strong wú bǎo ān qì jiā shú yǒu strong
吴保安弃家赎友
gǔ rén jié jiāo wéi jié xīn, jīn rén jié jiāo wéi jié miàn. jié xīn kě yǐ tóng sǐ shēng, jié miàn nà kān gòng pín jiàn? jiǔ qú ān mǎ yuē fēn yún, zhuī pān sòng yè wú chén hūn. zuò zhōng kāng kǎi chū qī zǐ, jiǔ biān bài wǔ yóu dì xiōng. yī guān wēi lì jǐ jiāo wù, kuàng fù tài nán kěn xiāng qīn? jūn bú jiàn, dāng nián yáng zuǒ chēng sǐ yǒu, zhì jīn shǐ chuán gāo qí rén.
古人结交惟结心,今人结交惟结面。结心可以同死生,结面那堪共贫贱?九衢鞍马曰纷纭,追攀送谒无晨昏。座中慷慨出妻子,酒边拜舞犹弟兄。一关微利己交恶,况复太难肯相亲?君不见,当年羊、左称死友,至今史传高其人。
zhè piān cí míng wéi jié jiāo xíng, shì tàn mò shì rén xīn xiǎn báo, jié jiāo zuì nán. píng shí jiǔ bēi wǎng lái, rú xiōng ruò dì yī yù shī dà de shì, cái yǒu xiē lì hài xiāng guān, biàn ěr wǒ bù xiāng gù le. zhēn gè shì: jiǔ ròu dì xiōng gàn gè yǒu, luò nàn zhī zhōng wú yī rén. hái yǒu zhāo xiōng dì, mù chóu dí, cái fàng xià jiǔ bēi, chū mén biàn wān gōng xiāng xiàng de. suǒ yǐ táo yuān míng yù xī jiāo, yuè shū yè yù jué jiāo, liú xiào biāo yòu zuò xià guǎng jué jiāo lùn, dōu shì gǎn kǎi shì qíng, gù wèi fèn jī zhī tán ěr. rú jīn wǒ shuō de liǎng gè péng yǒu, què shì cóng wú yī miàn dí. zhǐ yīn yì diǎn yì qì shàng xiàng xǔ, hòu lái huàn nàn zhī zhōng, sǐ shēng xiàng jiù, zhè cái suàn zuò xīn jiāo zhì yǒu. zhèng shì:" shuō lái gòng yǔ guān chén dòng, dào pò jīng qīng jiàn qì hán."
这篇词名为《结交行》,是叹末世人心险薄,结交最难。平时酒杯往来,如兄若弟;一遇虱大的事,才有些利害相关,便尔我不相顾了。真个是:酒肉弟兄干个有,落难之中无一人。还有朝兄弟,暮仇敌,才放下酒杯,出门便弯弓相向的。所以陶渊明欲息交,越叔夜欲绝交,刘孝标又做下《广绝交论》,都是感慨世情,故为忿激之谭耳。如今我说的两个朋友,却是从无一面的。只因一点意气上相许,后来患难之中,死生相救,这才算做心交至友。正是:“说来贡禹冠尘动,道破荆卿剑气寒。”
huà shuō dà táng kāi yuán nián jiān, zǎi xiàng dài guó gōng guō zhèn, zì yuán zhèn, hé běi wǔ yáng rén shì. yǒu zhí ér guō zhòng xiáng, cái jiān wén wǔ, yī shēng háo xiá shàng qì, bù jū shéng mò, yīn cǐ méi rén jǔ jiàn. tā fù qīn jiàn tā nián zhǎng wú chéng, xiě le yī fēng shū, jiào tā dào jīng cān jiàn bó fù, qiú gè chū shēn zhī dì. yuán zhèn wèi yuē:" dà zhàng fū bù néng duō wēi kē, dēng shàng dì, zhì shēn qīng yún yì dāng rú bān chāo, fù jiè zǐ, lì gōng yì yù, yǐ bó fù jiǎ. ruò dàn jiè mén dì wèi jiē tī, suǒ jiù qǐ néng yuǎn dà hū?" zhòng xiáng wěi wěi. shì biān bào dào jīng: nán zhōng dòng mán zuò luàn. yuán lái wǔ zé tiān niáng niáng gé mìng zhī yuē, yào mǎi zhǔ rén xīn guī shùn, zhǐ zhè jiǔ xī shí rén dòng mán yí, měi nián yī xiǎo gǎo shǎng, yī nián yī dà gǎo shǎng. dào xuán zōng huáng dì dēng jí, bǎ zhè kào shǎng cháng guī dōu cái gé le. wèi cǐ qún mán yī shí zào fǎn, qīn rǎo zhōu xiàn. cháo tíng chà lǐ méng wèi yáo zhōu dū du, diào bīng jìn tǎo. lǐ méng lǐng le shèng zhǐ, lín xíng zhī jì, tè wǎng xiāng fǔ cí bié, yīn ér qǐng jiào. guō yuán zhèn yuē:" xī zhū gě wǔ hòu qī qín mèng huò, dàn fú qí xīn, bù fú qí lì. jiāng jūn xuān yǐ shèn chóng xíng zhī, bì dāng zhì shèng. shě zhí guō zhòng xiáng, pō yǒu cái gàn, jīn dào yǔ jiāng jūn tóng háng. hòu pò zéi lì gōng, shù kě fù jì wěi yǐ chéng míng ěr." jí hū zhòng xiáng chū, yǔ lǐ méng xiāng jiàn. lǐ méng jiàn zhòng xiáng yī biǎo fēi sú yòu qiě dāng cháo zǎi xiàng zhī zhí, qīn kǒu zhǔ tuō, zěn gǎn tuī wěi. jí shǔ zhòng xiáng wèi xíng jūn pàn guān zhī zhí.
话说大唐开元年间,宰相代国公郭震,字元振,河北武阳人氏。有侄儿郭仲翔,才兼文武,一生豪侠尚气,不拘绳墨,因此没人举荐。他父亲见他年长无成,写了一封书,教他到京参见伯父,求个出身之地。元振谓曰:“大丈夫不能掇巍科,登上第,致身青云;亦当如班超,傅介子,立功异域,以博富贾。若但借门第为阶梯,所就岂能远大乎?”仲翔唯唯。适边报到京:南中洞蛮作乱。原来武则天娘娘革命之曰,要买嘱人心归顺,只这九溪十人洞蛮夷,每年一小搞赏,一年一大搞赏。到玄宗皇帝登极,把这犒赏常规都裁革了。为此群蛮一时造反,侵扰州县。朝廷差李蒙为姚州都督,调兵进讨。李蒙领了圣旨,临行之际,特往相府辞别,因而请教。郭元振曰:“昔诸葛武侯七擒孟获,但服其心,不服其力。将军宣以慎重行之,必当制胜。舍侄郭仲翔,颇有才干,今道与将军同行。候破贼立功,庶可附骥尾以成名耳。”即呼仲翔出,与李蒙相见。李蒙见仲翔一表非俗;又且当朝宰相之侄,亲口嘱托,怎敢推委。即署仲翔为行军判官之职。
zhòng xiáng bié le bó fù, tà suí lǐ méng qǐ chéng. xíng zhì jiàn nán dì fāng, yǒu tóng xiāng yī rén, xìng wú, míng bǎo ān, zì yǒng gù, jiàn rèn dōng chuān suì zhōu fāng yì wèi. suī yǔ zhòng xiáng cóng wèi shí miàn, rán sù zhī qí wéi rén, yì qì shēn zhòng, kěn fú chí jì bá rén de. nǎi xiū shū yī fēng, tè dào rén chí sòng yú zhòng xiáng. zhòng xiáng chāi shū dú zhī, shū yuē:
仲翔别了伯父,蹋随李蒙起程。行至剑南地方,有同乡一人,姓吴,名保安,字永固,见任东川遂州方义尉。虽与仲翔从未识面,然素知其为人,义气深重,肯扶持济拔人的。乃修书一封,特道人驰送于仲翔。仲翔拆书读之,书曰:
wú bǎo ān bù xiào, xìng yǔ zú xià shēng tóng xiāng lǐ, suī quē zhǎn bài, ér mù zhòng yǒu rì. yǐ zú xià dà cái, fǔ lǐ jiāng jūn yǐ hū xiǎo kòu, chéng gōng zài dàn xī ěr. bǎo ān lì xué duō nián, jǐn guān yī wèi pì zài jiàn wài, xiāng guān mèng jué. kuàng cǐ guān jǐ mǎn, hòu rèn nán qī, kǒng è xuǎn yíng zhī gé xiàn yě. wěn wén zú xià, fēn yōu jí nàn, yǒu gǔ rén fēng. jīn dà jūn zhēng jìn, zhèng zài yòng rén zhī jì. tǎng chuí niàn xiāng qū, lù jí xì wēi, shǐ bǎo ān dé zhí biān cóng shì, shù chǐ cùn yú mù fǔ, zú xià qiū shān zhī ēn, gǎn wàng jiē jié?
吴保安不肖,幸与足下生同乡里,虽缺展拜,而慕仲有日。以足下大才,辅李将军以乎小寇,成功在旦夕耳。保安力学多年,仅官一尉;僻在剑外,乡关梦绝。况此官己满,后任难期,恐厄选营之格限也。稳闻足下,分忧急难,有古人风。今大军征进,正在用人之际。倘垂念乡曲,录及细微,使保安得执鞭从事,树尺寸于幕府,足下丘山之恩,敢忘街结?
zhòng xiáng wán qí shū yì, tàn yuē:" cǐ rén yǔ wǒ sù mèi hū shēng, ér zhòu yǐ huǎn jí xiāng wěi, nǎi shēn zhì wǒ zhě. dà zhàng fū yù zhī jǐ ér bù néng yǔ zhī chū lì, níng bù fù guī hū?" suì xiàng lǐ méng kuā jiǎng wú bǎo ān zhī cái, qǐ zhēng lái jūn zhōng xiào yòng. lǐ dū du tīng le, biàn xíng xià wén tiē dào suì zhōu qù, yào qǔ fāng yì wèi wú bǎo ān wèi guǎn jì.
仲翔玩其书意,叹曰:“此人与我素昧乎生,而骤以缓急相委,乃深知我者。大丈夫遇知己而不能与之出力,宁不负傀乎?”遂向李蒙夸奖吴保安之才,乞征来军中效用。李都督听了,便行下文帖到遂州去,要取方义尉吴保安为管记。
cái dǎ fā chāi rén qǐ shēn, tàn mǎ bào: mán zéi chāng jué, bī jìn nèi dì. lǐ dū du chuán lìng: xīng yè zǎn xíng. lái dào yáo zhōu, zhèng yù zhe mán bīng qiǎng lǔ cái wù, bù zuò zhǔn bèi, bèi dà jūn yī yǎn, dōu sì sǎn luàn cuàn, bù chéng duì wǔ, shā dé tā dà bài quán shū. lǐ dū du shì yǒng, zhāo yǐn dà jūn, chéng shì zhuī zhú wǔ shí lǐ. tiān wǎn xià zhài, guō zhòng xiáng jiàn yuē:" mán rén tān zhà wú bǐ, jīn bīng bài yuǎn dùn, jiāng jūn zhī wēi jǐ lì yǐ! xuān bān shī huí zhōu, dào rén xuān bō wēi dé, zhāo shǐ nèi fù bù kě shēn rù qí dì, kǒng duò zhà móu zhī zhōng." lǐ méng dà hē yuē:" qún mán jīn jǐ sàng dǎn, bù chéng cǐ jī sǎo qīng xī dòng, gèng chí hé shí? rǔ wù duō yán, kàn wǒ pò zéi!
才打发差人起身,探马报:蛮贼猖獗,逼近内地。李都督传令:星夜趱行。来到姚州,正遇着蛮兵抢掳财物,不做准备,被大军一掩,都四散乱窜,不成队伍,杀得他大败全输。李都督恃勇,招引大军,乘势追逐五十里。天晚下寨,郭仲翔谏曰:“蛮人贪诈无比,今兵败远遁,将军之威己立矣!宣班师回州,道人宣播威德,招使内附;不可深入其地,恐堕诈谋之中。”李蒙大喝曰:“群蛮今己丧胆,不乘此机扫清溪洞,更持何时?汝勿多言,看我破贼!
cì rì, bá zhài dōu qǐ. xíng le shù rì, zhí dào wū mán jiè shàng. zhī jiàn wàn shān dié cuì, cǎo mù méng róng, zhèng bù zhī nà yī tiáo shì qù lù. lǐ méng xīn zhōng dà yí, chuán lìng:" zàn tuì hū yǎn chù tún zhā." yī miàn xún mì tǔ rén, fǎng wèn lù jìng. hū rán shān gǔ zhī zhōng, jīn gǔ zhī shēng sì qǐ, mán bīng mí shān biàn yě ér lái. dòng zhǔ xìng méng míng xì nú luó, shǒu zhí mù gōng yào shǐ, bǎi fā bǎi zhòng. qū lǜ gè dòng mán qiú chuān lín dù lǐng, fēn míng shì niǎo fēi shòu bēn, quán bù fèi lì. táng bīng xiàn yú fú zhōng, yòu qiě lù shēng lì juàn, rú hé dǐ dí? lǐ dū du suī rán xiǎo yǒng, qīn yīng xióng wú yòng wǔ zhī dì. shǒu xià zhǎo yá kàn kàn jiāng jǐn, tàn yuē:" wǔ bù tīng guō pàn guān zhī yán, nǎi wèi quǎn yáng suǒ wǔ!" bá chū xuē zhōng duǎn dāo, zì cì qí hóu ér sǐ. quán jūn zhǐ méi yú mán zhōng. hòu rén yǒu shī yún:
次日,拔寨都起。行了数日,直到乌蛮界上。只见万山叠翠,草木蒙茸,正不知那一条是去路。李蒙心中大疑,传令:“暂退乎衍处屯扎。”一面寻觅土人,访问路径。忽然山谷之中,金鼓之声四起,蛮兵弥山遍野而来。洞主姓蒙名细奴逻,手执木弓药矢,百发百中。驱率各洞蛮酋穿林渡岭,分明似鸟飞兽奔,全不费力。唐兵陷于伏中,又且路生力倦,如何抵敌?李都督虽然晓勇,亲英雄无用武之地。手下爪牙看看将尽,叹曰:“侮不听郭判官之言,乃为犬羊所侮!”拔出靴中短刀,自刺其喉而死。全军旨没于蛮中。后人有诗云:
mǎ yuán tóng zhù biāo qiān gǔ, zhū gě qí tái zhèn jiǔ xī. hé shì táng shī jiē fù shè? jiāng jūn xìng lǐ shù piān qí.
马援铜柱标千古,诸葛旗台镇九溪。何事唐师皆覆设?将军姓李数偏奇。
yòu yǒu yī shī, zhuān jiù lǐ dū du bù tīng guō zhòng xiáng zhī yán, yǐ zì qǔ bài. shī yún:
又有一诗,专咎李都督不听郭仲翔之言,以自取败。诗云:
bú shì jiāng jūn shù dú qí, xuán jūn shēn rù zǒng kān wēi. dāng shí ruò tīng hái shī cè, zǒng yǒu qún mán shuí gǎn kuī?
不是将军数独奇,悬军深入总堪危。当时若听还师策,总有群蛮谁敢窥?
qí shí, guō zhòng xiáng yě bèi lǔ qù. xì nú luó jiàn tā fēng shén bú jiàn, kòu wèn zhī, fāng zhī shì guō yuán zhèn zhī zhí, suì gěi yǔ běn dòng tóu mù wū luó bù xià. yuán lái nán mán cóng wú dà zhì, zhǐ tān tú zhōng guó cái wù. lǔ lüè dé hàn rén, bù fèn gěi yǔ gè dòng tóu mù. gōng duō de, fēn de duō, gōng shǎo de, fēn de shǎo. qí fēn de rén kǒu, bù wèn xián yú, zhī rú nú pú yì bān, gōng tā qū shǐ: kǎn chái gē cǎo, sì mǎ mù yáng. ruò shì rén kǒu duō de, yòu kě zhuǎn xiāng mǎi mài. hàn rén dào cǐ, shí gè jiǔ gè zhǐ yuàn sǐ, bù yuàn shēng. què yòu yǒu mán rén kān shǒu, qiú sǐ bù dé. yǒu chéng bān kǔ chǔ! zhè yī zhèn sī shā, lǔ dé hàn rén shén duō. qí zhōng duō yǒu yǒu zhí wèi de, mán qiú yī yī shěn chū, xǔ tā chù xìn dào zhōng guó qù, yào tā qīn qī lái shú, huò qí lì. nǐ xiǎng bèi lǔ de rén, nà yí gè bù sī xiǎng huán xiāng de? yī wén cǐ shì, bù lùn fù jiā pín jiā, dōu chù xìn dào jiā xiāng lái le. jiù shì gè rén jiā shǔ, shí fēn méi fǎ chǔ zhì de, zhǐ de bà le ruò hái yǒu qīn yǒu juàn, nuó yí bǔ còu dé mǐ, nà yī jiā bù xiǎng jiè dài qù qǔ shú? nà mán qiú rěn xīn tān lì, suí nǐ hú shēn qióng hàn, yě yào lēi qǔ hǎo juàn yī shí pǐ, fāng zhǔn shú huí ruò shàng yī děng de, píng tā suǒ zhà. wū luó wén zhī guō zhòng xiáng shì dāng cháo zǎi xiàng zhī zhí, gāo qí shú jià, suǒ juàn yī qiān pǐ
其时,郭仲翔也被掳去。细奴逻见他丰神不见,叩问之,方知是郭元振之侄,遂给与本洞头目乌罗部下。原来南蛮从无大志,只贪图中国财物。掳掠得汉人,部分给与各洞头目。功多的,分得多,功少的,分得少。其分得人口,不问贤愚,只如奴仆一般,供他驱使:砍柴割草,饲马牧羊。若是人口多的,又可转相买卖。汉人到此,十个九个只愿死,不愿生。却又有蛮人看守,求死不得。有惩般苦楚!这一阵厮杀,掳得汉人甚多。其中多有有职位的,蛮酋一一审出,许他畜信到中国去,要他亲戚来赎,获其利。你想被掳的人,那一个不思想还乡的?一闻此事,不论富家贫家,都畜信到家乡来了。就是各人家属,十分没法处置的,只得罢了;若还有亲有眷,挪移补凑得米,那一家不想借贷去取赎?那蛮酋忍心贪利,随你弧身穷汉,也要勒取好绢一十匹,方准赎回;若上一等的,凭他索诈。乌罗闻知郭仲翔是当朝宰相之侄,高其赎价,索绢一千匹
zhòng xiáng xiǎng dào:" ruò yào gàn juàn, chú fēi bó fù chù kě bàn. zhǐ shì guān shān tiáo dì, zěn de chù gè xìn qù?" hū rán xiǎng zhe:" wú bǎo ān shì wǒ zhī jǐ, wǒ yǔ tā cóng wèi huì miàn, zhǐ wèi jiàn tā shù xíng zhī zì, biàn lì jiàn yú lǐ dū du, zhào wèi guǎn jì. wǒ zhī yòng qíng, tā bì liàng zhī. xìng tā xíng chí, bù yǔ cǐ nán, cǐ jì duō yīng jǐ dào yáo zhōu. chéng yāng tā fù xìn yú cháng ān, qǐ bù biàn hū?" nǎi xiū chéng yī shū, jìng zhì bǎo ān. shū zhōng jù dào kǔ qíng jí wū luó suǒ jià xiáng xì:" tǎng yǒng gù bú jiàn yí qì, chuán yǔ bó fù, zǎo lái jiàn shú, shàng kě shēng huán. bù rán, shēng wèi fú qiú, sǐ wèi mán guǐ, yǒng gù qí rěn zhī hū?" yǒng gù zhě, bǎo ān zhī zì yě. shū hòu fù yī shī yún:
仲翔想道:“若要干绢,除非伯父处可办。只是关山迢递,怎得畜个信去?”忽然想着:“吴保安是我知己,我与他从未会面,只为见他数行之字,便力荐于李都督,召为管记。我之用情,他必谅之。幸他行迟,不与此难,此际多应、己到姚州。诚央他附信于长安,岂不便乎?”乃修成一书,径致保安。书中具道苦情及乌罗索价详细:“倘永固不见遗弃,传语伯父,早来见赎,尚可生还。不然,生为俘囚,死为蛮鬼,永固其忍之乎?”永固者,保安之字也。书后附一诗云:
jī zǐ wèi nú réng yì yù, sū qīng shòu kùn zài chū nián. zhī jūn yì qì shēn xiāng mǐn, yuàn tuō zhēng cān xué fāng xián.
箕子为奴仍异域,苏卿受困在初年。知君义气深相悯,愿脱征骖学方贤。
zhòng xiáng xiū shū jǐ bì, qià hǎo yǒu gè yáo zhōu jiě liáng guān, bèi shú fàng huí. zhòng xiáng chéng biàn jiù jiāng cǐ shū fù zhī, yǎn pàn pàn kàn zhe tā rén qù le, zì jǐ bù néng fèn fēi. wàn jiàn cuán xīn, bù jué lèi rú yǔ xià. zhèng shì: yǎn kàn tā niǎo gāo fēi qù, shēn zài lóng zhōng zěn chū tóu? bù tí guō zhòng xiáng mán zhōng zhī shì.
仲翔修书己毕,恰好有个姚州解粮官,被赎放回。仲翔乘便就将此书付之,眼盼盼看着他人去了,自己不能奋飞。万箭攒心,不觉泪如雨下。正是:眼看他鸟高飞去,身在笼中怎出头?不题郭仲翔蛮中之事。
qiě shuō wú bǎo ān dú le lǐ dū du wén tiē, jǐ zhī guō zhòng xiáng suǒ jiàn. liú qī fáng zhāng shì hé nà xīn shēng xià wèi zhōu suì de hái ér zài suì zhōu zhù xià, yī zhǔ yī pū fēi shēn shàng lù, gǎn lái yáo zhōu fù rèn. wén zhī lǐ dū du zhèn wáng xiāo xī, chī le yī jīng, shàng wèi zhī zhòng xiáng shēng sǐ xià luò, bù tù liú shén dǎ tàn. qià hǎo jiě liáng guān cóng mán dì fàng huí, dài dé yǒu zhòng xiáng shū xìn, wú bǎo ān chāi kāi kàn le, hǎo shēng qī cǎn. biàn xiě huí shū yī zhǐ, shū zhōng xǔ tā qǔ shú, liú zài jiě liáng guān chù, zhǔ tā qù biàn chù dào mán zhōng, yǐ wèi zhòng xiáng zhī xīn. máng zhěng xíng náng, biàn wàng cháng ān jìn fā. zhè yáo zhōu dào cháng ān yī qiān yú lǐ, dōng chuān zhèng shì gè shùn lù, bǎo ān jìng bù huí jiā, zhí dào jīng dū, qiú jiàn guō yuán zhèn xiàng gōng. shéi zhī yī yuè qián yuán zhèn jǐ hōng, jiā xiǎo dōu fú shū ér huí le.
且说吴保安毒了李都督文帖,己知郭仲翔所荐。留妻房张氏和那新生下未周岁的孩儿在遂州住下,一主一仆飞身上路,赶来姚州赴任。闻知李都督阵亡消息,吃了一惊,尚未知仲翔生死下落,不兔留神打探。恰好解粮官从蛮地放回,带得有仲翔书信,吴保安拆开看了,好生凄惨。便写回书一纸,书中许他取赎,留在解粮官处,嘱他觑便畜到蛮中,以慰仲翔之心。忙整行囊,便望长安进发。这姚州到长安一千余里,东川正是个顺路,保安径不回家,直到京都,求见郭元振相公。谁知一月前元振己薨,家小都扶枢而回了。
wú bǎo ān dà shī suǒ wàng, pán chán léng jǐn, zhǐ de jiāng pū mǎ mài qù, jiāng lái shǐ yòng. fù shēn huí dào suì zhōu, jiàn le qī ér, fàng shēng dà kū. zhāng shì wèn qí yuán gù, bǎo ān jiāng guō zhòng xiáng shī xiàn nán zhōng zhī shì, shuō le yī biàn." rú jīn yào qù shú tā, zhēng qīn zì jiā wú lì, shǐ tā zài qióng xiāng xuán wàng, wǒ xīn hé ān?" shuō bà yòu kū. zhāng shì quàn zhǐ zhī, yuē:" cháng yán qiǎo xí fù zhǔ bù dé méi mǐ zhōu, nǐ rú jīn lì bù cóng xīn, zhǐ suǒ fù zhī wú qīn le." bǎo ān yáo shǒu yuē:" wú xiàng zhě ǒu chù chǐ shū, jí méng guō jūn chuí qíng jiàn bá jīn bǐ zài sǐ shēng zhī jì, yǐ xìng mìng tuō wǒ wǒ hé rěn fù zhī? bù dé guō huí, shì bù dú shēng yě!" yú shì qīng jiā suǒ yǒu, gū jì lái zhǐ zhí de juàn èr bǎi pǐ. suì piē le qī ér, yù chū wài wèi shāng, yòu pà mán zhōng bù shí yǒu xìn chù lái, zhī zài yáo zhōu zuǒ jìn yíng yùn. cháo chí mù zǒu, dōng chèn xī bēn shēn chuān pò yī, kǒu chī cū lì. suī yī qián yī sù, bù gǎn wàng fèi, dōu jī lái wèi mǎi juàn zhī yòng. dé yī wàng shí, dé shí wàng bǎi, mǎn le bǎi pǐ, jiù chù fàng yáo zhōu fǔ kù. mián lǐ mèng lǐ zhǐ xiǎng zhe:" guō zhòng xiáng" yī zì, lián qī zǐ dōu wàng jì le. zhěng zhěng de zài wài guò le shí gè nián tóu, gāng gāng de còu dé qī bǎi pǐ juàn, hái wèi zú gàn pǐ zhī shù. zhèng shì:
吴保安大失所望,盘缠楞尽,只得将仆、马卖去,将来使用。复身回到遂州,见了妻儿,放声大哭。张氏问其缘故,保安将郭仲翔失陷南中之事,说了一遍。”如今要去赎他,争亲自家无力,使他在穷乡悬望,我心何安?”说罢又哭。张氏劝止之,曰:“常言巧媳妇煮不得没米粥,你如今力不从心,只索付之无亲了。”保安摇首曰:“吾向者偶畜尺书,即蒙郭君垂情荐拔;今彼在死生之际,以性命托我、我何忍负之?不得郭回,誓不独生也!”于是倾家所有,估计来止直得绢二百匹。遂撇了妻儿,欲出外为商,又怕蛮中不时有信畜来,只在姚州左近营运。朝驰暮走,东趁西奔;身穿破衣,口吃粗粝。虽一钱一粟,不敢妄费,都积来为买绢之用。得一望十,得十望百,满了百匹,就畜放姚州府库。眠里梦里只想着:“郭仲翔”一字,连妻子都忘记了。整整的在外过了十个年头,刚刚的凑得七百匹绢,还未足干匹之数。正是:
lí jiā qiān lǐ zhú zhuī dāo, zhǐ wèi xiāng zhī yì qì ráo. shí zài wèi cháng mán dòng zhài, bù rú hé rì wèi xīn jiāo?
离家千里逐锥刀,只为相知意气饶。十载未偿蛮洞债,不如何日慰心交?
huà fēn liǎng tóu. què shuō wú bǎo ān qī zhāng shì, tóng nà yòu nián hái zi, gū gū lì lì de zhù zài suì zhōu. chū shí hái yǒu rén kàn xiàn wèi miàn shàng, xiǎo yì ér zhōu jì tā: yī lián jǐ nián mù tōng yīn hào, jiù méi rén lǐ tā le. jiā zhōng yòu wú jī xù, ái dào shí nián zhī wài, yī dān shí quē, wàn nán cún jì, zhǐ de bìng dié jǐ jiàn pò jiā huǒ, biàn mài pán chán, lǐng le shí yī suì de hái ér, qīn zì wèn lù, yù wǎng yáo zhōu xún qǔ zhàng fū wú bǎo ān. yè sù cháo xíng, yī rì zhǐ zǒu dé yī sì shí lǐ. bǐ dào de róng zhōu jiè shàng, pán fèi jǐ jǐn, jì wú suǒ chū. yù chí qiú qǐ qián qù, yòu hán xiū bù guàn sī liang bó mìng, bù rú sǐ xiū, kàn le shí yī suì de hái ér, yòu gē shè bù xià. zuǒ sī yòu xiǎng, kàn kàn tiān wǎn, zuò zài wū měng shān xià, fàng shēng dà kū, jīng dòng le guò wǎng de guān rén. nà guān rén xìng yáng, míng ān jū, xīn rèn yáo zhōu dū du, zhèng dǐng zhe lǐ méng de quē. cóng cháng ān chí sāo dào rèn, dǎ cóng wū měng shān xià jīng guò, tīng dé kū shēng āi qiē, yòu shì gè fù rén, tíng le chē mǎ, zhào ér wèn zhī. zhāng shì shǒu chān zhe shí yī suì de hái ér, shàng qián kū sù yuē:" qī nǎi suì zhōu fāng yì wèi wú bǎo ān zhī qī, cǐ hái ér jí wàng zhī zǐ yě. wàng fū yīn yǒu rén guō zhòng xiáng xiàn méi mán zhōng, yù yíng qiú gàn pǐ juàn wǎng shú, qì wàng mǔ zǐ, jiǔ zhù yáo zhōu, shí nián bù tōng yīn xìn. qī pín kǔ wú yī, qīn wǎng xún qǔ, liáng jǐn lù cháng, shì yǐ bēi qì ěr." ān jū àn àn tàn yì dào:" cǐ rén zhēn yì shì! hèn wǒ wú yuán shí zhī." nǎi wèi zhāng shì yuē:" fū rén tǐ yōu. xià guān gǒng rèn yáo zhōu dū du, yí dào bǐ jùn, jí chāi rén xún fǎng zūn fū. fū rén xíng lǐ zhī fèi, dōu zài xià guān shēn shàng. qǐng dào qián tú guǎn yì zhōng, dāng yǔ fū rén shè chù." zhāng shì shōu lèi bài xiè. suī rán rú cǐ, xīn xià shàng huái huáng huò. yáng dū du chē mǎ rú fēi qù le. zhāng shì mǔ zǐ xiāng fú, yī bù bù yá dào yì qián. yáng dū du zǎo jǐ fēn fù yì guān cì hou, wèn le lái lì, qǐng dào kōng fáng fàn shí ān zhì. cì rì wǔ gǔ, yáng dū du qǐ mǎ xiān xíng. yì guān chuán yáng dū du zhī mìng, jiāng shí gān qián, zèng wèi lù fèi yòu bèi xià yī liàng chē ér, chāi rén fū sòng dào yáo zhōu pǔ péng yì zhōng jū zhù. zhāng shì xīn zhōng gǎn jī bù jìn. zhèng shì: hǎo rén hái yù hǎo rén jiù, è rén zì shēn è rén mó.
话分两头。却说吴保安妻张氏,同那幼年孩子,孤孤粝粝的住在遂州。初时还有人看县尉面上,小意儿周济他:一连几年木通音耗,就没人理他了。家中又无积蓄,捱到十年之外,衣单食缺,万难存济,只得并迭几件破家火,变卖盘缠,领了十一岁的孩儿,亲自问路,欲往姚州寻取丈夫吴保安。夜宿朝行,一日只走得一四十里。比到得戎州界上,盘费己尽,计无所出。欲持求乞前去,又含羞不惯;思量薄命,不如死休,看了十一岁的孩儿,又割舍不下。左思右想,看看天晚,坐在乌蒙山下,放声大哭,惊动了过往的官人。那官人姓杨,名安居,新任姚州都督,正顶着李蒙的缺。从长安驰骚到任,打从乌蒙山下经过,听得哭声哀切,又是个妇人,停了车马,召而问之。张氏手搀着十一岁的孩儿,上前哭诉曰:“妻乃遂州方义尉吴保安之妻,此孩儿即妄之子也。妄夫因友人郭仲翔陷没蛮中,欲营求干匹绢往赎,弃妄母子,久住姚州,十年不通音信。妻贫苦无依,亲往寻取,粮尽路长,是以悲泣耳。”安居暗暗叹异道:“此人真义士!恨我无缘识之。”乃谓张氏曰:“夫人体忧。下官汞任姚州都督,一到彼郡,即差人寻访尊夫。夫人行李之费,都在下官身上。请到前途馆驿中,当与夫人设处。”张氏收泪拜谢。虽然如此,心下尚怀惶惑。杨都督车马如飞去了。张氏母子相扶,一步步涯到驿前。杨都督早己分付驿官伺候,问了来历,请到空房饭食安置。次日五鼓,杨都督起马先行。驿官传杨都督之命,将十干钱,赠为路费;又备下一辆车儿,差人夫送到姚州普棚驿中居住。张氏心中感激不尽。正是:好人还遇好人救,恶人自身恶人磨。
qiě shuō yáng ān jū yí dào yáo zhōu, biàn chāi rén sì xià shǒu fǎng wú bǎo ān xià luò. bù yī sì rì, biàn xún zhe le. ān jū qǐng dào dū du fǔ zhōng, jiàng jiē yíng jiē qīn zhí qí shǒu, dēng táng wèi láo. yīn wèi bǎo ān yuē:" xià guān cháng wén gǔ rén yǒu sǐ shēng zhī jiāo, jīn qīn jiàn zhī zú xià yǐ. zūn fū rén tóng lìng sì yuǎn lái xiāng mì, jiàn zài yì shě, zú xià qiě wǎng, zàn xù shí nián zhī bié. suǒ xū juàn pǐ ruò gān, wú dāng wèi zú xià tú zhī." bǎo ān yuē:" pū wèi yǒu jìn xīn, gù qí fèn nèi, nài hé lěi jí míng gōng hū?" ān jū:" mù gōng zhī yì, yù chéng gōng zhī zhì ěr." bǎo ān kòu shǒu yuē:" jì méng míng gōng gāo yì, pū bù gǎn gù cí. suǒ shǎo shàng yī fēn zhī yī, rú shù jí fù, pū dāng qīn wǎng mán zhōng, shú qǔ wú yǒu. rán hòu yǔ qī xiāng jiàn, mò wèi wǎn yě." shí ān jū chū dào rèn, nǎi yú kù zhōng cuō jiè guān juàn sì bǎi pǐ, zèng yǔ bǎo ān, yòu zèng tā quán fù ān mǎ. bǎo ān dà xǐ, lǐng le zhè sì bǎi pǐ juàn, bìng kù shàng qī bǎi pǐ, gòng yī qiān yī bǎi zhī shù, qí mǎ zhí dào nán mán jiè kǒu, xún gè shú mán, wǎng mán zhōng tōng huà jiāng suǒ yú bǎi pǐ juàn, jìn shù tuō tā shǐ fèi. zhǐ yào zhòng xiáng huí guī, xīn mǎn yì zú. zhèng shì: shì shí hái dé jiàn, shèng shì yuè yáng jīn.
且说杨安居一到姚州,便差人四下守访吴保安下落。不一四日,便寻着了。安居请到都督府中,降阶迎接;亲执其手,登堂慰劳。因谓保安曰:“下官常闻古人有死生之交,今亲见之足下矣。尊夫人同令嗣远来相觅,见在驿舍,足下且往,暂叙十年之别。所需绢匹若干,吾当为足下图之。”保安曰:“仆为友尽心,固其分内,奈何累及明公乎?”安居:“慕公之义,欲成公之志耳。”保安叩首曰:“既蒙明公高谊,仆不敢固辞。所少尚一分之一,如数即付,仆当亲往蛮中,赎取吾友。然后与妻相见,末为晚也。”时安居初到任,乃于库中撮借官绢四百匹,赠与保安,又赠他全副鞍马。保安大喜,领了这四百匹绢,并库上七百匹,共一千一百之数,骑马直到南蛮界口,寻个熟蛮,往蛮中通话;将所余百匹绢,尽数托他使费。只要仲翔回归,心满意足。正是:市时还得见,胜是岳阳金。
què shuō guō zhòng xiáng zài wū luó bù xià, wū luó zhǐ wàng tā zhòng jià qǔ shú, chū shí hǎo shēng kàn dài, yǐn shí bù quē. guò le yī nián yǒu yú, bú jiàn zhōng guó rén lái jiǎng huà, wū luó xīn zhōng bù yuè, bǎ tā yǐn shí dōu cái jiǎn le. měi rì yī cān, zhe tā kàn yǎng zhàn xiàng. zhòng xiáng dǎ áo bù guò, sī xiāng niàn qiè, chéng wū luó chū wài dǎ wéi, zhuāi kāi jiǎo bù, wàng běi ér zǒu. nà mán zhōng dōu shì xiǎn jùn de shān lù, zhòng xiáng zǒu le yī rì yī yè, jiǎo dǐ dōu pò le, bèi yì bān kàn xiàng de mán zǐ, fēi yě sì gǎn lái, tí le huí qù. wū luó dà nù, jiāng tā zhuǎn mài yǔ nán dòng zhǔ xīn dīng mán wèi nú, lí wū luó bù èr bǎi lǐ zhī wài. nà xīn dīng zuì è, chāi shǐ xiǎo bù suí yì, zhěng bǎi pí biān, biān dé bèi dōu qīng zhǒng, rú cǐ jǐ fēi yī cì. zhòng xiáng áo bù dé tòng kǔ, zhuō gè kōng, yòu xiǎng táo zǒu. zhēng qīn lù jìng bù shú, zhī zài shān āo nèi pán xuán, yòu bèi běn dòng mán zǐ zhuī zhe le, ná qù xiàn yǔ xīn dīng. xīn dīng bù yòng le, yòu mài dào nán fāng yī dòng qù, yī bù yuǎn yī bù le. nà dòng zhǔ hào pú sà mán, gèng shì lì hài. xiǎo de guō zhòng xiáng lǚ cì táo zǒu, nǎi qǔ mù bǎn liǎng piàn, gè zhǎng wǔ liù chǐ, hòu yī sì cùn, jiào zhòng xiáng bǎ liǎng zhǐ jiǎo lì zài bǎn shàng, yòng tiě dīng dīng qí jiǎo miàn, zhí tòu bǎn nèi, rì cháng dài zhe èr bǎn xíng dòng. yè jiān nà tǔ dòng zhōng, dòng kǒu yòng hòu mù bǎn mén zhē gài, běn dòng mán zǐ jiù shuì zài bǎn shàng kān shǒu, yī háo zhuàn dòng bù dé. liǎng jiǎo bèi dīng chù, cháng liú nóng xuè, fēn míng shì dì yù shòu zuì yì bān. yǒu shī wèi zhèng:
却说郭仲翔在乌罗部下,乌罗指望他重价取赎,初时好生看待,饮食不缺。过了一年有余,不见中国人来讲话,乌罗心中不悦,把他饮食都裁减了。每日一餐,着他看养战象。仲翔打熬不过,思乡念切,乘乌罗出外打围,拽开脚步,望北而走。那蛮中都是险峻的山路,仲翔走了一日一夜,脚底都破了,被一般看象的蛮子,飞也似赶来,提了回去。乌罗大怒,将他转卖与南洞主新丁蛮为奴,离乌罗部二百里之外。那新丁最恶,差使小不遂意,整百皮鞭,鞭得背都青肿,如此己非一次。仲翔熬不得痛苦,捉个空,又想逃走。争亲路径不熟,只在山凹内盘旋,又被本洞蛮子追着了,拿去献与新丁。新丁不用了,又卖到南方一洞去,一步远一步了。那洞主号菩萨蛮,更是利害。晓得郭仲翔屡次逃走,乃取木板两片,各长五六尺,厚一四寸,教仲翔把两只脚立在板上,用铁钉钉其脚面,直透板内,日常带着二板行动。夜间纳土洞中,洞口用厚木板门遮盖,本洞蛮子就睡在板上看守,一毫转动不得。两脚被钉处,常流脓血,分明是地狱受罪一般。有诗为证:
shēn mài nán mán nán gèng nán, tǔ láo mù suǒ kǔ nàn kān. shí nián bù dá zhōng yuán chuán, mèng xiǎng xīn jiāo bù gǎn tán.
身卖南蛮南更南,土牢木锁苦难堪。十年不达中原传,梦想心交不敢谭。
què shuō shú mán lǐng le wú bǎo ān yán yǔ lái jiàn wū luó, shuō zhī qiú shú guō zhòng xiáng zhī shì. wū luó xiǎo de juàn zú gàn pǐ, bù shèng zhī xǐ! biàn chāi rén wǎng nán dòng zhuǎn shú guō zhòng xiáng huí lái. nán dòng zhǔ xīn dīng, yòu yǐn dào pú sà dòng zhōng, jiāo gē le shēn jià, jiāng zhòng xiáng liǎng jiǎo dīng bǎn, yòng tiě qián qǔ chū dīng lái. nà dīng tóu rù ròu jǐ jiǔ, nóng shuǐ gàn hòu, rú shēng chéng yì bān. jīn fān chóng fù qǔ chū, zhè téng tòng bǐ chū dīng shí gèng zì nán rěn, xuè liú mǎn dì, zhòng xiáng dēng shí mèn jué. liáng jiǔ fāng xǐng. cùn bù nán yí, zhǐ de yòng pí dài shèng le, liǎng gè mán zǐ káng qiǎng zhe, zhí sòng dào wū luó zhàng xià. wū luó shōu zú le juàn pǐ, bù guǎn sǐ huó, bǎ zhòng xiáng jiāo fù shú mán, zhuǎn sòng wú bǎo ān shōu lǐng. wú bǎo ān jiē zhe, rú jiàn qīn gǔ ròu yì bān. zhè liǎng gè péng yǒu, dào jīn rì fāng cái shí miàn. wèi xiá xù huà, gè zhēng yǎn kàn le yī kàn, bào tóu ér kū, jiē yí yǐ wéi mèng zhōng xiāng féng yě. guō zhòng xiáng gǎn xiè wú bǎo ān, zì bù bì shuō. bǎo ān jiàn zhòng xiáng xíng róng hòu cuì, bàn rén bàn guǐ, liǎng jiǎo yòu dòng dǎn bù dé, hǎo shēng qī cǎn! ràng mǎ yǔ tā qí zuò, zì jǐ bù xíng suí hòu, tóng dào yáo zhōu chéng nèi huí fù yáng dū du. yuán lái yáng ān jū zài guō yuán zhèn mén xià zuò gè mù liáo, yǔ guō zhòng xiáng suī wèi sī rèn, què yǒu tōng jiā zhī yì yòu qiě tā shì gè zhèng rén jūn zǐ, bù yǐ cún wáng yì xīn. yī jiàn zhòng xiáng, bù shèng zhī xǐ. jiào tā xǐ lín guò le, jiāng xīn yī yǔ tā gēng huàn, yòu jiào suí jūn yī shēng yī tā liǎng jiǎo chuāng kǒu, hǎo yǐn hǎo shí jiāng xī. bù gōu yī yuè, hū fù rú gù.
却说熟蛮领了吴保安言语来见乌罗,说知求赎郭仲翔之事。乌罗晓得绢足干匹,不胜之喜!便差人往南洞转赎郭仲翔回来。南洞主新丁,又引到菩萨洞中,交割了身价,将仲翔两脚钉板,用铁钳取出钉来。那钉头入肉己久,脓水干后,如生成一般。今番重复取出,这疼痛比初钉时更自难忍,血流满地,仲翔登时闷绝。良久方醒。寸步难移,只得用皮袋盛了,两个蛮子扛抢着,直送到乌罗帐下。乌罗收足了绢匹,不管死活,把仲翔交付熟蛮,转送吴保安收领。吴保安接着,如见亲骨肉一般。这两个朋友,到今日方才识面。未暇叙话,各睁眼看了一看,抱头而哭,皆疑以为梦中相逢也。郭仲翔感谢吴保安,自不必说。保安见仲翔形容候淬,半人半鬼,两脚又动掸不得,好生凄惨!让马与他骑坐,自己步行随后,同到姚州城内回复杨都督。原来杨安居在郭元振门下做个幕僚,与郭仲翔虽未厮认,却有通家之谊;又且他是个正人君子,不以存亡易心。一见仲翔,不胜之喜。教他洗林过了,将新衣与他更换,又教随军医生医他两脚疮口,好饮好食将息。不勾一月,乎复如故。
qiě shuō wú bǎo ān cóng mán jiè huí lái, fāng cái dào pǔ péng yì zhōng yǔ qī ér xiāng jiàn. chū shí fēn bié, ér zi shàng zài qiǎng bǎo, rú jīn shí yī suì le. guāng yīn xùn sù, wèi miǎn shāng gǎn yú huái. yáng ān jū wèi wú bǎo ān yì qì shàng, shí fēn jìng zhòng. tā měi duì rén kuā jiǎng, yòu xiě shū yǔ cháng ān jiǎ yào, chēng tā qì jiā shú yǒu zhī shì. yòu hòu zèng zī liáng, sòng tā wǎng jīng shī bǔ guān. fán yáo zhōu yī jùn guān fǔ, jiàn dū du rú cǐ yòng qíng, wú bù hòu zèng. zhòng xiáng réng liú wèi dū du fǔ pàn guān. bǎo ān jiāng zhòng rén suǒ zèng, fēn yī bàn yǔ zhòng xiáng liú xià shǐ yòng. zhòng xiáng zài yī tuī cí, bǎo ān nà lǐ kěn yī, zhǐ de shòu le. wú bǎo ān xiè le yáng dū du, tóng jiā xiǎo wǎng cháng ān jìn fā. zhòng xiáng sòng chū yáo zhōu jiè wài, tòng kū ér bié. bǎo ān réng liú jiā xiǎo zài suì zhōu, dān shēn dào jīng, shēng bǔ jiā zhōu péng shān chéng zhī zhí. nà jiā zhōu réng shì xī shǔ dì fāng, yíng jiē jiā xiǎo yòu fāng biàn, bǎo ān huān xǐ fù rèn qù qì, bù zài huà xià.
且说吴保安从蛮界回来,方才到普棚驿中与妻儿相见。初时分别,儿子尚在襁褓,如今十一岁了。光阴迅速,未免伤感于怀。杨安居为吴保安义气上,十分敬重。他每对人夸奖,又写书与长安贾要,称他弃家赎友之事。又厚赠资粮,送他往京师补官。凡姚州一郡官府,见都督如此用情,无不厚赠。仲翔仍留为都督府判官。保安将众人所赠,分一半与仲翔留下使用。仲翔再一推辞,保安那里肯依,只得受了。吴保安谢了杨都督,同家小往长安进发。仲翔送出姚州界外,痛哭而别。保安仍留家小在遂州,单身到京,升补嘉州彭山丞之职。那嘉州仍是西蜀地方,迎接家小又方便,保安欢喜赴任去讫,不在话下。
zài shuō guō zhòng xiáng zài mán zhōng rì jiǔ, shēn zhì kuǎn qǔ: mán zhōng fù nǚ, jǐn yǒu zī sè, jià fǎn zài nán zǐ zhī xià. cù xiáng zài rèn yī nián, lù xù chāi rén dào mán dòng gòu qiú nián shào měi nǚ, gòng yǒu shí rén. zì jǐ jiào chéng gē wǔ, xiān yī měi shì, tè xiàn yǔ yáng ān jū fú shì, yǐ bào qí dé. ān jū xiào yuē:" wú zhòng shēng gāo yì, gù lè chéng qí měi ěr. yán jí xiāng bào, dé wú yǐ shì jǐng jiàn chí yé?" zhòng xiáng yuē:" hé míng gōng rén dé, wēi qū zài zào, tè qiú cǐ mán kǒu fèng xiàn, yǐ biǎo qū qū. míng gōng ruò jiàn cí, zhòng xiáng sǐ bù zhǔ mù yǐ!" ān jū jiàn tā chéng kěn, nǎi yuē:" pū yǒu yòu nǚ, zuì suǒ zhōng ài, miǎn shòu yī xiǎo kǒu wèi bàn, yú zé bù gǎn rú mìng." zhòng xiáng bǎ nà jiǔ gè měi nǚ, zèng yǔ yáng dū du zhàng xià jiǔ gè xīn fù jiàng xiào, yǐ xiǎn yáng gōng zhī dé
再说郭仲翔在蛮中日久,深知款曲:蛮中妇女,尽有姿色,价反在男子之下。促翔在任一年,陆续差人到蛮洞购求年少美女,共有十人。自己教成歌舞,鲜衣美饰,特献与杨安居伏侍,以报其德。安居笑曰:“吾重生高义,故乐成其美耳。言及相报,得无以市井见持耶?”仲翔曰:“荷明公仁德,微躯再造,特求此蛮口奉献,以表区区。明公若见辞,仲翔死不瞩目矣!”安居见他诚恳,乃曰:“仆有幼女,最所钟爱,勉受一小口为伴,余则不敢如命。”仲翔把那九个美女,赠与杨都督帐下九个心腹将校,以显杨公之德
shí cháo tíng zhèng zhuī niàn dài guó gōng jūn gōng, yào lù yòng qí zǐ zhí. yáng ān jū biǎo zòu:" gù xiāng guō zhèn dí zhí zhòng xiáng, shǐ jìn jiàn yú lǐ méng, yù zhī shèng bài jì xiàn shēn yú mán dòng, bèi zhe jiān zhēn. shí nián fù fǎn yú gù xiāng, yī zài xiào láo yú mù fǔ. yīn jì kě xù, gōng yì xuān chóu." yú shì guō zhòng xiáng dé shòu wèi zhōu lù shì cān jūn. zì cóng lí jiā dào jīn, gòng yī shí wǔ nián le, tā fù qīn hé qī zǐ zài jiā wén de zhòng xiáng xiàn méi mán zhōng, chù wú yīn xìn, zhī dào shēn gù jǐ jiǔ. hū jiàn qīn bǐ jiā shū, yíng jiē jiā xiǎo lín wèi zhōu rèn suǒ, jǔ jiā huān xǐ wú xiàn. zhòng xiáng zài wèi zhōu zuò guān liǎng nián, dà yǒu shēng yù, kāi qiān dài zhōu hù cáo cān jūn. yòu jīng yī zài, fù qīn yī bìng ér wáng, zhòng xiáng fú shū huí guī hé běi. sāng zàng jǐ bì, hū rán tàn yuē:" wú lài wú gōng jiàn shú, dé yǒu yú shēng. yīn lǎo qīn zài táng, fāng móu dú yǎng, wèi xiá tú bào sī ēn. jīn qīn duàn fú chú, qǐ kě zhì ēn rén yú dù wài hū?" fǎng zhī wú bǎo ān zài huàn suǒ wèi huí, nǎi qīn dào jiā zhōu péng shān xiàn kàn zhī.
时朝廷正追念代国公军功,要录用其子侄。杨安居表奏:“故相郭震嫡侄仲翔,始进谏于李蒙,预知胜败;继陷身于蛮洞,备著坚贞。十年复返于故乡,一载效劳于幕府。荫既可叙,功亦宣酬。”于是郭仲翔得授蔚州录事参军。自从离家到今,共一十五年了,他父亲和妻子在家闻得仲翔陷没蛮中,畜无音信,只道身故己久。忽见亲笔家书,迎接家小临蔚州任所,举家欢喜无限。仲翔在蔚州做官两年,大有声誉,开迁代州户曹参军。又经一载,父亲一病而亡,仲翔扶枢回归河北。丧葬己毕,忽然叹曰:“吾赖吴公见赎,得有余生。因老亲在堂,方谋毒养,未暇图报私恩。今亲段服除,岂可置恩人于度外乎?”访知吴保安在宦所未回,乃亲到嘉州彭山县看之。
bù qī bǎo ān rèn mǎn, jiā pín wú lì fù jīng tīng diào, jiù biàn zài péng shān jū zhù. liù nián zhī qián, huàn le yì zhèng, fū fù shuāng wáng, zàng zài huáng lóng sì hòu xì dì. ér zi wú tiān yòu cóng yòu mǔ qīn jiào xùn, dú shū shí zì, jiù zài běn xiàn xùn méng dù rì. zhòng xiáng yī wén cǐ xìn, bēi tí bù jǐ. yīn zhì zhuì má zhī fú, yāo zhì zhí zhàng, bù dào huáng lóng sì nèi, xiàng jiā hào qì, jù lǐ jì diàn. diàn bì, xún wú tiān yòu xiāng jiàn, jí jiāng zì jǐ yī fú, tuō yǔ tā chuān le, hū zhī wèi dì, shāng yì guī zàng yī shì. nǎi wéi wén yǐ gào yú bǎo ān zhī líng, fā kāi tǔ duī, zhǐ cún kū gǔ èr jù. zhòng xiáng tòng kū bù jǐ, páng guān zhī rén, mò bù duò lèi. zhòng xiáng yù zhì xià liàn náng èr gè, zhuāng bǎo ān fū fù hái gǔ. yòu kǒng shī le cì dì, liǎn zàng shí yī shí nán rèn zhú jié yòng mò jì xià, zhuāng rén liàn náng, zǒng zhù yī zhú lóng zhī nèi, qīn zì bēi fù ér xíng. wú tiān yòu dào, shì tā fù mǔ de hái gǔ, lǐ hé tā tuó, lái duó nà zhú lóng. zhòng xiáng nà kěn fàng xià, kū yuē:" yǒng yīn wèi wǒ bēn zǒu shí nián, jīn wǒ zàn shí wéi zhī fù gǔ, shǎo jǐn wǒ xīn ér jǐ." yí lù qiě xíng qiě kū, měi dào lǚ diàn, bì zhì zhú lóng yú shàng zuò, jiāng jiǔ fàn jiāo diàn guò le, rán hòu yǔ tiān xiàng tóng shí. yè jiān yì ān zhì zhú lóng tíng dāng, fāng gǎn jiù qǐn. jiā zhōu dào wèi jùn, fán shù qiān lǐ, dōu shì bù xíng. tā liǎng jiǎo céng jīng dīng bǎn, suī rán hǎo le, zhōng shì xuè mài shòu shāng. yī lián zǒu le jǐ rì, jiǎo miàn dōu zǐ zhǒng qǐ lái, nèi zhōng zuò tòng. kàn kàn xíng zǒu bù dòng, yòu lì xīn bú yào bié rén dū lì, miǎn qiǎng ái qù. yǒu shī wèi zhèng:
不期保安任满,家贫无力赴京听调,就便在彭山居住。六年之前,患了疫症,夫妇双亡,葬在黄龙寺后隙地。儿子吴天祐从幼母亲教训,读书识字,就在本县训蒙度日。仲翔一闻此信,悲啼不己。因制缀麻之服,腰桎执杖,步到黄龙寺内,向家号泣,具礼祭奠。奠毕,寻吴天祐相见,即将自己衣服,脱与他穿了,呼之为弟,商议归葬一事。乃为文以告于保安之灵,发开土堆,止存枯骨二具。仲翔痛哭不己,旁观之人,莫不堕泪。仲翔预制下练囊二个,装保安夫妇骸骨。又恐失了次第,敛葬时一时难认;逐节用墨记下,装人练囊,总贮一竹笼之内,亲自背负而行。吴天祐道,是他父母的骸骨,理合他驮,来夺那竹笼。仲翔那肯放下,哭曰:“永因为我奔走十年,今我暂时为之负骨,少尽我心而己。”一路且行且哭,每到旅店,必置竹笼于上坐,将酒饭浇奠过了,然后与天相同食。夜间亦安置竹笼停当,方敢就寝。嘉州到魏郡,凡数千里,都是步行。他两脚曾经钉板,虽然好了,终是血脉受伤。一连走了几日,脚面都紫肿起来,内中作痛。看看行走不动,又立心不要别人督力,勉强捱去。有诗为证:
chóu ēn wú dì zhǐ bēn sāng, fù gǔ tú xíng rì yè máng. yáo wàng hū yáng shù qiān lǐ, bù rú hé rì dào jiā xiāng?
酬恩无地只奔丧,负骨徒行日夜忙。遥望乎阳数千里,不如何日到家乡?
zhòng xiáng sī xiǎng:" qián lù zhèng cháng, rú hé shì hǎo?" tiān wǎn jiù diàn ān sù, nǎi shè jiǔ fàn yú zhú lóng zhī qián, hán lèi zài bài, qián chéng āi kěn:" yuàn wú yǒng gù fū fù xiǎn líng, bǎo yòu zhòng xiáng jiǎo huàn dùn chú, bù lǚ fāng biàn, zǎo dào wǔ yáng, jīng yíng zàng shì." wú tiān yòu yě cóng páng zài yī bài dǎo. dào cì rì qǐ shēn, zhòng xiáng biàn jué liǎng jiǎo qīng jiàn, zhí dào wǔ yáng xiàn zhōng, quán bù téng tòng. cǐ nǎi shén tiān hù yòu jí rén, bù dàn wú bǎo ān zhī líng yě.
仲翔思想:“前路正长,如何是好?”天晚就店安宿,乃设酒饭于竹笼之前,含泪再拜,虔诚哀恳:“愿吴永固夫妇显灵,保祐仲翔脚患顿除,步履方便,早到武阳,经营葬事。”吴天祐也从旁再一拜祷。到次日起身,仲翔便觉两脚轻健,直到武阳县中,全不疼痛。此乃神天护祐吉人,不但吴保安之灵也。
zài shuō zhòng xiáng dào jiā, jiù liú wú tiān xiàng tóng jū. dǎ sǎo zhōng táng, shè lì wú bǎo ān fū fù shén wèi mǎi bàn yī yuán guān pěng, chóng xīn bìn liàn. zì jǐ dài xiào, yī tóng wú tiān yòu shǒu mù shòu diào. gù jiàng zào fén, fán yī qiè zàng jù, zhào yī xiān zàng fù qīn yì bān. yòu lì yī dào shí bēi, xiáng jì bǎo ān qì jiā shú yǒu zhī shì, shǐ wǎng lái dú bēi zhě, jǐn zhī qí shàn. yòu tóng wú tiān yòu lú mù yī nián. nà yī nián zhōng, jiào xùn tiān yòu jīng shū, dé tā xué wèn jīng tōng, fāng hǎo chū shì. yī nián hòu, yào dào cháng ān bǔ guān, niàn wú tiān yòu wú jiā mò qǔ, zé zōng zú zhōng zhí nǚ yǒu xián dé zhě, dū tā nà pìn gē dōng biān zhái yuàn zi, ràng tā jū zhù chéng qīn yòu jiāng yī bàn jiā cái, fēn gěi tiān yòu guò huó. zhèng shì:
再说仲翔到家,就留吴天相同居。打扫中堂,设立吴保安夫妇神位;买办衣袁棺捧,重新殡殓。自己戴孝,一同吴天祐守幕受吊。雇匠造坟,凡一切葬具,照依先葬父亲一般。又立一道石碑,详纪保安弃家赎友之事,使往来读碑者,尽知其善。又同吴天祐庐墓一年。那一年中,教训天祐经书,得他学问精通,方好出仕。一年后,要到长安补官,念吴天祐无家末娶,择宗族中侄女有贤德者,督他纳聘;割东边宅院子,让他居住成亲;又将一半家财,分给天祐过活。正是:
xī nián wèi yǒu pāo qī zǐ, jīn rì gū ér zhuǎn shòu ēn. zhèng shì tóu guā hái dé bào, shàn rén bù fù shàn xīn rén.
昔年为友抛妻子,今日孤儿转受恩。正是投瓜还得报,善人不负善心人。
zhòng xiáng qǐ fú, dào jīng bǔ fēng zhōu zhǎng shǐ, yòu jiā cháo sàn dài fū. zhòng xiáng sī niàn bǎo ān bù jǐ, nǎi shàng shū. qí lüè yuē:
仲翔起服,到京补风州长史,又加朝散大夫。仲翔思念保安不己,乃上疏。其略曰:
chén wén yǒu shàn bì quàn zhě, gù guó jiā zhī diǎn yǒu ēn bì chóu zhě, yì pǐ fū zhī yì. chén xiàng cóng gù yáo zhōu dū du lǐ mèng jìn yù mán kòu, yī zhàn zòu jié. chén wèi shēn rù fēi xuān, shàng dāng chí zhòng, zhǔ shuài bù tīng, quán jūn fù mò. chén yǐ zhōng huá shì zú, wèi jué yù qióng kùn. mán zéi tān lì, zé juàn hái fú. wèi chén zǎi xiàng zhī zhí, suǒ zhì yú pǐ. ér chén jiā jué wàn lǐ, wú xìn kě tōng. shí nián zhī zhōng, bèi cháng jiān kǔ, jī fū huǐ tī, mí kè bù lèi. mù yáng yǒu zhì, shè yàn wú qī. ér suì zhōu fāng yì wèi wú bǎo ān, shì dào yáo zhōu, yǔ chén suī xì tóng xiāng, cóng wú yī miàn, tú yǐ yì qì xiāng mù, suì móu shú chén. jīng yíng bǎi duān, piē jiā shù zài, xíng róng qiáo cuì, qī zǐ jī hán. bá chén yú chuí sǐ zhī zhōng, cì chén yǐ zài shēng zhī lù. dà ēn wèi bào, jù ěr yān duàn. chén jīn xìng zhān zhū jí, ér bǎo ān zǐ tiān yòu, shí huò xuán chún, chén qiè guī zhī. qiě tiān yòu nián fù xué shēn, zú kān rèn shǐ. yuàn yǐ chén guān, ràng zhī tiān yòu. shù jī guó jiā quàn shàn zhī diǎn, yǔ xià chén chóu ēn zhī yì, yī jǔ liǎng de. chén gān jiù tuì xián, jí chǐ wú è. jǐn mèi sǐ pī lì yǐ wén
臣闻有善必劝者,固国家之典;有恩必酬者,亦匹夫之义。臣向从故姚州都督李梦进御蛮寇,一战奏捷。臣谓深入非宣,尚当持重,主帅不听,全军覆没。臣以中华世族,为绝域穷困。蛮贼贪利,责绢还俘。谓臣宰相之侄,索至于匹。而臣家绝万里,无信可通。十年之中,备尝艰苦,肌肤毁剔,靡刻不泪。牧羊有志,射雁无期。而遂州方义尉吴保安,适到姚州,与臣虽系同乡,从无一面,徒以意气相慕,遂谋赎臣。经营百端,撇家数载,形容憔悴,妻子饥寒。拔臣于垂死之中,赐臣以再生之路。大恩未报,遽尔淹段。臣今幸沾朱级,而保安子天祐,食藿悬鹑,臣窃傀之。且天祐年富学深,足堪任使。愿以臣官,让之天祐。庶几国家劝善之典,与下臣酬恩之义,一举两得。臣甘就退闲,及齿无恶。谨昧死披沥以闻
shí tiān bǎo shí èr nián yě. shū rù, xià lǐ bù xiáng yì. cǐ yī shì hōng dòng le jǔ cháo guān yuán:" suī rán bǎo ān shī ēn zài qián, yě nán de guō zhòng xiáng yì qì, zhēn bù guī sǐ yǒu zhě yǐ." lǐ bù wèi cǐ fù zòu, shèng kuā guō zhòng xiáng zhī pǐn," xuān pò gé fǔ cóng, yǐ lì jiāo sú. wú tiān kū kě shì piāo gǔ xiàn wèi, zhòng xiáng yuán guān rú gù." zhè diǎn gǔ xiàn yǔ lán zhōu xiāng lín, shǐ tā liǎng gè zhāo xī xiāng jiàn, yǐ wèi qí qíng, zhè shì lǐ bù guān de yòng qíng chù. cháo tíng yī yǔn, zhòng xiáng lǐng le wú tiān yòu gào shēn yī dào, xiè ēn chū jīng, huí dào wǔ yáng xiàn, jiāng gào shēn fù yǔ tiān yòu. bèi xià jì diàn, bài gào liǎng jiā fén mù. zé le jí rì, liǎng jiā zhái juàn, tóng rì qǐ chéng, xiàng xī jīng dào rèn.
时天宝十二年也。疏入,下礼部详议。此一事哄动了举朝官员:“虽然保安施恩在前,也难得郭仲翔义气,真不傀死友者矣。”礼部为此复奏,盛夸郭仲翔之品,“宣破格俯从,以励浇俗。吴天枯可试飘谷县尉,仲翔原官如故。”这点谷县与岚州相邻,使他两个朝夕相见,以慰其情,这是礼部官的用情处。朝廷依允,仲翔领了吴天祐告身一道,谢恩出京,回到武阳县,将告身付与天祐。备下祭奠,拜告两家坟墓。择了吉日,两家宅眷,同日起程,向西京到任。
nà shí zuò yī jiàn qí shì, yuǎn jìn chuán shuō, dōu dào wú guō jiāo qíng, suī gǔ zhī guǎn bào, yáng zuǒ, bù néng jí yě. hòu lái guō zhòng xiáng zài diǎn zhōu, wú tiān pāi zài diǎn gǔ xiàn, jiē yǒu zhèng jī, gè shēng qiān qù. lán zhōu rén zhuī mù qí shì, wèi lì" shuāng yì cí", bǎ wú bǎo ān guō zhòng xiáng. lǐ zhōng fán yǒu yuē shì, dōu zài miào zhōng dǎo gào, xiāng huǒ zhì jīn bù jué. yǒu shī wèi zhèng pín pín wò shǒu mò wèi qīn, lín nàn fāng zhī yì qì zhēn. shì kàn guō wú zhēn yì qì, yuán fēi hū rì jié jiāo rén.
那时做一件奇事,远近传说,都道吴、郭交情,虽古之管、鲍,羊、左,不能及也。后来郭仲翔在点州,吴天拍在点谷县,皆有政绩,各升迁去。岚州人追慕其事,为立“双义祠”,把吴保安、郭仲翔。里中凡有约誓,都在庙中祷告,香火至今不绝。有诗为证频频握手末为亲,临难方知意气真。试看郭吴真义气,原非乎日结交人。