strong lín ān lǐ qián pó liú fà jī strong
臨安里錢婆留髮跡

guì bī shēn lái bù zì yóu, jǐ nián xīn kǔ tà shān qiū.
貴逼身來不自由，幾年辛苦踏山丘。

mǎn táng huā zuì sān qiān kè, yī jiàn shuāng hán shí sì zhōu.
滿堂花醉三千客，一劍霜寒十四州。

lái zi yī shang gōng jǐn zhǎi, xiè gōng piān yǒng qǐ xiá xiū.
萊子衣裳宮錦窄，謝公篇詠綺霞羞。

tā nián míng shàng líng yún gé, qǐ xiàn dāng shí wàn hù hóu?
他年名上凌雲閣，豈羨當時萬戶侯？

zhè bā jù shī, nǎi shì wǎn táng shí guàn xiū suǒ zuò. nà guàn xiū shì gè yǒu míng de shī sēng, yīn bì huáng cháo zhī luàn, lái yú yuè dì, jiāng cǐ shī xiàn yǔ qián wáng qiú jiàn. qián wáng yī jiàn cǐ shī, dà jiā tàn shǎng, dàn xián qí yī jiàn shuāng hán shí sì zhōu zhī jù, shū wú huī kuò zhī yì, qiǎn rén duì tā shuō, jiào hé shàng gǎi shí sì zhōu wèi sì shí zhōu, fāng xǔ xiāng jiàn. guàn xiū yīng shēng, yín shī sì jù. shī yuē: bù xiàn róng huá bù jù wēi, tiān zhōu gǎi zì zǒng nán yī.
這八句詩，乃是晚唐時貫休所作。那貫休是個有名的詩僧，因避黃巢之亂，來于越地，將此詩獻與錢王求見。錢王一見此詩，大加嘆賞，但嫌其「一劍霜寒十四州」之句，殊無恢廓之意，遣人對他說，教和尚改「十四州」為「四十州」，方許相見。貫休應聲，吟詩四句。詩曰：不羨榮華不懼威，添州改字總難依。

xián yún yě hè wú cháng zhù, hé chù jiāng tiān bù kě fēi?
閒雲野鶴無常住，何處江天不可飛？

yín bà, piāo rán ér rù shǔ. qián wáng ào huǐ, zhuī zhī bù jí. zhēn gāo sēng yě. hòu rén yǒu shī jī qiào qián wáng, yún: wén rén zì gǔ ào wáng hóu, cāng hǎi hé céng zé xì liú?
吟罷，飄然而入蜀。錢王懊悔，追之不及。真高僧也。後人有詩譏誚錢王，云：文人自古傲王侯，滄海何曾擇細流？

yī gè shī sēng róng bu dé, rú hé ān kǒu wàng tiān zhōu?
一個詩僧容不得，如何安口望添州？

cǐ shī shì shuō qián wáng dù liàng zhǎi xiá, suǒ yǐ bù néng huī kuò bà tú, zhǐ yú yī shí sì zhōu zhī zhǔ. suī rú cǐ shuō, xiàng qián wáng shēng yú luàn shì, dú bà yī fāng, zuò le yī shí sì zhōu zhī wáng, chēng gū dào guǎ, fēi tōng xiǎo kě. nǐ dào qián wáng shì shuí? tā zěn shēng yàng chū shēn? yǒu shī wèi zhèng: xiàng shì zōng shuāi liú shì qióng, yī zhāo lóng zhàn dìng guān zhōng.
此詩是說錢王度量窄狹，所以不能恢廓霸圖，止於一十四州之主。雖如此說，像錢王生於亂世，獨霸一方，做了一十四州之王，稱孤道寡，非通小可。你道錢王是誰？他怎生樣出身？有詩為證：項氏宗衰劉氏窮，一朝龍戰定關中。

fēn fēn ròu yǎn kàn chéng bài, shuí xiàng chén āi shí jùn xióng?
紛紛肉眼看成敗，誰向塵埃識駿雄？

huà shuō qián wáng, míng liú, biǎo zì jù měi, xiǎo míng pó liú, nǎi háng zhōu fǔ lín ān xiàn rén shì. qí mǔ huái yùn zhī shí jiā zhōng shí cháng huǒ fā, jí zhì jiù zhī, yòu fù bù jiàn, jǔ jiā guài yì. hū yī rì, huáng hūn shí hòu, qián gōng zì wài ér lái, yáo jiàn yī tiáo dà xī yì, zài zì jiā wū shàng wān yán ér xià, tóu chuí jí dì, yuē zhǎng zhàng yú, liǎng mù yì yì yǒu guāng. qián gōng dà jīng, zhèng yù shēng zhāng, hū rán bù jiàn. zhǐ jiàn qián hòu huǒ guāng gèn tiān, qián gōng yǐ wèi shī huǒ, jí hū lín lǐ qiú jiù. zhòng rén yě yǒu yǐ shuì de, wèi shuì de, tīng shuō qián jiā huǒ qǐ, dōu pá qǐ lái, shōu shí náo gōu shuǐ tǒng lái jiù huǒ shí, nà lǐ yǒu shén me huǒ! dàn wén fáng zhōng gū gū zhī shēng, qián mā mā yǐ chǎn xià yī gè hái ér. qián gōng yīn zì jǐ cuò hū jiù huǒ, hāo nǎo le lín lǐ, shí fēn cán kuì, zhèng bù guò yì, yòu jiàn le zhè tiáo dà xī yì, dōu shì guài shì, xiǎng suǒ chǎn hái ér, bì rán shì yāo wù, liú zhī wú yì, bù rú nì sǐ, yǐ jué hòu huàn.
話說錢王，名鏐，表字具美，小名婆留，乃杭州府臨安縣人氏。其母懷孕之時家中時常火發，及至救之，又復不見，舉家怪異。忽一日，黃昏時候，錢公自外而來，遙見一條大蜥蜴，在自家屋上蜿蜒而下，頭垂及地，約長丈余，兩目熠熠有光。錢公大驚，正欲聲張，忽然不見。只見前後火光亘天，錢公以為失火，急呼鄰里求救。眾人也有已睡的，未睡的，聽說錢家火起，都爬起來，收拾撓鈎水桶來救火時，那裡有什麼火！但聞房中呱呱之聲，錢媽媽已產下一個孩兒。錢公因自己錯呼救火，蒿惱了鄰里，十分慚愧，正不過意，又見了這條大蜥蜴，都是怪事，想所產孩兒，必然是妖物，留之無益，不如溺死，以絕後患。

yě shì zhè xiǎo hái ér mìng bù gāi jué, běn lín yǒu gè wáng pó, píng shēng niàn fó hǎo shàn, yǔ qián mā mā wǎng lái zuì hòu. zhè yī wǎn, yīn qián gōng hū huàn jiù huǒ, yě pǎo lái kàn. wén shuō qián mā mā shēng chǎn, jìn fáng bāng zhù, jiàn yǎng xià hái ér, huān tiān xǐ dì, bào qù pén zhōng xǐ yù bèi qián gōng pī shǒu duó guò hái ér, àn zài yù pén lǐ miàn, yào jiāng nì sǐ. huāng de wáng pó jiào qǐ qū lái, dào shēn hù zhù, dìng bù róng tā xià shǒu, lián shēng dào: zuì guò, zuì guò! zhè hái zi yī nán yí dù, tóu de gè nán shēn, zuò hé zuì yè, yào jiāng tā nì sǐ! zì gǔ dào: hǔ láng yě yǒu fù zǐ zhī qíng. nǐ lǎo rén jiā shì hé yì gù? qián mā mā yě zài chuáng rù shàng rǎng jiāng qǐ lái. qián gōng dào: zhè hái zi lín chǎn shí, jiā zhōng yǒu xǔ duō guài yì, zhǐ kǒng bú shì hǎo wù, liú zhī wèi hài! wáng pó dào: yī diǎn diǎn xuè kuài, nà lǐ biàn dìng dé hǎo dǎi. kuàng qiě guì rén shēng chǎn, duō yǒu qí yì zhī zhào, fǎn wèi xiáng ruì, yě wèi kě zhī. nǐ lǎo rén jiā ruò bù kěn liú zhè hái zi shí, dài lǎo shēn lǐng qù, guò jì yǔ méi hái ér de rén jiā yǎng yù, yě shì yī tiáo xìng mìng, yǔ nǐ lǎo rén jiā yě miǎn le xiē zuì yè. qián gōng bèi wáng pó kǔ quàn bù guò, zhǐ de liú le, qǔ gè xiǎo míng, jiù huàn zuò pó liú. yǒu shī wèi zhèng:
也是這小孩兒命不該絕，本鄰有個王婆，平生念佛好善，與錢媽媽往來最厚。這一晚，因錢公呼喚救火，也跑來看。聞說錢媽媽生產，進房幫助，見養下孩兒，歡天喜地，抱去盆中洗裕被錢公劈手奪過孩兒，按在浴盆裡面，要將溺死。慌得王婆叫起屈來，倒身護住，定不容他下手，連聲道：「罪過，罪過！這孩子一難一度，投得個男身，作何罪業，要將他溺死！自古道：『虎狼也有父子之情。』你老人家是何意故？」錢媽媽也在床褥上嚷將起來。錢公道：「這孩子臨產時，家中有許多怪異，只恐不是好物，留之為害！」王婆道：「一點點血塊，那裡便定得好歹。況且貴人生產，多有奇異之兆，反為祥瑞，也未可知。你老人家若不肯留這孩子時，待老身領去，過繼與沒孩兒的人家養育，也是一條性命，與你老人家也免了些罪業。」錢公被王婆苦勸不過，只得留了，取個小名，就喚做婆留。有詩為證：

wǔ yuè jiā ér shuō mèng cháng, yòu yīn guāng guài wù qián wáng.
五月佳兒說孟嘗，又因光怪誤錢王。

shì kàn dòu wén bìng hòu jì, jūn xiāng cóng lái qǐ yāo wáng!
試看鬥文並后稷，君相從來豈夭亡！

gǔ shí jiāng yuán gǎn jù rén jī ér shēng zǐ, jù ér qì zhī yú yě, bǎi niǎo jiē shū yì fù zhī, sān rì bù sǐ. zhòng fù shōu yǎng, yīn míng yuē qì. bǐ jí zhǎng dà, tiān shēng shèng dé, néng bō zhǒng wǔ gǔ. dì yáo rèn wèi hòu jì zhī guān, shǐ zhǔ jià sè, shì wèi zhōu cháo shǐ zǔ. dào wǔ wáng zhī shì, kāi le zhōu jiā bā bǎi nián jī yè. yòu chūn qiū shí chǔ guó dài fū dòu bó bǐ yǔ zi zhī nǚ tōu qíng, shēng xià yī ér. qí mǔ fū rén yǐ wèi bù yǎ, sī qì yú mèng zé zhī zhōng. zi chū liè, dào yú mèng zé, jiàn yī hǔ guì xià, jiāng rǔ wèi yī xiǎo ér, xīn zhōng guài yì. nà hǔ rǔ bà hái ér, zì qù le. zi jiào rén bào cǐ ér huí lái, duì fū rén kuā jiǎng cǐ ér, bì shì yì rén. fū rén rèn dé jǐ nǚ suǒ shēng, suì jiāng shí qíng shuō chū. zi jiù jiāng nǚ pèi yǔ dòu bó bǐ wèi qī, jiào tā fǔ yǎng cǐ ér.
古時姜嫄感巨人跡而生子，懼而棄之於野，百鳥皆舒翼覆之，三日不死。重複收養，因名曰棄。比及長大，天生聖德，能播種五穀。帝堯任為后稷之官，使主稼穡，是為周朝始祖。到武王之世，開了周家八百年基業。又春秋時楚國大夫斗伯比與子之女偷情，生下一兒。其母夫人以為不雅，私棄於夢澤之中。子出獵，到於夢澤，見一虎跪下，將乳餵一小兒，心中怪異。那虎乳罷孩兒，自去了。子教人抱此兒回來，對夫人誇獎此兒，必是異人。夫人認得己女所生，遂將實情說出。子就將女配與斗伯比為妻，教他撫養此兒。

chǔ guó tǔ yǔ huàn rǔ zuò gǔ, huàn hǔ zuò wū tú, yīn yǒu hǔ rǔ zhī yì, qǔ míng yuē gǔ wū tú. hòu lái zhǎng dà wèi chǔ guó lìng yǐn, zé jīn chuán shuō de chǔ lìng yǐn zi wén jiù shì. suǒ yǐ shuō: guì rén wú sǐ fǎ. yòu shuō: dà nán bù sǐ, bì yǒu hòu lù. jīn rì shuō qián gōng mǎn yì yào nì sǐ hái ér, yòu bèi wáng pó liú zhù, qǐ fēi tiān mìng?
楚國土語喚「乳」做「谷」，喚「虎」做「於菟」，因有虎乳之異，取名曰谷於菟。後來長大為楚國令尹，則今傳說的楚令尹子文就是。所以說：「貴人無死法。」又說：「大難不死，必有後祿。」今日說錢公滿意要溺死孩兒，又被王婆留住，豈非天命？

huà xiū xù fán. zài shuō qián pó liú zhǎng chéng wǔ liù suì, biàn tóu jiǎo jiàn yì, xiàng mào xióng wěi, lǚ lì fēi cháng, yǔ lǐ zhōng zhòng xiǎo ér yóu xì sī dǎ, suí nǐ shí duō suì de hái ér, yě nòng tā bù guò, zhǐ suǒ ràng tā wèi zūn.
話休絮煩。再說錢婆留長成五六歲，便頭角漸異，相貌雄偉，膂力非常，與里中眾小兒遊戲廝打，隨你十多歲的孩兒，也弄他不過，只索讓他為尊。

zhè lín ān lǐ zhōng yǒu zuò shān, míng shí jìng shān. shān yǒu yuán shí, qí guāng rú jìng, zhào jiàn rén xíng. qián pó liú měi rì tóng zhòng xiǎo ér zài shān biān yóu xì, shí jìng zhōng zhào jiàn qián pó liú tóu dài miǎn liú, shēn chuān mǎng yī yù dài. zhòng xiǎo ér dōu chī yī jīng, qí shuō shén dào chū xiàn. piān shì pó liú quán bù hài jù, duì xiǎo ér shuō dào: zhè jìng zhōng shén dào jiù shì wǒ, nǐ men jiàn wǒ dōu gāi xià bài. zhòng xiǎo ér luó bài yú qián, pó liú ān rán shòu zhī, yǐ cǐ wèi cháng. yī rì huí qù, xiàng fù qīn qián gōng shuō zhī qí shì. qián gōng bù xìn, tóng tā dào shí jìng biān zhào yàn, guǒ rán rú cǐ. qián gōng chī le yī jīng, duì jìng àn àn dǎo gào dào: wǒ ér pó liú guǒ yǒu fù guì zhī rì, chāng dà qián zōng, yuàn shén líng yǐn bì jìng zhōng zhī xíng, mò bèi rén jiàn, kǒng rě dà huò. dǎo gào fāng bì, jiào pó liú zài zhào shí, zhǐ jiàn xiǎo hái ér de mó yàng, bìng wú wáng zhě yì guān. qián gōng gù yì mà dào: hái zi jiā yǎn huā shuō huǎng, xià cì bù kě rú cǐ!
這臨安里中有座山，名石鏡山。山有圓石，其光如鏡，照見人形。錢婆留每日同眾小兒在山邊遊戲，石鏡中照見錢婆留頭帶冕旒，身穿蟒衣玉帶。眾小兒都吃一驚，齊說神道出現。偏是婆留全不駭懼，對小兒說道：「這鏡中神道就是我，你們見我都該下拜。」眾小兒羅拜於前，婆留安然受之，以此為常。一日回去，向父親錢公說知其事。錢公不信，同他到石鏡邊照驗，果然如此。錢公吃了一驚，對鏡暗暗禱告道：「我兒婆留果有富貴之日，昌大錢宗，願神靈隱蔽鏡中之形，莫被人見，恐惹大禍。」禱告方畢，教婆留再照時，只見小孩兒的模樣，並無王者衣冠。錢公故意罵道：「孩子家眼花說謊，下次不可如此！」

cì rì, pó liú zài dào shí jìng biān yóu xì, zhòng xiǎo ér bù jiàn le shén dào, bù kěn xià bài le, pó liú xīn shēng yī jì. nà shí jìng páng biān, yǒu yī zhū dà shù, qí dà bǎi wéi, zhī yè fú shū, kě yīn shù mǔ shù xià yǒu dà shí yī kuài, yǒu qī bā chǐ zhī gāo.
次日，婆留再到石鏡邊遊戲，眾小兒不見了神道，不肯下拜了，婆留心生一計。那石鏡旁邊，有一株大樹，其大百圍，枝葉扶疏，可蔭數畝；樹下有大石一塊，有七八尺之高。

pó liú dào: zhè dà shù quán zuò gè bǎo diàn, zhè dà shí quán zuò gè lóng àn, nà gè xiān pá shàng lóng àn zuò xià de, biàn shì dēng bǎo diàn le, zhòng rén dōu yào bài hè tā. zhòng xiǎo ér qí shēng dào hǎo. yī qí lái pá shí, nà shí gāo yòu gāo, qiào yòu qiào, huá yòu huá, zěn shēng pá dé shàng? tiān shēng pó liú shēn cái jiǎo jié, yòu qiě yǒu zhì, tā xiǎng zhe dà shù běn zi shàng yǒu jǐ gè dá dá, hǎo jiè jiǎo lì, xiāng zài dù lǐ le, tiào shàng shù gēn, yī bù bù pān yuán ér shàng. yuē mò lí dì zhàng xǔ, kàn de zhè kuài dà shí qīn qiè, fàng shǒu wàng xià zhǐ yī tiào, duān duān zhèng zhèng zuò yú shí shàng. zhòng xiǎo ér fā yī shēng hǎn, dōu bài dǎo zài dì. pó liú dào: jīn rì nǐ men fú yě bù fú? zhòng xiǎo ér dōu yīng dào: fú le. pó liú dào: jì rán fú wǒ, biàn yào tīng wǒ hào lìng. dāng xià zhé xiē shù zhī, jiǎ zuò qí fān, shuāng shuāng chéng duì, bǎi gè duì wǔ, bù xǔ hùn luàn. zì cǐ wèi shǐ, měi zǎo pái yá xíng lǐ, huò jiǎn zhǐ wèi qīng hóng qí, fēn zuò liǎng jūn jiāo zhàn, pó liú zuò shí shàng zhǐ huī, yī jìn yī tuì, dōu yǒu fǎ dù. rú wéi le tā biàn dǎ, zhòng xiǎo ér dǎ tā bù guò, zhǐ de yī tā, wú bù jù pà. zhèng shì:
婆留道：「這大樹權做個寶殿，這大石權做個龍案，那個先爬上龍案坐下的，便是登寶殿了，眾人都要拜賀他。」眾小兒齊聲道好。一齊來爬時，那石高又高，峭又峭，滑又滑，怎生爬得上？天生婆留身材矯捷，又且有智，他想着大樹本子上有幾個韃靼，好借腳力，相在肚裡了，跳上樹根，一步步攀緣而上。約莫離地丈許，看得這塊大石親切，放手望下只一跳，端端正正坐於石上。眾小兒發一聲喊，都拜倒在地。婆留道：「今日你們服也不服？」眾小兒都應道：「服了。」婆留道：「既然服我，便要聽我號令。」當下折些樹枝，假做旗幡，雙雙成對，擺個隊伍，不許混亂。自此為始，每早排衙行禮，或剪紙為青紅旗，分作兩軍交戰，婆留坐石上指揮，一進一退，都有法度。如違了他便打，眾小兒打他不過，只得依他，無不懼怕。正是：

tiān tǐng yīng háo zhì liàng kāi, xiū jiào qīng qù xiǎo ér hái.
天挺英豪志量開，休教輕覷小兒孩。

wèi shī jì shì ān mín shǒu, xiān jiàn jīng tiān dòng dì cái.
未施濟世安民手，先見驚天動地才。

zài shuō pó liú dào shí qī bā suì shí, dǐng guān shù fà, zhǎng chéng yī biǎo rén cái shēng de shēn zhǎng lì dà, yāo kuò bǎng kāi shí bā bān wǔ yì, bù xué zì gāo. suī céng jìn xué táng dú shū, cū xiǎo wén yì, biàn pāo kāi le, bù kěn zhuān xīn, yòu bù kěn zuò nóng shāng jīng jì. zài lǐ zhōng bù gàn hǎo shì, guàn yī tōu jī dǎ gǒu, chī jiǔ dǔ qián. jiā zhōng yě yǒu xiē xiǎo jiā sī, dōu bèi tā dǔ bó, xiāo fèi dé qī bā le. diē niáng ruò shuō tā bú shì, tā jiù bié zhe qì, sān liǎng rì chū qù bù guī. yīn shì guǎn xiá tā bù xià, zhǐ de yóu tā. cǐ shí lǐ zhōng dōu huàn tā zuò qián dà láng, bù gǎn jiào tā xiǎo míng le.
再說婆留到十七八歲時，頂冠束髮，長成一表人材；生得身長力大，腰闊膀開；十八般武藝，不學自高。雖曾進學堂讀書，粗曉文義，便拋開了，不肯專心，又不肯做農商經紀。在里中不干好事，慣一偷雞打狗，吃酒賭錢。家中也有些小家私，都被他賭博，消費得七八了。爹娘若說他不是，他就別着氣，三兩日出去不歸。因是管轄他不下，只得由他。此時里中都喚他做「錢大郎」，不敢叫他小名了。

yī rì, pó liú yīn méi qián shǐ yòng, hū rán xiǎng qǐ: gù sān láng yī huǒ, cháng lái dǎ hé wǒ qù fàn mài sī yán, wǒ jīn rì shēn xián wú shì, hé bù qù xún tā? xíng dào shì jiā yuàn qián, dǎ cóng qī hàn lǎo mén shǒu jīng guò. nà qī hàn lǎo shì qián táng xiàn dì yī gè kāi dǔ chǎng de, jiā zhōng yǎng xià jǐ gè chāng jì, zhāo yǐn dǔ kè. pó liú xián shí, yě cháng zài tā jiā dǔ qián zhù sù. zhè yī rì, hū jiàn qī hàn lǎo zuǒ shǒu shàng héng zhe yī bǎ xíng chèng, yòu shǒu tí le yī zhī dà gōng jī yī gè zhū tóu huí lái, kàn le pó liú biàn dào: dà láng, lián rì shǎo huì. pó liú wèn dào: yǒu shèn hǎo dǔ kè zài jiā? hàn lǎo dào: bù mán dà láng shuō, běn xiàn lù shì lǎo yé yǒu liǎng wèi láng jūn, hǎo de shì dǔ bó, yě kěn shǐ huā jiǔ qián. yǒu duō zuǐ de duì tā shuō le, yǐn dào wǒ jiā zuò dì, yào xún rén dǔ shuāng lù. rén tīng shuō shì jiàn zài guān fǔ de ér, méi rén gǎn lái shàng zhuāng. dà láng yǒu cǎi shí, jìn qù dǔ duì yī jú. tā men dōu shì jiàn cǎi, fēn wén bù qiàn de. pó liú kǒu zhōng bù yǔ, xīn xià sī liang dào: liǎng rì zhèng méi shēng yì, qiě qù táo mō jǐ guàn qián chāo shǐ yòng. biàn xiàng qī hàn lǎo dào: bié rén ruò tā guān fǔ, wǒ què bù ruò tā. biàn duì yī jú, dǎ shén jǐn?
一日，婆留因沒錢使用，忽然想起：「顧三郎一夥，嘗來打合我去販賣私鹽，我今日身閒無事，何不去尋他？」行到釋迦院前，打從戚漢老門首經過。那戚漢老是錢塘縣第一個開賭場的，家中養下幾個娼妓，招引賭客。婆留閒時，也常在他家賭錢住宿。這一日，忽見戚漢老左手上橫着一把行秤，右手提了一隻大公雞、一個豬頭回來，看了婆留便道：「大郎，連日少會。」婆留問道：「有甚好賭客在家？」漢老道：「不瞞大郎說，本縣錄事老爺有兩位郎君，好的是賭博，也肯使花酒錢。有多嘴的對他說了，引到我家坐地，要尋人賭雙陸。人聽說是見在官府的兒，沒人敢來上樁。大郎有采時，進去賭對一局。他們都是見采，分文不欠的。」婆留口中不語，心下思量道：「兩日正沒生意，且去淘摸幾貫錢鈔使用。」便向戚漢老道：「別人弱他官府，我卻不弱他。便對一局，打甚緊？

zhǐ pà cǎi tóu duǎn shǎo, xū chī tā cái zhǔ xiào huà. shǎo tíng dǔ duì shí, wǒ zhǐ shuō yǒu zài nǐ chù, nǐ yǔ wǒ zhāo jià yī shēng, dé cǎi shí píng fēn biàn liǎo. ruò hái shū qù, wǒ zì péi nǐ. hàn lǎo sù zhī pó liú píng rì dǔ xìng zuì zhí, biàn yīng dào: shǐ de.
只怕采頭短少，須吃他財主笑話。少停賭對時，我只說有在你處，你與我招架一聲，得采時平分便了。若還輸去，我自賠你。」漢老素知婆留平日賭性最直，便應道：「使得。」

dāng xià hàn lǎo tóng pó liú jìn mén, yǔ èr zhōng xiāng jiàn. zhè èr zhōng yī gè jiào zuò zhōng míng, yī gè jiào zuò zhōng liàng, tā fù qīn shì zhōng qǐ, jiàn wèi běn xiàn lù shì zhī zhí. hàn lǎo kāi kǒu dào: cǐ jiān qián dà láng, nián jì suī shǎo, zuì hǎo quán bàng, jiān shàn bó xì.
當下漢老同婆留進門，與二鐘相見。這二鍾一個叫做鍾明，一個叫做鍾亮，他父親是鍾起，見為本縣錄事之職。漢老開口道：「此間錢大郎，年紀雖少，最好拳棒，兼善博戲。

wén zhī èr wèi gōng zǐ zài xiǎo rén jiā lǐ, tè lái jìn jiàn. yuán lái èr zhōng yě xǐ quán bàng, zhèng tóu qí jī yòu jiàn pó liú yī biǎo rén cái, bù shèng huān xǐ. dāng xià xù lǐ bì, xián jiǎng le jǐ lù quán fǎ. zhōng míng jiù tǎo shuāng lù pán bǎi xià, shēn biān qǔ chū shí liǎng zhòng yī dìng dà yín, fàng zài zhuō shàng, shuō dào: jīn rì yǔ qián xiōng chū cì xiāng shí, qiě zhǐ dǔ zhè dìng yín zi. pó liú jiǎ yì xiàng xiù zhōng yī mō, shuō dào: zài xià ǒu rán chū lái bài yī gè péng yǒu, yù qī lǎo shuō gōng zǐ zài cǐ, tè lái xiāng huì, bù céng dài dé shén me cǎi lái.
聞知二位公子在小人家裡，特來進見。」原來二鍾也喜拳棒，正投其機；又見婆留一表人材，不勝歡喜。當下敘禮畢，閒講了幾路拳法。鍾明就討雙陸盤擺下，身邊取出十兩重一錠大銀，放在卓上，說道：「今日與錢兄初次相識，且只賭這錠銀子。」婆留假意向袖中一摸，說道：「在下偶然出來拜一個朋友，遇戚老說公子在此，特來相會，不曾帶得什麼采來。」

huí tóu kàn zhe hàn lǎo dào: zuǒ yòu yǒu zài nǐ chù, nǐ tì wǒ dá yīng zé gè. hàn lǎo yī shí yīng chéng le, zhǐ de yě qǔ chū shí liǎng yín zi, zuò yī duī ér fàng zhe. biàn dào: xiǎo rén jīn rì bù fāng biàn zài cǐ, zhǐ yǒu zhè shí liǎng yín zi, zuò liǎng jú dǔ me.
回頭看着漢老道：「左右有在你處，你替我答應則個。」漢老一時應承了，只得也取出十兩銀子，做一堆兒放着。便道：「小人今日不方便在此，只有這十兩銀子，做兩局賭麼。」

zì gǔ dào: shāo cū dǎn zhuàng. pó liú zì jǐ méi yī fēn qián chāo, què jiào hàn lǎo yīng chū yín zi, dǎn yǐ zì bù zhuàng le, zhe le jí, yī lián liǎng jú dōu shū. zhōng míng shōu qǐ yín zi, biàn dào: dé zuì, dé zuì. jiào xiǎo sī lìng qǔ yī liǎng yín zi, sòng yǔ hàn lǎo, zuò wèi tóu qián. hàn lǎo suī rán hái yǒu yín zi zài jiā, zhǐ pà qián dà láng yòu shū qù le, zhǐ de rèn zhe huì qì, shōu le yī liǎng yín zi, jiāng shuāng lù pán duō guò yī biān, bǎi chū jiǔ yáo liú kuǎn. pó liú nà lǐ yǒu xīn yǐn jiǔ, biàn dào: gōng zǐ kuān zuò, róng zài xià huí jiā qù, zài qǔ shāo lái jué dǔ hé rú? zhōng míng dào: zuì hǎo. zhōng liàng dào: jì qián xiōng yǒu xìng, míng rì zǎo xiē dào cǐ, jìng rì qǔ lè jīn rì zhī jǐ xiāng féng, qiě gòng yǐn jiǔ. pó liú zhǐ de zuò le, liǎng gè jì nǚ chàng qǔ yòu jiǔ. zhèng shì:
自古道：「稍粗膽壯。」婆留自己沒一分錢鈔，卻教漢老應出銀子，膽已自不壯了，着了急，一連兩局都輸。鍾明收起銀子，便道：「得罪，得罪。」教小廝另取一兩銀子，送與漢老，作為頭錢。漢老雖然還有銀子在家，只怕錢大郎又輸去了，只得認着晦氣，收了一兩銀子，將雙陸盤掇過一邊，擺出酒肴留款。婆留那裡有心飲酒，便道：「公子寬坐，容在下回家去，再取稍來決賭何如？」鍾明道：「最好。」鍾亮道：「既錢兄有興，明日早些到此，竟日取樂；今日知己相逢，且共飲酒。」婆留只得坐了，兩個妓女唱曲侑酒。正是：

dǔ chǎng féng jì nǚ, yín zi dāng zhuān kuài.
賭場逢妓女，銀子當磚塊。

mǔ dān huā xià sǐ, hái què fēng liú zhài.
牡丹花下死，還卻風流債。

dāng rì zhèng zài huān yǐn zhī jì, hū wén kòu mén shēng. kāi kàn shí, què shì lù shì yá zhōng dāng zhí de, shuō dào: lǎo yé qǐng gōng zǐ yì shì. jiào xiǎo de men nà chù bù xún dào, què zài zhè lǐ! zhōng míng zhōng liàng biàn qǐ shēn dào: lǎo fù hū huàn, bù dé bù qù. qián xiōng, míng rì xū zǎo lái wán shuǎ. zhǔ bà, xiàng hàn lǎo shuō shēng xiāng rǎo, tóng dāng zhí de yī qí qù le.
當日正在歡飲之際，忽聞叩門聲。開看時，卻是錄事衙中當直的，說道：「老爺請公子議事。教小的們那處不尋到，卻在這裡！」鍾明、鍾亮便起身道：「老父呼喚，不得不去。錢兄，明日須早來頑耍。」囑罷，向漢老說聲相擾，同當直的一齊去了。

pó liú yě yào chū mén, bèi hàn lǎo shuāng shǒu lā zhù dào: wǒ yīng de shí liǎng yín zi, jǐ shí hái wǒ? pó liú yī shǒu pī kāi biàn zǒu, kǒu lǐ dá dào: lái rì sòng hái. chū dé mén lái, zì yán zì yǔ de dào: jīn rì shǒu lǐ wú qián, què dǔ dé bù shuǎng lì. hái qù xún gù sān láng, jiè jǐ guàn chāo, míng rì lái fān běn. dài zhe sān fēn jiǔ xìng, jìng wǎng nán mén jiē shàng ér lái. xiàng yī gè pì jìng xiàng kǒu sā nì, bèi hòu yī rén jiāng tā nǎo hòu yī pāi, jiào dào: dà láng, shén fēng chuī dào cǐ? pó liú huí tóu kàn shí, zhèng shì fàn mài sī yán de tóu ér gù sān láng. pó liú dào: sān láng, jīn rì xiāng fǎng, yǒu jù huà shuō.
婆留也要出門，被漢老雙手拉住道：「我應的十兩銀子，幾時還我？」婆留一手劈開便走，口裡答道：「來日送還。」出得門來，自言自語的道：「今日手裡無錢，卻賭得不爽利。還去尋顧三郎，借幾貫鈔，明日來翻本。」帶着三分酒興，徑往南門街上而來。向一個僻靜巷口撒溺，背後一人將他腦後一拍，叫道：「大郎，甚風吹到此？」婆留回頭看時，正是販賣私鹽的頭兒顧三郎。婆留道：「三郎，今日相訪，有句話說。」

gù sān láng dào: shén huà? pó liú dào: bù mán nǐ shuō, liǎng rì dǔ dé méi xìng, yǔ nǐ gào jiè bǎi shí guàn qián qù fān běn. gù sān láng dào: bǎi shí guàn qián què yì, zhǐ jīn yè suí wǒ qù biàn yǒu. pó liú dào: nà lǐ qù? gù sān láng dào: mò wèn mò wèn, tóng dào chéng wài biàn zhī.
顧三郎道：「甚話？」婆留道：「不瞞你說，兩日賭得沒興，與你告借百十貫錢去翻本。」顧三郎道：「百十貫錢卻易，只今夜隨我去便有。」婆留道：「那裡去？」顧三郎道：「莫問莫問，同到城外便知。」

liǎng gè bù chū chéng mén, qià hǎo rì luò xī shān, tiān sè jiàn míng. yuē xíng èr lǐ zhī chéng, dào gè shuǐ gǎng kǒu, hēi yǐng lǐ jiàn lǎn gè xiǎo chuán, lí àn shù chǐ, chuán shàng lú xí mǎn mǎn mào zhù, mì bù tōng fēng, bìng wú yī rén. gù sān láng niǎn qǐ ní kuài, xiàng lú xí shàng yī sā, sā dé shēng xiǎng. hū rán lú xí kāi chù, chuán cāng lǐ zuān chū liǎng gè rén lái, ké sòu yī shēng. gù sān láng yě ké sòu xiāng yīng, nà biān liǎng gè rén, jí biàn chēng chuán lǒng lái. gù sān láng tóng pó liú xià le chuán cāng, chuán cāng hái cáng dé yǒu sì gè rén. zhè lǐ liǎng gè rén xià cāng, biàn wèn dào: sān láng, nǐ yǔ shuí rén tóng lái? gù sān láng dào: qǐng dé zhǔ jiāng zài cǐ. xiū de duō yán, kuài xiē kāi chuán qù. shuō bà, zhòng rén ná lǔ dòng gāo, bǎ zhè chuán ér nòng dé suō zǐ bān qù le. pó liú dào: nǐ men jīn yè yòu zǒu shén me dào lù? gù sān láng dào: bù mán nǐ shuō, liǎng rì bù céng zuò dé shēng yì, shǒu tóu jiān nán. wén zhī yǒu gè wáng jié shǐ de jiā xiǎo chuán, jīn yè pō zài tiān mù shān xià, míng zǎo yào jìn xiāng. cǐ rén jù fù, chuán zhōng bì rán guǎng yǒu jīn bó, dì xiōng men yù dài jiè tā xiē shǐ yòng. zhǐ shì tā shǒu xià yǒu liǎng gè cāng tóu, jiào zuò zhāng lóng zhào hǔ, dà yǒu běn shì, méi rén duì fù dé tā. zhèng sī xiǎng dà láng liǎo de, tiān xìng shì cái xiāng yù, cǐ nǎi tiān shǐ qí biàn, dà dǎn xiāng yāo zhì cǐ. pó liú dào: zuò guān de tān zāng wǎng fǎ dé lái de qián chāo, cǐ nǎi bù yì zhī cái, qǔ zhī wú ài!
兩個步出城門，恰好日落西山，天色漸暝。約行二里之程，到個水港口，黑影里見纜個小船，離岸數尺，船上蘆席滿滿冒住，密不通風，並無一人。顧三郎捻起泥塊，向蘆席上一撒，撒得聲響。忽然蘆席開處，船艙里鑽出兩個人來，咳嗽一聲。顧三郎也咳嗽相應，那邊兩個人，即便撐船攏來。顧三郎同婆留下了船艙，船艙還藏得有四個人。這裡兩個人下艙，便問道：「三郎，你與誰人同來？」顧三郎道：「請得主將在此。休得多言，快些開船去。」說罷，眾人拿櫓動篙，把這船兒弄得梭子般去了。婆留道：「你們今夜又走什麼道路？」顧三郎道：「不瞞你說，兩日不曾做得生意，手頭艱難。聞知有個王節使的家小船，今夜泊在天目山下，明早要進香。此人巨富，船中必然廣有金帛，弟兄們欲待借他些使用。只是他手下有兩個蒼頭，叫做張龍、趙虎，大有本事，沒人對付得他。正思想大郎了得，天幸適才相遇，此乃天使其便，大膽相邀至此。」婆留道：「做官的貪贓枉法得來的錢鈔，此乃不義之財，取之無礙！」

zhèng shuō huà jiān, tīng dé chuán tóu qián dàng jiǎng xiǎng, yòu yǒu yī gè xiǎo huá chuán lái dào. chuán shàng gòng yǒu wǔ tiáo hǎo hàn zài shàng, liǎng chuán shàng yì bān ké sòu xiāng yīng. pó liú yǐ zhī shì tóng huǒ, gèng bù wèn tā. zhǐ jiàn liǎng chuán bāng jìn, gù sān láng qiāo qiāo wèn dào: nà huà ér xiē zài nà lǐ? huá chuán shàng rén yīng dào: zhī zài qián miàn yī lǐ zhī dì, wǒ men yǐ shì zhuó yǎn le. dāng xià zhòng rén jiāng chuán yáo rù lú wěi zhōng xiē xià, qiāo shí qǔ huǒ. zhòng hǎo hàn dōu lái yǔ pó liú xiāng jiàn. chuán zhōng yǐ bèi dé yǒu jiǔ ròu, gè rén dà wǎn jiǔ dà kuài ròu chī le yī dùn, fēn bō le qì xiè, liǎng zhī chuán, shí sān chóu hǎo hàn, yī qí shàng qián jìn fā. yáo jiàn dà chuán shàng dēng guāng wèi miè, zhòng rén yáo chuán lǒng qù, fā shēng hǎn, dōu tiào shàng chuán tóu. pó liú shǒu zhí tiě léng bàng dǎ tóu, zhèng yù zhe zhāng lóng, zǎo bèi pó liú yī bàng dǎ luò shuǐ qù. zhào hǔ wàng hòu shāo biàn pǎo, mǎn chuán rén dōu xià dé hún fēi pò sàn, nà gè zài gǎn tǐng dí. yī gè gè guì dǎo chuán cāng, lián shēng ráo mìng. pó liú dào: zhòng xiōng dì tīng wǒ fēn fù: zhǐ xǔ shōu shí jīn bó, xiū shā hài tā xìng mìng. zhòng rén yī yán, jiāng zhōu zhōng zī zhòng zì yì bān qǔ hū shào yī shēng, zhòng rén réng fēn zuò liǎng duì, xià le xiǎo chuán, fēi yě shì yáo qù le.
正說話間，聽得船頭前盪槳響，又有一個小划船來到。船上共有五條好漢在上，兩船上一般咳嗽相應。婆留已知是同夥，更不問他。只見兩船幫近，顧三郎悄悄問道：「那話兒歇在那裡？」划船上人應道：「只在前面一里之地，我們已是着眼了。」當下眾人將船搖入蘆葦中歇下，敲石取火。眾好漢都來與婆留相見。船中已備得有酒肉，各人大碗酒大塊肉吃了一頓，分撥了器械，兩隻船，十三籌好漢，一齊上前進發。遙見大船上燈光未滅，眾人搖船攏去，發聲喊，都跳上船頭。婆留手執鐵棱棒打頭，正遇着張龍，早被婆留一棒打落水去。趙虎望後艄便跑，滿船人都嚇得魂飛魄散，那個再敢挺敵。一個個跪倒船艙，連聲饒命。婆留道：「眾兄弟聽我分付：只許收拾金帛，休殺害他性命。」眾人依言，將舟中輜重恣意搬齲唿哨一聲，眾人仍分作兩隊，下了小船，飛也是搖去了。

yuán lái wáng jié shǐ lìng shì yī gè zuò chuán, tā jiā xiǎo xiān dào yī rì. cì rì, wáng jié shǐ fāng dào, yǐ zhī jiā xiǎo chuán bèi dào. xì kāi shī dān, wǎng háng zhōu fǔ gào zhuàng. háng zhōu cì shǐ dǒng chāng zhǔn le, xíng wén gè xiàn, fǎng ná zhēn zāng zhēn dào. wén shū xíng dào lín ān xiàn lái, zhī xiàn chà xiàn wèi xié tóng jī bǔ shǐ chén, xiàn shí xiàn rì de qín ná, bù zài huà xià.
原來王節使另是一個座船，他家小先到一日。次日，王節使方到，已知家小船被盜。細開失單，往杭州府告狀。杭州刺史董昌准了，行文各縣，訪拿真贓真盜。文書行到臨安縣來，知縣差縣尉協同緝捕使臣，限時限日的擒拿，不在話下。

zài shuō gù sān láng yī huǒ, zhòng pō chuán yú lú wěi cóng zhōng, jiāng suǒ de lì wù, zhòng rén shí sān fēn jūn fēn. yīn pó liú chū lì, yì dìng duō fēn yī fēn yǔ tā. pó liú gòng dé le sān dà dìng yuán bǎo, bǎi lái liǎng suì yín, jí jīn yín jiǔ qì shǒu shì yòu shí yú jiàn. cǐ shí tiān sè jiàn míng, chéng mén yǐ kāi. pó liú huái le xǔ duō dōng xī, tiào shàng chuán tóu, duì gù sān láng dào: duō xiè zuò chéng, xià cì zài dāng xiào lì. shuō bà, jìn chéng jìng dào qī hàn lǎo jiā.
再說顧三郎一夥，重泊船於蘆葦叢中，將所得利物，眾人十三分均分。因婆留出力，議定多分一分與他。婆留共得了三大錠元寶，百來兩碎銀，及金銀酒器首飾又十餘件。此時天色漸明，城門已開。婆留懷了許多東西，跳上船頭，對顧三郎道：「多謝作成，下次再當效力。」說罷，進城徑到戚漢老家。

hàn lǎo wū zì chuáng shàng fān shēn, bèi pó liú jiào huàn qǐ lái, shuāng shǒu jiāng liǎng yǎn kāi mǒ, wèn dào: dà láng hé shì lái dé nèn zǎo? pó liú dào: zhōng jiā xiōng dì rú hé hái bù lái?
漢老兀自床上翻身，被婆留叫喚起來，雙手將兩眼揩抹，問道：「大郎何事來得恁早？」婆留道：「鍾家兄弟如何還不來？

wǒ xún tā fān běn zé gè. biàn jiāng yuán bǎo suì yín jí jiǔ qì shǒu shì, yī dùn jiāo fù yǔ qī hàn lǎo, shuō dào: kǒng pà yòu fán lèi nǐ yīng cǎi, zhè xiē dōng xī dōu liú nǐ chù, màn màn de zhī xiāo. zuó rì jiè nǐ de shí liǎng tóu, nǐ jiù zài lǐ tóu chú le bà. jīn rì èr zhōng lái, nǐ tì wǒ jiāng jǐ liǎng suì yín zuò gè dōng dào, jiù suàn wǒ qǐng tā yī xí. qī hàn lǎo jiàn le xǔ duō cái wù, xīn zhōng huān xǐ, lián shēng yīng dào: zhè xiǎo shì, dàn píng dà láng fēn fù. pó liú dào: jīn rì qǐ zǎo xiē, jì èr zhōng wèi lái, wǒ yào xún gè jìng bàn chù dǎ gè dǔn. qī hàn lǎo yǐn tā dào yī gè xiǎo xiǎo gé ér zhōng bái mù chuáng shàng, jiào dào: dà láng rèn yì ān lè, xiǎo rén qù shū xǐ zé gè.
我尋他翻本則個。」便將元寶碎銀及酒器首飾，一頓交付與戚漢老，說道：「恐怕又煩累你應采，這些東西都留你處，慢慢的支銷。昨日借你的十兩頭，你就在裡頭除了罷。今日二鍾來，你替我將幾兩碎銀做個東道，就算我請他一席。」戚漢老見了許多財物，心中歡喜，連聲應道：「這小事，但憑大郎分付。」婆留道：「今日起早些，既二鍾未來，我要尋個靜辦處打個盹。」戚漢老引他到一個小小閣兒中白木床上，叫道：「大郎任意安樂，小人去梳洗則個。」

què shuō zhōng míng zhōng liàng zài yá zhōng zǎo fàn guò le, xiù le jǐ dìng yín zi, zài dào qī hàn lǎo jiā lái. hàn lǎo zhèng zài mén shǒu mǎi dōng mǎi xī, jiàn le èr zhōng, biàn dào: qián dà láng jīn rì zuò dōng dào xiāng qǐng, zài cǐ zhuān hòu jiǔ le, zài xiǎo gé zhōng dǎ dǔn. èr wèi xiān qǐng jìn qù, xiǎo rén jiù lái péi fèng. zhōng míng zhōng liàng liǎng gè sī xià chēng zàn dào: nán dé zhè bān yǒu xìn yì zhī rén. zǒu jìn táng zhōng, zhǐ tīng dé dǎ hān zhī shēng, rú pī lì yì bān de xiǎng. èr zhōng chī yī jīng, xún dào xiǎo gé zhōng, měng jiàn gè zhàng yú zhǎng yī tiáo dà xī yì, jù yú chuáng shàng, tóu shēng liǎng jiǎo, wǔ sè yún wù zhào dìng. zhōng míng zhōng liàng yī qí jiào dào: zuò guài! zhǐ zhè shēng zuò guài, biàn bǎ yún wù chōng sàn, bù jiàn le xī yì, dìng jīng kàn shí, nǎi shì qián dà láng zhí tǐng tǐng de shuì zháo.
卻說鍾明、鍾亮在衙中早飯過了，袖了幾錠銀子，再到戚漢老家來。漢老正在門首買東買西，見了二鍾，便道：「錢大郎今日做東道相請，在此專候久了，在小閣中打盹。二位先請進去，小人就來陪奉。」鍾明、鍾亮兩個私下稱讚道：「難得這般有信義之人。」走進堂中，只聽得打鼾之聲，如霹靂一般的響。二鍾吃一驚，尋到小閣中，猛見個丈余長一條大蜥蜴，據於床上，頭生兩角，五色雲霧罩定。鍾明、鍾亮一齊叫道：「作怪！」只這聲「作怪」，便把雲霧衝散，不見了蜥蜴，定睛看時，乃是錢大郎直挺挺的睡着。

dì xiōng liǎng gè xīn xià xiǎng dào: cháng wén shuō yì rén duō yǒu biàn xiāng, míng míng shì gè xī yì, rú hé què shì qián dà láng? cǐ rén hòu lái bì rán yǒu xiē hǎo chù, wǒ men chèn cǐ wèi yù zhī xiān, yǔ tā jié jiāo, yǒu hé bù měi? liǎng xià shāng liáng dìng, děng dài pó liú xǐng lái, èr rén gèng bù yán qí gù, zhǐ shuō: wǒ dì xiōng xiāng mù xìn yì, qíng yuàn jié táo yuán zhī yì, bù zhī dà láng yǔn fǒu? pó liú yě ài èr zhōng wèi rén shuǎng kǎi, dāng xià jiù zài xiǎo gé nèi, bā bài dìng jiāo. yīn pó liú nián zuì xiǎo, zuò le sān dì. zhè rì yě bù dǔ qián, dà jiā chàng yǐn ér bié. lín bié shí, zhōng míng bǎ zuó rì dǔ yíng de shí liǎng yín zi, sòng hái pó liú.
弟兄兩個心下想道：「常聞說異人多有變相，明明是個蜥蜴，如何卻是錢大郎？此人後來必然有些好處，我們趁此未遇之先，與他結交，有何不美？」兩下商量定，等待婆留醒來，二人更不言其故，只說：「我弟兄相慕信義，情願結桃園之義，不知大郎允否？」婆留也愛二鍾為人爽慨，當下就在小閣內，八拜定交。因婆留年最小，做了三弟。這日也不賭錢，大家暢飲而別。臨別時，鍾明把昨日賭贏的十兩銀子，送還婆留。

pó liú nà lǐ kěn shōu, biàn dào: qī hàn lǎo chù xiǎo dì zì jǐ hái guò le, zhè yín, dà gē quán qiě liú xià, qiě dài xiǎo dì shǒu zhōng fá shí, xiāng jiè wèi chí. zhōng míng zhǐ de shōu qù le.
婆留那裡肯收，便道：「戚漢老處小弟自己還過了，這銀，大哥權且留下，且待小弟手中乏時，相借未遲。」鍾明只得收去了。

zì cǐ rì wèi shǐ, sān gè rén shí cháng xiāng jù. yīn shì chī jiǔ dǎ rén, yǐn bó chǎng zhōng chū le gè dà míng, hào wèi qián táng sān hǔ. zhè jù huà, chuī zài zhōng qǐ ěr duǒ lǐ lái, hǎo shēng bù lè, jiāng liǎng gè ér zi jìn yuē zài yá zhōng, bù xǔ tā chū wài yóu dàng. pó liú lián rì bù jiàn èr zhōng, zài lù shì yá qián tàn tīng, yǐ zhī liǎo zhè gè xiāo xī. hài le yī pà, hǎo jǐ rì bù gǎn qù xún èr zhōng xiāng huì. zhèng shì:
自此日為始，三個人時常相聚。因是吃酒打人，飲博場中出了個大名，號為「錢塘三虎」。這句話，吹在鍾起耳朵里來，好生不樂，將兩個兒子禁約在衙中，不許他出外遊蕩。婆留連日不見二鍾，在錄事衙前探聽，已知了這個消息。害了一怕，好幾日不敢去尋二鐘相會。正是：

qǔ yǒu bì xū duān, xiū jiāng xì xuè kàn.
取友必須端，休將戲謔看。

jiā yán ér xué hǎo, zi xiào fù xīn kuān.
家嚴兒學好，子孝父心寬。

zài shuō qián pó liú yǔ èr zhōng shū le, shǎo bu dé yòu yǔ gù sān láng zhè huǒ qīn mì, shí cháng tóng qù fàn yán wèi dào. cǐ děng bù fǎ zhī shì, yě bù zhī zuò xià jǐ shí zāo. yuán lái zǒu sī shāng dào lù de, dì yī cì dǎn xiǎo, dì èr cì dǎn dà, dì sān dì sì cì, hún shēn dōu shì dǎn le. tā bù fàn běn qián, dà dìng yín dà guàn chāo de shǐ yòng, jiǎo xìng qí shì bù fā, luò de kuài huó shòu yòng, qiě dào shì fā zài chù, tā yě pàn dé zuò dé. zì gǔ dào: ruò yào bù zhī, chú fēi mò wèi. zhǐ yīn gù sān láng huǒ nèi chén xiǎo yǐ, jiāng yī duì chì jīn lián huā bēi, zài yín jiàng jiā dào huàn yín zi, bèi yín jiàng rèn chū shì lǐ shí jiǔ yuán wài kù zhōng zhī wù, duì zuò gōng de shuō le. zuò gōng de bào zhī xiàn wèi, fǎng zhe le zhè yī huǒ xìng míng, shàng wèi āi ná.
再說錢婆留與二鍾疏了，少不得又與顧三郎這伙親密，時常同去販鹽為盜。此等不法之事，也不知做下幾十遭。原來走私商道路的，第一次膽小，第二次膽大，第三、第四次，渾身都是膽了。他不犯本錢，大錠銀大貫鈔的使用，僥倖其事不發，落得快活受用，且到事發再處，他也拚得做得。自古道：「若要不知，除非莫為。」只因顧三郎伙內陳小乙，將一對赤金蓮花杯，在銀匠家倒喚銀子，被銀匠認出是李十九員外庫中之物，對做公的說了。做公的報知縣尉，訪着了這一夥姓名，尚未挨拿。

hū yī rì, xiàn wèi qǐng zhōng lù shì fù zǐ zài yá zhōng yǐn jiǔ. yīn zhōng míng xiě dé yī shǒu hǎo zì, xiàn wèi yāo zhì shū fáng, qiú tā xiě yī fú dān tiáo. zhōng míng xiě le lǐ tài bái shào nián xíng yī piān, xiàn wèi zhǎn kàn chēng měi. zhōng míng ǒu rán yī yǎn qù jiàn dà duān shí yàn xià, lòu chū xiē zhǐ jiǎo, tuī kāi kàn shí, xiě dé yǒu duō rén xìng míng. zhōng míng yǒu xīn, zhuō gè lěng yǎn, qǔ lái cáng yú xiù zhōng. bèi dì tōu kàn, què shì suǒ fǎng yán kè de dān ér, nèi zhōng yǒu qián pó liú míng zì. zhōng míng chī le yī jīng, shàng xí hòu bù duō jǐ bēi jiǔ, biàn tuī fù tòng xiān huí. xiàn wèi zhī dào zhēn bìng, yóu tā qù le, shuí zhī què shì zhōng míng de guǐ jì.
忽一日，縣尉請鍾錄事父子在衙中飲酒。因鍾明寫得一手好字，縣尉邀至書房，求他寫一幅單條。鍾明寫了李太白《少年行》一篇，縣尉展看稱美。鍾明偶然一眼覷見大端石硯下，露出些紙腳，推開看時，寫得有多人姓名。鍾明有心，捉個冷眼，取來藏於袖中。背地偷看，卻是所訪鹽客的單兒，內中有錢婆留名字。鍾明吃了一驚，上席後不多幾杯酒，便推腹痛先回。縣尉只道真病，由他去了，誰知卻是鍾明的詭計。

dāng xià zhōng míng yě bù huí qù, jí jí pǎo dào qī hàn lǎo jiā, jiào tā zhuǎn xún pó liú shuō huà. qià hǎo pó liú zhèng zài tā chǎng zhōng pù pái dǔ sè. zhōng míng jiàn le yě wú xiá zuō yī, yī zhī bì bó qiān chū mén wài, dào gè pì jìng chù, shuō dào rú cǐ rú cǐ, xìng wǒ kàn jiàn, tōu dé fǎng dān zài cǐ. xiōng dì kuài xiē cáng duǒ, kǒng pà bù jiǔ yào lái jī bǔ, wǒ xū jiù nǐ bù dé. yī miàn wǒ zì zhe rén tì nǐ zài xiàn wèi chù shàng xià shǐ qián, ruò sān gè yuè nèi bù fā zuò shí, fāng kě chū tóu. xiōng dì qiān wàn zhēn zhòng. pó liú dào: dān shàng xǔ duō rén, dōu shì wǒ xīn fù zhì yǒu, gē ge ruò yíng wèi shí, xū yī lì yǔ tā jiě kuān. ruò fàng yī rén dào guān, zhòng rén dōu shì bù gān jìng de. zhōng míng dào: wǒ zì yǒu dào li.
當下鍾明也不回去，急急跑到戚漢老家，教他轉尋婆留說話。恰好婆留正在他場中鋪牌賭色。鍾明見了也無暇作揖，一隻臂膊牽出門外，到個僻靜處，說道如此如此，「幸我看見，偷得訪單在此。兄弟快些藏躲，恐怕不久要來緝捕，我須救你不得。一面我自着人替你在縣尉處上下使錢，若三個月內不發作時，方可出頭。兄弟千萬珍重。」婆留道：「單上許多人，都是我心腹至友，哥哥若營為時，須一例與他解寬。若放一人到官，眾人都是不乾淨的。」鍾明道：「我自有道理。」

shuō bà, zhōng míng zì qù le.
說罷，鍾明自去了。

zhè yī gè xìn xī jí dé pó liú jiǎo yě bù tíng, jìng pǎo dào nán mén xún jiàn gù sān láng, shuō zhī qí shì, yě jiào tā yī huǒ zuò sù yí kāi, xiū de zhāo fēng lǎn huǒ. gù sān láng dào: wǒ men zhǐ xià le yán chuán, gè zhèn shì sì sàn chēng kāi, méi rén zhī jué. zhǐ nǐ shǒu zhe diē niáng, méi chù qù de, zěn me hǎo? pó liú dào: wǒ zì bù fáng shì, zhēn zhòng zhēn zhòng.
這一個信息急得婆留腳也不停，徑跑到南門尋見顧三郎，說知其事，也教他一夥作速移開，休得招風攬火。顧三郎道：「我們只下了鹽船，各鎮市四散撐開，沒人知覺。只你守着爹娘，沒處去得，怎麼好？」婆留道：「我自不妨事，珍重珍重。」

shuō bà bié qù. cóng cǐ pó liú zhuāng bìng zài jiā, zhǔn zhǔn zhù le sān gè yuè. zǎo wǎn zhǐ yǎn xí qiāng bàng, bìng bù gǎn chū mén. lián zì jǐ diē niáng yě dào shì gè yì shì, què bù zhī qí zhōng yuán gù. yǒu shī wèi zhèng: zhōng míng yù jiù pó liú nán, yòu jiàn pó liú zhuǎn bào rén.
說罷別去。從此婆留裝病在家，准准住了三個月。早晚只演習槍棒，並不敢出門。連自己爹娘也道是個異事，卻不知其中緣故。有詩為證：鍾明欲救婆留難，又見婆留轉報人。

tóng lè tóng yōu zhēn yì qì, yīng xióng bì bù fù jiāo qīn.
同樂同憂真義氣，英雄必不負交親。

què shuō xiàn wèi cì rì zhèng yào gōu shè gōng shì, xún yàn dǐ xià zhè fú fǎng dān, yǐ bù jiàn le. yī shí luàn jiāng qǐ lái, jiāng shū fáng zhōng xiǎo sī diào dǎ, zài bù kěn zhāo chéng. yī lián luàn le sān rì, méi xiē yǐng xiǎng, xiàn wèi méi zuò dào lǐ chù. cǐ shí zhōng míng zhōng liàng pàn què sī cái, shàng xià shǐ yòng, jī bǔ shǐ chén dōu dé le huì lù yòu jiāng bái yín èr bǎi liǎng, yāng shǐ chén zhuǎn sòng xiàn wèi, jiào tā gé qǐ zhè zōng gōng shì. xìng de xiàn wèi xìng tān, yòu tīng de shǐ chén shuō dào, lù shì yá lǐ tì tā dǎ diǎn, zhǐ yí dào nà biān xiān dào le lù shì zhī shǒu, wǒ yě luò de fàng sōng, zuò gè rén qíng. shōu shòu le yín zi, jiǎ yì lì xiàn yǔ shǐ chén jī fǎng. guò le yī yuè liǎng yuè, bǎ zhè shì dōu fàng màn le. zhèng shì guān wú sān rì jǐn, yòu dào shì yǒu qián shǐ de guǐ tuī mò, bù zài huà xià.
卻說縣尉次日正要勾攝公事，尋硯底下這幅訪單，已不見了。一時亂將起來，將書房中小廝吊打，再不肯招承。一連亂了三日，沒些影響，縣尉沒做道理處。此時鐘明、鍾亮拚卻私財，上下使用，緝捕使臣都得了賄賂；又將白銀二百兩，央使臣轉送縣尉，教他閣起這宗公事。幸得縣尉性貪，又聽得使臣說道，錄事衙里替他打點，只疑道那邊先到了錄事之手，我也落得放鬆，做個人情。收受了銀子，假意立限與使臣緝訪。過了一月兩月，把這事都放慢了。正是「官無三日緊」，又道是「有錢使得鬼推磨」，不在話下。

huà fēn liǎng tóu. zài biǎo jiāng xī hóng zhōu yǒu gè shù shì, cǐ rén shàn shí tiān wén, jīng tōng xiāng shù. bái hóng guàn rì, biàn zhī yì shuǐ jiān móu bǎo qì téng kōng, yù biàn fēng chéng shén wù. jué bān chāo fēng hóu zhī guì, kè dèng tōng è sǐ zhī qī. yāng xiáng yǒu zhǔn bàn shén xiān, zhàn hòu wú chà gāo shù shì. zhè shù shì huàn zuò liào shēng, yù zhī táng jì jiāng luàn, yǐn yú sōng mén shān zhōng. hū yī rì yè zuò, wàng jiàn dòu niú zhī xū, yǐn yǐn yǒu lóng wén wǔ cǎi, zhī shì wáng qì. suàn lái gāi shì qián táng fēn yě, tè dì shōu shí xíng náng lái yóu qián táng zài zhàn yún qì, què yòu zài lín ān dì miàn. nǎi zhuāng zuò xiàng shì, yǐn yú lín ān shì shàng. měi rì shì zhōng rén qiú xiāng zhě shén duō, dōu shì děng xián zhī bèi, bìng wú yì rén zài nèi. hū rán xiǎng qǐ: lù shì zhōng qǐ, shì wǒ gù yǒu, hé bù qù jiàn tā? jí máng dào lù shì yá zhōng tōng míng.
話分兩頭。再表江西洪州有個術士，此人善識天文，精通相術。白虹貫日，便知易水奸謀；寶氣騰空，預辨豐城神物。決班超封侯之貴，刻鄧通餓死之期。殃祥有準半神仙，占候無差高術士。這術士喚做廖生，預知唐季將亂，隱於松門山中。忽一日夜坐，望見鬥牛之墟，隱隱有龍文五采，知是王氣。算來該是錢塘分野，特地收拾行囊來游錢塘；再占雲氣，卻又在臨安地面。乃裝做相士，隱於臨安市上。每日市中人求相者甚多，都是等閒之輩，並無異人在內。忽然想起：「錄事鍾起，是我故友，何不去見他？」即忙到錄事衙中通名。

zhōng qǐ zhī shì gù rén liào shēng dào cǐ, dào xǐ ér yíng. xiāng jiàn lǐ bì, gè xù hán wēn. zhōng qǐ kòu qí lái yì, liào shēng píng qù cóng rén, sī xiàng zhōng qǐ ěr biān shuō dào: bù xiào yè lái wàng qì, zhī yǒu yì rén zài yú guì xiàn. qiú zhī shì zhōng shù rì, chá bù kě dé.
鍾起知是故人廖生到此，倒屣而迎。相見禮畢，各敘寒溫。鍾起叩其來意，廖生屏去從人，私向鍾起耳邊說道：「不肖夜來望氣，知有異人在於貴縣。求之市中數日，查不可得。

kàn zú xià zūn xiāng, suī rán guì xiǎn, wèi zú yǐ dāng cǐ yě. zhōng qǐ nǎi zhào míng liàng èr zi, qiú tā yī kàn. liào shēng dào: gǔ fǎ jiē guì, rán bù guò rén chén zhī wèi. suǒ wèi yì rén, shàng yīng zhe dòu niú jiān wáng qì, wéi tiān zǐ zú yǐ dāng zhī, zuì xià yì dé wǔ bà zhū hóu, fāng yīng qí zhào ěr. zhōng qǐ nǎi liú liào shēng zài yá zhōng guò sù.
看足下尊相，雖然貴顯，未足以當此也。」鍾起乃召明、亮二子，求他一看。廖生道：「骨法皆貴，然不過人臣之位。所謂異人，上應着鬥牛間王氣，惟天子足以當之，最下亦得五霸諸侯，方應其兆耳。」鍾起乃留廖生在衙中過宿。

cì rì, zhōng qǐ zhǐ shuō xiàn zhōng yǒu yí nán shì, yù gòng shāng yì, bèi xià jiǔ xí zài yīng shān sì zhōng, xī zhào běn xiàn yǒu míng mù dì háo jié lái huì, lìng liào shēng bèi dì lǐ yī gè gè kàn guò, qí zhōng guì jiàn bù yī, jiē bù zú yǐ dāng dà guì zhī zhào. dāng rì xí sàn, zhōng qǐ zài yāo liào shēng dào yá, yù dài lái rì, gèng sōu xún xiāng cūn háo jié, jiào tā bǎo kàn. cǐ shí tiān sè jiāng wǎn, èr rén bìng mǎ ér huí.
次日，鍾起只說縣中有疑難事，欲共商議，備下酒席在英山寺中，悉召本縣有名目的豪傑來會，令廖生背地裡一個個看過，其中貴賤不一，皆不足以當大貴之兆。當日席散，鍾起再邀廖生到衙，欲待來日，更搜尋鄉村豪傑，教他飽看。此時天色將晚，二人並馬而回。

què shuō qián pó liú zài jiā, yǐ shǒu guò sān gè yuè wú shì, huān xǐ wú xiàn. xiǎng qǐ èr zhōng jiù mìng zhī ēn, dà zhe dǎn, lái dào xiàn qián, wén dé zhōng qǐ zài yīng shān sì yàn huì, qiāo dì dào tā yá zhōng, yào xún èr zhōng xiōng dì bài xiè. zhōng míng zhōng liàng zhī shì pó liú xiāng fǎng, chéng zhe fù qīn bù zài, huāng máng chū lái, xiāng yíng jù huà. hū tīng dé mǎ líng shēng xiǎng, zhōng qǐ huí lái le. pó liú wàng jiàn le zhōng qǐ, hǔ dé xīn tóu luàn tiào, dī zhe tóu, wàng wài zhǐ gù pǎo. zhōng qǐ wèn shì shèn rén, hē jiào ná xià. liào shēng jí máng xiàng zhōng qǐ shuō dào: qí zāi, guài zāi! suǒ yán yì rén, nǎi yīng zài cǐ rén shēn shàng, bù kě màn zhī. zhōng qǐ sù xìn liào shēng zhī shù, biàn gǎi kǒu jiào rén hǎo hǎo qǐng lái xiāng jiàn, pó liú zhǐ de zhuǎn lái.
卻說錢婆留在家，已守過三個月無事，歡喜無限。想起二鍾救命之恩，大着膽，來到縣前，聞得鍾起在英山寺宴會，悄地到他衙中，要尋二鍾兄弟拜謝。鍾明、鍾亮知是婆留相訪，乘着父親不在，慌忙出來，相迎聚話。忽聽得馬鈴聲響，鍾起回來了。婆留望見了鍾起，唬得心頭亂跳，低着頭，望外只顧跑。鍾起問是甚人，喝教拿下。廖生急忙向鍾起說道：「奇哉，怪哉！所言異人，乃應在此人身上，不可慢之。」鍾起素信廖生之術，便改口教人好好請來相見，婆留只得轉來。

zhōng qǐ wèn qí xìng míng, pó liú hǎo xiàng ní sù mù diāo de, nà lǐ gǎn shuō. zhōng qǐ jiāo zào, nǎi huàn liǎng gè ér zi wèn: cǐ rén hé xìng hé míng? zhù jū hé chù? yuán hé nǐ yǔ tā xiāng shí? zhōng míng liào mán bù guò, zhǐ de shuō dào: cǐ rén xìng qián, xiǎo míng pó liú, nǎi lín ān lǐ rén. zhōng qǐ dà xiào yī shēng, chě zhe liào shēng bèi dì shuō dào: xiān shēng cuò yǐ!
鍾起問其姓名，婆留好象泥塑木雕的，那裡敢說。鍾起焦燥，乃喚兩個兒子問：「此人何姓何名？住居何處？緣何你與他相識？」鍾明料瞞不過，只得說道：「此人姓錢，小名婆留，乃臨安里人。」鍾起大笑一聲，扯着廖生背地說道：「先生錯矣！

cǐ nǎi lǐ zhōng wú lài zi, mù xià xìng táo fǎ wǎng, ān wàng fù guì hū? liào shēng dào: wǒ yǐ jué dìng bù chà, zú xià fù zǐ zhī guì, jiē yīn cǐ rén ér dé. nǎi xiàng pó liú shuō dào: nǐ gǔ fǎ fēi cháng, bì dāng dà guì, guāng qián yào hòu, yuàn hǎo shēng zì ài. yòu xiàng zhōng qǐ shuō dào: wǒ suǒ yǐ fǎng qiú yì rén zhě, fēi tān tú rì hòu qiè dài fù guì, zhèng yù yàn wǒ shù fǎ zhī shén ěr. cóng cǐ gèng shí nián, wú yán bì yàn, zú xià shí zhī. zhǐ jīn rì xiāng bié, hòu huì wèi kě zhī yě. shuō bà, piāo rán ér qù.
此乃里中無賴子，目下幸逃法網，安望富貴乎？」廖生道：「我已決定不差，足下父子之貴，皆因此人而得。」乃向婆留說道：「你骨法非常，必當大貴，光前耀後，願好生自愛。」又向鍾起說道：「我所以訪求異人者，非貪圖日後挈帶富貴，正欲驗我術法之神耳。從此更十年，吾言必驗，足下識之。只今日相別，後會未可知也。」說罷，飄然而去。

zhōng qǐ cái xìn dào pó liú shì gè yì rén, zhōng míng zhōng liàng yòu jiāng qī hàn lǎo jiā suǒ jiàn xī yì shēng jué zhī shì, duì fù qīn shù zhī, yù jiā hài rán. dāng wǎn, zhōng qǐ biàn jiào ér zi liú kuǎn pó liú, quàn tā qín xué qiāng bàng, bù kě wù wài wèi fēi, zhì sǔn shēng míng. jiā zhōng fá qián shǐ yòng, wǒ dāng xiāng zhù. zì cǐ zhōng míng zhōng liàng réng jiù yǔ pó liú wǎng lái bù jué, bǐ qián gèng jiā qīn mì. yǒu shī wèi zhèng: kān jiē háo jié hùn fēng chén, shuí xiàng pín qióng shí yì rén?
鍾起才信道婆留是個異人，鍾明、鍾亮又將戚漢老家所見蜥蜴生角之事，對父親述之，愈加駭然。當晚，鍾起便教兒子留款婆留，勸他勤學槍棒，不可務外為非，致損聲名。家中乏錢使用，我當相助。自此鍾明、鍾亮仍舊與婆留往來不絕，比前更加親密。有詩為證：堪嗟豪傑混風塵，誰向貧窮識異人？

zhǐ wèi liào shēng néng jù yǎn, dùn lìng lù shì kuǎn jiā bīn.
只為廖生能具眼，頓令錄事款嘉賓。

huà shuō táng xī zōng gān fú èr nián, huáng cháo bīng qǐ, gōng lüè zhè dōng dì fāng, háng zhōu cì shǐ dǒng chāng, chū xià mù bīng bǎng wén. zhōng qǐ wén zhī cǐ xìn, duì ér zi shuō dào: jí jīn huáng kòu chāng jué, bīng fēng zhì jìn, cì shǐ mù xiāng yǒng shā zéi, cǐ nǎi zhuàng shì lì gōng zhī qiū, hé bù quàn qián pó liú yī qù? zhōng míng zhōng liàng dào: ér bèi jiē yuàn tóng tā lì gōng. zhōng qǐ huān xǐ, dāng xià qǐng dào pó liú, jiāng cǐ qíng duì tā shuō le. pó liú mó quán chēng zhǎng, yǒng yuè yuàn xíng. yī yīng yì jiǎ qì zhàng, dōu shì zhōng qǐ zhī chí yòu jiāng yín èr shí liǎng, zhù pó liú wèi ān jiā zhī fèi, gǎi míng qián liú, biǎo zì jù měi, quàn liú liú èr yīn xiāng tóng gù yě. sān rén cí jiā shàng lù, zhí dào háng zhōu, jiàn le cì shǐ dǒng chāng. dǒng chāng jiàn tā qì àn kuí wú, shì qí wǔ yì, guǒ rán shú xián, bù shèng zhī xǐ, jiē shǔ wèi bì jiāng, jūn qián tīng yòng.
話說唐僖宗乾符二年，黃巢兵起，攻掠浙東地方，杭州刺史董昌，出下募兵榜文。鍾起聞知此信，對兒子說道：「即今黃寇猖獗，兵鋒至近，刺史募鄉勇殺賊，此乃壯士立功之秋，何不勸錢婆留一去？」鍾明、鍾亮道：「兒輩皆願同他立功。」鍾起歡喜，當下請到婆留，將此情對他說了。婆留磨拳撐掌，踴躍願行。一應衣甲器仗，都是鍾起支持；又將銀二十兩，助婆留為安家之費，改名錢鏐，表字具美，勸留「鏐」二音相同故也。三人辭家上路，直到杭州，見了刺史董昌。董昌見他器岸魁梧，試其武藝，果然熟閒，不勝之喜，皆署為裨將，軍前聽用。

bù yī rì, tàn zǐ bào dào: huáng cháo bīng shù wàn jiāng fàn lín ān, wàng xiàng gōng cè yīng.
不一日，探子報道：「黃巢兵數萬將犯臨安，望相公策應。」

dǒng chāng jiù jiǎ qián liú yǐ bīng mǎ shǐ zhī zhí, shǐ lǐng bīng wǎng jiù. wèn dào: cǐ xíng yòng bīng jǐ hé? qián liú dá dào: jiāng zài móu bù zài yǒng, bīng guì jīng bù guì duō. yuàn dé èr zhōng wèi zhù, bīng sān bǎi rén zú yǐ. dǒng chāng jí mìng qián liú yú běn zhōu jūn wǔ zì xíng tiāo xuǎn sān bǎi rén, tóng zhōng míng zhōng liàng lǜ lǐng, wàng lín ān jìn fā.
董昌就假錢鏐以兵馬使之職，使領兵往救。問道：「此行用兵幾何？」錢鏐答道：「將在謀不在勇，兵貴精不貴多。願得二鍾為助，兵三百人足矣。」董昌即命錢鏐於本州軍伍自行挑選三百人，同鍾明、鍾亮率領，望臨安進發。

dào shí jiàn zhèn, tàn tīng zéi bīng lí zhèn zhǐ shí wǔ lǐ. qián liú yǔ èr zhōng shāng yì dào: wǒ bīng shǎo, zéi bīng duō zhǐ kě zhì qǔ, bù kě lì dí: yí chū qí bīng yīng zhī. nǎi xuǎn gōng nǔ shǒu èr shí míng, zì jiā lǜ lǐng, duō dài liáng jiàn, fú shān gǔ xiǎn yào zhī chù. xiān chà pào shǒu èr rén, fú yú zéi bīng lái lù, yī děng zéi bīng guò xiǎn, fàng pào wèi hào, èr shí zhāng qiáng gōng, yī qí shè zhī zhōng míng zhōng liàng gè yǐn yī bǎi rén zuǒ yòu mái fú, zhǔn bèi cè yīng yú bīng sàn zài shān gǔ, yáng qí nà hǎn, yǐ zhù bīng shì.
到石鑒鎮，探聽賊兵離鎮止十五里。錢鏐與二鍾商議道：「我兵少，賊兵多；只可智取，不可力敵：宜出奇兵應之。」乃選弓弩手二十名，自家率領，多帶良箭，伏山谷險要之處。先差炮手二人，伏於賊兵來路，一等賊兵過險，放炮為號，二十張強弓，一齊射之；鍾明、鍾亮各引一百人左右埋伏，準備策應；余兵散在山谷，揚旗吶喊，以助兵勢。

fēn bō yǐ dìng, huáng cháo bīng zǎo dào. yuán lái shí jiàn zhèn shān lù xiǎn ài, zhǐ róng yī rén yī qí. zéi xiān fēng lǜ qián duì bīng dù xiǎn, jiē dān qí yú guàn ér guò. hū tīng dé yī shēng pào xiǎng, èr shí zhāng jìn nǔ qí fā, zéi rén dà jīng, zhèng bù zhī duō shǎo rén mǎ. zéi xiān fēng shēn chuān hóng jǐn páo, shǒu zhí fāng tiān huà jǐ, lǐng chā lìng zì qí, kuà yī pǐ guā huáng zhàn mǎ, zhèng yáng wēi yào wǔ ér lái, què bèi nǔ jiàn zhōng le jǐng xiàng, dào shēn diān xià mǎ lái, zéi bīng dà luàn. zhōng míng zhōng liàng yǐn zháo èr bǎi rén, hū fēng hē shì, liǎng tóu shā chū. zéi bīng zháo máng, yòu tīng dé sì wéi nà hǎn bù jué, zhèng bù zhī duō shǎo jūn mǎ, zì xiāng róu tà.
分撥已定，黃巢兵早到。原來石鑒鎮山路險隘，止容一人一騎。賊先鋒率前隊兵度險，皆單騎魚貫而過。忽聽得一聲炮響，二十張勁弩齊發，賊人大驚，正不知多少人馬。賊先鋒身穿紅錦袍，手執方天畫戟，領插令字旗，跨一匹瓜黃戰馬，正揚威耀武而來，卻被弩箭中了頸項，倒身顛下馬來，賊兵大亂。鍾明、鍾亮引着二百人，呼風喝勢，兩頭殺出。賊兵着忙，又聽得四圍吶喊不絕，正不知多少軍馬，自相蹂踏。

zhǎn shǒu wǔ bǎi yú jí, yú zéi kuì sàn.
斬首五百餘級，余賊潰散。

qián liú quán shèng le yī zhèn, xiǎng dào: cǐ nǎi jiǎo xìng zhī jì, kě yī yòng bù kě zài yě. ruò zéi bīng dà zhì, sān bǎi rén jiē wèi jī fěn yǐ. cǐ qù sān shí lǐ wài, yǒu yī cūn, míng bā bǎi lǐ, yǐn bīng tún yú bǐ chù, nǎi duì dào páng yī lǎo ǎo shuō dào: ruò yǒu rén wèn nǐ lín ān bīng de xiāo xī, dàn yán tún bā bǎi lǐ jiù shì.
錢鏐全勝了一陣，想道：「此乃僥倖之計，可一用不可再也。若賊兵大至，三百人皆為齏粉矣。」此去三十里外，有一村，名八百里，引兵屯於彼處，乃對道旁一老媼說道：「若有人問你臨安兵的消息，但言屯八百里就是。」

què shuō huáng cháo tīng dé qián duì zài shí jiàn zhèn shī lì, tǒng lǐng dà jūn, mí shān bì yě ér lái. dào de zhèn shàng, bù jiàn yī gè guān jūn, qiǎn rén sì xià sōu xún jū mín wèn xìn. shǎo tíng, ná dé lǎo ǎo dào lái, wèn dào: lín ān jūn zài nà lǐ? lǎo ǎo dá dào: tún bā bǎi lǐ. zài sān wèn shí, zhǐ shì shuō tún bā bǎi lǐ. huáng cháo bù zhī bā bǎi lǐ shì dì míng, zhī dào guān jūn sì jí, tún le bā bǎi lǐ lù zhī yuǎn, nǎi tàn dào: xiàng zhě èr shí gōng nǔ shǒu, shàng rán dí tā bù guò, kuàng bā bǎi lǐ tún bīng hū? háng zhōu bù kě de yě! yú shì zéi bīng bù gǎn tíng shí jiàn zhèn shàng, jìng wàng yuè zhōu yí lù ér qù, lín ān lài yǐ bǎo quán. yǒu shī wèi zhèng: néng jiāng shǎo zú shèng duō rén, liáng jiāng jī móu miào ruò shén.
卻說黃巢聽得前隊在石鑒鎮失利，統領大軍，彌山蔽野而來。到得鎮上，不見一個官軍，遣人四下搜尋居民問信。少停，拿得老媼到來，問道：「臨安軍在那裡？」老媼答道：「屯八百里。」再三問時，只是說「屯八百里」。黃巢不知「八百里」是地名，只道官軍四集，屯了八百里路之遠，乃嘆道：「向者二十弓弩手，尚然敵他不過，況八百里屯兵乎？杭州不可得也！」於是賊兵不敢停石鑒鎮上，徑望越州一路而去，臨安賴以保全。有詩為證：能將少卒勝多人，良將機謀妙若神。

sān bǎi bīng tún bā bǎi lǐ, zéi jūn hài sàn xī fēng chén.
三百兵屯八百里，賊軍駭散息烽塵。

zài shuō yuè zhōu guān chá shǐ liú hàn hóng, tīng dé huáng cháo bīng dào, yī shí bù céng zuò dé zhǔn bèi, nǎi qiǎn rén dǎ huà, qíng yuàn duō jiāng jīn bó kào jūn, qiú miǎn gōng lüè. huáng cháo shòu qí jīn bó, yì jìng guò yuè zhōu ér qù. yuán lái liú hàn hóng xiān wèi háng zhōu cì shǐ, dǒng chāng zài tā shǒu xià zuò bì jiāng, chōng mù bīng shǐ, yīn píng le pàn zéi wáng yǐng zhī luàn, dǒng chāng yǒu gōng, jiù shēng zuò háng zhōu cì shǐ, liú hàn hóng què shēng zuò yuè zhōu guān chá shǐ. hàn hóng yīn dǒng chāng zài tā shǒu xià chū shēn, lǚ lǚ qī wǔ, dǒng chāng bù néng kān, jiàn shēng xián xì. jīn rì cháo zéi jīng guò yuè zhōu, suī rán bù céng shā lüè, què fèi le xǔ duō jīn bó, fǎng zhī háng zhōu dào bèi dǒng chāng dé shèng bào gōng, xīn zhōng yù jiā bù píng. yǒu mén xià bīn kè shěn kē xiàn jì dào: lín ān tuì zéi zhī gōng, jiē lài bīng mǎ shǐ qián liú yòng móu qǔ shèng. wén dé qián liú zhì yǒng zú bèi, míng gōng ruò chí zhǐ chǐ zhī shū, hòu jù lǐ bì, zhǐ shuō yuè zhōu zéi kòu wèi píng, xiàng dǒng chāng jiè qián liú lái cǐ zhēng jiǎo hōng dé qián liú dào cǐ, huò yōu dài yǐ jié qí xīn, huò xún shì yǐ zhǎn qí shǒu. dǒng chāng gē qù yòu bì, wú néng wèi yǐ. fāng jīn zhāo zhèng diān dào, huàn guān nòng quán, guān jiā wēi lìng bù xíng, tiān xià yīng xióng jiē yǒu gē jù yī fāng zhī yì. ruò tūn bìng dǒng chāng, yǎn yǒu háng yuè, cǐ bà wáng zhī yè yě. liú hàn hóng wèi rén zhì guǎng cái shū, zhè yī xí huà, zhèng tóu qí jī, yǐ shǒu fǔ shěn kē zhī bèi, lián shēng zàn dào: wú xīn fù rén suǒ jiàn jí míng, miào zāi, miào zāi! jí máng xiū shū yī fēng: hàn hóng zài bài, fèng shū yú gù rén dǒng gōng huī xià: qǐng zhě cháo zéi chāng jué, yuè zhōu bīng wēi jiāng guǎ, nán yǐ bèi yù. wén huī xià yǒu bīng mǎ shǐ qián liú, móu néng liào dí, yǒng chēng guān jūn. jīn guì zhōu yǐ píng, qǐ niàn chún chǐ zhī yì, qiǎn liú qián lái, xié lì jù zéi. shì dìng zhī hòu, gōng guī huī xià. liáo jù jīn jiǎ yī fù, míng mǎ èr pǐ, quán biǎo wēi chén, fú qǐ xiào nà.
再說越州觀察使劉漢宏，聽得黃巢兵到，一時不曾做得準備，乃遣人打話，情願多將金帛犒軍，求免攻掠。黃巢受其金帛，亦徑過越州而去。原來劉漢宏先為杭州刺史，董昌在他手下做裨將，充募兵使，因平了叛賊王郢之亂，董昌有功，就升做杭州刺史，劉漢宏卻升做越州觀察使。漢宏因董昌在他手下出身，屢屢欺侮，董昌不能堪，漸生嫌隙。今日巢賊經過越州，雖然不曾殺掠，卻費了許多金帛，訪知杭州到被董昌得勝報功，心中愈加不平。有門下賓客沈苛獻計道：「臨安退賊之功，皆賴兵馬使錢鏐用謀取勝。聞得錢鏐智勇足備，明公若馳咫尺之書，厚具禮幣，只說越州賊寇未平，向董昌借錢鏐來此征剿；哄得錢鏐到此，或優待以結其心，或尋事以斬其首。董昌割去右臂，無能為矣。方今朝政顛倒，宦官弄權，官家威令不行，天下英雄皆有割據一方之意。若吞併董昌，奄有杭越，此霸王之業也。」劉漢宏為人志廣才疏，這一席話，正投其機，以手撫沈苛之背，連聲贊道：「吾心腹人所見極明，妙哉，妙哉！」即忙修書一封：漢宏再拜，奉書於故人董公麾下：頃者巢賊猖獗，越州兵微將寡，難以備御。聞麾下有兵馬使錢鏐，謀能料敵，勇稱冠軍。今貴州已平，乞念唇齒之義，遣鏐前來，協力拒賊。事定之後，功歸麾下。聊具金甲一副，名馬二匹，權表微忱，伏乞笑納。

yuán lái dǒng chāng yě yǒu xīn yí jì liú hàn hóng, xiān qī chāi rén dǎ tīng yuè zhōu shì qíng, yǐ zhī huáng cháo bīng tuì rú jīn shū shàng fǎn shuō cháo kòu chāng jué, qí zhōng bì yǒu yuán gù, jí qǐng qián liú lái shāng yì. qián liú dào: míng gōng yǔ liú guān chá xì xián yǐ gòu, cǐ bù liǎng lì zhī shì yě. wén liú guān chá zì tuō dì wáng zhī zhòu, yù tú fēi wàng cháo zéi zài jìng, bù fā bīng xiāng jù, nǎi yǐ jīn bó mǎi hé, qí yì bù cè. míng gōng ruò jiǎ jīng bīng èr qiān fù liú, shēng yán xiāng zhù, hàn hóng wú móu, bì xīn rán jiàn nà, chéng biàn tú zhī, yuè zhōu kě yī jǔ ér dìng. yú shì biǎo zòu cháo tíng, zuò hàn hóng yǐ hé zéi móu pàn zhī zuì, cháo tíng fāng shì gū xī, bì zhòng jiǎng míng gōng zhī gōng. míng gōng xūn chuí yú zhú bó, shēn ān yú tài shān, qǐ fēi wàn quán zhī cè hū? dǒng chāng xīn rán cóng zhī, jí dǎ fā huí shū, zhe lái shǐ xiān qù. suí hòu fā jīng bīng èr qiān, fù yǔ qián liú, lín xíng zhǔ dào: cǐ qù jiàn jǐ ér zuò, xiǎo xīn zài yì.
原來董昌也有心疑忌劉漢宏，先期差人打聽越州事情，已知黃巢兵退；如今書上反說巢寇猖獗，其中必有緣故，即請錢鏐來商議。錢鏐道：「明公與劉觀察隙嫌已構，此不兩立之勢也。聞劉觀察自托帝王之胄，欲圖非望；巢賊在境，不發兵相拒，乃以金帛買和，其意不測。明公若假精兵二千付鏐，聲言相助，漢宏無謀，必欣然見納，乘便圖之，越州可一舉而定。於是表奏朝廷，坐漢宏以和賊謀叛之罪，朝廷方事姑息，必重獎明公之功。明公勛垂於竹帛，身安於泰山，豈非萬全之策乎？」董昌欣然從之，即打發回書，着來使先去。隨後發精兵二千，付與錢鏐，臨行囑道：「此去見幾而作，小心在意。」

què shuō liú hàn hóng jiē le huí shū, zhī dào dǒng chāng yǐ qiǎn qián liú dào lái, bù shèng zhī xǐ, biàn yǔ bīn kè shěn kē shāng yì. shěn kē dào: qián liú suǒ lǐng èr qiān rén, jiē shèng bīng yě. ruò zòng zhī rù chéng, shí wèi nán zhì. jīn qí qí wèi lái, yù lìng rén yíng zhī, shǐ tún bīng yú chéng wài, dú zhào qián liú xiāng jiàn. bǐ jì wú yǔ yì, wéi wú suǒ zhì, rán hòu qiǎn jiāng dài lǐng qí bīng, hòu jiā ēn láo, shǐ dǎo gē yǐ xí háng zhōu. jí léi bù jí yǎn ěr, dǒng chāng kě kè yǐ. liú hàn hóng yòu zàn dào: wú xīn fù rén suǒ jiàn jí míng, miào zāi, miào zāi! jí mìng shěn kē chū chéng yíng hòu qián liú, bù zài huà xià.
卻說劉漢宏接了回書，知道董昌已遣錢鏐到來，不勝之喜，便與賓客沈苛商議。沈苛道：「錢鏐所領二千人，皆勝兵也。若縱之入城，實為難制。今俟其未來，預令人迎之，使屯兵於城外，獨召錢鏐相見。彼既無羽翼，惟吾所制，然後遣將代領其兵，厚加恩勞，使倒戈以襲杭州。疾雷不及掩耳，董昌可克矣。」劉漢宏又贊道：「吾心腹人所見極明，妙哉，妙哉！」即命沈苛出城迎候錢鏐，不在話下。

zài shuō qián liú lǐng le èr qiān jūn mǎ, lái dào yuè zhōu chéng wài, shěn kē yíng zhù, xiāng jiàn lǐ bì. shěn kē dào: fèng guān chá zhī mìng, chéng zhōng xiá xiǎo, bù néng róng kè bīng, quán yú chéng wài tún zhá, dān qǐng jiāng jūn rù chéng xiāng huì.
再說錢鏐領了二千軍馬，來到越州城外，沈苛迎住，相見禮畢。沈苛道：「奉觀察之命，城中狹小，不能容客兵，權於城外屯札，單請將軍入城相會。」

qián liú yǐ zhī liú hàn hóng duō zhuàn zhī jì, biàn jiāng jì jiù jì, jiǎ yì fā nù dào: qián mǒu běn yī jiè pǐ fū, hé chá shǐ bù xián yú jiàn, hòu bì xiāng zhāo, mǒu gǎn chá shǐ zhī jǐ zhī ēn, yuàn yǐ gān nǎo xiāng bào. dǒng cì shǐ yǔ chá shǐ wài qīn nèi jì, bù yù mǒu lái, yòu zhǐ kěn fā bīng wǔ bǎi rén, mǒu zài sān miǎn qiáng, fāng xǔ èr qiān zhī shù. mǒu tiāo xuǎn jīng zhuàng, yī kě dāng bǎi, tè lái fǔ zhù chá shǐ, chéng bǎi shì zhī gōng yè. chá shǐ bù niàn mǒu qín láo, qīn xíng kào láo, nǎi ān zuò chéng zhōng, hū mǒu xiāng jiàn, rú hū xià lì, cǐ fēi jìng xián zhī dào! mǒu biàn yǐn bīng ér huí, bù yuàn jiàn chá shǐ yǐ. shuō bà, yǎng miàn tàn yún: qián mǒu yī piàn zhuàng xīn, kě xī, kě xī! shěn kē zhǐ rèn shì zhēn xīn, huāng máng shōu kē dào: jiāng jūn xiū yào cuò guài, guān chá shí bù zhī jiāng jūn xīn shì. róng mǒu jìn chéng duì guān chá shuō zhī, bì dāng qīn zì láo jūn, yǔ jiāng jūn xiāng jiàn. shuō bà, fēi mǎ rù chéng qù le.
錢鏐已知劉漢宏掇賺之計，便將計就計，假意發怒道：「錢某本一介匹夫，荷察使不嫌愚賤，厚幣相招，某感察使知己之恩，願以肝腦相報。董刺史與察使外親內忌，不欲某來，又只肯發兵五百人，某再三勉強，方許二千之數。某挑選精壯，一可當百，特來輔助察使，成百世之功業。察使不念某勤勞，親行犒勞，乃安坐城中，呼某相見，如呼下隸，此非敬賢之道！某便引兵而回，不願見察使矣。」說罷，仰面嘆云：「錢某一片壯心，可惜，可惜！」沈苛只認是真心，慌忙收科道：「將軍休要錯怪，觀察實不知將軍心事。容某進城對觀察說知，必當親自勞軍，與將軍相見。」說罷，飛馬入城去了。

qián liú fēn fù shǒu xià xīn fù jiāng xiào, rú cǐ rú cǐ, gè rén àn zuò zhǔn bèi.
錢鏐分付手下心腹將校，如此如此，各人暗做準備。

qiě shuō liú hàn hóng tīng shěn kē huí huà, xìn yǐ wèi rán. nǎi shā niú zǎi mǎ, dà fā chú liáng, wèi kào jūn zhī lǐ. jīng qí gǔ lè qián dǎo, zhí dào běi mén wài guǎn yì zhōng zuò xià, děng dài qián liú rù jiàn, zhǐ wàng tā xíng piān bì jiàn zhǔ jiāng zhī lǐ. shuí zhī qián liú lǐng zhe xīn fù èr shí yú rén, áng rán ér rù, duì zhe liú hàn hóng gǒng shǒu dào: xiǎo jiāng jiǎ zhòu zài shēn, shù bù xià bài le. qì dé liú hàn hóng miàn rú tǔ sè. shěn kē zì jué shī xìn, mǎn liǎn tōng hóng, shàng qián fā nù dào: jiāng jūn chà yǐ! cháng yán: jūn yǒu tóu, jiāng yǒu zhǔ. zūn bēi shàng xià, gǔ zhī cháng lǐ. dǒng cì shǐ mìng jiāng jūn lái yǔ guān chá zhù lì, jiāng jūn biàn shì guān chá huī xià zhī rén. kuàng dǒng cì shǐ chū shēn guān chá mén xià, shàng rán bù gǎn yǔ guān chá dí tǐ, jiāng jūn rú cǐ jù ào, qǐ xiǎo qù wǒ yuè zhōu wú jūn mǎ hū?
且說劉漢宏聽沈苛回話，信以為然。乃殺牛宰馬，大發芻糧，為犒軍之禮。旌旗鼓樂前導，直到北門外館驛中坐下，等待錢鏐入見，指望他行偏裨見主將之禮。誰知錢鏐領着心腹二十餘人，昂然而入，對着劉漢宏拱手道：「小將甲冑在身，恕不下拜了。」氣得劉漢宏面如土色。沈苛自覺失信，滿臉通紅，上前發怒道：「將軍差矣！常言：『軍有頭，將有主。』尊卑上下，古之常禮。董刺史命將軍來與觀察助力，將軍便是觀察麾下之人。況董刺史出身觀察門下，尚然不敢與觀察敵體，將軍如此倨傲，豈小覷我越州無軍馬乎？」

shuō shēng wèi jué, zhǐ jiàn qián liú dà hè dào: wú míng xiǎo zi, gǎn lái ráo shé. jiāng tóu jīn wàng shàng yī chēn, èr shí yú rén, yī qí fā zuò. shuō shí chí, nà shí kuài, liú bá chū pèi jiàn, shěn kē bù céng fáng bèi, yī dāo duò xià tóu lái. liú hàn hóng wàng guǎn yì hòu biàn pǎo, shǒu xià gēn suí de, yuē yǒu bǎi yú rén, yī qí shàng qián, lái ná qián liú. zěn dāng qián liú shén wēi xióng měng, rú kǎn guā qiè cài, shā sàn zhòng rén, jìng wǎng guǎn yì hòu yuán lái xún liú hàn hóng, bìng wú zōng jī. zhǐ jiàn tǔ qiáng shàng quē le yī jiǎo, yǐ zhī pá qiáng qù le.
說聲未絕，只見錢鏐大喝道：「無名小子，敢來饒舌。」將頭巾望上一捵，二十餘人，一齊發作。說時遲，那時快，鏐拔出佩劍，沈苛不曾防備，一刀剁下頭來。劉漢宏望館驛後便跑，手下跟隨的，約有百餘人，一齊上前，來拿錢鏐。怎當錢鏐神威雄猛，如砍瓜切菜，殺散眾人，徑往館驛後園來尋劉漢宏，並無蹤跡。只見土牆上缺了一角，已知爬牆去了。

qián liú ào huǐ bù dié, lǜ lǐng èr qiān jūn zhòng, biàn xiǎng gōng dǎ yuè zhōu. kàn jiàn chéng zhōng yǐ yǒu zhǔn bèi, zì jǐ hòu jūn wú jì, gū zhǎng nán míng, zhǐ de bō zhuǎn qí tóu, chóng huí jiù lù. chéng zhōng liú hàn hóng wén zhī qián liú huí jūn, jí máng diǎn jīng bīng wǔ qiān, chà xiāo jiāng lù cuì wèi xiān fēng, zì yǐn dà jūn suí hòu zhuī xí.
錢鏐懊悔不迭，率領二千軍眾，便想攻打越州。看見城中已有準備，自己後軍無繼，孤掌難鳴，只得撥轉旗頭，重回舊路。城中劉漢宏聞知錢鏐回軍，即忙點精兵五千，差驍將陸萃為先鋒，自引大軍隨後追襲。

què shuō qián liú yě liào dìng yuè zhōu jūn mǎ bì lái zhuī gǎn, zhòu yè jiān xíng, lái dào bái lóng shān xià. hū tīng dé yī bàng luó shēng, shān zhōng yōng chū èr bǎi yú rén, yī zì ér bō kāi.
卻說錢鏐也料定越州軍馬必來追趕，晝夜兼行，來到白龍山下。忽聽得一棒鑼聲，山中擁出二百餘人，一字兒撥開。

wèi tóu yī gè hǎo hàn, shēng de rú hé, zěn shēng dǎ bàn:
為頭一個好漢，生得如何，怎生打扮：

tóu guǒ jīn xiàn táng jīn, shēn chuān lǜ jǐn nà ǎo. yāo shuān dā bó, jiǎo tào pí xuē. guà yī fù gōng jiàn dài, ná yī bǐng pō fēng dāo. shēng de nóng méi dà yǎn, zǐ miàn quán xū. sī shāng chuán shàng yǒu míng rén, sī shā chǎng zhōng wú dí shǒu.
頭裹金線唐巾，身穿綠錦衲襖。腰拴搭膊，腳套皮靴。掛一副弓箭袋，拿一柄潑風刀。生得濃眉大眼，紫面拳須。私商船上有名人，廝殺場中無敵手。

qián liú chū mǎ shàng qián guān kàn, nà hǎo hàn jiàn le qián liú, piē xià dāo, nà tóu biàn bài. qián liú rèn dé shì fàn yán wèi dào de gù sān láng, míng huàn gù quán wǔ, nǎi gǔn ān xià mǎ, fú qǐ dào: sān láng jiǔ bié, rú hé què zài cǐ chù? gù quán wǔ dào: zì méng dà láng huó mìng zhī ēn, wú mén kě bǔ bào. wén dé huáng cháo bīng dào, yù dài chàng lǜ yì bīng, bǎo hù dì fāng, jiù biàn yǔ dà láng xiāng huì. hòu wén dà láng pò zéi chéng gōng, wèi cháo tíng mìng guān yòu wén dé wǎng yuè zhōu liú guān chá chù xiào yòng. bù cái jù qǐ yán tú èr bǎi yú rén, zhèng yào dào bǐ xiāng xún bāng zhù, hé qī cǐ dì xiāng huì. bù zhī dà láng huí bīng, wèi hé rú cǐ zhī sù?
錢鏐出馬上前觀看，那好漢見了錢鏐，撇下刀，納頭便拜。錢鏐認得是販鹽為盜的顧三郎，名喚顧全武，乃滾鞍下馬，扶起道：「三郎久別，如何卻在此處？」顧全武道：「自蒙大郎活命之恩，無門可補報。聞得黃巢兵到，欲待倡率義兵，保護地方，就便與大郎相會。後聞大郎破賊成功，為朝廷命官；又聞得往越州劉觀察處效用。不才聚起鹽徒二百餘人，正要到彼相尋幫助，何期此地相會。不知大郎回兵，為何如此之速？」

qián liú bǎ liú hàn hóng shì qíng, bèi xì shuō le yī biàn, biàn dào: jīn rì tiān xìng de yù sān láng, zhèng yǒu xiāng fán zhī wài. xiǎo dì suàn dìng liú hàn hóng bì lái zhuī gǎn, yīn cǐ lián yè ér xíng. tā zì shì xiān dá, bù yǐ dǒng cì shǐ wèi yì yòu háng zhōu shì tā jiù zhì, zhuī gǎn bù zháo, bì rán zhí qū háng zhōu, yǔ dǒng jiā suǒ dòu. sān láng lǜ lǐng èr bǎi rén, zàn zhù bái lóng shān xià, dài tā bīng guò, kě xíng zhà jiàng zhī jì. ruò bīng lín háng zhōu, zhǐ kàn xiǎo dì chū bīng yíng dí, sān láng cóng zhōng ér qǐ, hàn hóng kě zhǎn yě. ruò zhǎn le hàn hóng, biàn shì nǐ jìn shēn zhī jiē. xiǎo dì zài dǒng cì shǐ qián yī lì bǎo jiàn, qián chéng wàn lǐ, bù kě yǒu wù. gù quán wǔ dào: dà láng fēn fù, wú yǒu bù yī. liǎng rén xiāng bié, gè zì qù le. zhèng shì:
錢鏐把劉漢宏事情，備細說了一遍，便道：「今日天幸得遇三郎，正有相煩之外。小弟算定劉漢宏必來追趕，因此連夜而行。他自恃先達，不以董刺史為意；又杭州是他舊治，追趕不着，必然直趨杭州，與董家索斗。三郎率領二百人，暫住白龍山下，待他兵過，可行詐降之計。若兵臨杭州，只看小弟出兵迎敵，三郎從中而起，漢宏可斬也。若斬了漢宏，便是你進身之階。小弟在董刺史前一力保薦，前程萬里，不可有誤。」顧全武道：「大郎分付，無有不依。」兩人相別，各自去了。正是：

tài píng chù chù jiē shēng yì, shuāi luàn shí shí jǐn shā jī.
太平處處皆生意，衰亂時時盡殺機。

wǒ zhèng suàn rén rén suàn wǒ, zhàn chǎng néng dé jǐ rén guī?
我正算人人算我，戰場能得幾人歸？

què shuō liú hàn hóng yǐn bīng zhuī dào yuè zhōu jiè kǒu, xiān fēng lù cuì tàn zhī qián liú xīng yè zǒu huí, lái bǐng hàn hóng huí jūn. hàn hóng dà nù dào: qián liú xiǎo zú, wú wèi suǒ wǔ, yǒu hé miàn mù huí jiàn běn zhōu bǎi xìng! háng zhōu wú jiù shí guǎn xiá zhī dì, dǒng chāng wú suǒ jiàn bá, wú jīn qīn zì yǐn bīng dào bǐ, wù yào dǒng chāng shā le qián liú, shū qíng fú zuì, fāng kě shù ráo. bù rán, shì bù wèi rén! dāng xià hē tuì lù cuì, chuán lìng qǐ chéng, xiàng háng zhōu jìn fā.
卻說劉漢宏引兵追到越州界口，先鋒陸萃探知錢鏐星夜走回，來稟漢宏回軍。漢宏大怒道：「錢鏐小卒，吾為所侮，有何面目回見本州百姓！杭州吾舊時管轄之地，董昌吾所薦拔，吾今親自引兵到彼，務要董昌殺了錢鏐，輸情服罪，方可恕饒。不然，誓不為人！」當下喝退陸萃，傳令起程，向杭州進發。

xíng zhì fù yáng bái lóng shān xià, hū rán yī bàng luó shēng, yǒng chū èr bǎi yú rén, yī zì ér bǎi kāi. wèi tóu yī gè hǎo hàn, shǒu zhí dà dāo, shèn shì xiōng yǒng. hàn hóng chī le yī jīng, zhèng yù yíng dí, zhǐ jiàn nà hàn yuē zhù dāo tóu, lì shēng wèn dào: lái jiāng kě shì yuè zhōu liú chá shǐ me? hàn hóng huí yán: zhèng shì. nà hǎo hàn huāng máng piē dāo zài dì, bài fú mǎ qián, dào: xiǎo rén děng hòu jiǔ yǐ. liú hàn hóng wèn qí lái yì, nà hàn dào: xiǎo rén xìng gù, míng quán wǔ, nǎi lín ān xiàn rén shì. yīn fàn mài sī yán, bèi zhōu xiàn fǎng míng qín zhuō, xiǎo rén yī xiàng zài jiāng hú shàng táo mìng. jìn wén tóng huǒ xiōng dì qián liú chū tóu zuò guān, xiǎo rén tè wǎng tóu bèn, hé qī tā dù xián jí néng, guì ér wàng jiàn, bù xiāng róng nà, zhǐ de jiè bái lóng shān quán zhù luò cǎo. zuó rì qián liú dào cǐ jīng guò, xiǎo rén biàn yù shā zhī, zhēng nài shǒu xià zhòng guǎ bù dí, pà bù liǎo shì. wén cǐ rén dé zuì yú chá shǐ, xiǎo rén yuàn wèi qián bù, shǎo xiào quǎn mǎ zhī láo. liú hàn hóng dà xǐ, biàn jiào gù quán wǔ dài le lù cuì zhī zhí, fēn bīng yī qiān qián xíng, lù cuì gǎi zuò hòu shào.
行至富陽白龍山下，忽然一棒鑼聲，湧出二百餘人，一字兒擺開。為頭一個好漢，手執大刀，甚是凶勇。漢宏吃了一驚，正欲迎敵，只見那漢約住刀頭，厲聲問道：「來將可是越州劉察使麼？」漢宏回言：「正是。」那好漢慌忙撇刀在地，拜伏馬前，道：「小人等候久矣。」劉漢宏問其來意，那漢道：「小人姓顧，名全武，乃臨安縣人氏。因販賣私鹽，被州縣訪名擒捉，小人一向在江湖上逃命。近聞同夥兄弟錢鏐出頭做官，小人特往投奔，何期他妒賢嫉能，貴而忘賤，不相容納，只得借白龍山權住落草。昨日錢鏐到此經過，小人便欲殺之，爭奈手下眾寡不敵，怕不了事。聞此人得罪於察使，小人願為前部，少效犬馬之勞。」劉漢宏大喜，便教顧全武代了陸萃之職，分兵一千前行，陸萃改作後哨。

bù yī rì, lái dào háng zhōu chéng xià. cǐ shí qián liú yǐ jiàn guò dǒng chāng, yù zuò zhǔn bèi. wén yuè zhōu bīng yǐ dào, dǒng chāng qīn dào chéng lóu shàng, jiào dào: xià guān yǔ chá shǐ tóng wèi cháo tíng mìng guān, gè shǒu yī fāng, xià guān bìng bù gǎn dé zuì, chá shǐ bù zhī dào cǐ hé shì? liú hàn hóng dà mà dào: nǐ zhè bèi ēn wàng yì zhī zéi, ruò zǎo shí shí wù, zhǎn le qián liú, xiàn chū shǒu jí, miǎn dòng gān gē. dǒng chāng dào: chá shǐ xiū nù, qián liú zì lái gào zuì le. zhǐ jiàn chéng mén kāi chù, yī jūn fēi bēn chū lái, lái jiāng zhèng shì qián liú, zuǒ yǒu zhōng míng, yòu yǒu zhōng liàng, jìng chōng rù dí zhèn, yào ná liú hàn hóng. hàn hóng zhe le máng, jí jiào: xiān fēng hé zài? páng biān yī jiāng yīng shēng dào: xiān fēng zài cǐ! shǒu qǐ dāo luò, zhǎn hàn hóng yú mǎ xià. bǎ dāo yī zhāo, qián liú zhí shā rù zhèn lái, dà hū: jiàng zhě miǎn sǐ! wǔ qiān rén bù zhàn ér jiàng, lù cuì zì wěn ér wáng. zhǎn hàn hóng zhě, nǎi gù quán wǔ yě. zhèng shì:
不一日，來到杭州城下。此時錢鏐已見過董昌，預作準備。聞越州兵已到，董昌親到城樓上，叫道：「下官與察使同為朝廷命官，各守一方，下官並不敢得罪，察使不知到此何事？」劉漢宏大罵道：「你這背恩忘義之賊，若早識時務，斬了錢鏐，獻出首級，免動干戈。」董昌道：「察使休怒，錢鏐自來告罪了。」只見城門開處，一軍飛奔出來，來將正是錢鏐，左有鍾明，右有鍾亮，徑沖入敵陣，要拿劉漢宏。漢宏着了忙，急叫：「先鋒何在？」旁邊一將應聲道：「先鋒在此！」手起刀落，斬漢宏於馬下。把刀一招，錢鏐直殺入陣來，大呼：「降者免死！」五千人不戰而降，陸萃自刎而亡。斬漢宏者，乃顧全武也。正是：

yǒu móu wú yǒng kān zī huà, yǒu yǒng wú móu yì sàng shēng.
有謀無勇堪資畫，有勇無謀易喪生。

bì jìng yǒu móu jiān yǒu yǒng, zhù kàn bǎi zhàn bǎi chéng gōng.
必竟有謀兼有勇，佇看百戰百成功。

dǒng chāng kàn jiàn zhǎn le liú hàn hóng, dà kāi chéng mén shōu jūn. qián liú yǐn gù quán wǔ jiàn le dǒng chāng, dǒng chāng dà xǐ. jí jiāng hàn hóng zuì zhuàng shēn zòu cháo tíng, bìng liè qián liú yǐ xià zhū jiāng gōng cì. nà shí cháo tíng duō shì, bù xiá jiū wèn, nǎi shēng dǒng chāng wèi yuè zhōu guān chá shǐ, jiù dài liú hàn hóng zhī wèi qián liú wèi háng zhōu cì shǐ, jiù dài dǒng chāng zhī wèi zhōng míng zhōng liàng jí gù quán wǔ jù yǒu guān jué. zhōng qǐ jiāng qīn nǚ jià yǔ qián liú wèi fū rén. dǒng chāng yí zhèn yuè zhōu, jiāng háng zhōu ràng yǔ qián liú. qián gōng qián mǔ dōu lái háng zhōu jū zhù, yī mén róng guì, zì bù bì shuō.
董昌看見斬了劉漢宏，大開城門收軍。錢鏐引顧全武見了董昌，董昌大喜。即將漢宏罪狀申奏朝廷，並列錢鏐以下諸將功次。那時朝廷多事，不暇究問，乃升董昌為越州觀察使，就代劉漢宏之位；錢鏐為杭州刺史，就代董昌之位；鍾明、鍾亮及顧全武俱有官爵。鍾起將親女嫁與錢鏐為夫人。董昌移鎮越州，將杭州讓與錢鏐。錢公、錢母都來杭州居住，一門榮貴，自不必說。

què shuō lín ān xiàn yǒu gè nóng mín, zài tiān mù shān xià chú tián, chú qǐ yī piàn xiǎo xiǎo shí bēi, juān dé yǒu zì jǐ xíng. nóng mín bù shí, bǎ yǔ cūn zhōng xué jiū luó píng kàn zhī. luó xué jiū shì tǔ biàn rèn, nǎi shì sì jù chèn yǔ. dào shì: tiān mù shān chuí liǎng rǔ zhǎng, lóng fēi fèng wǔ dào qián táng.
卻說臨安縣有個農民，在天目山下鋤田，鋤起一片小小石碑，鐫得有字幾行。農民不識，把與村中學究羅平看之。羅學究拭土辨認，乃是四句讖語。道是：天目山垂兩乳長，龍飛鳳舞到錢塘。

hǎi mén yī diǎn xùn fēng qǐ, wǔ bǎi nián jiān chū dì wáng.
海門一點巽峰起，五百年間出帝王。

hòu miàn yòu juān jìn guō pú jì sì zì. luó xué jiū yǐ wèi qí huò, liú zài jiā zhōng. cì rì huái le shí bēi, zǒu dào háng zhōu fǔ, xiàn yǔ qián liú cì shǐ, mì chén tiān mìng.
後面又鐫「晉郭璞記」四字。羅學究以為奇貨，留在家中。次日懷了石碑，走到杭州府，獻與錢鏐刺史，密陳天命。

qián liú kàn le dà nù dào: pǐ fū, zào yán qī wǒ, hé dāng zhǎn shǒu! luó xué jiū zài sān kǔ qiú fāng miǎn, hē jiào luàn bàng dǎ chū, qí bēi jiù tíng zhōng huǐ suì. yuán lái qián liú yǐ zhī cǐ shì jí chèn, hé yīng zài zì jǐ shēn shàng, zhǐ kǒng shēng yáng yú wài, gù yì bù xìn, nǎi jiàn tā xīn jī zhōu mì chù.
錢鏐看了大怒道：「匹夫，造言欺我，合當斬首！」羅學究再三苦求方免，喝教亂棒打出，其碑就庭中毀碎。原來錢鏐已知此是吉讖，合應在自己身上，只恐聲揚於外，故意不信，乃見他心機周密處。

zài shuō luó xué jiū bèi dǎ, shēn hèn cì shǐ wú lǐ, hǎo yì fǎn chéng è yì. xīn shēng yī jì, bù ruò jiāng cǐ bēi xiàn yǔ yuè zhōu dǒng guān chá, dìng yǒu hǎo chù. xiǎng cǐ bēi suī rán huǐ suì, shàng kě còu kàn. nǎi sī lù shǒu mén lì zú, zài tíng zhōng shí jiāng chū lái. yuán lái zhǐ pò zuò sān kuài, jiāng zì jī còu hé, yī háo bù sǔn. luó píng xīn zhōng dà xǐ, yī jiù bāo guǒ shí bēi, qǔ lù dào yuè zhōu qù.
再說羅學究被打，深恨刺史無禮，好意反成惡意。心生一計，不若將此碑獻與越州董觀察，定有好處。想此碑雖然毀碎，尚可湊看。乃私賂守門吏卒，在庭中拾將出來。原來只破作三塊，將字跡湊合，一毫不損。羅平心中大喜，依舊包裹石碑，取路到越州去。

xíng le èr rì, lù shàng hū féng yī cù rén, zǎn yōng zhe yī gè shí èr sān suì de hái ér. nà hái zi shǒu zhōng tí zhe yī gè zhú lóng, lóng wài fù zhe bù mù, nèi zhōng yǎng zhe yī zhī xiǎo xiǎo cuì niǎo. luó píng āi shēn shàng qián, wèn qí yuán gù. zhòng rén dào: zhè xiǎo niǎo ér, yòu fēi yīng gē, yòu fēi qú yù, què huì shuō huà. wǒ men yào wèn zhè hái zi mǎi tā wán shuǎ, hái le tā yī guàn zú qián, hái bù kěn. huà shēng wèi jué, zhǐ jiàn nà xiǎo niǎo ér, jiāng tóu diān liǎng diān, lián shēng dào: huáng dì dǒng! huáng dì dǒng! luó píng wèn dào: zhè xiǎo niǎo ér hái shì tiān shēng huì huà? hái shì jiào chéng de? hái zǐ dào: wǒ diē zài xiāng lǐ kǎn chái, tīng dé shù shàng shuō huà, què shì zhè chù shēng. jiāng qī gān qī dé lái, shì tiān shēng huì huà de.
行了二日，路上忽逢一簇人，攢擁着一個十二三歲的孩兒。那孩子手中提着一個竹籠，籠外覆着布幕，內中養着一隻小小翠鳥。羅平挨身上前，問其緣故。眾人道：「這小鳥兒，又非鸚哥，又非鴝鵒，卻會說話。我們要問這孩子買他玩耍，還了他一貫足錢，還不肯。」話聲未絕，只見那小鳥兒，將頭顛兩顛，連聲道：「皇帝董！皇帝董！」羅平問道：「這小鳥兒還是天生會話？還是教成的？」孩子道：「我爹在鄉里砍柴，聽得樹上說話，卻是這畜生。將棲竿棲得來，是天生會話的。」

luó píng dào: wǒ yǔ nǐ liǎng guàn zú qián, mài yǔ wǒ bà. hái zi dé le liǎng guàn qián, huān huān xǐ xǐ de qù le. luó píng zhuō le niǎo lóng, jí jí gǎn lù.
羅平道：「我與你兩貫足錢，賣與我罷。」孩子得了兩貫錢，歡歡喜喜的去了。羅平捉了鳥籠，急急趕路。

bù yī rì, lái dào yuè zhōu, kǒu chēng yǒu jī mì shì yào jiàn chá shǐ. dǒng chāng huàn jìn, píng kāi cóng rén, zhèng yào wèn shí, nà xiǎo niǎo ér yòu zài lóng zhōng jiào dào: huáng dì dǒng! huáng dì dǒng! dǒng chāng dà jīng, wèn dào: cǐ hé niǎo yě? luó píng dào: cǐ niǎo bù zhī míng sè, tiān shēng huì huà, yí hū yuē líng niǎo. yīn yú huái zhōng qǔ chū shí bēi, bèi chén lái lì: zì jìn chū zhì jīn, zhèng hé wǔ bǎi zhī shù. fāng jīn tiān zǐ wēi ruò, táng yùn jiāng zhōng, liáng jìn èr wáng, hù xiāng zhēng shā, tiān xià yīng xióng, jiē yǒu gē jù yī fāng zhī yì.
不一日，來到越州，口稱有機密事要見察使。董昌喚進，屏開從人，正要問時，那小鳥兒又在籠中叫道：「皇帝董！皇帝董！」董昌大驚，問道：「此何鳥也？」羅平道：「此鳥不知名色，天生會話，宜呼曰『靈鳥』。」因於懷中取出石碑，備陳來歷：「自晉初至今，正合五百之數。方今天子微弱，唐運將終，梁晉二王，互相爭殺，天下英雄，皆有割據一方之意。

qián táng yuán shì chá shǐ chuàng yè zhī dì, líng bēi zhī chū, fēi wú yīn yě. kuàng líng niǎo jí xiáng, míng shì tiān mìng. chá shǐ xiān pò huáng cháo, zài zhǎn hàn hóng, wēi míng fāng shèng, yuǎn jìn zhèn sǒng, ruò chéng cǐ jī huì, yòng yuè háng zhī zhòng, jiān bìng liǎng zhè, shàng kě yǐ kuī zhōng yuán, xià yì bù shī wèi sūn zhòng móu yǐ.
錢塘原是察使創業之地，靈碑之出，非無因也。況靈鳥吉祥，明示天命。察使先破黃巢，再斬漢宏，威名方盛，遠近震悚，若乘此機會，用越杭之眾，兼併兩浙，上可以窺中原，下亦不失為孫仲謀矣。」

yuán lái dǒng chāng jiàn tiān xià fēn luàn, jiǔ yǒu tú bà zhī yì, tīng le zhè yī xí huà, dà xǐ dào: zú xià yuǎn lái, dài tiān cì wǒ lì gōng yě. shì chéng zhī rì, jí yǐ běn zhōu guān chá xiāng chóu. yú shì bài luó píng wèi jūn shī, zhāo jí bīng mǎ, yòu yú mín jiān kē liǎn, yǐ chōng liáng xiǎng. mìng qiǎo jiàng zhì jiù jīn sī lóng zi, ān fàng líng niǎo, wài yòng shǔ jǐn wèi yī zhào zhī. yòu xiě mì shū yī fēng, chāi rén sòng dào háng zhōu qián liú, jiào tā mù bīng tīng yòng. qián liú jiàn shū, dà jīng dào: dǒng chāng fǎn yǐ. nǎi mì biǎo zòu cháo tíng, cháo tíng jí bài qián liú wèi sū háng děng zhōu guān chá. yú shì qián liú gèng zào háng chéng, zì qín wàng shān zhì yú fàn pǔ, zhōu wéi qī shí lǐ. zài fèng biǎo wén, jiā zhèn hǎi jūn jié dù shǐ, fēng kāi guó gōng.
原來董昌見天下紛亂，久有圖霸之意，聽了這一席話，大喜道：「足下遠來，殆天賜我立功也。事成之日，即以本州觀察相酬。」於是拜羅平為軍師，招集兵馬，又於民間科斂，以充糧餉。命巧匠制就金絲籠子，安放「靈鳥」，外用蜀錦為衣罩之。又寫密書一封，差人送到杭州錢鏐，教他募兵聽用。錢鏐見書，大驚道：「董昌反矣。」乃密表奏朝廷，朝廷即拜錢鏐為蘇、杭等州觀察。於是錢鏐更造杭城，自秦望山至於范浦，周圍七十里。再奉表聞，加鎮海軍節度使，封開國公。

dǒng chāng wén zhī cháo tíng lěi jiā qián liú guān jué, xīn zhōng dà nù. mà dào: zéi gǒu nú, gǎn mài wú dé guān yé? wú xiān qǔ háng zhōu, yǐ xiè wú hèn. luó píng jiàn dào: qián liú yì zhì wèi zhāng, qiě xīn yīng chǒng mìng, tǎo zhī wú míng. bù ruò zhà chēng cháo mìng, xiān zhèng wáng wèi, rán hòu yǐ zūn lín bēi, píng dìng mù zhōu, guǎng qí bīng shì, jiǎ dào yú háng, yǐ lín hú zhōu, dài qián liú bù cóng, chéng jiān tú zhī, ruò chū bīng xiāng zhù, shì míng gōng bù zhàn ér dé háng zhōu yǐ, yòu hé qiú hū? dǒng chāng yī qí yán, nǎi jiǎ zhuāng cháo tíng zhào mìng, fēng dǒng chāng wèi yuè wáng zhī zhí, shǐ zhuān zhì liǎng zhè zhū lù jūn mǎ, qí zhì shàng dōu huàn le yuè wáng zì hào, yòu jiāng líng bēi jí líng niǎo xuān shì zhōu zhōng bǎi xìng, shǐ zhī tiān yì. mín jiān sān dīng chōu yī, dé bīng wǔ wàn, hào chēng shí wàn, hào hào dàng dàng, shā bēn mù zhōu lái. mù zhōu wú bèi, bèi dǒng chāng gōng pò le. tíng bīng yuè yú, gǎi huàn guān lì. yòu xuǎn dé jīng bīng sān wàn rén, jūn wēi shén shèng, zì wèi tiān xià wú dí, móu chēng yuè dì. zhēng bīng háng zhōu, yù gōng hú zhōu. qián liú dào: yuè bīng zhèng ruì, bù kě dāng yě, bù rú yíng zhī. dài qí bīng dùn hú zhōu, suì chéng qí bì, wú bù shèng yǐ. yú shì xiān qiǎn zhōng míng bēi cí kào shī, xù hòu qīn lǐng wǔ qiān jūn mǎ, yuàn wèi qián bù zì xiào. dǒng chāng dà xǐ. xíng le shù rì, qián liú wěi chēng yǒu jí, zàn liú tú zhōng yǎng bō dǒng chāng gèng bù yí huò, cuī bīng xiān jìn. yǒu shī wèi zhèng:
董昌聞知朝廷累加錢鏐官爵，心中大怒。罵道：「賊狗奴，敢賣吾得官耶？吾先取杭州，以泄吾恨。」羅平諫道：「錢鏐異志未彰，且新膺寵命，討之無名。不若詐稱朝命，先正王位，然後以尊臨卑，平定睦州，廣其兵勢，假道於杭，以臨湖州，待錢鏐不從，乘間圖之，若出兵相助，是明公不戰而得杭州矣，又何求乎？」董昌依其言，乃假裝朝廷詔命，封董昌為越王之職，使專制兩浙諸路軍馬，旗幟上都換了越王字號，又將靈碑及「靈鳥」宣示州中百姓，使知天意。民間三丁抽一，得兵五萬，號稱十萬，浩浩蕩蕩，殺奔睦州來。睦州無備，被董昌攻破了。停兵月余，改換官吏。又選得精兵三萬人，軍威甚盛，自謂天下無敵，謀稱越帝。徵兵杭州，欲攻湖州。錢鏐道：「越兵正銳，不可當也，不如迎之。待其兵頓湖州，遂乘其弊，無不勝矣。」於是先遣鍾明卑詞犒師，續後親領五千軍馬，願為前部自效。董昌大喜。行了數日，錢鏐偽稱有疾，暫留途中養玻董昌更不疑惑，催兵先進。有詩為證：

gōu jiàn dāng nián yù huàn wú, bēi cí hòu lǐ pò gū sū.
勾踐當年欲豢吳，卑辭厚禮破姑蘇。

dǒng chāng bù shí qián liú yì, yóu shì bīng wēi xià tài hú.
董昌不識錢鏐意，猶恃兵威下太湖。

què shuō qián liú dǎ tīng yuè zhōu bīng qù yuǎn, nǎi yǐn bīng ér guī, tiāo xuǎn jīng bīng qiān rén, jiǎ zuò yuè zhōu jūn qí hào, qiǎn gù quán wǔ wèi xiān fēng, lái xí yuè zhōu. yòu fēn fù zhōng míng zhōng liàng gè yǐn jīng bīng wǔ bǎi, qián tún yú háng zhī jìng. fēn fù bù kě wàng dòng, zhí dài dǒng chāng hái jiù yuè zhōu shí jié, bīng cóng cǐ guò, rán hòu zì hòu yǎn xí. tā wú xīn liàn zhàn, bì huò quán shèng. fēn bō yǐ dìng, nǎi duì bīn kè zhōng qǐ dào: shǒu chéng zhī shì, zhuān yǐ xiāng wěi.
卻說錢鏐打聽越州兵去遠，乃引兵而歸，挑選精兵千人，假做越州軍旗號，遣顧全武為先鋒，來襲越州。又分付鍾明、鍾亮各引精兵五百，潛屯餘杭之境。分付不可妄動，直待董昌還救越州時節，兵從此過，然後自後掩襲。他無心戀戰，必獲全勝。分撥已定，乃對賓客鍾起道：「守城之事，專以相委。

yuè zhōu nǎi dǒng zéi cháo xué, wú dāng qīn wǎng guān biàn, ruò cháo xué jì pò, dǒng chāng bì rán shòu shǒu wú yí yǐ. nǎi zì yǐn jīng bīng èr qiān, jiē yīng gù quán wǔ jūn mǎ.
越州乃董賊巢穴，吾當親往觀變，若巢穴既破，董昌必然授首無疑矣。」乃自引精兵二千，接應顧全武軍馬。

què shuō gù quán wǔ dǎ le yuè zhōu bīng qí hào, yí lù bìng wú zǔ ài, zhí dào yuè zhōu chéng xià. zhǐ shuō cuī zǎn gōng chéng huǒ qì, zhuàn kāi chéng mén, gù quán wǔ dà hè dào: dǒng chāng jiàn hào, bèi pàn cháo tíng, qián jié shǐ fèng zhào lái tǎo, dà jūn shí wàn yǐ zài chéng wài yǐ.
卻說顧全武打了越州兵旗號，一路並無阻礙，直到越州城下。只說催趲攻城火器，賺開城門，顧全武大喝道：「董昌僭號，背叛朝廷，錢節使奉詔來討，大軍十萬已在城外矣。」

yuè zhōu chéng zhōng jūn jiāng, dōu bèi dǒng chāng dài qù, liú de dōu shì lǎo ruò, shuí gǎn jù dí? gù quán wǔ jìng rù fǔ zhōng, jiāng wěi shì zǐ dǒng róng jí yī mén lǎo yòu sān bǎi yú rén, jū yú yī shì, fēn bīng shǒu zhī. qià hǎo háng zhōu dà jūn yǐ dào, wén zhī gù quán wǔ dé le chéng chí, zhěng jūn ér rù, qiū háo wú fàn. gù quán wǔ yíng qián liú rù fǔ, chū bǎng ān mín yǐ dìng, xiě shū yī fēng, qiǎn rén wǎng dǒng chāng jūn zhōng tóu dì. shū yuē: liú wén tiān wú èr rì, tǔ wú èr wáng. jīn táng yùn suī shuāi, tiān mìng wèi gǎi. ér zú xià wàng zì jīn dà, jiàn hào chēng bīng, fán wèi táng chén, shuí bù fèn jí? liú pò yú gōng yì, zhé qiǎn fù jiāng gù quán wǔ lǜ bīng tǎo nì.
越州城中軍將，都被董昌帶去，留的都是老弱，誰敢拒敵？顧全武徑入府中，將偽世子董榮及一門老幼三百餘人，拘於一室，分兵守之。恰好杭州大軍已到，聞知顧全武得了城池，整軍而入，秋毫無犯。顧全武迎錢鏐入府，出榜安民已定，寫書一封，遣人往董昌軍中投遞。書曰：鏐聞天無二日，土無二王。今唐運雖衰，天命未改。而足下妄自矜大，僭號稱兵，凡為唐臣，誰不憤疾？鏐迫於公義，輒遣副將顧全武率兵討逆。

bīng shēng suǒ zhì, yuè rén dǎo gē. zú xià quán jiā, jǐn yǐ jiù fù. ruò néng jiàn jī fú zuì, shàng kě quán huó. qǐ zǎo zì cái, yǐ jiù yī jiā zhī mìng.
兵聲所至，越人倒戈。足下全家，盡已就縛。若能見機伏罪，尚可全活。乞早自裁，以救一家之命。

què shuō dǒng chāng gōng dǎ hú zhōu bù xià, zhèng zài zhàng zhōng nà mèn, yòu tīng dé líng niǎo jiào shēng: huáng dì dǒng, huáng dì dǒng! dǒng chāng jiē qǐ jǐn zhào kàn shí, yī gè yǎn huā, bù jiàn líng niǎo, zhǐ jiàn yī gè xiě lín lín de rén tóu, zài jīn sī lóng nèi guà zhe.
卻說董昌攻打湖州不下，正在帳中納悶，又聽得「靈鳥」叫聲：「皇帝董，皇帝董！」董昌揭起錦罩看時，一個眼花，不見「靈鳥」，只見一個血淋淋的人頭，在金絲籠內掛着。

rèn dé shì liú hàn hóng de miàn páng, xià dé hún bù fù tǐ, dà jiào yī shēng, mò rán dǎo dì.
認得是劉漢宏的面龐，嚇得魂不附體，大叫一聲，驀然倒地。

zhòng jiāng jí lái jiù xǐng, dìng jīng bàn shǎng, zài kàn lóng zi nèi, dōu shì diǎn diǎn xuè jī, guǒ rán méi le líng niǎo.
眾將急來救醒，定睛半晌，再看籠子內，都是點點血跡，果然沒了「靈鳥」。

dǒng chāng xīn zhōng dà è, jí zhào luó jūn shī shāng yì, gào zhī qí shì. wèn dào: zhǔ hé jí xiōng? luó píng xīn zhī bù xiáng zhī zhào, bù gǎn zhí yán, nǎi shuō dào: dà yuè dì yè, yīn zhǎn liú hàn hóng ér qǐ, jīn hàn hóng tóu xiàn, cǐ nǎi kè dí zhī zhēng yě. shuō yóu wèi liǎo, bào dào háng zhōu chāi rén xià shū. dǒng chāng chāi kāi kàn shí, zhī dào yuè zhōu yǐ pò, zhè yī jīng fēi xiào luó píng dào: bīng jiā xū xū shí shí, wèi kě jǐn xìn. qián liú tuō bìng huí bīng, bì yǒu yì móu, gù zào yán yǐ shān huò jūn xīn, míng gōng xiū de zì shī zhǔ zhāng. dǒng chāng dào: suī zé zhēn wěi wèi dìng, yì dāng huí jūn, hái gù gēn běn. luó píng jiào jiāng lái shǐ zhǎn qì, kǒng xiè lòu xiāo xī zài jiào chuán lìng, bìng lì gōng chéng, shǐ chéng zhōng bù yí, yè jiān hǎo bàn zǒu lù.
董昌心中大惡，急召羅軍師商議，告知其事。問道：「主何吉凶？」羅平心知不祥之兆，不敢直言，乃說道：「大越帝業，因斬劉漢宏而起，今漢宏頭現，此乃克敵之徵也。」說猶未了，報道杭州差人下書。董昌拆開看時，知道越州已破，這一驚非校羅平道：「兵家虛虛實實，未可盡信。錢鏐託病回兵，必有異謀，故造言以煽惑軍心，明公休得自失主張。」董昌道：「雖則真偽未定，亦當回軍，還顧根本。」羅平叫將來使斬迄，恐泄漏消息；再教傳令，並力攻城，使城中不疑，夜間好辦走路。

shì rì gōng dǎ hú zhōu, zhì wǎn fāng xiē. ái dào èr gēng shí fēn, bá zhài dōu qǐ. xiāo jiāng xuē míng xú fú gè yǐn yī wàn rén mǎ xiān xíng, dǒng chāng zhōng jūn suí hòu jìn fā, què jiāng mù zhōu dài lái de sān wàn jūn mǎ, yǔ luó píng duàn hòu. hú zhōu chéng zhōng jiàn jūn mǎ yǐ tuì, kǒng yǒu guǐ jì, bù gǎn zhuī xí.
是日攻打湖州，至晚方歇。捱到二更時分，拔寨都起。驍將薛明、徐福各引一萬人馬先行，董昌中軍隨後進發，卻將睦州帶來的三萬軍馬，與羅平斷後。湖州城中見軍馬已退，恐有詭計，不敢追襲。

qiě shuō xú xuē èr jiāng yǐn bīng zhòu yè jiān xíng, zǎo dào yú háng shān xià. zhèng yù mái guō zào fàn, hū tīng dé shān āo lǐ lián zhū pào xiǎng, gǔ jiǎo qí míng, zhōng míng zhōng liàng liǎng zhī rén mǎ, zuǒ yòu shā jiāng chū lái. xuē míng jiē zhù zhōng míng sī shā, xú fú jiē zhù zhōng liàng sī shā. xú xuē èr jiāng, suī rán yīng yǒng, zhēng nài jūn xīn huáng huò, dōu wú xīn liàn zhàn, qiě zhòu yè bēn zǒu, jù yǐ pí juàn, zěn dāng hǔ láng bān zhè liǎng zhī shēng lì jūn? zì gǔ dào: bīng lí jiāng bài. xuē míng kàn jiàn jūn wǔ sàn luàn, xīn zhōng zháo máng, cuò shǒu bù dié, bèi zhōng míng zhǎn yú mǎ xià, pāi mǎ lái jiā gōng xú fú. xú fú dí bù dé èr jiāng, yì bèi zhōng liàng zhǎn zhī, zhòng jūn dōu qì jiǎ tóu xiáng. èr zhōng shāng yì dào: yuè bīng qián bù suī bài, dǒng chāng dà jūn suí hòu jí zhì, zhòng guǎ bù dí. bù ruò fēn bīng mái fú, dài qí bīng yǐ guò qù, cóng hòu jī zhī. bǐ zhī qián bù yǒu shī, bì rán xīn máng sī cuàn, rán hòu kě huò quán shèng yǐ.
且說徐、薛二將引兵晝夜兼行，早到餘杭山下。正欲埋鍋造飯，忽聽得山凹里連珠炮響，鼓角齊鳴，鍾明、鍾亮兩枝人馬，左右殺將出來。薛明接住鍾明廝殺，徐福接住鍾亮廝殺。徐、薛二將，雖然英勇，爭奈軍心惶惑，都無心戀戰，且晝夜奔走，俱已疲倦，怎當虎狼般這兩枝生力軍？自古道：「兵離將敗。」薛明看見軍伍散亂，心中着忙，措手不迭，被鍾明斬於馬下，拍馬來夾攻徐福。徐福敵不得二將，亦被鍾亮斬之，眾軍都棄甲投降。二鍾商議道：「越兵前部雖敗，董昌大軍隨後即至，眾寡不敵。不若分兵埋伏，待其兵已過去，從後擊之。彼知前部有失，必然心忙思竄，然後可獲全勝矣。」

dāng xià shāng liáng yǐ dìng, jiāng tóu xiáng jūn zhòng zòng qù, shǐ bào dǒng chāng xiāo xī.
當下商量已定，將投降軍眾縱去，使報董昌消息。

què shuō dǒng chāng dà jūn zhèng xíng zhī jì, zhǐ jiàn bài jūn fēn fēn ér zhì, bào dào: xú xuē èr jiāng, jù yǐ zhèn wáng. dǒng chāng xīn dǎn jù liè, zhǐ de dǒu sǒu jīng shén, huī bīng ér jìn. guò le yú háng shān xià, bù jiàn dí jūn. zhèng zài yí lǜ, zhǐ tīng hòu miàn lián zhū pào xiǎng, liǎng lù fú bīng qí qǐ, zhèng bù zhī duō shǎo rén mǎ. yuè zhōu bīng zhēng xiān táo mìng, zì xiāng róu tà, sǐ zhě bù jì qí shù. zhí bèn le wǔ shí yú lǐ, fāng cái dé tuō. shōu shí bài jūn, sān tíng yòu zhé yī tíng, zhǐ děng luó píng hòu jūn xiāo xī.
卻說董昌大軍正行之際，只見敗軍紛紛而至，報道：「徐、薛二將，俱已陣亡。」董昌心膽俱裂，只得抖擻精神，麾兵而進。過了餘杭山下，不見敵軍。正在疑慮，只聽後面連珠炮響，兩路伏兵齊起，正不知多少人馬。越州兵爭先逃命，自相蹂踏，死者不計其數。直奔了五十餘里，方才得脫。收拾敗軍，三停又折一停，只等羅平後軍消息。

shuí zhī mù zhōu bīng suī rán gēn suí dǒng chāng, xīn zhōng bù shùn. jīn rì jiàn tā huí jūn, jǐ gè bì jiāng shāng yì, shā le luó píng, jiāng shǒu jí xiàng èr zhōng chù nà jiàng, bìng lì lái zhuī dǒng chāng. dǒng chāng wén le cǐ xìn, bù gǎn zǒu háng zhōu dà lù, dǎ kuān zhuǎn dǎ cóng lín ān tóng lú yí lù ér xíng.
誰知睦州兵雖然跟隨董昌，心中不順。今日見他回軍，幾個裨將商議，殺了羅平，將首級向二鍾處納降，並力來追董昌。董昌聞了此信，不敢走杭州大路，打寬轉打從臨安、桐廬一路而行。

zhè lǐ qián liú zǎo yǐ suàn dìng, yù xiān qǔ zhōng qǐ lái shǒu yuè zhōu, zì qǐ bīng huí háng zhōu, děng hòu dǒng chāng. què jiào gù quán wǔ lǐng yī qiān rén mǎ, zài lín ān shān xiǎn chù mái fú, yǐ fáng cuàn yì. dǒng chāng xíng dào lín ān, jūn wú duì wǔ, zhèng dāng pá shān guò xiǎn, què bù dī fáng gù quán wǔ yī zhī jūn chōng chū. dāng xiān gù quán wǔ yī qí mǎ, yī bǎ dāo, héng xíng zhí zhuàng, féng rén biàn shā, dà hē: jiàng zhě miǎn sǐ! jūn shì dōu bài fú yú dì, nà gè bú yào xìng mìng de gǎn lái jiāo fēng. dǒng chāng jiàn shí shì bù hǎo, tuō qù jīn kuī jīn jiǎ, táo wǎng cūn nóng jiā táo nán, bèi cūn zhōng bǎng fù xiàn chū. gù quán wǔ xiǎng dào: yuè bīng suī jiàng, qí shì shén zhòng, pà yǒu bù cè. yī dāo gē le dǒng chāng shǒu jí, yǐ jué yuè bīng zhī yì, zhòng shǎng cūn nóng.
這裡錢鏐早已算定，預先取鍾起來守越州，自起兵回杭州，等候董昌。卻教顧全武領一千人馬，在臨安山險處埋伏，以防竄逸。董昌行到臨安，軍無隊伍，正當爬山過險，卻不提防顧全武一枝軍衝出。當先顧全武一騎馬，一把刀，橫行直撞，逢人便殺，大喝：「降者免死！」軍士都拜伏於地，那個不要性命的敢來交鋒。董昌見時勢不好，脫去金盔金甲，逃往村農家逃難，被村中綁縛獻出。顧全武想道：「越兵雖降，其勢甚眾，怕有不測。」一刀割了董昌首級，以絕越兵之意，重賞村農。

zhèng yù xià zhài xiē xī, hū tīng dé shān āo zhōng gǔ jiǎo zhèn tiān, chén tóu qǐ chù, jūn mǎ wú shù ér lái. gù quán wǔ dào: cǐ bì yuè zhōu jūn hòu duì yě. chuò dāo shàng mǎ, zhǔn bèi yíng dí. mǎ tóu jìn chù, nà biān yōng chū èr yuán dà jiāng, bú shì bié rén, zhèng shì zhōng míng zhōng liàng, wèi zhuī gǎn dǒng chāng dào cǐ. sān rén xià mǎ xiāng jiàn, gè xù gōng xūn. shì wǎn tóng xià zhài yú lín ān dì fāng. cì rì, bá zhài dōu qǐ. xíng le èr rì, zhèng yíng zhe qián liú jūn mǎ. yuán lái qián liú shào tàn dé dǒng chāng dǎ cóng lín ān yuǎn zhuǎn, pà gù quán wǔ bù néng liǎo shì, zì qǐ dà jūn lái jiē yīng. yǐ zhī liǎng lù rén mǎ dōu yǐ chéng gōng, hé bīng huí háng zhōu chéng lái. zhēn gè shì: xǐ zī zī biān qiāo jīn dèng xiǎng, xiào yín yín qí chàng kǎi gē huí.
正欲下寨歇息，忽聽得山凹中鼓角震天，塵頭起處，軍馬無數而來。顧全武道：「此必越州軍後隊也。」綽刀上馬，準備迎敵。馬頭近處，那邊擁出二員大將，不是別人，正是鍾明、鍾亮，為追趕董昌到此。三人下馬相見，各敘功勳。是晚同下寨於臨安地方。次日，拔寨都起。行了二日，正迎着錢鏐軍馬。原來錢鏐哨探得董昌打從臨安遠轉，怕顧全武不能了事，自起大軍來接應。已知兩路人馬都已成功，合兵回杭州城來。真箇是：喜孜孜鞭敲金鐙響，笑吟吟齊唱凱歌回。

gù quán wǔ xiàn dǒng chāng shǒu jí, èr zhōng xiàn xuē míng xú fú luó píng shǒu jí. qián liú chuán lìng, xiàng yuè zhōu jiān zhōng qǔ dǒng chāng jiā shǔ sān bǎi kǒu, jǐn xíng zhū lù, xiě biǎo bào jié. cǐ nǎi táng zhāo zōng huáng dì gān níng sì nián yě.
顧全武獻董昌首級，二鍾獻薛明、徐福、羅平首級。錢鏐傳令，向越州監中取董昌家屬三百口，盡行誅戮，寫表報捷。此乃唐昭宗皇帝乾寧四年也。

nà shí zhōng yuán duō shì, wú yuè dì yuǎn, cháo tíng lì bù néng jí, wén qián liú tǎo pàn chéng gōng, shàng biǎo shēn zòu, dà jiā tàn shǎng, xī yǐ tiě quàn gào mìng, fēng wèi shàng zhù guó péng chéng jùn wáng, jiā zhōng shū lìng. wèi jǐ, jìn fēng yuè wáng, yòu gǎi fēng wú wáng, rùn yuè děng shí sì zhōu dé zhuān fēng bài. cǐ shí qián liú zhì dé yì mǎn, zài háng zhōu qǐ zào wáng fǔ gōng diàn, jí qí zhuàng lì. fù qīn qián gōng yǐ gù, qián mǔ shàng cún, fèng yǎng gōng zhōng, jǐn yī yù shí, zì bù bì shuō. zhōng shì cè fēng wáng fēi zhōng qǐ wèi guó xiāng, tóng lǐ zhèng shì zhōng míng zhōng liàng jí gù quán wǔ jù wèi gè zhōu guān chá shǐ zhī zhí.
那時中原多事，吳越地遠，朝廷力不能及，聞錢鏐討叛成功，上表申奏，大加嘆賞，錫以鐵券誥命，封為上柱國彭城郡王，加中書令。未幾，進封越王，又改封吳王，潤、越等十四州得專封拜。此時錢鏐志得意滿，在杭州起造王府宮殿，極其壯麗。父親錢公已故，錢母尚存，奉養宮中，錦衣玉食，自不必說。鍾氏冊封王妃；鍾起為國相，同理政事；鍾明、鍾亮及顧全武俱為各州觀察使之職。

qí nián dà shuǐ, jiāng cháo zhǎng yì, chéng yuán dōu bèi chōng jī. nǎi dà qǐ rén fū, zhú hàn hǎi táng, lěi yuè bù jiù. qián liú qīn wǎng dū gōng, jiàn jiāng tāo xiōng yǒng, nán yǐ shī gōng.
其年大水，江潮漲溢，城垣都被衝擊。乃大起人夫，築捍海塘，累月不就。錢鏐親往督工，見江濤洶湧，難以施功。

qián liú dà nù, hè dào: hé wù jiāng shén, gǎn nì wú yì! mìng qiáng nǔ shù bǎi, yī qí duì cháo tóu shè qù, bō làng dùn rán liǎn xī. bù yún shù rì, hàn hǎi táng zhú wán, mìng qí mén yuē hòu cháo mén.
錢鏐大怒，喝道：「何物江神，敢逆吾意！」命強弩數百，一齊對潮頭射去，波浪頓然斂息。不勻數日，捍海塘築完，命其門曰「候潮門」。

qián liú tàn dào: wén gǔ rén yǒu yún: fù guì bù guī gù xiāng, rú yī jǐn yè xíng ěr.
錢鏐嘆道：「聞古人有云：富貴不歸故鄉，如衣錦夜行耳。」

nǎi zé rì wǎng lín ān, zhǎn bài zǔ fù fén yíng, yòng tài láo jì xiǎng, jīng qí gǔ chuī, zhèn yào shān gǔ. gǎi lín ān xiàn wèi yī jǐn jūn, shí jìng shān míng wèi yī jǐn shān, yòng jǐn xiù wèi bèi, měng fù shí jìng, shè bīng kān shǒu, bù xǔ rén sī kàn. chū shí suǒ zuò dà shí, fēng wèi yī jǐn shí, dà shù fēng wèi yī jǐn jiāng jūn, yì yòng jǐn xiù zhē chán. fēng yǔ huǐ huài, gèng huàn xīn jǐn. jiù shí suǒ jū zhī dì, hào wèi yī jǐn lǐ, jiàn zào pái fāng. fàn yán de dān ér, yě cái gè jǐn náng tāo zhī, gōng yǎng zài jiù jū táng wū zhī nèi, yǐ shì bù wàng běn zhī yì. shā niú zǎi mǎ, dà pái yán xí, biàn zhào lǐ zhōng gù jiù, bù jū nán fù, dōu lái yàn huì.
乃擇日往臨安，展拜祖父墳塋，用太牢祭享，旌旗鼓吹，振耀山谷。改臨安縣為衣錦軍，石鏡山名為衣錦山，用錦繡為被，蒙覆石鏡，設兵看守，不許人私看。初時所坐大石，封為衣錦石，大樹封為衣錦將軍，亦用錦繡遮纏。風雨毀壞，更換新錦。舊時所居之地，號為衣錦里，建造牌坊。販鹽的擔兒，也裁個錦囊韜之，供養在舊居堂屋之內，以示不忘本之意。殺牛宰馬，大排筵席，遍召里中故舊，不拘男婦，都來宴會。

qí shí yǒu yī lín yù, nián jiǔ shí yú suì, shǒu tí yī hú bái jiǔ, yī pán jiǎo shǔ, yíng zhe qián liú, hē hē dà xiào shuō dào: qián pó liú jīn rì zhí nèn zhǎng jìn, kě xǐ, kě xǐ! zuǒ yòu zhèng yù me hē, qián liú dào: xiū de jīng dòng le tā. huāng máng bài dǎo zài dì, xiè dào: dāng chū ruò fēi wáng pó xiāng jiù, liú cǐ yī mìng, zěn yǒu jīn rì? wáng pó fú qǐ qián liú, jiāng bái jiǔ mǎn zhēn yī ōu sòng dào, qián liú yī yǐn ér jǐn yòu jiāng jiǎo shǔ gōng qù, liú yì dàn zhī. shuō dào: qián pó liú jīn rì yǒu de chī, bù láo wáng pó fèi xīn, lǎo rén jiā hǎo qù zì zài. mìng xiàn lìng bō lǐ zhōng féi tián bǎi mǔ, wèi wáng pó yǎng zhōng zhī zī, wáng pó chēng xiè ér qù. zhǐ jiàn lǐ zhōng nán fù bì jí, jiàn le qián liú mǎng yī yù dài, tiān rén bān zhuāng shù, yī qí xià guì. qián liú fú qǐ, dōu jiào zuò le, qīn zì zhí shāng sòng jiǔ: bā shí suì yǐ shàng zhě yǐn jīn bēi, bǎi suì zhě yǐn yù bēi. nà shí yǐn yù bēi zhě, yě yǒu shí yú rén. qián liú sòng jiǔ bì, zì qǐ gē yuē:
其時有一鄰嫗，年九十餘歲，手提一壺白酒，一盤角黍，迎着錢鏐，呵呵大笑說道：「錢婆留今日直恁長進，可喜，可喜！」左右正欲么喝，錢鏐道：「休得驚動了他。」慌忙拜倒在地，謝道：「當初若非王婆相救，留此一命，怎有今日？」王婆扶起錢鏐，將白酒滿斟一甌送到，錢鏐一飲而盡；又將角黍供去，鏐亦啗之。說道：「錢婆留今日有得吃，不勞王婆費心，老人家好去自在。」命縣令撥里中肥田百畝，為王婆養終之資，王婆稱謝而去。只見里中男婦畢集，見了錢鏐蟒衣玉帶，天人般妝束，一齊下跪。錢鏐扶起，都教坐了，親自執觴送酒：八十歲以上者飲金杯，百歲者飲玉杯。那時飲玉杯者，也有十餘人。錢鏐送酒畢，自起歌曰：

sān jié hái xiāng guà jǐn yī, wú yuè yī wáng sì mǎ guī.
三節還鄉掛錦衣，吳越一王駟馬歸。

tiān míng míng xī ài rì huī, bǎi suì rěn xī huì shí xī
天明明兮愛日揮，百歲荏兮會時希

fù lǎo jiē shì cūn mín, bù jiě qí yì, miàn miàn xiāng qù, dōu bù zuò shēng. qián liú jué tā yì bù huān chàng, nǎi gǎi wèi wú yīn zài gē, gē yuē: nǐ bèi jiàn nóng dǐ huān xǐ, bié shì yì bān zī wèi zi.
父老皆是村民，不解其意，面面相覷，都不做聲。錢鏐覺他意不歡暢，乃改為吳音再歌，歌曰：你輩見儂底歡喜，別是一般滋味子。

zhǎng zài wǒ nóng xīn zǐ lǐ, wǒ nóng duàn bù wàng jì nǐ.
長在我儂心子裡，我儂斷不忘記你。

gē bà, jǔ zuò huān xiào, dōu pāi shǒu qí hé. shì rì jǐn huān ér bà, míng rì yòu huì, rú cǐ sān rì, gè gè yǒu juàn bó shǎng cì. kāi dǔ chǎng de qī hàn lǎo yǐ gù, zhào qí jiā, hòu cì zhī. réng guī háng zhōu.
歌罷，舉座歡笑，都拍手齊和。是日盡歡而罷，明日又會，如此三日，各各有絹帛賞賜。開賭場的戚漢老已故，召其家，厚賜之。仍歸杭州。

hòu táng wáng chán wèi yú liáng, liáng wáng zhū quán zhōng gǎi yuán kāi píng, fēng qián liú wèi wú yuè wáng, xún shòu tiān xià bīng mǎ dōu yuán shuài. qián liú suī shòu wáng fēng, qí shí yǔ huáng dì xíng dòng bù shū, yì bān chū jǐng rù bì, shān hū wàn suì. jù ōu yáng gōng wǔ dài shǐ xù shuō, wú yuè yì céng chēng dì gǎi yuán, zhì jīn háng zhōu gè sì yuàn yǒu tiān bǎo bǎo dà bǎo zhèng děng nián hào, jiē wú yuè suǒ chēng yě.
後唐王禪位於梁，梁王朱全忠改元開平，封錢鏐為吳越王，尋授天下兵馬都元帥。錢鏐雖受王封，其實與皇帝行動不殊，一般出警入蹕，山呼萬歲。據歐陽公《五代史敘》說，吳越亦曾稱帝改元，至今杭州各寺院有天寶、寶大、寶正等年號，皆吳越所稱也。

zì qián liú wáng wú yuè, zhōng shēn wú lín guó qīn rǎo, xiǎng nián bā shí yǒu yī ér zhōng, shì yuē wǔ sù. chuán zi yuán guàn, yuán guàn chuán zi zuǒ, zuǒ chuán dì chù. sòng tài zǔ chén qiáo shòu chán zhī hòu, qián chù lái cháo. dào sòng tài zōng sì wèi, qián chù nà tǔ guī cháo, gǎi fēng dèng wáng. qián shì dú bà wú yuè fán jiǔ shí bā nián, tiān mù shān shí bēi zhī chèn, yīng yú cǐ yǐ.
自錢鏐王吳越，終身無鄰國侵擾，享年八十有一而終，諡曰武肅。傳子元瓘，元瓘傳子佐，佐傳弟俶。宋太祖陳橋受禪之後，錢俶來朝。到宋太宗嗣位，錢俶納土歸朝，改封鄧王。錢氏獨霸吳越凡九十八年，天目山石碑之讖，應於此矣。

hòu rén yǒu shī zàn yún:
後人有詩讚云：

jiāng xiāng běn wú zhǒng, dì wáng zì yǒu zhēn.
將相本無種，帝王自有真。

xī nián yán dào bèi, jīn rì jǐn yī rén.
昔年鹽盜輩，今日錦衣人。

shí jiàn chéng xíng yì, liào shēng jué xiāng shén.
石鑒呈形異，廖生決相神。

xiào tā huáng dì dǒng, bēi chèn wǎng cán shēn.
笑他皇帝董，碑讖枉殘身。