mǎ, tí kě yǐ jiàn shuāng xuě, máo kě yǐ yù fēng hán. hé cǎo yǐn shuǐ, qiào zú ér lù, cǐ mǎ zhī zhēn xìng yě. suī yǒu yì tái lù qǐn, wú suǒ yòng zhī. jí zhì bó lè, yuē: wǒ shàn zhì mǎ. shāo zhī, tī zhī, kè zhī, luò zhī. lián zhī yǐ jī zhí, biān zhī yǐ zào zhàn, mǎ zhī sǐ zhě shí èr sān yǐ! jī zhī kě zhī, chí zhī zhòu zhī, zhěng zhī qí zhī, qián yǒu jué shì zhī huàn, ér hòu yǒu biān shēng cè zhī wēi, ér mǎ zhī sǐ zhě yǐ guò bàn yǐ! táo zhě yuē: wǒ shàn zhì zhí. yuán zhě zhōng guī, fāng zhě zhōng jǔ. jiàng rén yuē: wǒ shàn zhì mù. qū zhě zhōng gōu, zhí zhě yīng shéng. fū zhí mù zhī xìng, qǐ yù zhōng guī jǔ gōu shéng zāi! rán qiě shì shì chēng zhī yuē: bó lè shàn zhì mǎ, ér táo jiàng shàn zhì zhí mù. cǐ yì zhì tiān xià zhě zhī guò yě.
馬，蹄可以踐霜雪，毛可以御風寒。齕草飲水，翹足而陸，此馬之 真性也。雖有義台路寢，無所用之。及至伯樂，曰：「我善治馬。」 燒之，剔之，刻之，雒之。連之以羈縶，編之以皂棧，馬之死者十二 三矣！飢之渴之，馳之驟之，整之齊之，前有橛飾之患，而後有鞭 生筴之威，而馬之死者已過半矣！陶者曰：「我善治埴。」圓者中規， 方者中矩。匠人曰：「我善治木。」曲者中鈎，直者應繩。夫埴木之 性，豈欲中規矩鈎繩哉！然且世世稱之曰：「伯樂善治馬，而陶匠善 治埴木。」此亦治天下者之過也。

wú yì shàn zhì tiān xià zhě bù rán. bǐ mín yǒu cháng xìng, zhī ér yī, gēng ér shí, shì wèi tóng dé. yī ér bù dǎng, mìng yuē tiān fàng. gù zhì dé zhī shì, qí xíng tián tián, qí shì diān diān. dāng shì shí yě , shān wú qī suì, zé wú zhōu liáng wàn wù qún shēng, lián shǔ qí xiāng qín shòu chéng qún, cǎo mù suì zhǎng . shì gù qín shòu kě xì jī ér yóu, niǎo què zhī cháo kě pān yuán ér kuī. fū zhì dé zhī shì, tóng yǔ qín shòu jū, zú yǔ wàn wù bìng. è hū zhī jūn zǐ xiǎo rén zāi! tóng hū wú zhī, qí dé bù lí tóng hū wú yù, shì wèi sù pǔ. sù pǔ ér mín xìng dé yǐ. jí zhì shèng rén, bié sǎ wèi rén, dì zhī wèi yì, ér tiān xià shǐ yí yǐ. chán màn wèi lè, zhāi pì wèi lǐ, ér tiān xià shǐ fēn yǐ. gù chún pǔ bù cán, shú wèi xī zūn! bái yù bù huǐ, shú wèi guī zhāng! dào dé bù fèi, ān qǔ rén yì! xìng qíng bù lí, ān yòng lǐ lè! wǔ sè bù luàn, shú wèi wén cǎi! wǔ shēng bù luàn, shú yīng liù lǜ!
吾意善治天下者不然。彼民有常性，織而衣，耕而食，是謂同德。 一而不黨，命曰天放。故至德之世，其行填填，其視顛顛。當是時也 ，山無蹊隧，澤無舟梁；萬物群生，連屬其鄉；禽獸成群，草木遂長 。是故禽獸可系羈而游，鳥鵲之巢可攀援而窺。夫至德之世，同與禽 獸居，族與萬物並。惡乎知君子小人哉！同乎無知，其德不離；同乎 無欲，是謂素樸。素樸而民性得矣。及至聖人，蹩躠為仁，踶跂為義， 而天下始疑矣。澶漫為樂，摘僻為禮，而天下始分矣。故純樸不殘， 孰為犧尊！白玉不毀，孰為珪璋！道德不廢，安取仁義！性情不離， 安用禮樂！五色不亂，孰為文采！五聲不亂，孰應六律！

fū cán pǔ yǐ wèi qì, gōng jiàng zhī zuì yě huǐ dào dé yǐ wèi rén yì, shèng rén zhī guò yě. fū mǎ lù jū zé shí cǎo yǐn shuǐ, xǐ zé jiāo jǐng xiāng mí, nù zé fēn bèi xiāng tī. mǎ zhī yǐ cǐ yǐ! fū jiā zhī yǐ héng è, qí zhī yǐ yuè tí, ér mǎ zhī jiè ní yīn è zhì màn guǐ xián qiè pèi. gù mǎ zhī zhī ér néng zhì dào zhě, bó lè zhī zuì yě. fū hè xū shì zhī shí, mín jū bù zhī suǒ wèi, xíng bù zhī suǒ zhī, hán bǔ ér xī, gǔ fù ér yóu. mín néng yǐ cǐ yǐ! jí zhì shèng rén, qū shé lǐ lè yǐ kuāng tiān xià zhī xíng, xiàn qí rén yì yǐ wèi tiān xià zhī xīn, ér mín nǎi shǐ dì zhī hǎo zhī, zhēng guī yú lì, bù kě zhǐ yě. cǐ yì shèng rén zhī guò yě.
夫殘朴以為器，工匠之罪也；毀道德以為仁義，聖人之過也。夫馬 陸居則食草飲水，喜則交頸相靡，怒則分背相踢。馬知已此矣！夫加 之以衡扼，齊之以月題，而馬知介倪闉扼鷙曼詭銜竊轡。故馬之知而 能至盜者，伯樂之罪也。夫赫胥氏之時，民居不知所為，行不知所之， 含哺而熙，鼓腹而游。民能已此矣！及至聖人，屈折禮樂以匡天下之 形，縣跂仁義以慰天下之心，而民乃始踶跂好知，爭歸於利，不可止 也。此亦聖人之過也。