tián zǐ fāng shì zuò yú wèi wén hóu, shù chēng xī gōng. wén hóu yuē:" xī gōng, zi zhī shī xié?" zi fāng yuē:" fēi yě, wú zé zhī lǐ rén yě. chēng dào shù dāng gù wú zé chēng zhī." wén hóu yuē: " rán zé zi wú shī xié?" zi fāng yuē:" yǒu." yuē:" zi zhī shī shuí xié?" zi fāng yuē: " dōng guō shùn zǐ." wén hóu yuē:" rán zé fū zǐ hé gù wèi cháng chēng zhī?" zi fāng yuē:" qí wéi rén yě zhēn. rén mào ér tiān xū, yuán ér bǎo zhēn, qīng ér róng wù. wù wú dào, zhèng róng yǐ wù zhī, shǐ rén zhī yì yě xiāo. wú zé hé zú yǐ chēng zhī!" zi fāng chū, wén hóu tǎng rán, zhōng rì bù yán. zhào qián lì chén ér yǔ zhī yuē:" yuǎn yǐ, quán dé zhī jūn zǐ! shǐ wú yǐ shèng zhī zhī yán rén yì zhī xíng wéi zhì yǐ. wú wén zi fāng zhī shī, wú xíng jiě ér bù yù dòng, kǒu qián ér bù yù yán. wú suǒ xué zhě, zhí tǔ gěng ěr! fū wèi zhēn wèi wǒ lèi ěr!"
田子方侍坐于魏文侯,数称谿工。文侯曰:“谿工,子之师邪?” 子方曰:“非也,无择之里人也。称道数当故无择称之。”文侯曰: “然则子无师邪?”子方曰:“有。”曰:“子之师谁邪?”子方曰: “东郭顺子。”文侯曰:“然则夫子何故未尝称之?”子方曰:“其 为人也真。人貌而天虚,缘而葆真,清而容物。物无道,正容以悟之, 使人之意也消。无择何足以称之!”子方出,文侯傥然,终日不言。 召前立臣而语之曰:“远矣,全德之君子!始吾以圣知之言、仁义之 行为至矣。吾闻子方之师,吾形解而不欲动,口钳而不欲言。吾所学 者,直土埂耳!夫魏真为我累耳!”
wēn bó xuě zǐ shì qí, shě yú lǔ. lǔ rén yǒu qǐng jiàn zhī zhě, wēn bó xuě zǐ yuē:" bù kě. wú wén zhōng guó zhī jūn zǐ, míng hū lǐ yì ér lòu yú zhī rén xīn. wú bù yù jiàn yě." zhì yú qí, fǎn shě yú lǔ, shì rén yě yòu qǐng jiàn. wēn bó xuě zǐ yuē:" wǎng yě qí jiàn wǒ, jīn yě yòu qí jiàn wǒ, shì bì yǒu yǐ zhèn wǒ yě." chū ér jiàn kè, rù ér tàn. míng rì jiàn kè, yòu rù ér tàn. qí pū yuē:" měi jiàn zhī kè yě, bì rù ér tàn, hé yé?" yuē:" wú gù gào zi yǐ: zhōng guó zhī mín, míng hū lǐ yì ér lòu hū zhī rén xīn. xī zhī jiàn wǒ zhě, jìn tuì yī chéng guī yī chéng jǔ , cóng róng yī ruò lóng yī ruò hǔ. qí jiàn wǒ yě sì zi, qí dào wǒ yě sì fù, shì yǐ tàn yě. " zhòng ní jiàn zhī ér bù yán. zǐ lù yuē:" wú zi yù jiàn wēn bó xuě zǐ jiǔ yǐ. jiàn zhī ér bù yán , hé xié?" zhòng ní yuē:" ruò fú rén zhě, mù jī ér dào cún yǐ, yì bù kě yǐ róng shēng yǐ! "
温伯雪子适齐,舍于鲁。鲁人有请见之者,温伯雪子曰:“不可。 吾闻中国之君子,明乎礼义而陋于知人心。吾不欲见也。”至于齐, 反舍于鲁,是人也又请见。温伯雪子曰:“往也蕲见我,今也又蕲见 我,是必有以振我也。”出而见客,入而叹。明日见客,又入而叹。 其仆曰:“每见之客也,必入而叹,何耶?”曰:“吾固告子矣:中 国之民,明乎礼义而陋乎知人心。昔之见我者,进退一成规、一成矩 ,从容一若龙、一若虎。其谏我也似子,其道我也似父,是以叹也。 ”仲尼见之而不言。子路曰:“吾子欲见温伯雪子久矣。见之而不言 ,何邪?”仲尼曰:“若夫人者,目击而道存矣,亦不可以容声矣! ”
yán yuān wèn yú zhòng ní yuē:" fū zǐ bù yì bù, fū zǐ qū yì qū, fū zǐ chí yì chí, fū zǐ bēn yì jué chén, ér huí chēng ruò hū hòu yǐ!" fū zǐ yuē:" huí, hé wèi xié?" yuē:" fū zi bù yì bù yě, fū zǐ yán yì yán yě fū zǐ qū yì qū yě, fū zǐ biàn yì biàn yě fū zǐ chí yì chí yě, fū zǐ yán dào, huí yì yán dào yě jí bēn yì jué chén ér huí chēng ruò hū hòu zhě, fū zǐ bù yán ér xìn, bù bǐ ér zhōu, wú qì ér mín tāo hū qián, ér bù zhī suǒ yǐ rán ér yǐ yǐ." zhòng ní yuē:" è! kě bù chá yǔ! fū āi mò dà yú xīn sǐ, ér rén sǐ yì cì zhī. rì chū dōng fāng ér rù yú xī jí, wàn wù mò bù bǐ fāng, yǒu mù yǒu zhǐ zhě, dài shì ér hòu chéng gōng. shì chū zé cún , shì rù zé wáng. wàn wù yì rán, yǒu dài yě ér sǐ, yǒu dài yě ér shēng. wú yī shòu qí chéng xíng, ér bù huà yǐ dài jǐn. xiào wù ér dòng, rì yè wú xì, ér bù zhī qí suǒ zhōng. xūn rán qí chéng xíng, zhī mìng bù néng guī hū qí qián. qiū yǐ shì rì cú. wú zhōng shēn yǔ rǔ jiāo yī bì ér shī zhī, kě bù āi yǔ? nǚ dài zhe hū wú suǒ yǐ zhe yě. bǐ yǐ jǐn yǐ, ér nǚ qiú zhī yǐ wéi yǒu, shì qiú mǎ yú táng sì yě. wú fú, nǚ yě shén wàng nǚ fú, wú yě shén wàng. suī rán, nǚ xī huàn yān! suī wàng hū gù wú, wú yǒu bù wàng zhě cún."
颜渊问于仲尼曰:“夫子步亦步,夫子趋亦趋,夫子驰亦驰,夫子 奔逸绝尘,而回瞠若乎后矣!”夫子曰:“回,何谓邪?”曰:“夫 子步亦步也,夫子言亦言也;夫子趋亦趋也,夫子辩亦辩也;夫子驰 亦驰也,夫子言道,回亦言道也;及奔逸绝尘而回瞠若乎后者,夫子 不言而信,不比而周,无器而民滔乎前,而不知所以然而已矣。”仲 尼曰:“恶!可不察与!夫哀莫大于心死,而人死亦次之。日出东方 而入于西极,万物莫不比方,有目有趾者,待是而后成功。是出则存 ,是入则亡。万物亦然,有待也而死,有待也而生。吾一受其成形, 而不化以待尽。效物而动,日夜无隙,而不知其所终。薰然其成形, 知命不能规乎其前。丘以是日徂。吾终身与汝交一臂而失之,可不哀 与?女殆著乎吾所以著也。彼已尽矣,而女求之以为有,是求马于唐 肆也。吾服,女也甚忘;女服,吾也甚忘。虽然,女奚患焉!虽忘乎 故吾,吾有不忘者存。”
kǒng zǐ jiàn lǎo dān, lǎo dān xīn mù, fāng jiāng bèi fā ér gàn, zhé rán shì fēi rén. kǒng zǐ biàn ér dài zhī. shǎo yān jiàn, yuē:" qiū yě xuàn yǔ? qí xìn rán yǔ? xiàng zhě xiān shēng xíng tǐ jué ruò gǎo mù, shì yí wù lí rén ér lì yú dú yě." lǎo dān yuē:" wú yóu xīn yú wù zhī chū." kǒng zǐ yuē: " hé wèi xié?" yuē:" xīn kùn yān ér bù néng zhī, kǒu pì yān ér bù néng yán. cháng wèi rǔ yì hū qí jiāng: zhì yīn sù sù, zhì yáng hè hè. sù sù chū hū tiān, hè hè fā hū dì. liǎng zhě jiāo tōng chéng hé ér wù shēng yān, huò wèi zhī jì ér mò jiàn qí xíng. xiāo xī mǎn xū, yī huì yī míng, rì gǎi yuè huà , rì yǒu suǒ wéi ér mò jiàn qí gōng. shēng yǒu suǒ hū méng, sǐ yǒu suǒ hū guī, shǐ zhōng xiāng fǎn hū wú duān , ér mò zhī hū qí suǒ qióng. fēi shì yě, qiě shú wèi zhī zōng!" kǒng zǐ yuē:" qǐng wèn yóu shì. " lǎo dān yuē:" fū dé shì zhì měi zhì lè yě. dé zhì měi ér yóu hū zhì lè, wèi zhī zhì rén." kǒng zǐ yuē:" yuàn wén qí fāng." yuē:" cǎo shí zhī shòu, bù jí yì sǒu shuǐ shēng zhī chóng, bù jí yì shuǐ. xíng xiǎo biàn ér bù shī qí dà cháng yě, xǐ nù āi yuè bù rù yú xiōng cì. fū tiān xià yě zhě , wàn wù zhī suǒ yī yě. dé qí suǒ yī ér tóng yān, zé sì zhī bǎi tǐ jiāng wèi chén gòu, ér sǐ shēng zhōng shǐ jiāng wèi zhòu yè, ér mò zhī néng huá, ér kuàng dé sàng huò fú zhī suǒ jiè hū! qì lì zhě ruò qì ní tú , zhī shēn guì yú lì yě. guì zài yú wǒ ér bù shī yú biàn. qiě wàn huà ér wèi shǐ yǒu jí yě, fū shú zú yǐ huàn xīn! yǐ wèi dào zhě jiě hū cǐ." kǒng zǐ yuē:" fū zǐ dé pèi tiān dì, ér yóu jiǎ zhì yán yǐ xiū xīn. gǔ zhī jūn zǐ, shú néng tuō yān!" lǎo dān yuē:" bù rán. fū shuǐ zhī yú zhuó yě, wú wéi ér cái zì rán yǐ zhì rén zhī yú dé yě, bù xiū ér wù bù néng lí yān. ruò tiān zhī zì gāo, dì zhī zì hòu, rì yuè zhī zì míng, fū hé xiū yān!" kǒng zǐ chū, yǐ gào yán huí yuē:" qiū zhī yú dào yě, qí yóu xī jī yǔ! wēi fū zǐ zhī fā wú fù yě, wú bù zhī tiān dì zhī dà quán yě."
孔子见老聃,老聃新沐,方将被发而干,蛰然似非人。孔子便而待 之。少焉见,曰:“丘也眩与?其信然与?向者先生形体掘若槁木, 似遗物离人而立于独也。”老聃曰:“吾游心于物之初。”孔子曰: “何谓邪?”曰:“心困焉而不能知,口辟焉而不能言。尝为汝议乎 其将:至阴肃肃,至阳赫赫。肃肃出乎天,赫赫发乎地。两者交通成 和而物生焉,或为之纪而莫见其形。消息满虚,一晦一明,日改月化 ,日有所为而莫见其功。生有所乎萌,死有所乎归,始终相反乎无端 ,而莫知乎其所穷。非是也,且孰为之宗!”孔子曰:“请问游是。 ”老聃曰:“夫得是至美至乐也。得至美而游乎至乐,谓之至人。” 孔子曰:“愿闻其方。”曰:“草食之兽,不疾易薮;水生之虫,不 疾易水。行小变而不失其大常也,喜怒哀乐不入于胸次。夫天下也者 ,万物之所一也。得其所一而同焉,则四支百体将为尘垢,而死生终 始将为昼夜,而莫之能滑,而况得丧祸福之所介乎!弃隶者若弃泥涂 ,知身贵于隶也。贵在于我而不失于变。且万化而未始有极也,夫孰 足以患心!已为道者解乎此。”孔子曰:“夫子德配天地,而犹假至 言以修心。古之君子,孰能脱焉!”老聃曰:“不然。夫水之于汋也, 无为而才自然矣;至人之于德也,不修而物不能离焉。若天之自高, 地之自厚,日月之自明,夫何修焉!”孔子出,以告颜回曰:“丘之 于道也,其犹醯鸡与!微夫子之发吾覆也,吾不知天地之大全也。”
zhuāng zi jiàn lǔ āi gōng, āi gōng yuē:" lǔ duō rú shì, shǎo wèi xiān shēng fāng zhě." zhuāng zǐ yuē: " lǔ shǎo rú." āi gōng yuē:" jǔ lǔ guó ér rú fú, hé wèi shǎo hū?" zhuāng zǐ yuē:" zhōu wén zhī: rú zhě guān huán guān zhě zhī tiān shí, lǚ jù lǚ zhě zhī dì xíng, huǎn pèi jué zhě shì zhì ér duàn. jūn zǐ yǒu qí dào zhě, wèi bì wèi qí fú yě wèi qí fú zhě, wèi bì zhī qí dào yě. gōng gù yǐ wéi bù rán, hé bù hào yú guó zhōng yuē:' wú cǐ dào ér wèi cǐ fú zhě, qí zuì sǐ!'" yú shì āi gōng hào zhī wǔ rì, ér lǔ guó wú gǎn rú fú zhě. dú yǒu yī zhàng fū, rú fú ér lì hū gōng mén. gōng jí zhào ér wèn yǐ guó shì, qiān zhuǎn wàn biàn ér bù qióng. zhuāng zǐ yuē:" yǐ lǔ guó ér rú zhě yī rén ěr, kě wèi duō hū?"
庄子见鲁哀公,哀公曰:“鲁多儒士,少为先生方者。”庄子曰: “鲁少儒。”哀公曰:“举鲁国而儒服,何谓少乎?”庄子曰:“周 闻之:儒者冠圜冠者知天时,履句履者知地形,缓佩玦者事至而断。 君子有其道者,未必为其服也;为其服者,未必知其道也。公固以为 不然,何不号于国中曰:‘无此道而为此服者,其罪死!’”于是哀 公号之五日,而鲁国无敢儒服者。独有一丈夫,儒服而立乎公门。公 即召而问以国事,千转万变而不穷。庄子曰:“以鲁国而儒者一人耳, 可谓多乎?”
bǎi lǐ xī jué lù bù rù yú xīn, gù fàn niú ér niú féi, shǐ qín mù gōng wàng qí jiàn, yǔ zhī zhèng yě . yǒu yú shì sǐ shēng bù rù yú xīn, gù zú yǐ dòng rén.
百里奚爵禄不入于心,故饭牛而牛肥,使秦穆公忘其贱,与之政也 。有虞氏死生不入于心,故足以动人。
sòng yuán jūn jiāng huà tú, zhòng shǐ jiē zhì, shòu yī ér lì, shì bǐ hé mò, zài wài zhě bàn. yǒu yī shǐ hòu zhì zhě, chán chán rán bù qū, shòu yī bù lì, yīn zhī shě. gōng shǐ rén shì zhī, zé jiě yī bān bó luǒ. jūn yuē:" kě yǐ, shì zhēn huà zhě yě."
宋元君将画图,众史皆至,受揖而立,舐笔和墨,在外者半。有一 史后至者,儃儃然不趋,受揖不立,因之舍。公使人视之,则解衣般 礴裸。君曰:“可矣,是真画者也。”
wén wáng guān yú zāng, jiàn yī zhàng fū diào, ér qí diào mò diào. fēi chí qí diào yǒu diào zhě yě, cháng diào yě. wén wáng yù jǔ ér shòu zhī zhèng, ér kǒng dà chén fù xiōng zhī fú ān yě yù zhōng ér shì zhī, ér bù rěn bǎi xìng zhī wú tiān yě. yú shì dàn ér shǔ zhī dài fū yuē:" xī zhě guǎ rén mèng jiàn liáng rén, hēi sè ér rán, chéng bó mǎ ér piān zhū tí, hào yuē:' yù ér zhèng yú zāng zhàng rén, shù jī hū mín yǒu chōu hū !'" zhū dài fū cù rán yuē" xiān jūn wáng yě." wén wáng yuē:" rán zé bo zhī." zhū dà fū yuē" xiān jūn zhī mìng, wáng qí wú tā, yòu hé bo yān." suì yíng zāng zhàng rén ér shòu zhī zhèng. diǎn fǎ wú gèng, piān lìng wú chū. sān nián, wén wáng guān yú guó, zé liè shì huài zhí sàn qún, zhǎng guān zhě bù chéng dé, yǔ hú bù gǎn rù yú sì jìng. liè shì huài zhí sàn qún, zé shàng tóng yě zhǎng guān zhě bù chéng dé, zé tóng wù yě, yǔ hú bù gǎn rù yú sì jìng, zé zhū hóu wú èr xīn yě. wén wáng yú shì yān yǐ wèi dà shī, běi miàn ér wèn yuē:" zhèng kě yǐ jí tiān xià hū?" zāng zhàng rén mèi rán ér bù yīng, fàn rán ér cí, cháo lìng ér yè xún, zhōng shēn wú wén. yán yuān wèn yú zhòng ní yuē:" wén wáng qí yóu wèi xié? yòu hé yǐ mèng wèi hū?" zhòng ní yuē:" mò, rǔ wú yán! fū wén wáng jǐn zhī yě, ér yòu hé lùn lá yān! bǐ zhí yǐ xún sī xū yě."
文王观于臧,见一丈夫钓,而其钓莫钓。非持其钓有钓者也,常钓 也。文王欲举而授之政,而恐大臣父兄之弗安也;欲终而释之,而不 忍百姓之无天也。于是旦而属之大夫曰:“昔者寡人梦见良人,黑色 而髯,乘驳马而偏朱蹄,号曰:‘寓而政于臧丈人,庶几乎民有瘳乎 !’”诸大夫蹴然曰∶“先君王也。”文王曰:“然则卜之。”诸大 夫曰∶“先君之命,王其无它,又何卜焉。”遂迎臧丈人而授之政。 典法无更,偏令无出。三年,文王观于国,则列士坏植散群,长官者 不成德,斔斛不敢入于四竟。列士坏植散群,则尚同也;长官者不成 德,则同务也,斔斛不敢入于四竟,则诸侯无二心也。文王于是焉以 为大师,北面而问曰:“政可以及天下乎?”臧丈人昧然而不应,泛 然而辞,朝令而夜循,终身无闻。颜渊问于仲尼曰:“文王其犹未邪? 又何以梦为乎?”仲尼曰:“默,汝无言!夫文王尽之也,而又何论 剌焉!彼直以循斯须也。”
liè yù kòu wèi bó hūn wú rén shè, yǐn zhī yíng guàn, cuò bēi shuǐ qí zhǒu shàng, fā zhī, shì shǐ fù dá , fāng shǐ fù yù. dàng shì shí, yóu xiàng rén yě. bó hūn wú rén yuē:" shì shè zhī shè, fēi bù shè zhī shè yě. cháng yǔ rǔ dēng gāo shān, lǚ wēi shí, lín bǎi rèn zhī yuān, ruò néng shè hū?" yú shì wú rén suì dēng gāo shān, lǚ wēi shí, lín bǎi rèn zhī yuān, bèi qūn xún, zú èr fēn chuí zài wài, yī yù kòu ér jìn zhī. yù kòu fú dì, hàn liú zhì zhǒng. bó hūn wú rén yuē:" fū zhì rén zhě, shàng kuī qīng tiān , xià qián huáng quán, huī chì bā jí, shén qì bù biàn. jīn rǔ chù rán yǒu xún mù zhī zhì, ěr yú zhōng yě dài yǐ fū!"
列御寇为伯昏无人射,引之盈贯,措杯水其肘上,发之,适矢复沓 ,方矢复寓。当是时,犹象人也。伯昏无人曰:“是射之射,非不射 之射也。尝与汝登高山,履危石,临百仞之渊,若能射乎?”于是无 人遂登高山,履危石,临百仞之渊,背逡巡,足二分垂在外,揖御寇 而进之。御寇伏地,汗流至踵。伯昏无人曰:“夫至人者,上窥青天 ,下潜黄泉,挥斥八极,神气不变。今汝怵然有恂目之志,尔于中也 殆矣夫!”
jiān wú wèn yú sūn shū áo yuē:" zi sān wèi lìng yǐn ér bù róng huá, sān qù zhī ér wú yōu sè. wú shǐ yě yí zi, jīn shì zi zhī bí jiān xǔ xǔ rán, zi zhī yòng xīn dú nài hé?" sūn shū áo yuē:" wú hé yǐ guò rén zāi! wú yǐ qí lái bù kě què yě, qí qù bù kě zhǐ yě. wú yǐ wéi dé shī zhī fēi wǒ yě, ér wú yōu sè ér yǐ yǐ. wǒ hé yǐ guò rén zāi! qiě bù zhī qí zài bǐ hū? qí zài wǒ hū ? qí zài bǐ xié wáng hū wǒ, zài wǒ xié wáng hū bǐ. fāng jiāng chóu chú, fāng jiāng sì gù, hé xiá zhì hū rén guì rén jiàn zāi!" zhòng ní wén zhī yuē:" gǔ zhī zhēn rén, zhī zhě bù dé shuō, měi rén bù dé làn , dào rén bù dé jié, fú xì huáng dì bù dé yǒu. sǐ shēng yì dà yǐ, ér wú biàn hū jǐ, kuàng jué lù hū! ruò rán zhě, qí shén jīng hū dà shān ér wú jiè, rù hū yuān quán ér bù rú, chù bēi xì ér bù bèi, chōng mǎn tiān dì, jì yǐ yú rén jǐ yù yǒu."
肩吾问于孙叔敖曰:“子三为令尹而不荣华,三去之而无忧色。吾 始也疑子,今视子之鼻间栩栩然,子之用心独奈何?”孙叔敖曰:“ 吾何以过人哉!吾以其来不可却也,其去不可止也。吾以为得失之非 我也,而无忧色而已矣。我何以过人哉!且不知其在彼乎?其在我乎 ?其在彼邪亡乎我,在我邪亡乎彼。方将踌躇,方将四顾,何暇至乎 人贵人贱哉!”仲尼闻之曰:“古之真人,知者不得说,美人不得滥 ,盗人不得劫,伏戏、黄帝不得友。死生亦大矣,而无变乎己,况爵 禄乎!若然者,其神经乎大山而无介,入乎渊泉而不濡,处卑细而不 惫,充满天地,既以与人己愈有。”
chǔ wáng yǔ fán jūn zuò, shǎo yān, chǔ wáng zuǒ yòu yuē" fán wáng" zhě sān. fán jūn yuē:" fán zhī wáng yě, bù zú yǐ sàng wú cún. fū fán zhī wáng bù zú yǐ sàng wú cún, zé chǔ zhī cún bù zú yǐ cún cún . yóu shì guān zhī, zé fán wèi shǐ wáng ér chǔ wèi shǐ cún yě.
楚王与凡君坐,少焉,楚王左右曰“凡亡”者三。凡君曰:“凡之 亡也,不足以丧吾存。夫凡之亡不足以丧吾存,则楚之存不足以存存 。由是观之,则凡未始亡而楚未始存也。