yáo yǐ tiān xià ràng xǔ yóu, xǔ yóu bù shòu. yòu ràng yú zi zhōu zhī fù, zi zhōu zhī fù yuē:" yǐ wǒ wèi tiān zǐ, yóu zhī kě yě. suī rán, wǒ shì yǒu yōu yōu zhī bìng, fāng qiě zhì zhī, wèi xiá zhì tiān xià yě." fū tiān xià zhì zhòng yě, ér bù yǐ hài qí shēng, yòu kuàng tā wù hū! wéi wú yǐ tiān xià wèi zhě kě yǐ tuō tiān xià yě. shùn ràng tiān xià yú zi zhōu zhī bó, zi zhōu zhī bó yuē:" yǔ shì yǒu yōu yōu zhī bìng, fāng qiě zhì zhī, wèi xiá zhì tiān xià yě." gù tiān xià dà qì yě, ér bù yǐ yì shēng. cǐ yǒu dào zhě zhī suǒ yǐ yì hū sú zhě yě. shùn yǐ tiān xià ràng shàn juàn, shàn juàn yuē:" yú lì yú yǔ zhòu zhī zhōng, dōng rì yī pí máo, xià rì yī gé chī. chūn gēng zhòng, xíng zú yǐ láo dòng qiū shōu liǎn, shēn zú yǐ xiū shí. rì chū ér zuò, rì rù ér xī, xiāo yáo yú tiān dì zhī jiān, ér xīn yì zì dé. wú hé yǐ tiān xià wèi zāi! bēi fū, zi zhī bù zhī yú yě." suì bù shòu. yú shì qù ér rù shēn shān, mò zhī qí chù. shùn yǐ tiān xià ràng qí yǒu shí hù zhī nóng. shí hù zhī nóng yuē:" juǎn juǎn hū, hòu zhī wéi rén, bǎo lì zhī shì yě." yǐ shùn zhī dé wèi wèi zhì yě. yú shì fū fù qī dài, xié zi yǐ rù yú hǎi, zhōng shēn bù fǎn yě.
尧以天下让许由,许由不受。又让于子州支父,子州之父曰:“以 我为天子,犹之可也。虽然,我适有幽忧之病,方且治之,未暇治天 下也。”夫天下至重也,而不以害其生,又况他物乎!唯无以天下为 者可以托天下也。舜让天下于子州之伯,子州之伯曰:“予适有幽忧 之病,方且治之,未暇治天下也。”故天下大器也,而不以易生。此 有道者之所以异乎俗者也。舜以天下让善卷,善卷曰:“余立于宇宙 之中,冬日衣皮毛,夏日衣葛絺。春耕种,形 足以劳动;秋收敛,身足以休食。日出而作,日入而息,逍遥于天地 之间,而心意自得。吾何以天下为哉!悲夫,子之不知余也。”遂不 受。于是去而入深山,莫知其处。舜以天下让其友石户之农。石户之 农曰:“捲捲乎,后之为人,葆力之士也。” 以舜之德为未至也。于是夫负妻戴,携子以入于海,终身不反也。
dài wáng dǎn fù jū bīn, dí rén gōng zhī. shì zhī yǐ pí bó ér bù shòu, shì zhī yǐ quǎn mǎ ér bù shòu, shì zhī yǐ zhū yù ér bù shòu. dí rén zhī suǒ qiú zhě tǔ dì yě. dài wáng dǎn fù yuē:" yú rén zhī xiōng jū ér shā qí dì, yú rén zhī fù jū ér shā qí zi, wú bù rěn yě. zi jiē miǎn jū yǐ! wèi wú chén yǔ wèi dí rén chén xī yǐ yì. qiě wú wén zhī: bù yǐ suǒ yòng yǎng hài suǒ yǎng." yīn zhàng cè ér qù zhī. mín xiāng lián ér cóng zhī. suì chéng guó yú qí shān zhī xià. fū dài wáng dǎn fù kě wèi néng zūn shēng yǐ. néng zūn shēng zhě, suī guì fù bù yǐ yǎng shāng shēn, suī pín jiàn bù yǐ lì lěi xíng. jīn shì zhī rén jū gāo guān zūn jué zhě, jiē zhòng shī zhī. jiàn lì qīng wáng qí shēn, qǐ bù huò zāi!
大王亶父居豳,狄人攻之。事之 以皮帛而不受,事之以犬马而不受,事之以珠玉而不受。狄人之所求 者土地也。大王亶父曰:“与人之兄居而杀其弟,与人之父居而杀其 子,吾不忍也。子皆勉居矣!为吾臣与为狄人臣奚以异。且吾闻之: 不以所用养害所养。”因杖筴而去之。民相连 而从之。遂成国于岐山之下。夫大王亶父可谓能尊生矣。能尊生者, 虽贵富不以养伤身,虽贫贱不以利累形。今世之人居高官尊爵者,皆 重失之。见利轻亡其身,岂不惑哉!
yuè rén sān shì shì qí jūn, wáng zǐ sōu huàn zhī, táo hū dān xué, ér yuè guó wú jūn. qiú wáng zǐ sōu bù dé, cóng zhī dān xué. wáng zǐ sōu bù kěn chū, yuè rén xūn zhī yǐ ài. chéng yǐ wáng yú. wáng zǐ sōu yuán suí dēng chē, yǎng tiān ér hū yuē:" jūn hū, jūn hū, dú bù kě yǐ shě wǒ hū!" wáng zǐ sōu fēi è wèi jūn yě, è wèi jūn zhī huàn yě. ruò wáng zǐ sōu zhě, kě wèi bù yǐ guó shāng shēng yǐ! cǐ gù yuè rén zhī suǒ yù de wèi jūn yě.
越人三世弑其君,王子搜患之,逃乎丹穴,而越国无君。求王子搜 不得,从之丹穴。王子搜不肯出,越人熏之以艾。乘以王舆。王子搜 援绥登车,仰天而呼曰:“君乎,君乎,独不可以舍我乎!”王子搜 非恶为君也,恶为君之患也。若王子搜者,可谓不以国伤生矣!此固 越人之所欲得为君也。
hán wèi xiāng yǔ zhēng qīn dì, zi huá zi jiàn zhāo xī hóu, zhāo xī hóu yǒu yōu sè. zi huá zǐ yuē:" jīn shǐ tiān xià shū míng yú jūn zhī qián, shū zhī yán yuē:' zuǒ shǒu jué zhī zé yòu shǒu fèi, yòu shǒu jué zhī zé zuǒ shǒu fèi. rán ér jué zhī zhě bì yǒu tiān xià.' jūn néng jué zhī hū?" zhāo xī hóu yuē:" guǎ rén bù jué yě." zi huá zǐ yuē:" shén shàn! zì shì guān zhī, liǎng bì zhòng yú tiān xià yě. shēn yì zhòng yú liǎng bì. hán zhī qīng yú tiān xià yì yuǎn yǐ! jīn zhī suǒ zhēng zhě, qí qīng yú hán yòu yuǎn. jūn gù chóu shēn shāng shēng yǐ yōu qī bù de yě." xī hóu yuē:" shàn zāi! jiào guǎ rén zhě zhòng yǐ, wèi cháng dé wén cǐ yán yě." zi huá zi kě wèi zhī qīng zhòng yǐ!
韩魏相与争侵地,子华子见昭僖侯,昭僖侯有忧色。子华子曰:“ 今使天下书铭于君之前,书之言曰:‘左手攫之则右手废,右手攫之 则左手废。然而攫之者必有天下。’君能攫之乎?”昭僖侯曰:“寡 人不攫也。”子华子曰:“甚善!自是观之,两臂重于天下也。身亦 重于两臂。韩之轻于天下亦远矣!今之所争者,其轻于韩又远。君固 愁身伤生以忧戚不得也。”僖侯曰:“善哉!教寡人者众矣,未尝得 闻此言也。”子华子可谓知轻重矣!
lǔ jūn wén yán hé dé dào zhī rén yě, shǐ rén yǐ bì xiān yān. yán hé shǒu lòu lǘ, jū bù zhī yī, ér zì fàn niú. lǔ jūn zhī shǐ zhě zhì, yán hé zì duì zhī. shǐ zhě yuē:" cǐ yán hé zhī jiā yǔ? " yán hé duì yuē:" cǐ hé zhī jiā yě." shǐ zhě zhì bì. yán hé duì yuē:" kǒng tīng miù ér yí shǐ zhě zuì, bù ruò shěn zhī." shǐ zhě hái, fǎn shěn zhī, fù lái qiú zhī, zé bù dé yǐ! gù ruò yán hé zhě, zhēn è fù guì yě.
鲁君闻颜阖得道之人也,使人以币先焉。颜阖守陋闾,苴布之衣, 而自饭牛。鲁君之使者至,颜阖自对之。使者曰:“此颜阖之家与? ”颜阖对曰:“此阖之家也。”使者致币。颜阖对曰:“恐听谬而遗 使者罪,不若审之。”使者还,反审之,复来求之,则不得已!故若 颜阖者,真恶富贵也。
gù yuē: dào zhī zhēn yǐ zhì shēn, qí xù yú yǐ wéi guó jiā, qí tǔ jū yǐ zhì tiān xià. yóu cǐ guān zhī, dì wáng zhī gōng, shèng rén zhī yú shì yě, fēi suǒ yǐ wán shēn yǎng shēng yě. jīn shì sú zhī jūn zǐ, duō wēi shēn qì shēng yǐ xùn wù, qǐ bù bēi zāi! fán shèng rén zhī dòng zuò yě, bì chá qí suǒ yǐ zhī yǔ qí suǒ yǐ wéi. jīn qiě yǒu rén yú cǐ, yǐ suí hóu zhī zhū, dàn qiān rèn zhī què, shì bì xiào zhī. shì hé yě? zé qí suǒ yòng zhě zhòng ér suǒ yào zhě qīng yě. fū shēng zhě qǐ tè suí hóu zhī zhòng zāi!
故曰:道之真以治身,其绪余以为国家,其土苴以治天下。由此观 之,帝王之功,圣人之余事也,非所以完身养生也。今世俗之君子, 多危身弃生以殉物,岂不悲哉!凡圣人之动作也,必察其所以之与其 所以为。今且有人于此,以随侯之珠,弹千仞之雀,世必笑之。是何 也?则其所用者重而所要者轻也。夫生者岂特随侯之重哉!
zi liè zǐ qióng, róng mào yǒu jī sè. kè yǒu yán zhī yú zhèng zi yáng zhě, yuē:" liè yù kòu, gài yǒu dào zhī shì yě, jū jūn zhī guó ér qióng, jūn wú nǎi wèi bù hǎo shì hū?" zhèng zi yáng jí lìng guān yí zhī sù. zi liè zǐ jiàn shǐ zhě, zài bài ér cí. shǐ zhě qù, zi liè zǐ rù, qí qī wàng zhī ér fǔ xīn yuē:" qiè wén wèi yǒu dào zhě zhī qī zǐ, jiē dé yì lè. jīn yǒu jī sè, jūn guò ér yí xiān shēng shí, xiān shēng bù shòu, qǐ bù mìng xié?" zi liè zǐ xiào, wèi zhī yuē" jūn fēi zì zhī wǒ yě, yǐ rén zhī yán ér yí wǒ sù zhì qí zuì wǒ yě, yòu qiě yǐ rén zhī yán, cǐ wú suǒ yǐ bù shòu yě. " qí zú, mín guǒ zuò nán ér shā zi yáng.
子列子穷,容貌有饥色。客有言之于郑子阳者,曰:“列御寇,盖 有道之士也,居君之国而穷,君无乃为不好士乎?”郑子阳即令官遗 之粟。子列子见使者,再拜而辞。使者去,子列子入,其妻望之而拊 心曰:“妾闻为有道者之妻子,皆得佚乐。今有饥色,君过而遗先生 食,先生不受,岂不命邪?”子列子笑,谓之曰∶“君非自知我也, 以人之言而遗我粟;至其罪我也,又且以人之言,此吾所以不受也。 ”其卒,民果作难而杀子阳。
chǔ zhāo wáng shī guó, tú yáng shuō zǒu ér cóng yú zhāo wáng. zhāo wáng fǎn guó, jiāng shǎng cóng zhě. jí tú yáng shuō. tú yáng shuō yuē:" dài wáng shī guó, shuō shī tú yáng. dài wáng fǎn guó, shuō yì fǎn tú yáng. chén zhī jué lù yǐ fù yǐ, yòu hé shǎng zhī yǒu." wáng yuē:" qiáng zhī." tú yáng shuō yuē:" dài wáng shī guó, fēi chén zhī zuì, gù bù gǎn fú qí zhū dài wáng fǎn guó, fēi chén zhī gōng, gù bù gǎn dāng qí shǎng." wáng yuē:" jiàn zhī." tú yáng shuō yuē:" chǔ guó zhī fǎ, bì yǒu zhòng shǎng dà gōng ér hòu dé jiàn. jīn chén zhī zhī bù zú yǐ cún guó, ér yǒng bù zú yǐ sǐ kòu. wú jūn rù yǐng, shuō wèi nán ér bì kòu, fēi gù suí dài wáng yě. jīn dài wáng yù fèi fǎ huǐ yuē ér jiàn shuō, cǐ fēi chén zhī suǒ yǐ wén yú tiān xià yě." wáng wèi sī mǎ zǐ qí yuē:" tú yáng shuō jū chǔ bēi jiàn ér chén yì shén gāo, zi qí wèi wǒ yán zhī yǐ sān jīng zhī wèi." tú yáng shuō yuē:" fū sān jīng zhī wèi, wú zhī qí guì yú tú yáng zhī sì yě wàn zhōng zhī lù, wú zhī qí fù yú tú yáng zhī lì yě. rán qǐ kě yǐ tān jué lù ér shǐ wú jūn yǒu wàng shī zhī míng hū? shuō bù gǎn dāng, yuàn fù fǎn wú tú yáng zhī sì." suì bù shòu yě.
楚昭王失国,屠羊说走而从于昭王。昭王反国,将赏从者。及屠羊 说。屠羊说曰:“大王失国,说失屠羊。大王反国,说亦反屠羊。臣 之爵禄已复矣,又何赏之有。”王曰:“强之。”屠羊说曰:“大王 失国,非臣之罪,故不敢伏其诛;大王反国,非臣之功,故不敢当其 赏。”王曰:“见之。”屠羊说曰:“楚国之法,必有重赏大功而后 得见。今臣之知不足以存国,而勇不足以死寇。吴军入郢,说畏难而 避寇,非故随大王也。今大王欲废法毁约而见说,此非臣之所以闻于 天下也。”王谓司马子綦曰:“屠羊说居处卑贱而陈义甚高,子綦为 我延之以三旌之位。”屠羊说曰:“夫三旌之位,吾知其贵于屠羊之 肆也;万锺之禄,吾知其富于屠羊之利也。然岂可以贪爵禄而使吾君 有妄施之名乎?说不敢当,愿复反吾屠羊之肆。”遂不受也。
yuán xiàn jū lǔ, huán dǔ zhī shì, cí yǐ shēng cǎo, péng hù bù wán, sāng yǐ wéi shū ér wèng yǒu, èr shì, hè yǐ wéi sāi, shàng lòu xià shī, kuāng zuò ér xián gē. zǐ gòng chéng dà mǎ, zhōng gàn ér biǎo sù, xuān chē bù róng xiàng, wǎng jiàn yuán xiàn. yuán xiàn huá guān xǐ lǚ, zhàng lí ér yìng mén. zǐ gòng yuē:" xī! xiān shēng hé bìng?" yuán xiàn yīng zhī yuē:" xiàn wén zhī, wú cái wèi zhī pín, xué ér bù néng xíng wèi zhī bìng. jīn xiàn pín yě, fēi bìng yě." zǐ gòng qūn xún ér yǒu kuì sè. yuán xiàn xiào yuē:" fū xī shì ér xíng, bǐ zhōu ér yǒu, xué yǐ wéi rén, jiào yǐ wèi jǐ, rén yì zhī tè, yú mǎ zhī shì, xiàn bù rěn wèi yě."
原宪居鲁,环堵之室,茨以生草,蓬户不完,桑以为枢而瓮牖,二 室,褐以为塞,上漏下湿,匡坐而弦歌。子贡乘大马,中绀而表素, 轩车不容巷,往见原宪。原宪华冠縰履,杖藜而应门。子贡曰:“嘻!先生何病?”原宪应之曰:“宪闻 之,无财谓之贫,学而不能行谓之病。今宪贫也,非病也。”子贡逡 巡而有愧色。原宪笑曰:“夫希世而行,比周而友,学以为人,教以 为己,仁义之慝,舆马之饰,宪不忍为也。”
zēng zǐ jū wèi, yūn páo wú biǎo, yán sè zhǒng kuài, shǒu zú pián zhī, sān rì bù jǔ huǒ, shí nián bù zhì yī. zhèng guān ér yīng jué, zhuō jīn ér zhǒu jiàn, nà jù ér zhǒng jué. yè zòng ér gē shāng sòng, shēng mǎn tiān dì, ruò chū jīn shí. tiān zi bù dé chén, zhū hóu bù dé yǒu. gù yǎng zhì zhě wàng xíng, yǎng xíng zhě wàng lì, zhì dào zhě wàng xīn yǐ .
曾子居卫,缊袍无表, 颜色肿哙,手足胼胝,三日不举火,十年不制衣。正冠而缨绝,捉襟 而肘见,纳屦而踵决。曳纵而歌《商颂》,声满天地,若出金石。天 子不得臣,诸侯不得友。故养志者忘形,养形者忘利,致道者忘心矣 。
kǒng zǐ wèi yán huí yuē:" huí, lái! jiā pín jū bēi, hú bù shì hū?" yán huí duì yuē:" bù yuàn shì. huí yǒu guō wài zhī tián wǔ shí mǔ, zú yǐ gěi zhān zhōu guō nèi zhī tián shí mǔ, zú yǐ wéi sī má gǔ qín zú yǐ zì yú suǒ xué fū zǐ zhī dào zhě zú yǐ zì lè yě. huí bù yuàn shì." kǒng zǐ qiǎo rán biàn róng, yuē:" shàn zāi, huí zhī yì! qiū wén zhī:' zhī zú zhě, bù yǐ lì zì lèi yě shěn zì dé zhě, shī zhī ér bù jù xíng xiū yú nèi zhě, wú wèi ér bù zuò.' qiū sòng zhī jiǔ yǐ, jīn yú huí ér hòu jiàn zhī, shì qiū zhī dé yě."
孔子谓颜回曰:“回,来!家贫居卑,胡不仕乎?”颜回对曰:“ 不愿仕。回有郭外之田五十亩,足以给飦粥;郭内之田十亩,足以为丝麻;鼓琴足以自娱;所学夫子 之道者足以自乐也。回不愿仕。”孔子愀然变容,曰:“善哉,回之 意!丘闻之:‘知足者,不以利自累也;审自得者,失之而不惧;行 修于内者,无位而不怍。’丘诵之久矣,今于回而后见之,是丘之得 也。”
zhōng shān gōng zǐ móu wèi zhān zǐ yuē:" shēn zài jiāng hǎi zhī shàng, xīn jū hū wèi quē zhī xià, nài hé? " zhān zǐ yuē:" zhòng shēng. zhòng shēng zé lì qīng." zhōng shān gōng zǐ móu yuē:" suī zhī zhī, wèi néng zì shèng yě." zhān zǐ yuē:" bù néng zì shèng zé cóng, shén wú è hū! bù néng zì shèng ér qiáng bù cóng zhě, cǐ zhī wèi zhòng shāng. zhòng shāng zhī rén, wú shòu lèi yǐ!" wèi móu, wàn shèng zhī gōng zǐ yě, qí yǐn yán xué yě, nán wéi yú bù yī zhī shì, suī wèi zhì hū dào, kě wèi yǒu qí yì yǐ!
中山公子牟谓瞻子曰:“身在江海之上,心居乎魏阙之下,奈何? ”瞻子曰:“重生。重生则利轻。”中山公子牟曰:“虽知之,未能 自胜也。”瞻子曰:“不能自胜则从,神无恶乎!不能自胜而强不从 者,此之谓重伤。重伤之人,无寿类矣!”魏牟,万乘之公子也,其 隐岩穴也,难为于布衣之士,虽未至乎道,可谓有其意矣!
kǒng zǐ qióng yú chén cài zhī jiān, qī rì bù huǒ shí, lí gēng bù sǎn, yán sè shén bèi, ér xián gē yú shì. yán huí zhái cài, zǐ lù zǐ gòng xiāng yǔ yán yuē:" fū zǐ zài zhú yú lǔ, xuē jī yú wèi, fá shù yú sòng, qióng yú shāng zhōu, wéi yú chén cài. shā fū zǐ zhě wú zuì, jí fū zǐ zhě wú jìn. xián gē gǔ qín, wèi cháng jué yīn, jūn zǐ zhī wú chǐ yě ruò cǐ hū?" yán huí wú yǐ yīng, rù gào kǒng zǐ . kǒng zǐ tuī qín, kuì rán ér tàn yuē:" yóu yǔ cì, xì rén yě. zhào ér lái, wú yǔ zhī." zǐ lù zǐ gòng rù. zǐ lù yuē:" rú cǐ zhě, kě wèi qióng yǐ!" kǒng zǐ yuē:" shì hé yán yě! jūn zǐ tōng yú dào zhī wèi tōng, qióng yú dào zhī wèi qióng. jīn qiū bào rén yì zhī dào yǐ zāo luàn shì zhī huàn, qí hé qióng zhī wèi? gù nèi xǐng ér bù qióng yú dào, lín nàn ér bù shī qí dé. tiān hán jì zhì, shuāng xuě jì jiàng, wú shì yǐ zhī sōng bǎi zhī mào yě. chén cài zhī ài, yú qiū qí xìng hū." kǒng zǐ xuē rán fǎn qín ér xián gē, zǐ lù gǔ rán zhí gàn ér wǔ. zǐ gòng yuē:" wú bù zhī tiān zhī gāo yě, dì zhī xià yě." gǔ zhī dé dào zhě, qióng yì lè, tōng yì lè, suǒ lè fēi qióng tōng yě. dào dé yú cǐ, zé qióng tōng wèi hán shǔ fēng yǔ zhī xù yǐ. gù xǔ yóu yú yú yǐng yáng, ér gòng bó dé hū qiū shǒu.
孔子穷于陈蔡之间,七日不火食,藜羹不糁,颜色甚惫,而弦歌于 室。颜回择菜,子路、子贡相与言曰:“夫子再逐于鲁,削迹于卫, 伐树于宋,穷于商周,围于陈蔡。杀夫子者无罪,藉夫子者无禁。弦 歌鼓琴,未尝绝音,君子之无耻也若此乎?”颜回无以应,入告孔子 。孔子推琴,喟然而叹曰:“由与赐,细人也。召而来,吾语之。” 子路、子贡入。子路曰:“如此者,可谓穷矣!”孔子曰:“是何言 也!君子通于道之谓通,穷于道之谓穷。今丘抱仁义之道以遭乱世之 患,其何穷之为?故内省而不穷于道,临难而不失其德。天寒既至, 霜雪既降,吾是以知松柏之茂也。陈蔡之隘,于丘其幸乎。”孔子削 然反琴而弦歌,子路扢然执干而舞。 子贡曰:“吾不知天之高也,地之下也。”古之得道者,穷亦乐,通 亦乐,所乐非穷通也。道德于此,则穷通为寒暑风雨之序矣。故许由 娱于颖阳,而共伯得乎丘首。
shùn yǐ tiān xià ràng qí yǒu běi rén wú zé, běi rén wú zé yuē:" yì zāi, hòu zhī wéi rén yě, jū yú quǎn mǔ zhī zhōng, ér yóu yáo zhī mén. bù ruò shì ér yǐ, yòu yù yǐ qí rǔ xíng màn wǒ. wú xiū jiàn zhī." yīn zì tóu qīng líng zhī yuān.
舜以天下让其友北人无择,北人无择曰:“异哉,后之为人也,居 于畎亩之中,而游尧之门。不若是而已,又欲以其辱行漫我。吾羞见 之。”因自投清泠之渊。
tāng jiāng fá jié, yīn biàn suí ér móu, biàn suí yuē:" fēi wú shì yě." tāng yuē:" shú kě? " yuē" wú bù zhī yě." tāng yòu yīn mào guāng ér móu, mào guāng yuē:" fēi wú shì yě." tāng yuē" shú kě?" yuē:" wú bù zhī yě." tāng yuē:" yī yǐn hé rú?" yuē:" qiáng lì rěn gòu, wú bù zhī qí tā yě." tāng suì yǔ yī yǐn móu fá jié, kè zhī. yǐ ràng biàn suí, biàn suí cí yuē:" hòu zhī fá jié yě móu hū wǒ, bì yǐ wǒ wèi zéi yě shèng jié ér ràng wǒ, bì yǐ wǒ wèi tān yě. wú shēng hū luàn shì, ér wú dào zhī rén zài lái màn wǒ yǐ qí rǔ xíng, wú bù rěn shù wén yě !" nǎi zì tóu chóu shuǐ ér sǐ. tāng yòu ràng mào guāng, yuē:" zhī zhě móu zhī, wǔ zhě suì zhī, rén zhě jū zhī, gǔ zhī dào yě. wú zi hú bù lì hū?" mào guāng cí yuē:" fèi shàng, fēi yì yě shā mín, fēi rén yě rén fàn qí nán, wǒ xiǎng qí lì, fēi lián yě. wú wén zhī yuē:' fēi qí yì zhě, bù shòu qí lù wú dào zhī shì, bù jiàn qí tǔ.' kuàng zūn wǒ hū! wú bù rěn jiǔ jiàn yě." nǎi fù shí ér zì shěn yú lú shuǐ.
汤将伐桀,因卞随而谋,卞随曰:“非吾事也。”汤曰:“孰可? ”曰∶“吾不知也。”汤又因瞀光而谋,瞀光曰:“非吾事也。”汤 曰∶“孰可?”曰:“吾不知也。”汤曰:“伊尹何如?”曰:“强 力忍垢,吾不知其他也。”汤遂与伊尹谋伐桀,克之。以让卞随,卞 随辞曰:“后之伐桀也谋乎我,必以我为贼也;胜桀而让我,必以我 为贪也。吾生乎乱世,而无道之人再来漫我以其辱行,吾不忍数闻也 !”乃自投椆水而死。汤又让瞀 光,曰:“知者谋之,武者遂之,仁者居之,古之道也。吾子胡不立 乎?”瞀光辞曰:“废上,非义也;杀民,非仁也;人犯其难,我享 其利,非廉也。吾闻之曰:‘非其义者,不受其禄;无道之世,不践 其土。’况尊我乎!吾不忍久见也。”乃负石而自沈于庐水。
xī zhōu zhī xìng, yǒu shì èr rén chǔ yú gū zhú, yuē bó yí shū qí. èr rén xiāng wèi yuē:" wú wén xī fāng yǒu rén, shì yǒu dào zhě, shì wǎng guān yān." zhì yú qí yáng, wǔ wáng wén zhī, shǐ shū dàn wǎng jiàn zhī. yǔ méng yuē:" jiā fù èr děng, jiù guān yī liè." xuè shēng ér mái zhī. èr rén xiāng shì ér xiào, yuē:" xī, yì zāi! cǐ fēi wú suǒ wèi dào yě. xī zhě shén nóng zhī yǒu tiān xià yě, shí sì jǐn jìng ér bù qí xǐ qí yú rén yě, zhōng xìn jǐn zhì ér wú qiú yān. lè yǔ zhèng wéi zhèng, lè yǔ zhì wèi zhì. bù yǐ rén zhī huài zì chéng yě, bù yǐ rén zhī bēi zì gāo yě, bù yǐ zāo shí zì lì yě. jīn zhōu jiàn yīn zhī luàn ér jù wéi zhèng, shàng móu ér xià háng huò, zǔ bīng ér bǎo wēi, gē shēng ér méng yǐ wéi xìn, yáng xíng yǐ shuō zhòng, shā fá yǐ yào lì. shì tuī luàn yǐ yì bào yě. wú wén gǔ zhī shì, zāo zhì shì bù bì qí rèn, yù luàn shì bù wéi gǒu cún. jīn tiān xià àn, zhōu dé shuāi, qí bìng hū zhōu yǐ tú wú shēn yě, bù rú bì zhī, yǐ jié wú xíng." èr zi běi zhì yú shǒu yáng zhī shān, suì è ér sǐ yān. ruò bó yí shū qí zhě, qí yú fù guì yě, gǒu kě dé yǐ, zé bì bù lài gāo jié lì xíng, dú lè qí zhì, bù shì yú shì. cǐ èr shì zhī jié yě.
昔周之兴,有士二人处于孤竹,曰伯夷、叔齐。二人相谓曰:“吾 闻西方有人,似有道者,试往观焉。”至于岐阳,武王闻之,使叔旦 往见之。与盟曰:“加富二等,就官一列。”血牲而埋之。二人相视 而笑,曰:“嘻,异哉!此非吾所谓道也。昔者神农之有天下也,时 祀尽敬而不祈喜;其于人也,忠信尽治而无求焉。乐与政为政,乐与 治为治。不以人之坏自成也,不以人之卑自高也,不以遭时自利也。 今周见殷之乱而遽为政,上谋而下行货,阻兵而保威,割牲而盟以为 信,扬行以说众,杀伐以要利。是推乱以易暴也。吾闻古之士,遭治 世不避其任,遇乱世不为苟存。今天下闇,周 德衰,其并乎周以涂吾身也,不如避之,以洁吾行。”二子北至于首 阳之山,遂饿而死焉。若伯夷、叔齐者,其于富贵也,苟可得已,则 必不赖高节戾行,独乐其志,不事于世。此二士之节也。