zhēn guān yuán nián, tài zōng wèi shì chén yuē: zì gǔ dì wáng fán yǒu xìng zào, bì xū guì shùn wù qíng. xī dà yǔ záo jiǔ shān, tōng jiǔ jiāng, yòng rén lì jí guǎng, ér wú yuàn dú zhě, wù qíng suǒ yù, ér zhòng suǒ gòng yǒu gù yě. qín shǐ huáng yíng jiàn gōng shì, ér rén duō bàng yì zhě, wèi xùn qí sī yù, bù yǔ zhòng gòng gù yě. zhèn jīn yù zào yī diàn, cái mù yǐ jù, yuǎn xiǎng qín huáng zhī shì, suì bù fù zuò yě. gǔ rén yún: bù zuò wú yì hài yǒu yì. bù jiàn kě yù, shǐ mín xīn bù luàn. gù zhī jiàn kě yù, qí xīn bì luàn yǐ. zhì rú diāo lòu qì wù, zhū yù fú wán, ruò zì qí jiāo shē, zé wēi wáng zhī qī kě lì dài yě. zì wáng gōng yǐ xià, dì zhái chē fú hūn jià sàng zàng, zhǔn pǐn zhì bù hé fú yòng zhě, yí yī qiè jìn duàn. yóu shì èr shí nián jiān, fēng sú jiǎn pǔ, yī wú jǐn xiù, cái bó fù ráo, wú jī hán zhī bì.
貞觀元年，太宗謂侍臣曰：「自古帝王凡有興造，必須貴順物情。昔大禹鑿九山，通九江，用人力極廣，而無怨讟者，物情所欲，而眾所共有故也。秦始皇營建宮室，而人多謗議者，為徇其私慾，不與眾共故也。朕今欲造一殿，材木已具，遠想秦皇之事，遂不復作也。古人云：『不作無益害有益。』『不見可欲，使民心不亂。』固知見可欲，其心必亂矣。至如雕鏤器物，珠玉服玩，若恣其驕奢，則危亡之期可立待也。自王公以下，第宅、車服、婚嫁、喪葬，准品秩不合服用者，宜一切禁斷。」由是二十年間，風俗簡樸，衣無錦繡，財帛富饒，無饑寒之弊。

zhēn guān èr nián, gōng qīng zòu yuē: yī lǐ, jì xià zhī yuè, kě yǐ jū tái xiè. jīn xià shǔ wèi tuì, qiū lín fāng shǐ, gōng zhōng bēi shī, qǐng yíng yī gé yǐ jū zhī. tài zōng yuē: zhèn yǒu qì jí, qǐ yí xià shī? ruò suì lái qǐng, mí fèi liáng duō. xī hàn wén jiāng qǐ lù tái, ér xī shí jiā zhī chǎn, zhèn dé bù dǎi yú hàn dì, ér suǒ fèi guò zhī, qǐ wèi rén fù mǔ zhī dào yě? gù qǐng zhì yú zài sān, jìng bù xǔ.
貞觀二年，公卿奏曰：「依《禮》，季夏之月，可以居台榭。今夏暑未退，秋霖方始，宮中卑濕，請營一閣以居之。」太宗曰：「朕有氣疾，豈宜下濕？若遂來請，糜費良多。昔漢文將起露台，而惜十家之產，朕德不逮於漢帝，而所費過之，豈為人父母之道也？」固請至於再三，竟不許。

zhēn guān sì nián, tài zōng wèi shì chén yuē: chóng shì gōng yǔ, yóu shǎng chí tái, dì wáng zhī suǒ yù, bǎi xìng zhī suǒ bù yù. dì wáng suǒ yù zhě fàng yì, bǎi xìng suǒ bù yù zhě láo bì. kǒng zǐ yún: yǒu yī yán kě yǐ zhōng shēn xíng zhī zhě, qí shù hū! yǐ suǒ bù yù, wù shī yú rén. láo bì zhī shì, chéng bù kě shī yú bǎi xìng. zhèn zūn wèi dì wáng, fù yǒu sì hǎi, měi shì yóu jǐ, chéng néng zì jié, ruò bǎi xìng bù yù, bì néng shùn qí qíng yě. wèi zhēng yuē: bì xià běn lián bǎi xìng, měi jié jǐ yǐ shùn rén. chén wén yǐ yù cóng rén zhě chāng, yǐ rén lè jǐ zhě wáng. suí yáng dì zhì zài wú yàn, wéi hǎo shē chǐ, suǒ sī měi yǒu gòng fèng yíng zào, xiǎo bù chēng yì, zé yǒu jùn fá yán xíng. shàng zhī suǒ hǎo, xià bì yǒu shèn, jìng wèi wú xiàn, suì zhì miè wáng. cǐ fēi shū jí suǒ chuán, yì bì xià mù suǒ qīn jiàn. wèi qí wú dào, gù tiān mìng bì xià dài zhī. bì xià ruò yǐ wèi zú, jīn rì bù chì zú yǐ ruò yǐ wèi bù zú, gèng wàn bèi guò cǐ, yì bù zú. tài zōng yuē: gōng suǒ zòu duì shén shàn. fēi gōng, zhèn ān dé wén cǐ yán?
貞觀四年，太宗謂侍臣曰：「崇飾宮宇，游賞池台，帝王之所欲，百姓之所不欲。帝王所欲者放逸，百姓所不欲者勞弊。孔子云：『有一言可以終身行之者，其恕乎！已所不欲，勿施於人。』勞弊之事，誠不可施於百姓。朕尊為帝王，富有四海，每事由己，誠能自節，若百姓不欲，必能順其情也。」魏徵曰：「陛下本憐百姓，每節己以順人。臣聞『以欲從人者昌，以人樂己者亡。』隋煬帝志在無厭，惟好奢侈，所司每有供奉營造，小不稱意，則有峻罰嚴刑。上之所好，下必有甚，競為無限，遂至滅亡。此非書籍所傳，亦陛下目所親見。為其無道，故天命陛下代之。陛下若以為足， 今日不啻足矣； 若以為不足，更萬倍過此，亦不足。」太宗曰：「公所奏對甚善。非公，朕安得聞此言？」

zhēn guān shí liù nián, tài zōng wèi shì chén yuē: zhèn jìn dú liú cōng chuán, cōng jiāng wèi liú hòu qǐ yí diàn, tíng wèi chén yuán dá qiè jiàn, cōng dà nù, mìng zhǎn zhī. liú hòu shǒu shū qǐ qǐng, cí qíng shén qiè, cōng nù nǎi jiě, ér shén kuì zhī. rén zhī dú shū, yù guǎng wén jiàn yǐ zì yì ěr, zhèn jiàn cǐ shì, kě yǐ wèi shēn jiè. bǐ zhě yù zào yī diàn, réng gòu zhòng gé, jīn yú lán tián cǎi mù, bìng yǐ bèi jù, yuǎn xiǎng cōng shì, sī zuò suì zhǐ.
貞觀十六年，太宗謂侍臣曰：「朕近讀《劉聰傳》，聰將為劉後起儀殿，廷尉陳元達切諫，聰大怒，命斬之。劉後手疏啟請，辭情甚切，聰怒乃解，而甚愧之。人之讀書，欲廣聞見以自益耳，朕見此事，可以為深誡。比者欲造一殿，仍構重閣，今於藍田采木，並已備具，遠想聰事，斯作遂止。」

zhēn guān shí yī nián, zhào yuē: zhèn wén sǐ zhě zhōng yě, yù wù zhī fǎn zhēn yě zàng zhě cáng yě, yù lìng rén zhī bù dé jiàn yě. shàng gǔ chuí fēng, wèi wén yú fēng shù hòu shì yí zé, nǎi bèi yú guān guǒ. jī jiàn chǐ zhě, fēi ài qí hòu fèi měi jiǎn báo zhě, shí guì qí wú wēi. shì yǐ táng yáo, shèng dì yě, gǔ lín yǒu tōng shù zhī shuō qín mù, míng jūn yě, tuó quán wú qiū lǒng zhī chù. zhòng ní, xiào zǐ yě, fáng mù bù fén yán líng, cí fù yě, yíng bó kě yǐn. sī jiē huái wú qióng zhī lǜ, chéng dú jué zhī míng, nǎi biàn tǐ yú jiǔ quán, fēi xùn míng yú bǎi dài yě. jì hū hé lǘ wéi lǐ, zhū yù wèi fú yàn shǐ huáng wú dù, shuǐ yín wèi jiāng hǎi jì sūn shàn lǔ, liǎn yǐ yú fán huán tuí zhuān sòng, zàng yǐ shí guǒ, mò bù yīn duō cáng yǐ sù huò, yóu yǒu lì ér zhāo rǔ. xuán lú jì fā, zhì fén rú yú yè tái huáng cháng zài kāi, tóng bào hái yú zhōng yě. xiáng sī nǎng shì, qǐ bù bēi zāi? yóu cǐ guān zhī, shē chǐ zhě kě yǐ wèi jiè, jié jiǎn zhě kě yǐ wèi shī yǐ. zhèn jū sì hǎi zhī zūn, chéng bǎi wáng zhī bì, wèi míng sī huà, zhōng xiāo zhàn tì. suī sòng wǎng zhī diǎn xiáng zhū yí zhì, shī lǐ zhī jìn zhe zài xíng shū, ér xūn qī zhī jiā duō liú dùn yú xí sú, lǘ yán zhī nèi huò chǐ mí ér shāng fēng, yǐ hòu zàng wèi fèng zhōng, yǐ gāo fén wèi xíng xiào, suì shǐ yī qīn guān guǒ jí diāo kè zhī huá, líng ér míng qì qióng jīn yù zhī shì. fù zhě yuè fǎ dù yǐ xiāng shàng, pín zhě pò zī chǎn ér bù dǎi, tú shāng jiào yì, wú yì quán rǎng, wèi hài jì shēn, yí wèi chéng gé. qí wáng gōng yǐ xià, yuán jí lí shù, zì jīn yǐ hòu, sòng zàng zhī jù yǒu bù yī lìng shì zhě, yǎng zhōu fǔ xiàn guān míng jiā jiǎn chá, suí zhuàng kē zuì. zài jīng wǔ pǐn yǐ shàng jí xūn qī jiā, réng lù zòu wén.
貞觀十一年，詔曰：「朕聞死者終也，欲物之反真也；葬者藏也，欲令人之不得見也。上古垂風，未聞於封樹；後世貽則，乃備於棺槨。譏僭侈者，非愛其厚費；美儉薄者，實貴其無危。是以唐堯，聖帝也，谷林有通樹之說；秦穆，明君也，橐泉無丘隴之處。仲尼，孝子也，防墓不墳；延陵，慈父也，嬴、博可隱。斯皆懷無窮之慮，成獨決之明，乃便體於九泉，非徇名於百代也。洎乎闔閭違禮，珠玉為鳧雁；始皇無度，水銀為江海；季孫擅魯，斂以璵璠；桓魋專宋，葬以石槨，莫不因多藏以速禍，由有利而招辱。玄廬既發，致焚如於夜台；黃腸再開，同暴骸於中野。詳思曩事，豈不悲哉？由此觀之，奢侈者可以為戒，節儉者可以為師矣。朕居四海之尊，承百王之弊，未明思化，中宵戰惕。雖送往之典詳諸儀制，失禮之禁著在刑書，而勛戚之家多流遁於習俗，閭閻之內或侈靡而傷風，以厚葬為奉終，以高墳為行孝，遂使衣衾棺槨極雕刻之華，靈輀冥器窮金玉之飾。富者越法度以相尚，貧者破資產而不逮，徒傷教義，無益泉壤，為害既深，宜為懲革。其王公以下，爰及黎庶，自今以後，送葬之具有不依令式者，仰州府縣官明加檢察，隨狀科罪。在京五品以上及勛戚家，仍錄奏聞。」

cén wén běn wèi zhōng shū lìng, zhái bēi shī, wú wéi zhàng zhī shì. yǒu quàn qí yíng chǎn yè zhě, wén běn tàn yuē: wú běn hàn nán yī bù yī ěr, jìng wú hàn mǎ zhī láo, tú yǐ wén mò zhì wèi zhōng shū lìng, sī yì jí yǐ. hé fèng lù zhī zhòng, wèi jù yǐ duō, gèng dé yán chǎn yè hū? yán zhě tàn xī ér tuì.
岑文本為中書令，宅卑濕，無帷帳之飾。有勸其營產業者，文本嘆曰：「吾本漢南一布衣耳，竟無汗馬之勞，徒以文墨致位中書令，斯亦極矣。荷俸祿之重，為懼已多，更得言產業乎？」言者嘆息而退。

hù bù shàng shū dài zhòu zú, tài zōng yǐ qí jū zhái bì lòu, jì xiǎng wú suǒ, lìng yǒu sī tè wèi zhī zào miào.
戶部尚書戴胄卒，太宗以其居宅弊陋，祭享無所，令有司特為之造廟。

wēn yàn bó wèi shàng shū yòu pú shè, jiā pín wú zhèng qǐn, jí hōng, bìn yú páng shì. tài zōng wén ér jiē tàn, jù mìng suǒ sī wèi zào, dāng hòu jiā fù zèng.
溫彥博為尚書右僕射，家貧無正寢，及薨，殯於旁室。太宗聞而嗟嘆，遽命所司為造，當厚加賻贈。

wèi zhēng zhái nèi, xiān wú zhèng táng. jí yù jí, tài zōng shí yù zào xiǎo diàn, ér chuò qí cái wèi zhēng yíng gòu, wǔ rì ér jiù. qiǎn zhōng shǐ sù rù bù bèi ér cì zhī, yǐ suì qí suǒ shàng.
魏徵宅內，先無正堂。及遇疾，太宗時欲造小殿，而輟其材為征營構，五日而就。遣中使素褥布被而賜之，以遂其所尚。