shùn dì sì
◎順帝四
sān nián chūn zhēng yuè bǐng zǐ, zhōng shū zuǒ chéng xǔ yǒu rén cí zhí. dīng chǒu, xiǎng yú tài miào. yǐ yǒu, zhōng shū píng zhāng zhèng shì nà lín cí zhí. gēng yín, shā tài qiè xuē dān míng shù.
三年春正月丙子,中書左丞許有壬辭職。丁丑,享於太廟。乙酉,中書平章政事納麟辭職。庚寅,沙汰怯薛丹名數。
èr yuè wù xū, jì shè jì. jiǎ chén, tài yīn fàn jǐng sù, tián xīng fàn niú sù, yíng huò fàn luó yàn. dīng wèi, lì sì chuān shěng jiǎn xiào guān. liáo yáng wú zhě yě rén pàn. yǐ mǎo, tài yīn fàn dī sù. shì yuè, biàn liáng lù xīn zhèng mì èr xiàn dì zhèn. bǎo qìng lù jī, pàn guān wén shū nú yǐ suǒ shòu chì dié dài guān liáng wàn shí zhèn zhī. qín zhōu chéng jì xiàn, gǒng chāng fǔ níng yuǎn fú qiāng xiàn shān bēng, shuǐ yǒng, nì sǐ rén wú suàn.
二月戊戌,祭社稷。甲辰,太陰犯井宿,填星犯牛宿,熒惑犯羅堰。丁未,立四川省檢校官。遼陽吾者野人叛。乙卯,太陰犯氐宿。是月,汴梁路新鄭、密二縣地震。寶慶路飢,判官文殊奴以所受敕牒貸官糧萬石賑之。秦州成紀縣,鞏昌府寧遠、伏羌縣山崩,水涌,溺死人無算。
sān yuè rén shēn, zào lù dǐng diàn. jiān chá yù shǐ chéng zūn děng yán: kě yòng zhōng chǎng xià dì jǔ rén chōng xué zhèng shān zhǎng, guó xué shēng huì shì bù zhōng zhě, yǔ zhōng chǎng jǔ rén tóng. wù yín, zhào: zuò xīn fēng xiàn. zài nèi zhī guān yǒu bù fǎ zhě, jiān chá yù shǐ hé zhī zài wài zhī guān yǒu bù fǎ zhě, xíng tái jiān chá yù shǐ hé zhī. suì yǐ bā yuè zhōng chū xún, cì nián sì yuè zhōng hái sī. rén wǔ, tài yīn fàn dī sù. shì yuè, zhào xiū liáo jīn sòng sān shǐ, yǐ zhōng shū yòu chéng xiàng tuō tuō wèi dōu zǒng cái guān, zhōng shū píng zhāng zhèng shì tiě mù ér tǎ shí zhōng shū yòu chéng tài píng yù shǐ zhōng chéng zhāng qǐ yán hàn lín xué shì ōu yáng xuán shì yù shǐ lǚ sī chéng hàn lín shì jiǎng xué shì jiē xī sī wèi zǒng cái guān.
三月壬申,造鹿頂殿。監察御史成遵等言:「可用終場下第舉人充學正、山長,國學生會試不中者,與終場舉人同。」戊寅,詔:「作新風憲。在內之官有不法者,監察御史劾之;在外之官有不法者,行台監察御史劾之。歲以八月終出巡,次年四月中還司。」壬午,太陰犯氐宿。是月,詔修遼、金、宋三史,以中書右丞相脫脫為都總裁官,中書平章政事鐵木兒塔識、中書右丞太平、御史中丞張起岩、翰林學士歐陽玄、侍御史呂思誠、翰林侍講學士揭傒斯為總裁官。
xià sì yuè bǐng shēn shuò, rì yǒu shí zhī. yǐ sì, xiǎng yú tài miào. shì yuè, liǎng dōu sāng guǒ yè jiē shēng huáng sè lóng wén. chē jià shí xún shàng dōu.
夏四月丙申朔,日有食之。乙巳,享於太廟。是月,兩都桑果葉皆生黃色龍文。車駕時巡上都。
wǔ yuè, hé jué bái máo kǒu. liù yuè rén zǐ, mìng jīng yán guān yuè jìn jiǎng zhě sān. shì yuè, huí huí lá lǐ wǔ bǎi yú rén dù hé kòu lüè jiě jí xí děng zhōu. zhōng shū hù bù yǐ guó yòng bù zú, qǐng zǔn jié fú fèi.
五月,河決白茅口。六月壬子,命經筵官月進講者三。是月,回回剌里五百餘人渡河寇掠解、吉、隰等州。中書戶部以國用不足,請撙節浮費。
qiū qī yuè dīng mǎo, xiǎng yú tài miào. wù chén, xiū dà dū chéng. wù yín, lì yǒng chāng děng chù xuān wèi sī. gēng chén, tài bái fàn yòu zhí fǎ. shì yuè, xìng guó lù dà hàn, hé nán zì sì yuè zhì shì yuè lín yǔ bù zhǐ. hù bù fù yán zǔn jié qián liáng.
秋七月丁卯,享於太廟。戊辰,修大都城。戊寅,立永昌等處宣慰司。庚辰,太白犯右執法。是月,興國路大旱,河南自四月至是月霖雨不止。戶部復言撙節錢糧。
bā yuè jiǎ wǔ shuò, jìn níng lù lín fén xiàn xiàn jiā hé, yī jīng yǒu bā suì zhě. mìng duǒ sī má tóng zhī xuān wèi sī shì suǒ ér hā děng tǎo sì chuān shàng péng suǒ chī zéi. wù xū, jì shè jì. shān dōng yǒu zéi fén lüè yǎn zhōu. shì yuè, chē jià hái zì shàng dōu. jiǔ yuè jiǎ zǐ, hú guǎng xíng shěng píng zhāng zhèng shì gǒng bo bān qín dào zhōu hè zhōu yáo zéi shǒu táng dà èr jiǎng rén wǔ zhì jīng, zhū zhī. qí dǎng jiǎng bǐng, zì hào shùn tiān wáng, gōng pò lián guì èr zhōu. jiǎ shēn, xiū lǐ tài miào, qiǎn guān gào jì, fèng qiān shén zhǔ yú hòu diàn.
八月甲午朔,晉寧路臨汾縣獻嘉禾,一莖有八穗者。命朵思麻同知宣慰司事鎖兒哈等討四川上蓬瑣吃賊。戊戌,祭社稷。山東有賊焚掠兗州。是月,車駕還自上都。九月甲子,湖廣行省平章政事鞏卜班擒道州、賀州徭賊首唐大二、蔣仁五至京,誅之。其黨蔣丙,自號順天王,攻破連、桂二州。甲申,修理太廟,遣官告祭,奉遷神主於後殿。
dōng shí yuè yǐ wèi, zēng lì xún fáng bǔ dào suǒ yú yǒng chāng. dīng yǒu, gào jì tài miào, fèng ān shén zhǔ. wù xū, dì jiāng sì nán jiāo, gào jì tài miào. zhì níng zōng shì, wèn yuē: zhèn, níng zōng xiōng yě, dāng bài fǒu? tài cháng bó shì liú wén duì yuē: níng zōng suī dì, qí wèi dì shí, bì xià wèi zhī chén. chūn qiū shí, lǔ mǐn gōng dì yě, xī gōng xiōng yě, mǐn gōng xiān wèi jūn, zōng miào zhī jì, wèi wén xī gōng bù bài. bì xià dāng bài. dì nǎi bài. dīng wèi, yuè shí. jǐ yǒu, dì qīn sì shàng dì yú nán jiāo, yǐ tài zǔ pèi. guǐ chǒu, mìng qiān shū mì yuàn shì hán yuán shàn wèi zhōng shū cān zhī zhèng shì, zhōng shū cān yì mǎi mù dīng tóng zhī xuān huī yuàn shì. jǐ wèi, yǐ jiāo sì lǐ chéng, zhào dà shè tiān xià, wén guān pǔ jiǎn yī zī, wǔ guān shēng sàn guān yī děng, juān mín jiān tián zū wǔ fēn, cì gāo nián bó. yǐ hú guǎng xíng shěng píng zhāng zhèng shì gǒng bo bān wèi xuān huī yuàn shǐ, xíng shū mì yuàn zhī yuàn là là wèi hàn lín xué shì chéng zhǐ.
冬十月乙未,增立巡防捕盜所於永昌。丁酉,告祭太廟,奉安神主。戊戌,帝將祀南郊,告祭太廟。至寧宗室,問曰:「朕,寧宗兄也,當拜否?」太常博士劉聞對曰:「寧宗雖弟,其為帝時,陛下為之臣。春秋時,魯閔公弟也,僖公兄也,閔公先為君,宗廟之祭,未聞僖公不拜。陛下當拜。」帝乃拜。丁未,月食。己酉,帝親祀上帝於南郊,以太祖配。癸丑,命僉樞密院事韓元善為中書參知政事,中書參議買木丁同知宣徽院事。己未,以郊祀禮成,詔大赦天下,文官普減一資,武官升散官一等,蠲民間田租五分,賜高年帛。以湖廣行省平章政事鞏卜班為宣徽院使,行樞密院知院剌剌為翰林學士承旨。
shí yī yuè xīn wèi, xiǎng yú tài miào.
十一月辛未,享於太廟。
shí èr yuè bǐng shēn, zhào xiě jīn zì cáng jīng. dīng wèi, yǐ bié ér qiè bù huā wèi zhōng shū zuǒ chéng xiàng. shì yuè, jiāo zhōu jí shǔ yì gāo mì dì zhèn. hé nán děng chù mín jī, zhèn tiào mài shí wàn shí. shì suì, zhào lì cháng píng cāng, bà mín jiān shí yán. zhēng yí yì tuō yīn bó yán zhāng jǐn dù běn, běn cí bù zhì.
十二月丙申,詔寫金字《藏經》。丁未,以別兒怯不花為中書左丞相。是月,膠州及屬邑高密地震。河南等處民飢,賑糶麥十萬石。是歲,詔立常平倉,罷民間食鹽。征遺逸脫因、伯顏、張瑾、杜本,本辭不至。
sì nián chūn zhēng yuè xīn wèi, xiǎng yú tài miào. xīn sì, zhào: dìng shǒu lìng chù zhì zhī fǎ, liù shì bèi zhě shēng yī děng, sì shì bèi zhě jiǎn yī zī, sān shì bèi zhě píng qiān, liù shì jù bù bèi zhě jiàng yī děng. gēng yín, hé jué cáo zhōu, gù fū wàn wǔ qiān bā bǎi xiū zhú zhī. shì yuè, hé yòu jué biàn liáng.
四年春正月辛未,享於太廟。辛巳,詔:「定守令黜陟之法,六事備者升一等,四事備者減一資,三事備者平遷,六事俱不備者降一等。」庚寅,河決曹州,雇夫萬五千八百修築之。是月,河又決汴梁。
èr yuè wù xū, jì shè jì. xīn chǒu, sì chuān xíng shěng lì huì mín yào jú. shì yuè, zhōng shū yòu chéng tài píng shēng píng zhāng zhèng shì.
二月戊戌,祭社稷。辛丑,四川行省立惠民藥局。是月,中書右丞太平昇平章政事。
rùn yuè xīn yǒu shuò, yǒng píng lǐ zhōu děng lù jī, zhèn zhī. yǐ hài, yuè shí. sān yuè dīng yǒu, fù lì wǔ gōng xiàn. rén yín, tè shòu bā tū má duǒ ér zhǐ zhēng dōng xíng shěng zuǒ chéng xiàng, sì gāo lì guó wáng. guǐ chǒu, yǐ hé nán xíng shěng píng zhāng zhèng shì nà lín wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì, jí xián dà xué shì yáo yōng wèi zhōng shū zuǒ chéng.
閏月辛酉朔,永平、澧州等路飢,賑之。乙亥,月食。三月丁酉,復立武功縣。壬寅,特授八禿麻朵兒只征東行省左丞相,嗣高麗國王。癸丑,以河南行省平章政事納麟為中書平章政事,集賢大學士姚庸為中書左丞。
xià sì yuè dīng hài, fù lì guǎng yàng jú. shì yuè, chē jià shí xún shàng dōu.
夏四月丁亥,復立廣樣局。是月,車駕時巡上都。
wǔ yuè yǐ wèi, yòu chéng xiàng tuō tuō cí zhí, bù xǔ jiǎ chén, xǔ zhī, yǐ ā lǔ tú wèi zhōng shū yòu chéng xiàng. yǐ sì, fēng tuō tuō wèi zhèng wáng, shí yì ān fēng, cì jīn yìn jí hǎi qīng wén bào děng wù, jù cí bù shòu. shì yuè, dà lín yǔ, huáng hé yì, píng dì shuǐ èr zhàng, jué bái máo dī jīn dī, cáo pú jì yǎn jiē bèi zāi. liù yuè wù chén, gǒng chāng lǒng xī xiàn jī, měi hù dài cháng píng cāng sù sān dòu, qí nián fēng hái guān. jǐ sì, cì tuō tuō sōng jiāng tián, wèi lì sōng jiāng děng chù dào tián tí lǐng suǒ.
五月乙未,右丞相脫脫辭職,不許;甲辰,許之,以阿魯圖為中書右丞相。乙巳,封脫脫為鄭王,食邑安豐,賜金印及海青、文豹等物,俱辭不受。是月,大霖雨,黃河溢,平地水二丈,決白茅堤、金堤,曹、濮、濟、兗皆被災。六月戊辰,鞏昌隴西縣飢,每戶貸常平倉粟三斗,俟年豐還官。己巳,賜脫脫松江田,為立松江等處稻田提領所。
qiū qī yuè wù zǐ shuò, wēn zhōu jù fēng dà zuò, hǎi shuǐ yì, dì zhèn. yì dōu bīn hǎi yán tú guō huǒ nǐ chì zuò luàn. jǐ chǒu, xiǎng yú tài miào. shì yuè, luán hé shuǐ yì.
秋七月戊子朔,溫州颶風大作,海水溢,地震。益都瀕海鹽徒郭火你赤作亂。己丑,享於太廟。是月,灤河水溢。
bā yuè wù wǔ, jì shè jì. dīng mǎo, shān dōng lín yǔ, mín jī xiāng shí, zhèn zhī. bǐng xū, cì tuō tuō jīn shí dìng yín wǔ shí dìng chāo wàn dìng bì bó èr bǎi pǐ, cí bù shòu. shì yuè, shǎn xī xíng shěng lì huì mín yào jú. jǔ zhōu méng yīn xiàn dì zhèn. guō huǒ nǐ chì shàng tài xíng, yóu líng chuān rù hú guān, zhì guǎng píng, shā bīng mǎ zhǐ huī, fù hái yì dōu. chē jià hái zì shàng dōu. jiǔ yuè dīng hài shuò, rì yǒu shí zhī. bǐng wǔ, mìng tài píng tí diào dōu shuǐ jiān. xīn hài, yǐ nán tái zhì shū shì yù shǐ qín cóng dé wèi jiāng zhè xíng shěng cān zhī zhèng shì, tí diào hǎi yùn. guǐ chǒu, mìng yù shǐ dài fū yě xiān tiē mù ér píng zhāng zhèng shì tiě mù ér tǎ shí zhī jīng yán shì, yòu chéng dá shí tiē mù ěr tí diào xuān wén gé zhī jīng yán shì.
八月戊午,祭社稷。丁卯,山東霖雨,民飢相食,賑之。丙戌,賜脫脫金十錠、銀五十錠、鈔萬錠、幣帛二百匹,辭不受。是月,陝西行省立惠民藥局。莒州蒙陰縣地震。郭火你赤上太行,由陵川入壺關,至廣平,殺兵馬指揮,復還益都。車駕還自上都。九月丁亥朔,日有食之。丙午,命太平提調都水監。辛亥,以南台治書侍御史秦從德為江浙行省參知政事,提調海運。癸丑,命御史大夫也先帖木兒、平章政事鐵木兒塔識知經筵事,右丞達識帖睦邇提調宣文閣、知經筵事。
dōng shí yuè yǐ yǒu, yì xiū huáng hé huái hé dī yàn.
冬十月乙酉,議修黃河、淮河堤堰。
shí yī yuè dīng hài shuò, yǐ gè jùn xiàn mín jī, bù xǔ yì pèi shí yán. fù lìng mín rù sù bǔ guān, yǐ bèi zhèn jì. wù zǐ, jìn nèi wài guān mín yàn huì bù de yòng zhū huā. jǐ hài, bǎo dìng lù jī, yǐ chāo bā wàn dìng liáng wàn shí zhèn zhī. wù shēn, hé nán mín jī, jìn jiǔ.
十一月丁亥朔,以各郡縣民飢,不許抑配食鹽。復令民入粟補官,以備賑濟。戊子,禁內外官民宴會不得用珠花。己亥,保定路飢,以鈔八萬錠、糧萬石賑之。戊申,河南民飢,禁酒。
shí èr yuè jǐ wèi, sì chuān lián fǎng sī jiàn yán: guǎng yuán děng wǔ lù, guǎng ān děng sān fǔ, yǒng níng děng liǎng xuān fǔ sī, qǐng yī nèi jùn shè zhì tuī guān yī yuán. cóng zhī. rén xū, tài yīn fàn wài píng. guǐ hài, hàn yáng dì zhèn. wù yín, yáo zéi kòu jìng zhōu.
十二月己未,四川廉訪司建言:「廣元等五路,廣安等三府,永寧等兩宣撫司,請依內郡設置推官一員。」從之。壬戌,太陰犯外屏。癸亥,漢陽地震。戊寅,徭賊寇靖州。
shì yuè, dōng píng dì zhèn. jìn yín cí. zhèn dōng chāng jì nán bān yáng qìng yuán fǔ zhōu jī mín. shì suì, yáo zéi kòu xún zhōu, tóng zhī fǔ shì bǎo tóng lǜ mín bīng jī zǒu zhī.
是月,東平地震。禁淫祠。賑東昌、濟南、般陽、慶元、撫州饑民。是歲,徭賊寇潯州,同知府事保童率民兵擊走之。
wǔ nián chūn zhēng yuè xīn mǎo, xiǎng yú tài miào. shì yuè, jì zhōu dì zhèn.
五年春正月辛卯,享於太廟。是月,薊州地震。
èr yuè wù wǔ, jì shè jì.
二月戊午,祭社稷。
sān yuè xīn mǎo, dì qīn shì jìn shì qī shí yǒu bā rén, cì pǔ yán bù huā zhāng shì jiān jìn shì jí dì, qí yú cì chū shēn yǒu chà. shì yuè, yǐ chén sī qiān cān yì zhōng shū shěng shì. xiān shì, sī qiān jiàn yán: suǒ zài dào qǐ, gài yóu suì jī mín pín, yí dà fā cāng lǐn zhèn zhī, yǐ shōu rén xīn, réng fēn bù zhòng bīng zhèn fǔ zhōng xià. bù tīng. dà dū yǒng píng gǒng chāng xìng guó ān lù děng chù bìng táo wēn wàn hù fǔ gè yì rén mín jī, zhèn zhī.
三月辛卯,帝親試進士七十有八人,賜普顏不花、張士堅進士及第,其餘賜出身有差。是月,以陳思謙參議中書省事。先是,思謙建言:「所在盜起,蓋由歲饑民貧,宜大發倉廩賑之,以收人心,仍分布重兵鎮撫中夏。」不聽。大都、永平、鞏昌、興國、安陸等處並桃溫萬戶府各翼人民飢,賑之。
xià sì yuè dīng mǎo, dà dū liú mín, guān gěi lù liáng, qiǎn qí hái xiāng. shì yuè, biàn liáng jì nán bīn zhōu ruì zhōu děng chù mín jī, zhèn zhī. mù fù hù chū mǐ wǔ shí shí yǐ shàng zhě, jīng yǐ yì shì zhī hào. chē jià shí xún shàng dōu.
夏四月丁卯,大都流民,官給路糧,遣其還鄉。是月,汴梁、濟南、邠州、瑞州等處民飢,賑之。募富戶出米五十石以上者,旌以義士之號。車駕時巡上都。
wǔ yuè jǐ chǒu, zhào yǐ jūn shì suǒ lüè yún nán zǐ nǚ yī qiān yī bǎi rén fàng hái xiāng lǐ, réng gěi qí xíng liáng, bù yuàn guī zhě tīng. dīng wèi, hé jiān zhuǎn yùn sī zào hù bèi shuǐ zāi, zhào quán miǎn yú yán èr wàn yǐn, hòu nián fēng bǔ hái guān. liù yuè, lú zhōu zhāng shùn xìng chū mǐ wǔ bǎi yú shí zhèn jī, jīng qí mén.
五月己丑,詔以軍士所掠雲南子女一千一百人放還鄉里,仍給其行糧,不願歸者聽。丁未,河間轉運司灶戶被水災,詔權免余鹽二萬引,候年豐補還官。六月,廬州張順興出米五百餘石賑饑,旌其門。
qiū qī yuè dīng hài, hé jué jì yīn. jǐ chǒu, xiǎng yú tài miào. bǐng wǔ, mìng yě xiān tiē mù ér tiě mù ér tǎ shí bìng wèi yù shǐ dài fū. zhào zuò xīn fēng jì.
秋七月丁亥,河決濟陰。己丑,享於太廟。丙午,命也先帖木兒、鐵木兒塔識並為御史大夫。詔作新風紀。
bā yuè wù wǔ, jì shè jì. shì yuè, chē jià hái zì shàng dōu. jiǔ yuè xīn sì shuò, rì yǒu shí zhī. wù xū, kāi jiǔ jìn. xīn chǒu, yǐ zhōng shū yòu chéng dá shí tiē mù ěr wèi hàn lín xué shì chéng zhǐ, zhōng shū cān zhī zhèng shì shuò sī jiān wèi yòu chéng, zī zhèng yuàn shǐ duǒ ér zhí bān wèi zhōng shū cān zhī zhèng shì. shì yuè, gé bà ào lǔ.
八月戊午,祭社稷。是月,車駕還自上都。九月辛巳朔,日有食之。戊戌,開酒禁。辛丑,以中書右丞達識帖睦邇為翰林學士承旨,中書參知政事搠思監為右丞,資政院使朵兒直班為中書參知政事。是月,革罷奧魯。
dōng shí yuè rén zǐ, yǐ zhōng shū píng zhāng zhèng shì tài píng wèi yù shǐ dài fū. yǐ mǎo, xiǎng yú tài miào. xīn yǒu, mìng fèng shǐ xuān fǔ xún xíng tiān xià, zhào yuē:
冬十月壬子,以中書平章政事太平為御史大夫。乙卯,享於太廟。辛酉,命奉使宣撫巡行天下,詔曰:
zhèn zì jiàn zuò yǐ lái, zhì jīn shí yǒu yú nián, tuō shēn yì zhào zhī shàng, duān jū jiǔ zhòng zhī zhōng, ěr mù suǒ jí, qǐ néng zhōu zhī? gù suī sù yè yōu qín, jì ān lí shù, ér hé qì wèi zhēn, zāi shěng shí zuò, shēng jiào wèi qià, fēng sú wèi chún, lì bì wèi qū, mín mò zī shén. qǐ chéng xuān zhī jì, jiū hé zhī sī, fèng xíng yǒu suǒ wèi zhì yú? ruò jī xiān cháo chéng xiàn, qiǎn guān fēn dào fèng shǐ xuān fǔ, bù zhèn dé yì, xún mín jí kǔ, shū dí yuān zhì, juān chú fán kē. tǐ chá guān lì xián fǒu, míng jiā chù zhì, yǒu zuì zhě, sì pǐn yǐ shàng tíng zhí shēn qǐng, wǔ pǐn yǐ xià jiù biàn chù jué. mín jiān yī qiè xìng lì chú hài zhī shì, xī tīng jǔ xíng.
朕自踐祚以來,至今十有餘年,託身億兆之上,端居九重之中,耳目所及,豈能周知?故雖夙夜憂勤,覬安黎庶,而和氣未臻,災眚時作,聲教未洽,風俗未淳,吏弊未祛,民瘼滋甚。豈承宣之寄,糾劾之司,奉行有所未至歟?若稽先朝成憲,遣官分道奉使宣撫,布朕德意,詢民疾苦,疏滌冤滯,蠲除煩苛。體察官吏賢否,明加黜陟,有罪者,四品以上停職申請,五品以下就便處決。民間一切興利除害之事,悉聽舉行。
mìng jiāng xī xíng shěng zuǒ chéng hū dōu bù dīng lì bù shàng shū hé zhí lǐ xún liǎng zhè jiāng dōng dào, qián yún nán xíng shěng yòu chéng sàn sàn jiāng zuò yuàn shǐ wáng shì hóng xún jiāng xī fú jiàn dào, dà dū lù dá lǔ huā chì bá shí jiāng zhè xíng shěng cān zhī zhèng shì qín cóng dé xún jiāng nán hú guǎng dào, lì bù shàng shū dìng sēng xuān zhèng qiān yuàn wèi jǐng dào xún hé nán jiāng běi dào, zī zhèng yuàn shǐ mán zi bīng bù shàng shū lǐ xiàn xún yàn nán shān dōng dào, bīng bù shàng shū bù huā shū mì yuàn pàn guān jìn yì xún hé dōng shǎn xī dào, xuān zhèng yuàn tóng zhī bó jiā nú xuān huī qiān yuàn wáng yě sù dié ér xún shān běi liáo dōng dào, jīng hú běi dào xuān wèi shǐ ā qǐ lá liǎng huái yùn shǐ dù dé yuǎn xún yún nán shěng, shàng dōu liú shǒu ā yá chì shǎn xī xíng shěng zuǒ chéng wáng shēn xún gān sù yǒng chāng dào, dà dū liú shǒu dá ěr má shī lǐ hé nán xíng shěng cān zhī zhèng shì wáng shǒu chéng xún sì chuān shěng, qián xī tái zhōng chéng dìng dìng jí xián shì jiǎng xué shì sū tiān jué xún jīng jī dào, píng jiāng lù dá lǔ huā chì zuǒ dá nà shī lǐ dōu shuǐ jiān jiǎ wéi zhēn xún hǎi běi hǎi nán guǎng dōng dào. huáng hé fàn yì. xīn wèi, liáo jīn sòng sān shǐ chéng, yòu chéng xiàng ā lǔ tú jìn zhī, dì yuē: shǐ jì chéng shū, qián rén shàn zhě, zhèn dāng qǔ yǐ wèi fǎ, è zhě qǔ yǐ wèi jiè, rán qǐ zhǐ jī quàn wèi jūn zhě, wèi chén zhě yì dāng zhī zhī. qīng děng qí tǐ zhèn xīn, yǐ qián dài shàn è wèi miǎn. jǐ mǎo, jiān chá yù shǐ bù dá shī lǐ qǐng bà zào zuò bù jí zhī wù. shì yuè, yǐ lǚ sī chéng wèi zhōng shū cān zhī zhèng shì.
命江西行省左丞忽都不丁、吏部尚書何執禮巡兩浙江東道,前雲南行省右丞散散、將作院使王士弘巡江西福建道,大都路達魯花赤拔實、江浙行省參知政事秦從德巡江南湖廣道,吏部尚書定僧、宣政僉院魏景道巡河南江北道,資政院使蠻子、兵部尚書李獻巡燕南山東道,兵部尚書不花、樞密院判官靳義巡河東陝西道,宣政院同知伯家奴、宣徽僉院王也速迭兒巡山北遼東道,荊湖北道宣慰使阿乞剌、兩淮運使杜德遠巡雲南省,上都留守阿牙赤、陝西行省左丞王紳巡甘肅永昌道,大都留守答爾麻失里、河南行省參知政事王守誠巡四川省,前西台中丞定定、集賢侍講學士蘇天爵巡京畿道,平江路達魯花赤左答納失里、都水監賈惟貞巡海北海南廣東道。黃河泛溢。辛未,遼、金、宋三史成,右丞相阿魯圖進之,帝曰:「史既成書,前人善者,朕當取以為法,惡者取以為戒,然豈止激勸為君者,為臣者亦當知之。卿等其體朕心,以前代善惡為勉。」己卯,監察御史不答失里請罷造作不急之務。是月,以呂思誠為中書參知政事。
shí yī yuè jiǎ wǔ, zhì zhèng tiáo gé chéng. fèng yuán lù chén wàng shū wěi chēng yàn tiē gǔ sī tài zǐ, fú zhū.
十一月甲午,《至正條格》成。奉元路陳望叔偽稱燕帖古思太子,伏誅。
shí èr yuè dīng sì, zhào dìng jiàn jǔ shǒu lìng fǎ. shì suì, xuān huī yuàn shǐ dǔ lián tiě mù ěr zhī shū mì yuàn shì, féng sī wēn wèi yù shǐ zhōng chéng.
十二月丁巳,詔定薦舉守令法。是歲,宣徽院使篤憐鐵穆邇知樞密院事,馮思溫為御史中丞。
liù nián chūn èr yuè gēng xū shuò, rì yǒu shí zhī. xīn wèi, xìng guó yǔ báo, dà zhě rú mǎ shǒu. shì yuè, shān dōng dì zhèn, qī rì nǎi zhǐ.
六年春二月庚戌朔,日有食之。辛未,興國雨雹,大者如馬首。是月,山東地震,七日乃止。
sān yuè xīn wèi, dào è lǐ kāi wù zhī zhá hé, jié shāng lǚ chuán. liǎng huái yùn shǐ sòng wén zàn yán: shì huáng kāi huì tōng hé qiān yǒu yú lǐ, suì yùn mǐ zhì jīng zhě wǔ bǎi wàn shí. jīn qí zéi bù guò sì shí rén, jié chuán sān bǎi sōu ér mò néng bǔ, kǒng yùn dào zǔ sè, qǐ xuǎn néng chén lǜ zhuàng yǒng qiān qí bǔ zhī. bù tīng. wù shēn, jīng jī dào qǐ, fàn yáng xiàn qǐng zēng shè xiàn wèi jí xún jǐng bīng, cóng zhī. shān dōng dào qǐ, zhào zhōng shū cān zhī zhèng shì suǒ nán bān zhì dōng píng zhèn è. bā fān lóng yí jìn mǎ.
三月辛未,盜扼李開務之閘河,劫商旅船。兩淮運使宋文瓚言:「世皇開會通河千有餘里,歲運米至京者五百萬石。今騎賊不過四十人,劫船三百艘而莫能捕,恐運道阻塞,乞選能臣率壯勇千騎捕之。」不聽。戊申,京畿盜起,范陽縣請增設縣尉及巡警兵,從之。山東盜起,詔中書參知政事鎖南班至東平鎮遏。八番龍宜進馬。
xià sì yuè rén zǐ, liáo yáng wèi bǔ hǎi dōng qīng fán rǎo, wú zhě yě rén jí shuǐ dá dá jiē pàn. guǐ chǒu, yǐ zhǎng jí wèi huáng tài zǐ gōng fù guān. bān zhì zhèng tiáo gé yú tiān xià. jiǎ yín, yǐ zhōng shū cān zhī zhèng shì lǚ sī chéng wèi zuǒ chéng. yǐ mǎo, xiǎng yú tài miào. dīng mǎo, chē jià shí xún shàng dōu. fā mǐ èr shí wàn shí zhèn tiào pín mín. wàn hù mǎi zhù děng tǎo wú zhě yě rén yù hài, zhào xù qí jiā. yǐ zhōng shū zuǒ chéng lǚ sī chéng zhī jīng yán shì. mìng zuǒ yòu èr sī liù bù lì shǔ yú wǔ hòu jiǎng xí jīng shǐ.
夏四月壬子,遼陽為捕海東青煩擾,吾者野人及水達達皆叛。癸丑,以長吉為皇太子宮傅官。頒《至正條格》於天下。甲寅,以中書參知政事呂思誠為左丞。乙卯,享於太廟。丁卯,車駕時巡上都。發米二十萬石賑糶貧民。萬戶買住等討吾者野人遇害,詔恤其家。以中書左丞呂思誠知經筵事。命左右二司、六部吏屬於午後講習經史。
wǔ yuè rén wǔ, shǎn xī jī, jìn jiǔ. xiàng zhōu dào qǐ. jiāng xī tián fù tí jǔ sī rǎo mín, bà zhī. dīng hài, dào qiè tài miào shén zhǔ. qiǎn huǒ ér hū dá tǎo wú zhě yě rén. dīng yǒu, yǐ huáng hé jué, lì hé nán shān dōng dōu shuǐ jiān. liù yuè jǐ yǒu, tīng zhōu lián chéng xiàn mín luó tiān lín chén jī wàn pàn, xiàn zhǎng tīng xiàn, fú jiàn yuán shuài fǔ jīng lì zhēn bǎo wàn hù lián hé shàng děng tǎo zhī. dīng sì, zhào yǐ yún nán zéi sǐ kě fá dào jù yī fāng, qīn duó lù diān, mìng yì tū hún wèi yún nán xíng shěng píng zhāng zhèng shì tǎo zhī.
五月壬午,陝西飢,禁酒。象州盜起。江西田賦提舉司擾民,罷之。丁亥,盜竊太廟神主。遣火兒忽答討吾者野人。丁酉,以黃河決,立河南山東都水監。六月己酉,汀州連城縣民羅天麟、陳積萬叛,陷長汀縣,福建元帥府經歷真寶、萬戶廉和尚等討之。丁巳,詔以雲南賊死可伐盜據一方,侵奪路甸,命亦禿渾為雲南行省平章政事討之。
qiū qī yuè jǐ mǎo, xiǎng yú tài miào. bǐng xū, yǐ liáo yáng wú zhě yě rén děng wèi jìng, mìng tài bǎo bó sā lǐ wèi liáo yáng xíng shěng zuǒ chéng xiàng zhèn zhī. dīng hài, jiàng zhào zhāo yù sǐ kě fá. sàn máo dòng mán tán quán zài pàn, zhāo xiáng zhī, yǐ wèi sàn máo shì yá děng chù jūn mín xuān fǔ shǐ, zhì guān shǔ, gěi xuān chì hǔ fú, shè lì yì pù. guǐ sì, zhào xuǎn qiè xuē guān wèi lù fǔ xiàn dá lǔ huā chì. bǐng shēn, yǐ duǒ ér zhí bān wèi zhōng shū yòu chéng, dá ér má wèi cān zhī zhèng shì. rén yín, yǐ yù shǐ dài fū yì lián zhēn bān děng zhī jīng yán shì. jiǎ chén, jīng jī fèng shǐ xuān fǔ dìng dìng zòu yán yù shǐ sā bā ér děng zuì, zhàng chù zhī. shí zhū dào fèng shǐ, jiē yǔ tái xiàn hù xiāng yǎn bì, wéi dìng dìng yǔ hú guǎng dào bá shí jiū jǔ wú bì.
秋七月己卯,享於太廟。丙戌,以遼陽吾者野人等未靖,命太保伯撒里為遼陽行省左丞相鎮之。丁亥,降詔招諭死可伐。散毛洞蠻覃全在叛,招降之,以為散毛誓厓等處軍民宣撫使,置官屬,給宣敕、虎符,設立驛鋪。癸巳,詔選怯薛官為路、府、縣達魯花赤。丙申,以朵兒直班為中書右丞,答兒麻為參知政事。壬寅,以御史大夫亦憐真班等知經筵事。甲辰,京畿奉使宣撫定定奏言御史撒八兒等罪,杖黜之。時諸道奉使,皆與台憲互相掩蔽,惟定定與湖廣道拔實糾舉無避。
bā yuè bǐng wǔ, mìng jiāng zhè xíng shěng yòu chéng hū dōu bù huā jiāng xī xíng shěng yòu chéng tū lǔ tǒng jūn hé tǎo luó tiān lín. wù shēn, jì shè jì. shì yuè, chē jià hái zì shàng dōu. jiǔ yuè yǐ yǒu, kè fù zhǎng tīng. wù zǐ, shào wǔ dì zhèn, yǒu shēng rú gǔ, zhì yè fù míng.
八月丙午,命江浙行省右丞忽都不花、江西行省右丞禿魯統軍合討羅天麟。戊申,祭社稷。是月,車駕還自上都。九月乙酉,克復長汀。戊子,邵武地震,有聲如鼓,至夜復鳴。
dōng shí yuè, sī jìng yáo kòu fàn wǔ gāng, zhào hú guǎng shěng chén jí hú nán xuān wèi yuán shuài wán zhě tiē mù ér tǎo zhī, fú zhǎn shù bǎi jí, yáo zéi bài zǒu.
冬十月,思、靖徭寇犯武岡,詔湖廣省臣及湖南宣慰元帥完者帖木兒討之,俘斬數百級,徭賊敗走。
rùn yuè yǐ hài, zhào shè tiān xià, miǎn chà shuì sān fēn, shuǐ hàn zhī dì quán miǎn. jìng zhōu yáo zéi wú tiān bǎo xiàn qián yáng. guǐ wèi, tīng zhōu zéi tú luó dé yòng shā shǒu zéi luó tiān lín chén jī wàn, yǐ shǒu jí sòng guān, yú dǎng xī píng.
閏月乙亥,詔赦天下,免差稅三分,水旱之地全免。靖州徭賊吳天保陷黔陽。癸未,汀州賊徒羅德用殺首賊羅天麟、陳積萬,以首級送官,餘黨悉平。
shí èr yuè dīng chǒu, shěng chén gǎi nǐ míng zōng mǔ shòu zhāng huáng hòu huī hào yuē zhuāng xiàn sì shèng huáng hòu. jǐ mǎo, gǎi lì shān dōng dōng xī dào xuān wèi shǐ sī dōu yuán shuài fǔ, kāi shè tún tián, zhù jūn mǎ. jiǎ shēn, zhào fù lì dà hù guó rén wáng sì zhāo yīng gōng cái yòng guī yùn zǒng guǎn fǔ, fán dài mín jiān qián èr shí liù wàn yú dìng. xīn mǎo, yǒu sī yǐ shǎng lài fàn làn, zòu qǐng ēn cì bì xiān jīng shěng tái yuàn dìng nǐ. jiǎ wǔ, shè lì hǎi lá tū tún tián èr chù. zhào: fàn zāng zuì zhī rén, cháng xuǎn bù yòng. fù lì bā bǎi xuān wèi sī, yǐ tǔ guān hán bù xí qí fù jué. xīn chǒu, yǐ jí lá bān wèi tài wèi, kāi fǔ, zhì liáo shǔ. rén yín, shān dōng hé nán dào qǐ, qiǎn zuǒ yòu ā sù wèi zhǐ huī bù ér guó děng tǎo zhī. shì suì, huáng hé jué. shàng shū lǐ jiōng qǐng gōng sì jiāo miào, jìn zhèng rén, yuǎn xié nìng, yǐ chóng yáng yì yīn, bù tīng.
十二月丁丑,省臣改擬明宗母壽章皇后徽號曰莊獻嗣聖皇后。己卯,改立山東東西道宣慰使司都元帥府,開設屯田,駐軍馬。甲申,詔復立大護國仁王寺昭應宮財用規運總管府,凡貸民間錢二十六萬餘錠。辛卯,有司以賞賚泛濫,奏請恩賜必先經省、台、院定擬。甲午,設立海剌禿屯田二處。詔:「犯贓罪之人,常選不用。」復立八百宣慰司,以土官韓部襲其父爵。辛丑,以吉剌班為太尉,開府,置僚屬。壬寅,山東、河南盜起,遣左、右阿速衛指揮不兒國等討之。是歲,黃河決。尚書李絅請躬祀郊廟,近正人,遠邪佞,以崇陽抑陰,不聽。
qī nián chūn zhēng yuè jiǎ chén shuò, rì yǒu shí zhī. dà hán ér fēng, cháo guān pū zhě shù rén. jǐ yǒu, xiǎng yú tài miào. rén zǐ, mìng zhòng shū zuǒ chéng xiàng bié ér qiè bù huā wèi yòu chéng xiàng, xún cí zhí. dīng sì, fù lì dōng lù dōu méng gǔ jūn dōu yuán shuài fǔ. gēng shēn, yún nán lǎo yā děng mán lái jiàng, lì lǎo yā gěng dòng lù jūn mín zǒng guǎn fǔ. bǐng yín, yǐ guǎng xī xuān wèi shǐ zhāng bó yán tǎo yáo liáo yǒu gōng, shēng hú guǎng xíng shěng zuǒ chéng. zhào yǐ qiè xuē dān zhī gěi hào fán, chú lèi cháo dìng é wài, xī bà zhī.
七年春正月甲辰朔,日有食之。大寒而風,朝官仆者數人。己酉,享於太廟。壬子,命中書左丞相別兒怯不花為右丞相,尋辭職。丁巳,復立東路都蒙古軍都元帥府。庚申,雲南老丫等蠻來降,立老丫耿凍路軍民總管府。丙寅,以廣西宣慰使章伯顏討徭、獠有功,升湖廣行省左丞。詔以怯薛丹支給浩繁,除累朝定額外,悉罷之。
èr yuè jiǎ xū shuò, xìng shèng gōng zuò fó shì, cì chāo èr qiān dìng. jǐ mǎo, shān dōng dì zhèn, huài chéng guō, dì zhōu yǒu shēng rú léi. hé nán shān dōng dào màn yán jì níng téng pī xú zhōu děng chù. gēng chén, yǐ zhōng shū cān zhī zhèng shì suǒ nán bān wèi zhōng shū yòu chéng, dào tóng wèi zhōng shū cān zhī zhèng shì. bǐng xū, yǐ huàn zhě bó tiē mù ér wèi sī tú. shì yuè, yáo zéi wú tiān bǎo kòu yuán zhōu. yǐ ā jí lá wèi zhī shū mì yuàn shì, zhěng zhì jūn wù.
二月甲戌朔,興聖宮作佛事,賜鈔二千錠。己卯,山東地震,壞城郭,棣州有聲如雷。河南、山東盜蔓延濟寧、滕、邳、徐州等處。庚辰,以中書參知政事鎖南班為中書右丞,道童為中書參知政事。丙戌,以宦者伯帖木兒為司徒。是月,徭賊吳天保寇沅州。以阿吉剌為知樞密院事,整治軍務。
sān yuè jiǎ chén, zhōng shū shěng chén yán: shì zǔ zhī cháo, shěng tái yuàn zòu shì, gěi shì zhōng zhuān zhǎng zhī, yǐ shòu guó shǐ zuǎn xiū. jìn nián fèi chí, kǒng wàn shì zhī hòu, yī dài chéng gōng wú cóng jī kǎo, qǐ fù jiù zhì. cóng zhī. yǐ sì, qiǎn shǐ quán xuǎn yún nán guān yuán. xiū guāng tiān diàn. gēng xū, shì guó zi jiān, huì shí dì zǐ yuán, xuǎn bǔ lù fǔ jí gè wèi xué zhèng. wù wǔ, zhào biān liù tiáo zhèng lèi. gēng shēn, jiān chá yù shǐ wáng shì diǎn hé jí xián dà xué shì wú zhí fāng liè jìn guān jiē, duó qí xuān mìng, yǐ chǒu, yún nán wáng bèi luó lái xiàn sǐ kě fá zhī jié. rén shēn, qiǎn shǐ xiū shàng dōu dà qián yuán sì. mìng yǒu sī dìng diào fù zhū wáng gōng zhǔ fù mǎ lǐ yí zhī shù.
三月甲辰,中書省臣言:「世祖之朝,省、台、院奏事,給事中專掌之,以授國史纂修。近年廢弛,恐萬世之後,一代成功無從稽考,乞復舊制。」從之。乙巳,遣使銓選雲南官員。修光天殿。庚戌,試國子監,會食弟子員,選補路府及各衛學正。戊午,詔編《六條政類》。庚申,監察御史王士點劾集賢大學士吳直方躐進官階,奪其宣命,乙丑,雲南王孛羅來獻死可伐之捷。壬申,遣使修上都大乾元寺。命有司定吊賻諸王、公主、駙馬禮儀之數。
xià sì yuè yǐ hài, mìng jiāng zhè shěng chén jiǎng jiū yì fǎ. jǐ mǎo, xiǎng yú tài miào. xīn sì, qiǎn dá běn hè fāng shǐ yú zhàn chéng. yǐ tōng zhèng yuàn shǐ duǒ láng jí ér wèi liáo yáng xíng shěng cān zhī zhèng shì, tǎo wú zhě yě rén. jǐ chǒu, fā mǐ èr shí wàn shí zhèn tiào pín mín. yǐ hàn lín xué shì chéng zhǐ dìng zhù wèi zhōng shū yòu chéng. gēng yín, fù mìng bié ér qiè bù huā wèi zhōng shū yòu chéng xiàng. yǐ zhōng shū píng zhāng zhèng shì tiě mù ér tǎ shí wèi zuǒ chéng xiàng. lín qīng guǎng píng luán hé děng chù dào qǐ, qiǎn bīng bǔ zhī. tōng zhōu dào qǐ, jiān chá yù shǐ yán: tōng zhōu mì ěr jīng chéng, ér dào zéi fēng qǐ, yí zēng bīng tǎo zhī, yǐ dù qí yuán. bù tīng. shì yuè, hé dōng dà hàn, mín duō jī sǐ, qiǎn shǐ zhèn zhī. chē jià shí xún shàng dōu.
夏四月乙亥,命江浙省臣講究役法。己卯,享於太廟。辛巳,遣達本、賀方使於占城。以通政院使朵郎吉兒為遼陽行省參知政事,討吾者野人。己丑,發米二十萬石賑糶貧民。以翰林學士承旨定住為中書右丞。庚寅,復命別兒怯不花為中書右丞相。以中書平章政事鐵木兒塔識為左丞相。臨清、廣平、灤河等處盜起,遣兵捕之。通州盜起,監察御史言:「通州密邇京城,而盜賊蜂起,宜增兵討之,以杜其源。」不聽。是月,河東大旱,民多飢死,遣使賑之。車駕時巡上都。
wǔ yuè gēng xū, yáo zéi wú tiān bǎo xiàn wǔ gāng lù, zhào qiǎn hú guǎng xíng shěng yòu chéng shā bān tǒng jūn tǎo zhī. yǐ chǒu, yòu chéng xiàng bié ér qiè bù huā, yǐ diào xiè shī yí zāi yì dié jiàn bà, zhào yǐ tài bǎo jiù dì. shì yuè, lín zī dì zhèn, qī rì nǎi zhǐ. liù yuè, zhào miǎn tài shī mǎ zhá ér tái guān, ān zhì xī níng zhōu, qí zi tuō tuō qǐng yǔ fù jù xíng. yǐ yù shǐ dài fū tài píng wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì. zhāng dé lù dà jī, mín xiāng shí.
五月庚戌,徭賊吳天保陷武岡路,詔遣湖廣行省右丞沙班統軍討之。乙丑,右丞相別兒怯不花,以調燮失宜、災異迭見罷,詔以太保就第。是月,臨淄地震,七日乃止。六月,詔免太師馬札兒台官,安置西寧州,其子脫脫請與父俱行。以御史大夫太平為中書平章政事。彰德路大飢,民相食。
qiū qī yuè jiǎ yín, zhào yǐn shì wán zhě tú zhí lǐ hā láng wèi hàn lín dài zhì, zhāng shū dǒng lì wèi hàn lín xiū zhuàn, lǐ xiào xiān wèi zhù zuò láng. zhāng shū bù zhì. bǐng chén, tài yīn fàn lěi bì zhèn. dīng sì, yǐ jiāng nán xíng tái dài fū nà lín wèi yù shǐ dài fū.
秋七月甲寅,召隱士完者圖、執禮哈琅為翰林待制,張樞、董立為翰林修撰,李孝先為著作郎。張樞不至。丙辰,太陰犯壘壁陣。丁巳,以江南行台大夫納麟為御史大夫。
shì yuè, yáo zéi wú tiān bǎo fù kòu yuán zhōu, xiàn xù pǔ chén xī xiàn, suǒ zài fén lüè wú yí. xǐ mǎ zhá ér tái yú gān sù, yǐ bié ér qiè bù huā zhī zèn yě. jiǔ yuè guǐ mǎo, bā lián nèi hā lá nà hǎi tū lǔ hé bó zéi qǐ, duàn lǐng běi yì dào. jiǎ chén, liáo yáng shuāng zǎo shāng hé, zhèn jì yì hù. wù shēn, chē jià hái zì shàng dōu. guǐ chǒu, shàng dōu wò ěr duǒ chéng, yòng chāo jiǔ qiān yú dìng. jiǎ yín, zhào jǔ cái néng xué yè zhī rén, yǐ bèi shì wèi. dīng sì, zhōng shū zuǒ chéng xiàng tiě mù ér tǎ shí hōng. xīn xī, yǐ yù shǐ dài fū duǒ ér zhǐ wèi zhōng shū zuǒ chéng xiàng. jiǎ zǐ, jí qìng lù dào qǐ, zhèn nán wáng bèi luó bù huā tǎo píng zhī. dīng mǎo, yáo kòu wú tiān bǎo fù xiàn wǔ gāng, yán jí bǎo qìng, shā hú guǎng xíng shěng yòu chéng shā bān yú jūn zhōng.
是月,徭賊吳天保復寇沅州,陷漵浦、辰谿縣,所在焚掠無遺。徙馬札兒台於甘肅,以別兒怯不花之譖也。九月癸卯,八憐內哈剌那海、禿魯和伯賊起,斷嶺北驛道。甲辰,遼陽霜早傷禾,賑濟驛戶。戊申,車駕還自上都。癸丑,上都斡耳朵成,用鈔九千餘錠。甲寅,詔舉才能學業之人,以備侍衛。丁巳,中書左丞相鐵木兒塔識薨。辛西,以御史大夫朵兒只為中書左丞相。甲子,集慶路盜起,鎮南王孛羅不花討平之。丁卯,徭寇吳天保復陷武岡,延及寶慶,殺湖廣行省右丞沙班於軍中。
dōng shí yuè xīn wèi, xiǎng yú tài miào. dīng chǒu, zhào: zuǒ yòu chéng xiàng píng zhāng shū mì zhī yuàn yù shǐ dài fū, dé cì yù yā zì yìn, yú guān bù yǔ. gēng chén, zhào jiàn mù huá lí bó yán cí táng yú dōng píng. bǐng xū, yì lián zhǐ dá ér fǎn, qiǎn bīng tǎo zhī. xīn mǎo, kāi dōng huá shè pǔ. wù xū, xī fān dào qǐ, fán èr bǎi yú suǒ, xiàn hā lá huǒ zhōu, jié gōng yù pú táo jiǔ, shā shǐ chén. shì yuè, yáo zéi wú tiān bǎo fù kòu yuán zhōu, zhōu bīng jī zǒu zhī.
冬十月辛未,享於太廟。丁丑,詔:「左右丞相、平章、樞密知院、御史大夫,得賜玉押字印,余官不與。」庚辰,詔建木華黎、伯顏祠堂於東平。丙戌,亦憐只答兒反,遣兵討之。辛卯,開東華射圃。戊戌,西番盜起,凡二百餘所,陷哈剌火州,劫供御蒲萄酒,殺使臣。是月,徭賊吳天保復寇沅州,州兵擊走之。
shí yī yuè xīn chǒu, jiān chá yù shǐ qū qū, yǐ huàn zhě lǒng pǔ píng jí chǒng xìng, zhòu shēng róng lù dài fū, zhuī fēng sān dài, tián zhái yú zhì, shàng shū hé zhī. jiǎ chén, yán jiāng dào qǐ, piāo lüè wú jì, yǒu sī mò néng jìn. liǎng huái yùn shǐ sòng wén zàn shàng yán: jiāng yīn tōng tài, jiāng hǎi zhī mén hù, ér zhèn jiāng zhēn zhōu cì zhī, guó chū shè wàn hù fǔ yǐ zhèn qí dì. jīn shù jiāng fēi rén, zhì shǐ zéi jiàn wǎng lái wú cháng. jí qìng huā shān jié zéi cái sān shí liù rén, guān jūn wàn shù, bù néng jìn tǎo, fǎn wèi suǒ bài, hòu jìng jiǎ shǒu yán tú, suī néng chéng gōng, qǐ bù yí xiào! yí jí xuǎn zhì yǒng, yǐ rèn bīng bǐng, yǐ tú hòu gōng. bù rán, dōng nán wǔ shěng zū shuì zhī dì, kǒng fēi guó jiā zhī yǒu. bù tīng. bō shān dōng dì tǔ shí liù wàn èr qiān yú qǐng shǔ dà chéng tiān hù shèng sì. yǐ sì, zhōng shū hù bù yán: gè chù shuǐ hàn, tián hé bù shōu, hú guǎng yún nán dào zéi fēng qǐ, bīng fèi bù gěi, ér gè wèi qiè xuē rǒng shí shèn duō, qǐ cì fēn jiǎn. dì qiān yú zhòng qǐng, lìng sān nián hòu jiǎn zhī. gēng xū, tài yīn fàn tiān lǐn. huái qìng lù jī. yáo zéi wú tiān bǎo fù xiàn wǔ gāng, mìng hú guǎng xíng shěng píng zhāng zhèng shì gǒu ěr lǐng bīng tǎo zhī. yǐ hé jué, mìng gōng bù shàng shū mí ér mǎ hā mó xíng shì jīn dī. jiǎ yín, yáo zéi wú tiān bǎo xiàn jìng zhōu, mìng wēi shùn wáng kuān chè bù huā zhèn nán wáng bèi luó bù huā jí hú guǎng jiāng xī èr shěng yǐ bīng tǎo zhī. dīng sì, mìng zhòng shū píng zhāng zhèng shì tài píng wèi zuǒ chéng xiàng, cí, bù yǔn. wù wǔ, mìng hé nán shān dōng dōu fǔ fā bīng tǎo hú guǎng dòng mán. jǐ wèi, yǐ zhōng shū shěng píng zhāng zhèng shì hán jiā nè wèi shǎn xī xíng tái yù shǐ dài fū. yí běi huāng hàn quē shí, qiǎn shǐ zhèn jì yì hù. dīng mǎo, hǎi běi hú nán yáo zéi qiè fā, liǎng yuè yú, yǒu sī bù yǐ wén, zhào zuì zhī, bìng jiàng sàn guān yī děng. shì yuè, mǎ zhá ér tái hōng, zhào tuō tuō hái jīng shī.
十一月辛丑,監察御史曲曲,以宦者隴普憑藉寵幸,驟升榮祿大夫,追封三代,田宅逾制,上疏劾之。甲辰,沿江盜起,剽掠無忌,有司莫能禁。兩淮運使宋文瓚上言:「江陰、通泰,江海之門戶,而鎮江、真州次之,國初設萬戶府以鎮其地。今戍將非人,致使賊艦往來無常。集慶花山劫賊才三十六人,官軍萬數,不能進討,反為所敗,後竟假手鹽徒,雖能成功,豈不貽笑!宜亟選智勇,以任兵柄,以圖後功。不然,東南五省租稅之地,恐非國家之有。」不聽。撥山東地土十六萬二千餘頃屬大承天護聖寺。乙巳,中書戶部言:「各處水旱,田禾不收,湖廣、雲南盜賊蜂起,兵費不給,而各位怯薛冗食甚多,乞賜分柬。」帝牽於眾請,令三年後減之。庚戌,太陰犯天廩。懷慶路飢。徭賊吳天保復陷武岡,命湖廣行省平章政事苟爾領兵討之。以河決,命工部尚書迷兒馬哈謨行視金堤。甲寅,徭賊吳天保陷靖州,命威順王寬徹不花、鎮南王孛羅不花及湖廣、江西二省以兵討之。丁巳,命中書平章政事太平為左丞相,辭,不允。戊午,命河南、山東都府發兵討湖廣洞蠻。己未,以中書省平章政事韓嘉訥為陝西行台御史大夫。迤北荒旱缺食,遣使賑濟驛戶。丁卯,海北、湖南徭賊竊發,兩月余,有司不以聞,詔罪之,並降散官一等。是月,馬札兒台薨,召脫脫還京師。
shí èr yuè gēng wǔ, yǐ zhōng shū zuǒ chéng xiàng duǒ ér zhǐ wèi yòu chéng xiàng, píng zhāng zhèng shì tài píng wèi zuǒ chéng xiàng, zhào tiān xià. bǐng zǐ, yǐ lián nián shuǐ hàn, mín duō shī yè, xuǎn tái gé míng chén èr shí liù rén chū wèi jùn shǒu xiàn lìng, réng xǔ mín jiān lì hài shí fēng chéng shěng. rén wǔ, jìn níng dōng chāng dōng píng ēn zhōu gāo táng děng chù mín jī, zhèn chāo shí sì wàn dìng mǐ liù wàn shí. bǐng xū, zhōng shū shěng chén jiàn yì, yǐ hé nán dào zéi chū rù wú cháng, yí fēn bō dá dá jūn yǔ yáng zhōu jiù jūn yú hé nán shuǐ lù guān ài shù shǒu, dōng zhì xú pī, běi zhì jiā mǎ yíng, yù zéi yǎn bǔ, cóng zhī. shì yuè, shǎn xī xíng yù shǐ tái chén hé zòu, bié ér qiè bù huā nǎi nì chén zhī qīn zi, bù kě jū tài bǎo zhī zhí, bù cóng. shì suì, zhì zhōng shū yì shì píng zhāng sì rén. lóng fú gōng sān huáng hòu hóng jí lá shì mù nà shī lǐ hōng.
十二月庚午,以中書左丞相朵兒只為右丞相,平章政事太平為左丞相,詔天下。丙子,以連年水旱,民多失業,選台閣名臣二十六人出為郡守縣令,仍許民間利害實封呈省。壬午,晉寧、東昌、東平、恩州、高唐等處民飢,賑鈔十四萬錠、米六萬石。丙戌,中書省臣建議,以河南盜賊出入無常,宜分撥達達軍與楊州舊軍於河南水陸關隘戍守,東至徐、邳,北至夾馬營,遇賊掩捕,從之。是月,陝西行御史台臣劾奏,別兒怯不花乃逆臣之親子,不可居太保之職,不從。是歲,置中書議事平章四人。隆福宮三皇后弘吉剌氏木納失里薨。
bā nián chūn zhēng yuè wù xū shuò, mìng yě xiān tiē mù ér zhī shū mì yuàn shì. dīng wèi, xiǎng yú tài miào. xīn hài, huáng hé jué, qiān jì níng lù yú jì zhōu. zhào: gè guān fǔ ān liàn shì wù zhī rén, wú dé qiān diào. zhào hàn lín guó shǐ yuàn zuǎn xiū hòu fēi gōng chén liè chuán, xué shì chéng zhǐ zhāng qǐ yán xué shì yáng zōng ruì shì jiǎng xué shì huáng jìn wèi zǒng cái guān, zuǒ chéng xiàng tài píng zuǒ chéng lǚ sī chéng lǐng qí shì. jiǎ zǐ, mù lián děng chù dà xuě, yáng mǎ dòng sǐ, zhèn zhī. shì yuè, zhào gěi tóng hǔ fú, yǐ gōng wèi wán zhě bù huā guì chì wèi fù zhǐ huī shǐ shòu shān jiān hú guǎng jūn. mìng hú guǎng xíng shěng yòu chéng tū chì hú nán xuān wèi dōu yuán shuài wán zhě tiē mù ér tǎo mò pán dòng zhū mán, zhǎn shǒu shù bǎi jí, qí yú èr shí yú dòng, fù qí dòng shǒu yáng lù wǔ fù jīng shī.
八年春正月戊戌朔,命也先帖木兒知樞密院事。丁未,享於太廟。辛亥,黃河決,遷濟寧路於濟州。詔:「各官府諳練事務之人,毋得遷調。」詔翰林國史院纂修后妃、功臣列傳,學士承旨張起岩、學士楊宗瑞、侍講學士黃溍為總裁官,左丞相太平、左丞呂思誠領其事。甲子,木憐等處大雪,羊馬凍死,賑之。是月,詔給銅虎符,以宮尉完者不花、貴赤衛副指揮使壽山監湖廣軍。命湖廣行省右丞禿赤、湖南宣慰都元帥完者帖木兒討莫磐洞諸蠻,斬首數百級,其餘二十餘洞,縛其洞首楊鹿五赴京師。
èr yuè guǐ yǒu, yù shǐ dài fū nà lín jiā tài wèi zhì shì. yǐ hài, yǐ běi biān shā tǔ kǔ hán, bà hǎi lá tū tún tián. bǐng zǐ, mìng tài zǐ ài yóu shí lǐ dá là xí dú wèi wú ér wén zì. gēng chén, tài yīn fàn xuān yuán. guǐ wèi, tài yīn fàn píng dào. jiǎ shēn, mìng xīng jí wèi jiāng nán xíng tái yù shǐ dài fū. rén chén, tài píng yán: bèi dá nǎi tū máng wù sān chù tún tián, shì zǔ cháo yǐ xíng yíng jiù zhàn bō shǔ hǔ bì sī, hòu wèi háo yǒu lì zhě suǒ duó, suì shī qí lì, jīn yí réng qián bō hái. cóng zhī. shì yuè, yǐ qián fèng shǐ xuān fǔ jiǎ wéi zhēn chēng zhí, tè shòu yǒng píng lù zǒng guǎn. huì suì jī, wéi zhēn qǐng jiàng chāo sì wàn yú dìng zhèn zhī. zhào jì níng yùn chéng lì xíng dū shuǐ jiān, yǐ jiǎ lǔ wèi dōu shuǐ.
二月癸酉,御史大夫納麟加太尉致仕。乙亥,以北邊沙土苦寒,罷海剌禿屯田。丙子,命太子愛猷識理達臘習讀畏吾兒文字。庚辰,太陰犯軒轅。癸未,太陰犯平道。甲申,命星吉為江南行台御史大夫。壬辰,太平言:「孛答、乃禿、忙兀三處屯田,世祖朝以行營舊站撥屬虎賁司,後為豪有力者所奪,遂失其利,今宜仍前撥還。」從之。是月,以前奉使宣撫賈惟貞稱職,特授永平路總管。會歲飢,惟貞請降鈔四萬餘錠賑之。詔濟寧鄆城立行都水監,以賈魯為都水。
sān yuè dīng yǒu, zhào yǐ shù bó jīng jùn xiàn shǒu lìng zhī lián qín zhě. liáo dōng suǒ huǒ nú fǎn, zhà chēng dà jīn zi sūn, shuǐ dá dá lù tuō tuō hé sūn táng wù huǒ lǔ huǒ sūn tǎo qín zhī. rén yín, tǔ fān dào qǐ, yǒu sī qǐng bù jū zī jí, wěi guān tǎo zhī. fú jiàn dào qǐ, dì yuǎn, nán yú tǎo bǔ, zhào tīng zhāng èr zhōu lì fēn yuán shuài fǔ xiá zhī. guǐ mǎo, dì qīn shì jìn shì qī shí yǒu bā rén, cì ā lǔ huī tiē mù ér wáng zōng zhé jìn shì jí dì, yú chū shēn yǒu chà. jǐ yǒu, hú guǎng xíng shěng qiǎn shǐ xiàn shí bì dòng mán jié. bǐng chén, tài yīn fàn jiàn xīng. jǐ wèi, qiǎn shǐ yì jiāng zhè jiāng xī hú guǎng sì chuān yún nán quán fú jiàn fān guǎng mán yí děng chù guān yuán xuǎn. xīn yǒu, liáo yáng wù yán bō lǔ huān wàng chēng dà jīn zi sūn, shòu yù dì fú wén, zuò luàn, guān jūn tǎo zhǎn zhī. rén xū, liù tiáo zhèng lèi shū chéng. jīng jī mín jī. huī zhōu lù dá lǔ huā chì hā lá bù huā yǐ zhèng jī wén, zhào cì jīn bó jīng zhī. shì yuè, yáo zéi wú tiān bǎo fù kòu yuán zhōu.
三月丁酉,詔以束帛旌郡縣守令之廉勤者。遼東鎖火奴反,詐稱大金子孫,水達達路脫脫禾孫唐兀火魯火孫討擒之。壬寅,土番盜起,有司請不拘資級,委官討之。福建盜起,地遠,難於討捕,詔汀、漳二州立分元帥府轄之。癸卯,帝親試進士七十有八人,賜阿魯輝帖木兒、王宗哲進士及第,余出身有差。己酉,湖廣行省遣使獻石壁洞蠻捷。丙辰,太陰犯建星。己未,遣使詣江浙、江西、湖廣、四川、雲南銓福建、番、廣蠻夷等處官員選。辛酉,遼陽兀顏撥魯歡妄稱大金子孫,受玉帝符文,作亂,官軍討斬之。壬戌,《六條政類》書成。京畿民飢。徽州路達魯花赤哈剌不花以政績聞,詔賜金帛旌之。是月,徭賊吳天保復寇沅州。
xià sì yuè xīn wèi, hé jiān děng lù yǐ lián nián hé jué, shuǐ hàn xiāng réng, hù kǒu xiāo hào, qǐ jiǎn yán é, zhào cóng zhī. yǐ hài, dì xìng guó zi xué, cì yǎn shèng gōng yín yìn, shēng zhì cóng èr pǐn. dìng dì zǐ yuán chū shēn jí bēn sàng shěng qīn děng fǎ. zhào: shǒu lìng xuǎn lì shè zhǎng, zhuān yī quàn kè nóng sāng. zhào: jīng guān sān pǐn yǐ shàng, suì jǔ shǒu lìng yī rén, shǒu lìng dào rèn sān yuè, yì jǔ yī rén zì dài. qí yù diǎn chì gǒng wèi bǎi hù, bù dé shòu xiàn dá lǔ huā chì, zhǐ shòu zuǒ èr, jiǔ zhe lián néng zé yòng zhī. píng jiāng sōng jiāng shuǐ zāi, gěi hǎi yùn liáng shí wàn shí zhèn zhī. dīng chǒu, liáo yáng dǒng hā lá zuò luàn, zhèn fǔ qīn chá tǎo qín zhī. jǐ mǎo, hǎi níng zhōu mù yáng xiàn děng chù dào qǐ, qiǎn hàn lín xué shì tū jiān bù huā tǎo zhī. shì yuè, xiǎng yú tài miào. chē jià shí xún shàng dōu. mìng tuō tuō wèi tài fù. hú guǎng zhāng bó yán yǐn bīng bǔ tǔ kòu mò wàn wǔ mán léi děng, yǐ ér guǎng xī dòng zéi chéng xì rù kòu, bó yán tuì zǒu.
夏四月辛未,河間等路以連年河決,水旱相仍,戶口消耗,乞減鹽額,詔從之。乙亥,帝幸國子學,賜衍聖公銀印,升秩從二品。定弟子員出身及奔喪、省親等法。詔:「守令選立社長,專一勸課農桑。」詔:「京官三品以上,歲舉守令一人,守令到任三月,亦舉一人自代。其玉典赤、拱衛百戶,不得授縣達魯花赤,止授佐貳,久著廉能則用之。」平江、松江水災,給海運糧十萬石賑之。丁丑,遼陽董哈剌作亂,鎮撫欽察討擒之。己卯,海寧州沐陽縣等處盜起,遣翰林學士禿堅不花討之。是月,享於太廟。車駕時巡上都。命脫脫為太傅。湖廣章伯顏引兵捕土寇莫萬五、蠻雷等,已而廣西峒賊乘隙入寇,伯顏退走。
wǔ yuè dīng yǒu shuò, dà lín yǔ, jīng chéng bēng. gēng zǐ, guǎng xī shān bēng, shuǐ yǒng, lí jiāng yì, píng dì shuǐ shēn èr zhàng yú, wū yǔ rén chù piào méi. rén zǐ, bǎo qìng dà shuǐ. dīng sì, sì chuān hàn, jī, jìn jiǔ. liù yuè bǐng yín shuò, shēng xú zhōu wèi zǒng guǎn fǔ, yǐ pī sù téng yì sì zhōu lì zhī. bǐng xū, lì sī tiān tāi yú shàng dōu. shì yuè, shān dōng dà shuǐ, mín jī, zhèn zhī.
五月丁酉朔,大霖雨,京城崩。庚子,廣西山崩,水涌,灕江溢,平地水深二丈余,屋宇、人畜漂沒。壬子,寶慶大水。丁巳,四川旱,飢,禁酒。六月丙寅朔,升徐州為總管府,以邳、宿、滕、嶧四州隸之。丙戌,立司天台於上都。是月,山東大水,民飢,賑之。
qiū qī yuè bǐng shēn shuò, rì yǒu shí zhī. xīn chǒu, fù lì wǔ dào hé tún tián. yǐ sì, xiǎng yú tài miào. jīng biǎo dà dū jié fù gǒng shì mén. wù shēn, xī běi biān jūn mín jī, qiǎn shǐ zhèn zhī. rén zǐ, liàng yí cuàn xǐ guān yú jìn dì ān zhì, sǐ zhě tīng guī zàng. yǐ mǎo, qiǎn shǐ jì qū fù kǒng zǐ miào. jiāng zhōu lù zǒng guǎn liú héng yǒu zhèng jī, shēng shòu shān dōng xuān wèi shǐ. bǐng chén, yǐ ā lá bù huā wèi dà sī tú.
秋七月丙申朔,日有食之。辛丑,復立五道河屯田。乙巳,享於太廟。旌表大都節婦鞏氏門。戊申,西北邊軍民飢,遣使賑之。壬子,量移竄徙官於近地安置,死者聽歸葬。乙卯,遣使祭曲阜孔子廟。江州路總管劉恆有政績,升授山東宣慰使。丙辰,以阿剌不花為大司徒。
bā yuè bǐng zǐ, tài yīn fàn lěi bì zhèn. jǐ mǎo, shān dōng yǔ báo. shì yuè, chē jià hái zì shàng dōu. jiǔ yuè jǐ wèi, tài yīn fàn líng tái.
八月丙子,太陰犯壘壁陣。己卯,山東雨雹。是月,車駕還自上都。九月己未,太陰犯靈台。
dōng shí yuè dīng hài, guǎng xī mán lüè dào zhōu.
冬十月丁亥,廣西蠻掠道州。
shí yī yuè xīn hài, yáo zéi wú tiān bǎo lǜ zhòng liù wàn lüè quán zhōu. shì suì, zhào cì gāo nián bó, shè fēn yuán shuài fǔ yú yí zhōu, yǐ mǎi liè de wèi yuán shuài, bèi shān dōng kòu. tái zhōu fāng guó zhēn wèi luàn, jù zhòng hǎi shàng, mìng jiāng zhè xíng shěng cān zhī zhèng shì duǒ ér zhǐ bān tǎo zhī. jiān chá yù shǐ zhāng zhēn hé tài wèi ā qǐ lá qī wǎng zhī zuì, yòu yán: míng lǐ dǒng ā yě lǐ yá yuè lǔ bù huā, jiē bì xià bù gòng dài tiān zhī chóu, bó yán zéi shā zōng shì jiā wáng tán wáng yī shí èr kǒu, jī zhī gǔ fǎ, dāng fú mén zhū, ér qí zi xiōng dì shàng shì yú cháo, yí jí zhū cuàn. bié ér qiè bù huā ē fù quán jiān, yì yí yuǎn biǎn. jīn zāi yì dié jiàn, dào zéi fēng qǐ, hǎi kòu gǎn yú yào jūn, kǔn shuài gǎn yú wán kòu, ruò bù zhèn jǔ, kǒng yǒu táng mò fān zhèn shì qí zhī huò. bù tīng. jiān chá yù shǐ lǐ mì yán: shì zǔ shì bù yǔ gāo lì gòng shì, bì xià jiàn shì zǔ zhī wèi, hé rěn wàng shì zǔ zhī yán, nǎi yǐ gāo lì qí shì yì wèi huáng hòu. jīn zāi yì lǚ qǐ, hé jué dì zhèn, dào zéi zī màn, jiē yīn shèng yáng wēi zhī xiàng, qǐ réng jiàng wèi fēi, shù jǐ sān chén diàn wèi, zāi yì kě xī. bù tīng.
十一月辛亥,徭賊吳天保率眾六萬掠全州。是歲,詔賜高年帛,設分元帥府於沂州,以買列的為元帥,備山東寇。台州方國珍為亂,聚眾海上,命江浙行省參知政事朵兒只班討之。監察御史張楨劾太尉阿乞剌欺罔之罪,又言:「明里董阿、也里牙、月魯不花,皆陛下不共戴天之仇,伯顏賊殺宗室嘉王、郯王一十二口,稽之古法,當伏門誅,而其子、兄弟尚仕於朝,宜急誅竄。別兒怯不花阿附權奸,亦宜遠貶。今災異迭見,盜賊蜂起,海寇敢於要君,閫帥敢於玩寇,若不振舉,恐有唐末藩鎮噬臍之禍。」不聽。監察御史李泌言:「世祖誓不與高麗共事,陛下踐世祖之位,何忍忘世祖之言,乃以高麗奇氏亦位皇后。今災異屢起,河決地震,盜賊滋蔓,皆陰盛陽微之象,乞仍降為妃,庶幾三辰奠位,災異可息。」不聽。