wén zài yòu tiān xià, bù wén zhì tiān xià yě. zài zhī yě zhě, kǒng tiān xià zhī yín qí xìng yě yòu zhī yě zhě, kǒng tiān xià zhī qiān qí dé yě. tiān xià bù yín qí xìng, bù qiān qí dé, yǒu zhì tiān xià zhě zāi ? xī yáo zhī zhì tiān xià yě, shǐ tiān xià xīn xīn yān rén lè qí xìng, shì bù tián yě jié zhī zhì tiān xià yě, shǐ tiān xià cuì cuì yān rén kǔ qí xìng, shì bù yú yě. fū bù tián bù yú. fēi dé yě fēi dé yě ér kě zhǎng jiǔ zhě, tiān xià wú zhī.
聞在宥天下，不聞治天下也。在之也者，恐天下之淫其性也；宥之 也者，恐天下之遷其德也。天下不淫其性，不遷其德，有治天下者哉 ？昔堯之治天下也，使天下欣欣焉人樂其性，是不恬也；桀之治天下 也，使天下瘁瘁焉人苦其性，是不愉也。夫不恬不愉。非德也；非德 也而可長久者，天下無之。

rén dà xǐ xié, pí yú yáng dà nù xié, pí yú yīn. yīn yáng bìng pí, sì shí bù zhì, hán shǔ zhī hé bù chéng, qí fǎn shāng rén zhī xíng hū! shǐ rén xǐ nù shī wèi, jū chù wú cháng, sī lǜ bù zì dé , zhōng dào bù chéng zhāng. yú shì hū tiān xià shǐ qiáo jié zhuō zhì, ér hòu yǒu dào zhí céng shǐ zhī xíng. gù jǔ tiān xià yǐ shǎng qí shàn zhě bù zú, jǔ tiān xià yǐ fá qí è zhě bù gěi. gù tiān xià zhī dà bù zú yǐ shǎng fá. zì sān dài yǐ xià zhě, xiōng xiōng yān zhōng yǐ shǎng fá wèi shì, bǐ hé xiá ān qí xìng mìng zhī qíng zāi!
人大喜邪，毗於陽；大怒邪，毗於陰。陰陽並毗，四時不至，寒暑 之和不成，其反傷人之形乎！使人喜怒失位，居處無常，思慮不自得 ，中道不成章。於是乎天下始喬詰卓鷙，而後有盜跖、曾、史之行。 故舉天下以賞其善者不足，舉天下以罰其惡者不給。故天下之大不足 以賞罰。自三代以下者，匈匈焉終以賞罰為事，彼何暇安其性命之情 哉！

ér qiě shuō míng xié, shì yín yú sè yě shuō cōng xié, shì yín yú shēng yě shuō rén xié, shì luàn yú dé yě shuō yì xié, shì bèi yú lǐ yě shuō lǐ xié, shì xiāng yú jì yě shuō lè xié, shì xiāng yú yín yě shuō shèng xié, shì xiāng yú yì yě shuō zhī xié, shì xiāng yú cī yě. tiān xià jiāng ān qí xìng mìng zhī qíng, zhī bā zhě, cún kě yě, wáng kě yě. tiān xià jiāng bù ān qí xìng mìng zhī qíng, zhī bā zhě, nǎi shǐ luán juǎn shēng náng ér luàn tiān xià yě. ér tiān xià nǎi shǐ zūn zhī xī zhī. shén yǐ, tiān xià zhī huò yě! qǐ zhí guò yě ér qù zhī xié! nǎi qí jiè yǐ yán zhī, guì zuò yǐ jìn zhī, gǔ gē yǐ yú wǔ zhī. wú ruò shì hé zāi!
而且說明邪，是淫於色也；說聰邪，是淫於聲也；說仁邪，是亂於 德也；說義邪，是悖於理也；說禮邪，是相於技也；說樂邪，是相於 淫也；說聖邪，是相於藝也；說知邪，是相於疵也。天下將安其性命 之情，之八者，存可也，亡可也。天下將不安其性命之情，之八者， 乃始臠卷狌囊而亂天下也。而天下乃始尊之惜 之。甚矣，天下之惑也！豈直過也而去之邪！乃齊戒以言之，跪坐以 進之，鼓歌以余儛之。吾若是何哉！

gù jūn zǐ bù dé yǐ ér lín lì tiān xià, mò ruò wú wèi. wú wèi yě, ér hòu ān qí xìng mìng zhī qíng . gù guì yǐ shēn yú wèi tiān xià, zé kě yǐ tuō tiān xià ài yǐ shēn yú wèi tiān xià, zé kě yǐ jì tiān xià. gù jūn zǐ gǒu néng wú jiě qí wǔ cáng, wú zhuó qí cōng míng, shī jū ér lóng jiàn, yuān mò ér léi shēng , shén dòng ér tiān suí, cóng róng wú wèi ér wàn wù chuī lèi yān. wú yòu hé xiá zhì tiān xià zāi!
故君子不得已而臨蒞天下，莫若無為。無為也，而後安其性命之情 。故貴以身於為天下，則可以托天下；愛以身於為天下，則可以寄天 下。故君子苟能無解其五藏，無擢其聰明，屍居而龍見，淵默而雷聲 ，神動而天隨，從容無為而萬物炊累焉。吾又何暇治天下哉！

cuī qú wèn yú lǎo dān yuē: bù zhì tiān xià, ān zàng rén xīn? lǎo dān yuē: nǚ shèn, wú yīng rén xīn. rén xīn pái xià ér jìn shàng, shàng xià qiú shā, nào yuē róu hū gāng qiáng, lián guì diāo zhuó, qí rè jiāo huǒ, qí hán níng bīng, qí jí fǔ yǎng zhī jiān ér zài fǔ sì hǎi zhī wài. qí jū yě, yuān ér jìng qí dòng yě, xiàn ér tiān. fèn jiāo ér bù kě xì zhě, qí wéi rén xīn hū! xī zhě huáng dì shǐ yǐ rén yì yīng rén zhī xīn, yáo shùn yú shì hū gǔ wú bá, jìng wú máo, yǐ yǎng tiān xià zhī xíng. chóu qí wǔ cáng yǐ wèi rén yì, jīn qí xuè qì yǐ guī fǎ dù. rán yóu yǒu bù shèng yě. yáo yú shì fàng wéi diào jié huān dōu yú chóng shān, tóu sān miáo yú sān wéi, liú gòng gōng yú yōu dōu, cǐ bù shèng tiān xià yě. fū shī jí sān wáng ér tiān xià dà hài yǐ. xià yǒu jié zhí, shàng yǒu céng shǐ, ér rú mò bì qǐ. yú shì hū xǐ nù xiāng yí, yú zhī xiāng qī, shàn fǒu xiāng fēi, dàn xìn xiāng jī, ér tiān xià shuāi yǐ dà dé bù tóng, ér xìng mìng làn màn yǐ tiān xià hǎo zhī, ér bǎi xìng qiú jié yǐ. yú shì hū jīn jù zhì yān, shéng mò shā yān, chuí záo jué yān. tiān xià jí jí dà luàn, zuì zài yīng rén xīn. gù xián zhě fú chù dà shān kān yán zhī xià, ér wàn chéng zhī jūn yōu lì hū miào táng zhī shàng. jīn shì shū sǐ zhě xiāng zhěn yě, héng yáng zhě xiāng tuī yě , xíng lù zhě xiāng wàng yě, ér rú mò nǎi shǐ lí qí rǎng bì hū zhì gù zhī jiān. yì, shén yǐ zāi! qí wú kuì ér bù zhī chǐ yě shén yǐ! wú wèi zhī shèng zhī zhī bù wèi héng yáng jiē xí yě, rén yì zhī bù wèi zhì gù záo ruì yě, yān zhī céng shǐ zhī bù wèi jié zhí hāo shǐ yě! gù yuē: jué shèng qì zhī, ér tiān xià dà zhì.
崔瞿問於老聃曰：「不治天下，安藏人心？」老聃曰：「女慎，無 攖人心。人心排下而進上，上下囚殺，淖約柔乎剛強，廉劌雕琢，其 熱焦火，其寒凝冰，其疾俯仰之間而再撫四海之外。其居也，淵而靜 ；其動也，縣而天。僨驕而不可系者，其唯人心乎！昔者黃帝始以仁 義攖人之心，堯、舜於是乎股無胈，脛無毛，以養天下之形。愁其五 藏以為仁義，矜其血氣以規法度。然猶有不勝也。堯於是放囗調節讙 兜於崇山，投三苗於三峗，流共工於幽都，此不勝天下也。夫施及三 王而天下大駭矣。下有桀、跖，上有曾、史，而儒墨畢起。於是乎喜 怒相疑，愚知相欺，善否相非，誕信相譏，而天下衰矣；大德不同， 而性命爛漫矣；天下好知，而百姓求竭矣。於是乎斤鋸制焉，繩墨殺 焉，椎鑿決焉。天下脊脊大亂，罪在攖人心。故賢者伏處大山嵁岩之 下，而萬乘之君憂栗乎廟堂之上。今世殊死者相枕也，桁楊者相推也 ，形戮者相望也，而儒墨乃始離跂攘臂乎桎梏之間。意，甚矣哉！其 無愧而不知恥也甚矣！吾未知聖知之不為桁楊椄槢也，仁義之不為桎 梏鑿枘也，焉知曾、史之不為桀、跖嚆矢也！故曰：絕聖棄知，而天 下大治。

huáng dì lì wèi tiān zǐ shí jiǔ nián, lìng xíng tiān xià, wén guǎng chéng zi zài yú kōng tóng zhī shàng, gù wǎng jiàn zhī, yuē: wǒ wén wú zi dá yú zhì dào, gǎn wèn zhì dào zhī jīng. wú yù qǔ tiān dì zhī jīng, yǐ zuǒ wǔ gǔ, yǐ yǎng mín rén. wú yòu yù guān yīn yáng yǐ suì qún shēng, wèi zhī nài hé? guǎng chéng zǐ yuē : ér suǒ yù wèn zhě, wù zhī zhì yě ér suǒ yù guān zhě, wù zhī cán yě. zì ér zhì tiān xià, yún qì bù dài zú ér yǔ, cǎo mù bù dài huáng ér luò, rì yuè zhī guāng yì yǐ huāng yǐ, ér nìng rén zhī xīn jiǎn jiǎn zhě, yòu xī zú yǐ yǔ zhì dào! huáng dì tuì, juān tiān xià, zhú tè shì, xí bái máo, xián jū sān yuè, fù wǎng yāo zhī. guǎng chéng zi nán shǒu ér wò, huáng dì shùn xià fēng xī xíng ér jìn, zài bài jī shǒu ér wèn yuē: wén wú zi dá yú zhì dào, gǎn wèn: zhì shēn nài hé ér kě yǐ zhǎng jiǔ? guǎng chéng zi jué rán ér qǐ, yuē: shàn zāi wèn hū! lái, wú yǔ nǚ zhì dào: zhì dào zhī jīng, yǎo yǎo míng míng zhì dào zhī jí, hūn hūn mò mò. wú shì wú tīng, bào shén yǐ jìng, xíng jiāng zì zhèng. bì jìng bì qīng, wú láo nǚ xíng, wú yáo nǚ jīng, nǎi kě yǐ zhǎng shēng. mù wú suǒ jiàn, ěr wú suǒ wén, xīn wú suǒ zhī, nǚ shén jiāng shǒu xíng, xíng nǎi zhǎng shēng. shèn nǚ nèi, bì nǚ wài, duō zhī wèi bài. wǒ wèi nǚ suì yú dà míng zhī shàng yǐ, zhì bǐ zhì yáng zhī yuán yě wèi nǚ rù yú yǎo míng zhī mén yǐ, zhì bǐ zhì yīn zhī yuán yě. tiān dì yǒu guān, yīn yáng yǒu cáng. shèn shǒu nǚ shēn, wù jiāng zì zhuàng. wǒ shǒu qí yī yǐ chù qí hé. gù wǒ xiū shēn qiān èr bǎi suì yǐ, wú xíng wèi cháng shuāi. huáng dì zài bài qǐ shǒu yuē: guǎng chéng zi zhī wèi tiān yǐ! guǎng chéng zǐ yuē: lái! yú yǔ nǚ: bǐ qí wù wú qióng, ér rén jiē yǐ wèi yǒu zhōng bǐ qí wù wú cè, ér rén jiē yǐ wèi yǒu jí. dé wú dào zhě, shàng wèi huáng ér xià wèi wáng shī wú dào zhě, shàng jiàn guāng ér xià wèi tǔ. jīn fū bǎi chāng jiē shēng yú tǔ ér fǎn yú tǔ. gù yú jiāng qù nǚ, rù wú qióng zhī mén, yǐ yóu wú jí zhī yě. wú yǔ rì yuè cān guāng, wú yǔ tiān dì wèi cháng. dāng wǒ mín hū, yuǎn wǒ hūn hū! rén qí jǐn sǐ, ér wǒ dú cún hū!
黃帝立為天子十九年，令行天下，聞廣成子在於空同之上，故往見 之，曰：「我聞吾子達於至道，敢問至道之精。吾欲取天地之精，以 佐五穀，以養民人。吾又欲官陰陽以遂群生，為之奈何？」廣成子曰 ：「而所欲問者，物之質也；而所欲官者，物之殘也。自而治天下， 雲氣不待族而雨，草木不待黃而落，日月之光益以荒矣，而佞人之心 翦翦者，又奚足以語至道！」黃帝退，捐天下，築特室，席白茅，閒 居三月，復往邀之。廣成子南首而臥，黃帝順下風膝行而進，再拜稽 首而問曰：「聞吾子達於至道，敢問：治身奈何而可以長久？」廣成 子蹶然而起，曰：「善哉問乎！來，吾語女至道：至道之精，窈窈冥 冥；至道之極，昏昏默默。無視無聽，抱神以靜，形將自正。必靜必 清，無勞女形，無搖女精，乃可以長生。目無所見，耳無所聞，心無 所知，女神將守形，形乃長生。慎女內，閉女外，多知為敗。我為女 遂於大明之上矣，至彼至陽之原也；為女入於窈冥之門矣，至彼至陰 之原也。天地有官，陰陽有藏。慎守女身，物將自壯。我守其一以處 其和。故我修身千二百歲矣，吾形未常衰。」黃帝再拜稽首曰：「廣 成子之謂天矣！」廣成子曰：「來！余語女：彼其物無窮，而人皆以 為有終；彼其物無測，而人皆以為有極。得吾道者，上為皇而下為王 ；失吾道者，上見光而下為土。今夫百昌皆生於土而反於土。故余將 去女，入無窮之門，以游無極之野。吾與日月參光，吾與天地為常。 當我緡乎，遠我昏乎！人其盡死，而我獨存乎！」

yún jiāng dōng yóu, guò fú yáo zhī zhī ér shì zāo hóng méng. hóng méng fāng jiāng fǔ pí què yuè ér yóu. yún jiāng jiàn zhī, tǎng rán zhǐ, zhì rán lì, yuē: sǒu hé rén xié? sǒu hé wèi cǐ? hóng méng fǔ pí què yuè bù chuò, duì yún jiāng yuē: yóu! yún jiāng yuē: zhèn yuàn yǒu wèn yě. hóng méng yǎng ér shì yún jiāng yuē: xū! yún jiāng yuē: tiān qì bù hé, dì qì yù jié, liù qì bù diào, sì shí bù jié. jīn wǒ yuàn hé liù qì zhī jīng yǐ yù qún shēng, wèi zhī nài hé? hóng méng fǔ pí què yuè diào tóu yuē: wú fú zhī! wú fú zhī! yún jiāng bù dé wèn. yòu sān nián, dōng yóu, guò yǒu sòng zhī yě , ér shì zāo hóng méng. yún jiāng dà xǐ, xíng qū ér jìn yuē: tiān wàng zhèn xié? tiān wàng zhèn xié? zài bài qǐ shǒu, yuàn wén yú hóng méng. hóng méng yuē: fú yóu bù zhī suǒ qiú, chāng kuáng bù zhī suǒ wǎng, yóu zhě yāng zhǎng, yǐ guān wú wàng. zhèn yòu hé zhī! yún jiāng yuē: zhèn yě zì yǐ wèi chāng kuáng, ér mín suí yǔ suǒ wǎng zhèn yě bù dé yǐ yú mín, jīn zé mín zhī fàng yě! yuàn wén yī yán. hóng méng yuē : luàn tiān zhī jīng, nì wù zhī qíng, xuán tiān fú chéng, jiě shòu zhī qún ér niǎo jiē yè míng, zāi jí cǎo mù, huò jí zhǐ chóng. yì! zhì rén zhī guò yě. yún jiāng yuē: rán zé wú nài hé? hóng méng yuē: yì! dú zāi! xiān xiān hū guī yǐ! yún jiāng yuē: wú yù tiān nán, yuàn wén yī yán. hóng méng yuē: yì! xīn yǎng! rǔ tú chù wú wèi, ér wù zì huà. duò ěr xíng tǐ, tǔ ěr cōng míng, lún yǔ wù wàng, dà tóng hū xìng míng. jiě xīn shì shén, mò rán wú hún. wàn wù yún yún, gè fù qí gēn, gè fù qí gēn ér bù zhī. hún hún dùn dùn, zhōng shēn bù lí. ruò bǐ zhī zhī, nǎi shì lí zhī. wú wèn qí míng, wú kuī qí qíng, wù gù zì shēng. yún jiāng yuē: tiān jiàng zhèn yǐ dé, shì zhèn yǐ mò. gōng shēn qiú zhī, nǎi jīn de yě. zài bài qǐ shǒu, qǐ cí ér xíng.
雲將東遊，過扶搖之枝而適遭鴻蒙。鴻蒙方將拊脾雀躍而游。雲將 見之，倘然止，贄然立，曰：「叟何人邪？叟何為此？」鴻蒙拊脾雀 躍不輟，對雲將曰：「游！」雲將曰：「朕願有問也。」鴻蒙仰而視 雲將曰：「吁！」雲將曰：「天氣不和，地氣鬱結，六氣不調，四時 不節。今我願合六氣之精以育群生，為之奈何？」鴻蒙拊脾雀躍掉頭 曰：「吾弗知！吾弗知！」雲將不得問。又三年，東遊，過有宋之野 ，而適遭鴻蒙。雲將大喜，行趨而進曰：「天忘朕邪？天忘朕邪？」 再拜稽首，願聞於鴻蒙。鴻蒙曰：「浮游不知所求，猖狂不知所往， 游者鞅掌，以觀無妄。朕又何知！」雲將曰：「朕也自以為猖狂，而 民隨予所往；朕也不得已於民，今則民之放也！願聞一言。」鴻蒙曰 ：「亂天之經，逆物之情，玄天弗成，解獸之群而鳥皆夜鳴，災及草 木，禍及止蟲。意！治人之過也。」雲將曰：「然則吾奈何？」鴻蒙 曰：「意！毒哉！僊僊乎歸矣！」雲將曰：「吾遇天難，願聞一言。」 鴻蒙曰：「意！心養！汝徒處無為，而物自化。墮爾形體，吐爾聰明， 倫與物忘，大同乎涬溟。解心釋神，莫然無魂。萬物云云，各復其根， 各復其根而不知。渾渾沌沌，終身不離。若彼知之，乃是離之。無問 其名，無窺其情，物固自生。」雲將曰：「天降朕以德，示朕以默。 躬身求之，乃今得也。」再拜稽首，起辭而行。

shì sú zhī rén, jiē xǐ rén zhī tóng hū jǐ ér è rén zhī yì yú jǐ yě. tóng yú jǐ ér yù zhī, yì yú jǐ ér bù yù zhě, yǐ chū hū zhòng wèi xīn yě. fū yǐ chū hū zhòng wèi xīn zhě, hé cháng chū hū zhòng zāi ? yīn zhòng yǐ níng suǒ wén, bù rú zhòng jì zhòng yǐ. ér yù wèi rén zhī guó zhě, cǐ lǎn hū sān wáng zhī lì ér bù jiàn qí huàn zhě yě. cǐ yǐ rén zhī guó jiǎo xìng yě. jǐ hé jiǎo xìng ér bù sàng rén zhī guó hū? qí cún rén zhī guó yě, wú wàn fēn zhī yī ér sàng rén zhī guó yě, yī bù chéng ér wàn yǒu yú sàng yǐ! bēi fū, yǒu tǔ zhě zhī bù zhī yě! fū yǒu tǔ zhě, yǒu dà wù yě. yǒu dà wù zhě, bù kě yǐ wù. wù ér bù wù, gù néng wù wù. míng hū wù wù zhě zhī fēi wù yě, qǐ dú zhì tiān xià bǎi xìng ér yǐ zāi ! chū rù liù hé, yóu hū jiǔ zhōu, dú wǎng dú lái, shì wèi dú yǒu. dú yǒu zhī rén, shì zhī wèi zhì guì.
世俗之人，皆喜人之同乎己而惡人之異於己也。同於己而欲之，異 於己而不欲者，以出乎眾為心也。夫以出乎眾為心者，曷常出乎眾哉 ？因眾以寧所聞，不如眾技眾矣。而欲為人之國者，此攬乎三王之利 而不見其患者也。此以人之國僥倖也。幾何僥倖而不喪人之國乎？其 存人之國也，無萬分之一；而喪人之國也，一不成而萬有餘喪矣！悲 夫，有土者之不知也！夫有土者，有大物也。有大物者，不可以物。 物而不物，故能物物。明乎物物者之非物也，豈獨治天下百姓而已哉 ！出入六合，游乎九州，獨往獨來，是謂獨有。獨有之人，是之謂至 貴。

dà rén zhī jiào, ruò xíng zhī yú yǐng, shēng zhī yú xiǎng, yǒu wèn ér yīng zhī, jǐn qí suǒ huái, wèi tiān xià pèi. chù hū wú xiǎng. xíng hū wú fāng. qiè rǔ shì fù zhī, náo náo yǐ yóu wú duān, chū rù wú páng , yǔ rì wú shǐ. sòng lùn xíng qū, hé hū dà tóng. dà tóng ér wú jǐ. wú jǐ, è hū dé yǒu yǒu . dǔ yǒu zhě, xī zhī jūn zǐ dǔ wú zhě, tiān dì zhī yǒu.
大人之教，若形之於影，聲之於響，有問而應之，盡其所懷，為天 下配。處乎無響。行乎無方。挈汝適復之，撓撓以游無端，出入無旁 ，與日無始。頌論形軀，合乎大同。大同而無己。無己，惡乎得有有 。睹有者，昔之君子；睹無者，天地之友。

jiàn ér bù kě bù rèn zhě, wù yě bēi ér bù kě bù yīn zhě, mín yě nì ér bù kě bù wèi zhě , shì yě cū ér bù kě bù chén zhě, fǎ yě yuǎn ér bù kě bù jū zhě, yì yě qīn ér bù kě bù guǎng zhě, rén yě jié ér bù kě bù jī zhě, lǐ yě zhōng ér bù kě bù gāo zhě, dé yě yī ér bù kě bù yì zhě, dào yě shén ér bù kě bù wèi zhě, tiān yě. gù shèng rén guān yú tiān ér bù zhù , chéng yú dé ér bù lèi, chū yú dào ér bù móu, huì yú rén ér bù shì, báo yú yì ér bù jī, yīng yú lǐ ér bù huì, jiē yú shì ér bù cí, qí yú fǎ ér bù luàn, shì yú mín ér bù qīng, yīn yú wù ér bù qù. wù zhě mò zú wèi yě, ér bù kě bù wèi. bù míng yú tiān zhě, bù chún yú dé bù tōng yú dào zhě, wú zì ér kě bù míng yú dào zhě, bēi fū! hé wèi dào? yǒu tiān dào, yǒu rén dào. wú wèi ér zūn zhě, tiān dào yě yǒu wèi ér lèi zhě, rén dào yě. zhǔ zhě, tiān dào yě chén zhě, rén dào yě. tiān dào zhī yǔ rén dào yě, xiāng qù yuǎn yǐ, bù kě bù chá yě.
賤而不可不任者，物也；卑而不可不因者，民也；匿而不可不為者 ，事也；粗而不可不陳者，法也；遠而不可不居者，義也；親而不可 不廣者，仁也；節而不可不積者，禮也；中而不可不高者，德也；一 而不可不易者，道也；神而不可不為者，天也。故聖人觀於天而不助 ，成於德而不累，出於道而不謀，會於仁而不恃，薄於義而不積，應 於禮而不諱，接於事而不辭，齊於法而不亂，恃於民而不輕，因於物 而不去。物者莫足為也，而不可不為。不明於天者，不純於德；不通 於道者，無自而可；不明於道者，悲夫！何謂道？有天道，有人道。 無為而尊者，天道也；有為而累者，人道也。主者，天道也；臣者， 人道也。天道之與人道也，相去遠矣，不可不察也。