strong shì gǒu strong
噬狗
chǔ wáng wèn yú chén zhěn yuē:" guǎ rén zhī dài shì yě jìn xīn yǐ, ér sì fāng zhī xián zhě bù kuàng guǎ rén, hé yě?" chén zǐ yuē:" chén shǎo cháng yóu yàn, jiǎ guǎn yú yàn shì, zuǒ yòu jiē liè sì, wéi dōng jiā jiǎ yān. zhàng wò qǐ jū, yǐn shí qì yòng, wú bù bèi yǒu, ér kè zhī zhī zhě, rì bù guò yī èr, huò zhōng rì wú yī yān. wèn qí gù, zé jiā yǒu měng gǒu, wén rén shēng ér chū shì, fēi yǒu zuǒ yòu zhī xiān róng, zé mò gǎn niè qí tíng. jīn wáng zhī mén wú yì yǒu shì gǒu hū? cǐ shì suǒ yǐ jiān qí lái yě."
楚王问于陈轸曰:“寡人之待士也尽心矣,而四方之贤者不贶寡人,何也?”陈子曰:“臣少尝游燕,假馆于燕市,左右皆列肆,惟东家甲焉。帐卧起居,饮食器用,无不备有,而客之之者,日不过一、二,或终日无一焉。问其故,则家有猛狗,闻人声而出噬,非有左右之先容,则莫敢蹑其庭。今王之门无亦有噬狗乎?此士所以艰其来也。”
strong xì è bēn qín strong
郤恶奔秦
qín chǔ jiāo wù, chǔ zuǒ yǐn xì è bēn qín, jí yán chǔ guó zhī fēi, qín wáng xǐ, yù yǐ wéi wǔ dài fū, chén zhěn yuē:" chén zhī lǐ yǒu chū qī ér zài jià zhě, rì yǔ qí hòu fū yán qián fū zhī fēi, yì jì xiāng de yě. yī rì, yòu shī ài yú qí hòu fū, ér jià yú guō nán zhī yù rén, yòu yán qí hòu fū rú xī zhě. qí rén wéi qí hòu fū yán zhī, hòu fū xiào yuē:' shì suǒ yǐ yǔ zi zhě, yóu qián rì zhī huà wǒ yě.' jīn zuǒ yǐn zì chǔ lái, ér jí yán chǔ guó zhī fēi, ruò tā rì yòu dé zuì yú wáng ér zhī tā guó, zé jiāng yí qí suǒ yǐ zī chǔ zhě zī wáng yǐ." qín wáng yáo shì bù yòng xì è. wū fēng
秦楚交恶,楚左尹郤恶奔秦,极言楚国之非,秦王喜,欲以为五大夫,陈轸曰:“臣之里有出妻而再嫁者,日与其后夫言前夫之非,意惎相得也。一日,又失爱于其后夫,而嫁于郭南之寓人,又言其后夫如昔者。其人为其后夫言之,后夫笑曰:‘是所以语子者,犹前日之话我也。’今左尹自楚来,而极言楚国之非,若他日又得罪于王而之他国,则将移其所以訾楚者訾王矣。”秦王繇是不用郤恶。乌蜂
qǐ lí wèi xióng zhé fù yuē:" zi yì zhī yǒu wū fēng hū? huáng fēng dān qí lì yǐ wéi mì, wū fēng bù néng wéi mì ér wéi shí mì. gù jiāng jìn hù, qí wáng shǐ shì xù ér jì kè, bì jǐn zhú qí wū fēng, qí bù qù zhě zhòng jì ér shā zhī. jīn jū yú cháo zhě, wú xiǎo dà wú bù zhī shǒu zhú zú yǐ rèn wáng shì, jiē yǒu yì yú chǔ guó zhě yě. ér zi dú yāo yǐ shí, xiān xīng ér wò, jiàn rì ér wèi qǐ, shì wú yì yú chǔ guó zhě yě. dàn xī qiě jì kè, wú yōu zi zhī wèi wū fēng yě." xióng zhé fù yuē:" zi bù guān fū rén zhī miàn hū? mù yǔ bí kǒu jiē rì yòng zhī jí, dú méi wú suǒ shì, ruò kě qù yě. rán rén jiē yǒu méi ér zi dú wú méi, qí kě guān hū? yǐ chǔ guó zhī dà, ér bù néng róng yī áo yǐ shí zhī shì, wú kǒng qí wèi wú méi zhī rén, yǐ yí guān zhě xiào yě." chǔ wáng wén zhī, yì hòu dài xióng zhé fù.
杞离谓熊蛰父曰:“子亦知有乌蜂乎?黄蜂殚其力以为蜜,乌蜂不能为蜜而惟食蜜。故将墐户,其王使视蓄而计课,必尽逐其乌蜂,其不去者众哜而杀之。今居于朝者,无小大无不胝手瘃足以任王事,皆有益于楚国者也。而子独邀以食,先星而卧,见日而未起,是无益于楚国者也。旦夕且计课,吾忧子之为乌蜂也。”熊蛰父曰:“子不观夫人之面乎?目与鼻、口皆日用之急,独眉无所事,若可去也。然人皆有眉而子独无眉,其可观乎?以楚国之大,而不能容一遨以食之士,吾恐其为无眉之人,以贻观者笑也。”楚王闻之,益厚待熊蛰父。
strong yì shǐ zhōng xíng shuō strong
议使中行说
hàn bā nián, gāo huáng dì bēng, lǚ tài hòu lín cháo tīng zhèng. dà chén huàn xiōng nú zhī qiáng, jiāng yǔ wèi hé qīn, yì shǐ zhě. tài hòu è huàn zhě zhōng xíng shuō, yù qù zhī, gù shǐ wǎng yān, luán bù jiàn yuē:" bì xià zhī suǒ yǐ shǐ zhōng xíng shuō zhě, bù guò yǐ xiōng nú jiāo zì, bì bù néng shàn dài hàn shǐ, huò liú zhī zé fēi wǒ suǒ xī, cóng ér qì zhī ěr. chén dú yǐ wéi bù biàn. fū shǐ suǒ yǐ dá zhǔ mìng, shì chóu jiǎng hǎo, jué yí jiě fēn, bēi bù kě yǐ qū guó tǐ, gāo bù kě yǐ jī dí huì, chá biàn yīng jī, yǐ zhì shì quán. guó zhī róng rǔ, jǐ zhī xiū qī, fēi sù suǒ ài xìn, ér zhī qí zhōng qiě liàng zhě, bù kě qiǎn yě. jīn zhōng xíng shuō xíng chén yě, míng bù chǐ yú guó shì zé bù zhòng qí shēn, chén jù qí xiè guó qíng, ér kāi dí xìn yě." fú tīng. luán bù tuì wèi pì yáng hóu yuē:" zi bù lì jiàn, běi biān zì cǐ fú níng yǐ. xī zhèng bó è qí dài fū gāo kè, fú néng qù, ér shǐ shuài shī yǐ yù dí, cì yú hé shàng, jiǔ ér bù zhào, zhòng kuì, gāo kè bēn chén. chūn qiū shū yuē:' zhèng qì qí shī.' bìng zhèng bó yě. jīn shǐ shuō yě rú xiōng nú, wú nǎi qì shuō yǐ jí qí jiè bì hū? xī jìn zhī bài yú bì yě, xiān gǔ shí wǎng chǔ shī, chǔ zhī bài yú yān líng yě, miáo bēn huáng shí zài jìn. cǐ gǔ rén zhī fèn chē zhé yě, shàng bì huǐ zhī." lùn xiāng
汉八年,高皇帝崩,吕太后临朝听政。大臣患匈奴之强,将与为和亲,议使者。太后恶宦者中行说,欲去之,故使往焉,栾布谏曰:“陛下之所以使中行说者,不过以匈奴骄恣,必不能善待汉使,或留之则非我所惜,从而弃之耳。臣独以为不便。夫使所以达主命,释仇讲好,决疑解纷,卑不可以屈国体,高不可以激敌恚,察变应机,以制事权。国之荣辱,己之休戚,非素所爱信,而知其忠且亮者,不可遣也。今中行说刑臣也,名不齿于国士则不重其身,臣惧其泄国情,而开敌衅也。”弗听。栾布退谓辟阳侯曰:“子不力谏,北边自此弗宁矣。昔郑伯恶其大夫高克,弗能去,而使帅师以御狄,次于河上,久而不召,众溃,高克奔陈。《春秋》书曰:‘郑弃其师。’病郑伯也。今使说也如匈奴,无乃弃说以及其介币乎?昔晋之败于邲也,先穀实往楚师,楚之败于鄢陵也,苗贲皇实在晋。此古人之偾车辙也,上必悔之。”论相
chǔ wáng huàn qí lìng yǐn wěi lǚ chén zhī bù néng, yù qù zhī, fǎng yú yí shēn. yí shēn yuē:" wèi kě." wáng yuē:" hé gù?" yí shēn yuē:" lìng yǐn chǔ xiāng yě, guó zhī dà shì, mò dà hū zhì xiāng, fú kě qīng yě. jīn wáng yù qù qí xiāng, bì xiān zé fū jiān zhī zhě, yǒu nǎi kě ěr!" wáng cù rán yuē:" lìng yǐn zhī bù zú yǐ xiāng chǔ guó, bù wéi zhū dài fū jí guó rén zhī zhī, guǐ shén yì shí zhī zhī, dài fū dú yǐ wéi wèi kě, guǎ rén huò yān." yí shēn yuē:" bù rán. chén zhī lǐ yǒu jù shì, liáng dù qiě zhuang, jiāng yì zhī, zhào jiàng ěr, jiàng ěr yuē:' liáng shí dù, bù kě yǐ bù yì, rán bì xiān dé cái yān, bù zé lái kě yě.' qí rén bù néng kān, nǎi zhào tā jiàng, shù qún xiǎo mù yǐ yì zhī. qí nián dōng shí yǒu yī yuè, dà yǔ xuě, liáng zhé ér wū pǐ. jīn lìng yǐn suī bù néng, ér chéng qí zǔ fù zhī yú, guó rén yǔ zhī sù yǐ. ér chǔ guó zhī xīn chén ruò, wèi yǒu jiàn zhě, cǐ chén zhī suǒ yǐ yuē wèi kě yě."
楚王患其令尹蔿吕臣之不能,欲去之,访于宜申。宜申曰:“未可。”王曰:“何故?”宜申曰:“令尹楚相也,国之大事,莫大乎置相,弗可轻也。今王欲去其相,必先择夫间之者,有乃可耳!”王蹙然曰:“令尹之不足以相楚国,不惟诸大夫及国人知之,鬼神亦实知之,大夫独以为未可,寡人惑焉。”宜申曰:“不然。臣之里有巨室,梁蠹且庒,将易之,召匠尔,匠尔曰:‘梁实蠹,不可以不易,然必先得材焉,不则来可也。’其人不能堪,乃召他匠,束群小木以易之。其年冬十有一月,大雨雪,梁折而屋圮。今令尹虽不能,而承其祖父之余,国人与之素矣。而楚国之新臣弱,未有间者,此臣之所以曰未可也。”
strong bǔ shǔ strong
捕鼠
zhào rén huàn shǔ, qǐ māo yú zhōng shān, zhōng shān rén yǔ zhī. māo shàn bǔ shǔ jí jī, yuè yú, shǔ jǐn ér qí jī yì jǐn, qí zi huàn zhī, gào qí fù yuē:" hé qù zhū?" qí fù yuē:" shì fēi ruò suǒ zhī yě, wú zhī huàn zài shǔ, bù zài hu wú jī. fū yǒu shǔ zé qiè wú shí, huǐ wú yī, chuān wú yuán yōng, huài shāng wú qì yòng, wú jiāng jī hán yān. bù bìng yú wú jī hū? wú jī zhě fú shí jī zé yǐ ěr, qù jī hán yóu yuǎn, ruò zhī hé ér qù fū māo yě?"
赵人患鼠,乞猫于中山,中山人予之。猫善捕鼠及鸡,月余,鼠尽而其鸡亦尽,其子患之,告其父曰:“盍去诸?”其父曰:“是非若所知也,吾之患在鼠,不在乎无鸡。夫有鼠则窃吾食,毁吾衣,穿吾垣墉,坏伤吾器用,吾将饥寒焉。不病于无鸡乎?无鸡者弗食鸡则已耳,去饥寒犹远,若之何而去夫猫也?”
strong shǐ tān strong
使贪
kè yǒu duǎn wú qǐ yú wèi wǔ hòu zhě, yuē:" wú qǐ tān bù kě yòng yě." wǔ hòu shū wú qǐ. gōng zǐ chéng rù jiàn yuē:" jūn xī wèi shū wú qǐ yě?" wǔ hòu yuē:" rén yán qǐ tān, guǎ rén shì yǐ bù lè yān." gōng zǐ chéng yuē:" jūn guò yǐ, fū qǐ zhī néng, tiān xià zhī shì mò xiān yān: wéi qí tān yě, shì yǐ lái shì jūn, bù rán jūn qǐ néng chén zhī zāi? qiě jūn zì yǐ wéi yǔ yīn tāng zhōu wǔ wáng shú xián? wù guāng bó yí tiān xià zhī bù tān zhě yě, tāng bù néng chén wù guāng, wǔ wáng bù néng chén bó yí, jīn yǒu bù tān rú èr rén zhě, qí kěn wèi jūn chén hū? jīn jūn zhī guó, dōng jù qí, nán jù chǔ, běi jù hán zhào, xī yǒu hǔ láng zhī qín, jūn dú yǐ sì zhàn zhī dì chǔ qí zhōng, ér bǐ wǔ guó dùn bīng zuò shì, bù gǎn kuī wèi zhě hé zāi? yǐ wèi guó yǒu wú qǐ yǐ wéi jiāng yě. zhōu shī yǒu zhī yuē' jiū jiū wǔ fū, gōng hóu gān chéng' wú qǐ shì yě. jūn ruò niàn shè jì, wéi qǐ suǒ yuàn hǎo ér yǔ zhī, shǐ qǐ zú qí sú ér wú tā qiú, zuò wēi wèi guó zhī shī, suǒ shī shén xiǎo, suǒ de shén dà. nǎi yù shǐ zhī fàn lì rú shū bèi duǎn hè bù zǒu yǐ gōng shǐ lìng, qǐ bì qù zhī. qǐ qù, ér tiān xià zhī rú qǐ zhě, què xíng bù rù dà liáng, jūn zhī guó kōng le. chén qiè wèi jūn yōu zhī." wǔ hòu yuē:" shàn." fù jìn wú qǐ.
客有短吴起于魏武侯者,曰:“吴起贪不可用也。”武侯疏吴起。公子成入见曰:“君奚为疏吴起也?”武侯曰:“人言起贪,寡人是以不乐焉。”公子成曰:“君过矣,夫起之能,天下之士莫先焉:惟其贪也,是以来事君,不然君岂能臣之哉?且君自以为与殷汤、周武王孰贤?务光、伯夷天下之不贪者也,汤不能臣务光,武王不能臣伯夷,今有不贪如二人者,其肯为君臣乎?今君之国,东距齐,南距楚,北距韩、赵,西有虎狼之秦,君独以四战之地处其中,而彼五国顿兵坐视,不敢窥魏者何哉?以魏国有吴起以为将也。周《诗》有之曰‘赳赳武夫,公侯干城’吴起是也。君若念社稷,惟起所愿好而予之,使起足其俗而无他求,坐威魏国之师,所失甚小,所得甚大。乃欲使之饭粝茹蔬被短褐步走以供使令,起必去之。起去,而天下之如起者,却行不入大粱,君之国空了。臣窃为君忧之。”武侯曰:“善。”复进吴起。
strong qù dù strong
去蠹
yù lí zǐ jí, bìng qì wǎn tán jié, jiāng kòu zhī, huò yuē:" tán, róng yě, shì yǎng rén zhě yě. rén wú róng zé zhōng gàn, zhōng gàn zé sǐ, fú kě kòu yě." yù lí zǐ rì" xū, wú zi guò zāi! wú wén fū yǎng rén zhě jīn yě, yī jiā zhě suǒ wèi róng yě, jīn ér huà wéi tán, shì róng zéi yě, zé fēi yǎng rén zhě yě. fū tiān zhī shēng rén, cān dì ér wèi sān, wèi qí néng zàn huà yù yě, yī zhāo ér huà wéi zéi, qí néng zàn tiān dì zhī huà yù hū? shì gù yú fū biǎn gǔ zhī wèi yī yě, huàn wèi dí cháng, jué qù bìng gēn, ér diàn sǐ zhě shēng. shùn yǔ chéng tāng zhōu wén wáng zhī wèi jūn yě, zhū sì xiōng, lù fáng fēng, jiǎo kūn wú, fàng xià jié, kān lí, fá suì, ér tiān xià zhī luàn zài níng. qí jiāng róng zhū hū? róng zhī wú yì, yǐ qiāng rén yě. gù chóng guǒ shēng yě, chóng chéng ér guǒ kuì, zì wǒ ér lí yān. fēi wǒ yǐ, qí néng yǎng wǒ hū? fú qù, shì zhí zéi yǐ dài qiāng yě. cóng zǐ zhī jiào, wú qí bù yuǎn kuì yǐ."
郁离子疾,病气菀痰结,将瞉之,或曰:“痰,荣也,是养人者也。人无荣则中干,中干则死,弗可瞉也。”郁离子日“吁,吾子过哉!吾闻夫养人者津也,医家者所谓荣也,今而化为痰,是荣贼也,则非养人者也。夫天之生人,参地而为三,为其能赞化育也,一朝而化为贼,其能赞天地之化育乎?是故俞跗、扁鹄之为医也,浣胃涤肠,绝去病根,而阽死者生。舜、禹、成汤、周文王之为君也,诛四凶,戮防风,剿昆吾,放夏桀,戡黎,伐祟,而天下之乱载宁。其将容诸乎?容之无益,以戕人也。故虫果生也,虫成而果溃,自我而离焉。非我已,其能养我乎?弗去,是殖贼以待戕也。从子之教,吾其不远溃矣。”
strong xī lù strong
螇螰
zhì bó wéi zhào xiāng zi yú jìn yáng, shǐ rén wèi qí shǒu yuē:" ruò néng yǐ chéng jiàng, wú dāng shǐ ruò zi jí sūn shì shì bǎo zhī." shǒu zhě duì yuē:" xī zhě zhōng mù zhī guō pǐ, yǒu xī lù duò yú hé, mò yōng zhī yǐ xuán, qí chì pāi pāi, qìng jiàn ér lián zhī, yóu ér fù zhī jí lù, wèi qìng yuē:' wú yǔ zi bǎi nián wú xiāng wàng yě.' qìng zhèn yǔ dà xiào yuē:' ruò dōng chūn zhī bù zhī yě, ér néng bǎi nián wú wàng wǒ hū?' jīn jìn guó wéi wú rén ér yōng, nǚ yǐ tiān yíng, yíng ér shì zhī, shì yōng huò yě. yōng huò shì yíng yǐ chài wěi yú rén, tiān shí yàn zhī. jìn yáng cháo wáng, nǚ bì xī sǐ, sǐ, yǔ bù hán yóu jí jiàn zhī, qí hé yǒu yú zi jí sūn?" shì xī, zhì bó wèi hán wèi suǒ shā.
智伯围赵襄子于晋阳,使人谓其守曰:“若能以城降,吾当使若子及孙世世保之。”守者对曰:“昔者中牟之郭圮,有螇螰堕于河,沫拥之以旋,其翅拍拍,殸见而怜之,游而负之及陆,谓殸曰:‘吾与子百年无相忘也。’殸振羽大笑曰:‘若冬春之不知也,而能百年无忘我乎?’今晋国惟无人而壅,女以天盈,盈而恃之,是壅祸也。壅祸恃盈以虿尾于人,天实厌之。晋阳朝亡,女必夕死,死,予不寒犹及见之,其何有于子及孙?”是夕,智伯为韩魏所杀。
strong dé liàng strong
德量
yù lí zǐ yuē:" rén zhī dù liàng xiāng yuè yě, qí yóu jiāng hǎi zhī yú jiān quán hū? jiān quán zhī wēi, jī ér zhì yú hǎi, wú yǐ shàng zhī yǐ, ér hǎi yì bù zì zhī qí dà yě, wéi qí bù zì zhī qí dà yě, gù qí nà bù yǐ, ér tiān xià zhī dà mò jiā yān. shèng rén zhī wèi dé, yì ruò shì ér yǐ. shì gù qiān quán nà jiān quán, chí nà qiān quán, gōu nà chí, huì nà gōu, xī nà huì, chuān nà xī, zé nà chuān, jiāng hé nà zé, ér guī zhū hǎi. gù tiān zǐ, hǎi yě gōng hóu qīng dài fū, jiāng hé yě, chuān zé yě shù guān, xī huì zhī lèi, ér wàn mín jiē jiān quán yě. jiān quán zhī yú hǎi, qí xiāng qù yě bù yì dà xiàn jué hū? ér qí shì bì qū yān, qí zhì zhī gǎn, qíng zhī yuǎn, rú qì zhì ér chóng míng yě, rú yǔ lái ér chǔ rùn yě. jūn rén zhě wéi dé yǔ liàng jù, ér hòu tiān xià mò bù guī yān. dé yǐ shōu zhī, liàng yǐ róng zhī, dé bù guǎng bù néng shǐ rén lái, liàng bù hóng bù néng shǐ rén ān. gù liàng xiǎo ér sī nà dà zhě, huò yě. zhuó gǔ zhī yíng bù kě yǐ líng hóng tāo, hāo fán zhī rú bù kě yǐ yù piāo fēng. dà bù rú hǎi ér yù yǐ nà jiāng hé, nán zāi!"
郁离子曰:“人之度量相越也,其犹江海之于瀸泉乎?瀸泉之微,积而至于海,无以尚之矣,而海亦不自知其大也,唯其不自知其大也,故其纳不已,而天下之大莫加焉。圣人之为德,亦若是而已。是故汧泉纳瀸泉,池纳汧泉,沟纳池,浍纳沟,溪纳浍,川纳溪,泽纳川,江河纳泽,而归诸海。故天子,海也;公、侯、卿、大夫,江河也,川泽也;庶官,溪浍之类,而万民皆瀸泉也。瀸泉之于海,其相去也不亦大县绝乎?而其势必趋焉,其志之感,情之远,如气至而虫鸣也,如雨来而础润也。君人者惟德与量俱,而后天下莫不归焉。德以收之,量以容之,德不广不能使人来,量不宏不能使人安。故量小而思纳大者,祸也。汋谷之蝇不可以陵洪涛,蒿樊之鴽不可以御飘风。大不如海而欲以纳江河,难哉!”
zhuā biàn shī xiào jiè gé lú zhuā, bái dí biàn, jiē cháo yú lǔ, yù yú shěn yóu shì zhī qú, xiāng nì ér shī xiào. cóng zhě guī ér yǔ zhū guǎn, jiāo zī yān. lǔ rén shǐ zhí qú lüè yǔ gū qiāng yǐ shì zhī, fú yù. gōng shān fú niǔ yù fá jì shì, wèn yú rǎn yǒu, rǎn yǒu yuē:" hé zhào zhòng ní?" gōng shān fú niǔ shǐ zhào zhòng ní." huò wèi qí rén yuē:" zi zhī cóng fū zǐ yě, càn yī ér záo shí, huì jiāng héng qí gù ér fēng qí xīn yǐ, ér zhào zhòng ní yān, zhì bì shòu zhī zhèng, jiāng shéng zi yǐ mò, zi qí huǐ zāi!" nǎi yīn sǒu shǐ zhě yì qí lǐ, zhòng ní bù zhì. jiāng qǐ shī, rǎn yǒu yuē:" hé wén zhū gōng hū?" fú tīng. suì yǐ fèi rén gōng jì shì wèn zhāo gōng yān. shī rù, jīng gōng gōng, jì huán zi xié gōng yǐ dēng tái, shǐ xíng rén cí zhū fèi rén yuē:" xiān jūn zhī shì, xiān dài fū yǒu zhī, suī rán méng zhǔ shí yǒu mìng, jīn sī zhī shì jūn wéi jǐn. jūn huì yōu wò, miè yǒu èr mìng, èr sān zi bù niàn lǔ guó, bù móu yú jūn, ér fú lín yǐ bīng, qí ruò jūn yǔ shè jì hé? qiě wú wén zhī: yuān bù xià niǎo, tǎn xī bù zé yí jù. wéi èr sān zi tú zhī." fèi rén yè gē ér zǒu, gōng shān fú niǔ chū bēn qí. jūn zǐ yuē:" gōng shān zhī fá jì shì yě, qí yóu jiè gé lú zhī xiū dí hū? suī yù zhào zhòng ní, suī méng yú qí rén ér fú guǒ, qí wú chéng yě yí zāi."
髽辫失笑介葛卢髽,白狄辫,皆朝于鲁,遇于沈犹氏之衢,相睨而失笑。从者归而语诸馆,交訾焉。鲁人使执渠略与蛄蜣以示之,弗喻。公山弗狃欲伐季氏,问于冉有,冉有曰:“盍召仲尼?”公山弗狃使召仲尼。”或谓其人曰:“子之从夫子也,粲衣而凿食,会将恒其故而丰其新矣,而召仲尼焉,至必授之政,将绳子以纆,子其悔哉!”乃阴嗾使者易其礼,仲尼不至。将起师,冉有曰:“盍闻诸公乎?”弗听。遂以费人攻季氏问昭公焉。师入,惊公宫,季桓子挟公以登台,使行人辞诸费人曰:“先君之事,先大夫有之,虽然盟主实有命,今斯之事君惟谨。君惠优渥,蔑有二命,二三子不念鲁国,不谋于君,而怫临以兵,其若君与社稷何?且吾闻之:鸢不吓鸟,袒裼不责夷踞。惟二三子图之。”费人曳戈而走,公山弗狃出奔齐。君子曰:“公山之伐季氏也,其犹介葛卢之咻狄乎?虽欲召仲尼,虽蒙于其人而弗果,其无成也宜哉。”
strong chún yú kūn lùn yàn pàn strong
淳于髡论燕畔
qí rén fá yàn, qǔ qí cái ér fú qí mín, wáng cháo ér shòu fú, xǐ jiàn yú sè, wèi qí dài fū yuē:" guǎ rén zhī fá yàn, bù lù yī rén yān, suī tāng wǔ yì ruò shì ér yǐ yǐ." dài fū jiē dùn shǒu hè. yǐ ér, yàn rén pàn, wáng nù yuē:" wú zhī yú yàn mín jìn xīn yān, yī zhāo ér pàn, guǎ rén dé bù zú wèi yǔ?" chún yú kūn yǎng tiān dà xiào, wáng guài ér wèn zhī, duì yuē:" chén lín zhī fù sǒu jí, shǐ wū dǎo yú shén, shén gào zhī yuē:' ruò néng huó wù wàn, wú dāng wèi ruò qǐng yú dì, qù ěr jí, xī ěr shòu.' fù sǒu yuē' nuò.' nǎi shǐ rén sōu yú shān, luó yú lín, zēng yú zé, dé yǔ máo lín jiè zhī shēng zhě wàn, yán yú shén ér fàng zhī. wǎng gǔ suǒ jí, shā chì ér miè zú zhě, cáo cáo guā guā, bì yě yǎn gǔ, míng rì ér fù sǒu sǐ, qí zi wǎng qì yú wū yuē:' shén yì yǒu wàng hū?' wèn zhī, yǐ shí duì, wū xiào yuē:' yǒu shì zāi? shì nǚ shí zì wàng, fēi shén wàng nǚ yě.' jīn yàn zhī jūn jūn chén xiāng wèi bù dào, ér mín wú gù yě. jūn fá ér qǔ qí cái, qiān qí jū, yuān hào zhī shēng hōng yīn tiān dì, guǐ shén wú suǒ yī guī, dì nù bù kě jiě yǐ, ér yuē bù lù yī rén yān? fū rén jī zé sǐ, dòng zé sǐ, bù bì jiē yǐ fēng rèn ér hòu wèi zhī shā zhī yě. zhōu shī yuē: shù yuàn yǐ wéi dé, jūn shí yǒu yān, ér yǐ yóu yàn mín, fēi chén zhī suǒ zhī yě."
齐人伐燕,取其财而俘其民,王朝而受俘,喜见于色,谓其大夫曰:“寡人之伐燕,不戮一人焉,虽汤、武亦若是而已矣。”大夫皆顿首贺。已而,燕人畔,王怒曰:“吾之于燕民尽心焉,一朝而畔,寡人德不足为与?”淳于髡仰天大笑,王怪而问之,对曰:“臣邻之富叟疾,使巫祷于神,神告之曰:‘若能活物万,吾当为若请于帝,去尔疾,锡尔寿。’富叟曰‘诺。’乃使人搜于山,罗于林,罾于泽,得羽毛鳞介之生者万,言于神而放之。罔罟所及,铩翅而灭足者,嘈嘈聒聒,蔽野揜谷,明日而富叟死,其子往泣于巫曰:‘神亦有迋乎?’问之,以实对,巫笑曰:‘有是哉?是女实自迋,非神迋女也。’今燕之君君臣相为不道,而民无故也。君伐而取其财,迁其居,冤号之声訇殷天地,鬼神无所依归,帝怒不可解矣,而曰不戮一人焉?夫人饥则死,冻则死,不必皆以锋刃而后谓之杀之也。周诗曰:树怨以为德,君实有焉,而以尤燕民,非臣之所知也。”
strong zào wù wú xīn strong
造物无心
yù lí zǐ yuē:" wū hū, tiān xià zhī luàn yě, tiān yì wú rú zhī hé yǐ! fū tiān xià zhī wù, dòng zhě zhí zhě zú zhě yì zhě máo zhě luǒ zhě, jí jí rú yě, fèi rú yě, běng rú yě, sēn rú yě, chū chū ér bù qióng, lián lián ér bù jué, mò fēi tiān zhī shēng yě, zé tiān zhī hǎo shēng yì jǐn qí lì yǐ. jǐn qí lì yǐ shēng zhī, yòu jǐn qí lì yǐ lóng jiān zhī, bù yì láo qiě bìng zāi? qí shēng yě fēi yī zhāo, ér qí jiān yě zài qǐng kè, tiān ruò néng rú zhī hé ér wèi zhī, zé yì bù chéng shén yǐ!"
郁离子曰:“呜呼,天下之乱也,天亦无如之何矣!夫天下之物,动者、植者、足者、翼者、毛者、倮者,戢戢如也,沸如也,菶如也,森如也,出出而不穷,连连而不绝,莫非天之生也,则天之好生亦尽其力矣。尽其力以生之,又尽其力以笼歼之,不亦劳且病哉?其生也非一朝,而其歼也在顷刻,天若能如之何而为之,则亦不诚甚矣!”
strong qín yī strong
秦医
chǔ lìng yǐn bìng, nèi jié qū méng, dé qín yī ér yù, nǎi yán yú wáng, lìng guó rén yǒu jí bù dé zhī tā yī. wú hé, chǔ dà yì, fán jí zhī zhī qín yī zhě, jiē sǐ, yú shì guó rén xī wǎng qí qiú yī. lìng yǐn nù, jiāng zhí zhī. zi liáng yuē:" bù kě. fū rén zhī bìng ér fú yào yě, wèi qí néng jiù jǐ yě. shì gù xīn biē sè kǔ zhī jīng, jiǎn biān yùn zhuó zhī dú, mò bù rěn ér shòu zhī, wèi qí kǔ duǎn ér lè zhǎng yě. jīn qín yī zhī fāng yě, bù shī gǔ rén ér yǐ yì, wèi qí bó yú fū wèi bù zú fā, wèi sù wèn nàn jīng wèi bù zú jiū yě. gù qí suǒ yòng, wú fēi sōu xiè kù dú zhī wù, jūn wěn jǐ hóu zhī cǎo, hūn xīn yūn nǎo, rù kǒu rú fēng, xiōng cháng guā gē, mí rì dá xī, gān dǎn jué liè, gù bìng qù ér shēn cóng zhī, bù rú sǐ zhī sù yě. wú wén zhī: jué huò mò ruò qīng, rén zhī qíng yě. jīn lìng yǐn bù qiú zhū cǎo máo zhī yán, ér tú lì qí suǒ ài, qí ruò tiān dào hé? wú de sǐ yú chǔ guó, xìng yě."
楚令尹病,内结区霿,得秦医而愈,乃言于王,令国人有疾不得之他医。无何,楚大疫,凡疾之之秦医者,皆死,于是国人悉往齐求医。令尹怒,将执之。子良曰:“不可。夫人之病而服药也,为其能救己也。是故辛鳖涩苦之荆,碱砭熨灼之毒,莫不忍而受之,为其苦短而乐长也。今秦医之方也,不师古人而以臆,谓岐伯、俞跗为不足发,谓《素问》、《难经》为不足究也。故其所用,无非搜泄酷毒之物,钧吻戟喉之草,荤心晕脑,入口如锋,胸肠刮割,弥日达夕,肝胆决裂,故病去而身从之,不如死之速也。吾闻之:抉祸莫若轻,人之情也。今令尹不求诸草茅之言,而图利其所爱,其若天道何?吾得死于楚国,幸也。”
strong dà rén bù wéi bù qíng strong
大人不为不情
yù lí zǐ yuē:" gāo liáng kě yǐ yì dòu gēng, hú háo kě yǐ duó yūn xù, mín qíng zhī cháng yě. shì gù gāo liáng bù zú, dòu gēng kě yě hú háo bù zú, yūn xù kě yě. yě niǎo xì yú lóng zhōng ér xún zhě shí yě. lóng zhōng zhī bù rú shān sǒu, rù qí lóng zhě zhī zhī. yǒu tóng zǐ cè mù qíng ér shè shí yǐ yòu shǔ, duō huò shǔ. yī xī, yì qí yī, suì bù fù huò shǔ. jīn shǐ chí hú yè zhī yī, mài hé zhī bǐng, ér zhāo yú shì yuē:' shě ěr shì, juān ér fú, ér lái yǔ wǒ gòng cǐ.' zé suī qí zi yì zǒu ér bì yǐ. shì gù bù qíng zhī shì, dà rén bù wéi zhī."
郁离子曰:“膏粱可以易豆羹,狐貉可以夺缊絮,民情之常也。是故膏粱不足,豆羹可也;狐貉不足,缊絮可也。野鸟系于笼中而驯者食也。笼中之不如山薮,入其笼者知之。有童子侧木檠而设食以诱鼠,多获鼠。一夕,逸其一,遂不复获鼠。今使持槲叶之衣,麦麧之饼,而招于市曰:‘舍尔室,捐而服,而来与我共此。’则虽其子亦走而避矣。是故不情之事,大人不为之。”
strong xún qīng lùn sān xiáng strong
荀卿论三祥
chǔ wáng hǎo xiáng, yǒu xiàn bái wū bái qú yù mù lián lǐ zhě, qún chén jiē hè, xún qīng bù lái. wáng zhào ér wèi zhī yuē:" guǎ rén bù nìng, xìng lài xiān jūn zhī yí dé, qún chén jí mù, sì bǐ wú shì, guǐ shén jiàn gé ér jiàng zhī xiáng, dài fū dú bù xǐ yān, yuàn wén qí gù." xún qīng duì yuē:" chén shǎo cháng shòu jiào yú shī yǐ. wáng zhī suǒ wèi xiáng zhě, fēi chén zhī suǒ wèi xiáng yě. chén wén wáng zhě zhī xiáng yǒu sān, shèng rén wéi shàng, fēng nián cì zhī, fèng huáng qí lín wéi xià. ér kě yǐ wéi xiáng kě yǐ wéi yāo zhě, bù yǔ yān. gù fán wù zhī shū xíng guǐ sè, ér wú yì yú mín yòng zhě, jiē kě yǐ wèi zhī xiáng, kě yǐ wèi zhī yāo zhě yě. shì gù xiān wáng zhī sī zhì qí guó yě, jiàn yī wù zhī fēi cháng, bì shěng qí zhèng. yǐ wéi xiáng yǔ, zé bì zì xǐng yuē wú hé dé yǐ lái zhī? ruò guǒ yǒu zhī, zé yì miǎn qí wèi zhì wú zé fǎn gōng zì lì, wèi qí jiàn yě, wèi qí yì fú ér wèi huò yě. yǐ wéi yāo yǔ, zé bì zì xǐng yuē wú hé lì yǐ zhì zhī, ruò guǒ yǒu zhī, bù dài dàn ér gǎi zhī wú zé sù yè zhī tì, jiǎn shì tīng zhī suǒ bù jí, wèi qí bì yě, wèi qí yǒu yǐn tè ér rén mò zhī zhī yě. fū rú shì, gù xiáng bù kōng lái, ér yāo xū qí yīng, jīn sān lǘ dài fū fàng liè yú xiāng yān, yǐng yí líng jiē jǔ yú qín, gēng fū mù zi mò bù hé gē yǐ jù qín, lǎo ruò kuì xiǎng, shuǐ hàn xiāng réng, jī jǐn wú xù, suī yǒu fèng huáng qí lín rì jí yú jiāo, wú bǔ chǔ guó zhī xià lòu, ér kuàng yú yì sè zhī niǎo, luàn cháng zhī mù hū? wáng rú bù xǐng, chǔ guó wēi yǐ." wáng bù wù, xún qīng nǎi tuì yú lán líng, chǔ suì bù zhèn yǐ wáng.
楚王好祥,有献白乌、白鸜鵒、木连理者,群臣皆贺,荀卿不来。王召而谓之曰:“寡人不佞,幸赖先君之遗德,群臣辑睦,四鄙无事,鬼神鉴格而降之祥,大夫独不喜焉,愿闻其故。”荀卿对曰:“臣少尝受教于师矣。王之所谓祥者,非臣之所谓祥也。臣闻王者之祥有三,圣人为上,丰年次之,凤凰、麒麟为下。而可以为祥可以为妖者,不与焉。故凡物之殊形诡色,而无益于民用者,皆可以谓之祥,可以谓之妖者也。是故先王之思治其国也,见一物之非常,必省其政。以为祥与,则必自省曰吾何德以来之?若果有之,则益勉其未至;无则反躬自励,畏其僭也,畏其易福而为祸也。以为妖与,则必自省曰吾何戾以致之,若果有之,不待旦而改之;无则夙夜祗惕,检视听之所不及,畏其蔽也,畏其有隐慝而人莫之知也。夫如是,故祥不空来,而妖虚萁应,今三闾大夫放列于湘、鄢,郢、夷陵皆举于秦,耕夫牧子莫不荷戈以拒秦,老弱馈饷,水旱相仍,饥馑无蓄,虽有凤凰、麒麟日集于郊,无补楚国之罅漏,而况于易色之鸟,乱常之木乎?王如不省,楚国危矣。”王不悟,荀卿乃退于兰陵,楚遂不振以亡。
strong qí fá yàn strong
齐伐燕
qí fá yàn, yòng tián zǐ zhī móu, tōng wǎng lái, jìn qīn lüè, shì qí fú ér diào qí mín, yàn rén jiē zhēng guī zhī yǐ. yàn wáng huàn zhī, sū lì yuē:" qí wáng fēi néng xíng rén yì zhě, bì yǒu rén jiào zhī yě. chén zhī qí wáng jí jìn gōng ér duō cāi, bù néng ān shòu jiào qí jiàng shì yòu jiē tān, bù néng zhǎng shòu jìn. qǐng yǐ jì zhōng zhī." nǎi yīn shǐ rén dào qí shī, yào jiàng zhě yú tú, lüè qí fù rén ér duó qí cái, yú shì jiàng zhě jiē wèi, fú gǎn jìn. nǎi shǐ jiān zhāo wáng mín, wáng mín shǒu shǔ, qí jiàng shì jiǔ yù lüè ér dàn jìn, zé yīn mín zhī dào shǔ, ér yán yú wáng yuē:" yàn rén pàn." qí wáng jiàn jiàng zhě zhī fú lái yě. guǒ dà xìn zhī, xià lìng jǐn shōu jū jiàng mín zhī jiā. tián zǐ jiàn, bù tīng, jiàng shì yīn ér zòng lüè, yàn rén suì bù fù sī jiàng qí.
齐伐燕,用田子之谋,通往来,禁侵掠,释其俘而吊其民,燕人皆争归之矣。燕王患之,苏厉曰:“齐王非能行仁义者,必有人教之也。臣知齐王急近功而多猜,不能安受教;其将士又皆贪,不能长受禁。请以计中之。”乃阴使人道齐师,要降者于途,掠其妇人而夺其财,于是降者皆畏,弗敢进。乃使间招亡民,亡民首鼠,齐将士久欲掠而惮禁,则因民之道鼠,而言于王曰:“燕人叛。”齐王见降者之弗来也。果大信之,下令尽收拘降民之家。田子谏,不听,将士因而纵掠,燕人遂不复思降齐。
strong rèn jǐ zhě shù qióng strong
任己者术穷
yù lí zǐ yuē:" shàn yí rén zhě, rén yì yí zhī shàn fáng rén zhě, rén yì fáng zhī. shàn yí rén zhě, bì bù zú yú xìn shàn fáng rén zhě, bì bù zú yú zhì. zhī rén zhī yí jǐ ér fú shě zhě, bì qí yǒu suǒ cún yě zhī rén zhī fáng jǐ ér bù bì zhě, bì qí yǒu suǒ yǐ yě. fū tiān xià zhī rén, yān dé jǐn yí ér jǐn fáng zhī zāi? zhì bù zú yǐ zhī xián fǒu, xìn bú shì yǐ mǐ qī zhà, rán hòu suī suī yān, wéi kǒng rén yǐ wǒ zhī suǒ yǐ chù rén zhě chù wǒ yě, yú shì bù rèn rén ér zhuān rèn jǐ. yú shì móu zhě yǐn, shí zhě bì, zhé zhě yú, qiǎo zhě zhuō, lián zhě nì, ér yuán qū wán bǐ zhī shì lái yǐ. yuán qū wán bǐ zhī shì yíng yú qián, ér yí yǔ fáng yù jí, zhì yú shù qióng ér shēn fèn, yù huǐ qí fáng yǔ yí zhī bù zú, bù yì tòng zāi!"
郁离子曰:“善疑人者,人亦疑之;善防人者,人亦防之。善疑人者,必不足于信;善防人者,必不足于智。知人之疑己而弗舍者,必其有所存也;知人之防己而不避者,必其有所倚也。夫天下之人,焉得尽疑而尽防之哉?智不足以知贤否,信不是以弭欺诈,然后睢睢焉,惟恐人以我之所以处人者处我也,于是不任人而专任己。于是谋者隐,识者避,哲者愚,巧者拙,廉者匿,而圆曲顽鄙之士来矣。圆曲顽鄙之士盈于前,而疑与防愈急,至于术穷而身偾,愈悔其防与疑之不足,不亦痛哉!”
strong lùn shǐ strong
论史
yù lí zǐ yuē:" wū hū, wú jīn ér hòu zhī yǐ jié wèi zhí zhě zhī wèi tiān xià hòu shì hài bù shǎo yě. fū tiān zhī shēng rén, bù héng dé yáo shùn yǔ tāng wén wáng yǐ wéi zhī jūn, rán hòu jí qí cì yān, qǐ dé yǐ zāi? rú hàn zhī gāo zǔ, táng zhī tài zōng, suǒ wèi jiān shì zhī yīng, bù yì de yě, jiē chuán shù bǎi nián, yāo xià zhī shēng lài zhī yǐ ān, mín wù fān chāng, mán yí xiàng fēng, wén wù diǎn zhāng kě guān, qí gōng bù xì. nǎi bì sōu qí shī, ér chì zhī yǐ zì kuā dà, shǐ hòu shì zhī rén jǔ yǐ wéi cí yuē:' ruò shì zhě yì zú yǐ shòu tiān mìng, yī jiǔ yǒu zé bù shī qí zhǎng, ér xiào qí duǎn, shì qǐ fēi yǐ jié wèi zhí zhě zhī liú hài zāi?" huò yuē:" shǐ zhí bǐ yě, yǒu qí shì zé zhí shū zhī, tiān xià zhī gōng yě, fū xī jié?" yù lí zǐ yuē:" shì rú shēng zhī cháng yán, ér fēi kǒng zǐ zhī xùn yě. kǒng zǐ zuò chūn qiū, wèi xián zhě huì, gù qí huán jìn wén jiē lù qí gōng, fēi sī zhī yě, yǐ qí gōng zú yǐ shǐ rén mù. lù qí gōng ér bù yáng qí zuì, lǜ rén zhī yí zhī, lì jiào zhī dào yě. gù shī shū jiē kǒng zǐ suǒ shān, qí yú shāng zhōu zhī shèng wáng, cún qí sòng měi ér yǐ yǐ."
郁离子曰:“呜呼,吾今而后知以讦为直者之为天下后世害不少也。夫天之生人,不恒得尧、舜、禹、汤、文王以为之君,然后及其次焉,岂得已哉?如汉之高祖,唐之太宗,所谓间世之英,不易得也,皆传数百年,夭下之生赖之以安,民物蕃昌,蛮夷向风,文物典章可观,其功不细。乃必搜其失,而斥之以自夸大,使后世之人举以为词曰:‘若是者亦足以受天命,一九有则不师其长,而效其短,是岂非以讦为直者之流害哉?”或曰:“史直笔也,有其事则直书之,天下之公也,夫奚讦?”郁离子曰:“是儒生之常言,而非孔子之训也。孔子作春秋,为贤者讳,故齐桓、晋文皆录其功,非私之也,以其功足以使人慕。录其功而不扬其罪,虑人之疑之,立教之道也。故诗、书皆孔子所删,其于商、周之盛王,存其颂美而已矣。”
strong tiān dì zhī dào strong
天地之盗
yù lí zǐ yuē:" rén, tiān dì zhī dào yě. tiān dì shàn shēng, dào zhī zhě wú jìn, wéi shèng rén wéi néng zhī dào, zhí qí quán, yòng qí lì, rǎng qí gōng, ér guī zhū jǐ. fēi tú fā qí cáng, qǔ qí wù ér yǐ yě. shù rén bù zhī yān, bù néng zhí qí quán, yòng qí lì ér è qí jī, nì qí qì, bào yāo qí shēng xī, shǐ tiān dì wú suǒ shī qí gōng. zé qí chū yě kuì, ér dào sī qióng yǐ. gù shàng gǔ zhī shàn dào zhě, mò fú xī shén nóng shì ruò yě, dūn qí diǎn, yōng qí lǐ, cāo tiān dì zhī xīn yǐ zuò zhī jūn, zé jì duó qí quán ér zhí zhī yǐ, yú shì jiào mín yǐ dào qí lì yǐ wéi wú yòng. chūn ér zhǒng, qiū ér shōu, zhú qí shí ér lì qí shēng gāo ér gōng, bēi ér chí, shuǐ ér zhōu, fēng ér fān, qū qǔ zhī wú yí yān. ér tiān dì zhī yù zī, shù mín zhī yòng yù zú. gù yuē wéi shèng rén wéi néng zhī dào, zhí qí quán, yòng qí lì, fēi tú qǔ qí wù, fā qí cáng ér yǐ yě. wéi tiān dì zhī shàn shēng ér hòu néng róng yān, fēi shèng rén zhī shàn dào, ér gè yǐ qí suǒ yù qǔ zhī, zé wù jǐn ér cáng jié, tiān dì yì wú rú zhī hé yǐ. shì gù tiān dì zhī dào xī, ér rén zhī dào qǐ, bù jí bù zhǐ yě. rán zé hé yǐ zhì zhī? yuē è qí rén dào, ér tōng qí wèi tiān dì zhī dào, sī kě yǐ." zhì pǔ
郁离子曰:“人,天地之盗也。天地善生,盗之者无禁,惟圣人为能知盗,执其权,用其力,攘其功,而归诸己。非徒发其藏,取其物而已也。庶人不知焉,不能执其权,用其力;而遏其机,逆其气,暴夭其生息,使天地无所施其功。则其出也匮,而盗斯穷矣。故上古之善盗者,莫伏羲、神农氏若也,惇其典,庸其礼,操天地之心以作之君,则既夺其权而执之矣,于是教民以盗其力以为吾用。春而种,秋而收,逐其时而利其生;高而宫,卑而池,水而舟,风而帆,曲取之无遗焉。而天地之愈滋,庶民之用愈足。故曰惟圣人为能知盗,执其权,用其力,非徒取其物,发其藏而已也。惟天地之善生而后能容焉,非圣人之善盗,而各以其所欲取之,则物尽而藏竭,天地亦无如之何矣。是故天地之盗息,而人之盗起,不极不止也。然则何以制之?曰遏其人盗,而通其为天地之盗,斯可矣。”治圃
gōng yí zi wèi lǔ mù gōng yuē:" jūn zhī pǔ rén zhī wèi pǔ hū? wò qí rǎng, píng qí qí, tōng qí fēng rì, shū qí shuǐ lǎo, ér shī yì zhí yān. wā lóng gàn shī gè suí qí wù chǎn zhī yí, shí ér shù zhī, wú yǒu wéi yě. shū chéng ér hòu xié zhī, xiāng qí fēng jí, qǔ qí duō ér péi qí guǎ, bù shāng qí gēn, xié yǐ ér gài, shū wàng qí xié, yú shì páo rì chōng, ér pǔ bù kuì. jīn jūn zhī yǒu sī qǔ zhū mín bù dù, zhī qǔ ér bù zhī péi zhī, qí shēng jǐ hé, ér rù yú guān zhě bèi yān. jūn zhī pǔ kuì yě yǐ, chén qiè wèi jūn yōu zhī."
公仪子谓鲁穆公曰:“君知圃人之为圃乎?沃其壤,平其畦,通其风日,疏其水潦,而施艺植焉。窊隆干湿各随其物产之宜,时而树之,无有违也。蔬成而后撷之,相其丰瘠,取其多而培其寡,不伤其根,撷已而溉,蔬忘其撷,于是庖日充,而圃不匮。今君之有司取诸民不度,知取而不知培之,其生几何,而入于官者倍焉。君之圃匮也已,臣窃为君忧之。”
strong mǐ shū kè zuì strong
芈叔课最
chǔ shǐ mǐ shū wèi yǐn, kè shàng zuì, chǔ wáng dà yuè, shéng zhū cháo. sūn shū áo yǎng tiān dà xiào, sān yē ér sān dùn. chǔ wáng bù yì yuē:" lìng yǐn yǒu bù zú yú guǎ rén yǔ? hé jiào zhī, ér tíng chǐ guǎ rén, qiè wèi lìng yǐn bù qǔ yě." sūn shū áo duì yuē:" chén zhī lǐ rén yǒu wū chí yǐ wéi lì zhě, wú xíng rén guò chǔ, jiàn qí yú biē zhī rèn yě, wèi zhī yuē:' wǒ shàn yú.' chén zhī lǐ rén xǐ, wèi zhī jù wǎng gǔ zhōu jí, zī qí xíng, zé qū ér zhī qí chí, yuē:' wǒ yú shì hū yú.' chén zhī lǐ rén cù rán yuē:' wú wéi zi néng qǔ jiāng hú zhī yú yǐ yì wǒ yě, ruò shì, zé wú gù yǒu zhī yǐ, ér yān yòng zi wèi zāi?' jīn chǔ guó zhī mín mò fēi wáng mín yǐ, mǐ shū zhī yǐn shēn yě, bù wén yǒu lìng zhèng yǐ lái lín guó zhī mín, ér duō qǔ zhū wáng zhī gù yǒu yǐ zuì qí kè, shì wān wáng zhī gǔ yǐ dàn wáng yě. zé wáng zhī zuǒ yòu jiē néng zhī yǐ, bù wéi shì fū yě. jīn wáng cháo qún chén ér shéng zhī, qún chén bù nìng, yáo shì ér dù wáng xīn, zé xiāng shuài ér mù xiào zhī, yǐ wéi dí guó qū, shì shè jì zhī yōu yě." chǔ wáng yuē:" shàn zāi." nǎi chù mǐ shū, xià lìng guó zhōng yuē:" xià yì zhī dài fū, yǒu xiào mǐ shū bō wú mín yǐ zuì kè zhě, fú shàng xíng." chǔ rén dà yuè, sān nián ér bó zhū hóu. dào shù
楚使芈叔为尹,课上最,楚王大悦,绳诸朝。孙叔敖仰天大笑,三噎而三顿。楚王不怿曰:“令尹有不足于寡人与?盍教之,而廷耻寡人,窃为令尹不取也。”孙叔敖对曰:“臣之里人有洿池以为利者,吴行人过楚,见其鱼鳖之牣也,谓之曰:‘我善渔。’臣之里人喜,为之具罔罟、舟楫,资其行,则趋而之其池,曰:‘我于是乎渔。’臣之里人蹙然曰:‘吾惟子能取江湖之鱼以益我也,若是,则吾固有之矣,而焉用子为哉?’今楚国之民莫非王民矣,芈叔之尹申也,不闻有令政以来邻国之民,而多取诸王之固有以最其课,是剜王之股以啖王也。则王之左右皆能之矣,不惟是夫也。今王朝群臣而绳之,群臣不佞,繇是而度王心,则相率而慕效之,以为敌国驱,是社稷之忧也。”楚王曰:“善哉。”乃黜芈叔,下令国中曰:“下邑之大夫,有效芈叔剥吾民以最课者,服上刑。”楚人大悦,三年而伯诸侯。道术
ài dài fū yuē:" mín bù kě shǐ yì yě, mín yì zé bù kě shǐ yě. gù héng yǒu shì yǐ qín zhī, zé yì zhì yǐ." yù lí zǐ yuē:" shì shù yě, fēi xiān wáng zhī dào yě. xiān wáng zhī shǐ mín yě, yì ér gōng, shí ér dù, tóng qí yù, bù yǐn qí qíng, gù mín zhī cóng zhī yě, rú shǒu zú zhī cóng xīn, ér xī shì yú shù hū? jīn zi zhī mín zhī wèi ér bù zhī mù, zhī miǎn ér bù zhī jìng, ér zi zhī suǒ yòng zhě wú fēi póu kè zhī lì, suǒ xíng zhě wú fēi cháo sì mù sān zhī shù yě. zi yǐ wéi rén bù zhī zhī, ér bù zhī rén jiē zhī zhī yě. gù zi yǐ shì shī zhū mín, mín yì yǐ shì yīng zhū zǐ, shàng xià zhī qíng jiāo yǐn yǐ. zi tú jiàn qí mào zhī tái, ér bù zhī qí zhōng zhī lí yě jiàn qí wài, ér bù chá qí xīn zhě yě. gù zì xǐ yǐ shì wèi dé jì, ér bù sī è láo yù yì, rén zhì suǒ tóng. shì gù xiān wáng zhī yǎng mín yě, jù qí suǒ yù, ér wù shī qí suǒ è. jīn zi fǎn zhī, yōng fēi wǎng hū? shàng wǎng xià zé bù qīn xià wǎng shàng zé bù sūn, bù sūn bù qīn, luàn zhī yùn yě. shī:' bǐ qí zhī zǐ, bāng zhī sī zhí.' zi wèi sī zhí, nǎi bù xún xiān wáng zhī jiù zhāng ér yǐ wǎng jiào, pū shí bù gǎn yù wén." dài fū suī cán, fú néng gǎi yě.
艾大夫曰:“民不可使佚也,民佚则不可使也。故恒有事以勤之,则易治矣。”郁离子曰:“是术也,非先王之道也。先王之使民也,义而公,时而度,同其欲,不隐其情,故民之从之也,如手足之从心,而奚恃于术乎?今子之民知畏而不知慕,知免而不知竞,而子之所用者无非掊克之吏,所行者无非朝四暮三之术也。子以为人不知之,而不知人皆知之也。故子以是施诸民,民亦以是应诸子,上下之情交隐矣。子徒见其貌之台,而不知其中之离也;见其外,而不察其心者也。故自喜以是为得计,而不思恶劳欲逸,人志所同。是故先王之养民也,聚其所欲,而勿施其所恶。今子反之,庸非罔乎?上罔下则不亲;下罔上则不孙,不孙不亲,乱之蕴也。《诗》:‘彼其之子,邦之司直。’子为司直,乃不循先王之旧章而以罔教,仆实不敢与闻。”大夫虽惭,弗能改也。
strong wèi huái strong
畏怀
yù lí zǐ wèi ài dài fū yuē:" zi yǐ wéi yǐ lì dú rén ér rén bù yán yuàn zhě, qí zuì wēi yě hū? huái dé yě hū?" dài fū yuē:" yì wèi wēi ér yǐ yǐ." yù lí zǐ yuē:" wú shǐ yǐ wéi fū zǐ mò zhī zhī yě, ér jīn ér hòu zhī fū zǐ fēi mò zhī zhī yě. fū zǐ yǐ gōu jù mín yǐn, luó qí cái yǐ gōng gōng, fēi děi yǐ yě. fū zǐ zhī xīn rén zhī zhī yě, ér fū zǐ zhī suǒ rèn zé fēi néng yǐ fū zǐ zhī xīn wèi xīn zhě yě, shì yǐ mín miǎn ér wù zi huái yě. shī yún: xiǎo dōng dà dōng, zhù zhóu qí kōng. yòu yuē: dōng rén zhī zǐ, zhí láo bù lái xī rén zhī zǐ, càn càn yī fú zhōu rén zhī zǐ, xióng pí shì qiú sī rén zhī zǐ, bǎi liáo shì shì. jīn zī bèi yǐ, ér mín bù mǔ, shì yuàn bù zài kǒu ér zài fù dì. shī yún: zhōng xīn cáng zhī, hé rì wàng zhī? ruò yào zhī zài pào wèi yǒu huǒ yǐ fā zhī yě. fū zǐ ér jīn zhī zhī yǐ, néng wú yú hū?"
郁离子谓艾大夫曰:“子以为以力毒人而人不言怨者,其最威也乎?怀德也乎?”大夫曰:“亦畏威而已矣。”郁离子曰:“吾始以为夫子莫之知也,而今而后知夫子非莫之知也。夫子以钩距民隐,罗其财以供公,非得已也。夫子之心人知之也,而夫子之所任则非能以夫子之心为心者也,是以民免而勿子怀也。《诗》云:小东大东,杼轴其空。又曰:东人之子,职劳不来;西人之子,粲粲衣服;舟人之子,熊罴是裘;私人之子,百僚是试。今兹备矣,而民不亩,是怨不在口而在腹地。《诗》云:中心藏之,何日忘之?若药之在炮未有火以发之也。夫子而今知之矣,能无虞乎?”
strong zhòng shù yù strong
种树喻
hán fēi zǐ wéi zhèng yú hán qiě shí nián, hán guì rén sǐ yú fǎ zhě wú wán jiā, yú shì hán duō kuàng guān. wáng wèi gōng shū yuē:" guǎ rén yù yòng rén, ér hán zhī qún chén jǔ wú zú guān zhě, ruò zhī hé zāi?" gōng shū duì yuē:" wáng zhī fū zhòng shù hū? chén jiā guó dōng jiāo, shì yè zhòng shù, shù zhī cái zhě, sōng nán guā bǎi kě yǐ wéi dòng liáng, zhǒng zhī bì sān wǔ shí nián ér hòu chéng. qí xià zhě wèi chēng liǔ pǔ sù, zhǒng zhī zé shēng, bù guò wèi xīn. gù yǐ rì jì zhī, zé dòng liáng zhī lì huǎn ér xīn zhī lì sù yǐ suì jì zhī, zé xīn zhī lì yī ér dòng liáng zhī lì bǎi. chén jù zhǒng zhī, shì xiǎng qí lì, shì yǐ fù jiǎ yú hán guó. chén lín zhī jù sǒu, jí mù ér sī xiào zhī, zhí sōng guā bù néng sān nián, bù dài qí chéng ér zhé fá zhī, yǐ wéi cháng, jǐn zú qí zhāo xī shí, wú yú yě. jīn jūn zhī yòng rén yě, bù dài qí lǎo chéng, zhì yú bù kè fù hè ér zhé yǐ fǎ qiāng zhī, dòng liáng zhī cái jié yǐ. yī zhāo ér wū huài, chén kǒng shù xīn bù zú yǐ zhī zhī yě."
韩非子为政于韩且十年,韩贵人死于法者无完家,于是韩多旷官。王谓公叔曰:“寡人欲用人,而韩之群臣举无足官者,若之何哉?”公叔对曰:“王知夫种树乎?臣家国东郊,世业种树,树之材者,松楠栝柏可以为栋梁,种之必三五十年而后成。其下者为柽柳朴樕,种之则生,不过为薪。故以日计之,则栋梁之利缓而薪之利速;以岁计之,则薪之利一而栋梁之利百。臣俱种之,世享其利,是以富甲于韩国。臣邻之窭叟,急慕而思效之,植松栝不能三年,不待其成而辄伐之,以为常,仅足其朝夕食,无余也。今君之用人也,不待其老成,至于不克负荷而辄以法戕之,栋梁之材竭矣。一朝而屋坏,臣恐束薪不足以支之也。”
strong zhì lì strong
智力
yù lí zǐ yuē:" hǔ zhī lì, yú rén bù chì bèi yě. hǔ lì qí zhǎo yá ér rén wú zhī, yòu bèi qí lì yān, zé rén zhī shí yú hǔ yě wú guài yǐ. rán hǔ zhī shí rén bù héng jiàn, ér hǔ zhī pí rén cháng qǐn chù zhī, hé zāi? hǔ yòng lì, rén yòng zhì, hǔ zì yòng qí zhǎo yá, ér rén yòng wù. gù lì zhī yòng yī, ér zhì zhī yòng bǎi. zhǎo yá zhī yòng gè yī, ér wù zhī yòng bǎi, yǐ yī dí bǎi, suī měng bù bì shèng. gù rén zhī wèi hǔ shí zhě, yǒu zhì yǔ wù ér bù néng yòng zhě yě. shì gù tiān xià zhī yòng lì ér bù yòng zhì, yǔ zì yòng ér bù yòng rén zhě, jiē hǔ zhī lèi yě, qí wéi rén huò ér qǐn chù qí pí yě, hé zú guài zāi?"
郁离子曰:“虎之力,于人不啻倍也。虎利其爪牙而人无之,又倍其力焉,则人之食于虎也无怪矣。然虎之食人不恒见,而虎之皮人常寝处之,何哉?虎用力,人用智,虎自用其爪牙,而人用物。故力之用一,而智之用百。爪牙之用各一,而物之用百,以一敌百,虽猛不必胜。故人之为虎食者,有智与物而不能用者也。是故天下之用力而不用智,与自用而不用人者,皆虎之类也,其为人获而寝处其皮也,何足怪哉?”
shěng dí yù lí zǐ yuē:" shàn zhàn zhě shěng dí, bù shàn zhàn zhě yì dí. shěng dí zhě chāng, yì dí zhě wáng. fū yù qǔ rén zhī guó, zé bǐ guó zhī rén jiē wǒ dí yě, gù shàn shěng dí zhě bù shǐ rén wǒ dí. tāng wǔ zhī suǒ yǐ wú dí zhě, yǐ wǒ zhī dí dí dí yě. wéi tiān xià zhì rén wèi néng yǐ wǒ zhī dí dí dí, shì gù dí bù dí ér tiān xià fú."
省敌郁离子曰:“善战者省敌,不善战者益敌。省敌者昌,益敌者亡。夫欲取人之国,则彼国之人皆我敌也,故善省敌者不使人我敌。汤、武之所以无敌者,以我之敌敌敌也。惟天下至仁为能以我之敌敌敌,是故敌不敌而天下服。”
strong jù tiān xià zhě yóu de strong
聚天下者犹的
yù lí zǐ yuē:" shuǐ fù hè, niǎo fù lín, yíng fù chòu, bù qū ér zì zhì zhě yě, ér xī yǐ zhào zhī zāi? lì zhě, zhòng zhī suǒ zhú míng zhě, zhòng zhī suǒ zhēng ér dé zhě, zhòng zhī suǒ guī yě. shì jiē zú yǐ jù tiān xià zhě yě. gù jù tiān xià zhě qí yóu de hū. fū de yě zhě, zhòng shǐ zhī suǒ shè, zhòng zhì zhī suǒ jí yě. yáo shùn yǐ rén yì wèi de, ér tiān xià zhī shàn jù yān. shōu tiān xià zhī suǒ zhēng zhú zhě, wèi zhī jūn zhī, bù shǐ qí zhēng zhú yě jí qí zhì yě, jiǔ zhōu lái tóng, sì yí xiāng fēng, mù mù yōng yōng, yǐ rù yú qí de zhī zhōng. jié zhòu yǐ yín yù wèi de, ér tiān xià zhī bù shàn jù yān. shōu tiān xià zhī suǒ zhēng zhú zhě, sī zhū qí rén jí qí qióng yě, zhū hóu bǎi xìng xiāng yǔ cāo gōng zhù shǐ, de qí gōng ér shè zhī. shì gù bù néng rén yì ér wèi tiān xià de zhě, huò yě. gù qín zhī wèi dì yě, tiān xià mò qiáng yān, jí qí tūn liù guó ér yī wèi hào, bù guò zài shì, pǐ fū hū ér yǔ zhī zhēng, tiān xià bìng qǐ hé zhī, mò bù yǐ qín wèi cí zhě, de suǒ zài yě. chén shè xiān qǐ ér xiān wáng, yǐ qí xiān zì zhǔ yǐ wéi qín bīng zhī de yě. gù yuē bù wéi shì xiān dòng ér zhé suí zhě, bù wéi de ér yǐ yǐ. xī zhě qín gōng hán shàng dǎng, shàng dǎng zhī shǒu féng tíng yǐ shàng dǎng guī yú zhào, zhào rén shòu zhī, shì yǐ yǒu cháng píng zhī bài, zhào guó jǐ wáng. fū qín zhī suǒ yù qǔ zhě, shàng dǎng yě, bīng zhī suǒ jiā bù xuǎn qí mái yǔ zhào yě, wéi shàng dǎng zhī suǒ zài ěr. jiè shān zhī cǎo mù hé zuì ér fén hū? zhī tuī zhī suǒ zài yě. shì gù cí huò yǒu dào. cí qí de ér yǐ yǐ." tián qiú lùn jiù chǔ qín è chǔ ér shàn yú qí. zhǔ jiǎn shuài shī fá chǔ, tián qiú wèi qí zhǔ yuē:" hé jiù zhū?" qí wáng yuē:" qín zhǔ yǔ wú jiāo shàn, ér jiù chǔ shì jué qín yě." zōu kè yuē:" chǔ fēi qín dí yě, bì wáng, bù rú qǐ shī yǐ zhù qín, yóu kě yǐ wéi dé ér gù qí jiāo." tián qiú yuē:" bù rán. qín, hǔ láng yě, tiān xià zhī qiáng guó liù, qín yǐ qǔ qí sì, suǒ cún zhě qí yǔ chǔ ěr. pì rú zhāi guǒ, xiān jìn ér hòu yuǎn, qí suǒ wèi qǔ zhě lì wèi zhì yě, qí néng zhōng liú zhī hū? jīn qín qǐ chéng è chǔ ér ài qí yě? qí chǔ ruò hé, yóu zú yǐ dí qín. yǐ dì yán zhī, zé chǔ jìn ér qí yuǎn, yuǎn jiāo ér jìn gōng, qín zhī sù jì yě. gù jiāng fá chǔ xiān shàn qí yǐ jué qí yuán, rán hòu zhuān qí lì yú chǔ. chǔ wáng, qí qí néng dú cún hū? yàn yǒu zhī yuē: zǎn shǐ ér zhé zhī, bù ruò fēn ér zhé zhī zhī yì yě. cǐ qín zhī yǐ xiào jì yě. chǔ guó cháo wáng, qí bì xī wáng." qín guǒ miè chǔ, ér suì fá qí, miè zhī.
郁离子曰:“水赴壑,鸟赴林,蝇赴臭,不驱而自至者也,而奚以召之哉?利者,众之所逐;名者,众之所争;而德者,众之所归也。是皆足以聚天下者也。故聚天下者其犹的乎。夫的也者,众矢之所射,众志之所集也。尧、舜以仁义为的,而天下之善聚焉。收天下之所争逐者,为之均之,不使其争逐也;及其至也,九州来同,四夷乡风,穆穆雍雍,以入于其的之中。桀纣以淫欲为的,而天下之不善聚焉。收天下之所争逐者,私诸其人;及其穷也,诸侯百姓相与操弓注矢,的其躬而射之。是故不能仁义而为天下的者,祸也。故秦之未帝也,天下莫强焉,及其吞六国而一位号,不过再世,匹夫呼而与之争,天下并起和之,莫不以秦为辞者,的所在也。陈涉先起而先亡,以其先自主以为秦兵之的也。故曰不为事先动而辄随者,不为的而已矣。昔者秦攻韩上党,上党之守冯亭以上党归于赵,赵人受之,是以有长平之败,赵国几亡。夫秦之所欲取者,上党也,兵之所加不选其埋与赵也,惟上党之所在耳。介山之草木何罪而焚乎?之推之所在也。是故辞祸有道。辞其的而已矣。”田璆论救楚秦恶楚而善于齐。主翦帅师伐楚,田璆谓齐主曰:“盍救诸?”齐王曰:“秦主与吾交善,而救楚是绝秦也。”邹克曰:“楚非秦敌也,必亡,不如起师以助秦,犹可以为德而固其交。”田璆曰:“不然。秦,虎狼也,天下之强国六,秦已取其四,所存者齐与楚耳。譬如摘果,先近而后远,其所未取者力未至也,其能终留之乎?今秦岂诚恶楚而爱齐也?齐楚若合,犹足以敌秦。以地言之,则楚近而齐远,远交而近攻,秦之宿计也。故将伐楚先善齐以绝其援,然后专其力于楚。楚亡,齐其能独存乎?谚有之曰:攒矢而折之,不若分而折之之易也。此秦之已效计也。楚国朝亡,齐必夕亡。”秦果灭楚,而遂伐齐,灭之。
strong jiǔ tóu niǎo strong
九头鸟
niè yáo zhī xū yǒu niǎo yān, yī shēn ér jiǔ tóu, dé shí zé bā tóu jiē zhēng, ya rán ér xiāng xián, sǎ xuè fēi máo, shí bù dé rù yàn, ér jiǔ tóu jiē shāng. hǎi fú guān ér xiào zhī yuē:" ér hú bù sī jiǔ kǒu zhī shí tóng guī yú yī fù hū, ér xī qí zhēng yě?"
孽摇之虚有鸟焉,一身而九头,得食则八头皆争,呀然而相衔,洒血飞毛,食不得入咽,而九头皆伤。海凫观而笑之曰:“而胡不思九口之食同归于一腹乎,而奚其争也?”
strong qín xián strong
琴弦
jìn píng gōng zuò qín, dà xián yǔ xiǎo xián tóng, shǐ shī kuàng diào zhī, zhōng rì ér bù néng chéng shēng, gōng guài zhī, shī kuàng yuē:" fū qín dà xián wèi jūn, xiǎo xián wèi chén, dà xiǎo yì néng, hé ér chéng shēng, wú xiāng duó lún, yīn yáng nǎi hé. jīn jūn tóng zhī, shī qí tǒng yǐ, fū qǐ gǔ shī suǒ néng diào zāi?"
晋平公作琴,大弦与小弦同,使师旷调之,终日而不能成声,公怪之,师旷曰:“夫琴大弦为君,小弦为臣,大小异能,合而成声,无相夺伦,阴阳乃和。今君同之,失其统矣,夫岂瞽师所能调哉?”
duō yí bù rú dú jué wú zhī qí yǔ hé bó dòu, yǐ tiān wú wèi yuán shuài, xiāng yì shì fù zhī, jiāng yí chéng yún, liè quē yù léi, tài féng qǐ fēng, báo hào xíng yǔ, jiāo shàn è líng jī bō tāo, ér qián qū zhě sān bǎi péng, suì běi zhì yú jié shí, dōng jí lǚ liáng. hé bó dà hài yù zǒu, líng gū xū zhǐ zhī yuē:" bù rú qiě zhàn, bù jié ér zǒu wèi wǎn yě." nǎi móu yuán shuài. líng gū xū yuē:" bì xì kě." hé bó yuē:" tiān wú bā shǒu bā zú, ér xiāng yì shì jiǔ tóu, shí zuǒ zhī léi fēng yǔ yún zhī shén, gè zhuān qí néng, yǐ wèi zhōng jiān jiāo tuó è líng mò bù wěi jiàn kǒu záo, lín fēng liè è, diào shǒu cuī shān, qián jì dào yuān, ér qǐ bì xì suǒ gǎn dāng zāi?" líng gū xū yuē:" cǐ chén zhī suǒ yǐ jǔ bì xì yě. fū jiāng yǐ yī shēn tǒng sān jūn zhě yě. sān jūn zhī ěr mù qí yú yí gè, gù ěr qí zé cōng, mù qí zé míng, xīn qí zé yī, wàn fū yī lì, tiān xià wú dí. jīn tiān wú zhī tóu bā, ér fù zhī zhě yòu jiǔ qí tóu. chén wén rén xīn zhī shén, jù yú ěr mù, mù duō zé shì huò, ěr duō zé tīng huò. jīn yǐ èr jiāng zhī xīn ér yù qí ěr mù liù shí yǒu bā, zé yǐ bù néng wú huò yǐ, jiā yǐ yún léi fēng yǔ zhī shī, gè fù qí néng, ér bì yù chěng yān, qí shú néng yī zhī? gù wéi bì xì wèi zú yǐ dāng zhī. bì xì zhī míng míng, bù kě yǐ zhì yòu wēi xié ér móu jī yě, ér qí zhì yǒu bì zhì, pò zhī bì yǐ." nǎi shǐ bì xì shuài jiǔ kuí yǐ yǐ fá, dà jié, gù yuē zhòng zhì zhī cān yí, bù rú yī xīn zhī dú jué yě.
多疑不如独决无支祈与河伯斗,以天吴为元帅,相抑氏副之,江疑乘云,列缺御雷,泰逢起风,薄号行雨,蛟、鱓、鳄、鲮激波涛,而前驱者三百朋,遂北至于碣石,东及吕粱。河伯大骇欲走,灵姑胥止之曰:“不如且战,不捷而走未晚也。”乃谋元帅。灵姑胥曰:“赑屃可。”河伯曰:“天吴八首八足,而相抑氏九头,实佐之;雷、风、雨、云之神,各专其能,以卫中坚;蛟、鼍、鳄、鲮莫不尾剑口凿,鳞锋鬣锷,掉首摧山,揵髻倒渊,而岂赑屃所敢当哉?”灵姑胥曰:“此臣之所以举赑屃也。夫将以一身统三军者也。三军之耳目齐于一个,故耳齐则聪,目齐则明,心齐则一,万夫一力,天下无敌。今天吴之头八,而副之者又九其头。臣闻人心之神,聚于耳目,目多则视惑,耳多则听惑。今以二将之心而御其耳目六十有八,则已不能无惑矣,加以云、雷、风、雨之师,各负其能,而毕欲逞焉,其孰能一之?故惟赑屃为足以当之。赑屃之冥冥,不可以智诱威胁而谋激也,而其志有必至,破之必矣。”乃使赑屃帅九夔以以伐,大捷,故曰众志之参疑,不如一心之独决也。
strong cháng yáng xué shè strong
常羊学射
cháng yáng xué shè yú tú lóng zǐ zhū, tú lóng zǐ zhū yuē:" ruò yù wén shè dào hū? chǔ wáng tián yú yún mèng, shǐ yú rén qǐ qín ér shè zhī. qín fā, lù chū yú wáng zuǒ, mí jiāo yú wáng yòu, wáng yǐn gōng yù shè, yǒu gǔ fú wáng zhān ér guò, yì ruò chuí yún, wáng zhù shǐ yú gōng, bù zhī qí suǒ shè. yǎng shū jìn yuē:' chén zhī shè yě, zhì yī yè yú bǎi bù zhī wài ér shè zhī, shí fā ér shí zhōng rú shǐ zhì shí yè yān, zé zhōng bù zhōng fēi chén suǒ néng bì yǐ.'"
常羊学射于屠龙子朱,屠龙子朱曰:“若欲闻射道乎?楚王田于云梦,使虞人起禽而射之。禽发,鹿出于王左,麋交于王右,王引弓欲射,有鹄拂王旃而过,翼若垂云,王注矢于弓,不知其所射。养叔进曰:‘臣之射也,置一叶于百步之外而射之,十发而十中;如使置十叶焉,则中不中非臣所能必矣。’”
strong yī zhì strong
一志
yù lí zǐ yuē: duō néng zhě xiān jīng, duō lǜ zhě xiān jué. gù zhì bù yī zé páng, páng zé sàn, sàn zé kuì kuì rán, wǎng zhī qí suǒ dìng. shì gù míng shēng yú yī, qín niǎo zhī wú zhī, ér néng zhī rén zhī suǒ bù zhī zhě yī yě. rén wéi wù zhī líng ér duō yù yǐ hūn zhī, fǎn qín niǎo zhī bù rú, yǎng qí zhī ér kū qí gēn zhě yě. wū hū! rén néng yī qí xīn, hé bù rú zhī yǒu zāi?"
郁离子曰:多能者鲜精,多虑者鲜决。故志不一则厐,厐则散,散则溃溃然,罔知其所定。是故明生于一,禽鸟之无知,而能知人之所不知者一也。人为物之灵而多欲以昏之,反禽鸟之不如,养其枝而枯其根者也。呜呼!人能一其心,何不如之有哉?”
strong zhī zhǐ strong
知止
yuè gōng shàn wèi zhōu, yuè wáng yòng zhī liáng, mìng lǐn rén gěi shàng shí. yuè zhī zhì zhōu zhě zōng zhī. suì yú yán yú yuè wáng yuē:" chén bù wéi néng zào zhōu, ér yòu néng cāo zhōu." wáng xìn zhī, juàn lǐ zhī yì, fēng yú wǔ hú, nì yān, yuè rén jiē lián zhī. yù lí zǐ yuē:" shì huà shé ér wèi zhī zú zhě zhī lèi yě. rén wú wèn zhì yú, wéi zhī zhǐ zé gōng wán ér bù huǐ, gù yǐ zi xū zhī xián ér bù miǎn yān. fū zǐ xū zhī rù wú yě, tú bào qí fù xiōng zhī chóu ér yǐ yǐ. jí qí rù yǐng ér biān píng wáng zú yǐ, fū fù hé qiú zāi? nǎi bù qù, ér shěn qí shēn, bù zhī zhǐ yě."
粤工善为舟,越王用之良,命廪人给上食。粤之治舟者宗之。岁余言于越王曰:“臣不惟能造舟,而又能操舟。”王信之,隽李之役,风于五湖,溺焉,越人皆怜之。郁离子曰:“是画蛇而为之足者之类也。人无问智愚,惟知止则功完而不毁,故以子胥之贤而不免焉。夫子胥之入吴也,图报其父兄之雠而已矣。及其入郢而鞭平王足矣,夫复何求哉?乃不去,而沈其身,不知止也。”
strong zhuān xīn strong
专心
yù lí zǐ yuē:" shuǐ xiāo xiáng ér dà fēng zuò, xué yǐ xǐ ér yīn yǔ líng, qǐ qí zhī zhī dú jué zāi? wéi qí suǒ yuàn yù mò qiè yú bǎo yǔ ān yě, gù zī zī yǐ hòu zhī. qì jiāng lái ér bì zhī, wéi qí xīn zhī zhuān yě. shì gù zhī huàng lǎo zhě mò rú nóng, zhī shuǐ cǎo zhě mò rú mǎ, zhī hán shǔ zhě jī rú chóng. gù yǐ yuè shǒu hūn, yǐ gǔ tīng lè, qǔ qí zhuān yě. lǔ rén yǒu shàn yì zhě, bǎi jiā zhī xùn gǔ shū yì, wú bù sòng ér jì zhī, mìng zhī bo zé bù zhōng. wú yǒu yī, yǔ tán mài zhèng bì zhé, ér qǐng qí zhì jí wú bù yù zhě. gù yuē chéng zé míng yǐ. shuǐ xiāo zhī zhī fēng, xué yǐ zhī zhī yǔ, chéng yě."
郁离子曰:“水鸮翔而大风作,穴蚁徙而阴雨零,岂其知之独觉哉?惟其所愿欲莫切于饱与安也,故孜孜以候之。气将来而必知,惟其心之专也。是故知曂潦者莫如农,知水草者莫如马,知寒暑者箕如虫。故以刖守阍,以瞽听乐,取其专也。鲁人有善《易》者,百家之训诂疏义,无不诵而记之,命之卜则不中。吴有医,与谭脉证必折,而请其治疾无不愈者。故曰诚则明矣。水鸮之知风,穴蚁之知雨,诚也。”
strong zhǔ yī bù luàn strong
主一不乱
tú lóng zǐ yǔ dōu lí yì, dōu lí shù bài. guǎn rén lián ér zhù zhī, yòu bài. guān zhě jiē è, xū zhù yān. cóng zhě qǐng yǐ, yuē:" wú wén guǎ bù dí zhòng, bǐ fāng jiū qún zhī, wú yōu zi zhī bù shèng yǐ pǐ qián láo yě." tú lóng zǐ fú yīng, zuò ér yì rú gù. dōu lí nǎi dà bài bù néng zhī, zhù zhě xiāng gù jiē shī sè, zhí zi yǐ gòu. shǐ fù zhī, jù fú gǎn yǐ. cóng zhě xǐ yuē:" shén yǐ zāi, fū zǐ zhī yì yě!" tú lóng zǐ yuē:" wèi yě, zi bù guān fū dòu shòu hū? fū shòu hǔ wèi měng, jīn yǐ hǔ dòu hǔ, zé dú hǔ zhī bù shèng duō hǔ yě, míng yǐ yǐ hú dòu hǔ, zé suī qiān hú qí néng shèng yī hǔ zāi? duō yù jiàn qí zì luàn yě. xī zhě liù guó hé cóng yǐ bìn qín, biàn shì zhī wèi qín zhě lián héng yù zhī, liù guó guǒ bù shèng, rú biàn shì yán. jīn zhě zhī yì, yóu shì yě. wú cháng xíng yú yě, jiàn liǎng tóu zhī shé, qí shǒu yī dōng ér yī xī, èr shǒu xiàng chè, zhōng rì bù néng lí qí chù. wú guān ér bēi yān. gù wèi chén shì zhě, gōng suī duō bì yǒu dà jiàng yān, fēi qí huà bù gǎn cái yě cāo jù zhōu zhě, rén suī duō bì yǒu duò shī yān, fēi qí zhǐ bù gǎn xíng yě. gù shì tīng zhuān ér shì bù fèn, shì gù sì hǎi zhī mín tīng yú yī jūn zé dìng, bǎi wàn zhī shī tīng yú yī jiāng zé shèng. yì yuē: zhǎng zǐ shuài shī, dì zǐ yú shī, xiōng. shī yuē:' rú bǐ zhù shì yú dào móu, shì yòng bù kuì yú chéng.' suī shǐ yì qiū wèi zhī, yóu dāng bài yě, ér kuàng fēi yì qiū zhě hū? wú hé zhuì yān?"
屠龙子与都黎奕,都黎数败。馆人怜而助之,又败。观者皆愕,胥助焉。从者请已,曰:“吾闻寡不敌众,彼方鸠群知,吾忧子之不胜以圮前劳也。”屠龙子弗应,坐而奕如故。都黎乃大败不能支,助者相顾皆失色,执子以诟。使复之,俱弗敢矣。从者喜曰:“神矣哉,夫子之奕也!”屠龙子曰:“未也,子不观夫斗兽乎?夫兽虎为猛,今以虎斗虎,则独虎之不胜多虎也,明矣;以狐斗虎,则虽千狐其能胜一虎哉?多愈见其自乱也。昔者六国合从以摈秦,辩士之为秦者连衡喻之,六国果不胜,如辩士言。今者之奕,犹是也。吾尝行于野,见两头之蛇,其首一东而一西,二首相掣,终日不能离其处。吾观而悲焉。故为臣室者,工虽多必有大匠焉,非其画不敢裁也;操巨舟者,人虽多必有舵师焉,非其指不敢行也。故视听专而事不偾,是故四海之民听于一君则定,百万之师听于一将则胜。《易》曰:长子帅师,弟子舆尸,凶。《诗》曰:‘如彼筑室于道谋,是用不溃于成。’虽使奕秋为之,犹当败也,而况非奕秋者乎?吾何惴焉?”
strong yú fú strong
虞孚
yú fú wèn zhì shēng yú jì rán xiān shēng, dé zhǒng qī zhī shù, lán nián shù chéng ér gē zhī, dé qī shù bǎi hú, jiāng zài ér yù zhū wú, qí qī zhī xiōng wèi zhī yuē:" wú cháng yú wú shāng, zhī wú rén shàng shì, duō qī gōng, qī yú wú wèi shàng huò, wú jiàn mài qī zhě zhǔ qī yè zhī gāo yǐ hé qī, qí lì bèi ér rén fú zhī yě." yú fú wén zhī xǐ, rú qí yán, qǔ qī yè zhǔ wèi gāo, yì shù bǎi wèng, yǔ qí qī jù zài yǐ rù yú wú. shí wú yǔ yuè è, yuè jiǎ bù tōng, wú rén fāng jiān qī, wú kuài wén yǒu qī, xǐ ér nì zhū jiāo, dào yǐ rù wú guó, láo ér shě zhū sī guǎn. shì qí qī liáng yě, yuē dàn xī yǐ jīn bì lái qǔ qī. yú fú dà xǐ, yè qǔ qī yè zhī gāo hé qí qī yǐ qí. jí qī, wú kuài zhì, shì qī zhī fēng shí xīn, yí zhī, wèi yú fú qǐng gǎi yuē. qī èr shí rì zhì, zé qí qī jiē bài yǐ. yú fú bù néng guī, suì gài ér sǐ yú wú. hǔ chū
虞孚问治生于计然先生,得种漆之术,兰年树成而割之,得漆数百斛,将载而鬻诸吴,其妻之兄谓之曰:“吾常于吴商,知吴人尚饰,多漆工,漆于吴为上货,吾见卖漆者煮漆叶之膏以和漆,其利倍而人弗知也。”虞孚闻之喜,如其言,取漆叶煮为膏,亦数百瓮,与其漆俱载以入于吴。时吴与越恶,越贾不通,吴人方艰漆,吴侩闻有漆,喜而逆诸郊,道以入吴国,劳而舍诸私馆。视其漆良也,约旦夕以金币来取漆。虞孚大喜,夜取漆叶之膏和其漆以俟。及期,吴侩至,视漆之封识新,疑之,谓虞孚请改约。期二十日至,则其漆皆败矣。虞孚不能归,遂丐而死于吴。虎貙
ruò shí yǐn yú míng shān zhī yīn, yǒu hǔ héng dūn yǐ kuī qí fān. kǔ shí shuài qí rén zhòu yè jǐng, rì chū ér yīn zhēng, rì rù ér liáo xún, xiāo zé zhèn duó yǐ wàng, zhí jí shù yōng, kǎn shān gǔ yǐ shǒu, zú suì, hǔ bù néng yǒu huò. yī rì ér hǔ jiàn, ruò shí dà xǐ, zì yǐ wéi hǔ sǐ wú dú jǐ zhě yǐ. yú shì chí qí jī, chè qí bèi, yuán huài ér bù xiū, fān jué ér bù lǐ. wú hé, yǒu chū zhú mí lái zhǐ qí shì zhī wēi, wén qí niú yáng shǐ zhī shēng ér rù shí yān. kǔ shí bù zhī qí wèi chū yě, chì zhī bù zǒu, tóu zhī yǐ kuài, chū rén lì ér zhǎo zhī bì. jūn zǐ wèi ruò shí zhī yī ér bù zhī èr, yí qí jí yě.
若石隐于冥山之阴,有虎恒蹲以窥其藩。苦石帅其人昼夜警,日出而殷钲,日入而燎燖,宵则振铎以望,植棘树墉,坎山谷以守,卒岁,虎不能有获。一日而虎见,若石大喜,自以为虎死无毒己者矣。于是驰其机,撤其备,垣坏而不修,藩决而不理。无何,有貙逐麋来止其室之隈,闻其牛、羊、豕之声而入食焉。苦石不知其为貙也,叱之不走,投之以块,貙人立而爪之毙。君子谓若石知一而不知二,宜其及也。