tài dìng dì yī
◎泰定帝一
tài dìng huáng dì, huì yě sūn tiě mù ér, xiǎn zōng gān má lá zhī zhǎng zi, yù zōng zhī dí sūn yě. chū, shì zǔ yǐ dì sì zǐ nà mù hǎn wèi běi ān wáng, zhèn běi biān. běi ān wáng hōng, xiǎn zōng yǐ zhǎng sūn fēng jìn wáng dài zhī, tǒng lǐng tài zǔ sì dà wò ěr duǒ jí jūn mǎ dá dá guó tǔ. zhì yuán shí sān nián shí yuè èr shí jiǔ rì, dì shēng yú jìn dǐ. dà dé liù nián, jìn wáng hōng, dì xí fēng, shì wèi sì jìn wáng, réng zhèn běi biān. chéng zōng wǔ zōng rén zōng zhī lì, xián yǔ yì dài zhī móu, yǒu méng shū yān. wáng fǔ nèi shǐ dào lá shā de xìng yú dì, cháng zhēn cì cháo tíng shì jī, yǐ qí zi hā sàn shì chéng xiàng bài zhù, qiě rù sù wèi. jiǔ zhī, hā sàn guī, yán yù shǐ dài fū tiě shī yǔ bài zhù yì xiāng wǔ, yù qīng hài zhī. zhì zhì sān nián sān yuè, xuān huī shǐ tàn tè lái wáng dǐ, wèi dào lá shā yán: zhǔ shàng jiāng bù róng yú jìn wáng, rǔ hé sī zhī. yú shì dào lá shā yǔ tàn tè shēn xiāng yào jié.
泰定皇帝,諱也孫鐵木兒,顯宗甘麻剌之長子,裕宗之嫡孫也。初,世祖以第四子那木罕為北安王,鎮北邊。北安王薨,顯宗以長孫封晉王代之,統領太祖四大斡耳朵及軍馬、達達國土。至元十三年十月二十九日,帝生於晉邸。大德六年,晉王薨,帝襲封,是為嗣晉王,仍鎮北邊。成宗、武宗、仁宗之立,咸與翊戴之謀,有盟書焉。王府內史倒剌沙得幸於帝,常偵伺朝廷事機,以其子哈散事丞相拜住,且入宿衛。久之,哈散歸,言御史大夫鐵失與拜住意相忤,欲傾害之。至治三年三月,宣徽使探忒來王邸,為倒剌沙言:「主上將不容於晉王,汝盍思之。」於是倒剌沙與探忒深相要結。
bā yuè èr rì, jìn wáng liè yú tū lá zhī dì, tiě shī mì qiǎn wò luó sī lái gào yuē: wǒ yǔ hā sàn yě xiān tiě mù ér shī tū ér móu yǐ dìng, shì chéng, tuī lì wáng wèi huáng dì. yòu mìng wò luó sī yǐ qí shì gào dǎo lá shā, qiě yán: rǔ yǔ mǎ sù hū zhī zhī, wù lìng xù mài jié dé wén yě. yú shì wáng mìng qiú wò luó sī, qiǎn bié liè mí shī děng fù shàng dōu, yǐ nì móu gào, wèi zhì. guǐ hài, yīng zōng nán hái, zhù bì nán pō. shì xī, tiě shī děng jiǎo shā bài zhù, yīng zōng suì yù shì yú wò diàn. zhū wáng àn tī bù huā jí yě xiān tiě mù ér fèng huáng dì xǐ shòu, běi yíng dì yú zhèn suǒ. jiǔ yuè guǐ sì, jí huáng dì wèi yú lóng jū hé, dà shè tiān xià. zhào yuē:
八月二日,晉王獵於禿剌之地,鐵失密遣斡羅思來告曰:「我與哈散、也先鐵木兒、失禿兒謀已定,事成,推立王為皇帝。」又命斡羅思以其事告倒剌沙,且言:「汝與馬速忽知之,勿令旭邁傑得聞也。」於是王命囚斡羅思,遣別烈迷失等赴上都,以逆謀告,未至。癸亥,英宗南還,駐蹕南坡。是夕,鐵失等矯殺拜住,英宗遂遇弒於幄殿。諸王按梯不花及也先鐵木兒奉皇帝璽綬,北迎帝於鎮所。九月癸巳,即皇帝位於龍居河,大赦天下。詔曰:
xuē chán huáng dì kě lián jiàn dí sūn yù zōng huáng dì zhǎng zi wǒ rén cí gān má lá yé yé gēn dǐ, fēng shòu jìn wáng, tǒng lǐng chéng jí sī huáng dì sì gè dà wò ěr duǒ, jí jūn mǎ dá dá guó tǔ dōu fù lái. yī zhe xuē chán huáng dì shèng zhǐ, xiǎo xīn jǐn shèn, dàn fán jūn mǎ rén mín de bù jiǎn shén me gōu dāng lǐ, zūn shǒu zhèng dào héng lái de shàng tóu, shù nián zhī jiān, bǎi xìng dé ān yè. zài hòu, wán zé dǔ huáng dì jiào wǒ jì chéng wèi cì, dà wò ěr duǒ lǐ wěi fù le lái. yǐ wěi fù le de dà yíng pán kān shǒu zhe, fú lì le liǎng gè gē ge qū lǜ huáng dì pǔ yán dǔ huáng dì, zhí shuò dé bā lá huáng dì. wǒ lèi cháo huáng dì gēn dǐ, bù móu yì xīn, bù tú wèi cì, yī běn fèn yǔ guó jiā chū qì lì xíng lái zhū wáng gē ge xiōng dì měi, zhòng bǎi xìng měi, yě dōu lǐ huì de yě zhě. jīn wǒ de zhí huáng dì shēng tiān le yě me dào, yí nán zhū wáng dà chén jūn shì de zhū wáng fù mǎ chén liáo dá dá bǎi xìng měi, zhòng rén shāng liáng zhe: dà wèi cì bù yí jiǔ xū, wéi wǒ shì xuē chán huáng dì dí pài, yù zōng huáng dì zhǎng sūn, dà wèi cì lǐ hé zuò dì de tǐ lì yǒu, qí yú zhēng lì de gē ge xiōng dì yě wú yǒu zhè bān, yàn jià qí jiān, bǐ jí zhěng zhì yǐ lái, rén xīn nán cè, yí ān fǔ bǎi xìng, shǐ tiān xià rén xīn dé níng, zǎo jiù zhè lǐ jí wèi tí shuō shàng tóu, cóng zhe zhòng rén de xīn, jiǔ yuè chū sì rì, yú chéng jí sī huáng dì de dà wò ěr duǒ lǐ, dà wèi cì lǐ zuò le yě. jiāo zhòng bǎi xìng měi xīn ān de shàng tóu, shè shū xíng yǒu.
薛禪皇帝可憐見嫡孫、裕宗皇帝長子、我仁慈甘麻剌爺爺根底,封授晉王,統領成吉思皇帝四個大斡耳朵,及軍馬、達達國土都付來。依着薛禪皇帝聖旨,小心謹慎,但凡軍馬人民的不揀甚麼勾當里,遵守正道行來的上頭,數年之間,百姓得安業。在後,完澤篤皇帝教我繼承位次,大斡耳朵里委付了來。已委付了的大營盤看守着,扶立了兩個哥哥曲律皇帝、普顏篤皇帝,侄碩德八剌皇帝。我累朝皇帝根底,不謀異心,不圖位次,依本分與國家出氣力行來;諸王哥哥兄弟每,眾百姓每,也都理會的也者。今我的侄皇帝生天了也麼道,迤南諸王大臣、軍士的諸王駙馬臣僚、達達百姓每,眾人商量着:大位次不宜久虛,惟我是薛禪皇帝嫡派,裕宗皇帝長孫,大位次里合坐地的體例有,其餘爭立的哥哥兄弟也無有;這般,晏駕其間,比及整治以來,人心難測,宜安撫百姓,使天下人心得寧,早就這裡即位提說上頭,從着眾人的心,九月初四日,於成吉思皇帝的大斡耳朵里,大位次里坐了也。交眾百姓每心安的上頭,赦書行有。
shì rì, yǐ zhī shū mì yuàn shì qí yáng wáng yě xiān tiě mù ér wèi zhōng shū yòu chéng xiàng, zhū wáng yuè lǔ tiě mù ér xí fēng ān xī wáng. jiǎ wǔ, yǐ nèi shǐ dào lá shā wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì, nǎi mǎ tái wèi zhōng shū yòu chéng, tiě shī zhī shū mì yuàn shì, mǎ sī hū tóng zhī shū mì yuàn shì, bèi luó wèi xuān huī yuàn shǐ, xù mài jié wèi xuān zhèng yuàn shǐ. yǐ wèi, dà lǐ hù zi luó mán wèi kòu. yǐ shū mì fù shǐ ā sàn wèi yù shǐ zhōng chéng, nèi shǐ shàn sēng wèi zhōng shū zuǒ chéng. dīng yǒu, yǐ wán zé zhī shū mì yuàn shì, tū mǎn tóng qiān shū mì yuàn shì. wù xū, yǐ sǎ de mí shī zhī shū mì yuàn shì, zhāng tái tóng zhī shū mì yuàn shì. jǐ hài, chì yù bǎi sī: fán quán shòu guān, zūn shì zǔ jiù zhì, wéi shū mì yuàn yù shǐ tái xuān zhèng yuàn xuān huī yuàn dé zì zòu wén, yú xī yóu zhōng shū. xīn chǒu, yǐ mǎ mǒu shā zhī shū mì yuàn shì, shī tū ér wèi dà sī nóng. zhào zhū wáng guān shǔ liú xǐ yuǎn dì jí hái yuán jí zhě èr shí sì rén hái jīng shī. shì suì, dà níng méng gǔ dà qiān hù bù fēng xuě bì xù mù, zhèn mǐ shí wǔ wàn shí. nán kāng zhāng zhōu èr lù shuǐ, huái ān yáng zhōu shǔ xiàn jī, zhèn zhī.
是日,以知樞密院事淇陽王也先鐵木兒為中書右丞相,諸王月魯鐵木兒襲封安西王。甲午,以內史倒剌沙為中書平章政事,乃馬台為中書右丞,鐵失知樞密院事,馬思忽同知樞密院事,孛羅為宣徽院使,旭邁傑為宣政院使。乙未,大理護子羅蠻為寇。以樞密副使阿散為御史中丞,內史善僧為中書左丞。丁酉,以完澤知樞密院事,禿滿同僉樞密院事。戊戌,以撒的迷失知樞密院事,章台同知樞密院事。己亥,敕諭百司:「凡銓授官,遵世祖舊制,惟樞密院、御史台、宣政院、宣徽院得自奏聞,余悉由中書。」辛丑,以馬某沙知樞密院事,失禿兒為大司農。召諸王官屬流徙遠地及還元籍者二十四人還京師。是歲,大寧蒙古大千戶部風雪斃畜牧,賑米十五萬石。南康、漳州二路水,淮安、揚州屬縣飢,賑之。
dōng shí yuè guǐ hài, xiū fó shì yú dà míng diàn. jiǎ zǐ, qiǎn shǐ zhì dà dū, yǐ jí wèi gào tiān dì zōng miào shè jì, zhū nì zéi yě xiān tiě mù ér wán zhě suǒ nán tū mǎn děng yú xíng zài suǒ. yǐ xù mài jié wèi zhōng shū yòu chéng xiàng, shǎn xī xíng zhōng shū zuǒ chéng xiàng tū hū lǔ tōng zhèng yuàn shǐ niǔ zé bìng wèi yù shǐ dài fū, sù sù wèi yù shǐ zhōng chéng. qiǎn xù mài jié niǔ zé zhū nì zéi tiě shī shī tū ér chì jīn tiě mù ér tuō huǒ chì zhāng tái děng yú dà dū, bìng lù qí zi sūn, jí rù jiā chǎn. jǐ sì, tài bái fàn kàng. wù chén, zhào yì dōu hù gāo chāng wáng tiě mù ér bǔ huà. rén shēn, yǐ nèi shǐ àn dá chū wèi tài shī zhī shū mì yuàn shì. bǐng zǐ, tài bái fàn dī. zhào bǎi sī zūn shǒu shì zǔ chéng xiàn. guǐ wèi, yǐ xù mài jié jiān ā sù wèi dá lǔ huā chì. bǐng xū, yǐ jiāng zhè xíng shěng píng zhāng zhèng shì wù bó dū lá wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì. bā fān shùn yuán jí jìng jiāng dà lǐ wēi chǔ zhū lù yáo bīng wèi kòu, chì hú guǎng yún nán èr shěng zhāo yù zhī. yáng zhōu jiāng dū xiàn huǒ, yún nán wáng xī píng wáng èr bù wèi shì jī, jiē zhèn zhī.
冬十月癸亥,修佛事於大明殿。甲子,遣使至大都,以即位告天地、宗廟、社稷,誅逆賊也先鐵木兒、完者、鎖南、禿滿等於行在所。以旭邁傑為中書右丞相,陝西行中書左丞相禿忽魯、通政院使紐澤並為御史大夫,速速為御史中丞。遣旭邁傑、紐澤誅逆賊鐵失、失禿兒、赤斤鐵木兒、脫火赤、章台等於大都,並戮其子孫,籍入家產。己巳,太白犯亢。戊辰,召亦都護高昌王鐵木兒補化。壬申,以內史按答出為太師、知樞密院事。丙子,太白犯氐。詔百司遵守世祖成憲。癸未,以旭邁傑兼阿速衛達魯花赤。丙戌,以江浙行省平章政事兀伯都剌為中書平章政事。八番順元及靜江、大理、威楚諸路徭兵為寇,敕湖廣、雲南二省招諭之。揚州江都縣火,雲南王、西平王二部衛士飢,皆賑之。
shí yī yuè jǐ chǒu shuò, yíng huò fàn kàng. chē jià cì yú zhōng dōu, xiū fó shì yú kūn gāng diàn. gēng yín, tài bái fàn gōu qián. bǐng shēn, cì yú zǔ guī. yǐ wèi, tài bái fàn dōng xián. xīn chǒu, chē jià zhì dà dū. rén yín, yíng huò fàn dī. zhū wáng qiè bié qiǎn shǐ lái cháo. dīng wèi, yù dà míng diàn, shòu zhū wáng bǎi guān cháo hè. gēng xū, zhào bǎi sī zhāo xī shì shì wú dài. xīn hài, yù shǐ zhōng chéng dǒng shǒu yōng, zuò dǎng tiě shī miǎn guān. rén zǐ, chì yíng shàn bù jí zhě bà zhī. guǐ chǒu, qiǎn shǐ yì qū fù, yǐ tài láo sì kǒng zǐ. chì huì fú yuàn fèng běi ān wáng nà mù hǎn xiàng yú gāo liáng hé sì, jì dùn jiǎ wǔ fú shén. jiǎ yín, zhū wáng qiè bié qiǎn shǐ lái cháo. yǐ mǎo, huì xīng yú sī tiān jiān. bǐng chén, yù shǐ zhōng chéng sù sù zuò tān yín miǎn guān. dīng sì, guǎng zhōu lù xīn huì xiàn mín sì zhǎng dì zuò luàn, guǎng dōng fù yuán shuài wū mǎ ér lǜ bīng bǔ zhī. yún nán kāi nán zhōu dà ā āi ā sān mù tái lóng mǎi liù qiān yú rén kòu āi bo bái yán jǐng. zhào: fán yǒu zuì zì shǒu zhě, yuán qí zuì. yuán zhōu lù yí chūn xiàn zhèn jiāng lù dān tú xiàn jī, zhèn tiào mǐ sì wàn jiǔ qiān dàn. yuán zhōu qián yáng xiàn jī, què pí tún tián hàn, bìng zhèn zhī.
十一月己丑朔,熒惑犯亢。車駕次於中都,修佛事於昆剛殿。庚寅,太白犯鈎鈐。丙申,次於祖媯。乙未,太白犯東咸。辛丑,車駕至大都。壬寅,熒惑犯氐。諸王怯別遣使來朝。丁未,御大明殿,受諸王、百官朝賀。庚戌,詔百司朝夕視事毋怠。辛亥,御史中丞董守庸,坐黨鐵失免官。壬子,敕營繕不急者罷之。癸丑,遣使詣曲阜,以太牢祀孔子。敕會福院奉北安王那木罕像於高良河寺,祭遁甲五福神。甲寅,諸王怯別遣使來朝。乙卯,翽星於司天監。丙辰,御史中丞速速坐貪淫免官。丁巳,廣州路新會縣民汜長弟作亂,廣東副元帥烏馬兒率兵捕之。雲南開南州大阿哀、阿三木、台龍買六千餘人寇哀卜白鹽井。詔:「凡有罪自首者,原其罪。」袁州路宜春縣、鎮江路丹徒縣飢,賑糶米四萬九千石。沅州黔陽縣飢,芍陂屯田旱,並賑之。
shí èr yuè jǐ wèi, yù shǐ tái jīng lì duǒ ér zhǐ bān yù shǐ sā ér tǎ hǎn wù dōu mán guō yě xiān hū dōu, bìng zuò dǎng tiě shī miǎn guān. yù shǐ yán: nǎng zhě tiě mù dié ér zhuān zhèng, wū shā yáng duǒ ér zhǐ xiāo bài zhù hè bó yán guān yīn bǎo suǒ yǎo ér hā de mí shī, qíng cuàn lǐ qiān hēng chéng guī, bà miǎn wáng yì gāo fǎng zhāng zhì bì, tiān xià xián zhī qí yuān, qǐng zhāo xuě zhī. zhào cún zhě zhào hái lù yòng, sǐ zhě zèng guān yǒu chà. shòu zhū wáng xuē chè gàn yǐ qí fù gù jīn yìn. gēng shēn, yǐ huàn zhě gāng dá lǐ wèi zhōng zhèng yuàn shǐ. rén xū, cì qián dǐ wèi shì chāo, rén liù shí dìng. jùn zhèn jiāng lù cáo hé jí liàn hú, yì dīng wàn sān qiān wǔ bǎi rén. gěi zhū wáng bā lá shī lǐ yìn. wù chén, qǐng huáng kǎo huáng bǐ shì yú nán jiāo, huáng kǎo jìn wáng yuē guāng shèng rén xiào huáng dì, miào hào xiǎn zōng, huáng bǐ jìn wáng fēi yuē xuān yì shū shèng huáng hòu. jǐ sì, chén xīng fàn lěi bì zhèn. gēng wǔ, yǐ jí wèi, dà lài hòu fēi zhū wáng bǎi guān, jīn qī bǎi yú dìng yín sān wàn sān qiān dìng, qián jí bì bó chēng shì. qiǎn shǐ sì hǎi shén tiān fēi. dào rù tài miào, qiè rén zōng jí zhuāng yì cí shèng huáng hòu jīn zhǔ. xīn wèi, yíng huò fàn fáng. rén shēn, zuò rén zōng zhǔ, réng dū yǒu sī bǔ dào. huì xīng yú sī tiān jiān. guǐ yǒu, dé qìng lù lóng shuǐ xiàn yáo liú yín děng jiàng. jiǎ xū, mìng dào shì wú quán jié xiū jiào shì. yǐ hài, zhēng dōng yí mín fèng shòu pí lái fù. tài cháng yuàn chén yán: shì zǔ yǐ lái, tài miào suì wéi yī xiǎng, xiān dì shǐ fù gǔ zhì, yī suì sì jì, qǐng cái zé zhī. dì yuē: jì sì, shèng shì yě, zhèn hé gǎn jiǎn qí lǐ. mìng réng sì jì. jiān chá yù shǐ tuō tuō zhào chéng qìng děng yán: tiě mù dié ér zài xiān cháo, bāo cáng huò xīn, lí jiān qīn fān, zhū lù dà chén, shǐ xiān dì gū lì, zú lí dà huò. qí zi suǒ nán, qīn yǔ nì móu, jiǔ huàn tiān xiàn, qǐ zhèng qí zuì, yǐ kuài yuán yuán zhī xīn. yuè lǔ tū tū hā sù dūn jiē tiě shī zhī dǎng, bù yí kuān yòu. suì bìng fú zhū. bǐng zǐ, mìng lǐng běi shǒu biān zhū wáng chè chè tū, yuè xiū fó shì, yǐ què kòu bīng. jǐ mǎo, mìng sēng zuò fó shì yú dà nèi yǐ yàn léi. zēng zhū wáng xuē chè gàn fù mǎ hā bó děng suì cì jīn yín bì bó yǒu chà. xīn sì, yíng huò fàn dōng xián. rén wǔ, zhū wáng yuè sī bié qiǎn qiè liè lái cháo, cì yǐ jīn bì. guǐ wèi, guǎng xī yòu jiāng lái ān lù zǒng guǎn cén shì xìng qiǎn qí dì shì yuán rù gòng. liú zhū wáng yuè lǔ tiě mù ér yú yún nán, àn tī bù huā yú hǎi nán, qū lǚ bù huā yú nú ér gàn, bèi luó jí wù lǔ sī bù huā yú hǎi dǎo, bìng zuò yǔ tiě shī děng nì móu. yǐ yǒu, yún nán chē lǐ yú mèng wèi kòu, zhào zhāo yù zhī. yù bǎi sī jiè míng qì, gè zūn shì zǔ dìng zhì. bǐng xū, xù mài jié yán: jìn yě xiān tiě mù ér zhī biàn, zhū wáng mǎi nú táo fù qián dǐ, yuàn xiào sǐ lì, qiě yán bù chú yuán xiōng, zé bì xià měi míng bù zhe, tiān xià hòu shì hé cóng ér zhī. shàng qì shèng zhōng, cháng méng jiǎng yù. jīn chén děng yì, zōng qī zhī zhōng, néng zì bá nì dǎng, jǐn zhōng cháo tíng zhě, wéi yǒu mǎi nú, qǐng jiā fēng shǎng, yǐ shì jī quàn. suì yǐ tài níng xiàn wǔ qiān hù fēng mǎi nú wèi tài níng wáng. zhī shū mì yuàn shì dà sī tú kuò chè bó shòu kāi fǔ yí tóng sān sī, yǐ qián tài shī bài hū shāng yì jūn guó zhòng shì. dīng hài, yì shǎng tǎo nì gōng, cì xù mài jié jīn shí dìng yín sān shí dìng chāo qī qiān dìng, dào lá shā wèi zhōng shū zuǒ chéng xiàng, zhī shū mì yuàn shì mǎ mǒu shā yù shǐ dài fū niǔ zé xuān zhèng yuàn shǐ suǒ tū bìng jiā shòu guāng lù dài fū, réng cì jīn yín chāo yǒu chà. sù mǎ hā chī lá fó xiàng yú yán chūn gé zhī huī qīng tíng. xià zhào gǎi yuán, zhào yuē: zhèn hé tiān hóng xǐ, sì dà lì fú, cè gōng tú zhì, sù yè zhī wèi, wéi zǔ xùn shì zūn, nǎi kāi suì jiǎ zǐ, jǐng yùn yī shǐ, sī yǔ tiān xià gēng xīn. jī zhū diǎn lǐ, yú nián gǎi yuán, kě yǐ míng nián wèi tài dìng yuán nián. miǎn dà dū xìng hé chà shuì sān nián, bā fān sī bō liǎng guǎng dòng zhài chà shuì yī nián, jiāng huái chuàng kē bāo yín sān nián, sì chuān yún nán gān sù qiū liáng sān fēn, hé nán shǎn xī liáo yáng sī chāo sān fēn. chú xū zēng tián shuì, miǎn wò tuō bū qián, zhèn xù yún nán guǎng hǎi bā fān děng chù shù jūn. qiú zhí yán, cì gāo nián bó, jìn xiàn shān chǎng hú pō zhī lì. dìng lì yuán chū shēn zhě zhì zhèng sì pǐn. yǐ zhuī zūn huáng kǎo huáng bǐ, zhào tiān xià. yún nán huā jiǎo mán wèi kòu, zhào zhāo yù zhī. píng jiāng jiā dìng zhōu jī, liáo yáng dá yáng shī mán kuò kuò bù fēng báo, bìng zhèn zhī. lǐ zhōu guī zhōu jī, zhèn tiào mǐ èr wàn shí. shì suì, xià, zhū wèi tún tián jí dà dū hé jiān bǎo dìng jì nán jì níng wǔ lù shǔ xiàn lín yǔ shāng jià. qiū, xīn zhōu dìng xiāng xiàn jí zhōng yì shì wèi tún tián suǒ yíng tián xiàng shí tún tián suǒ yǔn shuāng shā hé. tǔ fān mín zhōu chūn yì, xià hàn. xī fān kòu gǒng chāng fǔ.
十二月己未,御史台經歷朵兒只班、御史撒兒塔罕、兀都蠻、郭也先忽都,並坐黨鐵失免官。御史言:「曩者鐵木迭兒專政,誣殺楊朵兒只、蕭拜住、賀伯顏、觀音保、鎖咬兒哈的迷失,黥竄李謙亨、成珪,罷免王毅、高昉、張志弼,天下咸知其冤,請昭雪之。」詔存者召還錄用,死者贈官有差。授諸王薛徹干以其父故金印。庚申,以宦者剛答里為中政院使。壬戌,賜潛邸衛士鈔,人六十錠。浚鎮江路漕河及練湖,役丁萬三千五百人。給諸王八剌失里印。戊辰,請皇考、皇妣諡於南郊,皇考晉王曰光聖仁孝皇帝,廟號顯宗,皇妣晉王妃曰宣懿淑聖皇后。己巳,辰星犯壘壁陣。庚午,以即位,大賚后妃、諸王、百官,金七百餘錠、銀三萬三千錠,錢及幣帛稱是。遣使祀海神天妃。盜入太廟,竊仁宗及莊懿慈聖皇后金主。辛未,熒惑犯房。壬申,作仁宗主,仍督有司捕盜。翽星於司天監。癸酉,德慶路瀧水縣徭劉寅等降。甲戌,命道士吳全節修醮事。乙亥,征東夷民奉獸皮來附。太常院臣言:「世祖以來,太廟歲惟一享,先帝始復古制,一歲四祭,請裁擇之。」帝曰:「祭祀,盛事也,朕何敢簡其禮。」命仍四祭。監察御史脫脫、趙成慶等言:「鐵木迭兒在先朝,包藏禍心,離間親藩,誅戮大臣,使先帝孤立,卒罹大禍。其子鎖南,親與逆謀,久逭天憲,乞正其罪,以快元元之心。月魯、禿禿哈、速敦皆鐵失之黨,不宜寬宥。」遂並伏誅。丙子,命嶺北守邊諸王徹徹禿,月修佛事,以卻寇兵。己卯,命僧作佛事於大內以厭雷。增諸王薛徹干、駙馬哈伯等歲賜金、銀、幣、帛有差。辛巳,熒惑犯東咸。壬午,諸王月思別遣怯烈來朝,賜以金、幣。癸未,廣西右江來安路總管岑世興遣其弟世元入貢。流諸王月魯鐵木兒於雲南,按梯不花於海南,曲呂不花於奴兒干,孛羅及兀魯思不花於海島,並坐與鐵失等逆謀。乙酉,雲南車裡於孟為寇,詔招諭之。諭百司借名器,各遵世祖定製。丙戌,旭邁傑言:「近也先鐵木兒之變,諸王買奴逃赴潛邸,願效死力,且言不除元兇,則陛下美名不著,天下後世何從而知。上契聖衷,嘗蒙獎諭。今臣等議,宗戚之中,能自拔逆黨,盡忠朝廷者,惟有買奴,請加封賞,以示激勸。」遂以泰寧縣五千戶封買奴為泰寧王。知樞密院事、大司徒闊徹伯授開府儀同三司,以前太師拜忽商議軍國重事。丁亥,議賞討逆功,賜旭邁傑金十錠、銀三十錠、鈔七千錠,倒剌沙為中書左丞相,知樞密院事馬某沙、御史大夫紐澤、宣政院使鎖禿並加授光祿大夫,仍賜金、銀、鈔有差。塑馬哈吃剌佛像於延春閣之徽清亭。下詔改元,詔曰:「朕荷天鴻禧,嗣大曆服,側躬圖治,夙夜祗畏,惟祖訓是遵,乃開歲甲子,景運伊始,思與天下更新。稽諸典禮,逾年改元,可以明年為泰定元年。」免大都、興和差稅三年,八番、思、播、兩廣洞寨差稅一年,江淮創科包銀三年,四川、雲南、甘肅秋糧三分,河南、陝西、遼陽絲鈔三分。除虛增田稅,免斡脫逋錢,賑恤雲南、廣海、八番等處戍軍。求直言,賜高年帛,禁獻山場湖泊之利。定吏員出身者秩正四品。以追尊皇考、皇妣,詔天下。雲南花腳蠻為寇,詔招諭之。平江嘉定州飢,遼陽答陽失蠻、闊闊部風、雹,並賑之。澧州、歸州飢,賑糶米二萬石。是歲,夏,諸衛屯田及大都、河間、保定、濟南、濟寧五路屬縣霖雨傷稼。秋,忻州定襄縣及忠翊侍衛屯田所營田、象食屯田所隕霜殺禾。土番岷州春疫,夏旱。西番寇鞏昌府。
tài dìng yuán nián chūn zhēng yuè yǐ wèi, yǐ nǎi mǎ tái wèi píng zhāng zhèng shì, shàn sēng wèi yòu chéng. chì zhū wáng hā lá hái běn bù, zhào jiāng xī xíng shěng píng zhāng zhèng shì yě ér jí nǐ fù què. jǐ hài, yǐ zhū nì chén yě xiān tiě mù ér děng zhào tiān xià. xīn chǒu, zhū wáng dà chén qǐng lì huáng tài zǐ. cì zhū wáng chè chè tū jīn yī dìng yín liù shí dìng bì bó gè bǎi pǐ, tǎ sī bù huā jīn yī dìng yín sì shí dìng bì bó èr bǎi pǐ, ā hū tiě mù ér děng jīn yín gè yǒu chà. rén yín, yǐ gù chéng xiàng bài zhù zi dá ér má shī lǐ wèi zōng rén wèi qīn jūn dōu zhǐ huī shǐ, chè lǐ hā wèi zuǒ yòu wèi ā sù qīn jūn dōu zhǐ huī shǐ. mìng sēng fěng xī fān jīng yú guāng tiān diàn. jiǎ chén, chì yì liè shèng zhì zhào jí dà yuán tōng zhì, kān běn cì bǎi guān. dīng wèi, yǐ chēng hǎi tún tián wàn hù fǔ dá lǔ huā chì tiē chén jiǎ lǐng běi xíng zhōng shū shěng cān zhī zhèng shì, jìn shì hū dōu tiē mù ér jiǎ lǐ bù shàng shū, shǐ xī yù zhū wáng bù sài yīn bù. wù shēn, bā fān shēng mán wéi guāng zhèng děng jí yáng huáng wǔ zhǒng rén, yǐ qí hù èr wàn qī qiān lái fù, qǐng suì shū bù èr qiān wǔ bǎi pǐ, zhì zhǎng guān sī yǐ fǔ zhī. jǐ yǒu, mìng zhū wáng yuǎn xǐ zhě xī hái qí bù. zhào qīn wáng tú tiē mù ěr yú qióng zhōu, ā mù gē yú dà tóng. dìng qiè xuē tái suì gěi chāo, rén bā shí dìng. jiǎ yín, cì zhū wáng tài píng hū lá tái bié shī tiē mù ér děng jīn yìn. chì gāo lì wáng hái guó, réng guī qí yìn. tiào mǐ èr shí wàn shí, zhèn jīng shī pín mín. bǐng chén, cì gù jiān chá yù shǐ guān yīn bǎo suǒ yǎo ér hā de mí shī qī zǐ chāo gè qiān dìng. cì sī tú dào zhù yìn. chì fēng jiě zhōu yán chí shén yuē líng fù gōng. guǎng dé xìn zhōu yuè zhōu huì zhōu nán ēn zhōu mín jī, fā sù zhèn zhī.
泰定元年春正月乙未,以乃馬台為平章政事,善僧為右丞。敕諸王哈剌還本部,召江西行省平章政事也兒吉你赴闕。己亥,以誅逆臣也先鐵木兒等詔天下。辛丑,諸王、大臣請立皇太子。賜諸王徹徹禿金一錠、銀六十錠、幣帛各百匹,塔思不花金一錠、銀四十錠、幣帛二百匹,阿忽鐵木兒等金銀各有差。壬寅,以故丞相拜住子答兒麻失里為宗仁衛親軍都指揮使,徹里哈為左右衛阿速親軍都指揮使。命僧諷西番經於光天殿。甲辰,敕譯《列聖制詔》及《大元通制》,刊本賜百官。丁未,以稱海屯田萬戶府達魯花赤帖陳假嶺北行中書省參知政事,近侍忽都帖木兒假禮部尚書,使西域諸王不賽因部。戊申,八番生蠻韋光正等及楊、黃五種人,以其戶二萬七千來附,請歲輸布二千五百匹,置長官司以撫之。己酉,命諸王遠徙者悉還其部。召親王圖帖睦爾於瓊州,阿木哥於大同。定怯薛台歲給鈔,人八十錠。甲寅,賜諸王太平、忽剌台、別失帖木兒等金印。敕高麗王還國,仍歸其印。糶米二十萬石,賑京師貧民。丙辰,賜故監察御史觀音保、鎖咬兒哈的迷失妻、子鈔各千錠。賜司徒道住印。敕封解州鹽池神曰靈富公。廣德、信州、岳州、惠州、南恩州民飢,發粟賑之。
èr yuè dīng sì shuò, zuò xiǎn zōng yǐng táng. jǐ wèi, xiū xī fān fó shì yú shòu ān shān sì, yuē xīng jí sī chī lá, yuē kuò ér lǔ fú bo, yuē shuǐ duǒ ér má, yuē sà jiān bo lǐ nán jiā, jīng sēng sì shí rén, sān nián nǎi bà. gēng shēn, jiān chá yù shǐ fù yán qǐ lǐ jiā bīn yán: liáo wáng tuō tuō chéng guó yǒu xì, zhū tú gǔ ròu, qí è yǐ zhāng, kǒng huái yí èr, rú lìng guī fān, pì zhī zòng hǔ chū xiá. qǐng fèi zhī, bié lì jìn zú yǐ xí qí wèi. bù bào. jiǎ zǐ, zuò fó shì, mìng sēng bǎi bā rén jí chàng yōu bǎi xì, dǎo dì shī yóu jīng chéng. gēng wǔ, xuǎn shǒu lìng tuī guān. jiù zhì, tái xiàn suì jǔ shǒu lìng tuī guān èr rén, yǒu zuì lián zuò, zhì shì yán qí bù biàn, fù mìng zhòng shū yú cháng xuǎn zé rén yòng zhī. rén shēn, qǐng shàng dà xíng huáng dì shì yú nán jiāo, yuē ruì shèng wén xiào huáng dì, miào hào yīng zōng. jiǎ xū, jiāng zhè xíng shěng zuǒ chéng zhào jiǎn, qǐng kāi jīng yán jí zé shī fù, lìng tài zǐ jí zhū wáng dà chén zǐ sūn shòu xué, suì mìng píng zhāng zhèng shì zhāng guī hàn lín xué shì chéng zhǐ hū dōu lǔ dōu ér mí shī xué shì wú chéng jí xián zhí xué shì dèng wén yuán, yǐ dì fàn zī zhì tōng jiàn dà xué yǎn yì zhēn guān zhèng yào děng shū jìn jiǎng, fù chì yòu chéng xiàng yě xiān tiě mù ér lǐng zhī. zhū wáng qiè bié bèi luó gè qiǎn shǐ lái gòng. gāo chāng wáng yì dōu hù tiē mù ér bǔ huà qiǎn shǐ jìn pú táo jiǔ. dīng chǒu, jiān chá yù shǐ sòng běn zhào chéng qìng lǐ jiā bīn yán: dào qiè tài miào shén zhǔ, yóu tài cháng shǒu wèi bù jǐn, qǐng zuì zhī. bù bào. wù yín, yù shǐ lǐ jiā bīn hé nì dǎng zuǒ ā sù wèi zhǐ huī shǐ tuō tiē mù ér, bà zhī. guǐ wèi, xuān yù yě lǐ kě wēn gè rú jiào jù jiè. jiā fēng guǎng dé lù cí shān shén zhāng zhēn jūn yuē pǔ jì, níng guó lù guǎng huì wáng yuē fú yòu. shào xìng qìng yuán yán ān yuè zhōu cháo zhōu wǔ lù jí zhèn yuǎn fǔ hé zhōu jí zhōu jī, fā sù zhèn zhī.
二月丁巳朔,作顯宗影堂。己未,修西番佛事於壽安山寺,曰星吉思吃剌,曰闊兒魯弗卜,曰水朵兒麻,曰颯間卜里喃家,經僧四十人,三年乃罷。庚申,監察御史傅岩起、李嘉賓言:「遼王脫脫乘國有隙,誅屠骨肉,其惡已彰,恐懷疑貳,如令歸藩,譬之縱虎出柙。請廢之,別立近族以襲其位。」不報。甲子,作佛事,命僧百八人及倡優百戲,導帝師游京城。庚午,選守令、推官。舊制,台憲歲舉守令、推官二人,有罪連坐,至是言其不便,復命中書於常選擇人用之。壬申,請上大行皇帝諡於南郊,曰睿聖文孝皇帝,廟號英宗。甲戌,江浙行省左丞趙簡,請開經筵及擇師傅,令太子及諸王大臣子孫受學,遂命平章政事張珪、翰林學士承旨忽都魯都兒迷失、學士吳澄、集賢直學士鄧文原,以《帝范》、《資治通鑑》、《大學衍義》、《貞觀政要》等書進講,復敕右丞相也先鐵木兒領之。諸王怯別、孛羅各遣使來貢。高昌王亦都護帖木兒補化遣使進蒲萄酒。丁丑,監察御史宋本、趙成慶、李嘉賓言:「盜竊太廟神主,由太常守衛不謹,請罪之。」不報。戊寅,御史李嘉賓劾逆黨左阿速衛指揮使脫帖木兒,罷之。癸未,宣諭也里可溫各如教具戒。加封廣德路祠山神張真君曰普濟,寧國路廣惠王曰福祐。紹興、慶元、延安、岳州、潮州五路及鎮遠府、河州、集州飢,發粟賑之。
sān yuè dīng hài shuò, bà huī zhèng yuàn, lì zhān shì yuàn, yǐ tài fù duǒ tái xuān huī shǐ tū mǎn dié ér huán guó gōng shí dé lǘ tài wèi chǒu lǘ dá lá hǎn, bìng wèi tài zǐ zhān shì zhōng shū cān zhī zhèng shì wáng jū rén wèi tài zǐ fù zhān shì, yǐ tóng zhī xuān zhèng yuàn shì yáng tíng yù wèi zhōng shū cān zhī zhèng shì, bà dà tóng lù huáng huá lǐng jí chóng qìng tún tián. cì shòu níng gōng zhǔ jīn shí dìng yín wǔ shí dìng chāo èr wàn dìng. yǐ wèi, yǐ jiāng xī xíng shěng píng zhāng zhèng shì yě ér jí nǐ zhī shū mì yuàn shì. zhì dìng wáng xuē chè gàn zǒng guǎn fǔ. gěi méng gǔ liú mín liáng chāo, qiǎn hái suǒ bù, chì shàn xǐ zhě zhǎn, cáng nì zhě zhàng zhī. cì zhū wáng chè chè tū yǒng fú xiàn hù wàn sān qiān liù bǎi wèi shí yì, réng zhì wáng fù. wù xū, tíng shì jìn shì, cì bā lá zhāng yì děng bā shí sì rén jí dì chū shēn yǒu chà huì shì xià dì zhě, yì cì jiào guān yǒu chà. zhōng shū shěng chén qǐng jìn héng zòu shǎng lài jí yú yuè zòu shì zhě, cóng zhī. gēng zǐ, qīn chá bà wèi shǎn xī xíng tái yù shǐ dài fū. yǐ sì chuān xíng zhōng shū shěng píng zhāng zhèng shì náng jiā tái jiān xuān zhèng yuàn shǐ, wǎng zhēng xī fān kòu cān bo láng. guǐ mǎo, mìng zhòng shū píng zhāng zhèng shì nǎi mǎ tái shè jì nán jiāo, zhī shū mì yuàn shì kuò chè bó shè jì tài miào, yǐ cè huáng hòu huáng tài zǐ gào. bǐng wǔ, yù dà míng diàn, cè bā bā hǎn shì wèi huáng hòu, huáng zǐ ā sù jí bā wèi huáng tài zǐ. jǐ yǒu, yǐ huáng zǐ bā de má yì ér jiān bo sì fēng jìn wáng. tài níng wáng mǎi nú zú, yǐ qí zi yì lián zhēn duǒ ér chì sì. qiǎn xiāng níng wáng bā lá shī lǐ chū zhèn chá hǎn nǎo ér, bà xuān wèi sī, lì wáng fù fǔ. yǐ zhī shū mì yuàn shì yě ér jí nǐ wèi yún nán xíng shěng yòu chéng xiàng. zhào liú rén hái jīng shī. gēng xū, yuè zhí yán mín zhēn zhǐ hǎi ā dá hǎn lái xiàn dà zhū. jiān chá yù shǐ sòng běn lǐ jiā bīn fù yán qǐ yán: tài wèi sī tú sī kōng, sān gōng zhī zhí, làn jiǎ sēng rén, jí huì fú shū xiáng èr yuàn, bìng rǔ míng jué, qǐng bà zhī. bù bào. guǐ chǒu, zhū wáng bù sài yīn qiǎn shǐ cháo gòng. lín táo dí dào xiàn, jì níng shí zhōu lí shí níng xiāng xiàn hàn, jī, zhèn mǐ liǎng yuè. guǎng xī héng zhōu yáo kòu yǒng chún xiàn.
三月丁亥朔,罷徽政院,立詹事院,以太傅朵台、宣徽使禿滿迭兒、桓國公拾得驢、太尉丑驢答剌罕,並為太子詹事;中書參知政事王居仁為太子副詹事,以同知宣政院事楊廷玉為中書參知政事,罷大同路黃華嶺及崇慶屯田。賜壽寧公主金十錠、銀五十錠、鈔二萬錠。乙未,以江西行省平章政事也兒吉你知樞密院事。置定王薛徹干總管府。給蒙古流民糧、鈔,遣還所部,敕擅徙者斬,藏匿者杖之。賜諸王徹徹禿永福縣戶萬三千六百為食邑,仍置王傅。戊戌,廷試進士,賜八剌、張益等八十四人及第、出身有差;會試下第者,亦賜教官有差。中書省臣請禁橫奏賞賚及逾越奏事者,從之。庚子,欽察罷為陝西行台御史大夫。以四川行中書省平章政事囊加台兼宣政院使,往征西番寇參卜郎。癸卯,命中書平章政事乃馬台攝祭南郊,知樞密院事闊徹伯攝祭太廟,以冊皇后、皇太子告。丙午,御大明殿,冊八八罕氏為皇后,皇子阿速吉八為皇太子。己酉,以皇子八的麻亦兒間卜嗣封晉王。泰寧王買奴卒,以其子亦憐真朵兒赤嗣。遣湘寧王八剌失里出鎮察罕腦兒,罷宣慰司,立王傅府。以知樞密院事也兒吉你為雲南行省右丞相。召流人還京師。庚戌,月直延民真只海、阿答罕來獻大珠。監察御史宋本、李嘉賓、傅岩起言:「太尉、司徒、司空,三公之職,濫假僧人,及會福、殊祥二院,並辱名爵,請罷之。」不報。癸丑,諸王不賽因遣使朝貢。臨洮狄道縣,冀寧石州、離石、寧鄉縣旱,飢,賑米兩月。廣西橫州徭寇永淳縣。
xià sì yuè wù wǔ, lián xún bà wèi jí xián dà xué shì, shí qí lù zhōng shēn. cì rǔ mǔ lǐ shì chāo qiān dìng, cì zhēng cān bo láng jūn qiān rén chāo sì wàn qī qiān dìng. tài wèi bù huā píng zhāng zhèng shì jí liè, zuò jiǎo zhì yǐ guǎ fù gǔ hā qiáng pèi sā tī, bèi jū, zhào yǐ shì zǔ jiù chén, yuán qí zuì. jǐ wèi, yǐ zhū zì zhào cì dì shī suǒ jū sā sī jiā bù. gēng shēn, zhào zhěng chì yù shǐ tái. zuò zhāo xiàn yuán shèng huáng hòu yù róng diàn yú pǔ qìng sì. xīn yǒu, mìng chāng wáng bā lá shī lǐ wǎng zhèn ā nán dá xī suǒ jū dì. qīn wáng tú tiē mù ěr zhì zì tán zhōu, jí wáng chán, jiē cì chē zhàng tuó mǎ. guǐ hài, yǐ guó yán shàng yīng zōng miào hào yuē gé jiān huáng dì. xiū fó shì yú shòu chāng diàn. jiǎ zǐ, chē jià xìng shàng dōu. yǐ zhū wáng kuān chè bù huā shī lá, píng zhāng zhèng shì wù bó dū lá, yòu chéng shàn sēng děng jū shǒu. yǐ lǐng běi xíng zhōng shū shěng zuǒ chéng pō pí wèi zhōng shū zuǒ chéng, jiāng nán xíng tái zhōng chéng duǒ duǒ wèi zhōng shū cān zhī zhèng shì, mǎ lá bà wèi tài shǐ yuàn shǐ, bà wèi shì sì bǎi rén hái zōng rén wèi. cì běi tíng de sā ér wù lǔ jūn yáng mǎ. zhū wáng bù sài yīn qiǎn shǐ lái gòng. fā bīng mín zhú hún hé dī. bǐng yín, cì chāng wáng bā lá shī lǐ niú mǎ tuó tuó. shuì sēng dào dǐ shě jī huò. dīng mǎo, qiǎn zhū wáng niē gǔ bó děng hái hé lín. fēng bā lá shī lǐ jì mǔ mǎi de wèi huáng mèi chāng guó dà zhǎng gōng zhǔ, gěi yín yìn. yǐ hū zán mǒu dīng wèi hā zàn hū zán, zhǔ xī yù hù jí. xīn wèi, yuè shí jì. guǐ yǒu, yǐ tài zǐ zhān shì tū mǎn dié ér wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì. jiǎ xū, mìng zhòu shī zuò fó shì yàn léi. gēng chén, yǐ fēng liè yuè shí dì zhèn, shǒu zhào jiè chì bǎi guān. xīn sì, tài miào xīn diàn chéng. mù lián sā ér mán bù jí běi biān méng gǔ hù jī, zhèn liáng chāo yǒu chà. jiāng líng lù shǔ xiàn jī, yún nán zhōng qìng kūn míng tún tián shuǐ.
夏四月戊午,廉恂罷為集賢大學士,食其祿終身。賜乳母李氏鈔千錠,賜征參卜郎軍千人鈔四萬七千錠。太尉不花、平章政事即烈,坐矯制以寡婦古哈強配撒梯,被鞫,詔以世祖舊臣,原其罪。己未,以珠字詔賜帝師所居撒思加部。庚申,詔整飭御史台。作昭獻元聖皇后御容殿於普慶寺。辛酉,命昌王八剌失里往鎮阿難答昔所居地。親王圖帖睦爾至自潭州,及王禪,皆賜車帳、駝馬。癸亥,以國言上英宗廟號曰格堅皇帝。修佛事於壽昌殿。甲子,車駕幸上都。以諸王寬徹不花、失剌,平章政事兀伯都剌,右丞善僧等居守。以嶺北行中書省左丞潑皮為中書左丞,江南行台中丞朵朵為中書參知政事,馬剌罷為太史院使,罷衛士四百人還宗仁衛。賜北庭的撒兒兀魯軍羊馬。諸王不賽因遣使來貢。發兵民築渾河堤。丙寅,賜昌王八剌失里牛馬橐駝。稅僧、道邸舍積貨。丁卯,遣諸王捏古伯等還和林。封八剌失里繼母買的為皇妹昌國大長公主,給銀印。以忽咱某丁為哈贊忽咱,主西域戶籍。辛未,月食既。癸酉,以太子詹事禿滿迭兒為中書平章政事。甲戌,命咒師作佛事厭雷。庚辰,以風烈、月食、地震,手詔戒飭百官。辛巳,太廟新殿成。木憐撒兒蠻部及北邊蒙古戶飢,賑糧、鈔有差。江陵路屬縣飢,雲南中慶、昆明屯田水。
wǔ yuè dīng hài, jiān chá yù shǐ dǒng péng nán liú qián biān sì mù wán shā bān yǐ zāi yì shàng yán: píng zhāng nǎi mán tái xuān huī yuàn shǐ tiē mù ér bù huā zhān shì tū mǎn dá ér dǎng fù nì tú, shēn kuī chén jié, tài cháng shǒu miào bù jǐn, liáo wáng shàn shā zōng qīn, bù huā jí lǐ jiǎo zhì luàn fǎ, jiē méng kuān yòu, shén wèi shī xíng, qǐ dìng qí zuì, yǐ xiāo tiān biàn. bù yǔn. jǐ chǒu, dì yù dào lá shā yuē: zhèn jí wèi yǐ lái, wú yī rén néng zhí chéng fǎ wèi zhèn yán zhě. zhī ér bù yán zé bù zhōng, qiě xiàn rén yú zuì. jì zì jīn, fán yǒu suǒ zhī, yí xī yǐ wén, shǐ zhèn míng zhī fǎ dù, duàn bù gǎn zì zòng. fēi dú zhèn shēn, tiān xià yī qiè zhèng wù, néng shǒu fǎ yǐ xíng, zé zhòng jiē yì ān, fǎn shì, zé tiān xià lí yú yōu kǔ. yòu yuē: fán shì fáng zhī yú xiǎo zé yì, jiù zhī yú dà zé nán, ěr qí yǐ zhèn yán míng gào yú zhòng, bǐ zhī suǒ shèn. rén chén, yù shǐ tái chén tū hū lǔ niǔ zé yǐ yù shǐ yán: zāi yì lǚ jiàn, zǎi xiàng yí bì wèi yǐ yīng tiān biàn, kě fǒu yǎng zì shèng cái. gù wéi chén děng wèi bì xià ěr mù, yǒu xùn sī wéi fǎ zhě, bù néng jiū chá, màn guān shī shǒu, yí xiān tuì bì yǐ shòu xián néng. dì yuē: yù shǐ suǒ yán, qí shī zài zhèn, qīng děng hé bì jù ěr! tū hū lǔ yòu yán: chén yǐ lǎo bìng, kǒng wù dà shì, qǐ xiān tuì. yú shì zhōng shū shěng chén wù bó dū lá zhāng guī yáng tíng yù jiē kàng shū qǐ bà. chéng xiàng xù mài jié dào lá shā yán: bǐ zhě zāi yì, bì xià yǐ yōu tiān xià wèi xīn, fǎn gōng zì zé, jǐn zūn zǔ zōng shèng xùn, xiū dé shèn xíng, chì chén děng gè qín nǎi zhí, shǒu zhào zhì dà dū, jū shǒu shěng chén jiē yǐn zuì zì hé. chén děng wèi zuǒ yòu xiāng, cái xià shí hūn, dāng guó dà rèn, wú suǒ xiāng zàn, yǐ zhì zāi kūn, zuì zài chén děng, suǒ dāng tuì chù, zhū chén hé zuì. dì yuē: qīng ruò jiē cí bì ér qù, guó jiā dà shì, zhèn shú yǔ tú zhī? yí gè xiāng yù, yǐ miǎn nǎi zhí. wù xū, qiān liè shèng shén zhǔ yú tài miào xīn diàn. xīn chǒu, xún zhōu yáo kòu zhǎng lè xiàn. jiǎ chén, shè shàng dōu qiú chī zuì yǐ xià zhě. bǐng wǔ, tài bái fàn guǐ. shì yù shǐ gāo kuí shàng shū, qǐng qiú zhí yán, biàn xié zhèng, míng shǎng fá, dì shàn qí yán, cì yǐ yín bì. dīng wèi, tài bái fàn guǐ jī shī qì. jǐ yǒu, bīn zhōu mín fāng èr děng wèi kòu, yǒu sī bǔ qín zhī. guǐ chǒu, mìng sī tiān jiān huì xīng. zhōng shū píng zhāng zhèng shì tū mǎn dié ér lǐng xuān huī shǐ zhān shì chéng huí huí, qǐng rú yù zōng gù shì, zé míng rú fǔ tài zǐ, chì zhōng shū shěng chén fǎng qiú yǐ wén. yuán zhōu huǒ, lóng qìng yán ān jí ān háng zhōu dà dū zhū lù shǔ xiàn shuǐ, mín jī, zhèn liáng yǒu chà. liù yuè yǐ mǎo shuò, qiǎn zhū wáng kuò kuò chū zhèn wèi wù, cì jīn yín chāo qiān jì. wù wǔ, yún nán méng huà zhōu gāo lán shén chǎng zhài zhǔ zhào míng luó jiǔ děng kòu wēi chǔ. gēng shēn, zhāng guī zì dà dū zhì, yǐ shǒu chén jí yì shì yán: nì dǎng wèi tǎo, jiān è wèi chú, zhōng fèn wèi xuě, yuān wǎng wèi lǐ, zhèng lìng bù xìn, shǎng fá bù gōng, fù yì bù jūn, cái yòng bù jié, qǐng cái zé zhī. bù yǔn. zhū wáng ā mù gē hōng, fù chāo qiān dìng. zhū wáng kuān chè yì lǐ jí chì lái cháo. cì fù mǎ tiě mù ér děng bù chāo yī wàn sān qiān dìng, běi biān shù bīng chāo wàn liù qiān bā shí dìng. zhèn méng gǔ jī mín, qiǎn hái suǒ bù. yán ān lù jī, jìn jiǔ. guǐ hài, zuò lǐ bài sì yú shàng dōu jí dà tóng lù, gěi chāo sì wàn dìng. bǐng yín, qiǎn shǐ zhāo yù cān bo láng. qiǎn kuò kuò chū děng yì gāo lì, qǔ nǚ zǐ sān shí rén. guǎng xī zuǒ yòu liǎng jiāng huáng shèng xǔ cén shì xìng qǐ qiǎn qí zǐ dì cháo gòng, xǔ zhī. dīng mǎo, dà wò diàn chéng, zuò zhèn léi zuò jìng fó sì. gēng wǔ, zhì hǎi lá tū tún tián zǒng guǎn fǔ. xīn wèi, xiū hēi yá mán dá gē fó shì yú shuǐ jīng diàn. guǐ yǒu, dì shòu fú jiè yú dì shī. jǐ mǎo, zhū wáng qiè bié děng qiǎn qí zōng qīn tiě mù ér bù huā děng, fèng xún bào xī mǎ lái cháo gòng. zhào: shū jué xì qiú, cún xù jūn shì, miǎn tiān xià hé mǎi zá yì sān nián, yán hù chà shuì yī nián. bǎi guān sì pǐn yǐ xià, pǔ tán sàn guān yī děng, sān pǐn dì jìn yī jiē. yuǎn shì zhàng dì, shēn gù bù dé guī zàng, qī zǐ liú luò zhě, yǒu sī zī gěi qiǎn hái, réng zhe wèi lìng. yún nán dà lǐ lù nǐ náng wèi kòu. dà dū, zhēn dìng jìn zhōu shēn zhōu, fèng yuán zhū lù jí gān sù hé qú yíng tián děng chù, yǔ shāng jià, zhèn liáng èr yuè. dà sī nóng tún tián zhū wèi tún tián zhāng dé biàn liáng děng lù yǔ shāng jià, shùn dé dà míng hé jiān dōng píng děng èr shí yī jùn huáng, jìn níng gǒng chāng cháng dé lóng xìng děng chù jī, jiē fā sù zhèn zhī. dà tóng hún yuán hé, zhēn dìng hū tuó hé, shǎn xī wèi shuǐ hēi shuǐ, qú zhōu jiāng shuǐ jiē yì, bìng piào mín lú shě. xuān dé fǔ gǒng chāng lù jí bā fān jīn shí fān děng chù yǔ báo. hé jiān jìn níng jīng zhōu yáng zhōu shòu chūn děng lù, hú guǎng hé nán zhū tún tián jiē hàn.
五月丁亥,監察御史董鵬南、劉潛、邊笥、慕完、沙班以災異上言:「平章乃蠻台、宣徽院使帖木兒不花、詹事禿滿答兒黨附逆徒,身虧臣節,太常守廟不謹,遼王擅殺宗親,不花、即里矯制亂法,皆蒙寬宥,甚為失刑,乞定其罪,以銷天變。」不允。己丑,帝諭倒剌沙曰:「朕即位以來,無一人能執成法為朕言者。知而不言則不忠,且陷人於罪。繼自今,凡有所知,宜悉以聞,使朕明知法度,斷不敢自縱。非獨朕身,天下一切政務,能守法以行,則眾皆乂安,反是,則天下罹於憂苦。」又曰:「凡事防之於小則易,救之於大則難,爾其以朕言明告於眾,俾知所慎。」壬辰,御史台臣禿忽魯、紐澤以御史言:「災異屢見,宰相宜避位以應天變,可否仰自聖裁。顧惟臣等為陛下耳目,有徇私違法者,不能糾察,慢官失守,宜先退避以授賢能。」帝曰:「御史所言,其失在朕,卿等何必遽爾!」禿忽魯又言:「臣已老病,恐誤大事,乞先退。」於是中書省臣兀伯都剌、張珪、楊廷玉皆抗疏乞罷。丞相旭邁傑、倒剌沙言:「比者災異,陛下以憂天下為心,反躬自責,謹遵祖宗聖訓,修德慎行,敕臣等各勤乃職,手詔至大都,居守省臣皆引罪自劾。臣等為左右相,才下識昏,當國大任,無所襄贊,以致災昆,罪在臣等,所當退黜,諸臣何罪。」帝曰:「卿若皆辭避而去,國家大事,朕孰與圖之?宜各相諭,以勉乃職。」戊戌,遷列聖神主於太廟新殿。辛丑,循州徭寇長樂縣。甲辰,赦上都囚笞罪以下者。丙午,太白犯鬼。侍御史高奎上書,請求直言,辨邪正,明賞罰,帝善其言,賜以銀幣。丁未,太白犯鬼積屍氣。己酉,賓州民方二等為寇,有司捕擒之。癸丑,命司天監翽星。中書平章政事禿滿迭兒、領宣徽使詹事丞回回,請如裕宗故事,擇名儒輔太子,敕中書省臣訪求以聞。袁州火,龍慶、延安、吉安、杭州、大都諸路屬縣水,民飢,賑糧有差。六月乙卯朔,遣諸王闊闊出鎮畏兀,賜金、銀、鈔千計。戊午,雲南蒙化州高蘭神場寨主照明羅九等寇威楚。庚申,張珪自大都至,以守臣集議事言:「逆黨未討,奸惡未除,忠憤未雪,冤枉未理,政令不信,賞罰不公,賦役不均,財用不節,請裁擇之。」不允。諸王阿木哥薨,賻鈔千錠。諸王寬徹、亦里吉赤來朝。賜駙馬鐵木兒等部鈔一萬三千錠,北邊戍兵鈔萬六千八十錠。賑蒙古饑民,遣還所部。延安路飢,禁酒。癸亥,作禮拜寺於上都及大同路,給鈔四萬錠。丙寅,遣使招諭參卜郎。遣闊闊出等詣高麗,取女子三十人。廣西左右兩江黃勝許、岑世興乞遣其子弟朝貢,許之。丁卯,大幄殿成,作鎮雷坐靜佛寺。庚午,置海剌禿屯田總管府。辛未,修黑牙蠻答哥佛事於水晶殿。癸酉,帝受佛戒於帝師。己卯,諸王怯別等遣其宗親鐵木兒不花等,奉馴豹、西馬來朝貢。詔:「疏決繫囚,存恤軍士,免天下和買雜役三年,蜒戶差稅一年。百官四品以下,普覃散官一等,三品遞進一階。遠仕瘴地,身故不得歸葬,妻子流落者,有司資給遣還,仍著為令。」雲南大理路你囊為寇。大都,真定晉州、深州,奉元諸路及甘肅河渠營田等處,雨傷稼,賑糧二月。大司農屯田、諸衛屯田、彰德、汴梁等路雨傷稼,順德、大名、河間、東平等二十一郡蝗,晉寧、鞏昌、常德、龍興等處飢,皆發粟賑之。大同渾源河,真定滹沱河,陝西渭水、黑水,渠州江水皆溢,並漂民廬舍。宣德府、鞏昌路及八番金石番等處雨雹。河間、晉寧、涇州、揚州、壽春等路,湖廣、河南諸屯田皆旱。
qiū qī yuè bǐng xū, sī zhōu píng chá yáng dà chē yǒu yáng zhōu rǎn shì chāng kòu xiǎo shí yé kǎi jiāng děng zhài, diào bīng bǔ zhī. zhū wáng ā mǎ hōng, fù chāo wǔ qiān dìng. cì yún nán wáng wáng chán chāo èr qiān dìng, zhū wáng ā dōu chì chāo sān qiān dìng. zuò nán mù diàn. zhāo yù chuán lǐng yì níng líng chuān děng chù yáo. gēng yín, qiǎn shǐ dài sì yuè dú. bǐng shēn, yǐ zhū wáng xuē chè tū xí tǒng qí fù wán zhě suǒ bù, réng gěi gù yìn. jǐ hài, zhèn méng gǔ liú mín, gěi chāo èr shí jiǔ wàn dìng, qiǎn hái, réng jìn wú shàn lí suǒ bù, wéi zhě zhǎn. gēng zǐ, zhū wáng bó yán tiē mù ér chū zhèn kuò lián dōng bù, ā lá tè nà shī lǐ chū zhèn shā zhōu, gè cì chāo sān qiān dìng. sā tè mí shī lǜ wèi shì zuǒ tài shī àn tǎ chū xíng biān, cì chāo qiān dìng. guǐ mǎo, bà guǎng zhōu fú jiàn děng chù cǎi zhū yán hù wèi mín, réng miǎn chà shuì yī nián. bǐng wǔ, yǐ wèi wù zì yì xī fān jīng. dīng wèi, huì xīng yú shàng dū sī tiān jiān. yǐ shān dōng yán yùn sī pàn guān mǎ hé mó wèi lì bù shàng shū, pèi hǔ fú, hàn lín xiū zhuàn yáng zōng ruì wèi lǐ bù láng zhōng, pèi jīn fú, fèng jí wèi zhào wǎng yù ān nán. zhì zhǎng qìng sì, yǐ huàn zhě ā yì bó wèi sì qīng. bà zhōng ruì sī. zhōng shū shěng chén yán: dōng gōng wèi shì, xiān cháo zhǐ sān qiān rén, jīn zēng zhì wàn qī qiān, qǐng mìng zhān shì yuàn tài qù, réng yī jiù zhì. cóng zhī. wù shēn, yǐ jí rù tiě mù dié ér jí zi bān dān guān yīn nú zī chǎn gěi hái qí jiā. fèng yuán lù cháo yì xiàn cáo zhōu chǔ qiū xiàn dà míng lù kāi zhōu pú yáng xiàn hé yì, dà dū lù gù ān zhōu qīng hé yì, shùn dé lù rèn xiàn shā fēng míng shuǐ yì, zhēn dìng guǎng píng lú zhōu děng shí yī jùn yǔ shāng jià, lóng qìng zhōu yǔ báo dà rú jī zi, píng dì shēn sān chǐ, dìng zhōu tún hé yì shān bēng, miǎn hé qú yíng tián zū. dà dū gǒng chāng yán ān jì níng lóng xìng děng chù jī, zhèn tiào yǒu chà. guǎng xī qìng yuǎn yáo qiú pān fù juàn děng lǜ zhòng lái jiàng, shǔ wèi bù wèi děng guān yǒu chà. jiā fēng wēn zhōu gù píng yáng hóu yuē yīng liè hóu.
秋七月丙戌,思州平茶楊大車、酉陽州冉世昌寇小石耶、凱江等寨,調兵捕之。諸王阿馬薨,賻鈔五千錠。賜雲南王王禪鈔二千錠,諸王阿都赤鈔三千錠。作楠木殿。招諭船領、義寧、靈川等處徭。庚寅,遣使代祀岳瀆。丙申,以諸王薛徹禿襲統其父完者所部,仍給故印。己亥,賑蒙古流民,給鈔二十九萬錠,遣還,仍禁毋擅離所部,違者斬。庚子,諸王伯顏帖木兒出鎮闊連東部,阿剌忒納失里出鎮沙州,各賜鈔三千錠。撒忒迷失率衛士佐太師按塔出行邊,賜鈔千錠。癸卯,罷廣州、福建等處採珠蜒戶為民,仍免差稅一年。丙午,以畏兀字譯西番經。丁未,翽星於上都司天監。以山東鹽運司判官馬合謨為吏部尚書,佩虎符,翰林修撰揚宗瑞為禮部郎中,佩金符,奉即位詔往諭安南。置長慶寺,以宦者阿亦伯為寺卿。罷中瑞司。中書省臣言:「東宮衛士,先朝止三千人,今增至萬七千,請命詹事院汰去,仍依舊制。」從之。戊申,以籍入鐵木迭兒及子班丹、觀音奴貲產給還其家。奉元路朝邑縣、曹州楚丘縣、大名路開州濮陽縣河溢,大都路固安州清河溢,順德路任縣沙、灃、洺水溢,真定、廣平、廬州等十一郡雨傷稼,龍慶州雨雹大如雞子,平地深三尺,定州屯河溢、山崩,免河渠營田租。大都、鞏昌、延安、冀寧、龍興等處飢,賑糶有差。廣西慶遠徭酋潘父絹等率眾來降,署為簿、尉等官有差。加封溫州故平陽侯曰英烈侯。
bā yuè jiǎ yín, chè chè ér huǒ ér huǒ sī zhī dì wǔ qiān pín fá, zhèn liáng èr yuè. yǐ mǎo, chì yǐ xíng yù fù lì zōng zhèng fǔ, yī shì zǔ jiù zhì, xíng bù wù yǔ. bǐng chén, xiǎng tài miào. dīng sì, cì zhū wáng bā lǐ tái huáng tóu chāo gè qiān wǔ bǎi dìng. jìn yán shè qián shì. gēng shēn, shì pìn mǎ wàn pǐ qǔ dòng jiǔ. zhèn tiē liè gàn mù lún děng yì hù liáng chāo yǒu chà. xīn hài, qiǎn hàn lín xué shì chéng zhǐ wò chì sì tài zǔ tài zōng ruì zōng yù róng yú pǔ qìng sì. cì qīn wáng tú tiē mù ěr chāo sān qiān dìng. gēng wǔ, zuò zhōng gōng jīn jí diàn. xīn wèi, huì dì shī bā sī bā xiàng shí yī bān gè xíng shěng, bǐ sù sì zhī. chì wǔ guān zuò zuì zhì shòu zhě yǐ wén, chì shòu zhě cóng xíng shěng chù jué. yǐ jīn quán guǎn jiǔ kè cì gōng zhǔ shòu níng. dīng chǒu, bà jùn yù quán shān hé yì. chē jià zhì dà dū. guǐ wèi, chì shū mì yì jūn fán sān bǎi rén yǐ shàng zòu wén. zhào yù yún nán dà chē lǐ xiǎo chē lǐ. qín zhōu chéng jì xiàn dà yǔ, shān bēng, shuǐ yì, yōng tǔ zhì lái gǔ hé chéng qiū fù. biàn liáng jì nán shǔ xiàn yǔ shuǐ shāng jià, zhèn zhī. yán ān jì níng háng zhōu tán zhōu děng shí èr jùn jí zhū wáng hā bó děng bù jī, zhèn liáng yǒu chà. jiǔ yuè yǐ yǒu, fēng yě sù bù jiān wèi jīng wáng, cì jīn yìn. yǐ xuān dé fǔ fù lì shàng dōu liú shǒu sī. xīn mǎo, bà hā sī de jié lǔ sī bàn bo zǒng tǒng suǒ, gèng zhì lín táo zǒng guǎn fǔ. cì qián dǐ wèi shì chāo wàn dìng. bǐng shēn, qì tài zǔ shén yù diàn. yǐ sì, zhāo xiàn yuán shèng huáng hòu jì rì xiū fó shì fàn sēng wàn wàn rén, chì cún xù wǔ wèi jūn yī nián. guǐ chǒu, yǐ jí rù ā sàn jiā zī gěi qí zi tuō liè. gǎi yōng zhōu wèi nán níng lù. cén shì xìng qiǎn qí dì xìng yuán lái cháo gòng. fèng yuán lù zhǎng ān xiàn dà yǔ, fēng shuǐ yì, yán ān lù luò shuǐ yì, pú zhōu guǎn táo xiàn jí zhū wèi tún tián shuǐ, jiàn chāng shào xìng èr lù jī, zhèn liáng yǒu chà.
八月甲寅,徹徹兒、火兒火思之地五千貧乏,賑糧二月。乙卯,敕以刑獄復隸宗正府,依世祖舊制,刑部勿與。丙辰,享太廟。丁巳,賜諸王八里台、黃頭鈔各千五百錠。禁言赦前事。庚申,市牝馬萬匹取湩酒。賑帖列干、木倫等驛戶糧、鈔有差。辛亥,遣翰林學士承旨斡赤祀太祖、太宗、睿宗御容於普慶寺。賜親王圖帖睦爾鈔三千錠。庚午,作中宮金脊殿。辛未,繪帝師八思巴像十一頒各行省,俾塑祀之。敕武官坐罪制授者以聞,敕授者從行省處決。以金泉館酒課賜公主壽寧。丁丑,罷浚玉泉山河役。車駕至大都。癸未,敕樞密役軍凡三百人以上奏聞。詔諭雲南大車裡、小車裡。秦州成紀縣大雨,山崩,水溢,壅土至來谷河成丘阜。汴梁、濟南屬縣雨水傷稼,賑之。延安、冀寧、杭州、潭州等十二郡及諸王哈伯等部飢,賑糧有差。九月乙酉,封也速不堅為荊王,賜金印。以宣德府復隸上都留守司。辛卯,罷哈思的結魯思伴卜總統所,更置臨洮總管府。賜潛邸衛士鈔萬錠。丙申,葺太祖神御殿。乙巳,昭獻元聖皇后忌日修佛事飯僧萬萬人,敕存恤武衛軍一年。癸丑,以籍入阿散家貲給其子脫列。改邕州為南寧路。岑世興遣其弟興元來朝貢。奉元路長安縣大雨,灃水溢,延安路洛水溢,濮州館陶縣及諸衛屯田水,建昌、紹興二路飢,賑糧有差。
dōng shí yuè yǐ mǎo, qín zhōu chéng jì xiàn zhào shì fù yī chǎn sān nán. chéng dū jiā gǔ shēng yī jīng jiǔ suì. dīng sì, jiān chá yù shǐ wáng shì yuán qǐng zǎo yù jiào tài zǐ, dì jiā nà zhī. wù wǔ, xiǎng tài miào. lì shòu fú zǒng guǎn fǔ, zhì zhèng sān pǐn, diǎn lèi cháo shén yù diàn jì sì jí qián gǔ shì, jiàng dà tiān yuán yán shèng sì zǒng guǎn fǔ wèi tí diǎn suǒ yǐ lì zhī. gēng shēn, mìng zuǒ yòu xiāng rì zhí jìn zhōng, yǒu shì zé fù zhōng shū. bǐng yín, tài bái fàn dòu. jǐ sì, tài bái rù dòu, tài yīn fàn tián xīng. yún nán chē lǐ mán wèi kòu, qiǎn wò ěr duǒ fèng zhào zhāo yù zhī. qí qiú sāi sài zi ní ér yàn gòu mù zǐ diāo líng chū jiàng. gēng wǔ, tài bái fàn dòu. rén shēn, ān nán guó shì zǐ chén rì kuàng qiǎn qí chén mò jié fū děng lái cháo gòng. zhēn zhōu zhū jīn shā hé, sōng jiāng fǔ wú jiāng zhōu zhū hé yū sè, zhào suǒ zài yǒu sī yōng mín dīng jùn zhī. bǐng zǐ, mìng dì shī zuò fó shì yú yán chūn gé. dīng chǒu, miǎn guó wáng zǐ wú zhě nà děng zhēng lì, suì gòng bù rù, mìng yún nán xíng shěng yù zhī. xǐ fēng yún nán wáng wáng chán wèi liáng wáng, shí yì yì yáng zhōu liù wàn wǔ qiān hù, réng yǐ qí zi tiē mù ér bù huā xí fēng yún nán wáng. fēng qīn wáng tú tiē mù ěr wèi huái wáng, shí yì ruì zhōu liù wàn wǔ qiān hù, zēng suì cì bì bó qiān pǐ, bìng cì jīn yìn. rén wǔ, yíng huò fàn lěi bì zhèn. zhào qìng yáo huáng bǎo cái děng jiàng. yán ān lù jī, fā yì cāng sù zhèn zhī, réng gěi chāo sì qiān dìng. guǎng dōng dào jí wǔ chāng lù jiāng xià xiàn jī, zhèn tiào yǒu chà. hé nán lián fǎng shǐ mǎi nú zuò duō zhēng gōng tián zū miǎn guān. yǐ lǔ guó dà zhǎng gōng zhǔ nǚ shì huái wáng.
冬十月乙卯,秦州成紀縣趙氏婦一產三男。成都嘉穀生一莖九穗。丁巳,監察御史王士元請早諭教太子,帝嘉納之。戊午,享太廟。立壽福總管府,秩正三品,典累朝神御殿祭祀及錢穀事,降大天源延聖寺總管府為提點所以隸之。庚申,命左、右相日直禁中,有事則赴中書。丙寅,太白犯斗。己巳,太白入斗,太陰犯填星。雲南車裡蠻為寇,遣斡耳朵奉詔招諭之。其酋塞賽子尼而雁、構木子刁零出降。庚午,太白犯斗。壬申,安南國世子陳日爌遣其臣莫節夫等來朝貢。真州珠金沙河,松江府、吳江州諸河淤塞,詔所在有司傭民丁浚之。丙子,命帝師作佛事於延春閣。丁丑,緬國王子吾者那等爭立,歲貢不入,命雲南行省諭之。徙封雲南王王禪為梁王,食邑益陽州六萬五千戶,仍以其子帖木兒不花襲封雲南王。封親王圖帖睦爾為懷王,食邑瑞州六萬五千戶,增歲賜幣帛千匹,並賜金印。壬午,熒惑犯壘壁陣。肇慶徭黃寶才等降。延安路飢,發義倉粟賑之,仍給鈔四千錠。廣東道及武昌路江夏縣飢,賑糶有差。河南廉訪使買奴坐多征公田租免官。以魯國大長公主女適懷王。
shí yī yuè jǐ chǒu, mìng dào shì xiū jiào shì. guǐ sì, qiǎn bīng bù yuán wài láng sòng běn, lì bù yuán wài láng zhèng lì ā lǔ huī, gōng bù zhǔ shì zhāng chéng, tài shǐ yuàn dōu shì fèi zhe, fēn diào mǐn hǎi liǎng guǎng sì chuān yún nán xuǎn. zhū wáng bù sài yīn yán qí chén chū bān yǒu gōng, qǐng guān zhī, yǐ chū bān wèi kāi fǔ yí tóng sān sī yì guó gōng, gěi yín yìn jīn fú. cì zhū wáng sàn shù tái yě sù sù ér chāo gè qiān wǔ bǎi dìng, wò ěr duǒ hǎn chāo qiān èr bǎi dìng, lǔ bīn chāo qiān wǔ bǎi dìng. jiǎ wǔ, yǒng xīng yú huí huí sī tiān jiān. jǐ hài, yǐ shù wēn tái zhī shū mì yuàn shì. xīn chǒu, zào jīn bǎo gài, shì yǐ qī bǎo, zhù fó shè lì. jiǎ chén, zuò xiē shān lù dǐng lóu yú shàng dōu. dīng wèi, shì chī sì shí qī yǐ xià qiú jí qīng zuì liú rén, gěi chāo èr qiān dìng sàn yǔ pín zhě. yìn míng nián chāo běn zhì yuán chāo sì shí wàn dìng zhōng tǒng chāo shí wàn dìng. jǐ yǒu, zhào miǎn yě lǐ kě wēn dá shī mán chāi yì. gēng xū, zhāo yù róng zhōu yáo bān lǐng dà xiǎo mù lóng děng bǎi qī shí wǔ tuán. hé jiān lù jī, zhèn liáng èr yuè. biàn liáng xìn zhōu quán zhōu nán ān gàn zhōu děng lù jī, zhèn tiào yǒu chà. jiā dìng lù lóng xìng xiàn jī, zhèn liáng yī yuè. dà dū shàng dōu xìng hé děng lù shí sān yì jī, zhèn chāo bā qiān wǔ bǎi dìng.
十一月己丑,命道士修醮事。癸巳,遣兵部員外郎宋本,吏部員外郎鄭立、阿魯灰,工部主事張成,太史院都事費著,分調閩海、兩廣、四川、雲南選。諸王不賽因言其臣出班有功,請官之,以出班為開府儀同三司、翊國公,給銀印、金符。賜諸王散術台、也速速兒鈔各千五百錠,斡耳朵罕鈔千二百錠,魯賓鈔千五百錠。甲午,禜星於回回司天監。己亥,以術溫台知樞密院事。辛丑,造金寶蓋,飾以七寶,貯佛舍利。甲辰,作歇山鹿頂樓於上都。丁未,釋笞四十七以下囚及輕罪流人,給鈔二千錠散與貧者。印明年鈔本至元鈔四十萬錠、中統鈔十萬錠。己酉,詔免也里可溫、答失蠻差役。庚戌,招諭融州徭般領、大、小木龍等百七十五團。河間路飢,賑糧二月。汴梁、信州、泉州、南安、贛州等路飢,賑糶有差。嘉定路龍興縣飢,賑糧一月。大都、上都、興和等路十三驛飢,賑鈔八千五百錠。
shí èr yuè guǐ chǒu shuò, yǐ cén shì xìng wèi huái yuǎn dà jiāng jūn, yáo shòu yán biān xī dòng jūn mín ān fǔ shǐ, pèi hǔ fú, réng lái ān lù zǒng guǎn huáng shèng xǔ wèi huái yuǎn dà jiāng jūn, yáo shòu yán biān xī dòng jūn mín ān fǔ shǐ, pèi hǔ fú, zhì shì, qí zi zhì shú xí wèi shàng sī zhōu zhī zhōu. jiàng zhào xuān yù, réng gè cì bì bó èr. yǐ mǎo, yún nán yáo ā wú jí wāi nào wèi kòu, xíng shěng dū bīng bǔ zhī. gēng shēn, tóng zhōu dì zhèn, yǒu shēng rú léi. guǐ hài, yán guān zhōu hǎi shuǐ yì, lǚ huài dī zhàng, qīn chéng guō, qiǎn shǐ sì hǎi shén, réng yǔ yǒu sī shì xíng shì suǒ biàn, hái qǐng dié shí wèi táng, zhào yuē: zhú táng shì zhòng láo wú mín yě, qí zēng shí dùn gǎn yù, shù tiān qí xiāng zhī. yǐ chǒu, gěi méng gǔ zǐ nǚ zī chù. bǐng yín, mìng hàn lín guó shǐ yuàn xiū zuǎn yīng zōng xiǎn zōng shí lù. chì: nèi wài bǎi guān fán xíng cháo hè děng lǐ, yǔ xuě miǎn cháo fú. gēng wǔ, yíng huò fàn wài píng. xīn wèi, xīn zuò zōng diàn chéng. zhū wáng suǒ sī de hōng, fù chāo wǔ bǎi dìng. yǐ hài, tài bái jīng tiān. qū shè zhòng qiú sān shí bā rén, yǐ wèi sān gōng qí fú. kuí lù róng mǐ dòng mán tián xiān shén yòng děng jiǔ dòng wèi kòu, sì chuān xíng shěng qiǎn shǐ yù jiàng wǔ dòng, yú fā bīng bǔ zhī. shǎn xī xíng shěng yǐ bīng tǎo jiē zhōu tǔ fān. chá hǎn nǎo ér qiān hù bù jī, zhèn liáng yī yuè. yán ān lù báo zāi, zhèn liáng yī yuè. wēn zhōu lù lè qīng xiàn yán chǎng shuǐ, mín jī, fā yì cāng sù zhèn zhī. liǎng zhè jí jiāng dōng zhū jùn shuǐ hàn, huài tián liù wàn sì qiān sān bǎi yú qǐng.
十二月癸丑朔,以岑世興為懷遠大將軍,遙授沿邊溪洞軍民安撫使,佩虎符,仍來安路總管;黃勝許為懷遠大將軍,遙授沿邊溪洞軍民安撫使,佩虎符,致仕,其子志熟襲為上思州知州。降詔宣諭,仍各賜幣帛二。乙卯,雲南徭阿吾及歪鬧為寇,行省督兵捕之。庚申,同州地震,有聲如雷。癸亥,鹽官州海水溢,屢壞堤障,侵城郭,遣使祀海神,仍與有司視形勢所便,還請疊石為塘,詔曰:「築塘是重勞吾民也,其增石囤扞御,庶天其相之。」乙丑,給蒙古子女孳畜。丙寅,命翰林國史院修纂《英宗》、《顯宗實錄》。敕:「內外百官凡行朝賀等禮,雨雪免朝服。」庚午,熒惑犯外屏。辛未,新作棕殿成。諸王鎖思的薨,賻鈔五百錠。乙亥,太白經天。曲赦重囚三十八人,以為三宮祈福。夔路容米洞蠻田先什用等九洞為寇,四川行省遣使諭降五洞,余發兵捕之。陝西行省以兵討階州土蕃。察罕腦兒千戶部飢,賑糧一月。延安路雹災,賑糧一月。溫州路樂清縣鹽場水,民飢,發義倉粟賑之。兩浙及江東諸郡水、旱,壞田六萬四千三百餘頃。
èr nián chūn zhēng yuè bǐng xū, chén xīng fàn tiān jī. yǐ wèi, yǐ jī diān bù dēng, bà chūn tián. jìn hòu fēi zhū wáng fù mǎ wú tōng xīng shù zhī shì, fēi sī tiān guān bù dé wàng yán huò fú. chì: yù shǐ tái xuǎn jǔ, yǔ zhōng shū hé yì yǐ wén. zhōng shū shěng chén yán: jiāng nán mín pín sēng fù, zhū sì guān tián tǔ, fēi sòng jiù zhì bìng lèi cháo suǒ cì zhě, qǐng réng jiù zhì yǔ mín jūn yì. cóng zhī, yǐ jí bā sī jí sī dì cì gù jiān chá yù shǐ guān yīn bǎo suǒ yǎo ér hā de mí shī qī zǐ, gè shí qǐng. wù xū, zào xiàng niǎn. cān bo láng lái jiàng, cì qí qiú bān shù ér yín chāo bì bó. xīn chǒu, huái wáng tú tiē mù ěr chū jū yú jiàn kāng. rén yín, tài bái fàn jiàn xīng. jiǎ chén, fèng ān xiǎn zōng xiàng yú yǒng fú sì, gěi jì tián bǎi qǐng. guǎng xī shān liáo wèi kòu, mìng suǒ zài yǒu sī bǔ zhī. jiāng zhè xíng shěng píng zhāng zhèng shì tuō huān dá lá hǎn shēng wèi zuǒ chéng xiàng. zhū wáng qiè bié qiǎn shǐ gòng fāng wù, cì chāo sì wàn dìng. wù shēn, yǐ qǐ lá shī sī bā bān cáng bo wèi tǔ fān děng lù xuān wèi shǐ dōu yuán shuài, jiān guǎn zhǎng hé xī bēn bù ér yì sī gāng chá shā jiā ér duǒ gān sī duǒ sī má děng guǎn jūn dá lǔ huā chì, yǔ qí shǔ wǎng zhèn fǔ cān bo láng. gēng xū, zhào yù zǎi chén yuē: xiàng zhě zhuō ér hǎn chá kǔ lǔ jí shān hòu jiē dì zhèn, nèi jùn dà xiǎo mín jī. zhèn zì jí wèi yǐ lái, wéi tài zǔ kāi chuàng zhī jiān, shì zǔ hùn yī zhī shèng, qī yǔ rén mín gòng xiǎng ān lè, cháng huái zhī jù, zāi lì zhī zhì, mò cè qí yóu. qǐ zhèn sī lǜ yǒu suǒ bù jí ér shì huò tiě chà, tiān gù yǐ cǐ shì jǐng? qīng děng qí yǔ zhū sī jí yì biàn mín zhī shì, qí sī zì sǐ zuì shǐ, yì dìng yǐ wén. zhèn jiāng sì shè, yǐ zhào tiān xià. zhào qìng gǒng chāng yán ān gàn zhōu nán ān yīng dé xīn zhōu méi zhōu děng chù jī, zhèn tiào yǒu chà.
二年春正月丙戌,辰星犯天雞。乙未,以畿甸不登,罷春畋。禁后妃、諸王、駙馬毋通星術之士,非司天官不得妄言禍福。敕:「御史台選舉,與中書合議以聞。」中書省臣言:「江南民貧僧富,諸寺觀田土,非宋舊置並累朝所賜者,請仍舊制與民均役。」從之,以籍八思吉思地賜故監察御史觀音寶、鎖咬兒哈的迷失妻子,各十頃。戊戌,造象輦。參卜郎來降,賜其酋班術兒銀、鈔、幣、帛。辛丑,懷王圖帖睦爾出居於建康。壬寅,太白犯建星。甲辰,奉安顯宗像於永福寺,給祭田百頃。廣西山獠為寇,命所在有司捕之。江浙行省平章政事脫歡答剌罕升為左丞相。諸王怯別遣使貢方物,賜鈔四萬錠。戊申,以乞剌失思八班藏卜為土蕃等路宣慰使都元帥,兼管長河西、奔不兒亦思剛、察沙加兒、朵甘思、朵思麻等管軍達魯花赤,與其屬往鎮撫參卜郎。庚戌,詔諭宰臣曰:「向者卓兒罕察苦魯及山後皆地震,內郡大小民飢。朕自即位以來,惟太祖開創之艱,世祖混一之盛,期與人民共享安樂,常懷祗懼,災沴之至,莫測其由。豈朕思慮有所不及而事或僣差,天故以此示儆?卿等其與諸司集議便民之事,其思自死罪始,議定以聞。朕將肆赦,以詔天下。」肇慶、鞏昌、延安、贛州、南安、英德、新州、梅州等處飢,賑糶有差。
rùn yuè rén zǐ shuò, zhào shè tiān xià, chú jiāng huái chuàng kē bāo yín, miǎn bèi zāi dì chà shuì yī nián. gēng shēn, xiū yě hú lǐng sè zé sāng gān lǐng dào. yǐ chǒu, mìng zhěng zhì tún tián. hé nán xíng shěng zuǒ chéng yáo wěi qǐng jìn tún tián lì cán shí tún hù, jí wù wù xiàn zēng yǐ fèi yù mín zhī yì, bù bào. dīng mǎo, zhōng shū shěng chén yán: guó yòng bù zú, qǐng bà bù jí zhī fèi. cóng zhī. zhì huì yuǎn cāng yǒng xū kù yú hǎi lá tū zǒng guǎn fǔ. jǐ sì, xiū hū tuó hé yàn. rén shēn, bà yǒng xìng yín chǎng, tīng mín cǎi liàn, yǐ shí fēn zhī èr shū guān. bà sōng jiāng dū shuǐ yōng tián shǐ sī, mìng zhōu xiàn zhèng guān lǐng zhī, réng jiā jiān zhī qú yàn shì. guǐ yǒu, zuò zōng máo diàn. bǐng zǐ, zhè xī dào lián fǎng sī yán: sì fāng dài sì zhī shǐ, qì gōng yíng sī, duō bù chéng jié, yǐ shì shén bù xīn gé, qǐng shèn zé zhī. shān nán lián fǎng shǐ tiē mù gē qǐng xuē jiàng tiě shī suǒ yòng zhòu shēng guān. wù yín, zhū wáng hū tǎ tī mí shī děng lái cháo, cì jīn yín chāo bó yǒu chà. jǐ mǎo, hé jiān zhēn dìng bǎo dìng ruì zhōu sì lù jī, jìn niàng jiǔ. jiē zhōu tǔ fān wèi kòu, gǒng chāng zǒng shuài fǔ diào bīng yù zhī. zhàn bā ér jiān cáng pàn yú wù dūn. bǎo dìng lù jī, zhèn chāo sì wàn dìng liáng wàn wǔ qiān dàn. xióng zhōu guī xìn zhū xiàn dà yǔ, hé yì, bèi zāi zhě wàn yī qiān liù bǎi wǔ shí hù, zhèn chāo sān wàn dìng. nán bīn zhōu dì zhōu děng chù shuǐ, mín jī, zhèn liáng èr wàn shí, sǐ zhě gěi chāo yǐ zàng. wǔ huā chéng sù miè tū zhuō zhǐ gàn má wù sān yì jī, zhèn liáng èr qiān dàn. héng zhōu héng yáng xiàn mín jī, ruì zhōu měng shān yín chǎng dīng jī, zhèn sù yǒu chà. shān dōng lián fǎng shǐ xǔ shī jìng qǐng bān zú zàng zhì, jīn yòng yīn yáng xiāng dì xié shuō.
閏月壬子朔,詔赦天下,除江淮創科包銀,免被災地差稅一年。庚申,修野狐嶺、色澤、桑乾嶺道。乙丑,命整治屯田。河南行省左丞姚煒請禁屯田吏蠶食屯戶,及勿務羨增以廢裕民之意,不報。丁卯,中書省臣言:「國用不足,請罷不急之費。」從之。置惠遠倉、永需庫於海剌禿總管府。己巳,修滹沱河堰。壬申,罷永興銀場,聽民采煉,以十分之二輸官。罷松江都水庸田使司,命州縣正官領之,仍加兼知渠堰事。癸酉,作棕毛殿。丙子,浙西道廉訪司言:「四方代祀之使,棄公營私,多不誠潔,以是神不歆格,請慎擇之。」山南廉訪使帖木哥請削降鐵失所用驟升官。戊寅,諸王忽塔梯迷失等來朝,賜金、銀、鈔、帛有差。己卯,河間、真定、保定、瑞州四路飢,禁釀酒。階州土蕃為寇,鞏昌總帥府調兵御之。站八兒監藏叛於兀敦。保定路飢,賑鈔四萬錠、糧萬五千石。雄州歸信諸縣大雨,河溢,被災者萬一千六百五十戶,賑鈔三萬錠。南賓州、棣州等處水,民飢,賑糧二萬石,死者給鈔以葬。五花城宿滅禿、拙只干、麻兀三驛飢,賑糧二千石。衡州衡陽縣民飢,瑞州蒙山銀場丁飢,賑粟有差。山東廉訪使許師敬請頒族葬制,禁用陰陽相地邪說。
èr yuè jiǎ shēn, jì xiān nóng. bǐng xū, bān dào jīng yú tiān xià míng shān gōng guān. dīng hài, píng fá miáo qiú de niáng lǜ qí hù shí wàn lái jiàng, tǔ guān sān bǎi liù shí rén qǐng cháo. hú guǎng xíng shěng qǐng tài qí zhòng hái bù, lìng de niáng děng sì shí liù rén rù jìn, cóng zhī. jǐ chǒu, jiā sì hàn sān shí jiǔ dài tiān shī zhāng sì chéng tài xuán fǔ huà tǐ rén yīng dào dà zhēn rén. gēng yín, yíng huò suì xīng tián xīng jù yú bì. xīn mǎo, zhèn ān dìng wáng duǒ ér zhǐ bān bù jūn liáng sān yuè. guā wa guó qiǎn qí chén xī lá sēng jiā lǐ yě fèng biǎo jí fāng wù lái cháo gòng. guǎng xī yáo pān bǎo xiàn liǔ chéng xiàn. dīng yǒu, huì xīng yú huí huí sī tiān jiān. jǐ hài, mìng xī sēng zuò shāo tán fó shì yú yán huá gé. fēng a lǐ mí shī wèi hé guó gōng zhāng guī wèi cài guó gōng, réng zhī jīng yán shì. yǐ zhōng shū yòu chéng shàn sēng wèi píng zhāng zhèng shì, cān zhī zhèng shì pō pí wèi yòu chéng yù shǐ dài fū tū hū lǔ jiā tài bǎo, réng yù shǐ dài fū. gēng zǐ, yáo wěi yǐ hé shuǐ lǚ jué, qǐng lì xíng dū shuǐ jiān yú biàn liáng, fǎng gǔ fǎ bèi hàn, réng mìng bīn hé zhōu xiàn zhèng guān jiē jiān zhī hé fáng shì, cóng zhī. bǐng wǔ, zào yù yù chuáng. wù shēn, mìng dào shì jì wǔ fú tài yī shén. gēng xū, tōng huǒ èr zhōu jī, fā sù zhèn tiào. jì zhōu bǎo chí xiàn qìng yuán lù xiàng shān zhū xiàn jī, zhèn liáng èr yuè. gān zhōu méng gǔ yì hù jī, zhèn liáng sān yuè. dà dū fèng xiáng bǎo qìng héng zhōu tán zhōu quán zhōu zhū lù jī, zhèn tiào yǒu chà. sān yuè guǐ chǒu, xiū cáo zhōu jì yīn xiàn hé dī, yì mín dīng yī wàn bā qiān wǔ bǎi rén. jiǎ yín, jìn bǔ tiān é. dīng sì, cì zhū wáng tiē mù ér bù huā děng chāo yǒu chà. xīn yǒu, xián píng fǔ qīng hé kòu hé hé liú, shī gù dào, huài dī yàn, chì méng gǔ jūn qiān rén jí mín dīng xiū zhī. yǐ chǒu, chē jià xìng shàng dōu. zhū wáng shuò sī bān bù zhàn shì sì bǎi rén zhēng cān bo láng yǒu gōng, rén shǎng chāo sì qiān dìng. yǐ hài, ān nán guó shì zǐ chén rì kuàng qiǎn shǐ gòng fāng wù. jīng mén zhōu hàn, huǒ zhōu jì zhōu fèng zhōu yán ān guī dé děng chù mín jí shān dōng méng gǔ jūn jī, zhèn liáng chāo yǒu chà. zhào qìng fù zhōu huì zhōu yuán zhōu jiāng zhōu zhū lù jí nán ēn zhōu méi zhōu jī, zhèn tiào yǒu chà.
二月甲申,祭先農。丙戌,頒《道經》於天下名山宮觀。丁亥,平伐苗酋的娘率其戶十萬來降,土官三百六十人請朝。湖廣行省請汰其眾還部,令的娘等四十六人入覲,從之。己丑,加嗣漢三十九代天師張嗣成太玄輔化體仁應道大真人。庚寅,熒惑、歲星、填星聚於畢。辛卯,賑安定王朵兒只班部軍糧三月。瓜哇國遣其臣昔剌僧迦里也奉表及方物來朝貢。廣西徭潘寶陷柳城縣。丁酉,翽星於回回司天監。己亥,命西僧作燒壇佛事於延華閣。封阿里迷失為和國公、張珪為蔡國公,仍知經筵事。以中書右丞善僧為平章政事,參知政事潑皮為右丞;御史大夫禿忽魯加太保,仍御史大夫。庚子,姚煒以河水屢決,請立行都水監於汴梁,仿古法備捍,仍命瀕河州縣正官皆兼知河防事,從之。丙午,造玉御床。戊申,命道士祭五福太一神。庚戌,通、漷二州飢,發粟賑糶。薊州、寶坻縣、慶元路象山諸縣飢,賑糧二月。甘州蒙古驛戶飢,賑糧三月。大都、鳳翔、寶慶、衡州、潭州、全州諸路飢,賑糶有差。三月癸丑,修曹州濟陰縣河堤,役民丁一萬八千五百人。甲寅,禁捕天鵝。丁巳,賜諸王帖木兒不花等鈔有差。辛酉,咸平府清河、寇河合流,失故道,壞堤堰,敕蒙古軍千人及民丁修之。乙丑,車駕幸上都。諸王搠思班部戰士四百人征參卜郎有功,人賞鈔四千錠。乙亥,安南國世子陳日爌遣使貢方物。荊門州旱,漷州、薊州、鳳州、延安、歸德等處民及山東蒙古軍飢,賑糧、鈔有差。肇慶、富州、惠州、袁州、江州諸路及南恩州、梅州飢,賑糶有差。
xià sì yuè dīng hài, zuò wú diàn. guǐ sì, hé shì pìn mǎ yǒu jū zhě wàn pǐ. chì sù wèi tuó mǎ sàn mù mín jiān zhě, guī guān jiù sì zhī. dīng yǒu, pú zhōu juàn chéng xiàn yán chéng xī yáo zhǒng shàng yǒu fó sì, qǐng xǐ zhī, bù bào. xīn chǒu, jiā gōng zhǔ shòu níng wèi huáng zǐ dà zhǎng gōng zhǔ. jìn shān dōng zhū lù jiǔ. bǐng wǔ, bó yí jí sōu yàn zhē shā yún nán xíng shěng suǒ qiǎn yù mán shǐ zhě, chì zhuī bǔ zhī. dīng wèi, fēng hòu fù huǒ lǐ wù chá ér wèi wēi jìng wáng. wù shēn, yǐ xǔ shī jìng wèi zhōng shū zuǒ chéng zhōng zhèng shǐ féng hēng wèi zhōng shū cān zhī zhèng shì, réng zhōng zhèng shǐ. fèng yuán lù bái shuǐ xiàn báo. gǒng chāng lù fú qiāng xiàn dà yǔ, shān bēng. zhèn jiāng níng guó ruì zhōu guì zhōu nán ān níng hǎi nán fēng tán zhōu zhuō zhōu děng chù jī, zhèn liáng wǔ wàn yú shí. lǒng xī hàn zhōng qín zhōu jī, zhèn chāo sān wàn dìng.
夏四月丁亥,作吾殿。癸巳,和市牝馬有駒者萬匹。敕宿衛駝馬散牧民間者,歸官廄飼之。丁酉,濮州鄄城縣言城西堯冢上有佛寺,請徙之,不報。辛丑,加公主壽寧為皇姊大長公主。禁山東諸路酒。丙午,僰夷及蒐雁遮殺雲南行省所遣諭蠻使者,敕追捕之。丁未,封后父火里兀察兒為威靖王。戊申,以許師敬為中書左丞;中政使馮亨為中書參知政事,仍中政使。奉元路白水縣雹。鞏昌路伏羌縣大雨,山崩。鎮江、寧國、瑞州、桂州、南安、寧海、南豐、潭州、涿州等處飢,賑糧五萬餘石。隴西、漢中、秦州飢,賑鈔三萬錠。
wǔ yuè rén zǐ, chē lǐ táo lá mèng jí dà ā āi mán bīng wàn rén chéng xiàng kòu xiàn duǒ lá děng shí sì zhài, mù bāng lù mán bā miào lǜ bó yí wàn rén kòu xiàn dào bā hàn zhài, dū biān jiāng yán bèi zhī. guǐ chǒu, lóng yá mén mán qiǎn shǐ fèng biǎo gòng fāng wù. xīn wèi, bà jīng shī guān yù yán sì shí wǔ. gǎi hé jiān yán yùn sī wèi dà dū hé jiān děng lù dōu zhuǎn yùn yán shǐ sī. qiǎn chá nǎi shǐ yú zhōu wáng hé shì wáng shù. guǐ yǒu, róng zhōu fǒu quán dòng jí lóng dòng dòng cūn shān hēi jiāng zhū yáo wèi kòu, guǎng xī yuán shuài fǔ fā bīng tǎo zhī. bǐng zǐ, xù mài jié děng yǐ guó yòng bù zú, qǐng jiǎn jiù mǎ, tài wèi shì, jí jié zhū wáng làn cì, cóng zhī. cì qián dǐ qiè lián kǒu qiān rén chāo sān wàn dìng. zhè xī zhū jùn lín yǔ, jiāng hú shuǐ yì, mìng jiāng zhè xíng shěng jí dōu shuǐ yōng tián sī xìng yì shū xiè zhī. zhì jiàn yì shū yuàn yú chāng píng xiàn, sì táng liú fén. dà dū lù tán zhōu dà shuǐ, píng dì shēn zhàng yǒu wǔ chǐ, biàn liáng lù shí wǔ xiàn hé yì, jiāng líng lù jiāng yì, táo zhōu lín táo fǔ yǔ báo, tán zhōu xìng guó shǔ xiàn hàn, zhāng dé lù huáng, lóng xìng píng jiāng děng shí èr jùn jī, zhèn tiào mǐ sān shí èr wàn wǔ qiān yú shí. gǒng chāng lù lín táo fǔ jī, zhèn chāo wǔ wàn wǔ qiān dìng. liù yuè jǐ mǎo shuò, huáng zǐ shēng, mìng wū fú chú yú gōng. qì wàn suì shān diàn. jìng jiāng yáo wèi kòu, qiǎn guǎng xī xuān wèi sī fā bīng bǔ zhī. xīn sì, liǔ zhōu yáo wèi kòu, shù bīng tǎo zhǎn zhī. guǐ wèi, xún zhōu píng fǔ xiàn yáo wèi kòu, dá lǔ huā chì dōu jiān dōu jiān yáo tài hēng sǐ zhī. jiǎ shēn, gǎi fēng jiā wáng huǎng huǒ tiē mù ér wèi bìng wáng. bǐng xū, tián xīng fàn jǐng yuè xīng. bǐng shēn, zhōng shū cān zhī zhèng shì zuǒ tǎ bù tái yán: dà chén jiān lǐng jūn wù, qián gǔ suǒ wú. tiě shī yǐ yù shǐ dài fū, yě xiān tiē mù ér yǐ zhī shū mì yuàn shì, jiē lǐng wèi bīng, rú hǔ ér yì, gù chéng nì móu. jīn jūn wèi zhī zhí, qǐ wù yǐ dà chén lǐng zhī, shù xūn jiù zhī jiā dé yǐ bǎo quán. cóng zhī, réng cì bì bó yǐ jīng qí zhí. dīng yǒu, jìng jiāng yì níng xiàn jí qìng yuǎn ān fǔ sī mán yáo wèi kòu, chì shǒu jiāng bǔ zhī. xī zhōu mín zhào chǒu sī guō pú sà, yāo yán mí lēi fú dāng yǒu tiān xià, yǒu sī yǐ wén, mìng zōng zhèng fǔ xíng bù shū mì yuàn yù shǐ tái jí hé nán xíng shěng guān zá jū zhī. xīn chǒu, liǔ zhōu mǎ píng xiàn yáo wèi kòu, hú guǎng xíng shěng dū suǒ shǔ zhuī bǔ zhī. bǐng wǔ, tián xīng fàn jǐng. dīng wèi, lì dōu shuǐ yōng tián shǐ sī, jùn wú sōng èr jiāng. chì yíng zào wú yì wǔ wèi jūn shì, zhǐ yǐ wǔ wèi hǔ bì èr wèi gěi zhī. kāi nán zhōu ā zhǐ nòng āi péi mán bīng wèi kòu, mìng yún nán xíng shěng dū suǒ shǔ bīng bǔ zhī. tōng zhōu sān hé xiàn dà yǔ, shuǐ zhàng yú, tóng chuān fǔ mián jiāng zhōng jiāng shuǐ yì rù chéng guō, jì níng lù fén hé yì. qín zhōu qín ān shān yí. xīn zhōu lù hàn, jì nán hé jiān dōng chāng děng jiǔ jùn huáng, fèng yuán wèi huī lù jí yǒng píng tún tián fēng shàn chāng guó jì mín děng shǔ yǔ shāng jià, juān qí zū. jì níng xìng yuán níng xià nán kāng guī zhōu děng shí èr jùn jī, zhèn tiào mǐ qī wàn yú shí. zhèn xī wǔ jìng wáng bù jí liáo yáng shuǐ dá dá lù jī, zhèn liáng yī yuè.
五月壬子,車裡陶剌孟及大阿哀蠻兵萬人乘象寇陷朵剌等十四寨,木邦路蠻八廟率僰夷萬人寇陷倒八漢寨,督邊將嚴備之。癸丑,龍牙門蠻遣使奉表貢方物。辛未,罷京師官鬻鹽肆十五。改河間鹽運司為大都河間等路都轉運鹽使司。遣察乃使於周王和世〈王束〉。癸酉,融州否泉洞、吉龍洞、洞村山、黑江諸徭為寇,廣西元帥府發兵討之。丙子,旭邁傑等以國用不足,請減廄馬,汰衛士,及節諸王濫賜,從之。賜潛邸怯憐口千人鈔三萬錠。浙西諸郡霖雨,江湖水溢,命江浙行省及都水庸田司興役疏泄之。置諫議書院於昌平縣,祀唐劉蕡。大都路檀州大水,平地深丈有五尺,汴梁路十五縣河溢,江陵路江溢,洮州、臨洮府雨雹,潭州、興國屬縣旱,彰德路蝗,龍興、平江等十二郡飢,賑糶米三十二萬五千餘石。鞏昌路臨洮府飢,賑鈔五萬五千錠。六月己卯朔,皇子生,命巫祓除於宮。葺萬歲山殿。靜江徭為寇,遣廣西宣慰司發兵捕之。辛巳,柳州徭為寇,戍兵討斬之。癸未,潯州平甫縣徭為寇,達魯花赤都堅、都監姚泰亨死之。甲申,改封嘉王晃火帖木兒為並王。丙戌,填星犯井鉞星。丙申,中書參知政事左塔不台言:「大臣兼領軍務,前古所無。鐵失以御史大夫,也先帖木兒以知樞密院事,皆領衛兵,如虎而翼,故成逆謀。今軍衛之職,乞勿以大臣領之,庶勛舊之家得以保全。」從之,仍賜幣帛以旌其直。丁酉,靜江義寧縣及慶遠安撫司蠻徭為寇,敕守將捕之。息州民趙丑廝、郭菩薩,妖言彌勒佛當有天下,有司以聞,命宗正府、刑部、樞密院、御史台及河南行省官雜鞫之。辛丑,柳州馬平縣徭為寇,湖廣行省督所屬追捕之。丙午,填星犯井。丁未,立都水庸田使司,浚吳、松二江。敕營造毋役五衛軍士,止以武衛、虎賁二衛給之。開南州阿只弄、哀培蠻兵為寇,命雲南行省督所屬兵捕之。通州三河縣大雨,水丈余,潼川府綿江、中江水溢入城郭,冀寧路汾河溢。秦州秦安山移。新州路旱,濟南、河間、東昌等九郡蝗,奉元、衛輝路及永平屯田豐贍、昌國、濟民等署雨傷稼,蠲其租。濟寧、興元、寧夏、南康、歸州等十二郡飢,賑糶米七萬餘石。鎮西武靖王部及遼陽水達達路飢,賑糧一月。
qiū qī yuè wù shēn shuò, dà xiǎo chē lǐ mán lái xiàn xún xiàng. jǐ yǒu, cì zhū wáng yàn dà děng jīn chāo yǒu chà. gēng xū, qiǎn ā shī bó sì zhái shén yú běi bù xíng wò. jiǎ yín, qiǎn shǐ fèng zhào fēn yù yáo mán, zhèn kāng lù tǔ guān nǐ náng móu zhān lù tǔ guān sài qiū luó chū jiàng mù bāng lù tǔ guān bā miào jì jiàng fù pàn. huì xīng yú shàng dū sī tiān jiān. niǔ zé xǔ shī jìng biān lèi dì xùn chéng, qǐng yú jīng yán jìn jiǎng, réng bǐ huáng tài zǐ guān lǎn, yǒu zhǐ yì qí shū yǐ jìn. bǐng chén, xiǎng tài miào. bō zhōu mán lí píng ài děng jí qún yí wèi kòu, hú guǎng xíng shěng qǐng bīng tǎo zhī, bù xǔ, zhào bō zhōu xuān fǔ shǐ yáng yě lǐ bù huā zhāo yù zhī. wù wǔ, qiǎn shǐ dài sì lóng hǔ wǔ dāng èr shān. jǐ wèi, zhì chē lǐ jūn mín zǒng guǎn fǔ, yǐ tǔ rén hán sài wèi zǒng guǎn, pèi jīn hǔ fú. zhōng shū shěng chén yán: wǎng suì zhēng yáo, lián fǎng sī hé qí làn shā, jīn fán chū shī, qǐng lián fǎng sī guān yī yuán lì jūn jiū zhèng. cóng zhī. gēng shēn, yǐ gōng rén èr cì fān wáng qiè bié. guǐ hài, xiū dà qián yuán sì. yǐ xǔ shī jìng jí láng zhōng mǎi lǘ jiān jīng yán guān. guǎng xī zhū yáo kòu chéng yì, qiǎn hú guǎng xíng shěng zuǒ chéng qǐ zhù bīng bù shàng shū lǐ dà chéng zhōng shū shè rén mǎi lǘ jiāng bīng èr wàn èr qiān rén tǎo zhī, réng yǐ zhū wáng wò ěr duǒ hǎn jiān qí jūn. hǎi běi yáo qiú pán jí xiáng kòu yáng chūn xiàn, mìng jiāng xī xíng shěng dū bīng bǔ zhī. gēng wǔ, yǐ guó yòng bù zú, bà shū jīn zì cáng jīng. wēi chǔ dà lǐ zhū mán wèi kòu, yún nán xíng shěng qǐng chū shī, bù yǔn, qiǎn yì lá mǎ dān děng shǐ dà lǐ, pǔ yán shí lì děng shǐ wēi chǔ, zhāo yù zhī. sī zhōu dòng mán yáng yín qiān děng lái xiàn fāng wù. fēng fù mǎ bèi luó tiē mù ér zhī shū mì yuàn shì huǒ shā bìng wèi jùn wáng. xīn wèi, lì hé nán xíng dū shuǐ jiān. shēn jìn hàn rén cáng zhí bīng zhàng, yǒu jūn jí zhě, chū zhēng zé gěi zhī, hái, fù guī yú guān. rén shēn, yù shǐ tái chén yán: lián fǎng sī lì jūn, fēi shì zǔ jiù zhì. jiǎ hú yù bǎo, xī sēng xiū fó shì, suǒ fèi bù zhī, yú guó wú yì, bìng yí chú bà. cóng zhī. chì tài fù duǒ tái tài bǎo tū hū lǔ rì zhì jìn zhōng jí yì guó shì. yáo mán pān bǎo kòu xín jīn yì níng lái bīn zhū xiàn, mìng guǎng xī shǒu jiāng bǔ zhī. qìng yuǎn xī dòng mín jī, fā mǐ èr wàn wǔ bǎi shí, píng jià tiào zhī. chì shān dōng zhōu xiàn shōu yǎng liú mín yí qì zǐ nǚ. yán ān fū zhōu suī dé gǒng chāng děng chù yǔ báo, bān yáng xīn chéng xiàn huáng, zōng rén wèi tún tián yǔn shuāng shā hé, suī zhōu hé jué, shùn dé biàn liáng dé ān rǔ níng zhū lù hàn, miǎn qí zū. méi zhōu ráo zhōu zhèn jiāng bīn zhōu zhū lù jī, zhèn tiào mǐ sān wàn yú shí. bā yuè wù zǐ, xiū shàng dōu xiāng diàn. xīn mǎo, yún nán bái yí kòu yún lóng zhōu. guǐ sì, suì xīng fàn tiān zūn. xīn chǒu, qiǎn shǐ dài sì yuè dú míng shān dà chuān. chì: zhū wáng sī rù jīng zhě, wù gōng qí suǒ yòng zhū bù qǔ sù wèi sī rù jīng zhě, zuì zhī. mìng dù zhī jiān tài ā tǎ chì suǒ zhǎng tuó mǎ, yú wài jùn sì zhī. dà dū lù tán zhōu gǒng chāng fǔ jìng níng xiàn yán ān lù ān sāi xiàn yǔ báo, wèi huī lù jí xiàn hé yì. nán ēn zhōu qióng zhōu jī, zhèn liáng yī yuè. lín jiāng lù guī dé fǔ jī, zhèn liáng èr yuè. héng zhōu jiàn chāng yuè zhōu jī, zhèn tiào mǐ yī wàn sān qiān dàn.
秋七月戊申朔,大、小車裡蠻來獻馴象。己酉,賜諸王燕大等金、鈔有差。庚戌,遣阿失伯祀宅神於北部行幄。甲寅,遣使奉詔分諭徭蠻,鎮康路土官你囊、謀粘路土官賽丘羅出降;木邦路土官八廟既降復叛。翽星於上都司天監。紐澤、許師敬編類《帝訓》成,請於經筵進講,仍俾皇太子觀覽,有旨譯其書以進。丙辰,享太廟。播州蠻黎平愛等集群夷為寇,湖廣行省請兵討之,不許,詔播州宣撫使楊也里不花招諭之。戊午,遣使代祀龍虎、武當二山。己未,置車裡軍民總管府,以土人寒賽為總管,佩金虎符。中書省臣言:「往歲征徭,廉訪司劾其濫殺,今凡出師,請廉訪司官一員蒞軍糾正。」從之。庚申,以宮人二賜藩王怯別。癸亥,修大乾元寺。以許師敬及郎中買驢兼經筵官。廣西諸徭寇城邑,遣湖廣行省左丞乞住、兵部尚書李大成、中書舍人買驢將兵二萬二千人討之,仍以諸王斡耳朵罕監其軍。海北徭酋盤吉祥寇陽春縣,命江西行省督兵捕之。庚午,以國用不足,罷書金字《藏經》。威楚、大理諸蠻為寇,雲南行省請出師,不允,遣亦剌馬丹等使大理,普顏實立等使威楚,招諭之。思州洞蠻楊銀千等來獻方物。封駙馬孛羅帖木兒、知樞密院事火沙並為郡王。辛未,立河南行都水監。申禁漢人藏執兵仗,有軍籍者,出征則給之,還,復歸於官。壬申,御史台臣言:「廉訪司蒞軍,非世祖舊制。賈胡鬻寶,西僧修佛事,所費不支,於國無益,並宜除罷。」從之。敕太傅朵台、太保禿忽魯日至禁中集議國事。徭蠻潘寶寇鐔津、義寧、來賓諸縣,命廣西守將捕之。慶遠溪洞民飢,發米二萬五百石,平價糶之。敕山東州縣收養流民遺棄子女。延安、鄜州、綏德、鞏昌等處雨雹,般陽新城縣蝗,宗仁衛屯田隕霜殺禾,睢州河決,順德、汴梁、德安、汝寧諸路旱,免其租。梅州、饒州、鎮江、邠州諸路飢,賑糶米三萬餘石。八月戊子,修上都香殿。辛卯,雲南白夷寇雲龍州。癸巳,歲星犯天樽。辛丑,遣使代祀岳瀆名山大川。敕:「諸王私入京者,勿供其所用;諸部曲宿衛私入京者,罪之。」命度支監汰阿塔赤所掌駝馬,於外郡飼之。大都路檀州、鞏昌府靜寧縣、延安路安塞縣雨雹,衛輝路汲縣河溢。南恩州、瓊州飢,賑糧一月。臨江路、歸德府飢,賑糧二月。衡州、建昌、岳州飢,賑糶米一萬三千石。
jiǔ yuè wù shēn shuò, fēn tiān xià wèi shí bā dào, qiǎn shǐ xuān fǔ. zhào yuē: zhèn zhī chéng hóng yè, sù yè wéi yín, fán suǒ yǐ tú zhì zhě, xī zūn zǔ zōng chéng xiàn. nǎng lǚ zhào zhōng wài bǎi sī, xuān bù dé zé, juān fù xiáng xíng, zhèn xù pín mín, sī yǔ lí yuán gòng xiǎng yǒu shēng zhī lè. shàng lǜ yǒu sī wèi tǐ zhèn yì, shù zhèng huò què, huì zé wèi qià, chéng xuān zhě shī yú fǔ suī, sī xiàn zhě dài yú jiū chá, bǐ wú mín zhòng kùn, zhèn shén mǐn yān. jīn qiǎn fèng shǐ xuān fǔ, fēn háng zhū dào, àn wèn guān lì bù fǎ, xún mín jí kǔ, shěn lǐ yuān zhì, fán kě yǐ xìng lì chú hài, cóng yí jǔ xíng. yǒu zuì zhě, sì pǐn yǐ shàng tíng zhí shēn qǐng, wǔ pǐn yǐ xià jiù biàn chù jué. qí yǒu zhèng jī yóu yì, jì huì jī qiū yuán, cái kān fǔ zhì zhě, jù yǐ míng wén. yǐ hú guǎng xíng shěng cān zhī zhèng shì mǎ hé mǒu hé dōng xuān wèi shǐ lǐ chù gōng zhī liǎng zhè jiāng dōng dào, jiāng dōng dào lián fǎng shǐ duǒ liè tū tài shǐ yuàn shǐ qí lǚ qiān zhī jiāng xī fú jiàn dào, dōu gōng dé shǐ jǔ lín bó jīng hú xuān wèi shǐ méng bì zhī jiāng nán hú guǎng dào, lǐ bù shàng shū lǐ jiā nú gōng bù shàng shū zhū fén zhī hé nán jiāng běi dào, tóng zhī shū mì yuàn shì ā jí lá yù shǐ zhōng chéng cáo lì zhī yàn nán shān dōng dào, tài zǐ zhān shì bié tiē mù ér xuān huī yuàn pàn hán ràng zhī hé dōng shǎn xī dào, lì bù shàng shū nà hā chū dǒng nè zhī shān běi liáo dōng dào, shǎn xī yán yùn shǐ zhòng jiā nú zhōng shū duàn shì guān hán tíng mào zhī yún nán shěng, hú nán xuān wèi shǐ hán shí jì níng lù zǒng guǎn liú wén zhī gān sù shěng, shān dōng xuān wèi shǐ tū sī tiē mù ér shǎn xī xíng shěng zuǒ chéng lián dūn zhī sì chuān shěng, hàn lín shì jiǎng xué shì tiē mù ér bù huā mì shū qīng wú bǐng dào zhī jīng jī dào. yǐ jùn xiàn jī, zhào yùn sù shí wǔ wàn shí zhù bīn hé zhū cāng, yǐ bèi zhèn jiù, réng chì yǒu sī zhì yì cāng. jìn dà dū shùn dé wèi huī děng shí jùn niàng jiǔ. mù fù mín rù sù bài guān, èr qiān dàn cóng qī pǐn, qiān dàn zhèng bā pǐn, wǔ bǎi shí cóng bā pǐn, sān bǎi shí zhèng jiǔ pǐn, bù yuàn shì zhě jīng qí mén. zhū wáng wò jí qiǎn shǐ gòng jīn fú tú. jǐ yǒu, hǎi yùn jiāng nán liáng bǎi qī shí wàn shí zhì jīng shī. gēng xū, fù shàng chéng sì guāng lù sì wèi zhèng sān pǐn, gěi yín yìn. guǐ chǒu, chē jià zhì dà dū. qiǎn shǐ sì hǎi shén tiān fēi. jiǎ yín, jìn jī mín jié biǎn yán shè, shāng rén zhě zhàng yī bǎi, zhe wèi lìng. yǐ mǎo, xiǎng tài miào. jǐ wèi, cén shì xìng shàng yán, zì míng bù fǎn, qǐng zhì méng gǔ hàn rén jiān èr guān, zhào yōu cóng zhī. rén xū, zhū wáng yá jí gòng mǎ. dīng chǒu, jùn hé jiān chén yù dài hé. guǎng xī yáo kòu bīn zhōu. lǐ bù yuán wài láng yuán yǒng zhēn yán: tiě shī shì nì, jiē yóu tiě mù dié ér shǐ huò, qǐng míng qí zuì, réng lù fù shǐ guǎn, yǐ wèi rén chén zhī jiè. hàn zhōng dào wén zhōu lín yǔ, shān bēng. tán zhōu yǔ báo, kāi yuán lù sān hé yì, qióng zhōu nán ān dé qìng zhū lù jī, zhèn liáng chāo yǒu chà.
九月戊申朔,分天下為十八道,遣使宣撫。詔曰:「朕祗承洪業,夙夜惟寅,凡所以圖治者,悉遵祖宗成憲。曩屢詔中外百司,宣布德澤,蠲賦詳刑,賑恤貧民,思與黎元共享有生之樂。尚慮有司未體朕意,庶政或闕,惠澤未洽,承宣者失於撫綏,司憲者怠於糾察,俾吾民重困,朕甚憫焉。今遣奉使宣撫,分行諸道,按問官吏不法,詢民疾苦,審理冤滯,凡可以興利除害,從宜舉行。有罪者,四品以上停職申請,五品以下就便處決。其有政績尤異,暨晦跡丘園,才堪輔治者,具以名聞。」以湖廣行省參知政事馬合某、河東宣慰使李處恭之兩浙江東道,江東道廉訪使朵列禿、太史院使齊履謙之江西福建道,都功德使舉林伯、荊湖宣慰使蒙弼之江南湖廣道,禮部尚書李家奴、工部尚書朱蕡之河南江北道,同知樞密院事阿吉剌、御史中丞曹立之燕南山東道,太子詹事別帖木兒、宣徽院判韓讓之河東陝西道,吏部尚書納哈出、董訥之山北遼東道,陝西鹽運使眾家奴、中書斷事官韓庭茂之雲南省,湖南宣慰使寒食、冀寧路總管劉文之甘肅省,山東宣慰使禿思帖木兒、陝西行省左丞廉惇之四川省,翰林侍講學士帖木兒不花、秘書卿吳秉道之京畿道。以郡縣飢,詔運粟十五萬石貯瀕河諸倉,以備賑救,仍敕有司治義倉。禁大都、順德、衛輝等十郡釀酒。募富民入粟拜官,二千石從七品,千石正八品,五百石從八品,三百石正九品,不願仕者旌其門。諸王斡即遣使貢金浮圖。己酉,海運江南糧百七十萬石至京師。庚戌,復尚乘寺、光祿寺為正三品,給銀印。癸丑,車駕至大都。遣使祀海神天妃。甲寅,禁饑民結扁檐社,傷人者杖一百,著為令。乙卯,享太廟。己未,岑世興上言,自明不反,請置蒙古、漢人監貳官,詔優從之。壬戌,諸王牙即貢馬。丁丑,浚河間陳玉帶河。廣西徭寇賓州。禮部員外郎元永貞言:「鐵失弒逆,皆由鐵木迭兒始禍,請明其罪,仍錄付史館,以為人臣之戒。」漢中道文州霖雨,山崩。檀州雨雹,開元路三河溢,瓊州、南安、德慶諸路飢,賑糧、鈔有差。
dōng shí yuè wù yín shuò, zhāng guī guī bǎo dìng shàng zhǒng, yǐ bìng cí lù, bù yǔn. cén shì xìng jí zi tiě mù ér lǜ zhòng kòu shàng lín děng zhōu, mìng fǔ yù zhī. rén wǔ, jìn chéng dū lù niàng jiǔ. guǐ wèi, yǐ dào lá shā wèi yù shǐ dài fū. dīng hài, xiǎng tài miào. jǐ chǒu, cì ēn píng wáng tǎ sī bù huā bù chāo wǔ qiān dìng. rén chén, yíng huò fàn dī. guǐ sì, tián xīng tuì fàn jǐng. bō zhōu kǎi lí miáo lǜ zhū zhài miáo liáo wèi kòu. yǐ wèi, huáng hòu yì lián zhēn bā lá shòu fú jiè yú dì shī. dīng yǒu, guǎng xī liáo qiú hé tóng jiàng, qǐng fáng biān zì xiào, cóng zhī. yǐ sì, níng yuǎn zhī zhōu tiān chā yán, ān nán guó tǔ guān yā nà gōng lüè qí mù mò zhū zhài, qǐng zhì zhī, chì ān nán shì zǐ yù yā nà guī qí fú. bǐng chén, níng xià lù cáo zhōu shǔ xiàn shuǐ, bà zhōu qú zhōu lù jī, zhèn liáng èr yuè.
冬十月戊寅朔,張珪歸保定上冢,以病辭祿,不允。岑世興及子鐵木兒率眾寇上林等州,命撫諭之。壬午,禁成都路釀酒。癸未,以倒剌沙為御史大夫。丁亥,享太廟。己丑,賜恩平王塔思不花部鈔五千錠。壬辰,熒惑犯氐。癸巳,填星退犯井。播州凱黎苗率諸寨苗、獠為寇。乙未,皇后亦憐真八剌受佛戒於帝師。丁酉,廣西獠酋何童降,請防邊自效,從之。乙巳,寧遠知州添插言,安南國土官押那攻掠其木末諸寨,請治之,敕安南世子諭押那歸其俘。丙辰,寧夏路、曹州屬縣水,霸州、衢州路飢,賑糧二月。
shí yī yuè wù shēn, zhōu wáng hé shì wáng shù qiǎn shǐ yǐ bào lái xiàn. gǎi zhǎng níng jūn wèi zhōu. gēng xū, xù mài jié yǐ suì jī qǐng bà huáng hòu shàng dōu yíng shàn, cóng zhī. niǔ zé yǐ bìng qǐ bà, bù yǔn. bǐng chén, guō pú sà děng fú zhū, zhàng liú qí dǎng. dīng sì, xìng dà chéng huá pǔ qìng sì, sì zhāo xiàn yuán shèng huáng hòu yú yǐng táng, cì sēng chāo qiān dìng. cén shì xìng jié bā fān mán bān guāng jīn děng hé bīng gōng shí tóu děng zhài, chì diào bīng yù zhī. bā fān xuān wèi sī guān shī bèi zuò zuì. wù wǔ, tián xīng tuì fàn jǐng sù yuè xīng. jǐ wèi, zhào zhěng chì tái gāng. gēng shēn, wō bó lái hù shì. guǎng xī dào xuān wèi shǐ huò yáo qiú pān bǎo xià yù, qí dì pān jiàn suì kòu liǔ zhōu, mìng hú guǎng xíng shěng zuǒ chéng qǐ zhù bǔ zhī. rén xū, chì jūn mín guān yīn xí zhě, yóu běn guàn tú zōng zhī, shēn qǐng quán shòu. bǐng yín, dào lá shā fù wèi zhōng shū zuǒ chéng xiàng, jiā kāi fǔ yí tóng sān sī lù jūn guó zhòng shì. dīng mǎo, bà měng shān yín yě tí jǔ sī, mìng ruì zhōu lù lǐng zhī. rén shēn, cì zhū wáng bù sài yīn chāo èr wàn dìng bó bǎi pǐ. zhū wáng wò ěr duǒ hǎn qiǎn shǐ yǐ zhuī bǔ guǎng xī yáo kòu shàng wén, dì yuē: zhèn zì jí wèi, lèi zhào tiān xià mǐn xù lí yuán, wéi guǎng yáo lǚ pàn, shā lüè liáng mín, gù mìng wò ěr duǒ hǎn děng tǎo zhī. jīn wén yíng jiàng zhě shén zhòng, yí gèng yǐ ēn fǔ zhī. ruò guǒ bù quān, yán bīng zhuī bǔ. jīng shī jī, zhèn tiào mǐ sì shí wàn shí. nèi jùn jī, zhèn chāo shí wàn dìng mǐ wǔ wàn shí. hé jiān zhū jùn liú mín jiù shí tōng huǒ èr zhōu, mìng yǒu sī cún xù zhī. háng zhōu lù huǒ, zhèn pín mín liáng yī yuè. cháng dé lù shuǐ, mín jī, zhèn liáng wàn yī qiān liù bǎi shí.
十一月戊申,周王和世〈王束〉遣使以豹來獻。改長寧軍為州。庚戌,旭邁傑以歲飢請罷皇后上都營繕,從之。紐澤以病乞罷,不允。丙辰,郭菩薩等伏誅,杖流其黨。丁巳,幸大承華普慶寺,祀昭獻元聖皇后於影堂,賜僧鈔千錠。岑世興結八番蠻班光金等合兵攻石頭等寨,敕調兵御之。八番宣慰司官失備坐罪。戊午,填星退犯井宿鉞星。己未,詔整飭台綱。庚申,倭舶來互市。廣西道宣慰使獲徭酋潘寶下獄,其弟潘見遂寇柳州,命湖廣行省左丞乞住捕之。壬戌,敕軍民官蔭襲者,由本貫圖宗支,申請銓授。丙寅,倒剌沙復為中書左丞相,加開府儀同三司、錄軍國重事。丁卯,罷蒙山銀冶提舉司,命瑞州路領之。壬申,賜諸王不賽因鈔二萬錠、帛百匹。諸王斡耳朵罕遣使以追捕廣西徭寇上聞,帝曰:「朕自即位,累詔天下憫恤黎元,惟廣徭屢叛,殺掠良民,故命斡耳朵罕等討之。今聞迎降者甚眾,宜更以恩撫之。若果不悛,嚴兵追捕。」京師飢,賑糶米四十萬石。內郡飢,賑鈔十萬錠、米五萬石。河間諸郡流民就食通、漷二州,命有司存恤之。杭州路火,賑貧民糧一月。常德路水,民飢,賑糧萬一千六百石。
shí èr yuè wù yín, yǐ tǎ shī tiē mù ér wèi zhōng shū yòu chéng xiàng. guǐ wèi, jiā tǎ shī tiē mù ér kāi fǔ yí tóng sān sī shàng zhù guó lù jūn guó zhòng shì jiān xiū guó shǐ, fēng jì guó gōng. zhū wáng bù sài yīn qiǎn shǐ gòng zhū, cì chāo èr wàn dìng. yǐ yǒu, dì fù shòu fú jiè yú dì shī. yíng huò fàn tiān jiāng, chén xīng fàn jiàn xīng. dīng hài, xiū lù dǐng diàn. zhèn nán wáng tuō bù huā hōng, qiǎn zhōng shū píng zhāng zhèng shì nǎi mǎ dǎi shè zhèn qí dì. zhōng shū shěng chén yán shān dōng shǎn xī hú guǎng dì jiē róng yí, qǐng yì xuǎn zōng shì wǎng zhèn, cóng zhī. shēn jìn tú chèn, sī cáng bù xiàn zhě zuì zhī. guǐ sì, jīng shī duō dào, tǎ shī tiē mù ér qǐng chù jué zhòng qiú, zēng diào luó zú, réng lì bǔ dào shǎng gé, cóng zhī. jiǎ wǔ, tài bái fàn lěi bì zhèn. zhào zhāng guī yú bǎo dìng. dīng yǒu, jiā niǔ zé zhī shū mì yuàn shì, yǔ mǎ mǒu shā bìng kāi fǔ yí tóng sān sī. chí ruì zhōu lù jiǔ jìn. zuǒ chéng qǐ zhù zhū wáng wò ěr duǒ hǎn zhēng yáo zéi, bài zhī. yuán jiāng lù tǔ guān pǔ shān wèi kòu, mìng shù bīng bǔ zhī. rén yín, dà níng lù fèng xiáng fǔ jī, jìn niàng jiǔ. yòu chéng zhào jiǎn qǐng xíng qū tián fǎ yú nèi dì, yǐ sòng dǒng wèi suǒ biān jiù huāng huó mín shū bān zhōu xiàn. jì nán yán chuān èr lù jī, zhèn chāo sān qiān wǔ bǎi dìng. huì zhōu háng zhōu děng chù jī, zhèn tiào yǒu chà. shì suì, shǎn xī fǔ yǔ báo, yù hé shuǐ yì. yǐ gù hàn lín xué shì bù huā zhōng zhèng shǐ pǔ yán dǔ zhǐ huī shǐ bo yán hū lǐ wèi tiě shī děng suǒ xì sǐ, zèng gōng chén hào jí jiē xūn jué shì.
十二月戊寅,以塔失帖木兒為中書右丞相。癸未,加塔失帖木兒開府儀同三司、上柱國、錄軍國重事、監修國史,封薊國公。諸王不賽因遣使貢珠,賜鈔二萬錠。乙酉,帝復受佛戒於帝師。熒惑犯天江,辰星犯建星。丁亥,修鹿頂殿。鎮南王脫不花薨,遣中書平章政事乃馬歹攝鎮其地。中書省臣言山東、陝西、湖廣地接戎夷,請議選宗室往鎮,從之。申禁圖讖,私藏不獻者罪之。癸巳,京師多盜,塔失帖木兒請處決重囚,增調邏卒,仍立捕盜賞格,從之。甲午,太白犯壘壁陣。召張珪於保定。丁酉,加紐澤知樞密院事,與馬某沙並開府儀同三司。弛瑞州路酒禁。左丞乞住、諸王斡耳朵罕征徭賊,敗之。元江路土官普山為寇,命戍兵捕之。壬寅,大寧路鳳翔府飢,禁釀酒。右丞趙簡請行區田法於內地,以宋董煟所編《救荒活民書》頒州縣。濟南、延川二路飢,賑鈔三千五百錠。惠州、杭州等處飢,賑糶有差。是歲,陝西府雨雹,御河水溢。以故翰林學士不花、中政使普顏篤、指揮使卜顏忽里為鐵失等所系死,贈功臣號及階勳爵諡。