōng fāng suì xīng zhī jīng yě.
典术曰:杏者东方岁星之精也。
shān hǎi jīng yuē: líng shān zhī xià, qí mù duō xìng.
《山海经》曰:灵山之下,其木多杏。
lú yù jì zhōu lùn yuē: wèi jùn hǎo xìng, dì chǎn bù wéi zhēn.
卢毓冀州论曰:魏郡好杏,地产不为珍。
shī kuàng zhàn yuē: xìng duō shí bù chóng zhě, lái nián qiū shàn.
《师旷占》曰:杏多实不虫者,来年秋善。
nán yuè fū rén chuán yuē: xiān rén yǒu sān xuán zǐ xìng, xī jīng zá jì yuē: shàng lín yuàn yǒu péng lái xìng, dōng hǎi dū wèi yú tái, xiàn xìng yī zhū, huā zá wǔ sè, liù chū, yún shì xiān rén suǒ shí zhě.
南岳夫人传曰:仙人有三玄紫杏,《西京杂记》曰:上林苑有蓬莱杏,东海都尉于台,献杏一株,花杂五色,六出,云是仙人所食者。
fàn shèng zhī shū yuē: xìng huā rú hé, kě gēng bái shā.
《氾胜之书》曰:杏花如何,可耕白沙。
xuán yàn chūn qiū yuē: wèi lún guò yǔ, yán jí yú wèi, chēng wèi gù shì zhōng liú zi yáng, shí bǐng zhī yán shēng, jīng wèi zhī zhì yě, yǔ yuē: shī kuàng shí láo xīn, yì yá bié zī miǎn, zi yáng jīn zhī miào yě, dìng zhī hé nán, lún yīn mìng pū qǔ liáng qiǔ yǐ jìn, yǔ cháng zhī yuē: mài yě, yǒu xìng lǐ nài wèi, sān guǒ zhī shú yě bù tóng, zi yān de jiān zhī, lún xiào ér bù yán, tuì gào rén yuē: shì ān zhī shí guò liú shì, wú jiāng lái jiā shí duō, gù xìng shí jiāng fā, róu yǐ xìng zhī, lǐ nài jiāng fā. yòu róu yǐ lǐ nài zhī, gù jiān sān wèi.
玄晏春秋曰:卫伦过予,言及於味,称魏故侍中刘子阳,食饼知盐生,精味之至也,予曰:师旷识劳薪,易牙别淄渑,子阳今之妙也,定之何难,伦因命仆取粮糗以进,予尝之曰:麦也,有杏李柰味,三果之熟也不同,子焉得兼之,伦笑而不言,退告人曰:士安之识过刘氏,吾将来家实多,故杏时将发,糅以杏汁,李柰将发。又糅以李柰汁,故兼三味。
shù yì jì yuē: xìng yuán zhōu zài nán hǎi zhōng, duō xìng, yún xiān rén zhǒng xìng chù, hàn shí cháng yǒu rén zhōu xíng yù fēng, pō cǐ zhōu wǔ liù yuè, rì shí xìng, gù miǎn sǐ. yòu yún zhōu zhōng yǒu dōng xìng.
《述异记》曰:杏园洲在南海中,多杏,云仙人种杏处,汉时尝有人舟行遇风,泊此洲五六月,日食杏,故免死。又云洲中有冬杏。
sōng gāo shān jì yuē: sōng shān dōng běi yǒu niú shān, qí shān duō xìng, zhì wǔ yuè, làn rán huáng mào, zì zhōng guó sāng luàn, bǎi xìng jī jǐn, jiē zī cǐ wéi mìng, rén rén chōng bǎo, ér xìng bù jìn.
嵩高山记曰:嵩山东北有牛山,其山多杏,至五月,烂然黄茂,自中国丧乱,百姓饥馑,皆资此为命,人人充饱,而杏不尽。
luò yáng gōng diàn bù yuē: hán zhāng diàn qián, xìng sì zhū, xiǎn yáng diàn qián, xìng liù zhū.
《洛阳宫殿簿》曰:含章殿前,杏四株,显阳殿前,杏六株。
dì lǐ zhì yuē: fàn lǐ zhái zài hú zhōng, yǒu hǎi xìng, dà rú quán yě.
《地理志》曰:范蠡宅在湖中,有海杏,大如拳也。
zhū chāo shí yǔ xiōng shū yuē: guāng wǔ fén biān xìng shén měi, jīn fèng sòng qí hé.
朱超石与兄书曰:光武坟边杏甚美,今奉送其核。
wáng yì lì zhī fù yuē: wèi tǔ sòng xī shān zhī xìng.
王逸荔枝赋曰:魏土送西山之杏。
shù yì jì yuē: lài xiāng lǎo zi cí yǒu piāo xìng.
《述异记》曰:赖乡老子祠有缥杏。
zhuāng zǐ yuē: kǒng zǐ yóu zī wéi zhī lín, xiū zuò xìng tán zhī shàng, dì zǐ dú shū, xián gē gǔ qín.
《庄子》曰:孔子游淄濰之林,休坐杏坛之上,弟子读书,弦歌鼓琴。
hòu zhōu shū yuē: zhāng yuán xìng lián jié, nán lín yǒu xìng liǎng shù, xìng shú, duō luò yuán yuán zhōng, yuán xī yǐ huán zhǔ.
后《周书》曰:张元性廉洁,南邻有杏两树,杏熟,多落元园中,元悉以还主。
guǎn zǐ yuē: wǔ wò zhī tǔ, qí mù yí xìng.
《管子》曰:五沃之土,其木宜杏。
sì mín yuè lìng yuē: sān yuè xìng huā shèng, kě bō bái shā qīng tǔ zhī tián.
四民月令曰:三月杏花盛,可播白沙轻土之田。
pān yuè xián jū fù yuē: méi xìng yù dì, huá shí zhào làn.
潘岳闲居赋曰:梅杏郁棣,华实照烂。
yòu sī mǎ xiàng rú cháng mén fù yuē: shì wén xìng yǐ wéi liáng.
又司马相如长门赋曰:饰文杏以为梁。
shī zhōu yǔ xìn yǒng xìng huā shī yuē: chūn sè fāng yíng yě, zhī zhī zhàn cuì yīng, yī xī yìng cūn wù, làn màn kāi shān chéng, hǎo zhé dài bīn lǚ, jīn pán chèn hóng qióng.
【诗】周庾信咏杏花诗曰:春色方盈野,枝枝绽翠英,依俙暎村坞,烂熳开山成,好折待宾侣,金盘儭红琼。
lì
◇栗
shān hǎi jīng yuē: nán shān qí shàng duō lì, gé shān tóng shān, qí mù duō lì.
《山海经》曰:南山其上多栗,葛山铜山,其木多栗。
máo shī yuē: shù zhī zhēn lì.
《毛诗》曰:树之榛栗。
yòu yún, bǎn yǒu qī, xí yǒu lì.
又云,版有漆,隰有栗。
hán shī yuē: dōng mén zhī lì, yǒu jìng jìng, shàn yě. jiā shì, yán dōng mén zhī lì shù zhī xià, yǒu shàn rén, kě yǐ wéi shì jiā yě.
《韩诗》曰:东门之栗,有静[静,善也。]家室,[言东门之栗树之下,有善人,可以为室家也。]
hán zǐ yuē: qín è, yīng hóu wèi wáng yuē: wǔ yuàn zhī guǒ shū xiàng zǎo lì, zú yǐ huó mín, qǐng fā zhī, wáng yuē: jīn fā wǔ yuàn yǐ huó mín, shì shǐ yǒu gōng yǔ wú gōng hù zhēng qǔ yě, rén shēng ér luàn, bù rú sǐ ér zhì.
《韩子》曰:秦饿,应侯谓王曰:五苑之果蔬橡枣栗,足以活民,请发之,王曰:今发五苑以活民,是使有功与无功互争取也,人生而乱,不如死而治。
guǎng zhì yuē: lì yǒu hóu lì, guān zhōng dà rú jī zǐ.
《广志》曰:栗有侯栗,关中大如鸡子。
sān qín jì yuē: hàn wǔ dì guǒ yuán, dà lì shí wǔ méi yī dòu.
《三秦记》曰:汉武帝果园,大栗十五枚一斗。
wèi zhì yuē: dōng yí hán guó chū dà lì, rú lí.
《魏志》曰:东夷韩国出大栗,如梨。
hé yàn jiǔ zhōu lùn yuē: zhōng shān hǎo lì.
何晏《九州论》曰:中山好栗。
yuán zhǔn guān shū sú yuē: suǒ lán zhī ér bù dé, jiàn jù fáng zhī dà lì.
袁准《观殊俗》曰:索兰枝而不得,见巨房之大栗。
yuán zi zhèng shū yuē: suì bǐ bù dēng, wéi dé mài zǎo lì guā lí.
《袁子正书》曰:岁比不登,唯得卖枣栗瓜梨。
lú chén jì fǎ yuē: chūn qiū dōng cí, jiē yòng lì.
卢谌《祭法》曰:春秋冬祠,皆用栗。
lǐ yuē: lì xiāng zhī.
《礼》曰:栗欀之。
hàn tài píng yù lǎn jiǔ bǎi liù shí sì zuò hàn shū. yàn qín qiān shù lì, cǐ rén yǔ qiān hù hóu děng.
汉[《太平御览》九百六十四作汉书。]燕秦千树栗,此人与千户侯等。
huáng móu zhēng lì, běn tiáo yù lǎn zuò wèi lüè.
黄侔蒸栗,[本条御览作魏略。]
wèi shì, běn tiáo wèi zhì sì zhù zuò wèi shì chūn qiū, cǐ yǒu tuō wén. xǔ yuán wèi zhì zhù zuò yǔn. yīn sī mǎ zhāo cí, yù shā zhī, dì fāng shí lì, yōu rén yún wǔ děng chàng yuē: qīng tóu jī, qīng tóu jī zhě, yā yě, dì jù bù gǎn fā.
魏氏,[本条魏志四注作魏氏春秋,此有脱文。]许元[魏志注作允。]因司马昭辞,欲杀之,帝方食栗,优人云午等唱曰:青头鸡,青头鸡者,鸭也,帝惧不敢发。
zhuāng zi, gǔ zhě shòu duō mín shǎo, jiē cháo jū yǐ bì zhī, zhòu shí xiàng lì, mù qī shù shàng, gù mìng yuē yǒu cháo shì.
庄子,古者兽多民少,皆巢居以避之,昼拾橡栗,暮栖树上,故命曰有巢氏。
liáng zhōu xiàn lì, jìng cùn bàn.
梁州献栗,径寸半。
xī jīng zá jì yuē: shàng lín yuàn yǒu kuí lì shuāng lì sī lì zhēn lì.
《西京杂记》曰:上林苑有魁栗双栗楒栗榛栗。
shǐ, sū qín shuō yàn wén hóu yuē: cǐ yǒu zǎo lì zhī kē, cǐ wèi tiān fǔ yě, mín suī bù jí ér zú yě.
《史》,苏秦说燕文侯曰:此有枣栗之科,此谓天府也,民虽不级而足也。
xuǎn shǔ dōu, zhēn lì xià fā.
选蜀都,榛栗罅发。
wáng yì lì zhī fù, běi yàn jiàn shuò bīn zhī jù lì.
王逸荔枝赋,北燕荐朔滨之巨栗。
hóu guó chū lì, dà rú jī zǐ.
侯国出栗,大如鸡子。
guì yáng yǒu lì, cóng shēng, dà rú shì zi.
桂阳有栗,丛生,大如柿子。
yuè zhōng chū rú quán zhī lì.
越中出如拳之栗。
āi gōng wèn shè yú zǎi wǒ, zǎi wǒ duì yuē: xià hòu shì yǐ sōng, yīn rén yǐ bǎi, zhōu rén yǐ lì, běn tiáo tài píng yù lǎn jiǔ bǎi liù shí sì zuò lún yǔ.
哀公问社於宰我,宰我对曰:夏后氏以松,殷人以柏,周人以栗,[本条《太平御览》九百六十四作论语。]
fù hòu hàn cài yōng shāng gù lì fù yuē: rén yǒu zhé cài shì cí qián lì zhě, gù zuò sī fù, shù xiá fāng zhī jiā mù, yú líng yǔ zhī qián tíng, xíng yī yī yǐ yàn mào, shì bì yù zhī jīng míng, hé gēn jīng zhī fēng měi, jiāng fān chì yǐ yōu cháng, yù huò zéi zhī zāi rén, jiē yāo zhé yǐ cuī shāng.
【赋】后汉蔡邕伤故栗赋曰:人有折蔡氏祠前栗者,故作斯赋,树遐方之嘉木,于灵宇之前庭,形猗猗以艳懋,似碧玉之精明,何根茎之丰美,将蕃炽以悠长,遇祸贼之灾人,嗟夭折以摧伤。
qǐ liáng yǔ jiān wú xiè dōng gōng lài lì qǐ, chá huò huǒ chéng, zuān yǐ wéi xiè, nài chēng jiān yòng, pù ér chéng qiǔ, wèi ruò běi yàn jù shí, yòng duó róng kū, nán guó pú shān, fān cán chǐ jué, chéng ēn yǒng yuè, duì wén xǐ zhī hé, niàn bào bīng yíng, wèn zhī lái zhī niǎo.
【启】梁庾坚吾谢东宫赉栗启,查或火成,钻以为屑,柰称煎用,曝而成糗,未若北燕巨实,用夺荣枯,南国脯山,翻惭齿决,承恩踊跃,对闻喜之河,念报屏营,问知来之鸟。
hú táo
◇胡桃
guǎng zhì yuē: chén cāng hú táo, báo pí duō jī, yīn píng hú táo, dà ér pí cuì, jí zhuō zé suì.
《广志》曰:陈仓胡桃,薄皮多肌,阴平胡桃,大而皮脆,急捉则碎。
bó wù zhì yuē: zhāng qiān shǐ xī yù hái, dé hú táo.
《博物志》曰:张骞使西域还,得胡桃。
jìn gōng gé míng yuē: huá lín yuán hú táo bā shí sì zhū.
《晋宫阁名》曰:华林园胡桃八十四株。
xún shì chūn qiū cí zhì yuē: cháng shè yòng hú táo.
荀氏春秋祠制曰:常设用胡桃。
wú shí wài guó zhì yuē: dà qín guó yǒu zǎo zhēn hú táo, lián ǒu zá guǒ.
吴时外国志曰:大秦国有枣榛胡桃,莲藕杂果。
qǐ liáng shěn yuē wèi liǔ shì lóng xiè cì lè yóu hú táo qǐ yuē: tǐng zì jìn yuán, wèi yú jǐng luò, dòng wù huí qí, zài wēi bì yìng, cǐ nǎi hú jié bēn táo, jí zhī xiān jiàn zhě yě.
【启】梁沈约为柳世隆谢赐乐游胡桃启曰:挺自禁园,味逾井络,动物回祇,在微必应,此乃胡羯奔逃,吉之先见者也。
shū hòu hàn kǒng róng yǔ zhū qīng shū yuē: duō huì hú táo, shēn zhì dǔ yì.
【书】后汉孔融与诸卿书曰:多惠胡桃,深知笃意。
jìn niǔ tāo mǔ dá wú guó shū yuē: hú táo běn shēng xī qiāng, wài gāng pǔ, nèi róu gān, zhì shì gǔ xián, yù yǐ fèng gòng.
晋钮滔母答吴国书曰:胡桃本生西羌,外刚朴,内柔甘,质似古贤,欲以奉贡。
lín qín
◇林檎
guǎng zhì yuē: lín qín shì chì nài, yì míng hēi qín, guǎng hēi qín shì chì nài, yī míng lín qín shì chì nài, běn tiáo é tuō fù zhòng, míng běn yī míng lín qín yǐ xià zuò yī míng lái qín, yán wèi gān shú zé lái qín yě.
《广志》曰:林檎似赤柰,亦名黑檎,广黑檎似赤柰,一名林檎似赤柰,[○本条讹脱複重,明本一名林檎以下作一名来禽,言味甘熟则来禽也。]
liú zhēn jīng kǒu jì yuē: nán guó duō lín qín.
刘桢京口记曰:南国多林檎。
shū liáng liú xiào wēi xiè lài lín qín shū yuē: yǒng wén qí guó, zhǐ xī èr táo, yuǎn zhì xiān fāng, cái méng shù zǎo. qǐ rú ēn fēng hàn qiè, cì guǎng wèi lián, nǚ máo nǚ shù ér jǐn tōng, suàn láng jì ér fāng dé, shēng yú yù jǐng zhī cè, chū zì jīn gāo zhī dì, shàng líng suǒ guì, xià tǔ xī féng.
【书】梁刘孝威谢赉林檎书曰:勇闻齐国,止锡二桃,远至仙方,裁蒙数枣。岂如恩丰汉箧,赐广魏奁,〈女毛〉女数而仅通,筭郎计而方得,生於玉井之侧,出自金膏之地,上灵所贵,下土希逢。
qǐ liáng yǔ jiān wú xiè lài lín qín qǐ yuē: dān tú gù yuàn, suì mián cháng ér bú jiàn, mín shān suī zhí, lù zhòng zǔ ér lái nán, wèi yǒu xǐ hé yuán qiū, yí gēn láng bǎn, xiān chú shǐ zhāi, yóu qīng yù zhī pán, jù yǒu tuō wén. xià jiàn yuán bān, suì rù chōu pú zhī zuò.
【启】梁庾肩吾谢赉林檎启曰:丹徒故苑,岁绵长而不见,岷山虽植,路重阻而来难,未有徙核圆丘,移根阆坂,仙厨始摘,犹青玉之盘,[句有脱文。]下贱爰颁,遂入抽蒲之座。
gān shǔ
◇甘藷
shì yú, běn tiáo tài píng yù lǎn jiǔ bǎi qī shí sì zuò chén qí chàng yì wù zhì. yì yǒu yì yǒu xià yǒu jù kuí èr zì. bō qù pí, féi féi zuò jī. ròu bái, nán fāng yǐ dāng mǐ gǔ, bīn kè yì shè zhī, chū jiāo běi.
似竽,[本条《太平御览》九百七十四作陈祈畅异物志。]亦有[亦有下有巨魁二字。]剥去皮,肥[肥作肌。]肉白,南方以当米穀,宾客亦设之,出交北。
shā táng
◇沙棠
rú táng, wèi rú lǐ, wú hé.
如棠,味如李,无核。
lǚ shì chūn qiū: guǒ zhī měi zhě táng shí.
《吕氏春秋》:果之美者棠实。
yē
◇椰
shén yì jīng yuē: dōng nán huāng zhōng, gāo èr shí zhàng yú, yè rú gān guā, èr zi chéng tài píng yù lǎn jiǔ bǎi qī shí èr zuò bǎi suì. luò, shēng xìng, yù lǎn zuò huá. yē rú gān guā, rú liǎng yǎn, wèi zhī è, yù lǎn zuò huá rú gān guā huá, huá jǐn luò ér shēng è, cǐ yǒu é yǎn. è yuè wáng tóu yuè wáng tóu sān zì yù lǎn wú. xià shēng zǐ, sān chéng yù lǎn zuò suì. ér shú, xíng rú hán guā.
《神异经》曰:东南荒中,高二十丈馀,叶如甘瓜,二子成[《太平御览》九百七十二作百岁。]落,生幸,[御览作华。]椰如甘瓜,如两眼,谓之萼,[御览作华如甘瓜华,华尽落而生萼,此有讹衍。]萼越王头[越王头三字御览无。]下生子,三成[御览作岁。]而熟,形如寒瓜。
guǎng zhì yuē: gāo liù qī chǐ zhě, wú zhī tiáo, yè rú tài píng yù lǎn jiǔ bǎi qī shí èr rú xià yǒu shù pú èr zì, pú xià yǒu èr shí jiǔ zì, cǐ tuō. měi rú mì, hé zhōng yǒu bái fū, hòu bàn cùn, wèi shì hú táo, chū jiāo běi.
《广志》曰:高六七尺者,无枝条,叶如[《太平御览》九百七十二如下有束蒲二字,蒲下有二十九字,此脱。]美如蜜,核中有白肤,厚半寸,味似胡桃,出交北。
xuǎn yuē wú, àn běn tiáo jiàn wén xuǎn wú dōu fù, cǐ yǒu tuō wén. yē yè wú yīn.
选曰吴,[按本条见文选吴都赋,此有脱文。]椰叶无阴。
qī mìng yuē: pōu yē zi zhī ké.
七命曰:剖椰子之壳。
pí pá
◇枇杷
zhòng zhǎng tǒng chāng yán yuē: jīn rén zhǔ bù sī gān lù líng, lǐ quán yǒng, ér huàn pí pá lì zhī zhī fǔ, yì bǐ yǐ.
仲长统《昌言》曰:今人主不思甘露零,醴泉涌,而患枇杷荔支之腐,亦鄙矣。
jīng zhōu tǔ dì jì yuē: yí dū chū dà pí pá.
荆州土地记曰:宜都出大枇杷。
guǎng zhōu jì yuē: pí pá ruò liú, cān hū jīng dū.
《广州记》曰:枇杷若榴,参乎京都。
huà shān jì yuē: huà shān jiǎng táng xī tóu, yǒu pí pá yuán.
华山记曰:华山讲堂西头,有枇杷园。
jìn gōng gé míng yuē: huá lín yuán pí pá sì zhū.
《晋宫阁名》曰:华林园枇杷四株。
fù sòng zhōu zhī pí pá fù yuē: xī lǔ jì sūn yǒu jiā shù, hán xuān zi fù yù zhī, qū yuán lí sāo, yì zhe jú fù, zhì pí pá shù, hán shǔ wú biàn, fù xuě yáng huá, yú zhí tíng pǔ, suì fù zhī yún, míng tóng yīn qì, zhì zhēn sōng zhú, sì xù yī cǎi, sù huá dōng fù, fēi xuě rùn qí lǜ ruí, shāng fēng mái qí jìn tiáo, wàng zhī míng méng, jí zhī shū liáo.
【赋】宋周祗枇杷赋曰:昔鲁季孙有嘉树,韩宣子赋誉之,屈原离骚,亦著橘赋,至枇杷树,寒暑无变,负雪扬华,余殖庭圃,遂赋之云,名同音器,质贞松竹,四序一采,素华冬馥,霏雪润其绿蕤,商风埋其劲条,望之冥濛,即之疏寥。
sòng xiè zhān ān chéng jùn tíng pí pá shù fù yuē: yī nán guó zhī jiā mù, wěi bāng tíng ér yán shù, bǐng jīn qiū zhī qīng tiáo, bào dōng yáng zhī hé xù, zhào hán pā yú jié shuāng, chéng yán guǒ hū xiān lù, gāo lín méng shǒu, bàng fú jiē lù.
宋谢瞻安成郡庭枇杷树赋曰:伊南国之佳木,伟邦庭而延树,禀金秋之清条,抱东阳之和煦,肇寒葩於结霜,成炎果乎纤露,高临甍首,傍拂阶露。
yàn yù
◇燕薁
máo shī yuē: liù yuè shí yù jí yù.
《毛诗》曰:六月食郁及薁。
wèi dū, yú méi jí yáng lǐ liú yù, tài píng yù lǎn jiǔ bǎi qī shí sì zuò cáo pí wèi dū fù yuē yīng méi yáng lǐ, ruò liú yù dì, cǐ yǒu é tuō. sú wèi yàn yù.
魏都,萸梅及杨李留郁,[《太平御览》九百七十四作曹毗魏都赋曰英梅杨李,若留郁棣,此有讹脱。]俗谓燕郁。
suì
◇檖
shī yuē: xí yǒu shù suì, shū, chì luó huò míng shān lí, jīn wèi yáng suì, shù shí rú lí, dàn xiǎo ěr, yī míng lù lí, yī míng shǔ lí.
《诗》曰:隰有树檖,疏,赤罗或名山梨,今谓杨檖,树实如梨,但小耳,一名鹿梨,一名鼠梨。
ěr yǎ yuē: suì, luó.
《尔雅》曰:檖,罗。
jǔ zi
◇蒟子
shù rú sāng, qǔ qí shí wèi jiàng, hàn yīn fàn, běn tiáo tài píng yù lǎn jiǔ bǎi qī shí sān zuò hàn shū zhù, fàn zuò jǔ, cǐ yǒu tuō é.
树如桑,取其实为酱,汉音范,[本条《太平御览》九百七十三作汉书注,范作矩,此有脱讹。]
guǎng yù lǎn zuò guǎng zhì. ài yù lǎn zuò màn. shēng yī shù yě.
广[御览作广志。]薆[御览作蔓。]生依树也。
zhǐ jǔ
◇枳椇
shī yuē: nán shān yǒu gǒu, shū, zhǐ jǔ shù shì bái yáng, zi zhe zhī duān, wèi zhī mù mì, cóng lìng rén jiǔ báo, yǐ wéi wū zhù, jiǔ jiē báo.
《诗》曰:南山有枸,疏,枳椇树似白杨,子著枝端,为之木蜜,从令人酒薄,以为屋柱,酒皆薄。
lǐ yuē: fù rén zhī zhì, jǔ zhēn pú xiū zǎo lì.
《礼》曰:妇人之贽,椇榛脯脩枣栗。
guǎng zhì, yǐ tài píng yù lǎn jiǔ bǎi qī shí sì zuò zi shì shān hú shù, gān zhě yì zhī yǐ. yù lǎn zuò yì měi.
广志,以[《太平御览》九百七十四作子似]珊瑚树,乾者益之矣。[御览作益美。]
yòu
◇柚
ěr yǎ yuē: yòu, tiáo yě, shì chéng, shí cù. chū jiāng nán.
《尔雅》曰:柚,条也,[似橙,实醋。]出江南。
guǎng zhì yuē: chéng dū yǒu yòu, dà rú dòu.
《广志》曰:成都有柚,大如斗。
shàng shū yuē: yáng zhōu jué bāo jú yòu.
《尚书》曰:杨州厥苞橘柚。
lí sāo tài píng yù lǎn jiǔ bǎi qī shí sān zuò chǔ cí. yuē: chì zhú hóng hú, nǎi jìn chī xiāo, zhǎn fá jú yòu, liè shù kǔ táo.
《离骚》[《太平御览》九百七十三作楚辞。]曰:斥逐鸿鹄,乃近鸱枭,斩伐橘柚,列树苦桃。
lǚ shì chūn qiū yuē: guǒ zhī měi zhě, yún mèng zhī yòu.
《吕氏春秋》曰:果之美者,云梦之柚。
yuè lìng yuē: shí jú yòu.
《月令》曰:食橘柚。
liè zhuàn yù lǎn jiǔ bǎi qī shí sān zuò liè zǐ. yuē: wú yuè zhī jiān, yǒu mù yān, qí míng yuē yòu, shù bì ér dōng qīng, shí dān ér wèi suān, dù huái běi wèi qǐ.
《列传》[御览九百七十三作列子。]曰:吴越之间,有木焉,其名曰柚,树碧而冬青,实丹而味酸,度淮北为杞。
zàn jìn guō pú yòu zàn yuē: jué bāo jú yòu, jīng zhě yuē gān, shí rǎn fán shuāng, yè xiān cuì lán, qū shēng jiā tàn, yǐ wéi měi tán.
【赞】晋郭璞柚赞曰:厥苞橘柚,精者曰甘,实染繁霜,叶鲜翠蓝,屈生嘉叹,以为美谈。
mù guā
◇木瓜
ěr yǎ yuē: mào, mù guā yě.
《尔雅》曰:楙,木瓜也。
guǎng zhì yuē: mù guā zǐ kě cáng, zhī wèi zhàng, hào yī chǐ bǎi èr shí jié.
《广志》曰:木瓜子可藏,枝为杖,号一尺百二十节。
máo shī yuē: mù guā, měi qí huán gōng yě, wèi wèi dí rén bài zhī, chū chǔ yú cáo, huán gōng jiù ér fēng zhī, yí zhī chē mǎ qì fú yān, wèi rén sī zhī, yù hòu bào zhī, tóu wǒ yǐ mù guā, bào zhī yǐ qióng jū, fěi bào yě, yǒng yǐ wéi hǎo yě.
《毛诗》曰:木瓜,美齐桓公也,卫为翟人败之,出处于漕,桓公救而封之,遗之车马器服焉,卫人思之,欲厚报之,投我以木瓜,报之以琼琚,匪报也,永以为好也。
jìn gōng gé míng yuē: huá lín yuán mù guā wǔ zhū.
《晋宫阁名》曰:华林园木瓜五株。
fù sòng hé chéng tiān mù guā fù yuē: měi zhōng zhōu zhī jiā shù, biǎo xián yě zhī lì zī, jié líng gēn yǐ dàn xiù, qīng cháo rì yǐ yáng huī, zhuó cóng kē zhī rǎn rǎn, bù cuì yè ér ruí wēi, wéi zī mù zhī zài lín, yì chāo lèi ér dú shào, fāng cháo huá ér fán shí, bǐ shā táng ér yǒu yào, dāng dà xià zhī fāng lóng, kuì wēi gàn zhī xiān náo, qǐ yǐn pū yǐ xìng quán. gù chéng cái ér bù xiào, lí zhòng yòng ér huò níng, yǒng duān jǐ yǐ lì cāo, yuán jiā rén zhī diào tóu, sī tóng guī yǐ tuō hǎo, gù wèi fēng zhī yōu zhēn, suī qióng jū ér fěi bào.
【赋】宋何承天木瓜赋曰:美中州之佳树,表闲冶之丽姿,结灵根以诞秀,倾朝日以扬晖,擢丛柯之冉冉,布翠叶而蕤葳,惟兹木之在林,亦超类而独劭,方朝华而繁实,比沙棠而有耀,当大夏之方隆,愧微幹之纤挠,岂隐扑以幸全。固呈才而不效,离众用而获宁,永端己以厉操,原佳人之吊投,思同归以讬好,顾卫风之攸珍,虽琼琚而匪报。
dù lí
◇杜梨
ěr yǎ yuē: dù, gān táng yě, dù, chì táng, bái zhě táng.
《尔雅》曰:杜,甘棠也,杜,赤棠,白者棠。
máo shī yuē: bì fèi gān táng, wù jiǎn wù fá.
《毛诗》曰:蔽芾甘棠,勿翦勿伐。
yòu yuē: yǒu dì zhī dù, dì, dú yě.
又曰:有杕之杜,[杕,独也。]
hán shī wài zhuàn yuē: shào bó zài cháo, yǒu sī qǐng zhào mín, shào bó yuē: bù láo yī shēn ér láo bǎi xìng, dà fēi wú xiān jūn wén wáng zhī zhì yě, yú shì lú yú táng shù zhī xià, bǎi xìng dà yuè, shī rén jiàn ér gē yān.
《韩诗外传》曰:邵伯在朝,有司请召民,邵伯曰:不劳一身而劳百姓,大非吾先君文王之志也,於是庐於棠树之下,百姓大悦,诗人见而歌焉。
fù jìn sūn chǔ dì dù fù yuē: jiā dì yǐ yú shì lí fù jiàn shì, yú wèi qǐ yǐ lí yǒu yòng zhī wèi guì, dù wú yòng zhī wèi jiàn, gù yòng huò quán, suǒ yǐ wéi guì, yǒu yòng huò cán, suǒ yǐ wéi jiàn, gù fù yún zhī, wéi yǒu dì zhī wèi dù, qí wàn wù ér bìng shēng, qí zhì fěi bó, jì bù shī yú qì yòng, huá yè shū cuì, mí xiū yīn zhī mào róng, xī zài shào bó, tīng sòng shù zhí, gān táng zuò sòng, chuí zhī wǎng jí.
【赋】晋孙楚杕杜赋曰:家弟以虞氏梨赋见示,余谓岂以梨有用之为贵,杜无用之为贱,故用获全,所以为贵,有用获残,所以为贱,故赋云之,惟有杕之为杜,齐万物而并生,其质菲薄,既不施於器用,华叶疏悴,靡休荫之茂荣,昔在邵伯,听讼述职,甘棠作颂,垂之罔极。
yù
◇芋
yuán shén qì yuē: zhòng dōng mǎo xīng zhōng, shōu jǔ yù, yì yù yě.
援神契曰:仲冬昴星中,收莒芋,亦芋也。
shuō wén yuē: qí rén wéi jǔ.
《说文》曰:齐人为莒。
hàn tài píng yù lǎn jiǔ bǎi qī shí wǔ zuò hàn shū. rǔ nán yǒu hóng xì dà bēi, dí fāng yù lǎn fāng xià yǒu jìn zì. wèi chéng xiàng, qín yù lǎn zuò zòu. pò zhī, jùn zhōng zhuī yān, yù lǎn zuò yuàn. tóng yáo yuē: huái wǒ bēi, yù lǎn zuò huài bēi shuí. dí zi wēi, fàn wǒ shí, yù lǎn shí shàng yǒu dòu zì. gēng yù kuí.
汉[《太平御览》九百七十五作汉书。]汝南有鸿隙大陂,翟方[御览方下有进字。]为丞相,秦[御览作奏。]破之,郡中追焉,[御览作怨。]童谣曰:怀我陂,[御览作坏陂谁。]翟子威,饭我食,[御览食上有豆字。]羹芋魁。
qín pò dí, běn tiáo yù lǎn jiǔ bǎi qī shí wǔ zuò hàn shū: dí zuò zhào. zhuō shì yuē: wú wén mín shān zhī xià, wò yě, yǒu yīn dūn chī, zhì sǐ bù jī, nǎi qiú yuǎn qiān, zhì zhī yú lín qióng.
秦破翟,[本条御览九百七十五作《汉书》:翟作赵。]卓氏曰:吾闻岷山之下,沃野,有阴蹲鸱,至死不饥,乃求远迁,致之於临邛。
guǎng zhì yuē: yǒu jūn zǐ yù, dà rú dòu kuí, qīng biān yù dàn shàn yù, dà rú píng, shǎo zǐ, yè rú chè gài, xiāng sè zǐ jīng.
《广志》曰:有君子芋,大如斗魁,青边芋淡善芋,大如瓶,少子,叶如彻盖,缃色紫茎。
běn cǎo, yù tǔ zhī.
本草,芋土芝。
xuǎn shǔ dōu, jiān dūn chī zhī wò yě, zé yǐ wéi shì jì yáng jiǔ, zhù, jì rén jī yě, yè shì dūn chī.
选蜀都,间蹲鸱之沃野,则以为世济阳九,注,济人饥也,叶似蹲鸱。
yáng méi
◇杨梅
guō zǐ yuē: yáng shì zi nián jiǔ suì, kǒng jūn píng yì qí fù, shè guǒ yǒu yáng méi, kǒng zhǐ shì ér yuē: cǐ guì jūn jiā guǒ, ér yīng shēng dá yuē: wèi wén kǒng què shì fū zǐ jiā qín.
《郭子》曰:杨氏子年九岁,孔君平诣其父,设果有杨梅,孔指示儿曰:此贵君家果,儿应声答曰:未闻孔雀是夫子家禽。
lín hǎi yì wù zhì yuē: yáng méi, qí zi dà rú dàn wán, zhèng chì, wǔ yuè zhōng shú, shú shí shì méi, qí wèi tián suān.
《临海异物志》曰:杨梅,其子大如弹丸,正赤,五月中熟,熟时似梅,其味甜酸。
péi shì guǎng zhōu jì yuē: lú shān dǐng yǒu hú, yáng méi shān táo rào qí jì, hǎi rén shí dēng cǎi shí, zhèng dé yú shàng bǎo, bù dé chí xià.
裴氏《广州记》曰:庐山顶有湖,杨梅山桃绕其际,海人时登采拾,正得於上饱,不得持下。
bó wù zhì yuē: dì yǒu zhāng míng, zé shēng yáng méi, wú zhāng míng yì yǒu ěr, yǒu zhāng míng wú zhī yě.
《博物志》曰:地有章名,则生杨梅,无章名亦有耳,有章名无之也。
wú xīng jì yuē: gù zhāng xiàn běi yǒu shí guō shān, shàng shēng yáng méi, cháng yǐ gòng yù.
吴兴记曰:故章县北有石郭山,上生杨梅,常以贡御。
nán yuè zhì yuē: xī ān xiàn duō yáng méi.
《南越志》曰:熙安县多杨梅。
sòng liáng jiāng yān yáng méi sòng yuē: huái ruǐ tǐng shí, hán huáng róu dān, jìng yuē xiù hè, zhào xiá qǐ luán.
【颂】梁江淹杨梅颂曰:怀蕊挺实,涵黄糅丹,镜曰绣壑,炤霞绮峦。
pú táo
◇蒲萄
guǎng zhì yuē: pú táo yǒu huáng bái hēi sān zhǒng.
《广志》曰:蒲萄有黄白黑三种。
běn cǎo yuē: pú táo yì qì qiáng zhì, lìng rén féi jiàn shǎo jī, yán nián qīng shēn.
《本草》曰:蒲萄益气强志,令人肥健少饥,延年轻身。
shǐ jì yuē: dà yuān yǐ pú táo wèi jiǔ, fù rén cáng jiǔ zhì wàn yú shí, jiǔ zhě shù shí suì bù bài.
《史记》曰:大宛以蒲萄为酒,富人藏酒至万馀石,久者数十岁不败。
hàn shū yuē: qiě mò guó wú léi guó jì bīn guó, jiē yǒu pú táo.
《汉书》曰:且末国无雷国罽宾国,皆有蒲萄。
hàn wǔ nèi zhuàn yuē: xī wáng mǔ cháng xià, dì shè pú táo jiǔ.
《汉武内传》曰:西王母常下,帝设蒲萄酒。
xù hàn shū yuē: dūn huáng zhāng shì jiā chuán yuē: fú fēng mèng tā, yǐ pú táo jiǔ yī shēng yí zhāng ràng, jí chēng liáng zhōu cì shǐ.
《续汉书》曰:敦煌张氏家传曰:扶风孟他,以蒲萄酒一升遗张让,即称凉州刺史。
bó wù zhì yuē: xī yù pú táo jiǔ, chuán yún kě zhì shí nián.
《博物志》曰:西域蒲萄酒,传云可至十年。
yòu yuē: zhāng qiān shǐ xī yù hái, dé pú táo.
又曰:张骞使西域还,得蒲萄。
jìn gōng gé míng yuē: huá lín yuán pú táo bǎi qī shí bā zhū.
《晋宫阁名》曰:华林园蒲萄百七十八株。
wèi wén dì zhào qún chén yuē: qiě shuō pú táo, zuì jiǔ sù xǐng, yǎn lù ér shí, gān ér bù shí yuàn, suān ér bù cuì, lěng ér hán, wèi zhǎng zhī duō, chú fán jiě shí yuàn. yòu niàng yǐ wéi jiǔ, gān yú qū mǐ, shàn zuì ér yì xǐng, dào zhī gù yǐ liú xián yàn tuò, kuàng qīn shí zhī yé, tā fāng zhī guǒ, níng yǒu pǐ zhī zhě.
魏文帝诏群臣曰:且说蒲萄,醉酒宿醒,掩露而食,甘而不饣肙,酸而不脆,冷而寒,味长汁多,除烦解饣肙。又酿以为酒,甘於麹米,善醉而易醒,道之固以流涎咽唾,况亲食之耶,他方之果,宁有匹之者。
qín zhōu jì yuē: qín yě duō pú táo.
《秦州记》曰:秦野多蒲萄。
bó wù zhì yuē: yǐ wéi chú ráo.
《博物志》曰:以为刍荛。
dù shù dǔ tài píng yù lǎn jiǔ bǎi qī shí èr zuò dù dǔ. biān lùn, hàn xiōng yù lǎn xiōng shàng yǒu zhēng zì. nú, qǔ hú má pú táo, yù lǎn zuò bài. mài mù xu, shì guǎng dì.
杜恕笃[《太平御览》九百七十二作杜笃。]边论,汉匈[御览匈上有征字。]奴,取胡麻蒲萄,□[御览作稗。]麦苜蓿,示广地。
qiū cí guó hú rén shē chǐ, jiā yǒu zhì qiān hú pú táo, hàn shǐ qǔ shí lái, lí gōng bié guǎn bàng jǐn zhǒng.
龟兹国胡人奢侈,家有至千斛蒲萄,汉使取实来,离宫别馆傍尽种。
běi qí lǐ yuán zhōng, zèng shì zōng pú táo yī pán, shì zōng yǐ bào bái jiān, yí shū yuē: hū huì pú táo, liáng shēn kuì yǎng, liáo yīn juàn bǎi pǐ, yǐ chóu qīng dé.
北齐李元忠,赠世宗蒲萄一盘,世宗以报白缣,遗书曰:忽惠蒲萄,良深愧仰,聊因绢百疋,以酬清德。
hàn lǐ guǎng běn tiáo tài píng yù lǎn jiǔ bǎi qī shí èr zuò hàn shū: guǎng xià yǒu lì zì. wèi èr shī jiāng jūn, pò dà yuān, dé pú táo zhǒng guī hàn.
汉李广[本条《太平御览》九百七十二作《汉书》:广下有利字。]为二师将军,破大宛,得蒲萄种归汉。
fù wèi dū, huáng xiǎo huái fēng, pú táo jié yīn.
【赋】魏都,皇筱怀风,蒲萄结阴。
wèi zhōng huì pú táo fù yuē: měi qián dào zhī guǎng fù xī, jiā yáng zé zhī zhì chún, lǎn xiá fāng zhī shū wěi xī, wú sī guǒ zhī dú zhēn, tuō líng gēn zhī xuán pǔ, zhí kūn shān zhī gāo yín, lǜ yè wěng yù, ài ruò zhòng yīn, yì xī hé, xiù fáng lù lí, hùn ruò zǐ yīng chéng sù bō, yǎng chéng gān yè zhī líng lù, xià shè fēng rùn yú lǐ quán, zǒng zhòng hé zhī shū měi, tǐ zhì qì yú zì rán, zhēn wèi yǔn bèi, yǔ wù wú chóu, qīng zhuó wài chàng, gān zhǐ nèi qiú, zī yì gāo rùn, rù kǒu sàn liú.
魏锺会蒲萄赋曰:美乾道之广覆兮,佳阳泽之至淳,览遐方之殊伟兮,无斯果之独珍,讬灵根之玄圃,植昆山之高垠,绿叶蓊郁,暧若重阴,翳羲和,秀房陆离,混若紫英乘素波,仰承甘液之灵露,下歙丰润於醴泉,总众和之淑美,体至气於自然,珍味允备,与物无俦,清浊外畅,甘旨内遒,滋醳膏润,入口散流。
jìn xún xù pú táo fù yuē: líng yùn xuān liú, xiū xiáng yǔn shū, yì bǐ qiū fāng, qián yuán shì chù, yǒu pú táo zhī zhēn wěi qí, jù yǒu yǎn wén. yīng chún hé ér yán yù.
晋荀勖蒲萄赋曰:灵运宣流,休祥允淑,懿彼秋方,乾元是畜,有蒲萄之珍伟奇,[句有衍文。]应淳和而延育。
bīng láng
◇槟榔
zhōu chéng zá zì yuē: bīng láng, guǒ yě, shì luó, kě shí.
周成杂字曰:槟榔,果也,似螺,可食。
lǐ dāng zhī yào lù yuē: bīng láng yī míng bīn mén.
李当之药录曰:槟榔一名槟门。
guǎng zhì yuē: mù shí yuē bīng láng, shù wú zhī, lüè rú zhù, qí diān shēng suì ér xiù, shēng jí zhēn, chóng dié qí xià, bǐ fāng zhēn zhī, yǐ wéi kǒu shí, yì chū jiāo zhǐ.
《广志》曰:木实曰槟榔,树无枝,略如柱,其颠生穟而秀,生棘针,重叠其下,彼方珍之,以为口实,亦出交趾。
lín yì jì yuē: bīng láng shù gāo shí yú zhàng, pí shì qīng tóng, jié rú guì zhú, xià sēn xiù wú kē, duān dǐng yǒu yè, yè shì gān jiāo, tiáo pài kāi pò, yǎng wàng miǎo miǎo, rú chā cóng jiāo yú zhú miǎo, fēng zhì dú dòng, shì jǔ yǔ shàn zhī sǎo tiān, yè xià xì shù fáng, fáng zhuì shù shí zi, jiā yǒu shù bǎi shù.
林邑记曰:槟榔树高十馀丈,皮似青桐,节如桂竹,下森秀无柯,端顶有叶,叶似甘蕉,条派开破,仰望眇眇,如锸丛蕉於竹杪,风至独动,似举羽扇之扫天,叶下系数房,房缀数十子,家有数百树。
yì wù zhì yuē: bīng láng shù ruò sǔn zhú shēng gān, jìn shàng wèi tài píng yù lǎn jiǔ bǎi qī shí yī zuò mò. wǔ liù chǐ jiān, hóng tán hóng zhǒng qǐ rú huì mù yān, yīn chāi liè chū, ruò shǔ xiù yě, wú huá ér wèi shí, dà rú táo lǐ, tiān shēng jí zhòng lèi qí xià, suǒ yǐ yù wèi qí shí yě, pōu qí shàng pí, zhǔ qí fū shú ér guàn zhī, jiān rú gān zǎo, yǐ fū liú gǔ bēn bìng shí, zé huá měi xià qì, jí sù shí xiāo gǔ.
《异物志》曰:槟榔树若笋竹生竿,近上未[《太平御览》九百七十一作末。]五六尺间,洪覃洪肿起如瘣木焉,因拆裂出,若黍秀也,无华而为实,大如桃李,天生棘重累其下,所以御卫其实也,剖其上皮,煮其肤熟而贯之,坚如乾枣,以夫留古贲并食,则滑美下气,及宿食消穀。
nán zhōng bā jùn zhì yuē: bīng láng tǔ rén yǐ wéi guì, hūn zú kè bì xiān jìn, ruò xiè hòu bù shè, yòng xiāng xián hèn.
《南中八郡志》曰:槟榔土人以为贵,婚族客必先进,若邂逅不设,用相嫌恨。
gù huī guǎng zhōu jì yuē: shān bīng láng xíng xiǎo, ér dà yú nà zi, nà zi tǔ rén yì hū wèi bīng láng.
顾徽《广州记》曰:山槟榔形小,而大於蒳子,蒳子土人亦呼为槟榔。
shī liáng liú xiào chuò yǒng yǒu rén qǐ niú shé rǔ bù fù yīn xiǎng bīng láng shī yuē: chén rǔ hé néng guì, làn shé bù chéng zhēn, kōng chí yú hào chǐ, fēi dàn wū dān chún, bié yǒu wú zhī shí, céng yào zhàn shàng rén, xiū bǐ zhū yīng jiù, jù yì zǐ lí jīn, mò yán dì zhōng jiǔ, dāng kàn xīn lǐ xīn, wēi fāng suī bù zú, hán jǔ yuán xiāng qīn.
【诗】梁刘孝绰咏有人乞牛舌乳不付因饷槟榔诗曰:陈乳何能贵,烂舌不成珍,空持渝浩齿,非但汙丹唇,别有无枝实,曾要湛上人,羞比朱樱就,讵易紫梨津,莫言蒂中久,当看心里新,微芳虽不足,含咀原相亲。
zhōu yǔ xìn yǒng bīng láng shī yuē: lǜ fáng qiān zi shú, zǐ suì bǎi huā kāi, mò yán xíng wàn lǐ, céng jīng xiāng shí lái.
周庾信咏槟榔诗曰:绿房千子熟,紫穗百花开,莫言行万里,曾经相识来。
qǐ liáng wáng rú xiè cì yú hóng lì suǒ xiàn bīng láng qǐ yuē: qiè yǐ wén guǐ yī tán, chōng rèn sī jí, rù shì qǐng shuò, háng hǎi tī shān, xiàn chēn fèng, jù yǒu tuō wén. chōng páo yíng fǔ, gù qí qǔ tí zuǒ fù, duō shù yú shū, píng shí fēi gān, lì pā cán měi.
【启】梁王孺谢赐于纮利所献槟榔启曰:窃以文轨一覃,充仞斯及,入侍请朔,航海梯山,献琛奉,[句有脱文。]充庖盈府,故其取题左赋,多述瑜书,萍实非甘,荔葩惭美。
liáng yǔ jiān wú xiè lài bīng láng qǐ yuē: xíng jūn lǜ zhú, jù sǎo shān tán, sè pì qīng tóng, bù shēng kōng jǐng, shì yú zǐ nài, yòng jiān fāng jú, fāng wèi kǒu shí, yǒng yǐ juān ē.
梁庾肩吾谢赉槟榔启曰:形均绿竹,讵扫山坛,色譬青桐,不生空井,事逾紫柰,用兼芳菊,方为口实,永以蠲痾。
yòu xiè dōng gōng lài bīng láng qǐ yuē: wú láo zhū shí, jiān lì zhī zhī wǔ zī, néng fā hóng yán, lèi fú róng zhī shí jiǔ, dēng yù àn ér shàng chén, chū zhū pán ér xià dǎi, zé shēn wēn nài, ēn jūn hán zǎo.
又谢东宫赉槟榔启曰:无劳朱实,兼荔支之五滋,能发红颜,类芙蓉之十酒,登玉案而上陈,出珠盘而下逮,泽深温柰,恩均含枣。
jiān yù yì qī jiān yuē: bīng láng xìn nán yuè zhī kě guān, zi jì fēi cháng, mù yì tè yì, dà zhě sān wéi, gāo zhě jiǔ zhàng, yè jù shù duān, fáng gòu yè xià, huá xiù fáng zhōng, zi jié fáng wài, qí zhuó suì shì hé, qí zhuì shí shì gǔ, qí pí shì tóng ér hòu, qí jié shì zhú ér jì, qí zhōng kōng, qí wài jìn, běn bù dà, mò bù xiǎo, shàng bù qīng, xià bù xié, diào zhí tíng tíng, qiān bǎi ruò yī, bù qí lín zé liáo lǎng, bì qí yīn zé xiāo tiáo, xìn kě yǐ cháng yín, kě yǐ yuǎn xiǎng yǐ, xìng bù nài shuāng, bù dé běi zhí, bì dāng xiá shù hǎi nán, liáo rán wàn lǐ, fú yù zhǎng zhě zhī mù, zì lìng hèn shēn.
【笺】喻益期笺曰:槟榔信南越之可观,子既非常,木亦特异,大者三围,高者九丈,叶聚树端,房构叶下,华秀房中,子结房外,其擢穗似禾,其缀实似穀,其皮似桐而厚,其节似竹而穊,其中空,其外劲,本不大,末不小,上不倾,下不邪,调直亭亭,千百若一,步其林则寥朗,庇其阴则萧条,信可以长吟,可以远想矣,性不耐霜,不得北殖,必当遐树海南,辽然万里,弗遇长者之目,自令恨深。
lì zhī
◇荔支
guǎng zhì yuē: lì zhī shù gāo wǔ liù zhàng, dà rú guì shù, lǜ yè péng péng, dōng xià róng mào, qīng huá zhū shí, dà rú jī zǐ, hé huáng hēi, shì shú lián zǐ, shí bái rú fǎng, gān ér duō zhī, shì ān shí liú, yǒu tián cù zhě, zhì rì jiāng zhōng, xī rán jù chì, zé kě shí yě, yī shù xià zǐ bǎi hú.
《广志》曰:荔支树高五六丈,大如桂树,绿叶蓬蓬,冬夏荣茂,青华朱实,大如鸡子,核黄黑,似熟莲子,实白如昉,甘而多汁,似安石榴,有甜醋者,至日将中,翕然俱赤,则可食也,一树下子百斛。
dōng guān hàn jì yuē: chán yú lái zhāo, cì chéng jú lóng yǎn lì zhī.
《东观汉记》曰:单于来朝,赐橙橘龙眼荔支。
xiè chéng hòu hàn shū yuē: rǔ nán táng qiāng, wèi lín wǔ zhǎng, xiàn jiē jiāo zhōu, zhōu jiù gòng lì zhī jí shēng xī xiàn zhī, qiāng shàng shū jiàn, nǎi zhǐ.
谢承《后汉书》曰:汝南唐羌,为临武长,县接交州,州旧贡荔支及生犀献之,羌上书谏,乃止。
wú lù yuē: cāng wú duō lì zhī, shēng shān zhōng, rén jiā yì zhǒng zhī.
《吴录》曰:苍梧多荔支,生山中,人家亦种之。
wèi wén dì zhào qún chén yuē: nán fāng yǒu lóng yǎn lì zhī, níng bǐ xī yuán tài píng yù lǎn jiǔ bǎi qī shí yī zuò guó. pú táo shí mì.
魏文帝诏群臣曰:南方有龙眼荔支,宁比西园[《太平御览》九百七十一作国。]蒲萄石蜜。
zhú fǎ zhēn dēng luó shān shū yuē: lì zhī shì dōng qīng, xià zhì rì zi chì, kě shí.
竺法真登罗山疏曰:荔支似冬青,夏至日子赤,可食。
nán zhōng bā jùn zhì yuē: qián wéi bó dào xiàn chū lì zhī.
《南中八郡志》曰:犍为僰道县出荔支。
shī liáng liú jì yǒng lì zhī shī yuē: shū shī guì qí zhēn, wǔ zhòng chēng sī měi, liáng yóu zì yuǎn zhì, hán zī bù liú chǐ.
【诗】梁刘霁咏荔支诗曰:叔师贵其珍,武仲称斯美,良由自远致,含滋不留齿。
fù hòu hàn wáng yì lì zhī fù yuē: ài ruò zhāo yún zhī xìng, sēn rú héng tiān zhī huì, zhàn ruò dà shà zhī róng, yù rú jùn yuè zhī shì, xiū gàn fēn cuò, lǜ yè zhēn zhēn, zhuó zhuó ruò zhāo xiá zhī yìng rì, lí lí rú fán xīng zhī zhe tiān, pí shì dān jì, fū ruò míng dāng, rùn móu hé bì, qí yù wǔ huáng, yǎng tàn lì biǎo, fǔ cháng jiā wèi, kǒu hán gān yè, xīn shòu fāng qì, jiān wǔ zī ér wú cháng zhǔ, bù zhī bǎi hé zhī suǒ chū, zhuō jué lèi ér wú chóu, chāo zhòng guǒ ér dú guì.
【赋】后汉王逸荔支赋曰:暧若朝云之兴,森如横天之彗,湛若大厦之容,郁如峻岳之势,脩幹纷错,绿叶臻臻,灼灼若朝霞之暎日,离离如繁星之著天,皮似丹罽,肤若明珰,润侔和璧,奇喻五黄,仰叹丽表,俯尝嘉味,口含甘液,心受芳气,兼五滋而无常主,不知百和之所出,卓绝类而无俦,超众果而独贵。
qǐ qí kǒng zhì guī xiè cì shēng lì zhī qǐ yuē: lǜ yè yún shū, zhū shí xīng yìng, lí lí xī wén, yè yè jīn dǔ, xìn xī shān shì zhī jiā zhēn, liàng dōng bǐ zhī wèi shí.
【启】齐孔稚珪谢赐生荔支启曰:绿叶云舒,朱实星映,离离昔闻,晔晔今睹,信西〈山氏〉之佳珍,谅东鄙之未识。
wáng yì fù, yǐ jiàn shàng. jiǎo mǎo xìng ér líng huá fū, dà huǒ zhōng ér zhū shí fán, zhuó zhuó dān huá tǔ rì, lí lí fán xīng zhe tiān.
王逸赋,[已见上。]角卯兴而灵华敷,大火中而朱实繁,灼灼丹华吐日,离离繁星著天。
qī mìng, chè lóng yǎn zhī fáng yě.
七命,坼龙眼之房也。
yì zhì
◇益智
guǎng zhì yuē: yì zhì yè shì cóng tài píng yù lǎn jiǔ bǎi qī shí èr zuò xiāng, àn dàng zuò ráng. hé, zhǎng zhàng yú, qí gēn yǒu xiǎo zhī, gāo zhě bā jiǔ cùn, wú yè è, qí zi cóng shēng zhe zhī, dà rú zǎo, zhōng biàn hēi pí bái, hé xiǎo zhě yuē yì zhì, hán zhī shè fàn tài píng yù lǎn jiǔ bǎi qī shí èr zuò xián. huì, chū wàn shòu, yì shēng jiāo zhǐ.
《广志》曰:益智叶似丛[《太平御览》九百七十二作襄,按当作蘘。]荷,长丈馀,其根有小枝,高者八九寸,无叶萼,其子丛生著之,大如枣,中辨黑皮白,核小者曰益智,含之摄泛[《太平御览》九百七十二作涎。]濊,出万寿,亦生交趾。
nán fāng cǎo wù zhuàng yuē: yì zhì zi rú bǐ háo, zhǎng qī bā fēn, èr yuè huá, sè shì lián, zhuó shí wǔ liù yuè shú, wèi xīn, zá wǔ wèi, zhōng fēn fāng, yì kě yán pù, chū jiāo zhǐ hé pǔ.
南方草物状曰:益智子如笔毫,长七八分,二月华,色似莲,著实五六月熟,味辛,杂五味,中芬芳,亦可盐曝,出交趾合浦。
gù huī guǎng zhōu jì yuē: yì zhì yè rú ráng hé, jīng rú zhú jiàn, zi cóng xīn chū, yī zhī yǒu shí zi, zi ròu bái huá, sì pò qù zhī, qǔ wài pí, mì zhǔ wèi zòng, wèi xīn.
顾徽《广州记》曰:益智叶如蘘荷,茎如竹箭,子从心出,一枝有十子,子肉白滑,四破去之,取外皮,蜜煮为粽,味辛。
zhōu jǐng shì lú shān jì yuē: shān guǒ yǒu yì zhì pú táo.
周景式庐山记曰:山果有益智蒲萄。
sān shí liù guó chūn qiū yuē: ān dì yuán nián, lú xún wèi guǎng zhōu cì shǐ, xún yí yù yì zhì zòng, yù nǎi dá yǐ xù mìng tāng.
三十六国春秋曰:安帝元年,卢循为广州刺史,循遗裕益智粽,裕乃答以续命汤。
shī liáng liú xiào shèng yǒng yì zhì shī yuē: tǐng fāng tóng lǐng shàng, zhuó yǐng shí mén duān, lián cóng qù běn yè, zá hé wěi diāo pán, níng tuī bù mí cǎo, jù miè cōng míng wán, tǎng féng gōng zǐ yàn, fāng yǒng yàn yè huān.
【诗】梁刘孝胜咏益智诗曰:挺芳铜岭上,擢颖石门端,连丛去本叶,杂和委雕盘,宁推不迷草,讵灭聪明丸,傥逢公子宴,方永厌夜欢。
shū huì yuǎn fǎ shī dá lú xún shū yuē: sǔn xiǎng liù zhǒng, shēn bào qíng zhì, yì zhì nǎi shì yī fāng yì wèi, jí yú sēng zhōng xíng zhī.
【书】慧远法师答卢循书曰:损饷六种,深抱情至,益智乃是一方异味,即於僧中行之。
shèn
◇椹
gǔ jīn zhù yuē: shèn, sāng shí yě.
《古今注》曰:椹,桑实也。
shī yuē: shí wǒ sāng shèn, huái wǒ hǎo yīn, yú jiē jiū xī, wú shí sāng shèn.
《诗》曰:食我桑椹,怀我好音,于嗟鸠兮,无食桑椹。
wǔ běn tiáo tài píng yù lǎn jiǔ bǎi qī shí sān zuò hàn wǔ nèi zhuàn, cǐ yǒu tuō wén. yào yǒu fú sāng dān shèn.
武[本条《太平御览》九百七十三作汉武内传,此有脱文。]药有扶桑丹椹。
wèi lüè, yáng pèi yáng pèi xià yǒu tuō wén, jiàn yù lǎn jiǔ bǎi qī shí sān.
魏略,杨沛[杨沛下有脱文,见御览九百七十三。]
shì shuō: zhāng tiān xī wèi jìn xiào wǔ, tài píng yù lǎn jiǔ bǎi qī shí sān wǔ xià yǒu suǒ qì èr zì. wèn běi fāng hé wù kě guì, duì yuē: sāng shèn xiāng shí, rén wú jí xīn.
《世说》:张天锡为晋孝武,[《太平御览》九百七十三武下有所器二字。]问北方何物可贵,对曰:桑椹香食,人无嫉心。
běi fāng bái shèn, zhǎng shù cùn, shén měi, běn tiáo yù lǎn jiǔ bǎi qī shí sān zuò yì yuàn.
北方白椹,长数寸,甚美,[本条御览九百七十三作异苑。]
dōng fāng yǒu bā shí zhàng sāng, shàng yǒu shèn, zhǎng sān chǐ wǔ cùn, yuán yǔ zhǎng děng, běn tiáo yù lǎn jiǔ bǎi qī shí sān zuò dōng fāng shuò shén yì jì.
东方有八十丈桑,上有椹,长三尺五寸,圆与长等,[本条御览九百七十三作东方朔神异记。]
wáng jiǎ yǐ běi fāng shèn bǐ jiāng dōng huáng gān, yú shì yǐn jiǎ wèi bīn kè, chū xiè gōng wèi jiǎ wàng yán, jiǎ nǎi mǎi jùn mǎ, tóu shèn shú shí, zhì shí méi, běn tiáo yù lǎn jiǔ bǎi qī shí sān zuò shì shuō: cǐ yǒu tuō wén.
王甲以北方椹比江东黄甘,於是引甲为宾客,初谢公为甲妄言,甲乃买骏马,投椹熟时,致十枚,[本条御览九百七十三作《世说》:此有脱文。]
bā jiāo
◇芭蕉
guǎng zhì yuē: bā jiāo yī yuē bā jū, huò yuē gān jiāo jīng rú hé yù, zhòng pí xiàng guǒ, dà rú yú dòu, yè guǎng chǐ, zhǎng yī zhàng, yǒu jiǎo zǐ, zhǎng liù qī cùn sì wǔ cùn èr sān cùn, liǎng liǎng gòng duì, ruò xiāng bào xíng, bō qí shàng pí, sè huáng bái, wèi shì pú táo, tián ér cuì, yì bǎo rén, qí jīng jiě sàn rú sī, jī yǐ wéi gé, wèi zhī jiāo gé, suī cuì ér hǎo, sè huáng bái, bù rú gé chì sè yě, chū jiāo zhǐ jiàn ān.
《广志》曰:芭蕉一曰芭苴,或曰甘蕉茎如荷芋,重皮相裹,大如盂斗,叶广尺,长一丈,有角子,长六七寸四五寸二三寸,两两共对,若相抱形,剥其上皮,色黄白,味似蒲萄,甜而脆,亦饱人,其茎解散如丝,绩以为葛,谓之蕉葛,虽脆而好,色黄白,不如葛赤色也,出交趾建安。
nán zhōu yì wù zhì yuē: gān jiāo cǎo lèi, wàng zhī rú shù zhū, dà zhě yī wéi yú, yè zhǎng yī zhàng, huò qī bā chǐ yú, èr chǐ xǔ, huá dà rú jiǔ bēi, xíng sè rú fú róng, zhe jīng mò, bǎi yú zi dà, míng wéi fáng, gēn shì yù kuài, dà zhě rú chē gū, shí suí huá zhǎng, měi huá yī hé, gè yǒu liù zǐ, xiān hòu xiāng cì, zi bù jù shēng, huá bù jù luò, cǐ jiāo yǒu sān zhǒng, yī zhǒng zi dà rú shǒu mǔ zhǐ zhǎng ér ruì, yǒu shì yáng jiǎo, míng yáng jiǎo jiāo, wèi zuì gān hǎo, yī zhǒng zi dà rú jī luǎn, yǒu shì yáng rǔ, míng niú rǔ jiāo, wēi miè tài píng yù lǎn jiǔ bǎi qī shí wǔ zuò jiǎn. yáng jiǎo, yī zhǒng dà rú ǒu, zhǎng liù qī cùn, xíng zhèng fāng, shǎo gān, zuì bù hǎo yě, qǔ qí hé, yǐ huī liàn zhī, jī yǐ wéi cǎi.
《南州异物志》曰:甘蕉草类,望之如树株,大者一围馀,叶长一丈,或七八尺馀,二尺许,华大如酒杯,形色如芙蓉,著茎末,百馀子大,名为房,根似芋块,大者如车毂,实随华长,每华一阖,各有六子,先后相次,子不俱生,华不俱落,此蕉有三种,一种子大如手拇指长而锐,有似羊角,名羊角蕉,味最甘好,一种子大如鸡卵,有似羊乳,名牛乳蕉,微灭[《太平御览》九百七十五作减。]羊角,一种大如藕,长六七寸,形正方,少甘,最不好也,取其阖,以灰练之,绩以为采。
yì wù zhì yuē: bā jiāo jīng rú yù, qǔ huò zhǔ zhī rú sī, kě fǎng jī wèi chī xì.
《异物志》曰:芭蕉茎如芋,取镬煮之如丝,可纺绩为絺绤。
nán fāng cǎo wù zhuàng yuē: jiāo shù zǐ fáng xiāng lián lěi, tián měi, yì kě mì cáng.
南方草物状曰:蕉树子房相连累,甜美,亦可蜜藏。
yóu míng shān zhì yuē: chì yán shān, shuǐ shí zhī jiān, wéi yǒu gān jiāo lín, gāo zhě shí zhàng.
游名山志曰:赤岩山,水石之间,唯有甘蕉林,高者十丈。
jìn gōng gé míng yuē: huá lín yuán yǒu bā jiāo èr zhū.
《晋宫阁名》曰:华林园有芭蕉二株。
gù huī guǎng zhōu jì yuē: gān jiāo yǔ jiāo, huā shí gēn yè bù yì, zhí shì jiāng tài píng yù lǎn jiǔ bǎi qī shí wǔ zuò nán. tǔ nuǎn, bù hóng yù lǎn zuò jīng. shuāng dòng, sì shí huā yè, zhǎn qí shú ěr, wèi shú shí yì kǔ sè.
顾徽《广州记》曰:甘蕉与蕉,花实根叶不异,直是江[《太平御览》九百七十五作南。]土暖,不红[御览作经。]霜冻,四时花叶,展其熟耳,未熟时亦苦涩。
shī liáng shěn yuē yǒng gān jiāo shī yuē: chōu yè gù yíng zhàng, zhuó běn xìn jiān wéi, liú gān yǎn yē shí, ruò lǚ guān chī yī.
【诗】梁沈约咏甘蕉诗曰:抽叶固盈丈,擢本信兼围,流甘揜椰实,弱缕冠絺衣。
fù liáng xú chī dōng jiāo juǎn xīn fù yuē: bá cán xīn yú gū cuì, zhí wǎn wán yú dōng yú, zhī héng fēng ér suì sè, yè zì xuě ér bàng kū.
【赋】梁徐摛冬蕉卷心赋曰:拔残心於孤翠,植晚玩於冬馀,枝横风而碎色,叶渍雪而傍枯。
zàn sòng xiè líng yùn bā jiāo zàn yuē: shēng fēn běn duō duān, bā jiāo zhī bù yī, hé è bù jié hé, fū huá hé yóu shí, zhì rén shàn qǔ pì, wú zǎi shuí néng lǜ, mò nì yuán hé shí, dāng shì fēn sǎn rì.
【赞】宋谢灵运芭蕉赞曰:生分本多端,芭蕉知不一,合萼不结核,敷华何由实,至人善取譬,无宰谁能律,莫昵缘合时,当视分散日。
sòng biàn jìng zōng gān jiāo zàn yuē: fú shū shì shù, zhì zé fēi mù, gāo shū chuí yīn, yì xiù yán zhǔ, jué shí wéi gān, wèi zhī wú zú.
宋卞敬宗甘蕉赞曰:扶疏似树,质则非木,高舒垂荫,异秀延瞩,厥实惟甘,味之无足。
wén liáng shěn yuē xiū zhú dàn gān jiāo wén yuē: zhǎng jiān qí yuán zhēn gàn chén xiū zhú qǐ shǒu, chén wén shān yí yùn chóng, nóng fū zhī shàn fǎ, wú shǐ zī màn, jiǎn è zhī liáng tú, wèi yǒu dù miáo hài jià, bù jiā qióng fá zhě yě, qiè xún sū tái qián gān jiāo yī cóng, sù jiàn yún lù, rěn rǎn suì yuè, zhuó běn yíng xún, chuí yīn hán zhàng, jiē yuán chǒng wò, líng héng bǎi huì, ér yǔ duó guāi shuǎng, gāo xià zài xīn, měi dāo tiān gōng, yǐ wéi jǐ lì, fēng wén jí tīng, fēi fù yī tú, yóu wèi ài zēng yì shuō, suǒ yǐ guà hū yán wǎng, jīn yuè mǒu rì, yǒu tái xī jiē zé lán xuān cǎo, dào yuán tóng sù, zì chēng suī cán qǐ zǐ, pō yì hāo péng, yáng jǐng suǒ lín, yóu lái wú gé, jīn yuè mǒu rì, wū xiù liǎn yún, zhēn lóu kāi zhào, qián guāng hóng pǔ, wǎng yōu bù zhǔ, ér gān jiāo zǎn jīng bù yǐng, dú jiàn zhāng bì, suī chù tái yú, suì tóng yōu gǔ, chén wèi piān cí nán xìn, gǎn chá yǐ qíng, dēng shè gān jiāo zuǒ jìn dù ruò jiāng lí, yī yuán biàn fù, liǎng cǎo gè chù, yì liè tóng kuǎn, jì yǒu zhèng jù, qiāng fēi fēng wén, qiè xún gān jiāo chū zì yào cǎo, běn wú fēn fù zhī xiāng, kē tiáo zhī rèn, fēi yǒu sōng bǎi hòu diāo zhī xīn, gài quē kuí huò qīng yáng zhī shí, féng jí qìng huì, jī jué lún děng, ér dé rén zhī yù mí jí, chēng píng zhī shēng jì mò, suì shǐ yán shù zhī cǎo, wàng yōu zhī yòng mò shī, wú jué zhī fāng, dāng mén zhī bì sī zài, fáng xián bài zhèng, shú guò yú cǐ, ér bù chú lù, xiàn zhāng ān yòng, qǐng yǐ jiàn shì, xǐ gēn jiǎn yè, chì chū tái wài, shù chéng bǐ jiāng lái, xiè cǐ zhòng qū.
【文】梁沈约脩竹弹甘蕉文曰:长兼淇园贞幹臣脩竹稽首,臣闻芟荑蕴崇,农夫之善法,无使滋蔓,翦恶之良图,未有蠹苗害稼,不加穷伐者也,切寻苏台前甘蕉一丛,宿渐云露,荏苒岁月,擢本盈寻,垂荫含丈,阶缘宠渥,铃衡百卉,而与夺乖爽,高下在心,每叨天功,以为己力,风闻籍听,非复一涂,犹谓爱憎异说,所以挂乎严网,今月某日,有台西阶泽兰萱草,到园同诉,自称虽惭杞梓,颇异蒿蓬,阳景所临,由来无隔,今月某日,巫岫敛云,臻楼开照,乾光弘普,罔幽不瞩,而甘蕉攒茎布影,独见鄣蔽,虽处台隅,遂同幽谷,臣谓偏辞难信,敢察以情,登摄甘蕉左近杜若江离,依源辨覆,两草各处,异列同款,既有证据,羌非风闻,切寻甘蕉出自药草,本无芬馥之香,柯条之任,非有松柏后彫之心,盖阙葵藿倾阳之识,冯籍庆会,稽绝伦等,而得人之誉靡即,称平之声寂寞,遂使言树之草,忘忧之用莫施,无绝之芳,当门之弊斯在,妨贤败政,孰过於此,而不除戮,宪章安用,请以见事,徙根翦叶,斥出台外,庶惩彼将来,谢此众屈。
gān zhè
◇甘蔗
shuō wén yuē: zhū zhè yě.
《说文》曰:诸蔗也。
guǎng zhì yuē: gàn zhè qí táng wèi shí mì.
《广志》曰:干蔗其餳为石蜜。
shén yì jīng yuē: nán fāng huāng nèi, yǒu gàn dǔ lín yān, qí gāo bǎi zhàng, wéi sān zhàng bā chǐ, cù jié duō zhī, tián rú mì.
《神异经》曰:南方荒内,有盰睹林焉,其高百丈,围三丈八尺,促节多汁,甜如蜜。
wèi wén dì diǎn lùn yuē: cháng yǔ píng lǔ jiāng jūn liú xūn fèn wēi dèng zhǎn děng gòng yǐn, sù wén zhǎn yǒu shǒu bì, xiǎo wǔ bīng, yú yǔ lùn jiàn liáng jiǔ, wèi yú yán, jiāng jūn fǎ fēi yě, qiú yǔ yú duì, jiǔ hān ěr rè, fāng shí gàn zhè, biàn yǐ wéi zhàng, xià diàn shù jiāo, sān zhōng qí bì, zuǒ yòu dà xiào.
魏文帝《典论》曰:常与平虏将军刘勋奋威邓展等共饮,宿闻展有手臂,晓五兵,余与论剑良久,谓余言,将军法非也,求与余对,酒酣耳热,方食干蔗,便以为杖,下殿数交,三中其臂,左右大笑。
jiāng biǎo chuán yuē: sūn liàng shǐ huáng mén, yǐ yín wǎn bìng gài, jiù zhōng cáng lì qǔ jiāo zhōu suǒ xiàn gān zhè táng, huáng mén xiān hèn cáng lì, yǐ shǔ shǐ tóu táng zhōng, qǐ yán lì bù jǐn liàng hū lì chí táng qì rù, wèn yuē: cǐ qì jì gài zhī, yǒu yóu fù, wú yuán yǒu cǐ, huáng mén jiāng yǒu hèn rǔ yé, lì kòu tóu yuē: cháng cóng mǒu qiú guān guǎn xí, xí yǒu shù, bù gǎn yǔ, liàng yuē: bì shì cǐ yě, wèn zhī jù fú.
《江表传》曰:孙亮使黄门,以银碗并盖,就中藏吏取交州所献甘蔗餳,黄门先恨藏吏,以鼠矢投餳中,启言吏不谨亮呼吏持餳器入,问曰:此器既盖之,有油覆,无缘有此,黄门将有恨汝耶,吏叩头曰:尝从某求官莞席,席有数,不敢与,亮曰:必是此也,问之具服。
nán zhōng bā jùn zhì yuē: jiāo zhǐ yǒu gān zhè, wéi shù cùn, zhǎng zhàng yú, pō shì zhú, duàn ér shí zhī, shén gān, zé qǔ zhī, pù shù shí chéng yí, rù kǒu xiāo shì, bǐ rén wèi zhī shí mì.
《南中八郡志》曰:交阯有甘蔗,围数寸,长丈馀,颇似竹,断而食之,甚甘,笮取汁,曝数时成饴,入口消释,彼人谓之石蜜。
shěn yuē sòng shū yuē: wèi zhǔ zhì yì ān běi, yuǎn lái pí fá, ruò yǒu gān zhè jí jiǔ, kě jiàn fēn huì, shì zǔ qiǎn rén dá yuē: zhī xíng lù duō fá, jīn fù jiǔ èr qì, gān zhè bǎi tǐng yě, hàn shū: bǎi wèi zhǐ jiǔ bù lán shēng, tài zūn zhè jiāng xī xǐng, tài píng yù lǎn jiǔ bǎi qī shí sì, xǐng shàng yǒu zhāo zì.
沈约《宋书》曰:魏主致意安北,远来疲乏,若有甘蔗及酒,可见分惠,世祖遣人答曰:知行路多乏,今付酒二器,甘蔗百挺也,《汉书》:百味旨酒布兰生,太尊柘浆析醒,[《太平御览》九百七十四,醒上有朝字。]
sāo, nào biē pào jiāo yǒu zhè jiāng.
骚,臑鳖炮焦有柘浆。
shì shuō yuē: gù kǎi zhī wèi hǔ tóu jiāng jūn, měi shí zhè, zì wěi zhì běn, rén huò wèn, yuē: jiàn rù jiā jìng.
《世说》曰:顾凯之为虎头将军,每食蔗,自尾至本,人或问,曰:渐入佳境。
yòu yuē: fú nán zhè yī zhàng sān jié, jiàn rì jí xiāo, fēng chuī jí zhé.
又曰:扶南蔗一丈三节,见日即消,风吹即折。
shī wèi chén wáng cáo zhí shī yuē: dōu zhè suī gān, zhàng zhī bì zhé, qiǎo yán suī měi, yòng zhī bì miè.
【诗】魏陈王曹植诗曰:都蔗虽甘,杖之必折,巧言虽美,用之必灭。
fù jìn zhāng xié dōu zhè fù yuē: ruò nǎi jiǔ qiū liáng cháo, xuán zhòu chū chū, huáng huá fú shāng, hān yǐn lèi rì, cuò sī zhè ér liáo kě, ruò sòu lǐ ér hán mì, qīng zī jīn yú zǐ lí, liú yè fēng yú zhū jú, zé sū miào ér bù dǎi, hé kuàng shā táng yǔ yē shí.
【赋】晋张协都蔗赋曰:若乃九秋良朝,玄酎初出,黄华浮觞,酣饮累日,挫斯蔗而疗渴,若嗽醴而含蜜,清滋津於紫梨,流液丰於朱橘,择苏妙而不逮,何况沙棠与椰实。
guā
◇瓜
ěr yǎ yuē: dié bó qí shào dié, guō zhù, sú hū bó wèi dié shào zhě, guā wàn xù yì zhe zi, dàn xiǎo ěr.
《尔雅》曰:瓞瓝其绍瓞,[郭注,俗呼瓝为瓞绍者,瓜蔓绪亦著子,但小耳。]
guǎng zhì yuē: guā zhī suǒ chū, yǐ liáo dōng lú jiāng dūn huáng zhī zhǒng wèi měi, yǒu yú guā, lí tóu guā, mì tóng guā, nǚ bì guā, yáng hé guā, rú tài píng yù lǎn jiǔ bǎi qī shí bā rú shàng yǒu yòu yǒu yú guā quǎn guā liù zì. hú, chū liáng zhōu, jiù yáng chéng yù guā, yǒu qīng dēng guā, dà rú sān dòu kuí, yǒu guì zhī guā, zhǎng èr chǐ yú, shǔ dì wēn, shí guā zhì dōng shú.
《广志》曰:瓜之所出,以辽东庐江敦煌之种为美,有鱼瓜,狸头瓜,蜜筩瓜,女臂瓜,羊核瓜,如[《太平御览》九百七十八如上有又有鱼瓜犬瓜六字。]斛,出凉州,旧阳城御瓜,有青登瓜,大如三斗魁,有桂枝瓜,长二尺馀,蜀地温,食瓜至冬熟。
lǐ jì yuē: wèi tiān zǐ xuē guā zhě, fù zhī, jīn yǐ chī, wèi guó jūn zhě huá zhī, huá, zhōng liè zhī jīn yǐ xì. wèi dài fū lèi zhī, luǒ yě, bù jīn fù yě. shì zhì zhī, shù rén hé zhī.
《礼记》曰:为天子削瓜者,副之,巾以絺,为国君者华之,[华,中列之巾以绤。]为大夫累之,[裸也,不巾覆也。]士疐之,庶人龁之。
máo shī yuē: mián mián guā dié, mín zhī chū shēng.
《毛诗》曰:绵绵瓜瓞,民之初生。
zuǒ zhuàn yuē: qí hóu shǐ lián chēng guǎn zhì fù shù kuí qiū, guā shí ér wǎng, yuē: jí guā ér dài.
《左传》曰:齐侯使连称管至父戍葵丘,瓜时而往,曰:及瓜而代。
lóng yú hé tú yuē: guā yǒu liǎng bí zhě shā rén.
《龙鱼河图》曰:瓜有两鼻者杀人。
gǔ wén suǒ yǔ yuē: chū xíng shǐ zi chén wèi sòng jǐng gōng yuē: cóng jīn yǐ wǎng wǔ sì rì, chén sǐ, zì chén sǐ hòu wǔ nián, wǔ yuè dīng hài, wú wáng, yǐ hòu wǔ sì, bā yuè xīn sì, jūn hōng, xíng shǐ zi chén zhì sǐ rì, cháo jiàn jǐng gōng, xī ér sǐ, hòu wú wáng, jǐng gōng jù, sī xíng shǐ zi chén zhī yán, jiāng sǐ rì, nǎi táo yú guā pǔ, suì sǐ yān, qiú dé, yǐ chóng yǐ.
古文琐语曰:初刑史子臣谓宋景公曰:从今以往五祀日,臣死,自臣死后五年,五月丁亥,吴亡,以后五祀,八月辛巳,君薨,刑史子臣至死日,朝见景公,夕而死,后吴亡,景公惧,思刑史子臣之言,将死日,乃逃於瓜圃,遂死焉,求得,以虫矣。
jiā yǔ yuē: zēng zǐ yún guā ér wù zhǎn qí gēn, céng xī nù, dà zhàng jī qí bèi, zēng zǐ pū dì, yǒu qǐng nǎi sū, kǒng zǐ wén zhī, gào mén dì zǐ yuē: cān lái wù nèi yě, zēng zǐ shǐ rén qǐng kǒng zǐ, zǐ yuē: shùn zhī shì gǔ sǒu, dé xiǎo chuí zé shòu, dà zhàng zé zǒu, jīn cān shì fù, wěi shēn yǐ dài bào nù, shēn sǐ xiàn fù yú bú yì, bù xiào shú dà yān.
《家语》曰:曾子芸瓜而误斩其根,曾晳怒,大杖击其背,曾子仆地,有顷乃苏,孔子闻之,告门弟子曰:参来勿内也,曾子使人请孔子,子曰:舜之事瞽叟,得小捶则受,大杖则走,今参事父,委身以待暴怒,身死陷父於不义,不孝孰大焉。
jiǎ yì shū yuē: liáng dài fū sòng jiù wèi biān xiàn lìng, yǔ chǔ lín jiè, liáng chǔ biān tíng jiē zhòng guā, liáng tíng qú lì shù guàn, qí guā měi, chǔ rén wā ér xī guàn, qí guā è, chǔ lìng yǐ liáng guā zhī měi nù, yīn wǎng yè qiè sāo liáng guā, liáng jué zhī, yù wǎng bào sāo chǔ guā, sòng jiù yuē: shì gòu yuàn zhī dào yě, nǎi lìng rén yè wǎng, qiè wèi chǔ guàn guā, chǔ dàn shēng, tài píng yù lǎn jiǔ bǎi qī shí bā zuò wǎng. zé yǐ guàn guā, cì ér chá zhī, zé liáng tíng wèi yě, chǔ lìng dà yuè, yīn jù wén chǔ wáng, chǔ wáng nǎi xiè yǐ zhòng bì, gù liáng chǔ zhī huān, yóu sòng jiù yě.
《贾谊书》曰:梁大夫宋就为边县令,与楚邻界,梁楚边亭皆种瓜,梁亭劬力数灌,其瓜美,楚人窊而希灌,其瓜恶,楚令以梁瓜之美怒,因往夜窃搔梁瓜,梁觉之,欲往报搔楚瓜,宋就曰:是构怨之道也,乃令人夜往,窃为楚灌瓜,楚旦生,[《太平御览》九百七十八作往。]则已灌瓜,伺而察之,则梁亭为也,楚令大悦,因具闻楚王,楚王乃谢以重币,故梁楚之驩,由宋就也。
gǔ wén qí zì yuē: qín shǐ huáng mì lìng rén zhòng guā yú lí shān xíng gǔ zhōng wēn chù, guā shí chéng, shǐ rén shàng shū yuē: guā dōng yǒu shí, yǒu zhào xià bó shì zhū shēng shuō zhī, rén rén gè yì, zé jiē shǐ wǎng shì zhī, ér wèi fú jī, zhū rú shēng jiē zhì, fāng xiāng nán bù jué, yīn fā jī, cóng shàng tián zhī yǐ tǔ, jiē yā sǐ.
古文奇字曰:秦始皇密令人种瓜於骊山硎谷中温处,瓜实成,使人上书曰:瓜冬有实,有诏下博士诸生说之,人人各异,则皆使往视之,而为伏机,诸儒生皆至,方相难不决,因发机,从上填之以土,皆压死。
xù hàn shū yuē: ān dì shí, yǒu guā yì běn gòng shēng, shí yǐ wéi jiā guā.
《续汉书》曰:安帝时,有瓜异本共生,时以为嘉瓜。
hàn wǔ nèi zhuàn yuē: xī wáng mǔ xiān shàng yào, yǒu kòng tóng líng guā.
《汉武内传》曰:西王母仙上药,有空同灵瓜。
yòu yuē: xī wáng mǔ wèi shàng yuán fū rén yuē: hòu zào huǒ zhū nèi zhuàn zuò zhū huǒ. shān líng, shí líng guā, qí wèi shén hǎo, yì cǐ wèi jiǔ, yǐ qī qiān suì yǐ.
又曰:西王母谓上元夫人曰:后造火朱[内传作朱火。]山陵,食灵瓜,其味甚好,忆此味久,已七千岁矣。
wú yuè chūn qiū yuē: wú wáng fū chāi, wèi yuè suǒ bài, dùn ér qù, dé zì shēng zhī guā shí zhī yě.
《吴越春秋》曰:吴王夫差,为越所败,遁而去,得自生之瓜食之也。
wú lù yuē: yáo jùn cháng zhòng guā cài, guàn yuán yǐ gōng yī shí, shí rén huò xiǎng, yī wú suǒ shòu.
《吴录》曰:姚俊常种瓜菜,灌园以供衣食,时人或饷,一无所受。
wú zhì yuē: bù zhì bì nàn jiāng nán, dān shēn qióng kùn, zhòng guā zì jǐ.
《吴志》曰:步骘避难江南,单身穷困,种瓜自给。
bó wù zhì yuē: rén yǐ lěng shuǐ zì zì zhì xī, kě dùn dàn shù shí méi guā, zì zhì yāo, dàn zhuǎn duō, zhì jǐng, kě dàn bǎi yú méi, suǒ zì shuǐ yòu jiē zuò guā qì guā wèi.
《博物志》曰:人以冷水自渍至膝,可顿啖数十枚瓜,渍至腰,啖转多,至颈,可啖百馀枚,所渍水又皆作瓜气瓜味。
shén xiān chuán yuē: gé xuán dōng wèi kè jí tài píng yù lǎn jiǔ bǎi qī shí bā zuò shè. shēng zǎo jí shēng guā jìn lù yuē xián níng zhōng jiā guā tóng dì shēng yú chéng dū, bào piáo zǐ yuē: wǔ yuán cài dàn, rù shān ér hái, qī jiā rén, yún zhì kūn lún, kūn lún shān yǒu yù guā, guāng míng dòng chè ér jiān, xū yǐ yù jǐng shuǐ xǐ zhī, biàn ruǎn ér kě shí.
《神仙传》曰:葛玄冬为客及[《太平御览》九百七十八作设。]生枣及生瓜晋录曰咸宁中嘉瓜同蒂生於成都,《抱朴子》曰:五原蔡诞,入山而还,欺家人,云至昆仑,昆仑山有玉瓜,光明洞澈而坚,须以玉井水洗之,便软而可食。
sōu shén jì yuē: shí yǒu xú guāng, cháng xíng shù yú shì lǐ, cóng rén qǐ guā, qí zhǔ wù yǔ, biàn cóng suǒ bàn, zhàng dì ér zhǒng zhī, é ér guā shēng màn yán, shēng huā chéng shí, nǎi qǔ shí zhī, yīn cì guān zhě, yù zhě fǎn shì suǒ chū mài, jiē wáng hào yǐ.
《搜神记》曰:时有徐光,常行术於市里,从人乞瓜,其主勿与,便从索瓣,扙地而种之,俄而瓜生蔓延,生花成实,乃取食之,因赐观者,鬻者反视所出卖,皆亡耗矣。
cáo é fù nì sǐ, é jiàn guā fú, dé shī, chū yōu míng lù.
曹娥父溺死,娥见瓜浮,得尸,[出幽明录。]
sūn zhōng, fù chūn rén, yǔ mǔ jū, zhì xiào dǔ xìn, zhòng guā wèi yè, hū yǒu sān nián shào lái qǐ guā, wèi zhōng dìng mù dì, chū mén xī huà wéi bái hè, sūn quán zǔ yě.
孙锺,富春人,与母居,至孝笃信,种瓜为业,忽有三年少来乞瓜,为锺定墓地,出门悉化为白鹤,[孙权祖也。]
máo shī yuē: wén wáng zhī xìng, běn yóu dài wáng yě, mián mián guā dié, guā dié fěng fěng, mín zhī chū shēng, zì tǔ qī jǔ, wáng huà zhī běn.
《毛诗》曰:文王之兴,本由大王也,绵绵瓜瓞,瓜瓞唪唪,民之初生,自土漆沮,王化之本。
shén xiān chuán, yǒu qīng dēng guā, dà rú sān dòu kuí, xuán biǎo dān lǐ, chéng sù hán hóng, lǎn zhī zhě shòu, shí zhī zhě xiān.
神仙传,有青登瓜,大如三斗魁,玄表丹里,呈素含红,揽之者寿,食之者仙。
dì guān yuē: wěi rén, zhǎng chù jù wù guā hù yù kuí.
地官曰:委人,掌畜聚物瓜瓠芋葵。
lǐ yuē: zhòng dōng xíng qiū lìng, zé tiān yù zhī, guā hù bù chéng, yǔ xuě zá xià.
《礼》曰:仲冬行秋令,则天雨汁,瓜瓠不成,[雨雪杂下。]
lún yǔ yuē: wú qǐ páo guā yě zāi, yān néng xì ér bù shí.
《论语》曰:吾岂匏瓜也哉,焉能系而不食。
shǐ jì yuē: shào píng gù qín dōng líng hóu, qín miè hòu, wèi bù yī, zhòng guā cháng ān chéng dōng, zhòng guā yǒu wǔ sè, shén měi, gù shì wèi zhī dōng líng guā. yòu yún qīng mén guā, qīng mén dōng líng yě.
《史记》曰:邵平故秦东陵侯,秦灭后,为布衣,种瓜长安城东,种瓜有五色,甚美,故世谓之东陵瓜。又云青门瓜,青门东陵也。
wǔ tài píng yù lǎn jiǔ bǎi qī shí bā zuò hàn wǔ nèi zhuàn. xiān shān yù lǎn zuò zhī. shàng yào, yǒu yún yù lǎn zuò kōng tóng èr zì. líng guā, sì jié bù shí.
武[《太平御览》九百七十八作汉武内传。]仙山[御览作之。]上药,有云[御览作空同二字。]灵瓜,四劫不实。
hòu wèi, tài píng yù lǎn jiǔ bǎi qī shí bā zuò hòu wèi shū. guō zuò lǐng tài zǐ shǎo shī, sù zōng yòu ruò, zuò huái yī huáng biǎn guā, chū fèng sù zōng, shí zhào táo zi shēn wèi shì zōng suǒ xìn, zuò sī shì zhī, rén hào wèi táo gōng pú yè, huáng guā shǎo shī.
后魏,[《太平御览》九百七十八作后魏书。]郭祚领太子少师,肃宗幼弱,祚怀一黄〈扁瓜〉,出奉肃宗,时赵桃子深为世宗所信,祚私事之,人号为桃弓仆射,黄瓜少师。
liè xiān chuán yuē: hàn tài píng yù lǎn jiǔ bǎi qī shí bā zuò xī rén. zhě, nán jùn piān rén, jū shān mén, xiān rén cóng mǎi guā, jiào zhī liàn guā, yǔ fù zǐ guì shí, gòng cáng chūn huā fú zhī, yī nián fēi dēng shān rù shuǐ, wén wǎng lái hǎi biān zhū dòng zhōng, xiān rén bó dǔ guā, huáng guā shù qiān qǐng, lìng míng ěr, nǎi shàng fāng zhàng shān.
《列仙传》曰:汉[《太平御览》九百七十八作溪人。]者,南郡偏人,居山门,仙人从买瓜,教之练瓜,与附子桂实,共藏春花服之,一年飞登山入水,闻往来海边诸洞中,仙人博赌瓜,黄瓜数千顷,令暝耳,乃上方丈山。
běn cǎo jīng yuē: shuǐ zhī zhě, shì bái guā gān guā yě.
《本草经》曰:水芝者,是白瓜甘瓜也。
jìn tài píng yù lǎn jiǔ bǎi qī shí bā zuò jìn shū. sāng yú, zì zi shēn, jiā yuán yǒu guā shú, yǒu rén yú dào zhī, yú jiàn, yǐ yuán lí duō jí cì, shǐ rén wéi kāi dào, jí dào fù chū, jiàn dào tōng, zhī yú shǐ chú zhī, nǎi sòng guā, kòu tóu qǐng zuì, yú yǔ zhī.
晋[《太平御览》九百七十八作晋书。]桑虞,字子深,家园有瓜熟,有人逾盗之,虞见,以园篱多棘刺,使人为开道,及盗负出,见道通,知虞使除之,乃送瓜,叩头请罪,虞与之。
qí, tài píng yù lǎn jiǔ bǎi qī shí bā zuò shěn yuē qí jì. hán yú yù lǎn zuò líng. mǐn xiōng líng zhēn, zǎo gū, bìng yǒu xiào xìng, jiā pín, wú yǐ yíng xiōng, gòng zhǒng bàn mǔ guā, cháo cǎi mù yòu shēng, suì bàn zàng shì.
齐,[《太平御览》九百七十八作沈约齐记。]韩虞[御览作灵。]敏兄灵珍,早孤,并有孝性,家贫,无以营凶,共种半亩瓜,朝采暮又生,遂办葬事。
liú huī, zì mào qiān, cóng míng dì shè zhì yú yě, kě juàn, dé zǎo chūn guā, yǔ shàng shù pōu ér shí zhī, shàng huái qí jiù dé, yì suǒ liáng hòu, zhì shì yī suì sān qiān, zhuǎn yù shǐ zhōng chéng.
刘挥,字茂谦,从明帝射雉於野,渴倦,得早春瓜,与上树剖而食之,上怀其旧德,意所良厚,至是一岁三迁,转御史中丞。
liáng tài píng yù lǎn jiǔ bǎi qī shí bā zuò liáng shū. rèn fǎng, zì yàn shēng, sǐ, gāo zǔ fāng shí sì yuàn xiān guā, wén zhī tóu guā, bēi bù zì shèng.
梁[《太平御览》九百七十八作梁书。]任昉,字彦升,死,高祖方食四苑纤瓜,闻之投瓜,悲不自胜。
dòng míng jì yuē: yǒu lóng gān guā, zhǎng yī chǐ, huā hóng yè sù, shēng yú bīng gǔ, suǒ wèi bīng gǔ sù yè guā, huò shān xià yǒu dòng tái, sī mìng jūn fǔ yě, zhōng yǒu shén pán guā líng guā, shí zhī zhě zhì xuán yě.
《洞冥记》曰:有龙肝瓜,长一尺,花红叶素,生於冰谷,所谓冰谷素叶瓜,霍山下有洞台,司命君府也,中有神盘瓜灵瓜,食之者至玄也。
zhuāng zǐ yuē: xiǔ guā huà wéi yú, wù zhī biàn.
《庄子》曰:朽瓜化为鱼,物之变。
wén xuǎn yuē: wèi wén dì yǔ wú zhì shū, chén gān guā yú qīng quán.
《文选》曰:魏文帝与吴质书,沉甘瓜於清泉。
liú zhēn guā fù yuē: àn jiàn hòu. sān xīn zài yú, wēn fēng jié mù, háng qiào fàng téng, liú měi yuǎn bù, huáng huā bǐng yè, qián shí dú zhe, fēng xì yì xíng, yuán fāng shū wù.
刘桢瓜赋曰:[按见后。]三心在隅,温风节暮,杭翘放藤,流美远布,黄花炳晔,潜实独著,丰细异形,圆方殊务。
jìn tài kāng bā nián, wáng jùn yuán shēng jiā guā, èr jīng yī shí.
晋太康八年,王濬园生嘉瓜,二茎一实。
shī jìn ruǎn jí shī, xī wén dōng líng guā, jìn zài qīng mén wài, lián zhěn jù qiān mò, zǐ mǔ xiāng jū dài, wǔ sè yào cháo rì, jiā bīn sì miàn huì.
【诗】晋阮籍诗,昔闻东陵瓜,近在青门外,连畛距阡陌,子母相拘带,五色曜朝日,嘉宾四面会。
fù wèi liú zhēn guā fù yuē: fēng xì yì xíng, yuán fāng shū wù, yáng huī fā zǎo, jiǔ cǎi zá róu, jué chū zuò kǔ. zhōng rán yǔn gān, yìng shí jiǎo shú, hán lán tǔ fāng, lán pí mì lǐ, sù jī dān ráng, nǎi mìng pǔ shī, gòng qí zuì liáng. tóu zhū qīng liú, yī fú yī cáng, zhé yǐ jīn dāo, sì pōu sān lí, chéng zhī yǐ diāo pán, mì zhī yǐ xiān chī, gān yú mì fáng, lěng yà bīng guī.
【赋】魏刘桢瓜赋曰:丰细异形,圆方殊务,扬晖发藻,九采杂糅,厥初作苦。终然允甘,应时湫熟,含兰吐芳,蓝皮密理,素肌丹瓤,乃命圃师,贡其最良。投诸清流,一浮一藏,折以金刀,四剖三离,承之以雕盘,幂之以纤絺,甘逾蜜房,冷亚冰圭。
jìn lù jī guā fù yuē: fā jīn róng yú xiù qiào, jié yù shí yú zōng kē, bì cuì jǐng yǐ yīn yù, zhuì xiū jīng ér xīng luó. fū qí zhǒng zú lèi shù, zé yǒu kuò lóu dìng táo, huáng biǎn guā bái chuán, jīn chā mì tóng, xiǎo qīng dà bān, xuán gàn sù wǎn, lí shǒu hǔ fán, dōng líng chū yú qín gǔ, guì suǐ qǐ yú wū shān, wǔ sè bǐ xiàng, shū xíng yì duān, huò shū wén yǐ bào lǜ. huò pī sù ér huái dān, qì hóng xì ér jù fēn, tǐ xiū duǎn ér bì yuán, fāng yù liè qí chōng táng, wèi qióng lǐ ér bù shí yuàn, dé hóng jì yú jī kě, dào shū liú yú guì jiàn, ruò fú zhuó yǐ hán shuǐ, cuì yǐ xià líng, yuè qì wài liǎn, wēn yè mì níng, tǐ yóu wò xū, lí ruò pōu bīng.
晋陆机瓜赋曰:发金荣於秀翘,结玉实於宗柯,蔽翠景以因育,缀脩茎而星罗。夫其种族类数,则有括楼定桃,黄〈扁瓜〉白传,金叉蜜筩,小青大班,玄骭素碗,狸首虎蹯,东陵出於秦谷,桂髓起於巫山,五色比象,殊形异端,或摅文以抱绿。或披素而怀丹,气洪细而俱芬,体脩短而必圆,芳郁烈其充堂,味穷理而不饣肙,德弘济於饥渴,道殊流於贵贱,若夫擢以寒水,淬以夏凌,越气外敛,温液密凝,体犹握虚,离若剖冰。
jìn jī hán guā fù yuē: shì yún sān zhī, guā chù yī yān, gù zhí gēn yù yán, rùn yè fēi quán, lǎn zhī zhě shòu, shí zhī zhě xiān, shì wèi yún zhī, fú qú zhèn cǎi zhuó jīng, xuán lài pā yìng, mò cǐ wèi zuì, shì wèi shuǐ zhī, gān guā pǔ zhí, yòng jiàn shén qí, qí míng jì shàn, qí wèi yì qí, shì wèi tǔ zhī, nǎi pōu gān guā, jì chún qiě xīn, huāng zhě xiǎng zhī, wàng kùn jiě chéng, liú wèi tōng qí wǔ cáng, lěng qì fǎn qí mí jīng.
晋嵇含瓜赋曰:世云三芝,瓜处一焉,故植根玉岩,润叶飞泉,揽之者寿,食之者仙,是谓云芝,芙蕖振采濯茎,玄濑葩映,莫此为最,是谓水芝,甘瓜普植,用荐神祇,其名既赡,其味亦奇,是谓土芝,乃剖甘瓜,既淳且馨,荒者飨之,忘困解酲,流味通其五藏,冷气反其迷精。
jìn zhāng zài guā fù yuē: yáng qiāo hǔ zhǎng, guì zhī mì tóng, huò xuán biǎo dān lǐ, chéng sù hán hóng, fēng fū wài wěi, lǜ ráng nèi nóng, gān zhā xià shú, dān mù nài hán fāng, zhū lǐ líng yú guì pǔ, pú táo kuì yú jiāo chuáng, suī zī yáo zhī gū qǐ, mò sī guā zhī yǔn zāng, chāo yē zi yú nán hǎi, yuè jú yòu yú héng yáng, ruò nǎi bīng láng yē shí, lóng yǎn lì zhī, tú yǐ xī zhēn, nán zhì wèi qí, lùn shí bǐ dé, shú dà yú sī.
晋张载瓜赋曰:羊骹虎掌,桂枝蜜筩,或玄表丹里,程素含红,丰肤外伟,绿瓤内醲,甘柤夏熟,丹〈木柰〉含芳,朱李零於桂圃,蒲萄溃於椒床,虽兹肴之孤起,莫斯瓜之允臧,超椰子於南海,越橘柚於衡阳,若乃槟榔椰实,龙眼荔支,徒以希珍,难致为奇,论实比德,孰大於斯。
jìn fù xuán guā fù yuē: yìng yùn qí shí, fù jiǎ xú shēng, cì luò yīng zhī mì yè, jiāo wēi sī zhī xiū jīng, zhòng jiǎn qí zhēn, chén zhī qīng yuán, pī zhī wú dāo, chéng yǐ zhū pán, zhōng pōu sì pò, suī fēn ruò jùn, chū xué jì èr shí bā zuò wán. zhì jiān wǔ wèi, qì měi fāng lán, yù dé lěng ér yì gān, yí shén shuǎng ér jiě fán, xì jī mì lǐ, duō ráng shǎo bàn, fēng zhǐ jué yì, shí zhī bù shí yuàn.
晋傅玄瓜赋曰:应运俟时,负甲徐生,次落英之密叶,交萎私之脩茎,重简其珍,沉之清源,披之吴刀,承以朱盘,中剖四破,虽分若濬,[《初学记》二十八作完。]质兼五味,气美芳兰,愈得冷而益甘,颐神爽而解烦,细肌密理,多瓤少瓣,丰指绝异,食之不饣肙。
liáng zhāng zuǎn guā fù yuē: wéi zī guā zhī shí mào, tǐ tài sù zhī chún jīng, xī xuán rùn yú fú xiāo, hán huáng zé yú xià tíng, yú shì cāng chūn fā suì, tiān dì jiāo hé, nǎi qǐ wò rǎng, shì zhí shì bō, nà jiā zhǒng yú qí wǎn, yìng shí yùn ér pōu yá, huī méng sàn niè, zāi yè fù kē, wěng rōng yù huì, mǎng cao zūn pó suō, xī qìng yún yǐ tǔ ruí, yǎng xù rì zhī fū huā, cháo xī chóng yáng, xī chéng lǎng yuè, qīng lù zhàn ér xiāo jiàng, xiáng fēng mù yǐ chén fā, zhèn kē qiào zhī rào ruò, gù huì qì yǐ zī yuè, gǎn líng huà ér yīn yūn, dǔ jiā shí zhī bìng jié, shǐ huái zhēng ér kǔ fā, zhōng gǎn gōng ér gān tōng, xìn bù hé ér zì xīn, yǔ jiǔ dǐng hū qí gōng, màn cǎo shì jí, mì yè shì bì, qián jiǎo dú shú, duò jīng luò dì, fēn fù kù liè, qì chàng yún jì, shēn dí bù néng xiáng qí wèi, lì shǒu bù néng wéi zhī jì, xī dōng líng zhī gān guā, měi xiǎn míng yú zhōng gǔ, bǐ fú lǘ zhī yōu yán, nǎi zhòng xiān zhī suǒ dǔ, měi rén shén zhī tóng hào, hé jué yòng zhī hóng pǔ, wéi lìng shí yú wú qióng, yǒng kě zhí yú líng pǔ.
梁张缵瓜赋曰:惟兹瓜之实茂,体太素之纯精,翕玄润於浮霄,含皇泽於夏庭,於是苍春发岁,天地交和,乃启沃壤,是殖是播,纳佳种於畦畹,应时运而剖牙,挥萌散孽,栽叶负柯,蓊茸郁薈,莽{艹尊}婆娑,晞庆云以吐蕤,仰旭日之敷花,朝希重阳,夕承朗月,清露湛而宵降,翔风穆以晨发,振柯翘之绕若,顾惠气以滋悦,感灵化而絪缊,睹佳实之并结,始怀徵而苦发,终感宫而甘通,信不和而自馨,与九鼎乎齐功,蔓草是藉,密叶是蔽,潜湫独熟,堕茎落蒂,芬馥酷烈,气畅云际,申狄不能详其味,隶首不能为之计,昔东陵之甘瓜,美显名於中古,彼服闾之攸檐,乃众仙之所睹,美人神之同好,何厥用之弘普,惟令实於无穷,永可殖於灵圃。
qǐ liáng dì xiè dōng gōng lài guā qǐ yuē: jīn róng shǐ jiàn, qióng ruǐ zài zhēn, wèi duó zhè jiāng, gān yú shí mì.
【启】梁帝谢东宫赉瓜启曰:金荣始荐,琼蕊载珍,味夺蔗浆,甘逾石蜜。