strong shè shū huà wéi qí dàn qí bó chū pú tóu hú sāi cáng gōu sì wéi xiàng xì strong
射 书 画 围棋 弹棋 博 樗蒲 投壶 塞 藏钩 四维 象戏
shè
◇射
shì běn yuē: féng méng zuò shè.
《世本》曰:逢蒙作射。
shān hǎi jīng yuē: xuān yuán guó, zài qióng shān jì, qí bù shòu zhě bā bǎi suì, rén miàn shé shēn, wěi jiāo shǒu, bù gǎn xī shè, wèi xuān yuán zhī qiū.
《山海经》曰:轩辕国,在穷山际,其不寿者八百岁,人面蛇身,尾交首,不敢西射,畏轩辕之丘。
lǐ jì yuē: shì shǐ zhī shè, bù néng zé cí yǐ jí, xuán hú zhī yì.
《礼记》曰:士使之射,不能则辞以疾,悬弧之义。
yòu yuē: shè yǒu sì hū jūn zǐ, shī zhū zhèng gǔ, fǎn qiú zhū qí shēn.
又曰:射有似乎君子,失诸正鹄,反求诸其身。
yòu yuē: kǒng zǐ shè yú jué xiāng zhī pǔ, gài guān zhě rú dǔ.
又曰:孔子射於矍相之圃,盖观者如堵。
zuǒ zhuàn yuē: jìn jiāng zhàn, pān wāng zhī dǎng yǔ yǎng yóu jī dūn jiǎ ér shè zhī, chè qī zhá yān.
《左传》曰:晋将战,潘尫之党与养由基蹲甲而射之,彻七札焉。
liè zǐ yuē: gān yíng gǔ zhī shàn shè zhě, gòu gōng ér shòu fú niǎo xià.
《列子》曰:甘蝇古之善射者,彀弓而兽伏鸟下。
shī zǐ yuē: jīng zhuāng wáng mìng yǎng yóu jī shè qīng líng, wáng yuē: wú yù de zhī, yǎng yóu jī yuán gōng shè zhī, fú zuǒ yì, wáng dà xǐ.
《尸子》曰:荆庄王命养由基射蜻蛉,王曰:吾欲得之,养由基援弓射之,拂左翼,王大喜。
yòu yuē: hóng hú zài shàng, kuò nǔ yǐ dài, ruò fā shàn fǒu, wèn èr wǔ fú zhī, fēi èr wǔ nán jì yě, yù hóng zhī xīn luàn yě.
又曰:鸿鹄在上,鞟弩以待,若发善否,问二五弗知,非二五难计也,欲鸿之心乱也。
zhuāng zǐ yuē: yǐ shí jūn shè zhě, jiàn tiān ér bú jiàn yún, yǐ qī jūn shè zhě, jiàn gǔ ér bú jiàn cāng, yǐ wǔ jūn shè zhě, jiàn cāng ér bú jiàn què.
《庄子》曰:以十钧射者,见天而不见云,以七钧射者,见鹄而不见鸧,以五钧射者,见鸧而不见雀。
lǎo zǐ yuē: tiān zhī dào, qí yóu zhāng gōng hū, gāo zhě yì zhī, xià zhě jǔ zhī, yǒu yú zhě sǔn zhī, bù zú zhě yǔ zhī.
《老子》曰:天之道,其犹张弓乎,高者抑之,下者举之,有馀者损之,不足者与之。
hán shī wài zhuàn yuē: chǔ xióng qú zǐ yè xíng, jiàn qǐn shí, yǐ wéi fú hǔ, wān gōng shè zhī, mò jīn yǐn yǔ, xià shì zhī qí shí yě, yīn fù shè shí, shǐ cuī wú jī, qú zi jiàn qí chéng xīn, jīn shí wèi zhī kāi, ér kuàng yú rén hū.
《韩诗外传》曰:楚熊渠子夜行,见寝石,以为伏虎,弯弓射之,没金饮羽,下视知其石也,因复射石,矢摧无迹,渠子见其诚心,金石为之开,而况於人乎。
shǐ jì yuē: lǐ guǎng wéi yòu běi píng tài shǒu, chū liè, jiàn cǎo zhōng shí, yǐ wéi hǔ ér shè zhī, zhōng, méi zú, shì zhī shí, yīn fù shè zhī, zhōng bù fù rù, guǎng suǒ jū jùn, wén yǒu hǔ, zì shè zhī, jí jū yòu běi píng, shè hǔ, hǔ téng shāng guǎng, guǎng yì jìng shè shā zhī, guǎng wéi rén zhǎng yuán bì, qí shàn shè yì tiān xìng yě, suī zi tā rén xué zhě, mò néng jí.
《史记》曰:李广为右北平太守,出猎,见草中石,以为虎而射之,中,没镞,视之石,因复射之,终不复入,广所居郡,闻有虎,自射之,及居右北平,射虎,虎腾伤广,广亦竟射杀之,广为人长猿臂,其善射亦天性也,虽子他人学者,莫能及。
yòu yuē: xiōng nú dà rù shàng jùn, tiān zǐ shǐ zhōng guì rén cóng, lēi xí bīng jī xiōng nú, zhōng guì rén jiāng qí cóng, jiàn xiōng nú sān rén yǔ zhàn, sān rén hái, shè shāng zhōng guì rén, shā qí qí jiāng jǐn, zhōng guì rén zǒu guǎng, guǎng yuē: shì bì shè diāo zhě yě.
又曰:匈奴大入上郡,天子使中贵人从,勒习兵击匈奴,中贵人将骑从,见匈奴三人与战,三人还,射伤中贵人,杀其骑将尽,中贵人走广,广曰:是必射雕者也。
huái nán zǐ yuē: yuè rén xué yuǎn cān tiān, ér fā dī zài wǔ bù nèi, jīn xué zhě yù xué gǔ ér bù zhī biàn, shì yuè rén shè yě.
《淮南子》曰:越人学远参天,而发镝在五步内,今学者欲学古而不知变,是越人射也。
hàn shū yuē: xiōng nú wèi zhì dōu zhī wēi, kè mù xiàng dōu zhī zhuàng, jiāo gōng shè zhī, mò zhī néng yī zhōng.
《汉书》曰:匈奴畏郅都之威,刻木象都之状,交弓射之,莫之能一中。
wèi shū yuē: wén dì gòng shàng cháng liè, wèi hǔ suǒ zhú, gù shè, yīng shēng ér dào, tài zǔ zhuàng qí zhì yǒng, shǐ jiāng wǔ qí.
魏书曰:文帝共上常猎,为虎所逐,顾射,应声而倒,太祖壮其挚勇,使将武骑。
wú zhì yuē: tài shǐ cí, yuán bì shàn shè, xián bù xū fā, cháng cóng sūn cè tǎo má bǎo zéi, zéi yuán shàng lóu shàng xíng mà, yǐ shǒu chí lóu fén, cí yǐn gōng shè zhī, shǐ guàn shǒu zhe fén, wéi wài wàn rén, mò bù chēng shàn, qí miào rú cǐ.
《吴志》曰:太史慈,猿臂善射,弦不虚发,尝从孙策讨麻保贼,贼缘上楼上行骂,以手持楼棼,慈引弓射之,矢贯手著棼,围外万人,莫不称善,其妙如此。
diǎn lùn yuē: wén dì zì xù yuē: shǎo hǎo gōng mǎ, zhú qín zhé shí lǐ, shè chū bǎi bù, hòu huì quǎn bǎi gòng liáng gōng, dài xiàn míng mǎ, shí suì mù chūn, hé fēng shàn wù, gōng zào shǒu róu, cǎo qiǎn shòu féi, yú yè xī liè, zhōng rì, huò zhāng lù jiǔ, zhì tù èr shí.
《典论》曰:文帝自序曰:少好弓马,逐禽辄十里,射出百步,后濊犭百贡良弓,代献名马,时岁暮春,和风扇物,弓燥手柔,草浅兽肥,於邺西猎,终日,获獐鹿九,雉兔二十。
shī liáng yuán dì luò rì shè pí shī yuē: cù yàn yǐn méi zōu, zhōng yuán guān shòu hóu, rì dù péng yīn guǎng, fēng héng qí yǐng fú, yí gān biāo rù jiàn, dié gǔ sòng zhēng chóu, fù zhī shí kě xī, yán cóng qīng yè yóu.
【诗】梁元帝落日射罴诗曰:促宴引枚邹,中园观兽侯,日度堋阴广,风横旗影浮,移竿标入箭,叠鼓送争筹,附枝时可息,言从清夜游。
zhōu yǔ xìn běi yuán shè táng shī yuē: xuān táng liáo kě xí, xiān de bù nán dēng, zhuǎn jiàn chū pì gān, héng gōng xiān wàng péng, jīng xīn yī yàn luò, lián bì liǎng yuán téng, zhí zhī wáng jì qiǎo, shuí jiàn wèi shū néng, kōng xīn bù sǐ shù, wú yè wèi kū téng, zé xián fāng zhì cǐ, chuán zhī xīn dé péng.
周庾信北园射堂诗曰:轩堂聊可习,仙的不难登,转箭初辟竿,横弓先望堋,惊心一雁落,连臂两猿腾,直知王济巧,谁见魏舒能,空心不死树,无叶未枯藤,择贤方至此,传卮欣得朋。
shū
◇书
huái nán zǐ yuē: xī cāng jié zuò shū, ér tiān yù sù, guǐ yè kū, shì jù bǎi gǔ bù.
《淮南子》曰:昔仓颉作书,而天雨粟,鬼夜哭,[事具百穀部。]
jiā yǔ yuē: mì zi jiàn shì lǔ, wèi dān fù zǎi, kǒng jūn tīng yòng chán rén, shǐ jǐ bù de xíng qí zhèng, gù qǐng jūn jìn lì èr rén, yǔ jù zhì guān, lìng èr lì shū, zhé chè qí zhǒu, shū bù shàn, zé cóng ér nù zhī, èr lì huàn yān, cí guī lǔ, mì zǐ yuē: shū shén bù shàn, miǎn ér guī yǐ, èr lì guī bào yú jūn yuē: mì zi shǐ chén shū, ér chè yáo chén zhǒu, shū è ér yòu nù chén, yì lì jiē xiào, suǒ yǐ qù zhī ér lái yě, jūn yǐ wèn kǒng zǐ, kǒng zǐ yuē: mì zi qí jūn zǐ yě, qí cái rèn bà wáng zhī zuǒ, qū jié zhì dān fù, jiāng yǐ zì shì, yì zhě qí yǐ cǐ jiàn hū, gōng wù, tài xī tàn yuē: guǎ rén luàn mì zi zhī zhèng, ér zé qí shàn zhě shù yǐ.
家语曰:宓子贱仕鲁,为单父宰,恐君听用谗人,使己不得行其政,故请君近吏二人,与俱至官,令二吏书,辄掣其肘,书不善,则从而怒之,二吏患焉,辞归鲁,宓子曰:书甚不善,勉而归矣,二吏归报於君曰:宓子使臣书,而掣摇臣肘,书恶而又怒臣,邑吏皆笑,所以去之而来也,君以问孔子,孔子曰:宓子齐君子也,其才任霸王之佐,屈节治单父,将以自试,意者其以此谏乎,公悟,太息叹曰:寡人乱宓子之政,而责其善者数矣。
hàn shū yuē: yuán dì duō cái yì, shàn shǐ shū, yīng shào yuē: zhōu xuān wáng tài shǐ shǐ jí hàn shū yuán dì jì zhù zuò zhòu. suǒ zuò dà zhuàn yě. gǔ qín sè, chuī dòng xiāo.
《汉书》曰:元帝多才艺,善史书,[应劭曰:周宣王太史史藉(汉书元帝纪注作籀。)所作大篆也。]鼓琴瑟,吹洞箫。
yòu yuē: xuān dì shí, zhōng láng jiàng zhāng péng zǔ, shǎo yǔ dì wēi shí tóng xí yàn shū, jí dì jí zūn wèi, péng zǔ yǐ jiù ēn, fēng yáng dōu hóu, shì jù wén bù yàn piān.
又曰:宣帝时,中郎将张彭祖,少与帝微时同席砚书,及帝即尊位,彭祖以旧恩,封阳都侯,[事具文部砚篇。]
yòu yuē: chén zūn dà shuài cháng zuì, rán shì yì bù fèi, zhǎng bā chǐ yú, cháng tóu dà bí, róng mào shén wěi, lüè shè zhuàn jì, shàn yú wén cí, xìng shàn shū, yú rén chǐ dú, zhǔ jiē cáng qù, yǐ wéi zhī róng.
又曰:陈遵大率常醉,然事亦不废,长八尺馀,长头大鼻,容貌甚伟,略涉传记,赡於文辞,性善书,与人尺牍,主皆藏去,以为之荣。
hòu hàn shū yuē: zhāng huàn zhǎng zǐ zhī, zì bó yù yù zì yǎn. yīng, zuì zhī míng, zhī jí dì chǎng, shàn cǎo shū, zhì jīn chēng zhī.
《后汉书》曰:张奂长子芝,字伯玉[玉字衍。]英,最知名,芝及弟昶,善草书,至今称之。
yòu yuē: xiǎn zōng wèn bān gù, qīng dì zǐ ān zài, gù duì yǔ guān xiě shū shòu zhí, yǐ yǎng lǎo mǔ, dì nǎi chú chāo wèi lán tái lìng shǐ.
又曰:显宗问班固,卿弟子安在,固对与官写书受直,以养老母,帝乃除超为兰台令史。
sān fǔ jué lù yuē: zhào xí dūn huáng tài shǒu, xiān shì dù bó dù cuī zi yù, yǐ gōng cǎo shū chēng yú qián shì, xí yǔ luó huī, yì yǐ néng cǎo, pō zì jīn kuā, gù zhāng bó yīng shū yǔ xí tóng jùn tài pú zhū cì shū yuē: shàng bǐ cuī dù bù zú, xià fāng luó zhào yǒu yú.
《三辅决录》曰:赵袭敦煌太守,先是杜伯度崔子玉,以工草书称於前世,袭与罗晖,亦以能草,颇自矜夸,故张伯英书与袭同郡太仆朱赐书曰:上比崔杜不足,下方罗赵有馀。
wáng yǐn jìn shū yuē: suǒ jìng, dūn huáng rén, jìng cǎo fǎ, wǔ dì ài zhī, shí shàng shū lìng wèi guàn, shì hào dé bó yīng zhī jīn, yī tái èr miào, tiān xià wèi xī.
王隐《晋书》曰:索靖,敦煌人,靖草法,武帝爱之,时尚书令卫瓘,世号得伯英之筋,一台二妙,天下为希。
fù jìn yáng àn dàng zuò yáng. quán cǎo shū fù yuē: wéi liù shū zhī wèi tǐ, měi cǎo fǎ zhī zuì qí, dù chuí míng yú gǔ xī, huáng zhe fǎ hū jīn sī, zì yào miào ér yǒu hǎo, shì qí qǐ ér fēn chí, jiě lì tǐ zhī xì wēi, sàn wěi qū ér dé yí, zhà yáng liǔ ér fèn fā, shì lóng fèng zhī téng yí, yīng shén líng zhī biàn huà, xiàng rì yuè zhī yíng kuī, shū zōng sǒng ér zhí lì, héng píng tǐ ér jūn shī, huò liǎn shù ér xiāng bào, huò pó suō ér sì chuí, huò zǎn jiǎn ér qí zhěng, huò shàng xià ér cēn cī, huò yīn cén ér gāo jǔ, huò luò zé ér zì pī, qí bù hào shī mèi, rú míng zhū zhī lù lí, fā hàn shū zǎo, rú chūn huá zhī yáng zhī, tí mò zòng tǐ, rú měi nǚ zhī cháng méi, qí huá zé yáo yì, rú zhǎng liū zhī fēn qí, qí gǔ gěng qiáng zhuàng, rú zhù shé chǔ zhī bù jī, duàn chú gōng jǐn, rú gōng jiàng zhī jǐn guī, qí máng jiǎo yín yá, rú yán shuāng zhī fù zhī, zhòng qiǎo bǎi tài, wú jìn bù qí, wǎn zhuǎn fān fù, rú sī xiāng chí.
【赋】晋阳[按当作杨。]泉草书赋曰:惟六书之为体,美草法之最奇,杜垂名於古昔,皇著法乎今斯,字要妙而有好,势奇绮而分驰,解隶体之细微,散委曲而得宜,乍杨柳而奋发,似龙凤之腾仪,应神灵之变化,象日月之盈亏,书踪竦而值立,衡平体而均施,或敛束而相抱,或婆娑而四垂,或攒翦而齐整,或上下而参差,或阴岑而高举,或落择而自披,其布好施媚,如明珠之陆离,发翰摅藻,如春华之杨枝,提墨纵体,如美女之长眉,其滑泽肴易,如长溜之分歧,其骨梗强壮,如柱蛇楚之不基,断除弓尽,如工匠之尽规,其芒角吟牙,如严霜之傅枝,众巧百态,无尽不奇,宛转翻覆,如丝相持。
qí wáng sēng qián shū fù yuē: qíng píng xū ér cè yǒu, sī yán xiǎng ér tú kōng, xīn jīng yú zé, mù xiàng qí róng, shǒu yǐ xīn huī, háo yǐ shǒu cóng, fēng yáo tǐng qì, yán mǐ shēn gōng, ěr qí lì míng mǐn wǎn, huò xuàn qiàn chí, jiāng chī wén fěi rù, tuō yùn shēng huáng, yí chūn děng ài, lì jǐng yī guāng, chén ruò yún yù, qīng ruò chán yáng, chóu bì áng cuì, yuē shí jī zhāng, chuí duān zhěng qū, zāi xié zhì fāng, huò jù měi yú piàn qiǎo, huò shuāng jīng yú liǎng shāng, xíng mián mí ér duō tài, qì líng lì qí rú máng, gù qí wěi mào yě bì yán, xiàn tǐ yě guì zhuàng, jī chéng guī ér chěng shì, zhì xún jiǎn ér huái fàng.
齐王僧虔书赋曰:情凭虚而测有,思沿想而图空,心经於则,目像其容,手以心麾,毫以手从,风摇挺气,妍孊深功,尔其隶明敏婉,蠖绚蒨趍,将摛文匪缛,讬韵笙簧,仪春等爱,丽景依光,沉若云郁,轻若蝉扬,稠必昂萃,约实箕张,垂端整曲,栽邪制方,或具美於片巧,或双兢於两伤,形绵靡而多态,气陵厉其如芒,故其委貌也必妍,献体也贵壮,迹乘规而骋势,志循检而怀放。
shì hòu hàn cài yōng zhuàn shū shì yuē: tǐ yǒu liù zhuàn, miào qiǎo rù shén, huò xiàng guī wén, huò bǐ lóng lín, yū tǐ fàng wěi, zhǎng chì duǎn shēn, yáng bō zhèn jī, yīng zhì niǎo zhèn, yán jǐng xié yì, shì shì líng yún.
【势】后汉蔡邕篆书势曰:体有六篆,妙巧入神,或象龟文,或比龙鳞,纡体放尾,长翅短身,扬波震激,鹰跱鸟震,延颈胁翼,势似凌云。
jìn wèi héng sì tǐ shū shì yuē: hóng nóng zhāng bó yīng, zhuǎn jīng qí qiǎo, jiā zhī yī bó, bì xiān shū hòu rǎn, lín chí xué shū, chí shuǐ jǐn hēi, xià bǐ bì wèi kǎi zé, hào cōng cōng bù xiá cǎo, cùn zhǐ bù yí, zhòng jiāng wèi zhī cǎo shèng.
晋卫恒四体书势曰:弘农张伯英,转精其巧,家之衣帛,必先书后染,临池学书,池水尽黑,下笔必为楷则,号怱怱不暇草,寸纸不遗,仲将谓之草圣。
jìn suǒ jìng shū shì yuē: gài cǎo shèng zhī wèi zhuàng yě, wǎn ruò yín gōu, piào ruò jīng luán, shū yì wèi fā, ruò jǔ fù ān, chóng shé yòu qiú, huò wǎng huò hái, tuí ā nà yǐ léi xíng, chuā fèn mén ér huán huán, jí qí yì yóu miǎn xiāng, zhà zhèng zhà xié, qí jì bào nù bī qí pèi, hǎi shuǐ wā lóng yáng qí bō, xuán xióng duì lù yú shān yuè, fēi yàn xiāng zhuī ér chā chí, jǔ ér chá zhī. yòu shì hé fēng chuī lín, yǎn cǎo shàn shù, zhī tiáo cóng fēng, zhuǎn xiāng bǐ fù, yǎo ráo lián shān, suí tǐ sàn bù, fēn rǎo rǎo yǐ qǐ mí, zhōng chí yí ér yóu yù, xuán chī jiǎo shòu xī qí jiān, téng yuán fēi yòu xiāng bēn qù, líng yú fèn wěi, hài lóng fǎn jù, tóu kōng zì cuàn, zhāng shè yá jù.
晋索靖书势曰:盖草圣之为状也,婉若银钩,漂若惊鸾,舒翼未发,若举复安,虫蛇蚴虬,或往或还,颓阿那以羸形,欻奋亹而桓桓,及其逸游眄乡,乍正乍邪,骐骥暴怒逼其辔,海水窊隆扬其波,玄熊对路于山岳,飞燕相追而差池,举而察之。又似和风吹林,偃草扇树,枝条从风,转相比附,窈娆廉苫,随体散布,纷扰扰以绮靡,中持疑而犹豫,玄螭狡兽嬉其间,腾猿飞鼬相奔趣,陵鱼奋尾,骇龙反据,投空自窜,张设牙距。
jìn liú shào fēi bái shū shì yuē: niǎo yú lóng shé, guī shòu xiān rén, jiāo jiǎo yǎn bō, kǎi lì bā fēn, shì shī cháng miào, suǒ cǎo zhōng zhēn, yuán yǒu fēi bái zhī lì, mào yàn shì zhēn, ruò nǎi fū chè háo máng, qiàn shǒu hé huì, sù gàn bīng jiě, lán mò diàn chè, zhí zhǔn jiàn chí, qū nǐ huò shì, fán jié cān tán, qǐ mí xún shā, yǒu ruò yān yún fú wèi, jiāo fēn kè jì, hán lú jiē fēi, sòng què yóu shì.
晋刘邵飞白书势曰:鸟鱼龙蛇,龟兽仙人,蛟脚偃波,楷隶八分,世施常妙,索草锺真,爰有飞白之丽,貌艳势珍,若乃敷坼毫芒,纤手和会,素幹冰解,兰墨电掣,直准箭驰,屈拟蠖势,繁节参谭,绮靡循杀,有若烟云拂蔚,交纷刻继,韩卢接飞,宋鹊游逝。
qǐ liáng yǔ jiān wú xiè dōng gōng gǔ jī qǐ yuē: qiè yǐ xiān yán yí zhuǎn, rù wò chéng chén, kǒng bì zàng wén, suí kāi yǐ dù, shí shū yǒu àn, chú jǐn yóu fēi, qǐ yǒu jī jīng sì dài, nián yú shí jì, zhī yīng yún qì zhī qiǎo, wèi sǔn sōng qiān, què fǎn luán jīng zhī shì, bù qīn pú zhú, bì shǐ jiǔ sì lái rén, chí liú sè biàn, jiāng sǔn běi hǎi zhī xù, hái dài xī hé zhī jiǎn.
【启】梁庾肩吾谢东宫古迹启曰:窃以仙岩遗转,入握成尘,孔壁藏文,随开已蠹,石书有暗,厨尽犹飞,岂有迹经四代,年逾十纪,芝英云气之巧,未损松铅,鹊反鸾惊之势,不侵蒲竹,必使酒肆来人,池流色变,将损北海之续,还代西河之简。
liáng yuán dì shàng dōng gōng gǔ jī qǐ yuē: shī yí bā fēn zhī qiǎo, yuán dì sān tǐ zhī miào, shǐ zhòu lǐ sī zhī zhuàn, liáng hóng cáo xǐ zhī shū, mò bù zǒng huá guì gōng, yíng mǎn jiǎ guǎn, qiè yǐ luán jīng zhī shì, jì wén zhī yú suǒ jìng, yīng zhì zhī qiǎo. yòu xiǎn zhī yú cài yōng, shì yǐ yóu wù zhòng yún, chuán jìng lǐ zhī fǎ, niǎo jiá yú háng, biǎo yáng quán zhī fù, pō hǎo liù wén, duō cán sān lǐ, shàng fāng dà zhuàn, jì qí láo luò, zhù xià fāng shū, hé céng fǎng fú, kōng mù hé jiān zhī jù shū, jìng zhēng dōng píng zhī xiàn biǎo, qí yōu chǐ dú, gù yǐ quē rán, běi hǎi kǎi lì, zhōng chéng nán nǐ.
梁元帝上东宫古迹启曰:师宜八分之巧,元帝三体之妙,史籀李斯之篆,梁鸿曹喜之书,莫不总华桂宫,盈满甲馆,窃以鸾惊之势,既闻之於索靖,鹰跱之巧。又显之於蔡邕,是以游雾重云,传敬礼之法,鸟鴶鱼颃,表杨泉之赋,颇好六文,多惭三礼,尚方大篆,既其牢落,柱下方书,何曾仿佛,空慕河间之聚书,竟徵东平之献表,齐攸尺牍,顾已缺然,北海楷隶,终成难拟。
shū liáng jiǎn wén dì dá xiāng dōng wáng shàng wáng xī zhī shū yuē: shì bǐ chéng wén, lín chí rǎn mò, shū mì jù qiǎo, zhēn cǎo jiē dé, shì wàng chéng fēi, rú zhān xīng shí, bù yíng yún fēi zhī sàn, hé dài qū rǔ zhī dān, fāng dāng fèng bǐ tíng zhōng, zhì zhī zhàng lǐ, zhà kǎi tóng gōu, shí xuán yī àn, jí yì zhī shēn, liáng bù néng yǐ.
【书】梁简文帝答湘东王上王羲之书曰:试笔成文,临池染墨,疏密俱巧,真草皆得,似望城扉,如瞻星石,不营云飞之散,何待曲辱之丹,方当奉彼廷中,置之帐里,乍楷铜钩,时悬欹案,戢意之深,良不能已。
huà
◇画
hán zǐ yuē: kè wèi qí wáng huà zhě, wèn zhī, huà shú zuì nán, duì yuē: gǒu mǎ zuì nán, shú zuì yì, yuē: guǐ mèi zuì yì, gǒu mǎ rén suǒ zhī yě, dàn mù yú qián, bù kě lèi zhī, gù nán, guǐ mèi wú xíng, wú xíng zhě bù kě dǔ, gù yì.
《韩子》曰:客为齐王画者,问之,画孰最难,对曰:狗马最难,孰最易,曰:鬼魅最易,狗马人所知也,旦暮於前,不可类之,故难,鬼魅无形,无形者不可睹,故易。
hàn shū yuē: shàng zhì píng chéng, wèi xiōng nú suǒ wéi, qī rì fá shí, chén píng shǐ huà gōng tú měi nǚ, jiān qiǎn rén yí yān zhī, yún hàn yǒu měi nǚ, zī zhì ruò shì, jiāng yù xiàn chán yú, yān zhī yǐ wéi rán, cóng róng yán yú chán yú, nǎi shǐ dé chū.
《汉书》曰:上至平城,为匈奴所围,七日乏食,陈平使画工图美女,间遣人遗阏氏,云汉有美女,姿质若是,将欲献单于,阏氏以为然,从容言於单于,乃始得出。
yòu yuē: gān lù sān nián, chán yú shǐ rù cháo, shàng hū sī gǔ gōng zhī měi, tú huà qí rén yú qí lín gé.
又曰:甘露三年,单于始入朝,上忽思股肱之美,图画其人於麒麟阁。
yòu yuē: jīn rì dī mǔ, jiào huì èr zi, shén yǒu fǎ dù, shàng wén ér jiā zhī, bìng sǐ, zhào tú huà yú gān quán gōng, yuē xiū tú wáng yān zhī, rì dī jiàn huà cháng bài, xiàng zhī tì qì.
又曰:金日磾母,教诲二子,甚有法度,上闻而嘉之,病死,诏图画於甘泉宫,曰休屠王阏氏,日磾见画尝拜,向之涕泣。
yòu yuē: yuán dì gōng rén jì duō, nǎi lìng huà gōng tú zhī, yù yǒu hū zhě, zhé pī tú zhào yān, qí zhōng cháng zhě, xī jiē háng huò lù, wáng zhāo jūn zī róng shén lì, zhì bù kě gǒu qiú, gōng suì huǐ qí zhuàng, hòu xiōng nú lái hé, qiú měi nǚ yú dì, dì yǐ zhāo jūn chōng xíng, jì zhào jiàn ér xī zhī, míng zì yǐ qù, bù yù zhōng gǎi, yú shì suì xíng.
又曰:元帝宫人既多,乃令画工图之,欲有呼者,辄披图召焉,其中常者,悉皆行货赂,王昭君姿容甚丽,志不可苟求,工遂毁其状,后匈奴来和,求美女於帝,帝以昭君充行,既召见而惜之,名字已去,不欲中改,於是遂行。
fàn yè hòu hàn shū yuē: yǒng píng chū, mǎ yuán nǚ lì wèi huáng hòu, xiǎn zōng tú huà jiàn wǔ zhōng míng chén liè jiāng yú yún tái, yǐ jiāo fáng gù, dú bù jí yuán, dōng píng wáng cāng guān tú, yán yú dì yuē: hé gù bù tú fú bō xiàng, dì xiào ér bù yán.
范晔《后汉书》曰:永平初,马援女立为皇后,显宗图画建武中名臣列将於云台,以椒房故,独不及援,东平王苍观图,言於帝曰:何故不图伏波像,帝笑而不言。
fēng sú tōng yuē: mén hù pū shǒu, jǐn àn bǎi jiā shū yún, gōng shū bān zhī shuǐ, jiàn lí, yuē: jiàn rǔ xíng, lí shì chū tóu, bān yǐ zú huà tú zhī, lí yǐn bì qí hù, zhōng bù kě dé kāi, bān suì shī zhī mén hù, yún rén bì cáng rú shì, gù zhōu mì yǐ.
《风俗通》曰:门户铺首,谨案百家书云,公输班之水,见蠡,曰:见汝形,蠡適出头,般以足画图之,蠡引闭其户,终不可得开,般遂施之门户,云人闭藏如是,固周密矣。
chén sī wáng huà zàn xù yuē: gài huà zhě, niǎo shū zhī liú, xī míng dé mǎ hòu, měi yú sè, hòu yú dé, dì yòng jiā zhī, cháng cóng guān huà, guò yú shùn miào, jiàn é huáng nǚ yīng, dì zhǐ zhī xì hòu yuē: hèn bù dé rú cǐ wèi fēi. yòu qián jiàn táo táng zhī xiàng, hòu zhǐ yáo yuē: jiē hū, qún chén bǎi liáo, hèn bù dé wèi jūn rú shì, dì gù ér xiào, gù fū huà suǒ jiàn duō yǐ.
陈思王画赞序曰:盖画者,鸟书之流,昔明德马后,美於色,厚於德,帝用嘉之,尝从观画,过虞舜庙,见娥皇女英,帝指之戏后曰:恨不得如此为妃。又前见陶唐之像,后指尧曰:嗟乎,群臣百僚,恨不得为君如是,帝顾而笑,故夫画所见多矣。
shì shuō yuē: jìn líng gù kǎi, shàn huà jué shì, hǎo xiě qǐ rén xíng, yù tú yīn jīng zhōu kān, yuē: wǒ xíng è, qīng bù fán ěr, kǎi yuē: míng fǔ zhèng dāng wèi yǎn ěr, ruò míng diǎn tóng zǐ, fēi bái fú shàng, shǐ rú qīng yún zhī bì yuè.
《世说》曰:晋陵顾恺,善画绝世,好写起人形,欲图殷荆州堪,曰:我形恶,卿不烦尔,恺曰:明府正当为眼耳,若明点童子,飞白拂上,使如轻云之蔽月。
yòu yuē: gù cháng kāng huà rén, huò shù nián bù diǎn mù jīng, rén wèn hé shì rú cǐ, yuē: sì tǐ yán chī, běn wú guān yú miào chù, chuán shén xiě zhào, zhèng zài ē dǔ zhōng.
又曰:顾长康画人,或数年不点目睛,人问何事如此,曰:四体妍蚩,本无关於妙处,传神写照,正在阿堵中。
yòu yuē: gù kǎi huà péi shū zé, jiá shàng yì sān máo, kàn huà zhě dìng jué, yì máo yǒu shén míng, shū shèng xiàng wèi ān shí, gù shì shuō qiǎo yì piān gù xià yǒu cháng kāng huà sān zì, cǐ méng shàng tiáo, dāng tuō huà zì. xiè yòu yú zài yán lǐ, rén wèn suǒ yǐ, gù shì shuō gù xià yǒu yuē xiè èr zì. yún, yī qiū yī hè, zì wèi guò rén, cǐ zi zì yí zhì yú qiū hè zhī zhōng.
又曰:顾恺画裴叔则,颊上益三毛,看画者定觉,益毛有神明,殊胜向未安时,顾[世说巧艺篇顾下有长康画三字,此蒙上条,当脱画字。]谢幼舆在岩里,人问所以,顾[世说顾下有曰谢二字。]云,一丘一壑,自谓过人,此子自宜置於丘壑之中。
yòu yuē: gù cháng kāng dào huà, yún shǒu huī wǔ xián yì, mù sòng guī hóng nán.
又曰:顾长康道画,云手挥五弦易,目送归鸿难。
fù jìn fù xián huà xiàng fù yuē: xiān huà biàn hé zhī xiàng zhě, suī jù qí shì zài sù, dìng jiàn qí qì xuè cán yuè zhī xíng, qíng yǐ qī rán, cí yuē: wéi nián mìng zhī qiú duǎn, sù liú guāng zhī yǒu jīng, jí mò shì ér bù chēng, guì lì shēn ér yáng míng, jì míng lēi yú zhōng dǐng. yòu tú xiàng yú dān qīng, lǎn guāng liè zhī yōu huà, dǔ biàn zi zhī róng xíng, qì quán liú yǐ yǔ xià, sǎ xuè miàn ér jiān yīng, tòng liǎng zhǐ zhī shuāng yuè, xīn cè qī yǐ shāng qíng, suī fā fū zhī bù huǐ, jué hài rén yǐ tōu shēng, xiàng jué zhǐ zhī bù yuè, shú yè guāng zhī jiàn míng, rén zhī bù tóng, yuán zì zài xī, zāng zhī liǔ ér bù jìn, hé cán qū yǐ zhèng bì.
【赋】晋傅咸画像赋曰:先画卞和之像者,虽具其事在素,定见其泣血残刖之刑,情以凄然,辞曰:惟年命之遒短,速流光之有经,疾没世而不称,贵立身而扬名,既铭勒於锺鼎。又图像於丹青,览光烈之攸画,睹卞子之容形,泣泉流以雨下,洒血面而瀸缨,痛两趾之双刖,心恻凄以伤情,虽发肤之不毁,觉害仁以偷生,向厥趾之不刖,孰夜光之见明,人之不同,爰自在昔,臧知柳而不进,和残躯以证璧。
zàn liáng yuán dì zhí gòng tú zàn yuē: běi tōng xuán tù, nán jiàn zhū yuān, jiāo hé yōu yuǎn, hé pǔ huí zhān, zī hǎi wú jì, yīn shān jiē tiān, xiá zāi niǎo xué, yǒng yǐ jī tián.
【赞】梁元帝职贡图赞曰:北通玄兔,南渐朱鸢,交河悠远,合浦回邅,兹海无际,阴山接天,遐哉鸟穴,永矣鸡田。
qǐ liáng yuán dì xiè shàng huà méng chì bāo shǎng qǐ yuē: chén bù lǐng yú xiá, qiè ài dān qīng, yún tái zhī xiàng, zhōng wēi fǎng fú, xuān shì zhī tú, gèng nán yì nǐ, chéng yíng hǎn shù, huà mǎ shū gōng, rén fēi shì jiāng, ēn shēn jìn dì zhī shǎng, jī kuì jǐng shān, chǒng yú wèi huáng zhī zhào.
【启】梁元帝谢上画蒙敕褒赏启曰:臣簿领馀暇,窃爱丹青,云台之像,终微仿佛,宣室之图,更难议拟,成蝇罕术,画马疏工,人非世将,恩深晋帝之赏,迹愧景山,宠逾魏皇之诏。
yòu xiè dōng gōng lài lù tàn wēi huà qǐ yuē: gōng yú huà mǎ, qiǎo mài tú lóng, shì yìng yù chí, jí kàn yú dòng, hái bàng jīn píng, fù yí yíng jí, shǐ qiān zàn dǔ, xuán shí liú hóu zhī mào, hàn dì yī zhān, biàn jiàn wáng qiáng zhī xiàng.
又谢东宫赉陆探微画启曰:工逾画马,巧迈图龙,试映玉池,即看鱼动,还傍金屏,复疑蝇集,史迁暂睹,悬识留侯之貌,汉帝一瞻,便见王嫱之像。
wéi qí
◇围棋
zuǒ zhuàn yuē: tài shū wén zi wèi níng xǐ yuē: shì jūn bù rú yì qí, qí hé yǐ miǎn hū, yì zhě jǔ qí bù dìng, bù shèng qí ǒu, ér kuàng zhì jūn ér fú dìng hū.
《左传》曰:太叔文子谓甯喜曰:视君不如弈棋,其何以免乎,弈者举棋不定,不胜其耦,而况置君而弗定乎。
bó wù zhì yuē: yáo zào wéi qí, dān zhū shàn qí.
《博物志》曰:尧造围棋,丹朱善棋。
shuō wén yuē: yì, wéi qí yě.
《说文》曰:弈,围棋也。
yǐn wén zǐ yuē: yǐ zhì lì qiú zhě, yù rú yì, yì jìn tuì qǔ yǔ, gōng jié fàng shě, zài wǒ zhě yě.
尹《文子》曰:以智力求者,喻如弈,弈进退取与,攻劫放舍,在我者也。
shǔ zhì yuē: wèi jūn cì yú xīng píng, jiǎ fèi yī jié, lǜ zhòng wǎng yù, guāng lù dài fu lái mǐn zhì yī xǔ bié, qiú wéi qí, yú shí yǔ xí jiāo chí, yán jià yǐ qì, yī yǔ mǐn liú yì duì xì, sè wú yàn juàn, mǐn yuē: liáo guān shì jūn ěr, xìn kě rén, bì néng biàn zéi zhě, yī zhì, dí suì tuì.
《蜀志》曰:魏军次于兴平,假费祎节,率众往御,光禄大夫来敏至祎许别,求围棋,于时羽檄交驰,严驾已讫,祎与敏留意对戏,色无厌倦,敏曰:聊观试君耳,信可人,必能辨贼者,祎至,敌遂退。
wèi zhì yuē: wáng càn guān rén wéi qí, jú huài, càn fù wèi zhī, qí zhě bù xìn, yǐ páo gài jú, shǐ gèng yǐ tā jú wèi zhī, yòng xiāng bǐ xiào, bù wù yī dào.
《魏志》曰:王粲观人围棋,局坏,粲复为之,棋者不信,以袍盖局,使更以他局为之,用相比校,不误一道。
bó wù zhì yuē: huán tán cài yōng shàn yīn yuè, féng yì shān zǐ dào wáng jiǔ zhēn guō fēng děng, shàn qí, tài zǔ jiē yǔ zhēng néng.
《博物志》曰:桓谭蔡邕善音乐,冯翊山子道王九真郭酆等,善棋,太祖皆与争能。
jìn zhōng xīng shū yuē: táo kǎn wèi jīng zhōu, jiàn zuǒ shǐ bó yì xì jù, tóu zhī yú jiāng, yuē: wéi qí yáo shùn yǐ jiào yú zi, bó yīn zhòu suǒ zào, zhū jūn bìng guó qì, hé yǐ cǐ wéi.
《晋中兴书》曰:陶侃为荆州,见佐史博弈戏具,投之於江,曰:围棋尧舜以教愚子,博殷纣所造,诸君并国器,何以此为。
yǔ lín yuē: wáng zhōng láng yǐ wéi qí shì zuò yǐn, zhī gōng yǐ qí wèi shǒu tán.
《语林》曰:王中郎以围棋是坐隐,支公以棋为手谈。
sú shuō yuē: yīn zhòng kān zài dōu, cháng wǎng kàn qí, zhū cóng zài wǎ guān sì qián zhái shàng, yú shí yuán qiāng yú rén gòng zài chuāng xià wéi qí, zhòng kān zài lǐ, wèn yuán yì yì, yuán yìng dá rú liú, wéi qí bù chuò, yuán yì ào rán, shū yǒu yú dì, yīn zhuàn cí zhì nán, měi yǒu wǎng fù.
《俗说》曰:殷仲堪在都,尝往看棋,诸从在瓦官寺前宅上,于时袁羌与人共在窗下围棋,仲堪在里,问袁易义,袁应答如流,围棋不辍,袁意傲然,殊有馀地,殷撰辞致难,每有往复。
fù hòu hàn mǎ róng wéi qí fù yuē: lüè guān wéi qí, fǎ yú yòng bīng, sān chǐ zhī jú, wèi zhàn dòu chǎng, chén jù shì zú, liǎng dí xiāng dāng, qiè zhě wú gōng, tān zhě xiān wáng, xiān jù sì dào, shǒu jiǎo yī bàng, yuán biān zhē liè, wǎng wǎng xiāng wàng, lí lí mǎ mù, lián lián yàn háng, chuō dù jiān zhì, pái huái zhōng yāng, shōu qǔ sǐ zú, wú shǐ xiāng yíng, dāng shí bù shí, fǎn shòu qí yāng, lí luàn jiāo cuò, gèng xiāng dù yuè, shǒu guī bù gù, wèi suǒ táng tū, shēn rù tān dì, shā wáng shì zú, kuáng rǎng xiāng jiù, xiān hòu bìng méi, jì gōng xiāng chú, yǐ shí zǎo qì, shì liú biàn shēng, shí qí yù jí, yíng huò jiǒng fá, wú lìng zhà chū, shēn niàn yuǎn lǜ, shèng nǎi kě bì.
【赋】后汉马融围棋赋曰:略观围棋,法於用兵,三尺之局,为战斗场,陈聚士卒,两敌相当,怯者无功,贪者先亡,先据四道,守角依傍,缘边遮列,往往相望,离离马目,连连雁行,踔度间置,徘徊中央,收取死卒,无使相迎,当食不食,反受其殃,离乱交错,更相度越,守规不固,为所唐突,深入贪地,杀亡士卒,狂攘相救,先后并没,计功相除,以时早讫,事留变生,拾棋欲疾,营或窘乏,无令诈出,深念远虑,胜乃可必。
jìn cáo shū wéi qí fù yuē: xī bān gù zào yì zhǐ zhī lùn, mǎ róng yǒu wéi qí zhī fù, nǐ jūn zhèng yǐ wéi běn, yǐn bīng jiā yǐ wéi yù, gài xuān ní zhī suǒ yǐ chēng měi, ér jūn zǐ zhī suǒ yǐ yóu lǜ yě, jì hǎo qí shì, ér zhuàng qí cí, liáo yīn hàn mò, shù ér fù yān, qí cí yuē: jú zé dèng lín zhī mù, lǔ bān suǒ zào, zhì fāng dǐ píng, sù zhì xuán dào, xī jiǎo xiàng yá, shì cuò shì lì, nèi hán guāng rùn, xíng yì yìng zhì, yú shì èr dí jiāo xíng, xīng luó sù liè, yún huì zhōng qū, wǎng bù sì yì, hé wéi cù zhèn, jiāo xiāng qīn fá, yòng bīng zhī xiàng, liù jūn zhī jì yě, zhāng zhēn shè fú, tiāo dí yòu kòu, zòng bài xiān fēng, yào shèng hòu fù, xún dào wèi chǎng, pín zhàn lèi dòu, fū bǎo jiǎo yī biān, chù shān yíng yě, gé dào xiāng wàng, jiā shuǐ bīng yě, èr dòu gòng shēng, jiē mù bìng yě, chí qí hé, jù yǒu tuō wén. lián lǐ xíng yě, lǎn sī xì yǐ guǎng sī, yí qún fāng zhī miào lǐ, yà qí biàn zhī kě jiā, sī sūn wú yǔ bái qǐ, shì jì píng ér gōng jué, jú gào chéng ér qiǎo zhǐ, dāng wú wéi zhī yú rì, chà jiàn wán yú jūn zǐ.
晋曹摅围棋赋曰:昔班固造弈旨之论,马融有围棋之赋,拟军政以为本,引兵家以为喻,盖宣尼之所以称美,而君子之所以游虑也,既好其事,而壮其辞,聊因翰墨,述而赋焉,其辞曰:局则邓林之木,鲁班所造,雉方砥平,素质玄道,犀角象牙,是错是砺,内含光润,形亦应制,於是二敌交行,星罗宿列,云会中区,网布四裔,合围促阵,交相侵伐,用兵之象,六军之际也,张甄设伏,挑敌诱寇,纵败先锋,要胜后复,寻道为场,频战累斗,夫保角依边,处山营也,隔道相望,夹水兵也,二斗共生,皆目并也,持棋合,[句有脱文。]连理形也,览斯戏以广思,仪群方之妙理,讶奇变之可嘉,思孙吴与白起,世既平而功绝,局告成而巧止,当无为之馀日,差见玩於君子。
jìn cài hóng wéi qí fù yuē: mìng bān ěr zhī miào shǒu, zhì zhāo yáng zhī róu mù, qǔ kūn xiàng yú sì fāng, wèi jiāng jūn hū wǔ yuè, rán hòu huà lù biǎo jiè, lì zhì zhū wén, qū zhí yǒu zhèng, fāng ér bù yuán, suàn tú shòu zú, sān bǎi wéi qún, rèn qiǎo yú wú zhǔ, pì cǎi shū hū zhōng yuán, yú shì shū miào sī, fèn xuán chóu, wán fú sè, shàng xīng jū, lǚ jìn lǚ tuì, èr qí dié qū, fān fān mǎ hé, luò luò xīng fū, gè xiào gē yǐ fā fèn, yùn biàn huà yǐ xiāng fú, zhà shì xì hè zhī gàn ní. yòu lèi jiǎo tù zhī rào qiū, sàn xiàng chéng xū zhī fēi diàn, jù lèi jué guàn zhī jī zhū, rán hòu zhěn yǐ dà luó, shàn yǐ chéng guō, zhuì yǐ xuán xiǎn, jīng yǐ jué luò, miǎo wàng yì shū, áo xiáng róng yì, wān zhǎng nán zhǐ, qíng shí xī shè, yáng chén yǎn jī, suī dòng xiáng xī, huò lín jú jì rán, wéi qí shì chén, jìng mèi wú shēng, qián lái ruò shén, yì shū zhī yì, chéng zi zhī xián yě, huò shēng shǒu jù fā, xuān huá zào rǎo, sè lèi bù dìng, cì cuò wú yǐ, zài shuāi sān jié, ruì qì yǐ xiǔ, dēng shì wàng yì, qí luàn kě qǔ yě, ěr nǎi xīn dòu le jìng, shì shǐ huī qiān, xié shǒu dǐ qī, zhū yán xiāng xián, rán jú bù hóng xí, zi bù yíng juǎn, bǐng èr yí zhī jí yào, wò zhòng qiǎo zhī zhì quán, ruò bā guà zhī chū zhào, suì xiāo xī hū tiān wén, qū zé chǐ huò, shū zé lóng fān, cuī wéi yún qǐ, lóng yì làng chuán, yín cén shān jié, dá rú wù fēn, jìng ruò qīng yè zhī liè sù, dòng ruò liú huì zhī hù bēn, diàn wèi jié ér suàn le, lì shǒu bù dé kuī qí mén, jú fù luàn ér bù huò, yán sāng bù zú shí qí yuán, huò shè sǐ ér chēng wǎng, gāo yáo bù néng zhì qí yuàn, huò qiǎo yì yǐ lè xū, hòu kuí bù zú yǐ zhī zàn, wǒ yún shì mào duō yǐ, shú néng jiū chuán, yuǎn qiú jìn qǔ, yǔ yī yǐ guàn.
晋蔡洪围棋赋曰:命班尔之妙手,制朝阳之柔木,取坤象於四方,位将军乎五岳,然后画路表界,立质朱文,曲直有正,方而不圆,筭涂授卒,三百惟群,任巧於无主,譬采菽乎中原,於是摅妙思,奋玄筹,玩服色,尚骍驹,旅进旅退,二骑迭驱,翻翻马合,落落星敷,各啸歌以发愤,运变化以相符,乍似戏鹤之干霓。又类狡兔之绕丘,散象乘虚之飞电,聚类绝贯之积珠,然后枕以大罗,缮以城郭,缀以悬险,经以绝落,眇望翼舒,翱翔容弈,弯掌南指,情实西射,杨尘奄迹,虽动详悉,或临局寂然,惟棋是陈,静昧无声,潜来若神,抑舒之役,成子之贤也,或声手俱发,喧哗譟扰,色类不定,次措无已,再衰三竭,锐气已朽,登轼望轶,其乱可取也,尔乃心斗饹竞,势使挥谦,携手诋欺,朱颜相嫌,然局不弘席,子不盈卷,秉二仪之极要,握众巧之至权,若八卦之初兆,遂消息乎天文,屈则尺蠖,舒则龙翻,崔嵬云起,巃鹢浪传,崟岑山结,沓如雾分,静若清夜之列宿,动若流彗之互奔,殿未结而筭了,隶首不得窥其门,局覆乱而不惑,研桑不足识其源,或设死而称枉,皋陶不能治其怨,或巧逸以乐胥,后夔不足以之赞,我云势貌多以,孰能究传,远求近取,予一以贯。
liáng wǔ dì wéi qí fù yuē: wéi lián xiàng tiān, fāng jú fǎ dì, pēng zé guǎng yáng wén xī, zi zé bái yáo xuán yù, fāng yǎn wú xié, zhí dào bù qū, ěr nǎi jiàn jiāng jūn, bù jiàng shì, liè liǎng zhèn, qū shuāng guǐ, pái huái hè xiáng, chā chí yàn qǐ, yòng fèn bīng ér bù gù, yì píng hé ér bì wēi, chī wú chéng shù ér hào dòu, fēi zhì zhě zhī suǒ wéi, yùn yí xīn ér yóu yù, zhì wú chéng ér bì kuī, jīn yī qí zhī chū shǒu, sī jiǔ shì ér wèi fáng, dí móu duàn ér jì qū, yù qīn dì ér wú fāng, bù shī xíng ér zhì kòu, bù zhù bǐ ér wèi qiáng, bù ràng tā yǐ zēng dì, bù shī zi ér yún wáng, luò chóng wéi ér jì qióng, yù tiāo qiǎo ér xíng cù, jù shū lè zhī zhūn zhān, shén bái dēng zhī kùn rǔ, huò lóng huà ér chāo jué, huò shén biàn ér dú wù, wù jiāo zhù yǐ diào sè, zhuān shǒu zhū ér dài tù, huò yǒu shǎo qí, yǐ yǒu huó xíng, shī bù wéi cuì, dé bù wéi róng, ruò qí kǔ zhàn, wèi bì néng píng, yòng zhé xióng wēi, zhì sǔn lìng míng, gù chéng yǒu suǒ bù gōng, dì yǒu suǒ bù zhēng, dōng xī chí zǒu, zuǒ yòu zhōu zhāng, shàn yǒu fān fù, duō zhì bài wáng, suī chù ruì yǐ jiāng qǔ, bì jū qiān yǐ zì mù, pì měng shòu zhī jiāng jī, yì fǔ ěr ér gù fú, ruò jú shì yǐ shèng, bù yí guò qīng, huò qǐ yú suǒ hū, gōng zhuì yú chuí chéng, zhì rú yù hú yín tái, chē xiāng jǐng lán, jì jiàn zhī yú nǎng rì, yì zài jīn zhī kě guān, huò fēi jié fēi shí, liǎng xuán liǎng shēng, jú yǒu zhòng shì, duō bù kě míng, huò fāng sì jù wǔ, huā liù chí qī, suī shè xì zhī jìn shì, yì lín jú ér yīng xī, huò qǔ jié jiǎo, huò yíng biān bǐ, huò xiān diǎn ér wáng, huò xiān piē ér sǐ, gù jūn zǐ yǐ zhī yóu shén, xiān dá yǐ zhī ān sī, jǐn yǒu xì zhī yào dào, qióng qíng lǐ zhī ào mì.
梁武帝围棋赋曰:围奁象天,方局法地,抨则广羊文犀,子则白瑶玄玉,方眼无斜,直道不曲,尔乃建将军,布将士,列两阵,驱双轨,徘徊鹤翔,差池燕起,用忿兵而不顾,亦凭河而必危,痴无成术而好斗,非智者之所为,运疑心而犹豫,志无成而必亏,今一棋之出手,思九事而为防,敌谋断而计屈,欲侵地而无方,不失行而致寇,不助彼而为强,不让他以增地,不失子而云亡,落重围而计穷,欲佻巧而行促,剧疏勒之屯邅,甚白登之困辱,或龙化而超绝,或神变而独悟,勿胶柱以调瑟,专守株而待兔,或有少棋,已有活形,失不为悴,得不为荣,若其苦战,未必能平,用折雄威,致损令名,故城有所不攻,地有所不争,东西驰走,左右周章,善有翻覆,多致败亡,虽畜锐以将取,必居谦以自牧,譬猛兽之将击,亦俯耳而固伏,若局势已胜,不宜过轻,祸起於所忽,功坠於垂成,至如玉壶银台,车厢井栏,既见知於曩日,亦在今之可观,或非劫非时,两悬两生,局有众势,多不可名,或方四聚五,花六持七,虽涉戏之近事,亦临局而应悉,或取结角,或营边鄙,或先点而亡,或先撇而死,故君子以之游神,先达以之安思,尽有戏之要道,穷情理之奥秘。
liáng xuān dì wéi qí fù yuē: yǐn rú zhēng hóng fù zhǎo, bù ruò qún què yī zhī, lèi lín lù zhī yǐn yǐn, pǐ xīng hàn zhī lí lí, fēng qǐ bǎi tú, cóng héng wàn zhì, huò wú yàn ér fǎn shī, huò xiān léi ér hòu jì.
梁宣帝围棋赋曰:引如征鸿赴沼,布若群鹊依枝,类林麓之隐隐,匹星汉之离离,蜂起百涂,从横万制,或无厌而反失,或先羸而后济。
yì zhǐ hòu hàn bān gù yì zhǐ yuē: běi fāng zhī rén, wèi qí wèi yì, hóng zhī shuō zhī jǔ dà lüè, jú bì fāng zhèng, xiàng dì zé yě, dào bì zhèng zhí, shén míng dé yě, qí yǒu bái hēi, yīn yáng fēn yě, pián luó liè bù, xiào tiān wén yě, sì xiàng jì chén, xíng zhī zài rén, gài wáng zhèng yě, huò xū shè yù zhì, yǐ zì wèi hù, gài xiàng páo xī wǎng gǔ zhī zhì, dī fáng zhōu qǐ, zhàng sāi lòu jué, yǒu shì xià hòu zhì shuǐ zhī shì, yī kǒng yǒu quē, huài tuí bù zhèn, yǒu shì hù zǐ fàn làn zhī bài, zuò fú shè zhà, tū wéi héng xíng, tián dān zhī qí, yào è xiāng jié, gē dì qǔ shǎng, sū zhāng zhī zī, cān fēn yǒu shèng ér bù zhū, zhōu wén zhī dé, qūn xún rú xíng, bǎo jiǎo yī páng, què zì bǔ xù, suī bài bù wáng, móu gōng zhī zhì, zhōng yōng zhī fāng, shàng yǒu tiān dì zhī xiàng, cì yǒu dì wáng zhī zhì, zhōng yǒu wǔ bà zhī quán, xià yǒu zhàn guó zhī shì, lǎn qí dé shī, gǔ jīn lüè bèi.
【弈旨】后汉班固弈旨曰:北方之人,谓棋为弈,弘之说之举大略,局必方正,象地则也,道必正直,神明德也,棋有白黑,阴阳分也,骈罗列布,效天文也,四象既陈,行之在人,盖王政也,或虚设豫置,以自卫护,盖象庖牺网罟之制,隄防周起,障塞漏决,有似夏后治水之势,一孔有阙,坏颓不振,有似瓠子汎滥之败,作伏设诈,突围横行,田单之奇,要厄相劫,割地取赏,苏张之姿,参分有胜而不诛,周文之德,逡巡儒行,保角依旁,却自补续,虽败不亡,缪公之智,中庸之方,上有天地之象,次有帝王之治,中有五霸之权,下有战国之事,览其得失,古今略备。
yì shì wèi yīng chàng yì shì yuē: gài qí yì zhī zhì suǒ shàng yǐ, yǒu xiàng jūn róng zhàn zhèn zhī jì, jīng qí jì liè, quán lǜ fēng qǐ, luò yì yǔ jí, yú lín yàn zhì, fèn wéi chǎn yì, gù wèi biān bǐ, huò shì dùn wěi xuán, zhuō lì píng liè, léi shī yán dí, yī chéng xū jué, guī bù dé hé, liǎng jiàn qín miè, huái yīn zhī mó, bá qí zhī shì yě, huò kuāng shè wú cháng, xún biàn yīng wēi, kòu dòng běi lěi, bèi zài nán huī, zhōng qí jì jié, sì biǎo zì kuī, yà fū zhī zhì, gěng yǎn zhī qí yě, huò jiǎ dào sì bù, zhōu yuán fán chāng, yún hé xīng luó, qīn bī jiāo chǎng, shī ruò zhòng guǎ, lín jù gū wáng, pī sǎo jiàng yù, guǎng lüè tǔ jiāng, kūn yáng zhī wēi, guān dù zhī fāng yě, tiāo yòu jì zhàn, jiàn qī dí duì, fēn ná xiāng jiù, bù liàng jìn tuì, qún jù jù yǔn, lì xíng táng tū, chēn mù huì fèn, fù jú bēng kuì, xiàng jiāng zhī jiù, chǔ huái zhī bèi yě, shí huò shī miù, shōu bēn shè běi, hái zì bǎo gù, wán jù bǔ sāi, jiàn kě ér jìn, xiān fù hòu kè, yàn zhāo zhī xián, qí qǐng zhī dé yě, cháng qū chí zhú, jiàn lì wàng hài, qīng dí guǎ bèi, suǒ sàng mí dà, lín yí yóu yù, suàn lǜ bù xiáng, gǒu tān shǎo huò, bù zhī suǒ wáng, dāng duàn bù duàn, hái wèi suǒ móu, xiàng yǔ zhī shī, wú wáng zhī yóu yě, chí qí xiāng shǒu, mò gǎn xiān dòng, yóu chǔ hàn zhī bīng, xiāng jù suǒ gǒng yě.
【弈势】魏应玚弈势曰:盖棋弈之制所尚矣,有像军戎战阵之纪,旌旗既列,权虑蜂起,骆驿雨集,鱼鳞雁峙,奋维阐翼,固卫边鄙,或饰遁伪旋,卓轹軿列,羸师延敌,一乘虚绝,归不得合,两见擒灭,淮阴之谟,拔旗之势也,或匡设无常,寻变应危,寇动北垒,备在南麾,中棋既捷,四表自亏,亚夫之智,耿弇之奇也,或假道四布,周爰繁昌,云合星罗,侵逼郊场,师弱众寡,临据孤亡,披扫彊御,广略土疆,昆阳之威,官渡之方也,挑诱既战,见欺敌对,纷拏相救,不量进退,群聚俱陨,力行唐突,瞋目恚愤,覆局崩溃,项将之咎,楚怀之悖也,时或失谬,收奔摄北,还自保固,完聚补塞,见可而进,先负后剋,燕昭之贤,齐顷之德也,长驱驰逐,见利忘害,轻敌寡备,所丧弥大,临疑犹豫,筭虑不详,苟贪少获,不知所亡,当断不断,还为所谋,项羽之失,吴王之尤也,持棋相守,莫敢先动,由楚汉之兵,相拒索巩也。
míng hòu hàn lǐ yóu wéi qí míng yuē: shī rén yōu yì, gǎn wù zé sī, zhì zhī kòng xián, wán nòng yóu jìng, jú wèi xiàn jǔ, qí fǎ yīn yáng, dào wèi jīng wěi, fāng cuò liè zhāng.
【铭】后汉李尤围棋铭曰:诗人幽忆,感物则思,志之空闲,玩弄游竟,局为宪矩,棋法阴阳,道为经纬,方错列张。
qǐ liáng rèn xiào gōng xiè shì wéi qí qǐ yuē: yǐn léi zì tiān, kūn chóng yǐ tīng, fú yīn zài hàn, zhù shé chǔ xiān zhān, xiào gǔ rén bù gōng, zhī qián shì zhī yǐ zhuō, jì miào jí shǒu chuán, nǎi shì yīn cí jiàn, wēi ér néng xiǎn, wǎn yǐ chéng zhāng, xiào gōng rén shí xià yú, cái guī mò pǐn, xiào pín chǒu yǒu, xué bù jiǎn guī, wén yè wèi zhāng, wǔ gōng yǐ zhuì, nèi kuì qí yú, wài xiū lǔ fú, làn chū zān yīng, fēi zēng hòu chē zhī shù, miù bān jì shí, kōng guì cháng ān zhī mǐ.
【启】梁任孝恭谢示围棋启曰:隐雷自天,昆虫已听,浮阴在汉,柱蛇楚先霑,笑古人不工,知前事之已拙,既妙藉手传,乃事因辞见,微而能显,婉以成章,孝恭人实下愚,才归末品,效嚬丑友,学步蹇归,文业未彰,武功已坠,内愧齐竽,外羞鲁服,滥出簪缨,非增后车之数,谬颁计食,空贵长安之米。
xù liáng shěn yuē qí pǐn xù yuē: yì zhī shí yì dà yǐ zāi, tǐ xī wēi zhī qù, shě qí zhèng zhī qíng, jìng zé hé dào, dòng bì shì biàn, ruò fú rù shén zào jí zhī líng, jīng wǔ wěi wén zhī dé, gù kě yǔ hé lè děng miào, shàng yì qí gōng, zhī gōng yǐ wéi shǒu tán, wáng shēng wèi zhī zuò yǐn, shì yǐ hàn wèi míng xián, gāo pǐn jiān chū, jìn sòng shèng shì, yì sī zhēng liú, suī fù lǐ shēng yú shù, yán qiú zhī suǒ bù néng shè, yì chū hū jǐ, yáo tuàn wèi zhī huò jǐn, shèng shàng tīng cháo zhī yú, yīn rì zhī xiá, huí jǐng yū qíng, jiàng lín xiǎo dào, yǐ wéi níng shén zhī xìng nán xiàn, rù xuán zhī zhì bù qióng, jīn zhuàn lù míng shì, suí pǐn xiáng shū, bǐ cuì lǐ shēn qíng, yǒng chuí fāng yú lái yè.
【序】梁沈约棋品序曰:弈之时义大矣哉,体希微之趣,舍奇正之情,静则合道,动必適变,若夫入神造极之灵,经武纬文之德,故可与和乐等妙,上艺齐工,支公以为手谈,王生谓之坐隐,是以汉魏名贤,高品间出,晋宋盛士,逸思争流,虽复理生於数,研求之所不能涉,义出乎几,爻彖未之或尽,圣上听朝之馀,因日之暇,回景纡情,降临小道,以为凝神之性难限,入玄之致不穷,今撰录名氏,随品详书,俾粹理深情,永垂芳於来叶。
dàn qí
◇弹棋
wèi wén dì diǎn lùn yuē: yú yú tā xì yì zhī shì, shǎo suǒ jiā, wéi dàn qí lüè jǐn qí gōng, nǎi wèi zhī fù yuē: xī tài píng yù lǎn qī bǎi wǔ shí wǔ xī xià yǒu jīng zì. shī xiān gōng, yǒu mǎ hé xiāng hòu dōng fāng shì ān zhāng gōng zǐ, yǔ cháng hèn bù dé yǔ bǐ shù zi zhě duì.
魏文帝《典论》曰:余於他戏弈之事,少所嘉,唯弹棋略尽其功,乃为之赋曰:昔[《太平御览》七百五十五昔下有京字。]师先工,有马合乡侯东方世安张公子,予尝恨不得与彼数子者对。
shì shuō yuē: dàn qí shǐ zì wèi, gōng nèi zhuāng lián yuán é qì, jù féng xiào běn gǎi. xì yě, wén dì yú cǐ jì yì tè hǎo, yòng shǒu jīn fú zhī, wú bù zhōng, yǒu kè zì yún néng, dì shǐ wèi zhī, kè zhe gé jīn fú qí, miào yú yú dì.
《世说》曰:弹棋始自魏,宫内装奁[原讹器,据冯校本改。]戏也,文帝於此技亦特好,用手巾拂之,无不中,有客自云能,帝使为之,客著葛巾拂棋,妙逾於帝。
shī zhōu wáng bāo dàn qí shī yuē: tóu hú shēng diàn yǐng, liù bó zhí xiān rén, hé rú jìng lián shàng zì yǒu fú qīng jīn, gé jiàn yí jiāng bié, lǒng tóu rú wàng qín, wò bǐ tú sī fù, cí duǎn jìng wú chén.
【诗】周王襃弹棋诗曰:投壶生电影,六博值仙人,何如镜奁上自有拂轻巾,隔涧疑将别,陇头如望秦,握笔徒思赋,辞短竟无陈。
fù hòu hàn cài yōng dàn qí fù yuē: róng huá zhuó shuò, è bù wěi wěi, yú shì liè xiàng qí, diāo huá lì, fēng fù liǎn biān, zhōng yǐn sì qǐ, qīng lì diào bó, yì shǐ chěng chí, rán hòu fá chè, bīng qí kuā jīng, huò fēng piāo bō dòng, ruò fēi ruò fú, bù chí bù jí, rú xíng rú liú, fàng yī bì liù, gōng wú yǔ chóu.
【赋】后汉蔡邕弹棋赋曰:荣华灼烁,萼不韡韡,於是列象棋,雕华丽,丰腹敛边,中隐四企,轻利调博,易使骋驰,然后栰掣,兵棋夸惊,或风飘波动,若飞若浮,不迟不疾,如行如留,放一弊六,功无与俦。
wèi wén dì dàn qí fù yuē: wéi dàn qí zhī jiā qiǎo, miǎo chāo jué qí wú chóu, bāo shàng zhì zhī hóng lüè, yǔn guàn wēi ér dòng yōu, jú zé jīng shān miào pú, fā zǎo yáng huī, fēng fù gāo lóng, bì gēn sì tuí, píng rú dǐ lì, huá ruò róu tí, qí zé xuán mù běi gàn, sù shù xī zhī, hóng xiān ruò yī, xiū duǎn wú chà, xiàng chóu liè zhí, yī jù shuāng chī, huá shí wù sàn, yún bù sì chuí, rán hòu zhí kòu xiān zòng, èr bā cì jǔ, yuán biān jiān zào, zhǎng xié dié qǔ, ěr nǎi xiáng guān fū biàn huà zhī lǐ, qū shēn zhī xíng, lián piān huò yì, zhǎn zhuǎn pán yíng, huò xiá yù ān cún, huò qióng kùn cè qīng, huò jiē dǎng lián xìng, huò gū jù piān tíng, yú shí guān zhě, mò bù xū xīn sǒng yǒng, xián cè xī ér yán xíng, huò léi biàn yǐ dà jué, huò zhàn jì ér bù néng yǔ.
魏文帝弹棋赋曰:惟弹棋之嘉巧,邈超绝其无俦,苞上智之弘略,允贯微而洞幽,局则荆山妙璞,发藻扬晖,丰腹高隆,庳根四颓,平如砥砺,滑若柔荑,棋则玄木北幹,素树西枝,洪纤若一,脩短无差,象筹列植,一据双螭,滑石雾散,云布四垂,然后直叩先纵,二八次举,缘边间造,长邪迭取,尔乃详观夫变化之理,屈伸之形,联翩靃绎,展转盘萦,或暇豫安存,或穷困侧倾,或接党连兴,或孤据偏停,于时观者,莫不虚心竦踊,咸侧息而延行,或雷抃以大噱,或战悸而不能语。
wèi dīng yì dàn qí fù yuē: wén shí wèi jú, jīn bì qí jīng, lóng zhōng yí wài, zhì lǐ jī píng, bēi gāo dé shì, jì ān qiě zhēn, qí zé xiàng chǐ xuǎn hū nán fān, lǐ shēn zhòng, jù yǒu tuō wén. fù yǐn tóu qiān, xiāo hàn shuō mǐn, bù qīng bù xuān, liè shù èr liù, qǔ xiàng guān jūn, wēi zhāng cǎi liè, làn yān kě guān, yú shì èr wù jì shè, zhǔ rén yán bīn, fěn shí wù sàn, liù shī liè chén, jī xíng wáng shǒu, zuǒ yòu xiāng qīn, chéng liè gào shì, sān lìng wǔ shēn, shì zhōng jūn zhèng, yán hán lǐ wén, hào lìng jì tōng, bīng qí qǐ lù, yùn ruò huí biāo, jí shì fēi tù, qián zhōng què wǔ, jiǎ qí yú nù, fēng chí huǒ liǎo, lìng móu qǔ wǔ, huǎng zāi hū xī, chéng zú mù yě, ruò fú qì jié lì cán, ruò dǎn qiè xīn, jìn bù jí dí, zhōng lù wèi qín, rén ér bù wǔ, chūn qiū suǒ zhēn, gāng yōu jìn yǒng, fèn sù qīng jí, tuī dí zǔ suì, wǒ fèi bǐ lì, jūn zǐ qù shì, guò yóu bù jí.
魏丁廙弹棋赋曰:文石为局,金碧齐精,隆中夷外,緻理肌平,卑高得適,既安且贞,棋则象齿选乎南藩,礼身重,[句有脱文。]腹隐头骞,骁悍说敏,不轻不轩,列数二六,取象官军,微章采列,烂焉可观,於是二物既设,主人延宾,粉石雾散,六师列陈,迹行王首,左右相亲,成列告誓,三令五申,事中军政,言含礼文,号令既通,兵棋启路,运若回飚,疾似飞兔,前中却舞,贾其馀怒,风驰火燎,令牟取五,恍哉忽兮,诚足慕也,若夫气竭力残,弱胆怯心,进不及敌,中路为擒,仁而不武,春秋所箴,刚优劲勇,忿速轻急,推敌阻隧,我废彼立,君子去是,过犹不及。
jìn xià hóu dūn dàn qí fù yuē: yàn shēn yǔ yǐ shū qíng, gòu zhòng yì yǐ guǎng yú, guān qí qiǎo zhī qiè lì, wěi dàn qí zhī miào shū, jú zé kūn shān zhī bǎo, huá yáng zhī shí, huò fán wān lóng zǎo, huò fēn dài bān bó, huò fā sè xuán huáng, huò jiǎo de lín bái, xī lǔ jiàng zhī jīng néng, qīng gōng xīn yú diāo cuò, xíng fāng lóng ér yīng jǔ, kūn yù xiá yǐ shū shuò, ěr nǎi yán liáng rén, qià zuò jì, lóng jú shī, qīng qí liè, xú zhèng kòng wǎng lái, bì yǒu zhōng ér gào qì, xiāng xíng tóu qiǎo, zuǒ fǔ yòu bá, huī xiān zhǐ yǐ zhǎng xié, yuán é yé, jù féng xiào běn gǎi. yīn yǎn zhǎng ér fā bā, líng chāo yú luò, guī qù yuán shì, fēn jiāo wù ér jí hé, chéng liú mì yǐ yáo yè, ruò nǎi shì zhèng dàn, xún luàn yáng, yuán é chǎng, jù féng xiào běn gǎi. huá shí zhōu sàn shì zòng héng, bì bō chuí piē yīng wú fāng, chǐ ruò tiān xīng zhī liè, shǎn ruò liú diàn zhī guāng, huò pǐ bǎi sàn làn, huī huò biàn juān, huò fèn zhèn táng táng, tuí shuǐ cān lián, qí dān jú kuì, děng fēn jì cán, shèng zhě hán hé, fù zhě sàng yán, xī qíng yú zhī wèi suì, hèn bái rì zhī wēi chuán, shí jī yì zhī duān shǒu, gù jūn zǐ zhī suǒ huān yě.
晋夏侯惇弹棋赋曰:嬿深宇以舒情,遘众艺以广娱,观奇巧之朅丽,伟弹棋之妙殊,局则昆山之宝,华阳之石,或烦蜿龙藻,或分带班駮,或发色玄黄,或皦的鳞白,悉鲁匠之精能,倾工心於雕错,形方隆而应矩,焜煜霞以倏铄,尔乃延良人,洽坐际,隆局施,轻棋列,徐正控往来,必有中而告憩,相形投巧,左抚右拔,挥纤指以长邪,[原讹耶,据冯校本改。]因偃掌而发八,陵超逾落,归趣援势,纷交务而踖合,乘流密以遥曳,若乃释正弹,循乱扬,[原讹场,据冯校本改。]滑石周散势纵横,畀拨捶撇应无方,侈若天星之列,闪若流电之光,或擗柏散烂,挥霍便娟,或奋振唐唐,颓水参连,棋单局匮,等分纪残,胜者含和,负者丧颜,惜情娱之未遂,恨白日之微遄,实机艺之端首,固君子之所欢也。
xù liáng jiǎn wén dì dàn qí lùn xù yuē: guān fū mó qióng cāng ér tǐng zhì, xiě bó hòu ér chéng xíng, zhì wǔ yuè ér biāo qí, tíng sì hǎi ér wèi liàng, xié rì yuè zhī shù, yīng lǜ lǚ zhī qī, zǒng xuán huáng zhī wǔ lüè, xiào sūn wú zhī yìng biàn, yǔ qí yòng xīn, zhuàng zāi zhī xì yě, ěr nǎi guān zhuàng shì zhī chū shī, wàng bīng qí zhī shì dào, shàng shēng zé tuán yì qióng tiān, fù xià zé jiàn líng gāo wū, chéng wēi zé zhàn shān háng hǎi, lì xiǎn zé shù mǎ xuán chē, wán wǔ yì bà guó zhī xūn, quán liù xiǎng chén píng zhī zhì, fǎn bā jūn gāo yáng zhī shù, sì jiǎo sī hàn hòu zhī gē, fēi jǐ tóng jìn hóu zhī qín, pái huái yì yè zhōng zhī niǎn, qiān niú jué chéng chá zhī lái, zhī nǚ nǐ yún píng zhī qù, gù gǔ rén huò yán zhī lǐ yuè, huò bǐ zhī rén ràng, huò yù yǐ xiū shēn, huò qí zhū dào dé, liáng yǒu zhǐ yě.
【序】梁简文帝弹棋论序曰:观夫模穹苍而挺质,写博厚而成形,峙五岳而摽奇,停四海而为量,协日月之数,应律吕之期,总玄黄之武略,校孙吴之应变,语其用心,壮哉之戏也,尔乃观壮士之出师,望兵棋之式道,上昇则抟翼穹天,赴下则建瓴高屋,乘危则栈山航海,历险则束马悬车,完五忆霸国之勋,全六想陈平之智,反八均高阳之数,四角思汉后之歌,飞几同晋侯之琴,徘徊异邺中之辇,牵牛觉乘槎之来,织女拟云軿之去,故古人或言之礼乐,或比之仁让,或喻以修身,或齐诸道德,良有旨也。
qǐ liáng yuán dì xiè dōng gōng cì dàn qí jú qǐ yuē: yì běn cán yóu yì, mí kuì fú jīn, fèng zhì yīng yáng, xìn nán yì nǐ, niǎo qí xīng xuán, céng hé fǎng fú, lián huā wèi yì, yù xiè bù gōng, yuán biān zhī fǎ, shù zūn xì liǔ zhī zhèn, pái huái zhī shì, fāng xī míng yuè zhī lóu, zi huán yǒu xī, wén yú suì gǔ, jì xù méng cì, jí shì kě chuán.
【启】梁元帝谢东宫赐弹棋局启曰:绎本惭游艺,弥愧拂巾,凤峙鹰扬,信难议拟,鸟跂星悬,曾何仿佛,莲花未易,玉屑不工,缘边之法,庶遵细柳之阵,徘徊之势,方希明月之楼,子桓有锡,闻於遂古,季绪蒙赐,即事可传。
bó
◇博
shuō wén yuē: bó jú xì liù zhe shí èr qí yě, gǔ zhě wū cáo zuò bó.
《说文》曰:博局戏六著十二棋也,古者乌曹作博。
shān hǎi jīng yuē: xiū yǔ zhī shān, qí shàng yǒu shí yān, míng yuē dì tái zhī qí, wǔ sè ér wén, zhuàng rú chún luǎn, shì jù shān bù.
《山海经》曰:休与之山,其上有石焉,名曰帝台之棋,五色而文,状如鹑卵,[事具山部。]
mù tiān zǐ chuán yuē: tiān zǐ yǔ jǐng gōng bó, sān rì ér jué.
《穆天子传》曰:天子与井公博,三日而决。
liè zǐ yuē: yú shì zhě, liáng zhī fù rén, zhì gāo lóu dà lù, shè jiǔ jī bó lóu shàng, shì jù rén bù yóu xiá piān.
《列子》曰:虞氏者,梁之富人,置高楼大路,设酒击博楼上,[事具人部游侠篇。]
yǐn wén zǐ yuē: bó jǐn guān sài zhī yí, dé zhōu tōng zhī lù, ér bù néng zhì chǐ zhī dà xiǎo, zài yù zhě yě.
尹《文子》曰:博尽关塞之宜,得周通之路,而不能制齿之大小,在遇者也。
jiā yǔ yuē: āi gōng wèn kǒng zǐ yuē: wú wén jūn zǐ bù bó, yǒu zhī, kǒng zǐ yuē: yǒu zhī, wèi qí jiān xíng è dào yě.
《家语》曰:哀公问孔子曰:吾闻君子不博,有之,孔子曰:有之,为其兼行恶道也。
shuō yuàn yuē: jìn líng gōng jiāo shē, zào jiǔ céng zhī tái, wèi zuǒ yòu, gǎn jiàn zhě zhǎn, sūn xī wén zhī, qiú jiàn, gōng yuē: zi hé néng, sūn xī yuē: chén néng lèi shí èr qí, jiā jiǔ jī zǐ qí shàng, gōng yuē: wú shǎo xué, wèi cháng jiàn yě, zi wèi guǎ rén zuò zhī, sūn xī jí zhèng yán sè, dìng zhì yì, yǐ qí zǐ zhì shàng, jiā jī zǐ qí shàng, zuǒ yòu shè xī, líng gōng fǔ fú, qì xī bù xù, gōng yuē: wēi zāi, sūn xī yuē: gōng wèi jiǔ céng zhī tái, sān nián bù chéng, wēi shén yú cǐ, shì jù rén bù jiàn piān.
《说苑》曰:晋灵公骄奢,造九层之台,谓左右,敢谏者斩,孙息闻之,求见,公曰:子何能,孙息曰:臣能累十二棋,加九鸡子其上,公曰:吾少学,未尝见也,子为寡人作之,孙息即正颜色,定志意,以棋子置上,加鸡子其上,左右慴息,灵公俯伏,气息不续,公曰:危哉,孙息曰:公为九层之台,三年不成,危甚於此,[事具人部谏篇。]
lùn wú wéi zhāo bó yì lùn yuē: gài wén jūn zǐ chǐ dāng nián ér gōng bù lì, jí mò shì ér míng bù chēng, gù yuē: xué rú bù jí, yóu kǒng shī zhī, shì yǐ miǎn jīng lì cāo, chén xīng yè mèi, bù huáng níng chǔ, ruò níng yuè zhī qín, dǒng shēng zhī dǔ, jiàn qīng dé yì zhī yuān, qī chí dào yì zhī yù, qiě yǐ xī bó zhī shèng, jī gōng zhī cái, yóu yǒu rì zè dài dàn zhī láo, kuàng zài chén shù, ér kě yǐ yǐ hū, lì guān gǔ jīn gōng míng zhī shì, jiē jī lěi shū yì zhī jī, láo shén kǔ tǐ, qì kuò qín sī, píng jū bù duò qí yè, qióng kùn bù yì qí sù, shì yǐ bo shì lì zhì yú gēng mù, huáng bà shòu dào yú líng yǔ, zhōng yǒu róng xiǎn zhī fú, yǐ chéng bù xiǔ zhī míng, jīn shì zhī rén, bù wù jīng shù, hǎo xí bó yì, fèi shì qì yè, wàng qǐn yǔ shí, qióng rì jǐn míng, jì yǐ zhī zhú, dāng yǐ lín jú jiāo zhēng, cí xióng wèi jué, rén shì kuàng ér bù xiū, bīn lǚ quē ér bù jiē, suī yǒu tài láo zhī zhuàn, sháo xià zhī lè, bù xiá cún yě, rán qí suǒ zhì bù chū yī píng zhī shàng, suǒ wù bù guò fāng guà gǔ mǎi. zhī jiān, shèng dí wú fēng jué zhī shǎng, huò dì wú jiān tǔ zhī shí, jì fēi liù yì, yòng fēi jīng guó, lì shēn zhě bù jiē qí shù, zhēng jìn zhě bù yóu qí dào, qiú zhī yú zhàn, zé fēi sūn wú zhī lún, kǎo zhī yú dào yì, zé fēi kǒng shì zhī mén, yǐ biàn zhà zhī wù, zé fēi zhōng xìn zhī shì, yǐ jié shā wéi míng, zé fēi rén zhě zhī yì, ér kōng fáng rì fèi yè, zhōng wú bǔ yì, hé yì shè mù ér jī zhī, zhì shí ér tóu zhī zāi, qiě jūn zǐ zhī jū shì yě, qín shēn yǐ zhì yǎng, qí zài cháo yě, jié mìng yǐ nà zhōng, gù lǎo wén xuǎn wǔ shí èr zuò xiào. yǒu zhī xíng lì, zhēn chún zhī míng zhāng, fāng jīn shèng cháo qián qián, wù zài dé rén, bó xuǎn liáng cái, jīng jiǎn máo jùn, shè chéng wén xuǎn zuò chéng. shì zhī kē, chuí jīn jué zhī shǎng, chéng qiān zǎi zhī jiā huì, bǎi shì zhī liáng yù yě.
【论】吴韦昭博弈论曰:盖闻君子耻当年而功不立,疾没世而名不称,故曰:学如不及,犹恐失之,是以勉精厉操,晨兴夜寐,不遑宁处,若甯越之勤,董生之笃,渐清德义之渊,栖迟道艺之域,且以西伯之圣,姬公之才,犹有日昃待旦之劳,况在臣庶,而可以已乎,历观古今功名之士,皆积累殊异之迹,劳神苦体,契阔勤思,平居不堕其业,穷困不易其素,是以卜式立志於耕牧,黄霸受道於囹圄,终有荣显之福,以成不朽之名,今世之人,不务经术,好习博弈,废事弃业,忘寝与食,穷日尽明,继以脂烛,当以临局交争,雌雄未决,人事旷而不修,宾旅阙而不接,虽有太牢之馔,韶夏之乐,不暇存也,然其所志不出一枰之上,所务不过方罫[古买。]之间,胜敌无封爵之赏,获地无兼土之实,伎非六艺,用非经国,立身者不阶其术,徵进者不由其道,求之於战,则非孙吴之伦,考之於道艺,则非孔氏之门,以变诈之务,则非忠信之事,以劫杀为名,则非仁者之意,而空妨日废业,终无补益,何异设木而击之,置石而投之哉,且君子之居室也,勤身以致养,其在朝也,竭命以纳忠,故老[《文选》五十二作孝。]友之行立,贞纯之名彰,方今圣朝乾乾,务在得人,博选良才,旌简旄俊,设呈[《文选》作程。]试之科,垂金爵之赏,诚千载之嘉会,百世之良遇也。
chū pú
◇樗蒲
yì yuàn yuē: xī yǒu rén chéng mǎ shān xíng, yáo xiù lǐ yǒu èr lǎo wēng, xiāng duì chū pú, suì xià mǎ, yǐ cè zhǔ dì ér guān zhī, zì wèi é qǐng, shì qí mǎ biān, cuǐ rán yǐ làn, gù zhān qí mǎ, ān hái kū xiǔ, jì hái zhì jiā, wú fù qīn shǔ, yī tòng ér jué.
《异苑》曰:昔有人乘马山行,遥岫里有二老翁,相对樗蒲,遂下马,以策拄地而观之,自谓俄顷,视其马鞭,漼然已烂,顾瞻其马,鞍骸枯朽,既还至家,无复亲属,一恸而绝。
bó wù zhì yuē: lǎo zi rù hú, zuò chū pú.
《博物志》曰:老子入胡,作樗蒲。
yǔ yì jí, cān jūn yú zàn, chén jié xì shì yuē: fū xī xì dōu míng dòng xiāng bō, fēi wéi zhì zhī běn, zì jīn chū pú mù zhèng mǎ, zhū bù jí xì, yí yī duàn zhī, yì dá yuē: jīn wéi xǔ qí wéi qí, yú xī duàn.
庾翼集,参军于瓒,陈节戏事曰:夫嬉戏都名动相剥,非为治之本,自今樗蒲〈木郑〉马,诸不急戏,宜一断之,翼答曰:今唯许其围棋,馀悉断。
fù hòu hàn mǎ róng chū pú fù yuē: xī yǒu xuán tōng xiān shēng, yóu yú jīng dū, dào dé jì bèi, hǎo cǐ chū pú, bó yáng rù róng, yǐ sī xiāo yōu, pēng zé sù zhān zǐ jì, chū hū xī lín, yuán yǐ huì xiù, zhì yǐ qǐ wén, bēi zé yáo mù zhī gàn, chū zì kūn shān, shǐ zé lán tián zhī shí, biàn hé suǒ gōng, hán jīng yù rùn, bù xì bù hóng, mǎ zé xuán xī xiàng yá, shì cuō shì lóng, bēi wèi shàng jiàng, mù wèi jūn fù, chǐ wèi hào lìng, mǎ wèi yì jù, chóu wèi cè dòng, shǐ fǎ zú shù, yú shì fēn pā guì qī, gōng hóu zhī chóu, zuò huá cuī zhī gāo diàn, lín jī shuǐ zhī qīng liú, pái wǔ mù, sàn jiǔ chǐ, lēi liáng mǎ, qǔ dào lǐ, shì yǐ zhàn wú cháng shèng, shí yǒu bī suì, lín dí rǎng wéi, shì zài jiàng shuài, jiàn lì diàn fà, fēn lún pāng fèi, jīng chéng yī jiào, rù lú jiǔ zhì, lěi luò chěn chuō, bìng lái wěi zhì, xiān míng suǒ shè, yīng shēng fěn kuì, shèng guì huān yuè, fù zhě chén cuì.
【赋】后汉马融樗蒲赋曰:昔有玄通先生,游于京都,道德既备,好此樗蒲,伯阳入戎,以斯消忧,抨则素旃紫罽,出乎西邻,缘以缋绣,紩以绮文,杯则摇木之幹,出自昆山,矢则蓝田之石,卞和所工,含精玉润,不细不洪,马则玄犀象牙,是磋是砻,杯为上将,木为君副,齿为号令,马为翼距,筹为策动,矢法卒数,於是芬葩贵戚,公侯之俦,坐华榱之高殿,临激水之清流,排五木,散九齿,勒良马,取道里,是以战无常胜,时有逼遂,临敌攘围,事在将帅,见利电发,纷纶滂沸,精诚一叫,入卢九雉,磊落踸踔,并来猥至,先名所射,应声粉溃,胜贵欢悦,负者沉悴。
tóu hú
◇投壶
lǐ jì yuē: tóu hú zhī lǐ, zhǔ rén fèng shǐ, sī shè fèng zhōng, shǐ rén zhí hú, zhǔ rén wèi yuē: mǒu yǒu wǎng shǐ shào hú, qǐng yǐ lè bīn.
《礼记》曰:投壶之礼,主人奉矢,司射奉中,使人执壶,主人谓曰:某有枉矢哨壶,请以乐宾。
shén xiān chuán yuē: yù nǚ tóu hú, tiān wèi zhī xiào.
《神仙传》曰:玉女投壶,天为之笑。
dōng guān hàn jì yuē: jì zūn hōng, bó shì fàn shēng shàng shū yuē: zūn wèi jiāng jūn, qǔ shì jiē yòng rú shù, duì jiǔ yú lè, bì yǎ gē tóu hú. yòu jiàn wèi kǒng zǐ lì hòu, zòu zhì wǔ jīng dài fū, suī zài jūn lǚ, bù wàng zǔ dòu.
《东观汉记》曰:祭遵薨,博士范升上疏曰:遵为将军,取士皆用儒术,对酒娱乐,必雅歌投壶。又建为孔子立后,奏置五经大夫,虽在军旅,不忘俎豆。
wèi lüè yuē: hán dān chún, zì shū, wèi zhì wáng càn chuán zhù zuò zi shū, tài píng yù lǎn qī bǎi wǔ shí sān zuò yuán shū. zuò tóu hú fù qiān yú yán, zòu zhī, wén dì yǐ wéi gōng, cì bó shí pǐ.
《魏略》曰:邯郸淳,字淑,[魏志王粲传注作子叔,《太平御览》七百五十三作元淑。]作投壶赋千馀言,奏之,文帝以为工,赐帛十匹。
gǔ gē yuē: shàng jīn diàn zhě, yù zūn yán guì kè, rù mén huáng jīn táng, dōng chú, jù yáo shàn, chuí niú pēng zhū yáng, zhǔ rén qián jìn jiǔ, qín sè wèi qīng shāng, tóu hú duì dàn qí, bó yì bìng fù xíng, hé shào zuò wáng bì chuán yuē: bì xìng hǎo hóng lǐ, lè yóu yàn, jiě yīn lǜ, shàn tóu hú.
古歌曰:上金殿者,玉樽延贵客,入门黄金堂,东厨,具肴膳,椎牛烹猪羊,主人前进酒,琴瑟为清商,投壶对弹棋,博弈并复行,何劭作王弼传曰:弼性好弘理,乐游宴,解音律,善投壶。
fù wèi hán dān chún tóu hú fù yuē: gǔ zhě zhū hóu jiān yú tiān zǐ zhī shì, zé xiāng cháo yě, yǐ zhèng bān jué, jiǎng lǐ xiàn gōng, yú shì nǎi chóng qí wēi yí, kè qí róng mào, fán dēng jiàng zhī jié, shèng yī bài zhī shù, jī shè ér fú yǐ, jiǔ chéng ér fú jǔ, sù sù jì jì, qí wéi jìng yān, jìng bù kě jiǔ, lǐ chéng yú yù, nǎi shè dà shè, fǒu zé tóu hú, zhí zī huá hú, fú shì suǒ zhù, jué gāo èr chǐ, pán fù xiū jǐng, shì yǐ jīn yín, wén yǐ diāo lòu, xiàng wù bì jù, jù yán qī chǐ, jié yān zhí zhù, shǐ wéi èr sì, huò zhè huò jí, fēng běn xiān mò, diào jìn qiě zhí, zhí suàn fèng zhōng, sī shè shì zhí, zēng sūn hòu shì, yǔ zhī hū jiē dé, rán hòu guān fū tóu zhě, xián xí chá miào, qiǎo zhī suǒ jí, luò yì lián piān, yuán yuán tù fā, fān fān sǔn jí, bù yíng bù suō, yīng hú shùn rù, hé qí shàn yě, měi tóu bù kōng, sì shǐ tuì xiào, jì rù yuè chū, rěn rǎn yǎn yǎng, mǐn miǎn qū xià, yú shì zhèn diào. yòu zú lè yě, nǐ yì yú cǐ, mìng zhòng yú bǐ, dòng zhī rú zhì, mí yǒu wéi yě, pì zhū wéi zhèng, qún zhí wǎng chí, zuǒ yòu bì tóu, xiào jī shù jūn, liè zhì gōng suàn. chēng shàn gào xián, sān zài kǎo jī, yōu míng shǐ fēn yě, bǐ tóu bù shì, zēng shì zì suì, suī wǎng yǒu gōng, yì suǒ bù guì, chūn qiū biǎn huī, yì yóu shì lèi yě, ruò nǎi cuō shǐ zuò jiāo, lèi duō lián qǔ, yī wǎng zhī nà èr, qiǎo wú yǔ ǒu, sī nǎi jué lún zhī cái, yóu yì zhī shǒu yě, kē liè pā bù, fěi hǎn fěi chóu, suī jiù zhì yóu fú rán, shěn jiǒng jué zhī suǒ tóu, wéi zī qiǎo zhī miào lì, yì xī shì zhī guǎ chóu, diào xīn shù yú hùn míng, shì róng tǐ yú biàn ān, fēn zòng qí yú shī shě, xiǎn bì zhōng yǐ wēi guān, yuè yǔ zuò zhī ěr mù, lè zhòng xīn ér bù juàn, qiè wěi bǎi biàn, è kě qióng zàn.
【赋】魏邯郸淳投壶赋曰:古者诸侯间於天子之事,则相朝也,以正班爵,讲礼献功,於是乃崇其威仪,恪其容貌,繁登降之节,盛揖拜之数,机设而弗倚,酒澄而弗举,肃肃济济,其惟敬焉,敬不可久,礼成於饫,乃设大射,否则投壶,植兹华壶,凫氏所铸,厥高二尺,盘腹脩颈,饰以金银,文以彫镂,象物必具,距筵七尺,杰焉植驻,矢维二四,或柘或棘,丰本纤末,调劲且直,执算奉中,司射是职,曾孙侯氏,与之乎皆得,然后观夫投者,闲习察妙,巧之所极,骆驿联翩,爰爰兔发,翻翻隼集,不盈不缩,应壶顺入,何其善也,每投不空,四矢退效,既入跃出,荏苒偃仰,黾勉趋下,馀势振掉。又足乐也,拟议於此,命中於彼,动之如志,靡有违也,譬诸为政,群职罔弛,左右毕投,效奇数钧,列置功算。称善告贤,三载考绩,幽明始分也,比投不释,增是自遂,虽往有功,义所不贵,春秋贬翚,亦犹是类也,若乃撮矢作骄,累掇联取,一往之纳二,巧无与耦,斯乃绝伦之才,尤异之首也,柯列葩布,匪罕匪绸,虽就置犹弗然,矧迥绝之所投,惟兹巧之妙丽,亦希世之寡俦,调心术於混冥,適容体於便安,纷纵奇於施舍,显必中以微观,悦与坐之耳目,乐众心而不倦,朅玮百变,恶可穷赞。
sāi
◇塞
shuō yuàn yuē: sāi, xíng qí xiāng sāi, wèi zhī sāi yě.
《说苑》曰:塞,行棋相塞,谓之塞也。
guǎn zǐ yuē: qiū xíng wǔ zhèng, yī yuē qiū jìn, èr yuē bó sāi.
《管子》曰:秋行五政,一曰秋禁,二曰博塞。
mù tiān zǐ chuán yuē: tiān zǐ yǔ jǐng gōng sāi yě.
《穆天子传》曰:天子与井公塞也。
zhuāng zǐ yuē: zāng yǔ gǔ xiāng yǔ mù yáng, wèn zāng xī shì, xié cè dú shū, wèn gǔ xī shì, bó sāi yǐ yóu, shì yè bù tóng, wáng yáng jūn yě, bó yí sǐ yú shǒu yáng zhī xià, dào zhí sǐ yú dōng líng zhī shàng, suǒ sǐ bù tóng, cán shēng jūn yě.
《庄子》曰:臧与穀相与牧羊,问臧奚事,挟策读书,问穀奚事,博塞以游,事业不同,亡羊均也,伯夷死於首阳之下,盗跖死於东陵之上,所死不同,残生均也。
hàn shū yuē: wú qiū shòu wáng, yǐ gé wǔ zhào dài zhào, mèng kāng yuē: chéng wǔ gé bù de xíng, gù yún gé wǔ yě.
《汉书》曰:吾丘寿王,以格五召待诏,[孟康曰:乘五阁不得行,故云格五也。]
fù hòu hàn biān xiào xiān sāi fù yuē: kě yǐ dài bó yì zhě, yuē sāi qí cì yě, shì xí qí shù, yǐ jīng shuì jiù mèi, miǎn zhòu qǐn zhī jī ér yǐ, rán ér xú hé qí yīn tōng zhī jí, nǎi yì jīng miào ér zú měi yě, gù shū qí jiào lüè, jǔ qí zhǐ guī, yǐ míng bó yì wú yǐ shàng yān, yuē: shǐ zuò sāi zhě, qí míng zhé hū, gù qí yòng wù yě yuē, qí wéi lè yě dà, yóu tǔ gǔ kuài bāo, kōng sāng zhī sè, zhì piáo zhī huà, shàng gǔ suǒ dān yě, rán běn qí guī mó, zhì zuò yǒu shì, sì dào jiāo zhèng, shí zhī zé yě, qí yǒu shí èr, lǜ lǚ jí yě, rén cāo jué bàn, liù yáo liè yě, chì bái sè zhě, fēn yīn yáng yě, zhà wáng zhà cún, xiàng rì yuè yě, xíng bì zhèng zhí, hé dào zhōng yě, qū yú fāng zhé, lǐ zhī róng yě, dié wǎng dié lái, gāng róu tōng yě, zhōu zé fù shǐ, gān xíng jiàn yě, jú píng yǐ zhèng, kūn dé shùn yě, rán zé sāi zhī wèi yì, shèng yǐ dà yǐ, guǎng yǐ bó yǐ, zhì xiàng yú tiān, yīn yáng zài yān, qǔ zé yú dì, gāng róu fēn yān, shī yú rén, rén yì zài yān, kǎo zhī gǔ jīn, wáng bà bèi yān, lǎn qí chéng bài, wèi fǎ shì yān.
【赋】后汉边孝先塞赋曰:可以代博弈者,曰塞其次也,试习其术,以惊睡救寐,免昼寝之讥而已,然而徐核其因通之极,乃亦精妙而足美也,故书其较略,举其指归,以明博弈无以尚焉,曰:始作塞者,其明哲乎,故其用物也约,其为乐也大,犹土鼓块枹,空桑之瑟,质朴之化,上古所耽也,然本其规模,制作有式,四道交正,时之则也,棋有十二,律吕极也,人操厥半,六爻列也,赤白色者,分阴阳也,乍亡乍存,像日月也,行必正直,合道中也,趋隅方折,礼之容也,迭往迭来,刚柔通也,周则复始,乾行健也,局平以正,坤德顺也,然则塞之为义,盛矣大矣,广矣博矣,质象于天,阴阳在焉,取则于地,刚柔分焉,施于人,仁义载焉,考之古今,王霸备焉,览其成败,为法式焉。
cáng gōu
◇藏钩
fēng tǔ jì yuē: yì yáng là rì yǐn jì zhī hòu, sǒu yù ér tóng, wèi cáng gōu zhī xì, fēn wéi èr cáo, yǐ xiào shèng fù, ruò rén ǒu jí dí duì, rén qí jí rén wéi yóu fù, huò shǔ shàng cáo, huò shǔ xià cáo, míng wéi fēi wū, yǐ qí èr cáo rén shù, yī gōu cáng zài shù shǒu zhōng, cáo rén dāng shè zhī suǒ zài, yī cáng wèi yī chóu, sān chóu wèi yī dōu.
《风土记》曰:义阳臈日饮祭之后,叟妪儿童,为藏钩之戏,分为二曹,以效胜负,若人偶即敌对,人奇即人为游附,或属上曹,或属下曹,名为飞乌,以齐二曹人数,一钩藏在数手中,曹人当射知所在,一藏为一筹,三筹为一都。
xīn shì sān qín jì yuē: zhāo dì mǔ gōu yì fū rén, shǒu quán ér yǒu guó sè, xiān dì chǒng zhī, shì rén cáng gōu fǎ cǐ yě, shì jù jū chǔ bù gōng diàn piān.
辛氏《三秦记》曰:昭帝母钩弋夫人,手拳而有国色,先帝宠之,世人藏钩法此也,[事具居处部宫殿篇。]
fù jìn yǔ chǎn cáng gōu fù yuē: tàn jìn yè zhī cáng gōu, fù yī shí zhī xì wàng, yǐ dào shēng wèi yuán shuài, yǐ zi rén wèi zuǒ xiāng, sī méng lóng ér bù qǐ, mù fǔ líng ér bù chàng, duō qǔ jué yú gōng zhǎng, nǎi bù zī yú dà jiàng, gōu yùn zhǎng ér qián liú, shǒu chéng xū ér mì fàng, shì wēi jī yú kě xián, lù yí sì zhī qíng zhuàng, zhé zhēng cái yǐ xiān kòu, gè ruì zhì yú suǒ xiàng, yì yǒu wǎng ér bì guāi, cè mí chén ér bù sàng, tuì yuàn tàn yú dú jiàn, kǎi xiāng gù yú chóu chàng, yè jǐng huàn làn, liú guāng xī yì, tóng míng yí dàng zuò péng. huì qí sù tuì, duì zhě cuī qí lián shè, rǎng mèi yǐ fā qí, tàn yì wài ér qiú jī, qí wèi fā ér miào dài, yì yù qiú ér lèi pì, yí kōng quán zhī kě qǔ, shǒu hán zhēn ér bù zhāi, dū měng jù ér zēng míng, cóng yīn lǎng ér xīn gé, zhuàng yán biàn chéng shuāi róng, shén cái bǐ wèi yú cè.
【赋】晋庾阐藏钩赋曰:叹近夜之藏钩,复一时之戏望,以道生为元帅,以子仁为佐相,思蒙笼而不启,目蜅泠而不畅,多取决於公长,乃不咨於大匠,钩运掌而潜流,手乘虚而密放,示微迹於可嫌,露疑似之情状,辄争材以先叩,各锐志於所向,意有往而必乖,策靡陈而不丧,退怨叹於独见,慨相顾於惆怅,夜景焕烂,流光西驿,同明[疑当作朋。]诲其夙退,对者催其连射,攘袂以发奇,探意外而求迹,奇未发而妙待,意愈求而累僻,疑空拳之可取,手含珍而不摘,督猛炬而增明,从因朗而心隔,壮颜变成衰容,神材比为愚策。
sì wéi
◇四维
fù dōng jìn lǐ xiù sì wéi fù yuē: sì wéi xì zhě, wèi wèi zhì hóu suǒ zào yě, huà zhǐ wèi jú, jié mù wèi qí, qǔ xiàng yuán, yī fēn ér wèi èr, zhǔn yīn yáng zhī wèi, nǐ gāng róu zhī cè, ér biàn dòng yún wéi, chéng hū qí zhōng, shì yǒu zhé rén, huáng zhōng tōng lǐ, tàn zé suǒ yǐn, kāi wù jiàn shǐ, zào sì wéi zhī miào xì, miǎo zhòng yì zhī tè qí, jǐn yíng chǐ zhī jú, nǎi nǐ xiàng hū liǎng yí, lì tài jí zhī zhèng tǒng, bān wǔ cháng zhī liè wèi, gāng róu yì ér zuò pèi, chí shě tóng ér cóng lèi, huò pán yū jí qū, lián yán luò yì, huò jiàn bù róng xī, shě qí zé huò, wéi chéng wèi hé, jiāo qí xiān chū, jiǔ dào bìng liè, zhuān dōu dú bì.
【赋】东晋李秀四维赋曰:四维戏者,卫尉挚侯所造也,画纸为局,截木为棋,取象元,一分而为二,准阴阳之位,拟刚柔之策,而变动云为,成乎其中,世有哲人,黄中通理,探赜索隐,开物建始,造四维之妙戏,邈众艺之特奇,尽盈尺之局,乃拟象乎两仪,立太极之正统,班五常之列位,刚柔异而作配,趍舍同而从类,或盘纡诘屈,连延骆驿,或间不容息,舍棋则获,围成未合,骄棋先出,九道并列,专都独毕。
xiàng xì
◇象戏
zhōu wǔ dì zào xiàng xì.
周武帝造象戏。
wáng bāo wèi xiàng jīng xù yuē: yī yuē tiān wén, yǐ guān qí xiàng, tiān rì yuè xīng, shì yě, èr yuē dì lǐ, yǐ fǎ qí xíng, dì shuǐ mù jīn tǔ, shì yě, sān yuē yīn yáng, yǐ shùn qí běn, yáng shù wèi xiān, běn yú tiān, yīn shù wèi xiān, běn yú dì, shì yě, sì shí, jù yǒu tuō wén. yǐ zhèng qí xù, dōng fāng zhī sè qīng, qí yú sān sè, lì jiē rú zhī, shì yě, wǔ yuē suàn shù, yǐ tōng qí biàn, fǔ yǎng zé wèi tiān dì rì yuè xīng, biàn tōng zé wèi shuǐ huǒ jīn mù tǔ, shì yě, liù yuē lǜ lǚ, yǐ xuān qí qì, zài zi qǔ wèi, zài wǔ qǔ chǒu, shì yě, qī yuē bā guà, yǐ dìng qí wèi, zhì zhèn qǔ duì, zhì lí qǔ kǎn, shì yě, bā yuē zhōng xiào, yǐ dūn qí jiào, chū zé jìn zhōng, rù zé jìn xiào, shì yě, jiǔ yuē jūn chén, yǐ shì qí lǐ, bù kě yǐ guì líng jiàn, zhí ér wèi qū, bù kě yǐ bēi wèi zūn, yǐn ér wú fàn, shì yě, shí yuē wén wǔ, yǐ chéng qí wù, wǔ lùn qī dé, wén biǎo sì jiào, shì yě, shí yī yuē lǐ yí, yǐ zhì qí zé, jū shàng bù jiāo, wéi xià jǐn jìng, jìn tuì yǒu dù kě fǎ, shì yě, shí èr yuē guān dé, yǐ kǎo qí xíng, dìng ér hòu qiú, yì ér hòu qǔ, shí rán hòu yán, lè rán hòu xiào, shì yě, huò shēng jìn yǐ bào dé, yì yǐ qiān shàn, huò chù tuì yǐ biǎn guò, shì zài chéng è, huò yǐ chén shěn wèi guì, zhèng qí zhān shì, huò yǐ xùn qí wèi gōng, míng qí jiū chá, dé shī biǎo yú lóng tì, zài jiàn bì shēn, dài jìng zhāng yú quàn jǔ, chù zūn sī qū, piàn yán chóng yú gǒng bì, yī dé yú yú huá gǔn.
王襃为象经序曰:一曰天文,以观其象,天日月星,是也,二曰地理,以法其形,地水木金土,是也,三曰阴阳,以顺其本,阳数为先,本於天,阴数为先,本於地,是也,四时,[句有脱文。]以正其序,东方之色青,其馀三色,例皆如之,是也,五曰筭数,以通其变,俯仰则为天地日月星,变通则为水火金木土,是也,六曰律吕,以宣其气,在子取未,在午取丑,是也,七曰八卦,以定其位,至震取兑,至离取坎,是也,八曰忠孝,以惇其教,出则尽忠,入则尽孝,是也,九曰君臣,以事其礼,不可以贵凌贱,直而为曲,不可以卑畏尊,隐而无犯,是也,十曰文武,以成其务,武论七德,文表四教,是也,十一曰礼仪,以制其则,居上不骄,为下尽敬,进退有度可法,是也,十二曰观德,以考其行,定而后求,义而后取,时然后言,乐然后笑,是也,或升进以报德,义以迁善,或黜退以贬过,事在惩恶,或以沉审为贵,正其瞻视,或以徇齐为功,明其纠察,得失表於隆替,在贱必申,怠敬彰於劝沮,处尊思屈,片言崇於拱璧,一德逾於华衮。
fù zhōu yǔ xìn xiàng xì fù yuē: guān fū zào zuò quán yú, huáng wáng jué chū, fǎ níng yīn yú hòu dé, yǎng chōng qì yú qīng xū, yú yú xià yí tuō shì zì. lǜ jiǎn jì kāi, dān jú zhí zhèng, lǐ dòng yán jǐ, yuán qióng zuò shèng, ruò kòu hóng zhōng, rú xuán míng jìng, bái fèng yáo lín, huáng yún gāo yìng, kě yǐ biàn sú yí fēng, kě yǐ lì guān xíng zhèng, shì yǐ jú qǔ zhū gān, réng tú shàng xuán, yuè lún xīn mǎn, rì yùn chū yuán, mó yǔ lín zhī huá gài, xiě míng táng zhī bì quán, kūn yǐ wéi yú, gāng róu juǎn shū, ruò fāng jìng ér wú yǐng, shì kōng chéng ér wèi jū, cù chéng wén zhī huà, wáng líng guī zhī tú, mǎ lì qiān jīn zhī mǎ, fú míng liù jiǎ zhī fú, yú shì jìn hù dāng cì, yī chén jiù xí, huí dì lǐ yú fāng guī, zhuǎn tiān wén yú yuán bì, fēn jīng shān zhī měi yù, shù lán tián zhī mín shí, nán xíng chì shuǐ zhī fú, běi shǐ xuán shān zhī cè, jū dōng dào ér lóng qīng, chū xī guān ér mǎ bái, jì shū xuán xiàng, liáo dìng jīn pēng, zhāo rì yuè zhī guāng jǐng, chéng fēng yún zhī xìng líng, qǔ sì fāng zhī zhèng sè, yòng wǔ dé zhī xiāng shēng, cóng yuè jiàn ér zuǒ zhuǎn, qǐ huáng zhōng ér shùn xíng, yīn fān zé gù tù xiān chū, yáng biàn zé líng wū dú míng, kuàng nǎi yù yóu rén shòu, xíng lè huī yīn, shuǐ yǐng yáo rì, huā guāng zhào lín, zhà pī tú ér jiǔ wán, huò kāi jīng ér shú xún, suī fù chéng zhī yú shǒu, zhōng xū de zhī yú xīn, nǎi yǒu lóng zhú xián huā, jīn lú fú qì, yuè luò guì chuí, xīng xié liǔ zhuì, yóu yù shū jī, xián yí jīng wèi, gù wàng huí huò, xīn qíng bù wèi, yìng duì kǎn ér chōng lí, hū dāng shēn ér qǔ wèi.
【赋】周庾信象戏赋曰:观夫造作权舆,皇王厥初,法凝阴於厚德,仰冲气於清虚,於[於下疑脱是字。]绿简既开,丹局直正,理洞研几,原穷作圣,若叩洪锺,如悬明镜,白凤遥临,黄云高映,可以变俗移风,可以莅官行政,是以局取诸乾,仍图上玄,月轮新满,日晕初圆,模羽林之华盖,写明堂之璧泉,坤以为舆,刚柔卷舒,若方镜而无影,似空城而未居,促成文之画,亡灵龟之图,马丽千金之马,符明六甲之符,於是搢笏当次,依辰就席,回地理於方珪,转天文於圆璧,分荆山之美玉,数蓝田之珉石,南行赤水之符,北使玄山之策,居东道而龙青,出西关而马白,既舒玄象,聊定金抨,昭日月之光景,乘风云之性灵,取四方之正色,用五德之相生,从月建而左转,起黄锺而顺行,阴翻则顾兔先出,阳变则灵乌独明,况乃豫游仁寿,行乐徽音,水影摇日,花光照林,乍披图而久玩,或开经而熟寻,虽复成之於手,终须得之於心,乃有龙烛衔花,金炉浮气,月落桂垂,星斜柳坠,犹豫枢机,嫌疑泾渭,顾望回惑,心情怖畏,应对坎而冲离,忽当申而取未。