lún rén wéi lún, zhǎn sān cái bì yǐ qí shí. sān cái jì jù, qiǎo zhě hé zhī. gǔ yě zhě, yǐ wéi lì zhuǎn yě. fú yě zhě, yǐ wéi zhí zhǐ yě. yá yě zhě, yǐ wéi gù bào yě. lún bì, sān cái bù shī zhí, wèi zhī wán. wàng ér shì qí lún, yù qí mì ěr ér xià yí yě. jìn ér shì zhī, yù qí wēi zhì yě. wú suǒ qǔ zhī, qǔ zhū huán yě. wàng qí fú, yù qí xiāo ěr ér xiān yě. jìn ér shì zhī, yù qí ròu chēng yě. wú suǒ qǔ zhī, qǔ zhū yì zhí yě. wàng qí gǔ, yù qí yǎn yě, jìn ér shì zhī, yù qí chóu zhī lián yě. wú suǒ qǔ zhī, qǔ zhū jí yě. shì qí gěng, yù qí zǎo zhī zhèng yě, chá qí zāi zǎo bù qǔ, zé lún suī bì bù kuāng. fán zhǎn gǔ zhī dào, bì jǔ qí yīn yáng. yáng yě zhě, zhěn lǐ ér jiān yīn yě zhě, shū lǐ ér róu. shì gù yǐ huǒ yǎng qí yīn, ér qí zhū qí yáng, zé gǔ suī bì bù hāo. gǔ xiǎo ér zhǎng zé zhà, dà ér duǎn zé zhì. shì gù liù fēn qí lún chóng, yǐ qí yī wèi zhī yá wéi, cān fēn qí yá wéi, ér qī qí èr. guǒ qí qī nèi ér zhōng qū zhī. yǐ wéi zhī gǔ zhǎng, yǐ qí zhǎng wèi zhī wéi, yǐ qí wéi zhī fù lì shāo qí sǒu. wǔ fēn qí gǔ zhī zhǎng, qù yī yǐ wéi xián, qù sān yǐ wéi zhǐ. róng gǔ bì zhí, chén zhuàn bì zhèng, shī jiāo bì hòu, shī jīn bì shù, chóu bì fù gàn. jì mó, gé sè qīng bái, wèi zhī gǔ zhī shàn. cān fēn qí gǔ zhǎng, èr zài wài, yī zài nèi, yǐ zhì qí fú. fán fú, liàng qí záo shēn yǐ wéi fú guǎng. fú guǎng ér záo qiǎn, zé shì yǐ dà wù, suī yǒu liáng gōng, mò zhī néng gù. záo shēn ér fú xiǎo, zé shì gù yǒu yú, ér qiáng bù zú yě, gù hóng qí fú guǎng, yǐ wéi zhī ruò, zé suī yǒu zhòng rèn, gǔ bù zhé. cān fēn qí fú zhī zhǎng ér shā qí yī, zé suī yǒu shēn ní, yì fú zhī lián yě. cān fēn qí gǔ wéi, qù yī yǐ wéi wéi, róu fú bì qí, píng shěn bì jūn, zhí yǐ zhǐ yá, yá dé, zé wú niè ér gù, bù dé, zé yǒu niè bì zú jiàn yě. liù chǐ yǒu liù cùn zhī lún, gěng cān fēn cùn zhī èr, wèi zhī lún zhī gù. fán wèi lún, xíng zé zhě yù zhù, xíng shān zhě yù móu. zhù yǐ xíng zé, zé shì dāo yǐ gē tú yě, shì gù tú bù fù. móu yǐ xíng shān, zé shì bó yǐ xíng shí yě, shì gù lún suī bì bù lìn yú záo. fán róu yá, wài bù lián ér nèi bù cuò, páng bù zhǒng, wèi zhī yòng huǒ zhī shàn. shì gù guī zhī yǐ shì qí huán yě, yǔ zhī yǐ shì qí kuāng yě. xiàn zhī yǐ shì qí fú zhī zhí yě, shuǐ zhī yǐ shì qí píng shěn zhī jūn yě, liàng qí sǒu yǐ shǔ, yǐ shì qí tóng yě, quán zhī yǐ shì qí qīng zhòng zhī móu yě. gù kě guī kě yǔ kě shuǐ kě xiàn kě liàng kě quán yě, wèi zhī guó gōng.
轮人为轮,斩三材必以其时。三材既具,巧者和之。毂也者,以为利转也。辐也者,以为直指也。牙也者,以为固抱也。轮敝,三材不失职,谓之完。望而眡其轮,欲其幎尔而下迤也。进而眡之,欲其微至也。无所取之,取诸圜也。望其辐,欲其揱尔而纤也。进而眡之,欲其肉称也。无所取之,取诸易直也。望其毂,欲其眼也,进而眡之,欲其帱之廉也。无所取之,取诸急也。眡其绠,欲其蚤之正也,察其菑蚤不龋,则轮虽敝不匡。凡斩毂之道,必矩其阴阳。阳也者,稹理而坚;阴也者,疏理而柔。是故以火养其阴,而齐诸其阳,则毂虽敝不蒿。毂小而长则柞,大而短则挚。是故六分其轮崇,以其一为之牙围,参分其牙围,而漆其二。椁其漆内而中诎之。以为之毂长,以其长为之围,以其围之阝力捎其薮。五分其毂之长,去一以为贤,去三以为轵。容毂必直,陈篆必正,施胶必厚,施筋必数,帱必负干。既摩,革色青白,谓之毂之善。参分其毂长,二在外,一在内,以置其幅。凡辐,量其凿深以为辐广。辐广而凿浅,则是以大扤,虽有良工,莫之能固。凿深而辐小,则是固有余,而强不足也,故竑其辐广,以为之弱,则虽有重任,毂不折。参分其辐之长而杀其一,则虽有深泥,亦弗之溓也。参分其股围,去一以为围,揉辐必齐,平沈必均,直以指牙,牙得,则无槷而固,不得,则有槷必足见也。六尺有六寸之轮,绠参分寸之二,谓之轮之固。凡为轮,行泽者欲杼,行山者欲侔。杼以行泽,则是刀以割涂也,是故涂不附。侔以行山,则是搏以行石也,是故轮虽敝不甐于凿。凡揉牙,外不廉而内不挫,旁不肿,谓之用火之善。是故规之以眡其圜也,萭之以眡其匡也。县之以眡其幅之直也,水之以眡其平沈之均也,量其薮以黍,以眡其同也,权之以眡其轻重之侔也。故可规、可萭、可水、可县、可量、可权也,谓之国工。
lún rén wéi gài, dá cháng wéi sān yǔ, tīng wéi bèi zhī, liù cùn. xìn qí tīng wéi yǐ wéi bù guǎng, bù guǎng liù cùn. bù zhǎng èr chǐ, tīng zhǎng bèi zhī, sì chǐ zhě èr. shí fēn cùn zhī yī, wèi zhī méi, bù zūn yī méi, gōng záo guǎng sì méi, záo shàng èr méi, záo xià sì méi, záo shēn èr cùn yǒu bàn, xià zhí èr méi, záo duān yī méi. gōng zhǎng liù chǐ wèi zhī bì zhǐ, wǔ chǐ wèi zhī bì lún, sì chǐ wèi zhī bì zhěn, cān fēn gōng zhǎng ér róu qí yī, cān fēn qí gǔ wéi, qù yī yǐ wéi zǎo wéi. cān fēn gōng zhǎng, yǐ qí yī wèi zhī zūn, shàng yù zūn ér yǔ yù bēi, shàng zūn ér yǔ bēi, zé tǔ shuǐ, jí ér liù yuǎn. gài yǐ chóng, zé nán wéi mén yě, gài yě bēi, shì bì mù yě. shì gù gài chóng shí chǐ, liáng gài fú mào fú hóng, yīn mǔ ér chí, bù duì, wèi zhī guó gōng.
轮人为盖,达常围三雨,桯围倍之,六寸。信其桯围以为部广,部广六寸。部长二尺,桯长倍之,四尺者二。十分寸之一,谓之枚,部尊一枚,弓凿广四枚,凿上二枚,凿下四枚,凿深二寸有半,下直二枚,凿端一枚。弓长六尺谓之庇轵,五尺谓之庇轮,四尺谓之庇轸,参分弓长而揉其一,参分其股围,去一以为蚤围。参分弓长,以其一为之尊,上欲尊而宇欲卑,上尊而宇卑,则吐水,疾而霤远。盖已崇,则难为门也,盖也卑,是蔽目也。是故盖崇十尺,良盖弗冒弗纮,殷亩而驰,不队,谓之国工。
yú rén wéi chē, lún chóng chē guǎng héng zhǎng cān, rú yī, wèi zhī cān chēng. cān fēn chē guǎng, qù yī yǐ wéi suì. cān fēn qí suì, yī zài qián, èr zài hòu, zài róu qí shì. yǐ qí guǎng zhī bàn wèi zhī shì chóng, yǐ qí suì zhī bàn wèi zhī jiào chóng. liù fēn qí guǎng, yǐ yī wèi zhī zhěn wéi. cān fēn zhěn wéi, qù yī yǐ wéi shì wéi. cān fēn shì wéi, qù yī yǐ wéi jiào wéi. cān fēn jiào wéi, qù yī yǐ wéi zhǐ wéi. cān fēn zhǐ wéi, qù yī yǐ wéi zhuì wéi. huán zhě zhōng guī, fāng zhě zhōng jǔ, lì zhě zhōng xiàn, héng zhě zhōng shuǐ, zhí zhě rú shēng yān, jì zhě rú fù yān. fán jū cái, dà yǔ xiǎo wú bìng, dà yǐ xiǎo zé cuī, yǐn zhī zé jué, zhàn chē yù yǎn, shì chē yù chǐ. zhōu rén wéi zhōu. zhōu yǒu sān dù, zhóu yǒu sān lǐ. guó mǎ zhī zhōu, shēn sì chǐ yǒu qī cùn, tián mǎ zhī zhōu shēn sì chǐ, nú mǎ zhī zhōu, shēn sān chǐ yǒu sān cùn. zhóu yǒu sān lǐ: yī zhě, yǐ wéi yě èr zhě, yǐ wéi jiǔ yě sān zhě, yǐ wéi lì yě. fàn qián shí chǐ, ér cè bàn zhī. fán rèn mù rèn zhèng zhě, shí fēn qí zhōu zhī zhǎng, yǐ qí yī wèi zhī wéi. héng rèn zhě, wǔ fēn qí zhǎng, yǐ qí yī wèi zhī wéi. xiǎo yú dù, wèi zhī wú rèn. wǔ fēn qí zhěn jiān, yǐ qí yī wèi zhī zhóu wéi. shí fēn qí zhōu zhī zhǎng, yǐ qí yī wèi zhī dāng tù zhī wéi. cān fēn qí tù wéi, qù yī yǐ wéi jǐng wéi. wǔ fēn qí jǐng wéi, qù yī yǐ wéi zhǒng wéi. fán róu zhōu, yù qí sūn ér wú hú shēn. jīn fū dà chē zhī yuán zhì, qí dēng yòu nán, jì kè qí dēng, qí fù chē yě bì yì. cǐ wú gù, wéi yuán zhí qiě wú ráo yě. shì gù dà chē, píng dì jì jié xuān zhì zhī rèn, jí qí dēng fù yě, bù fú qí yuán, bì yì qí niú. cǐ wú gù, wéi yuán zhí qiě wú ráo yě. gù dēng zhì zhě, bèi rèn zhě yě, yóu néng yǐ dēng, jí qí xià zhì yě. bù yuán qí dǐ, bì qiū qí niú hòu. cǐ wú gù, wéi yuán zhí qiě wú ráo yě, shì gù zhōu yù qí diǎn, zhōu shēn zé zhé, qiǎn zé fù. zhōu zhù zé lì zhǔn, lì zhǔn zé jiǔ, hé zé ān. zhōu yù bǎi wú zhé, jīng ér wú jué, jìn zé yǔ mǎ móu, tuì zé yú rén móu, zhōng mù chí chěng, zuǒ bù jiàn xíng shù qiān lǐ mǎ bù qì xū, zhōng suì yù, yī rèn bù bì. cǐ wéi zhōu zhī hé yě. quàn dēng mǎ lì, mǎ lì jì jié, zhōu yóu néng yī qǔ yān, liáng zhōu huán zhuó, zì fú tù bù zhì fàn, qī cùn, fàn zhōng yǒu zhuó, wèi zhī guó zhōu. zhěn zhī fāng yě, yǐ xiàng dì yě gài zhī huán yě, yǐ xiàng tiān yě lún fú sān shí, yǐ xiàng rì yuè yě gài gōng èr shí yǒu bā, yǐ xiàng xīng yě lóng qí jiǔ yóu, yǐ xiàng dà huǒ yě niǎo yú qī yóu yǐ xiàng chún huǒ yě xióng qí liù yóu, yǐ xiàng fá yě guī shé sì yóu, yǐ xiàng yíng shì yě hú jīng wǎng shǐ, yǐ xiàng hú yě.
舆人为车,轮崇、车广、衡长参,如一,谓之参称。参分车广,去一以为隧。参分其隧,一在前,二在后,在揉其式。以其广之半为之式崇,以其隧之半为之较崇。六分其广,以一为之轸围。参分轸围,去一以为式围。参分式围,去一以为较围。参分较围,去一以为轵围。参分轵围,去一以为轛围。圜者中规,方者中矩,立者中县,衡者中水,直者如生焉,继者如附焉。凡居材,大与小无并,大倚小则摧,引之则绝,栈车欲弇,饰车欲侈。 辀人为辀。辀有三度,轴有三理。国马之辀,深四尺有七寸,田马之辀深四尺,驽马之辀,深三尺有三寸。轴有三理:一者,以为也;二者,以为久也;三者,以为利也。軓前十尺,而策半之。凡任木、任正者,十分其辀之长,以其一为之围。衡任者,五分其长,以其一为之围。小于度,谓之无任。五分其轸间,以其一为之轴围。十分其辀之长,以其一为之当兔之围。参分其兔围,去一以为颈围。五分其颈围,去一以为踵围。凡揉辀,欲其孙而无弧深。今夫大车之辕挚,其登又难,既克其登,其覆车也必易。此无故,唯辕直且无桡也。是故大车,平地既节轩挚之任,及其登阝也,不伏其辕,必缢其牛。此无故,唯辕直且无桡也。故登阤者,倍任者也,犹能以登,及其下阤也。不援其邸,必緧其牛后。此无故,唯辕直且无桡也,是故辀欲颀典,辀深则折,浅则负。辀注则利准,利准则久,和则安。辀欲百无折,经而无绝,进则与马谋,退则与人谋,终目驰骋,左不楗行数千里马不契需,终岁御,衣衽不敝。此唯辀之和也。劝登马力,马力既竭,辀犹能一取焉,良辀环灂,自伏兔不至軓,七寸,軓中有灂,谓之国辀。轸之方也,以象地也;盖之圜也,以象天也;轮辐三十,以象日月也;盖弓二十有八,以象星也;龙旂九斿,以象大火也;鸟旟七斿;以象鹑火也;熊旗六斿,以象伐也;龟蛇四斿,以象营室也;弧旌枉矢,以象弧也。