zhī bó shuài zhào hán wèi ér fá fàn zhōng xíng shì, miè zhī. xiū shù nián, shǐ rén qǐng dì yú hán. hán kāng zi yù wù yǔ, duàn guī jiàn yuē: bù kě. fū zhī bó zhī wèi rén yě, hǎo lì ér zhì fù, lái qǐng dì bù yǔ, bì jiā bīng yú hán yǐ. jūn qí yǔ zhī. yǔ zhī bǐ niǔ, yòu jiāng qǐng dì yú tā guó, tā guó bù tīng, bì xiāng zhī yǐ bīng rán zé hán kě yǐ miǎn yú huàn nán, ér dài shì zhī biàn. kāng zǐ yuē: shàn. shǐ shǐ zhě zhì wàn jiā zhī yì yī yú zhī bó. zhī bó shuō, yòu shǐ rén qǐng dì yú wèi, wèi xuān zi yù wù yǔ. zhào jiā jiàn yuē: bǐ qǐng dì yú hán, hán yǔ zhī. qǐng dì yú wèi, wèi fú yǔ, zé shì wèi nèi zì qiáng, ér wài nù zhī bó yě. rán zé qí cuò bīng yú wèi bì yǐ! bù rú yǔ zhī. xuān zǐ yuē: nuò. yīn shǐ rén zhì wàn jiā zhī yì yī yú zhī bó. zhī bó shuō, yòu shǐ rén zhī zhào, qǐng cài gāo láng zhī dì, zhào xiāng zi fú yǔ. zhī bó yīn yīn jié hán wèi, jiāng yǐ fá zhào.
知伯帥趙、韓、魏而伐范中行氏,滅之。休數年,使人請地於韓。韓康子欲勿與,段規諫曰:「不可。夫知伯之為人也,好利而鷙復,來請地不與,必加兵於韓矣。君其與之。與之彼狃,又將請地於他國,他國不聽,必鄉之以兵;然則韓可以免於患難,而待事之變。」康子曰:「善。」使使者致萬家之邑一於知伯。知伯說,又使人請地於魏,魏宣子欲勿與。趙葭諫曰:「彼請地於韓,韓與之。請地於魏,魏弗與,則是魏內自強,而外怒知伯也。然則其錯兵於魏必矣!不如與之。」宣子曰:「諾。」因使人致萬家之邑一於知伯。知伯說,又使人之趙,請蔡、皋狼之地,趙襄子弗與。知伯因陰結韓、魏,將以伐趙。
zhào xiāng zi zhào zhāng mèng tán ér gào zhī yuē: fū zhī bó zhī wèi rén, yáng qīn ér yīn shū, sān shǐ hán wèi, ér guǎ rén fú yǔ yān, qí yí bīng guǎ rén bì yǐ. jīn wú ān jū ér kě? zhāng mèng tán yuē: fū dǒng è ān yú, jiǎn zhǔ zhī cái chén yě, shì zhì jìn yáng, ér yǐn zé xún zhī, qí yú zhèng jiào yóu cún, jūn qí dìng jū jìn yáng. jūn yuē: nuò. nǎi shǐ yán líng shēng jiāng chē qí xiān zhī jìn yáng, jūn yīn cóng zhī. zhì, xíng chéng guō, àn fǔ kù, shì cāng lǐn, zhào zhāng mèng tán yuē: wú chéng guō zhī wán, fǔ kù zú yòng, cāng lǐn shí yǐ, wú shǐ nài hé? zhāng mèng tán yuē: chén wén dǒng zi zhī zhì jìn yáng yě, gōng gōng zhī yuán, jiē yǐ dí hāo shān chǔ qiáng zhī, qí gāo zhì zhàng yú, jūn fā ér yòng zhī. yú shì fā ér shì zhī, qí jiān zé jùn lù zhī jìn bù néng guò yě. jūn yuē: zú yǐ, wú tóng shǎo ruò hé? zhāng mèng tán yuē: chén wén dǒng zi zhī zhì jìn yáng yě, gōng gōng zhī shì, jiē yǐ liàn tóng wèi zhù zhì, qǐng fā ér yòng zhī, zé yǒu yú tóng yǐ. jūn yuē: shàn. hào lìng yǐ dìng, bèi shǒu yǐ jù.
趙襄子召張孟談而告之曰:「夫知伯之為人,陽親而陰疏,三使韓、魏,而寡人弗與焉,其移兵寡人必矣。今吾安居而可?」張孟談曰:「夫董閼安於,簡主之才臣也,世治晉陽,而尹澤循之,其餘政教猶存,君其定居晉陽。」君曰:「諾。」乃使延陵生將車騎先之晉陽,君因從之。至,行城郭,案府庫,視倉廩,召張孟談曰:「吾城郭之完,府庫足用,倉廩實矣,無矢奈何?」張孟談曰:「臣聞董子之治晉陽也,公宮之垣,皆以狄蒿苫楚廧之,其高至丈余,君發而用之。」於是發而試之,其堅則箘簬之勁不能過也。君曰:「足矣,吾銅少若何?」張孟談曰:「臣聞董子之治晉陽也,公宮之室,皆以煉銅為柱質,請發而用之,則有餘銅矣。」君曰:「善。」號令以定,備守以具。
sān guó zhī bīng chéng jìn yáng chéng, suì zhàn. sān yuè bù néng bá, yīn shū jūn ér wéi zhī, jué jìn shuǐ ér guàn zhī. wéi jìn yáng sān nián, chéng zhōng cháo jū ér chù, xuán fǔ ér chuī, cái shí jiāng jǐn, shì zú bìng léi. xiāng zi wèi zhāng mèng tán yuē: liáng shí guì, chéng lì jǐn, shì dài fū bìng, wú bù néng shǒu yǐ. yù yǐ chéng xià, hé rú? zhāng mèng tán yuē: chén wén zhī, wáng bù néng cún, wēi bù néng ān, zé wú wèi guì zhī shì yě. jūn shì cǐ jì, wù fù yán yě. chén qǐng jiàn hán wèi zhī jūn. xiāng zǐ yuē: nuò.
三國之兵乘晉陽城,遂戰。三月不能拔,因舒軍而圍之,決晉水而灌之。圍晉陽三年,城中巢居而處,懸釜而炊,財食將盡,士卒病羸。襄子謂張孟談曰:「糧食匱,城力盡,士大夫病,吾不能守矣。欲以城下,何如?」張孟談曰:「臣聞之,亡不能存,危不能安,則無為貴知士也。君釋此計,勿復言也。臣請見韓、魏之君。」襄子曰:「諾。」
zhāng mèng tán yú shì yīn jiàn hán wèi zhī jūn yuē: chén wén chún wáng zé chǐ hán, jīn zhī bó shuài èr guó zhī jūn fá zhào, zhào jiāng wáng yǐ, wáng zé èr jūn wèi zhī cì yǐ. èr jūn yuē: wǒ zhī qí rán. fū zhī bó wèi rén yě, cū zhōng ér shǎo qīn, wǒ móu wèi suì ér zhī, zé qí huò bì zhì, wèi zhī nài hé? zhāng mèng tán yuē: móu chū èr jūn zhī kǒu, rù chén zhī ěr, rén mò zhī zhī yě. èr jūn jí yǔ zhāng mèng tán yīn yuē sān jūn, yǔ zhī qī rì, yè, qiǎn rù jìn yáng. zhāng mèng tán yǐ bào xiāng zi, xiāng zi zài bài zhī.
張孟談於是陰見韓、魏之君曰:「臣聞唇亡則齒寒,今知伯帥二國之君伐趙,趙將亡矣,亡則二君為之次矣。」二君曰:「我知其然。夫知伯為人也,麁中而少親,我謀未遂而知,則其禍必至,為之奈何?」張孟談曰:「謀出二君之口,入臣之耳,人莫之知也。」二君即與張孟談陰約三軍,與之期日,夜,遣入晉陽。張孟談以報襄子,襄子再拜之。
zhāng mèng tán yīn cháo zhī bó ér chū, yù zhī guò yuán mén zhī wài. zhī guò rù jiàn zhī bó yuē: èr zhǔ dài jiāng yǒu biàn. jūn yuē: hé rú? duì yuē: chén yù zhāng mèng tán yú yuán mén zhī wài, qí zhì jīn, qí xíng gāo. zhī bó yuē: bù rán. wú yǔ èr zhǔ yuē jǐn yǐ, pò zhào sān fēn qí dì, guǎ rén suǒ qīn zhī, bì bù qī yě. zi shì zhī, wù chū yú kǒu. zhī guò chū jiàn èr zhǔ, rù shuō zhī bó yuē: èr zhǔ sè dòng ér yì biàn, bì bèi jūn, bù rú lìng shā zhī. zhī bó yuē: bīng zhù jìn yáng sān nián yǐ, dàn mù dāng bá zhī ér xiǎng qí lì, nǎi yǒu tā xīn? bù kě, zi shèn wù fù yán. zhī guò yuē: bù shā zé suì qīn zhī. zhī bó yuē: qīn zhī nài hé? zhī guò yuē: wèi xuān zi zhī móu chén yuē zhào jiā, kāng zi zhī móu chén yuē duàn guī, shì jiē néng yí qí jūn zhī jì. jūn qí yǔ èr jūn yuē, pò zhào zé fēng èr zi zhě gè wàn jiā zhī xiàn yī, rú shì zé èr zhǔ zhī xīn kě bù biàn, ér jūn dé qí suǒ yù yǐ. zhī bó yuē: pò zhào ér sān fēn qí dì, yòu fēng èr zi zhě gè wàn zhī xiàn yī, zé wú suǒ de zhě shǎo, bù kě. zhī guò jiàn jūn zhī bù yòng yě, yán zhī bù tīng, chū, gèng qí xìng wèi fǔ shì, suì qù bù jiàn.
張孟談因朝知伯而出,遇知過轅門之外。知過入見知伯曰:「二主殆將有變。」君曰:「何如?」對曰:「臣遇張孟談於轅門之外,其志矜,其行高。」知伯曰:「不然。吾與二主約謹矣,破趙三分其地,寡人所親之,必不欺也。子釋之,勿出於口。」知過出見二主,入說知伯曰:「二主色動而意變,必背君,不如令殺之。」知伯曰:「兵箸晉陽三年矣,旦暮當拔之而饗其利,乃有他心?不可,子慎勿復言。」知過曰:「不殺則遂親之。」知伯曰:「親之奈何?」知過曰:「魏宣子之謀臣曰趙葭,康子之謀臣曰段規,是皆能移其君之計。君其與二君約,破趙則封二子者各萬家之縣一,如是則二主之心可不變,而君得其所欲矣。」知伯曰:「破趙而三分其地,又封二子者各萬之縣一,則吾所得者少,不可。」知過見君之不用也,言之不聽,出,更其姓為輔氏,遂去不見。
zhāng mèng tán wén zhī, rù jiàn xiāng zǐ yuē: chén yù zhī guò yú yuán mén zhī wài, qí shì yǒu yí chén zhī xīn, rù jiàn zhī bó, chū gèng qí xìng. jīn mù bù jī, bì hòu zhī yǐ. xiāng zǐ yuē: nuò. shǐ zhāng mèng tán jiàn hán wèi zhī jūn yuē: yè qī shā shǒu dī zhī lì, ér jué shuǐ guàn zhī bó jūn. zhī bó jūn jiù shuǐ ér luàn, hán wèi yì ér jī zhī, xiāng zi jiāng zú fàn qí qián, dà bài zhī bó jūn ér qín zhī bó.
張孟談聞之,入見襄子曰:「臣遇知過於轅門之外,其視有疑臣之心,入見知伯,出更其姓。今暮不擊,必後之矣。」襄子曰:「諾。」使張孟談見韓、魏之君曰:「夜期殺守堤之吏,而決水灌知伯軍。」知伯軍救水而亂,韓、魏翼而擊之,襄子將卒犯其前,大敗知伯軍而禽知伯。
zhī bó shēn sǐ, guó wáng dì fēn, wèi tiān xià xiào, cǐ tān yù wú yàn yě. fū bù tīng zhī guò, yì suǒ yǐ wáng yě. zhī shì jǐn miè, wéi fǔ shì cún yān.
知伯身死,國亡地分,為天下笑,此貪慾無厭也。夫不聽知過,亦所以亡也。知氏盡滅,唯輔氏存焉。