qiū shuǐ shí zhì, bǎi chuān guàn hé. jīng liú zhī dà, liǎng sì zhǔ yá zhī jiān, bù biàn niú mǎ. yú shì yān hé bó xīn rán zì xǐ, yǐ tiān xià zhī měi wèi jǐn zài jǐ. shùn liú ér dōng xíng, zhì yú běi hǎi, dōng miàn ér shì, bù jiàn shuǐ duān. yú shì yān hé bó shǐ xuán qí miàn mù, wàng yáng xiàng ruò ér tàn yuē: yě yǔ yǒu zhī yuē: wén dào bǎi, yǐ wèi mò jǐ ruò zhě. wǒ zhī wèi yě. qiě fú wǒ cháng wén zhòng ní zhī dào ér qīng bó yí zhī yì zhě, shǐ wú fú xìn. jīn wǒ dǔ zi zhī nán qióng yě, wú fēi zhì yú zi zhī mén zé dài yǐ, wú zhǎng jiàn xiào yú dà fāng zhī jiā. běi hǎi ruò yuē: jǐng wā bù kě yǐ yǔ yú hǎi zhě, jū yú xū yě xià chóng bù kě yǐ yǔ yú bīng zhě, dǔ yú shí yě qū shì bù kě yǐ yǔ yú dào zhě, shù yú jiào yě. jīn ěr chū yú yá sì, guān yú dà hǎi, nǎi zhī ěr chǒu, ěr jiāng kě yǔ yǔ dà lǐ yǐ. tiān xià zhī shuǐ, mò dà yú hǎi: wàn chuān guī zhī, bù zhī hé shí zhǐ ér bù yíng wěi lǘ xiè zhī, bù zhī hé shí yǐ ér bù xū chūn qiū bù biàn, shuǐ hàn bù zhī. cǐ qí guò jiāng hé zhī liú, bù kě wèi liàng shù. ér wú wèi cháng yǐ cǐ zì duō zhě, zì yǐ bǐ xíng yú tiān dì, ér shòu qì yú yīn yáng, wú zài yú tiān dì zhī jiān, yóu xiǎo shí xiǎo mù zhī zài dà shān yě. fāng cún hū jiàn shǎo, yòu xī yǐ zì duō! jì sì hǎi zhī zài tiān dì zhī jiān yě, bù shì lěi kōng zhī zài dà zé hū? jì zhōng guó zhī zài hǎi nèi bù shì tí mǐ zhī zài tài cāng hū? hào wù zhī shù wèi zhī wàn, rén chù yī yān rén zú jiǔ zhōu, gǔ shí zhī suǒ shēng, zhōu chē zhī suǒ tōng, rén chù yī yān. cǐ qí bǐ wàn wù yě, bù shì háo mò zhī zài yú mǎ tǐ hū? wǔ dì zhī suǒ lián, sān wáng zhī suǒ zhēng, rén rén zhī suǒ yōu, rèn shì zhī suǒ láo, jǐn cǐ yǐ! bó yí cí zhī yǐ wèi míng, zhòng ní yǔ zhī yǐ wèi bó. cǐ qí zì duō yě, bù shì ěr xiàng zhī zì duō yú shuǐ hū?
秋水時至，百川灌河。涇流之大，兩涘渚崖之間，不辯牛馬。於是 焉河伯欣然自喜，以天下之美為盡在己。順流而東行，至於北海，東 面而視，不見水端。於是焉河伯始旋其面目，望洋向若而嘆曰：「野 語有之曰：『聞道百，以為莫己若者。』我之謂也。且夫我嘗聞仲尼之道而輕伯夷之義者，始吾弗信。今我睹子之難窮也，吾非至於子 之門則殆矣，吾長見笑於大方之家。」北海若曰：「井蛙不可以語於海者，拘於虛也；夏蟲不可以語於冰者，篤於時也；曲士不可以語於 道者，束於教也。今爾出於崖涘，觀於大海，乃知爾丑，爾將可與語 大理矣。天下之水，莫大於海：萬川歸之，不知何時止而不盈；尾閭 泄之，不知何時已而不虛；春秋不變，水旱不知。此其過江河之流， 不可為量數。而吾未嘗以此自多者，自以比形於天地，而受氣於陰陽， 吾在於天地之間，猶小石小木之在大山也。方存乎見少，又奚以自多！ 計四海之在天地之間也，不似礨空之在大澤乎？計中國之在海內不似 稊米之在太倉乎？號物之數謂之萬，人處一焉；人卒九州，穀食之所 生，舟車之所通，人處一焉。此其比萬物也，不似豪末之在於馬體乎？ 五帝之所連，三王之所爭，仁人之所憂，任士之所勞，盡此矣！伯夷 辭之以為名，仲尼語之以為博。此其自多也，不似爾向之自多於水乎？」

hé bó yuē: rán zé wú dà tiān dì ér xiǎo háo mò, kě hū? běi hǎi ruò yuē: fǒu. fū wù, liàng wú qióng, shí wú zhǐ, fēn wú cháng, zhōng shǐ wú gù. shì gù dà zhī guān yú yuǎn jìn, gù xiǎo ér bù guǎ, dà ér bù duō: zhī liàng wú qióng. zhèng xiàng jīn gù, gù yáo ér bù mèn, duō ér bù qí: zhī shí wú zhǐ. chá hū yíng xū, gù dé ér bù xǐ, shī ér bù yōu: zhī fēn zhī wú cháng yě. míng hū tǎn tú, gù shēng ér bù shuō, sǐ ér bù huò: zhī zhōng shǐ zhī bù kě gù yě. jì rén zhī suǒ zhī, bù ruò qí suǒ bù zhī qí shēng zhī shí, bù ruò wèi shēng zhī shí yǐ qí zhì xiǎo, qiú qióng qí zhì dà zhī yù, shì gù mí luàn ér bù néng zì de yě. yóu cǐ guān zhī, yòu hé yǐ zhī háo mò zhī zú yǐ dìng zhì xì zhī ní, yòu hé yǐ zhī tiān dì zhī zú yǐ qióng zhì dà zhī yù!
河伯曰：「然則吾大天地而小豪末，可乎？」北海若曰：「否。夫 物，量無窮，時無止，分無常，終始無故。是故大知觀於遠近，故小 而不寡，大而不多：知量無窮。證向今故，故遙而不悶，掇而不跂： 知時無止。察乎盈虛，故得而不喜，失而不憂：知分之無常也。明乎 坦塗，故生而不說，死而不禍：知終始之不可故也。計人之所知，不 若其所不知；其生之時，不若未生之時；以其至小，求窮其至大之域， 是故迷亂而不能自得也。由此觀之，又何以知毫末之足以定至細之倪， 又何以知天地之足以窮至大之域！」

hé bó yuē: shì zhī yì zhě jiē yuē: zhì jīng wú xíng, zhì dà bù kě wéi. shì xìn qíng hū ? běi hǎi ruò yuē: fū zì xì shì dà zhě bù jǐn, zì dà shì xì zhě bù míng. fū jīng, xiǎo zhī wēi yě fú, dà zhī yīn yě: gù yì biàn. cǐ shì zhī yǒu yě. fū jīng cū zhě, qī yú yǒu xíng zhě yě wú xíng zhě, shù zhī suǒ bù néng fēn yě bù kě wéi zhě, shù zhī suǒ bù néng qióng yě. kě yǐ yán lùn zhě, wù zhī cū yě kě yǐ yì zhì zhě, wù zhī jīng yě yán zhī suǒ bù néng lùn, yì zhī suǒ bù néng chá zhì zhě, bù qī jīng cū yān. shì gù dà rén zhī xíng: bù chū hū hài rén, bù duō rén ēn dòng bù wèi lì, bù jiàn mén lì huò cái fú zhēng, bù duō cí ràng shì yān bù jiè rén, bù duō shí hū lì , bù jiàn tān wū xíng shū hū sú, bù duō pì yì wèi zài cóng zhòng, bù jiàn nìng chǎn shì zhī jué lù bù zú yǐ wèi quàn, lù chǐ bù zú yǐ wèi rǔ zhī shì fēi zhī bù kě wèi fēn, xì dà zhī bù kě wèi ní . wén yuē: dào rén bù wén, zhì dé bù dé, dà rén wú jǐ. yuē fēn zhī zhì yě.
河伯曰：「世之議者皆曰：『至精無形，至大不可圍。』是信情乎 ？」北海若曰：「夫自細視大者不盡，自大視細者不明。夫精，小之 微也；郛，大之殷也：故異便。此勢之有也。夫精粗者，期於有形者 也；無形者，數之所不能分也；不可圍者，數之所不能窮也。可以言 論者，物之粗也；可以意致者，物之精也；言之所不能論，意之所不 能察致者，不期精粗焉。是故大人之行：不出乎害人，不多仁恩；動 不為利，不賤門隸；貨財弗爭，不多辭讓；事焉不借人，不多食乎力 ，不賤貪污；行殊乎俗，不多辟異；為在從眾，不賤佞諂；世之爵祿 不足以為勸，戮恥不足以為辱；知是非之不可為分，細大之不可為倪 。聞曰：『道人不聞，至德不得，大人無己。』約分之至也。」

hé bó yuē: ruò wù zhī wài, ruò wù zhī nèi, è zhì ér ní guì jiàn? è zhì ér ní xiǎo dà? běi hǎi ruò yuē: yǐ dào guān zhī, wù wú guì jiàn yǐ wù guān zhī, zì guì ér xiāng jiàn yǐ sú guān zhī, guì jiàn bù zài jǐ. yǐ chà guān zhī, yīn qí suǒ dà ér dà zhī, zé wàn wù mò bù dà yīn qí suǒ xiǎo ér xiǎo zhī, zé wàn wù mò bù xiǎo. zhī tiān dì zhī wèi tí mǐ yě, zhī háo mò zhī wèi qiū shān yě, zé chà shù dǔ yǐ. yǐ gōng guān zhī, yīn qí suǒ yǒu ér yǒu zhī, zé wàn wù mò bù yǒu yīn qí suǒ wú ér wú zhī, zé wàn wù mò bù wú. zhī dōng xī zhī xiāng fǎn ér bù kě yǐ xiāng wú, zé gōng fēn dìng yǐ. yǐ qù guān zhī, yīn qí suǒ rán ér rán zhī, zé wàn wù mò bù rán yīn qí suǒ fēi ér fēi zhī, zé wàn wù mò bù fēi. zhī yáo jié zhī zì rán ér xiāng fēi, zé qù cāo dǔ yǐ. xī zhě yáo shùn ràng ér dì, zhī kuài ràng ér jué tāng wǔ zhēng ér wáng, bái gōng zhēng ér miè. yóu cǐ guān zhī, zhēng ràng zhī lǐ, yáo jié zhī xíng, guì jiàn yǒu shí, wèi kě yǐ wèi cháng yě. liáng lì kě yǐ chōng chéng ér bù kě yǐ zhì xué, yán shū qì yě qí jì huá liú yī rì ér chí qiān lǐ, bǔ shǔ bù rú lí shēng, yán shū jì yě chī xiū yè cuō zǎo, chá háo mò, zhòu chū chēn mù ér bù jiàn qiū shān, yán shū xìng yě. gù yuē: gài shī shì ér wú fēi, shī zhì ér wú luàn hū? shì wèi míng tiān dì zhī lǐ, wàn wù zhī qíng yě. shì yóu shī tiān ér wú dì, shī yīn ér wú yáng, qí bù kě xíng míng yǐ! rán qiě yǔ ér bù shě, fēi yú zé wū yě! dì wáng shū chán, sān dài shū jì. chà qí shí, nì qí sú zhě, wèi zhī cuàn fū dāng qí shí, shùn qí sú zhě, wèi zhī yì zhī tú. mò mò hū hé bó, nǚ è zhī guì jiàn zhī mén, xiǎo dà zhī jiā!
河伯曰：「若物之外，若物之內，惡至而倪貴賤？惡至而倪小大？ 」北海若曰：「以道觀之，物無貴賤；以物觀之，自貴而相賤；以俗 觀之，貴賤不在己。以差觀之，因其所大而大之，則萬物莫不大；因 其所小而小之，則萬物莫不小。知天地之為稊米也，知毫末之為 丘山也，則差數睹矣。以功觀之，因其所有而有之，則萬物莫不有； 因其所無而無之，則萬物莫不無。知東西之相反而不可以相無，則功 分定矣。以趣觀之，因其所然而然之，則萬物莫不然；因其所非而非 之，則萬物莫不非。知堯、桀之自然而相非，則趣操睹矣。昔者堯、 舜讓而帝，之、噲讓而絕；湯、武爭而王，白公爭而滅。由此觀之， 爭讓之禮，堯、桀之行，貴賤有時，未可以為常也。梁麗可以沖城而 不可以窒穴，言殊器也；騏驥驊騮一日而馳千里，捕鼠不如狸狌，言 殊技也；鴟鵂夜撮蚤，察毫末，晝出瞋目而不見丘山，言殊性也。故 曰：蓋師是而無非，師治而無亂乎？是未明天地之理，萬物之情也。 是猶師天而無地，師陰而無陽，其不可行明矣！然且語而不舍，非愚 則誣也！帝王殊禪，三代殊繼。差其時，逆其俗者，謂之篡夫；當其 時，順其俗者，謂之義之徒。默默乎河伯，女惡知貴賤之門，小大之 家！」

hé bó yuē: rán zé wǒ hé wèi hū? hé bù wèi hū? wú cí shòu qù shě, wú zhōng nài hé? běi hǎi ruò yuē: yǐ dào guān zhī, hé guì hé jiàn, shì wèi fǎn yǎn wú jū ér zhì, yǔ dào dà jiǎn . hé shǎo hé duō, shì wèi xiè shī wú yī ér xíng, yǔ dào cān chà. yán hū ruò guó zhī yǒu jūn, qí wú sī dé yáo yáo hū ruò jì zhī yǒu shè, qí wú sī fú fàn fàn hū qí ruò sì fāng zhī wú qióng, qí wú suǒ zhěn yù. jiān huái wàn wù, qí shú chéng yì? shì wèi wú fāng. wàn wù yī qí, shú duǎn shú zhǎng? dào wú zhōng shǐ, wù yǒu sǐ shēng, bù shì qí chéng. yī xū yī mǎn, bù wèi hū qí xíng. nián bù kě jǔ , shí bù kě zhǐ. xiāo xī yíng xū, zhōng zé yǒu shǐ. shì suǒ yǐ yǔ dà yì zhī fāng, lùn wàn wù zhī lǐ yě. wù zhī shēng yě, ruò zhòu ruò chí. wú dòng ér bù biàn, wú shí ér bù yí. hé wèi hū, hé bù wèi hū? fū gù jiāng zì huà.
河伯曰：「然則我何為乎？何不為乎？吾辭受趣舍，吾終奈何？」 北海若曰：「以道觀之，何貴何賤，是謂反衍；無拘而志，與道大蹇 。何少何多，是謂謝施；無一而行，與道參差。嚴乎若國之有君，其 無私德；繇繇乎若祭之有社，其無私福；泛泛乎其若四方之無窮，其 無所畛域。兼懷萬物，其孰承翼？是謂無方。萬物一齊，孰短孰長？ 道無終始，物有死生，不恃其成。一虛一滿，不位乎其形。年不可舉 ，時不可止。消息盈虛，終則有始。是所以語大義之方，論萬物之理 也。物之生也，若驟若馳。無動而不變，無時而不移。何為乎，何不 為乎？夫固將自化。」

hé bó yuē: rán zé hé guì yú dào xié? běi hǎi ruò yuē: zhī dào zhě bì dá yú lǐ, dá yú lǐ zhě bì míng yú quán, míng yú quán zhě bù yǐ wù hài jǐ. zhì dé zhě, huǒ fú néng rè, shuǐ fú néng nì, hán shǔ fú néng hài, qín shòu fú néng zéi. fēi wèi qí báo zhī yě, yán chá hū ān wēi, níng yú huò fú, jǐn yú qù jiù, mò zhī néng hài yě. gù yuē: tiān zài nèi, rén zài wài, dé zài hu tiān. zhī tiān rén zhī xíng, běn hū tiān, wèi hū dé, zhí zhú ér qū shēn, fǎn yào ér yǔ jí. yuē: hé wèi tiān? hé wèi rén? běi hǎi ruò yuē: niú mǎ sì zú, shì wèi tiān luò mǎ shǒu, chuān niú bí, shì wèi rén. gù yuē: wú yǐ rén miè tiān, wú yǐ gù miè mìng, wú yǐ dé xùn míng. jǐn shǒu ér wù shī, shì wèi fǎn qí zhēn.
河伯曰：「然則何貴於道邪？」北海若曰：「知道者必達於理，達 於理者必明於權，明於權者不以物害己。至德者，火弗能熱，水弗能 溺，寒暑弗能害，禽獸弗能賊。非謂其薄之也，言察乎安危，寧於禍 福，謹於去就，莫之能害也。故曰：『天在內，人在外，德在乎天。 』知天人之行，本乎天，位乎得，躑躅而屈伸，反要而語極。」曰： 「何謂天？何謂人？」北海若曰：「牛馬四足，是謂天；落馬首，穿 牛鼻，是謂人。故曰：『無以人滅天，無以故滅命，無以得殉名。謹 守而勿失，是謂反其真。』」

kuí lián xián, xián lián shé, shé lián fēng, fēng lián mù, mù lián xīn. kuí wèi xián yuē: wú yǐ yī zú chěn chuō ér bù xíng, yǔ wú rú yǐ. jīn zi zhī shǐ wàn zú, dú nài hé? xián yuē: bù rán. zi bù jiàn fū tuò zhě hū? pēn zé dà zhě rú zhū, xiǎo zhě rú wù, zá ér xià zhě bù kě shèng shù yě. jīn yǔ dòng wú tiān jī, ér bù zhī qí suǒ yǐ rán. xián wèi shé yuē: wú yǐ zhòng zú xíng, ér bù jí zi zhī wú zú, hé yě? shé yuē: fū tiān jī zhī suǒ dòng, hé kě yì xié? wú ān yòng zú zāi! shé wèi fēng yuē: yǔ dòng wú jí xié ér xíng, zé yǒu shì yě. jīn zi péng péng rán qǐ yú běi hǎi, péng péng rán rù yú nán hǎi, ér shì wú yǒu, hé yě? fēng yuē: rán, yǔ péng péng rán qǐ yú běi hǎi ér rù yú nán hǎi yě, rán ér zhǐ wǒ zé shèng wǒ, qiū wǒ yì shèng wǒ. suī rán, fū zhé dà mù, fēi dà wū zhě, wéi wǒ néng yě. gù yǐ zhòng xiǎo bù shèng wèi dà shèng yě. wèi dà shèng zhě, wéi shèng rén néng zhī.
夔憐蚿，蚿憐蛇，蛇憐風，風憐目，目憐心。夔謂蚿曰：「吾以一 足趻踔而不行，予無如矣。今子之使萬足，獨奈何？」蚿曰：「不然。 子不見夫唾者乎？噴則大者如珠，小者如霧，雜而下者不可勝數也。 今予動吾天機，而不知其所以然。」蚿謂蛇曰：「吾以眾足行，而不 及子之無足，何也？」蛇曰：「夫天機之所動，何可易邪？吾安用足 哉！」蛇謂風曰：「予動吾脊脅而行，則有似也。今子蓬蓬然起於北 海，蓬蓬然入於南海，而似無有，何也？」風曰：「然，予蓬蓬然起 於北海而入於南海也，然而指我則勝我，鰌我亦勝我。雖然，夫折大 木，蜚大屋者，唯我能也。」故以眾小不勝為大勝也。為大勝者，唯 聖人能之。

kǒng zǐ yóu yú kuāng, sòng rén wéi zhī shù zā, ér xián gē bù chuò. zǐ lù rù jiàn, yuē: hé fū zi zhī yú yě? kǒng zǐ yuē: lái, wú yǔ nǚ. wǒ huì qióng jiǔ yǐ, ér bù miǎn, mìng yě qiú tōng jiǔ yǐ, ér bù dé, shí yě. dāng yáo shùn ér tiān xià wú qióng rén, fēi zhī de yě dāng jié zhòu ér tiān xià wú tōng rén, fēi zhī shī yě: shí shì shì rán. fū shuǐ xíng bù bì jiāo lóng zhě, yú fù zhī yǒng yě lù xíng bù bì sì hǔ zhě, liè fū zhī yǒng yě bái rèn jiāo yú qián, shì sǐ ruò shēng zhě, liè shì zhī yǒng yě zhī qióng zhī yǒu mìng, zhī tōng zhī yǒu shí, lín dà nán ér bù jù zhě, shèng rén zhī yǒng yě. yóu, chù yǐ! wú mìng yǒu suǒ zhì yǐ! wú jǐ hé, jiāng jiǎ zhě jìn, cí yuē: yǐ wèi yáng hǔ yě, gù wéi zhī jīn fēi yě, qǐng cí ér tuì.
孔子游於匡，宋人圍之數匝，而弦歌不輟。子路入見，曰：「何夫 子之娛也？」孔子曰：「來，吾語女。我諱窮久矣，而不免，命也； 求通久矣，而不得，時也。當堯、舜而天下無窮人，非知得也；當桀 、紂而天下無通人，非知失也：時勢適然。夫水行不避蛟龍者，漁父 之勇也；陸行不避兕虎者，獵夫之勇也；白刃交於前，視死若生者， 烈士之勇也；知窮之有命，知通之有時，臨大難而不懼者，聖人之勇 也。由，處矣！吾命有所制矣！」無幾何，將甲者進，辭曰：「以為 陽虎也，故圍之；今非也，請辭而退。」

gōng sūn lóng wèn yú wèi móu yuē: lóng shǎo xué xiān wáng zhī dào, zhǎng ér míng rén yì zhī xíng hé tóng yì , lí jiān bái rán bù rán, kě bù kě kùn bǎi jiā zhī zhī, qióng zhòng kǒu zhī biàn: wú zì yǐ wèi zhì dá yǐ. jīn wú wén zhuāng zi zhī yán, máng rán yì zhī. bù zhī lùn zhī bù jí yǔ? zhī zhī fú ruò yǔ? jīn wú wú suǒ kāi wú huì, gǎn wèn qí fāng. gōng zǐ móu yǐn jī dà xī, yǎng tiān ér xiào yuē: zi dú bù wén fū kǎn jǐng zhī wā hū? wèi dōng hǎi zhī biē yuē: wú lè yǔ! chū tiào liáng hū jǐng gàn zhī shàng, rù xiū hū quē zhòu zhī yá. fù shuǐ zé jiē yè chí yí, jué ní zé méi zú miè fū. hái hán xiè yǔ kē dǒu, mò wú néng ruò yě. qiě fú shàn yī hè zhī shuǐ, ér kuà zhì kǎn jǐng zhī lè, cǐ yì zhì yǐ. fū zǐ xī bù shí lái rù guān hū? dōng hǎi zhī biē zuǒ zú wèi rù, ér yòu xī yǐ zhí yǐ. yú shì qūn xún ér què, gào zhī hǎi yuē: fū qiān lǐ zhī yuǎn, bù zú yǐ jǔ qí dà qiān rèn zhī gāo, bù zú yǐ jí qí shēn. yǔ zhī shí, shí nián jiǔ lǎo, ér shuǐ fú wèi jiā yì tāng zhī shí, bā nián qī hàn, ér yá bù wèi jiā sǔn. fū bù wèi qǐng jiǔ tuī yí, bù yǐ duō shǎo jìn tuì zhě, cǐ yì dōng hǎi zhī dà lè yě. yú shì kǎn jǐng zhī wā wén zhī, shì shì rán jīng, guī guī rán zì shī yě. qiě fú zhī bù zhī shì fēi zhī jìng, ér yóu yù guān yú zhuāng zi zhī yán, shì yóu shǐ wén fù shān, shāng jù chí hé yě, bì bù shèng rèn yǐ. qiě fú zhī bù zhī lùn jí miào zhī yán, ér zì shì yī shí zhī lì zhě, shì fēi kǎn jǐng zhī wā yǔ? qiě bǐ fāng cī huáng quán ér dēng dà huáng, wú nán wú běi, shuǎng rán sì jiě, lún yú bù cè wú dōng wú xī, shǐ yú xuán míng, fǎn yú dà tōng. zi nǎi guī guī rán ér qiú zhī yǐ chá, suǒ zhī yǐ biàn, shì zhí yòng guǎn kuī tiān, yòng zhuī zhǐ dì yě, bù yì xiǎo hū? zi wǎng yǐ! qiě zi dú bù wén fū shòu líng yú zi zhī xué yú hán dān yǔ? wèi dé guó néng, yòu shī qí gù xíng yǐ, zhí pú fú ér guī ěr. jīn zi bù qù, jiāng wàng zi zhī gù, shī zi zhī yè. gōng sūn lóng kǒu qù ér bù hé, shé jǔ ér bù xià, nǎi yì ér zǒu.
公孫龍問於魏牟曰：「龍少學先王之道，長而明仁義之行；合同異 ，離堅白；然不然，可不可；困百家之知，窮眾口之辯：吾自以為至 達已。今吾聞莊子之言，茫然異之。不知論之不及與？知之弗若與？ 今吾無所開吾喙，敢問其方。」公子牟隱機大息，仰天而笑曰：「子 獨不聞夫埳井之蛙乎？謂東海之鱉曰：『吾樂與！出跳梁乎井幹之上， 入休乎缺甃之崖。赴水則接腋持頤，蹶泥則沒足滅跗。還虷蟹與科斗， 莫吾能若也。且夫擅一壑之水，而跨跱埳井之樂，此亦至矣。夫子奚 不時來入觀乎？』東海之鱉左足未入，而右膝已縶矣。於是逡巡而卻， 告之海曰：『夫千里之遠，不足以舉其大；千仞之高，不足以極其深。 禹之時，十年九潦，而水弗為加益；湯之時，八年七旱，而崖不為加 損。夫不為頃久推移，不以多少進退者，此亦東海之大樂也。』於是 埳井之蛙聞之，適適然驚，規規然自失也。且夫知不知是非之竟，而 猶欲觀於莊子之言，是猶使蚊負山，商蚷馳河也，必不勝任矣。且夫 知不知論極妙之言，而自適一時之利者，是非埳井之蛙與？且彼方跐 黃泉而登大皇，無南無北，爽然四解，淪於不測；無東無西，始於玄 冥，反於大通。子乃規規然而求之以察，索之以辯，是直用管窺天， 用錐指地也，不亦小乎？子往矣！且子獨不聞夫壽陵餘子之學於邯鄲 與？未得國能，又失其故行矣，直匍匐而歸耳。今子不去，將忘子之 故，失子之業。」公孫龍口呿而不合，舌舉而不下，乃逸而走。

zhuāng zi diào yú pú shuǐ. chǔ wáng shǐ dài fū èr rén wǎng xiān yān, yuē: yuàn yǐ jìng nèi lèi yǐ! zhuāng zi chí gān bù gù, yuē: wú wén chǔ yǒu shén guī, sǐ yǐ sān qiān suì yǐ. wáng jīn sì ér cáng zhī miào táng zhī shàng. cǐ guī zhě, níng qí sǐ wèi liú gǔ ér guì hū? níng qí shēng ér yè wěi yú tú zhōng hū? èr dài fū yuē: níng shēng ér yè wěi tú zhōng. zhuāng zǐ yuē: wǎng yǐ! wú jiāng yè wěi yú tú zhōng.
莊子釣於濮水。楚王使大夫二人往先焉，曰：「願以境內累矣！」 莊子持竿不顧，曰：「吾聞楚有神龜，死已三千歲矣。王巾笥而藏之 廟堂之上。此龜者，寧其死為留骨而貴乎？寧其生而曳尾於塗中乎？ 」二大夫曰：「寧生而曳尾塗中。」莊子曰：「往矣！吾將曳尾於塗 中。」

huì zi xiāng liáng, zhuāng zi wǎng jiàn zhī. huò wèi huì zǐ yuē: zhuāng zi lái, yù dài zi xiāng. yú shì huì zi kǒng, sōu yú guó zhōng sān rì sān yè. zhuāng zi wǎng jiàn zhī, yuē: nán fāng yǒu niǎo, qí míng wèi yuān qiān, zi zhī zhī hū? fū yuān qiān fā yú nán hǎi ér fēi yú běi hǎi, fēi wú tóng bù zhǐ, fēi liàn shí bù shí, fēi lǐ quán bù yǐn. yú shì chī dé fǔ shǔ, yuān qiān guò zhī, yǎng ér shì zhī yuē: xià! jīn zi yù yǐ zi zhī liáng guó ér xià wǒ xié?
惠子相梁，莊子往見之。或謂惠子曰：「莊子來，欲代子相。」於 是惠子恐，搜於國中三日三夜。莊子往見之，曰：「南方有鳥，其名 為鵷鵮，子知之乎？夫鵷鵮發於南海而飛於北海，非梧桐不止，非練 實不食，非醴泉不飲。於是鴟得腐鼠，鵷鵮過之，仰而視之曰：『嚇！』 今子欲以子之梁國而嚇我邪？」

zhuāng zi yǔ huì zi yóu yú háo liáng zhī shàng. zhuāng zǐ yuē: shū yú chū yóu cóng róng, shì yú zhī lè yě. huì zǐ yuē zi fēi yú, ān zhī yú zhī lè? zhuāng zǐ yuē: zi fēi wǒ, ān zhī wǒ bù zhī yú zhī lè? huì zǐ yuē wǒ fēi zi, gù bù zhī zi yǐ zi gù fēi yú yě, zi zhī bù zhī yú zhī lè, quán yǐ! zhuāng zǐ yuē: qǐng xún qí běn. zǐ yuē rǔ ān zhī yú lè yún zhě, jì yǐ zhī wú zhī zhī ér wèn wǒ. wǒ zhī zhī háo shàng yě.
莊子與惠子游於濠梁之上。莊子曰：「儵魚出遊從容，是魚之樂也。」 惠子曰∶「子非魚，安知魚之樂？」莊子曰：「子非我，安知我不知 魚之樂？」惠子曰「我非子，固不知子矣；子固非魚也，子之不知魚 之樂，全矣！」莊子曰：「請循其本。子曰『汝安知魚樂』雲者，既 已知吾知之而問我。我知之濠上也。」