66 hú zhì zhì guān wáng jìng yī shì fù wèi hú zhì, chū zhào wèi dōng jùn dùn qiū lìng. xiàn mín guō zhèng tōng yú cóng mèi, shā qí fū chéng tā, jùn lì féng liàng xì yù wèi zhèng. zhèng yǔ mèi jiē nài lüè yǐn dǐ, liàng bù shèng tòng, zì wū, dāng fǎn qí zuì. zhì zhì guān, chá qí qíng sè, gèng xiáng qí shì, jiǎn yàn jù fú. chū wèi zhì běn chuán. jiù jí bù zài.
66、胡質至官(王靖一事附)魏胡質，初召為東郡頓邱令。縣民郭政通於從妹，殺其夫程他，郡吏馮諒系獄為證。政與妹皆耐掠隱抵，諒不勝痛，自誣，當反其罪。質至官，察其情色，更詳其事，檢驗俱服。出魏志本傳。舊集不載。

àn: cǐ gài chū chá qí sè, yǐ jiàn qí qíng, nǎi gèng xiáng qí běn mò, ér yàn hé yǐ shì, yàn zhèng yǐ wù, yú shì qíng jì lù yǐ, cí bì qióng yǐ, ān dé bù fú hū.
按：此蓋初察其色，已見其情，乃更詳其本末，而驗核以事，驗證以物，於是情既露矣，辭必窮矣，安得不服乎。

wáng jìng shǎo qīng tí diǎn hé dōng xíng yù shí, lù zhōu zhǎng zi zéi shā rén bù huò, xiàn xiè shí shù, lüè zhì wú zhuàng, jiē shì qù. jìng shì qí dú, yuē: cǐ zhēn zéi yě. jiào lì qū zhé xùn qiú, guǒ fú zuì. jìng, xī níng sì nián zhōng yú tài cháng shǎo qīng dù zhī fù shǐ. jiàn běn chuán.
王靖少卿提點河東刑獄時，潞州長子賊殺人不獲，縣械十數，掠治無狀，皆釋去。靖視其牘，曰：「此真賊也。」教吏曲折訊囚，果服罪。靖，熙寧四年終於太常少卿、度支副使。見本傳。

shì yì nài lüè yǐn dǐ zhě yě. qí néng shǐ zhī fú zuì, hé zāi? gài chá qí kuǎn cí, ér jiàn qí běn qíng, yǐ shí qí wèi zhēn zéi yǐ. yú shì qū zhé jié wèn, gōng qí suǒ dǐ, zhōng qí suǒ yǐn, cí qióng qíng dé, shì zì qū fú, sī bù dài yú lüè zhì yě. rán zé jū qíng zhī shù, huò xiān yǐ qí sè chá zhī, huò xiān yǐ qí cí chá zhī, fēi fù yuān bèi wū shěn yǐ, nǎi jiǎn shì yàn wù, ér qū zhé xùn zhī, wèi yǒu bù dé qí qíng zhě yě.
是亦耐掠隱抵者也。其能使之服罪，何哉？蓋察其款辭，而見其本情，已識其為真賊矣。於是曲折詰問，攻其所抵，中其所隱，辭窮情得，勢自屈服，斯不待於掠治也。然則鞫情之術，或先以其色察之，或先以其辭察之，非負冤被誣審矣，乃檢事驗物，而曲折訊之，未有不得其情者也。

67 sī mǎ qí jué qiú wáng jì yī shì fù wèi sī mǎ qí wèi chén liú xiāng shí, liáng jùn yǒu xì qiú, duō suǒ lián jí, shù suì bù jué. zhào shū xǐ yù yú qí shǔ xiàn. xiàn qǐng yù zhì láo jù, qí yuē: jīn qiú yǒu shù shí, jì qiǎo zhà nán fú, qiě yǐ juàn chǔ dú, qí qíng yì jiàn. qǐ dāng fù jiǔ chù líng yǔ yé! jí qiú zhì, jié zhī, jiē mò gǎn nì zhà, yī zhāo jué jìng. chū wèi zhì sī mǎ zhī chuán. qí, qí zi yě. jiù jí bù zài.
67、司馬岐決囚(王濟一事附)魏司馬岐為陳留相時，梁郡有繫囚，多所連及，數歲不決。詔書徙獄於岐屬縣。縣請豫治牢具，岐曰：「今囚有數十，既巧詐難符，且已倦楚毒，其情易見。豈當復久處囹圄耶！」及囚至，詰之，皆莫敢匿詐，一朝決竟。出魏志司馬芝傳。岐，其子也。舊集不載。

àn: wáng jì láng zhōng, chū wèi zhāng zhōu lóng xī zhǔ bù shí, tīng zhōu yǐ yín yě shì qǐ sòng, yú shí nián bù jué, lián dǎi shù bǎi rén. zhuǎn yùn shǐ mìng jì jū zhī, cái qī rì, jǐn dé qí qíng, cóng zuò zhě shù rén ér yǐ. jì, dà zhōng xiáng fú sì nián zhōng yú xíng bù láng zhōng, zhī hóng zhōu. jiàn běn chuán.
按：王濟郎中，初為漳州龍溪主簿時，汀州以銀冶事起訟，逾十年不決，連逮數百人。轉運使命濟鞫之，裁七日，盡得其情，從坐者數人而已。濟，大中祥符四年終於刑部郎中，知洪州。見本傳。

cǐ èr shì xiāng lèi yǐ. fū qiú yǒu shù shí, qiǎo zhà nán fú, gǒu néng jiǎn hé yàn zhèng, yì hé zhì jìn zhě shù suì yuǎn zhě shí nián bù néng jué yé? shì jiē guān lì bù kěn jǐn xīn ér rán yě. qí yú liáng jùn zhī qiú yī zhāo jué jìng, jì yú tīng zhōu zhī sòng qī rì dé qíng, suī yún sì juàn chǔ dú, qí qíng yì jiàn, ruò fēi jǐn xīn tuī shì, qǐ néng rú shì zhī mǐn yé?
此二事相類矣。夫囚有數十，巧詐難符，苟能檢核驗證，亦何至近者數歲、遠者十年不能決耶？是皆官吏不肯盡心而然也。岐於梁郡之囚一朝決竟，濟於汀州之訟七日得情，雖雲巳倦楚毒，其情易見，若非盡心推事，豈能如是之敏耶？

68 chén biǎo pò xiè fù qí yī shì fù wú chén biǎo, yǐ fù sǐ dí chǎng, zhuó yòng wèi jiāng. shí yǒu dào guān wù zhě, yí wú nán shì shī míng. míng sù zhuàng hàn, shōu kǎo jí dú, qí sǐ wú cí, tíng wèi yǐ wén. sūn quán yǐ biǎo néng dé jiàn ér zhī xīn, zhào yǐ míng fù biǎo, shǐ zì yǐ yì qiú qí qíng shí. biǎo pò xiè mù yù, yì qí yī fú, hòu shè jiǔ shí, huān yǐ yòu zhī. míng nǎi shǒu fú, jù liè zhī dǎng. biǎo yǐ zhuàng wén, quán qí zhī, yù quán qí míng, tè wèi shè míng, zhū lù qí dǎng. míng gǎn biǎo biàn xíng, suì chéng jiàn jiāng, zhì wèi jiāng jūn. jiù chū wú zhì chén wǔ chuán. biǎo, qí zi yě.
68、陳表破械(傅岐一事附)吳陳表，以父死敵場，擢用為將。時有盜官物者，疑無難士施明。明素壯悍，收考極毒，俟死無辭，廷尉以聞。孫權以表能得健兒之心，詔以明付表，使自以意求其情實。表破械沐浴，易其衣服，厚設酒食，歡以誘之。明乃首服，具列支黨。表以狀聞，權奇之，欲全其名，特為赦明，誅戮其黨。明感表變行，遂成健將，致位將軍。舊出吳志陳武傳。表，其子也。

àn: liáng fù qí, wèi xīn ān jùn shǐ xīn lìng. xiàn rén yǒu yīn dòu xiāng ōu ér sǐ zhě, sǐ jiā sù jùn, jùn lù qí chóu rén, kǎo lüè bèi zhì, zhōng bù yǐn jiù. nǎi yí yù yú xiàn, qí jí lìng tuō xiè, yǐ hé yán wèn zhī, qiú biàn shǒu fú. chū nán shǐ fù yǎn chuán. qí, qí sūn yě. jiù jí bù zài. cǐ yì huān yǐ yòu zhī zhě yě.
按：梁傅岐，為新安郡始新令。縣人有因斗相毆而死者，死家訴郡，郡錄其仇人，考掠備至，終不引咎。乃移獄於縣，岐即令脫械，以和言問之，囚便首服。出南史傅琰傳。岐，其孫也。舊集不載。此亦歡以誘之者也。

69 sòng wén dì zhèng jī sòng wén dì yuán jiā èr shí èr nián, kǒng xī xiān yǔ xú zhàn zhī xǔ yào xiè zōng fàn yè móu lì péng chéng wáng yì kāng, zhàn zhī shàng biǎo gào zhuàng, zhào shōu zōng děng, bìng jiē kuǎn fú, wéi yè bù shǒu. pín zhào qióng jié, yè yán: xī xiān gǒu wū yǐn chén. wén dì lìng yǐ yè suǒ zào jí gǎi dìng chù fēn fú xí shū shū mò jī shì zhī, nǎi yǐn zuì. chū nán shǐ fàn tài chuán. yè, qí zi yě. jiù jí bù zài.
69、宋文帝證跡宋文帝元嘉二十二年，孔熙先與徐湛之、許耀、謝綜、范曄謀立彭城王義康，湛之上表告狀，詔收綜等，並皆款服，唯曄不首。頻詔窮詰，曄言：「熙先苟誣引臣。」文帝令以曄所造及改定處分、符檄、書疏墨跡示之，乃引罪。出南史范泰傳。曄，其子也。舊集不載。

70 cuī áng hé cí běi qí cuī áng wèi dù zhī shàng shū shí, yǒu yáo cáng xiǎo lì, yīn nèi chén tóu shū gào shì, yòu bié yǒu fēi shū gào shì zhě, bìng fù áng qióng jiǎn. áng yán xiào jiān, xián dé qí qíng, gào zhě cí qióng, bìng yǐn wū zhuàng. yú shì fēi shū suì jué. chū běi shǐ cuī tǐng chuán. áng, qí sūn yě. jiù jí bù zài.
70、崔昂核辭北齊崔昂為度支尚書時，有餚藏小吏，因內臣投書告事，又別有飛書告事者，並付昂窮檢。昂言笑間，鹹得其情，告者辭窮，並引誣狀。於是飛書遂絕。出北史崔挺傳。昂，其孫也。舊集不載。

àn: jū qíng zhī shù, yǒu zhèng zhī yǐ qí jī zhě, sòng wén shì yě yǒu hé zhī yǐ qí cí zhě, cuī áng shì yě. áng yú jū qíng, kě wèi jīng mǐn, rán yì bù guò jǐn xīn yán jiū yǐ pán jié, shǐ zhī cí qióng, zé qí qíng dé yǐ. wū gào zhī huò, lài cǐ ér jué, qí wèi gōng lì bù yì pǔ zāi.
按：鞫情之術，有證之以其跡者，宋文是也；有核之以其辭者，崔昂是也。昂於鞫情，可謂精敏，然亦不過盡心研究以盤詰，使之辭窮，則其情得矣。誣告之禍，賴此而絕，其為功利不亦溥哉。

71 wáng jǐng tuī jiān táng zhēn guān zhōng, zuǒ chéng lǐ xíng lián dì xíng quán qián qī zǐ zhōng, zhēng qí hòu mǔ, suì yǔ qián cáng, yún chì zhuī rù nèi. xíng lián bù zhī, nǎi yǐ zhuàng wén, cháo tíng tuī jié shén jí. hòu mǔ zhà yǐ lǐng jīn lēi xiàng wò jiē zhōng, zhǎng ān wèi jié zhī, yún: yǒu rén zhà xuān chì huàn qù, yī zǐ páo rén jiàn liú shù sù, bù zhī xìng míng, yīn lēi sòng jiē zhōng. xiàn wèi wáng jǐng lìng bìng qí zi yǐn jiù fáng tuī wèn, bù fú. jǐng xiān lìng yī xū fú yú àn xià, yòu lìng yī xū zǒu bào yún: zhǎng shǐ huàn. jǐng cāng huáng suǒ fáng mén qù. yú shì mǔ zǐ xiāng wèi yuē: bì bù dé chéng. fù yǒu sī mì zhī yǔ. jǐng zhì kāi mén, àn xià zhī rén yì chū, mǔ zǐ dà jīng, bìng fú qí zuì. jiù bù zháo chū chù.
71、王璥推奸唐貞觀中，左丞李行廉弟行詮前妻子忠，烝其後母，遂與潛藏，雲「敕追入內」。行廉不知，乃以狀聞，朝廷推詰甚急。後母詐以領巾勒項臥街中，長安尉詰之，云：「有人詐宣敕喚去，一紫袍人見留數宿，不知姓名，因勒送街中。」縣尉王璥令並其子引就房推問，不服。璥先令一胥伏於案下，又令一胥走報云：「長史喚。」璥倉皇鎖房門去。於是母子相謂曰：「必不得承。」復有私密之語。璥至開門，案下之人亦出，母子大驚，並服其罪。舊不着出處。

72 chén shū zhì tóng chén shū dōu guān chū wèi xuān zhōu jīng dé lìng shí, fán chāng yǒu dà xìng shā rén, zhōu xiàn bù néng zhèng qí zuì, jiān sī xǐ qí yù shǔ shū. nǎi yàn zhì tóng kè, jǐn dé qí yǐn fú, shā rén zhě lùn sǐ. rén yǐ wèi jǐn qí qíng. jiàn céng gǒng shè rén suǒ zhuàn mù zhì.
72、陳樞治僮陳樞都官初為宣州旌德令時，繁昌有大姓殺人，州縣不能正其罪，監司徙其獄屬樞。乃驗治僮客，盡得其隱伏，殺人者論死。人以為盡其情。見曾鞏舍人所撰墓誌。

àn: jū qíng zhī shù, yǒu zhèng, yǒu jué. zhèng yǐ hé zhī, chén shū shì yě. jué yǐ tī zhī, wáng jǐng shì yě. shù gǒu jīng yān, qíng bì děi yǐ. shì kǎo lüè zhě, nǎi wú shù yě.
按：鞫情之術，有正，有譎。正以核之，陳樞是也。譎以擿之，王璥是也。術苟精焉，情必得矣。恃考掠者，乃無術也。

73 gé yuán yǒu shǒu gé yuán láng zhōng, chū wèi hóng zhōu zuǒ sī lǐ cān jūn. zhōu jiāng zhī shēng yǔ yì mǔ xiōng ōu rén, ér shēng shā rén. zhōu jiāng wèi yuán yuē: liǎng rén zhě jiē wú shēng, ér shā rén zhě nǎi qí xiōng yě, wǒ zhī zhī. bǐ dà xìng yě, wú wèi yǒu sī suǒ wù. bù rán, cǐ yù jiāng bì fù yě! yuán hé bù wèi biàn. jiàn wáng ān shí chéng xiàng suǒ zhuàn mù zhì.
73、葛源有守葛源郎中，初為洪州左司理參軍。州將之甥與異母兄毆人，而甥殺人。州將謂源曰：「兩人者皆吾甥，而殺人者乃其兄也，我知之。彼大姓也，無為有司所誤。不然，此獄將必覆也！」源劾不為變。見王安石丞相所撰墓誌。

àn: qíng fēi nán jū yě, huò biàn qí qíng, zé rú zhī hé? yuán zhī yǒu shǒu, yǔ zhào zhǐ suǒ wèi guān wàng chén shù ér róng xīn zhě yì yǐ, liáng kě jiā yě.
按：情非難鞫也，或變其情，則如之何？源之有守，與詔指所謂「觀望臣庶而容心者」異矣，良可嘉也。

74 sī mǎ xuān zhàng zú sī mǎ xuān jià bù wèi huá zhōu sī lǐ cān jūn shí, yǒu xiāo qí zú shí yú, fàn zuì móu wáng qù. jiān yā bǔ huò, suì wū yǐ gòng tú bù guǐ, yù zhì zhī sǐ, yǐ xī gōng shǎng. xuān jù shí jū zhī, jiē zhǐ zhàng zuì. jiàn sī mǎ guāng chéng xiàng suǒ zhuàn mù zhì.
74、司馬宣杖卒司馬宣駕部為華州司理參軍時，有驍騎卒十餘，犯罪謀亡去。監押捕獲，遂誣以共圖不軌，欲置之死，以希功賞。宣據實鞫之，皆止杖罪。見司馬光丞相所撰墓誌。

àn: jiān yā zhī shì lì, qǐ néng dòng sī lǐ? bì yǒu yǐ yòu zhī yě. xié zhī yǐ shì ér bù wèi biàn zhě, kě wèi yǒng yǐ, gé yuán shì yě. yòu zhī yǐ lì ér bù wèi biàn zhě, kě wèi rén yǐ, sī mǎ xuān shì yě. jū dé qí qíng, zhì zú chēng yě. gǒu bù rén, qiě wú yǒng, zé yǒu wèi yòu xié suǒ dòng, ér biàn qí qíng zhě. gù fǔ xíng yún: fēi nìng zhé yù, wéi liáng zhé yù. cǐ zhī wèi yě.
按：監押之勢力，豈能動司理？必有以誘之也。脅之以勢而不為變者，可謂勇矣，葛源是也。誘之以利而不為變者，可謂仁矣，司馬宣是也。鞫得其情，智足稱也。苟不仁，且無勇，則有為誘脅所動，而變其情者。故甫刑云：「非佞折獄，惟良折獄。」此之謂也。

75 lǐ nán gōng sāi bí lǐ nán gōng shàng shū tí diǎn hé běi xíng yù shí, yǒu bān xíng fàn zuì xià yù, àn zhī bù fú, bì kǒu bù shí bǎi yú rì. yù lì bù gǎn kǎo xùn, shén yǐ wèi huàn, sù yú xiàn shǐ. nán gōng yuē: wú néng lì shǐ zhī shí. yǐn chū, wèn yuē: wú yù yǐ yī wù sāi rǔ bí, rǔ néng zhōng bù shí hū? qí rén jù, jí shí, qiě fú zuì. gài bǐ shàn fú qì, yǐ wù sāi bí, zé qì jié, gù jù. cǐ yì bó wén zhī xiào yě. wén zhī shì lín.
75、李南公塞鼻李南公尚書提點河北刑獄時，有班行犯罪下獄，按之不服，閉口不食百餘日。獄吏不敢考訊，甚以為患，訴於憲使。南公曰：「吾能立使之食。」引出，問曰：「吾欲以一物塞汝鼻，汝能終不食乎？」其人懼，即食，且服罪。蓋彼善服氣，以物塞鼻，則氣結，故懼。此亦博聞之效也。聞之士林。

àn: shì dài fū bù wèi yòu xié suǒ dòng zhě, jìn yú mèng zǐ zhī bù dòng xīn yǐ, bǐ yǒu fù fàn, zé qǐ néng rán? sī kě fǎn ér yòng yě. gù jū qíng zhī shù, yǒu zài yú shì zhě. chén biǎo pò xiè, shì yòu zhī yě. nán gōng sāi bí, shì xié zhī yě. suǒ wèi xié zhī zhě, bù bì kǎo lüè cǎn kù yě, yào zài zhōng qí jì huì, shǐ zhī sǒng rán wèi fú, gù yú sāi bí zhī shuō yì yǒu qǔ yān.
按：士大夫不為誘脅所動者，近於孟子之「不動心」矣，彼有負犯，則豈能然？斯可反而用也。故鞫情之術，有在於是者。陳表破械，是誘之也。南公塞鼻，是脅之也。所謂脅之者，不必考掠慘酷也，要在中其忌諱，使之悚然畏服，故於塞鼻之說亦有取焉。