míng zōng
◎明宗
míng zōng yì xiàn jǐng xiào huáng dì, huì hé shì wáng shù, wǔ zōng zhǎng zi yě. mǔ yuē rén xiàn zhāng shèng huáng hòu, yì qǐ liè shì. chéng zōng dà dé sān nián, mìng wǔ zōng fǔ jūn běi biān, dì yǐ sì nián shí yī yuè rén zǐ shēng. chéng zōng bēng, shí yī nián, wǔ zōng rù jì dà tǒng, lì rén zōng wèi huáng tài zǐ, mìng yǐ cì chuán yú dì. wǔ zōng bēng, rén zōng lì, yán yòu sān nián chūn, yì jiàn dōng gōng, shí chéng xiàng tiě mù dié ér yù gù wèi qǔ chǒng, nǎi yì lì yīng zōng wèi huáng tài zǐ, yòu yǔ tài hòu xìng chén shí liè mén zèn dì yú liǎng gōng, jìn rùn jiǔ zhī, qí jì suì xíng. yú shì fēng dì wèi zhōu wáng, chū zhèn yún nán. zhì cháng shì fǔ guān shǔ, yǐ yáo shòu zhōng shū zuǒ chéng xiàng tū hū lǔ dà sī tú wò ěr duǒ zhōng zhèng shǐ shàng jiā nú shān běi liáo yáng děng lù méng gǔ jūn wàn hù bèi luó hàn lín shì jiǎng xué shì jiào huà děng bìng wèi cháng shì, zhōng wèi qīn jūn dōu zhǐ huī shǐ táng wù bīng bù shàng shū sài hǎn bā dōu lǔ wèi zhōng wèi, réng zhì zī yì jì shì gè èr yuán, qiǎn jiù zhèn. shì nián dōng shí yī yuè, dì cì yán ān, tū hū lǔ shàng jiā nú bèi luó jí wǔ zōng jiù chén lí rì shā bù dīng hā bā ér tū děng jiē lái huì. jiào huà móu yuē: tiān xià zhě, wǒ wǔ huáng zhī tiān xià yě, chū zhèn zhī shì, běn fēi shàng yì, yóu zuǒ yòu gòu jiān zhì rán. qǐng yǐ qí gù bái xíng shěng, bǐ wén zhī cháo tíng, shù kě dù sè lí jiān, bù rán, shì biàn pǒ cè. suì yǔ shù qí chí qù. xiān shì, ā sī hǎn wèi tài shī, tiě mù dié ér duó qí wèi, chū zhī wèi shǎn xī xíng shěng chéng xiàng, jí jiào huà děng zhì, jí yǔ píng zhāng zhèng shì tǎ chá ér xíng tái yù shǐ dài fū tuō lǐ bó zhōng chéng tuō huān, xī fā guān zhōng bīng, fēn dào zì tóng guān hé zhōng fǔ rù. yǐ ér tǎ chá ér tuō huān xí shā ā sī hǎn jiào huà yú hé zhōng, dì suì xī xíng, zhì běi biān jīn shān. xī běi zhū wáng chá ā tái děng wén dì zhì, xián lǜ zhòng lái fù. dì zhì qí bù, yǔ dìng yuē shù, měi suì dōng jū zā yán, xià jū wò luó wò chá shān, chūn zé mìng cóng zhě gēng yú yě ní, shí yú nián jiān, biān jìng níng mì.
明宗翼獻景孝皇帝,諱和世〈王束〉,武宗長子也。母曰仁獻章聖皇后,亦乞烈氏。成宗大德三年,命武宗撫軍北邊,帝以四年十一月壬子生。成宗崩,十一年,武宗入繼大統,立仁宗為皇太子,命以次傳於帝。武宗崩,仁宗立,延祐三年春,議建東宮,時丞相鐵木迭而欲固位取寵,乃議立英宗為皇太子,又與太后幸臣識烈門譖帝於兩宮,浸潤久之,其計遂行。於是封帝為周王,出鎮雲南。置常侍府官屬,以遙授中書左丞相禿忽魯、大司徒斡耳朵、中政使尚家奴、山北遼陽等路蒙古軍萬戶孛羅、翰林侍講學士教化等並為常侍,中衛親軍都指揮使唐兀、兵部尚書賽罕八都魯為中尉,仍置諮議、記室各二員,遣就鎮。是年冬十一月,帝次延安,禿忽魯、尚家奴、孛羅及武宗舊臣厘日、沙不丁、哈八兒禿等皆來會。教化謀曰:「天下者,我武皇之天下也,出鎮之事,本非上意,由左右構間致然。請以其故白行省,俾聞之朝廷,庶可杜塞離間,不然,事變叵測。」遂與數騎馳去。先是,阿思罕為太師,鐵木迭兒奪其位,出之為陝西行省丞相,及教化等至,即與平章政事塔察兒、行台御史大夫脫里伯、中丞脫歡,悉發關中兵,分道自潼關、河中府入。已而塔察兒、脫歡襲殺阿思罕、教化於河中,帝遂西行,至北邊金山。西北諸王察阿台等聞帝至,咸率眾來附。帝至其部,與定約束,每歲冬居紥顏,夏居斡羅斡察山,春則命從者耕於野泥,十餘年間,邊境寧謐。
yán yòu qī nián, rén zōng bēng, yīng zōng sì lì. shì suì xià sì yuè bǐng yín, zi tuǒ huān tiē mù ěr shēng, shì wèi zhì zhèng dì. zhì zhì sān nián bā yuè guǐ hài, yù shǐ dài fū tiě shī děng shì yīng zōng, jìn wáng yě sūn tiě mù ér zì lì wèi huáng dì, gǎi yuán tài dìng. wǔ yuè, qiǎn shǐ hù cóng huáng hòu bā bù shā zhì zì jīng shī. èr nián, dì dì tú tiē mù ěr yǐ huái wáng chū jū yú jiàn kāng. sān nián sān yuè guǐ yǒu, zi yì lín zhì bān shēng, shì wèi níng zōng.
延祐七年,仁宗崩,英宗嗣立。是歲夏四月丙寅,子妥歡帖木爾生,是為至正帝。至治三年八月癸亥,御史大夫鐵失等弒英宗,晉王也孫鐵木兒自立為皇帝,改元泰定。五月,遣使扈從皇后八不沙至自京師。二年,帝弟圖帖睦爾以懷王出居於建康。三年三月癸酉,子懿璘質班生,是為寧宗。
suì wù chén qī yuè gēng wǔ, tài dìng huáng dì bēng yú shàng dōu, dào lá shā zhuān quán zì yòng, yú yuè bù lì jūn, cháo yě yí jù. shí qiān shū mì yuàn shì yàn tiě mù ér liú shǒu jīng shī, suì móu jǔ yì. bā yuè jiǎ wǔ lí míng, zhào bǎi guān jí xìng shèng gōng, bīng jiē lù rèn, hào yú zhòng yuē: wǔ huáng yǒu shèng zi èr rén, xiào yǒu rén wén, tiān xià guī xīn, dà tǒng suǒ zài, dāng yíng lì zhī, bù cóng zhě sǐ! nǎi fù píng zhāng wū bó dū lá bó yán chá ér, yǐ zhōng shū zuǒ chéng duǒ duǒ cān zhī zhèng shì wáng shì xī děng xià yú yù. yàn tiě mù ér yǔ xī ān wáng ā lá tè nà shī lǐ gù shǒu nèi tíng. yú shì dì fāng yuǎn zài shā mò, cù wèi néng zhì, lǜ shēng tā biàn, nǎi yíng dì dì huái wáng yú jiāng líng, qiě xuān yán yǐ qiǎn shǐ běi yíng dì, yǐ ān zhòng xīn. fù jiǎo chēng dì suǒ qiǎn shǐ zhě zì běi fāng lái, yún zhōu wáng cóng zhū wáng bīng zhěng jià nán yuán, dàn xī jí zhì yǐ. dīng sì, huái wáng rù jīng shī, qún chén qǐng zhèng dà tǒng, gù ràng yuē: dà xiōng zài běi, yǐ zhǎng yǐ dé, dāng yǒu tiān xià. bì bù dé yǐ, dāng míng yǐ zhèn zhì bō gào zhōng wài. jiǔ yuè rén shēn, huái wáng jí wèi, shì wèi wén zōng, gǎi yuán tiān lì, zhào tiān xià yuē: jǐn qí dà xiōng zhī zhì, yǐ suì zhèn gù ràng zhī xīn. shí dào lá shā zài shàng dōu, lì tài dìng huáng dì zi wèi huáng dì, nǎi qiǎn bīng fēn dào fàn dà dū, ér liáng wáng wáng chán yòu chéng xiàng dá shī tiě mù ér yù shǐ dài fū niǔ zé tài wèi bù huā děng bīng jiē cì yú yú lín, yàn tiē mù ér yǔ qí dì sā dūn zi táng qí shì děng, shuài shī yǔ zhàn, lǚ bài zhī. shàng dōu bīng jiē kuì. shí yuè xīn chǒu, qí wáng yuè lǔ tiē mù ér yuán shuài bù huā tiē mù ér yǐ bīng wéi shàng dōu, dào lá shā nǎi fèng huáng dì bǎo chū jiàng, liǎng jīng dào lù shǐ tōng. yú shì wén zōng qiǎn hā sàn jí sā dí děng xiāng jì lái yíng, shuò mò zhū wáng jiē quàn dì nán hái jīng shī, suì fā běi biān. zhū wáng chá ā tái yán biān yuán shuài duǒ liè niē wàn hù mǎi lǘ děng, xián shuài shī hù xíng, jiù chén bèi luó shàng jiā nú hā bā ér tū jiē cóng. zhì jīn shān, lǐng běi xíng shěng píng zhāng zhèng shì pō pí fèng yíng, wǔ níng wáng chè chè tū qiān shū mì yuàn shì tiē mù ér bù huā jì zhì. nǎi mìng bèi luó rú jīng shī, liǎng jīng zhī mín wén dì shǐ zhě zhì, huān hū gǔ wǔ yuē: wú tiān zǐ shí zì běi lái yǐ! zhū wáng jiù chén zhēng xiān yíng yè, suǒ zhì chéng jù.
歲戊辰七月庚午,泰定皇帝崩於上都,倒剌沙專權自用,逾月不立君,朝野疑懼。時僉樞密院事燕鐵木兒留守京師,遂謀舉義。八月甲午黎明,召百官集興聖宮,兵皆露刃,號於眾曰:「武皇有聖子二人,孝友仁文,天下歸心,大統所在,當迎立之,不從者死!」乃縛平章烏伯都剌、伯顏察兒,以中書左丞朵朵、參知政事王士熙等下於獄。燕鐵木兒與西安王阿剌忒納失里固守內廷。於是帝方遠在沙漠,猝未能至,慮生他變,乃迎帝弟懷王於江陵,且宣言已遣使北迎帝,以安眾心。復矯稱帝所遣使者自北方來,雲周王從諸王兵整駕南轅,旦夕即至矣。丁巳,懷王入京師,群臣請正大統,固讓曰:「大兄在北,以長以德,當有天下。必不得已,當明以朕志播告中外。」九月壬申,懷王即位,是為文宗,改元天曆,詔天下曰:「謹俟大兄之至,以遂朕固讓之心。」時倒剌沙在上都,立泰定皇帝子為皇帝,乃遣兵分道犯大都,而梁王王禪、右丞相答失鐵木兒、御史大夫紐澤、太尉不花等兵皆次於榆林,燕帖木兒與其弟撒敦、子唐其勢等,帥師與戰,屢敗之。上都兵皆潰。十月辛丑,齊王月魯帖木兒、元帥不花帖木兒以兵圍上都,倒剌沙乃奉皇帝寶出降,兩京道路始通。於是文宗遣哈散及撒迪等相繼來迎,朔漠諸王皆勸帝南還京師,遂發北邊。諸王察阿台、沿邊元帥朵烈捏、萬戶買驢等,咸帥師扈行,舊臣孛羅、尚家奴、哈八兒禿皆從。至金山,嶺北行省平章政事潑皮奉迎,武寧王徹徹禿、僉樞密院事帖木兒不花繼至。乃命孛羅如京師,兩京之民聞帝使者至,歡呼鼓舞曰:「吾天子實自北來矣!」諸王、舊臣爭先迎謁,所至成聚。
tiān lì èr nián zhēng yuè yǐ chǒu, wén zōng fù qiǎn zhōng shū zuǒ chéng yuè lǐ tiē mù ér lái yíng. yǐ yǒu, sā dí děng zhì, rù jiàn dì yú xíng wò, yǐ wén zōng mìng quàn jìn. bǐng xū, dì jí wèi yú hé níng zhī běi, hù xíng zhū wáng dà chén xián rù hè, nǎi mìng sā dí qiǎn rén hái bào jīng shī. shì yuè, qián hàn lín xué shì chéng zhǐ bù dá shī lǐ yǐ tài fǔ tài jiān shā lá bān niǎn jīn yín bì bó zhì. qiǎn sā dí děng hái jīng shī, dì mìng zhī yuē: zhèn dì nǎng cháng lǎn guān shū shǐ, ěr zhě dé wú fèi hū? tīng zhèng zhī xiá, yí qīn xián shì dài fū, jiǎng lùn shǐ jí, yǐ zhī gǔ jīn zhì luàn dé shī. qīng děng zhì jīng shī, dāng yǐ zhèn yì yù zhī.
天曆二年正月乙丑,文宗復遣中書左丞躍里帖木兒來迎。乙酉,撒迪等至,入見帝於行幄,以文宗命勸進。丙戌,帝即位於和寧之北,扈行諸王、大臣咸入賀,乃命撒迪遣人還報京師。是月,前翰林學士承旨不答失里以太府太監沙剌班輦金銀幣帛至。遣撒迪等還京師,帝命之曰:「朕弟曩嘗覽觀書史,邇者得無廢乎?聽政之暇,宜親賢士大夫,講論史籍,以知古今治亂得失。卿等至京師,當以朕意諭之。」
èr yuè rén chén, xuān jìng wáng mǎi nú zì jīng shī lái jìn. xīn chǒu, zhuī zūn huáng bǐ yì qǐ liè shì yuē rén xiàn zhāng shèng huáng hòu. shì yuè, wén zōng lì kuí zhāng gé xué shì yuàn yú jīng shī, qiǎn rén yǐ chú mù lái zòu, dì bìng cóng zhī.
二月壬辰,宣靖王買奴自京師來覲。辛丑,追尊皇妣亦乞烈氏曰仁獻章聖皇后。是月,文宗立奎章閣學士院於京師,遣人以除目來奏,帝並從之。
sān yuè wù wǔ shuò, cì jié jiān chá hǎn zhī dì. xīn yǒu, wén zōng qiǎn yòu chéng xiàng yàn tiě mù ér fèng huáng dì bǎo lái shàng, yù shǐ zhōng chéng bā jí lá zhī shū mì yuàn shì tū ér hā tiē mù ér děng, gè lǜ qí shǔ yǐ cóng. rén xū, zào chéng yú fú yù jí jìn shì zhū fú yòng. bǐng yín, dì wèi zhōng shū zuǒ chéng yuè lǐ tiē mù ér yuē: zhèn zhì shàng dōu, zōng fān zhū wáng bì jiē lái huì, fēi xún cháng cháo huì bǐ yě, zhū wáng chá ā tái jīn yì cóng zhèn yuǎn lái, yǒu sī gōng zhāng, jiē yí yù bèi. qīng qí yǔ zhōng shū chén liáo yì zhī. dīng hài, yǔ tǔ, mái. sì yuè guǐ sì, yàn tiě mù ér jiàn dì yú xíng zài, lǜ bǎi guān shàng huáng dì bǎo, dì jiā qí xūn, bài tài shī, réng mìng wèi zhōng shū yòu chéng xiàng, kāi fǔ yí tóng sān sī shàng zhù guó lù jūn guó zhòng shì jiān xiū guó shǐ dá lá hǎn tài píng wáng bìng rú gù. fù yù yàn tiě mù ér děng yuē: fán jīng shī bǎi guān, zhèn dì suǒ yòng zhě, bìng réng qí jiù, qīng děng qí yǐ zhèn yì yù zhī. yàn tiě mù ér zòu: bì xià jūn lín wàn fāng, guó jiā dà shì suǒ xì zhě, zhōng shū shěng shū mì yuàn yù shǐ tái ér yǐ, yí zé rén jū zhī. dì rán qí yán, yǐ wǔ zōng jiù rén hā bā ér tū wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì, qián zhōng shū píng zhāng zhèng shì bó tiē mù ér zhī shū mì yuàn shì, cháng shì bèi luó wèi yù shǐ dài fū. jiǎ wǔ, lì xíng shū mì yuàn, mìng zhāo wǔ wáng zhī shū mì yuàn shì huǒ shā lǐng xíng shū mì yuàn shì, sài tiē mù ér mǎi nú bìng tóng zhī xíng shū mì yuàn shì. shì rì, dì yàn zhū wáng dà chén yú xíng diàn, yàn tiě mù ér hā bā ér tū bó tiē mù ér bèi luó děng shì. dì tè mìng tái chén yuē tài zǔ huáng dì cháng xùn chì chén xià yún: měi sè míng mǎ, rén jiē yuè zhī, rán fāng cùn yī yǒu xì léi, jí néng huài míng bài dé. qīng děng jū fēng jì zhī sī, yì cháng niàn jí cǐ hū? shì zǔ chū lì yù shǐ tái, shǒu mìng tǎ chá ér bēn tiē jié ér èr rén xié sī qí zhèng. tiān xià guó jiā, pì yóu yī rén zhī shēn, zhōng shū zé yòu shǒu yě, shū mì zé zuǒ shǒu yě. zuǒ yòu shǒu yǒu bìng, zhì zhī yǐ liáng yī, shěng yuàn què shī, bù yǐ yù shǐ tái zhì zhī kě hū? fán zhū wáng bǎi sī, wéi fǎ yuè lǐ, yī tīng jǔ hé. fēng jì zhòng zé tān mò jù, yóu fǔ jīn zhòng zé rù mù shēn, qí shì rán yě. zhèn yǒu què shī, qīng yì yǐ wén, zhèn bù ěr zé yě. yǐ wèi, tè mìng bèi luó děng chuán zhǐ, xuān yù yàn tiě mù ér bó dá shā huǒ shā hā bā ér tū bā jí lá děng yuē: shì zǔ huáng dì lì zhōng shū shěng shū mì yuàn yù shǐ tái jí bǎi sī shù fǔ, gòng zhì tiān xià, dà xiǎo zhí zhǎng, yǐ yǒu dìng zhì. shì zǔ mìng tíng chén jí lǜ lìng zhāng chéng, yǐ wèi wàn shì fǎ. chéng zōng yǐ lái, liè shèng xiāng chéng, wǎng bù kè zūn chéng xiàn. zhèn jīn jū tài zǔ shì zǔ suǒ jū zhī wèi, fán shěng yuàn tái bǎi sī shù zhèng, xún móu qiān tóng, biāo yì suǒ zòu, yǐ gào yú zhèn. jūn wù jī mì, shū mì yuàn dāng jí yǐ wén, wú yǐ sù yè wèi jiān ér jī liú zhī. qí tā shì wù, guǒ yǒu suǒ yán, bì xiān zhōng shū yuàn tái, qí xià bǎi sī jí hóng yù zhī chén, wú dé gé yuè chén qǐng. yí xuān yù zhū sī, xián bǐ wén zhī. tǎng wéi zhèn yì, bì fá wú shè. dīng yǒu, yǐ shǎn xī xíng tái yù shǐ dài fū tiě mù ér tuō wèi shàng dōu liú shǒu. xīn chǒu, wén zōng lì dū du fǔ yú jīng shī, qiǎn shǐ lái zòu, yòu yǐ tái xiàn guān chú mù lái shàng, bìng cóng zhī. guǐ mǎo, qiǎn shǐ rú jīng shī, bo rì mìng zhòng shū zuǒ chéng xiàng tiě mù ér bǔ huà shè gào jí wèi yú jiāo miào shè jì. qiǎn wǔ níng wáng chè chè tū jí hā bā ér tū lì wén zōng wèi huáng tài zǐ, réng lì zhān shì yuàn, bà chǔ qìng sī, yǐ chè lǐ tiě mù ér wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì, kuò ér jí sī wèi zhōng shū yòu chéng, qiè lái zhǐ ér hā láng bìng wèi gān sù xíng shěng píng zhāng zhèng shì, hū lá tái wèi jiāng zhè xíng shěng píng zhāng zhèng shì, nà hǎi wèi lǐng běi xíng shěng píng zhāng zhèng shì. jiǎ chén, chì zhōng shū shěng cì guān lì sòng bǎo zhě zhì yī děng, cóng zhě lài yǐ bì bó. yǐ sì, jiān chá yù shǐ yán: lǐng běi xíng shěng, kòng zhì yī fāng, guǎng lún wàn lǐ, shí wèi tài zǔ zhào jī zhī dì, guó jiā gēn běn xì yān. fāng miàn zhī jì, qǐ kě qīng rèn. píng zhāng tǎ jí jí sù fēi xūn jiù, nú shì dào lá shā, jué qǐ sù wèi, zhé wèi yòu chéng, é shēng píng zhāng, nián yǐ qī shí, mào hūn shū shén. zuǒ chéng mǎ móu, běn jìn dǐ bù mín, yǐ nǚ qī dào lá shā, yǐn wèi dōu shuǐ, suì chú zuǒ chéng. láng zhōng luó lǐ, shì jǐng xiǎo rén, tū lǔ hū nǎi jìn dǐ wèi zú, bù ān zhèng wù. bìng yí chù tuì. tái chén yǐ wén, dì yuē: yù shǐ yán shén shàn, qí bìng chù zhī. yòu yù tái chén yuē: yù shǐ hé lǐng běi shěng chén, zhèn shén jiā zhī. jì jīn suǒ dāng yán zhě, wú yǒu suǒ dàn. bèi hé zhī rén, gǒu yíng qiú shēn sù, zhèn bì zuì zhī. huò lián fēi qí shí, wú zhé yǐ wén. wǔ yuè dīng sì shuò, cì duǒ lǐ bó zhēn zhī dì. wù wǔ, qiǎn xī ān wáng ā lá tè nà shī lǐ hái jīng shī, fēng tiē mù ér wèi bǎo dé jùn wáng. cì hù jià sù wèi shì děng bì bó yǒu chà. jǐ wèi, huáng tài zǐ qiǎn hàn lín xué shì chéng zhǐ ā lín tiē mù ér lái jìn. gēng shēn, cì wò ěr hǎn mù dōng. xīn yǒu, yù shǐ dài fū bèi luó zhōng zhèng shǐ shàng jiā nú, bìng tè shòu kāi fǔ yí tóng sān sī, yǐ diǎn sì fān sù wèi. guǐ hài, cì bì tè qiè tū zhī dì, hàn lín xué shì chéng zhǐ wò ěr duǒ zì jīng shī lái jìn. mìng yǒu sī xīn wǔ zōng wò diàn chē yú. gēng wǔ, mìng yàn tiě mù ér shēng yòng lǐng běi xíng shěng guān lì, qí yú guān lì bìng cì sàn guān yī jí. xuǎn yòng qián dǐ jiù chén jí hù cóng shì, shòu zhì mìng zhě bā shí yǒu wǔ rén, liù pǐn yǐ xià èr shí yǒu liù rén. rén shēn, cì tàn tū ér hǎi zhī dì. fēng yì lián zhēn bā wèi liǔ chéng jùn wáng, yǐ bā jí lá wèi shǎn xī xíng tái yù shǐ dài fū, zhòng jiā nú wèi yù shǐ zhōng chéng. yǐ hài, cì tū hū lá. chì dà dū shěng chén zhù huáng tài zǐ bǎo. shí qiú tài zǐ gù bǎo bù zhī suǒ zài, jìn shì bó bù huā yán bǎo cáng yú shàng dōu xíng wò, qiǎn rén zhì shàng dōu suǒ zhī, wú suǒ de, nǎi mìng gèng zhù zhī. xī mù lín děng sì shí sān yì hàn zāi, mìng zhòng shū yǐ liáng zhèn zhī, jì bā qiān èr bǎi shí. dīng chǒu, huáng tài zǐ fā jīng shī. zhèn nán wáng tiē mù ér bù huā, zhū wáng yě sù wò jí dá lái bù huā duǒ lái zhǐ bān bó yán yě bù gàn, fù mǎ bié dū lǐ jí hù wèi bǎi guān, xī cóng xíng. wù yín, jīng shī shì mǎ èr bǎi bā shí pǐ, zài chéng yú fú yù sòng xíng zài suǒ. jǐ mǎo, cì tū hū lá hé dōng. jiā hàn lín xué shì chéng zhǐ táng wù wèi tài wèi. zhào wáng mǎ zhá hǎn bù luò hàn, mín wǔ wàn wǔ qiān sì bǎi kǒu bù néng zì cún, chì hé dōng xuān wèi sī zhèn liáng liǎng yuè. gēng chén, cì zhū wáng yàn zhǐ gē tái chāo èr bǎi dìng bì bó èr qiān pǐ. xīn sì, cì wò luó wò tū zhī dì. rén wǔ, cì bù lǔ tōng zhī dì. shì rì, zuǒ chéng xiàng tiě mù ér bǔ huà děng yǐ dì jí wèi, shè gào nán jiāo. jiǎ shēn, cì hū lá huǒ shī wēn zhī dì. liù yuè dīng hài shuò, cì kūn dōu yě bù lá zhī dì. shì rì, tiě mù ér bǔ huà děng yǐ dì jí wèi, shè gào yú zōng miào shè jì. wù zǐ, yàn tiě mù ér děng zòu: zhōng zhèng yuàn yuè zhōng shū shàn zòu chú shòu, yí wén lái zhēng zhì chì, yǐ rú suǒ qǐng shòu zhī, rán yú dà tǐ fēi yí, qǐ shēn mìng jìn zhǐ, shù shǐ zhèng quán guī yī. cóng zhī. gēng yín, cì sā lǐ zhī dì. shǎn xī xíng shěng gào jī, qiǎn shǐ hái dōu, yǔ zhū lǎo chén yì zhèn jiù zhī. dīng yǒu, cì wù nà bā zhī dì. shēng dū du fǔ wèi dà dū dū fǔ. jǐ hài, cì kuò duǒ zhī dì. shū mì yuàn zòu: huáng tài zǐ qiǎn shǐ lái yán, jìn yǐ bān chì, sì chuān zhū shěng bīng xī qiǎn hái yíng, wéi yún nán nì móu pǒ cè, bīng wèi kě jí bà, lìng chén děng yǐ wén. dì yuē: kě réng tún shù, qí píng dìng ér hòu bà. xīn chǒu, cì sā lǐ qiè ér zhī dì. rén yín, jiè jìn shì wú dé zhé yǒu zòu qǐng. jiǎ chén, cì fù mǎ tuō bì ér chāo qiān dìng, wǎng yún nán. dīng wèi, cì hā lǐ wēn. wù shēn, cì kuò duǒ jié ā lá lún. xīn hài, cì hā ér hā nà tū zhī dì. zhào yù zhōng shū shěng chén: fán guó jiā qián gǔ quán xuǎn zhū dà zhèng shì, xiān qǐ huáng tài zǐ, rán hòu yǐ wén. guǐ chǒu, cì hū tū zhī dì. jiǎ yín, zhèn shǎn xī lín tóng huá yīn èr shí sān yì chāo yī qiān bā bǎi dìng, jìn níng lù shí wǔ yì chāo bā bǎi dìng. shì yuè, tiě mù ér bǔ huà yǐ jiǔ hàn qǐ yú huáng tài zǐ, cí xiàng wèi, qǐ gèng xuǎn xián dé, wěi yǐ xiè lǐ, huáng tài zǐ qiǎn shǐ yǐ wén. dì yù kuò ér jí sī děng yuē: xiū dé yīng tiān, nǎi jūn chén dāng wèi zhī shì, tiě mù ér bǔ huà suǒ yán liáng shì. tiān míng kě wèi, zhèn wèi cháng sī xū wàng yú huái yě. huáng tài zǐ lái huì, dāng yǔ gòng tú qí kě yǐ zé mín lì wù zhě xíng zhī. qīng děng qí yǐ zhèn yì yù qún chén. qī yuè bǐng chén shuò, rì yǒu shí zhī. jiǎ zǐ, cì bèi luó huǒ nǐ zhī dì. rén shēn, jiān chá yù shǐ bǎ de yú sāi yán: cháo tíng zì qù qiū mìng jiāng chū shī, kān dìng huò luàn, qí gōng gěi jūn xū, shǎng lài jiāng shì, suǒ fèi bù kě shèng jì. ruò yǐ suì rù jīng fù jiào zhī, zé qí suǒ chū yǐ guò shù bèi. kuàng jīn zhū wáng cháo huì, jiù zhì yī qiè gōng yì, jù shàng wèi gěi, ér shǎn xī děng chù jī jǐn jiàn zhēn, è piǎo zhěn jí, jiā yǐ dōng chūn zhī jiāo, xuě yǔ qiān qī, mài miáo gǎo sǐ, qiū tián wèi zhǒng, mín shù huáng huáng, liú yí zhě zhòng. chén fú sī zhī, cǐ zhèng guó jiā jié yòng zhī shí yě. rú guǒ yǒu gōng bì dāng shǎng lài zhě, yí shì qí guān zhī chóng bēi ér qīng zhòng zhī, bù wéi shěng fèi, yì kě shì quàn. qí jìn shì zhū chén zòu qǐng ēn cì, yí xī tíng bà, yǐ shū mín lì. tái chén yǐ wén, dì jiā nà zhī, réng chì zhōng shū shěng yǐ qí suǒ yán shì bǎi sī. yǐ hài, cì bù luó chá hǎn zhī dì. bǐng zǐ, wén zōng shòu huáng tài zǐ bǎo. wù yín, cì xiǎo zhī zhī dì. rén wǔ, qiǎn shǐ yì jīng shī, chì zhōng shū píng zhāng zhèng shì hā bā ér tū tóng hàn lín guó shǐ yuàn guān jì tài zǔ tài zōng ruì zōng sān cháo yù róng. fā zhū wèi jūn liù qiān wán jīng chéng. bā yuè yǐ yǒu shuò, cì wáng hū chá dōu zhī dì. bǐng xū, huáng tài zǐ rù jiàn. shì rì, yàn huáng tài zǐ jí zhū wáng dà chén yú xíng diàn. gēng yín, dì bào bēng, nián sān shí, zàng qǐ niǎn gǔ, cóng zhū líng. shì yuè jǐ hài, huáng tài zǐ fù jí huáng dì wèi. shí èr yuè yǐ sì, zhī shū mì yuàn shì chén yě bù lún děng yì qǐng shàng zūn shì yuē yì xiàn jǐng xiào huáng dì, miào hào míng zōng. sān nián sān yuè rén shēn, fù yú tài miào.
三月戊午朔,次潔堅察罕之地。辛酉,文宗遣右丞相燕鐵木兒奉皇帝寶來上,御史中丞八即剌、知樞密院事禿兒哈帖木兒等,各率其屬以從。壬戌,造乘輿服御及近侍諸服用。丙寅,帝謂中書左丞躍里帖木兒曰:「朕至上都,宗藩諸王必皆來會,非尋常朝會比也,諸王察阿台今亦從朕遠來,有司供張,皆宜豫備。卿其與中書臣僚議之。」丁亥,雨土,霾。四月癸巳,燕鐵木兒見帝於行在,率百官上皇帝寶,帝嘉其勛,拜太師,仍命為中書右丞相,開府儀同三司、上柱國、錄軍國重事、監修國史、答剌罕、太平王並如故。復諭燕鐵木兒等曰:「凡京師百官,朕弟所用者,並仍其舊,卿等其以朕意諭之。」燕鐵木兒奏:「陛下君臨萬方,國家大事所系者,中書省、樞密院、御史台而已,宜擇人居之。」帝然其言,以武宗舊人哈八兒禿為中書平章政事,前中書平章政事伯帖木兒知樞密院事,常侍孛羅為御史大夫。甲午,立行樞密院,命昭武王、知樞密院事火沙領行樞密院事,賽帖木兒、買奴並同知行樞密院事。是日,帝宴諸王、大臣於行殿,燕鐵木兒、哈八兒禿、伯帖木兒、孛羅等侍。帝特命台臣曰;「太祖皇帝嘗訓敕臣下云:『美色、名馬,人皆悅之,然方寸一有繫纍,即能壞名敗德。』卿等居風紀之司,亦嘗念及此乎?世祖初立御史台,首命塔察兒、奔帖傑兒二人協司其政。天下國家,譬猶一人之身,中書則右手也,樞密則左手也。左右手有病,治之以良醫,省、院闕失,不以御史台治之可乎?凡諸王、百司,違法越禮,一聽舉劾。風紀重則貪墨懼,猶斧斤重則入木深,其勢然也。朕有闕失,卿亦以聞,朕不爾責也。」乙未,特命孛羅等傳旨,宣諭燕鐵木兒、伯答沙、火沙、哈八兒禿、八即剌等曰:「世祖皇帝立中書省、樞密院、御史台及百司庶府,共治天下,大小職掌,已有定製。世祖命廷臣集律令章程,以為萬世法。成宗以來,列聖相承,罔不恪遵成憲。朕今居太祖、世祖所居之位,凡省、院、台、百司庶政,詢謀僉同,摽譯所奏,以告於朕。軍務機密,樞密院當即以聞,毋以夙夜為間而稽留之。其他事務,果有所言,必先中書、院、台,其下百司及紘御之臣,毋得隔越陳請。宜宣諭諸司,咸俾聞知。儻違朕意,必罰無赦。」丁酉,以陝西行台御史大夫鐵木兒脫為上都留守。辛丑,文宗立都督府於京師,遣使來奏,又以台憲官除目來上,並從之。癸卯,遣使如京師,卜日命中書左丞相鐵木兒補化攝告即位於郊廟、社稷。遣武寧王徹徹禿及哈八兒禿立文宗為皇太子,仍立詹事院,罷儲慶司,以徹里鐵木兒為中書平章政事,闊兒吉司為中書右丞,怯來、只兒哈郎並為甘肅行省平章政事,忽剌台為江浙行省平章政事,那海為嶺北行省平章政事。甲辰,敕中書省賜官吏送寶者秩一等,從者賚以幣帛。乙巳,監察御史言:「嶺北行省,控制一方,廣輪萬里,實為太祖肇基之地,國家根本系焉。方面之寄,豈可輕任。平章塔即吉素非勛舊,奴事倒剌沙,倔起宿衛,輒為右丞,俄昇平章,年已七十,眊昏殊甚。左丞馬謀,本晉邸部民,以女妻倒剌沙,引為都水,遂除左丞。郎中羅里,市井小人,禿魯忽乃晉邸衛卒,不諳政務。並宜黜退。」台臣以聞,帝曰:「御史言甚善,其並黜之。」又諭台臣曰:「御史劾嶺北省臣,朕甚嘉之。繼今所當言者,毋有所憚。被劾之人,苟營求申訴,朕必罪之。或廉非其實,毋輒以聞。」五月丁巳朔,次朵里伯真之地。戊午,遣西安王阿剌忒納失里還京師,封帖木兒為保德郡王。賜扈駕宿衛士等幣帛有差。己未,皇太子遣翰林學士承旨阿鄰帖木兒來覲。庚申,次斡耳罕木東。辛酉,御史大夫孛羅、中政使尚家奴,並特授開府儀同三司,以典四番宿衛。癸亥,次必忒怯禿之地,翰林學士承旨斡耳朵自京師來覲。命有司新武宗幄殿、車輿。庚午,命燕鐵木兒升用嶺北行省官吏,其餘官吏並賜散官一級。選用潛邸舊臣及扈從士,受制命者八十有五人,六品以下二十有六人。壬申,次探禿兒海之地。封亦憐真八為柳城郡王,以八即剌為陝西行台御史大夫,眾家奴為御史中丞。乙亥,次禿忽剌。敕大都省臣鑄皇太子寶。時求太子故寶不知所在,近侍伯不花言寶藏於上都行幄,遣人至上都索之,無所得,乃命更鑄之。西木鄰等四十三驛旱災,命中書以糧賑之,計八千二百石。丁丑,皇太子發京師。鎮南王帖木兒不花,諸王也速、斡即、答來不花、朵來只班、伯顏也不干,駙馬別闍里及扈衛百官,悉從行。戊寅,京師市馬二百八十匹,載乘輿服御送行在所。己卯,次禿忽剌河東。加翰林學士承旨唐兀為太尉。趙王馬札罕部落旱,民五萬五千四百口不能自存,敕河東宣慰司賑糧兩月。庚辰,賜諸王燕只哥台鈔二百錠、幣帛二千匹。辛巳,次斡羅斡禿之地。壬午,次不魯通之地。是日,左丞相鐵木兒補化等以帝即位,攝告南郊。甲申,次忽剌火失溫之地。六月丁亥朔,次坤都也不剌之地。是日,鐵木兒補化等以帝即位,攝告於宗廟、社稷。戊子,燕鐵木兒等奏:「中政院越中書擅奏除授,移文來征制敕,已如所請授之,然於大體非宜,乞申命禁止,庶使政權歸一。」從之。庚寅,次撒里之地。陝西行省告飢,遣使還都,與諸老臣議賑救之。丁酉,次兀納八之地。升都督府為大都督府。己亥,次闊朵之地。樞密院奏:「皇太子遣使來言,近已頒敕,四川諸省兵悉遣還營,惟雲南逆謀叵測,兵未可即罷,令臣等以聞。」帝曰:「可仍屯戍,俟平定而後罷。」辛丑,次撒里怯兒之地。壬寅,戒近侍毋得輒有奏請。甲辰,賜駙馬脫必兒鈔千錠,往雲南。丁未,次哈里溫。戊申,次闊朵傑阿剌倫。辛亥,次哈兒哈納禿之地。詔諭中書省臣:「凡國家錢穀、銓選諸大政事,先啟皇太子,然後以聞。」癸丑,次忽禿之地。甲寅,賑陝西臨潼、華陰二十三驛鈔一千八百錠,晉寧路十五驛鈔八百錠。是月,鐵木兒補化以久旱啟於皇太子,辭相位,乞更選賢德,委以燮理,皇太子遣使以聞。帝諭闊兒吉思等曰:「修德應天,乃君臣當為之事,鐵木兒補化所言良是。天明可畏,朕未嘗斯須忘於懷也。皇太子來會,當與共圖其可以澤民利物者行之。卿等其以朕意諭群臣。」七月丙辰朔,日有食之。甲子,次孛羅火你之地。壬申,監察御史把的于思言:「朝廷自去秋命將出師,戡定禍亂,其供給軍需,賞賚將士,所費不可勝紀。若以歲入經賦較之,則其所出已過數倍。況今諸王朝會,舊制一切供億,俱尚未給,而陝西等處饑饉荐臻,餓殍枕籍,加以冬春之交,雪雨愆期,麥苗槁死,秋田未種,民庶遑遑,流移者眾。臣伏思之,此正國家節用之時也。如果有功必當賞賚者,宜視其官之崇卑而輕重之,不惟省費,亦可示勸。其近侍諸臣奏請恩賜,宜悉停罷,以紓民力。」台臣以聞,帝嘉納之,仍敕中書省以其所言示百司。乙亥,次不羅察罕之地。丙子,文宗受皇太子寶。戊寅,次小隻之地。壬午,遣使詣京師,敕中書平章政事哈八兒禿同翰林國史院官祭太祖、太宗、睿宗三朝御容。發諸衛軍六千完京城。八月乙酉朔,次王忽察都之地。丙戌,皇太子入見。是日,宴皇太子及諸王、大臣於行殿。庚寅,帝暴崩,年三十,葬起輦谷,從諸陵。是月己亥,皇太子復即皇帝位。十二月乙巳,知樞密院事臣也不倫等議請上尊諡曰翼獻景孝皇帝,廟號明宗。三年三月壬申,祔於太廟。