xī zhě shèng rén zhī zuò yì yě. yōu zàn yú shén míng ér shēng shī, cān tiān liǎng dì ér yǐ shù, guān biàn yú yīn yáng ér lì guà. fā huī yú gāng róu ér shēng yáo, hé shùn yú dào dé ér lǐ yú yì. qióng lǐ jǐn xìng yǐ zhì yú mìng, xī zhě shèng rén zhī zuò yì yě. jiāng yǐ shùn xìng mìng zhī lǐ, shì yǐ lì tiān zhī dào, yuē yīn yǔ yáng. lì dì zhī dào, yuē róu yǔ gāng. lì rén zhī dào, yuē rén yǔ yì. jiān sān cái ér liǎng zhī, gù yì liù huà ér chéng guà. fēn yīn fēn yáng, dié yòng róu gāng, gù yì liù wèi ér chéng. zhāng tiān dì dìng wèi, shān zé tōng qì, léi fēng xiāng báo, shuǐ huǒ bù xiāng shè, bā guà xiāng cuò shù. wǎng zhě shùn zhī, lái zhě nì shì. gù yì nì shù yě. léi yǐ dòng zhī, fēng yǐ sàn zhī, yǔ yǐ rùn zhī, rì yǐ xuǎn zhī, gěn yǐ zhǐ zhī, duì yǐ shuō zhī, gān yǐ jūn zhī, kūn yǐ cáng zhī.
昔者聖人之作易也。幽賛於神明而生蓍,參天兩地而倚數,觀變於隂陽而立卦。發揮於剛柔而生爻,和順於道德而理於義。窮理盡性以至於命,昔者聖人之作易也。將以順性命之理,是以立天之道,曰隂與陽。立地之道,曰柔與剛。立人之道,曰仁與義。兼三才而兩之,故易六畫而成卦。分隂分陽,迭用柔剛,故易六位而成。章天地定位,山澤通氣,雷風相薄,水火不相射,八卦相錯數。往者順知,來者逆是。故易逆數也。雷以動之,風以散之,雨以潤之,日以晅之,艮以止之,兌以說之,乾以君之,坤以藏之。
xī zhě shèng rén zhī zuò yì, yuán qí yuán ér chuán qí lǐ yě. tài jí shēng liǎng yí, liǎng yí shēng sì xiàng, ér wàn wù xìng yān. fū zào zhě zhī dà dé yě. yōu shēn ér wú xíng, shén yùn ér míng bèi, wù dé shēng chéng yě. gù shèng rén yáng qí yōu yú shén míng, ér wèi zhì dào zhī shǐ yě. shī yě zhě, shén yě. xū ér zhōu yě. hán qí shù ér wú tài jí zhī xiàng yě. wù shǐ zhào, gù cān wú yǐ yǒu zhī, yuē tiān. liǎng ér xíng zhī, yuē dì. yī qí shù ér tuī zhī, dé sì xiàng zhī shēng chéng yān. rén lǐ zhī biàn huà yān, shǐ jiàn zhě yīn yáng yě. yì ér biàn zhī, ér dé qí shí, gù tiān dào chéng yě. gù shèng rén yǐ zhī lì guà, chéng qì sàn huà ér wèi xíng. yòng ér zhī shì, yuē gāng róu yě. jiān dì dào ér chéng yě. yīn ér zhòng zhī, shēng yáo. liǎng yí fēn ér wàn wù zuò. shèng rén wèi zhī zhǔ yān, gù shàng hé shùn yú dào dé, kě yǐ shēng ér huà xiàng qí yīn yáng yě. xià yǐ shī bù yú rén yì, kě yǐ yǎng ér zhì yòng, qí róu gāng yě. gù yuán qí shǐ, zhì qí zhōng, qióng qí lǐ ér jǐn dé tiān xià zhī lǐ. jìng ér shùn qí shí zhī, mìng ér xíng yě. shèng rén zhī zuò yì yě. jiāng yǐ shùn xìng mìng zhī lǐ yě. gù lì tiān zhī dào, yuē yīn yǔ yáng, qì zhī shǐ yě. lì dì zhī dào, yuē róu yǔ gāng, xíng zhī biàn yě. lì rén zhī dào, yuē rén yǔ yì, dé zhī xié yě. hé liǎng ér hòu chéng yě, gù jiān sān cái ér liǎng zhī, gù yì liù huà ér chéng guà yě. yīn yáng zhě, xiāng shēng ér wèi zhī huà yě. wèi shǐ xiāng lí yě. yáng wèi jūn yān, wù zhī shǐ shēng, yáng yě. yáng shǐ shēng ér qián yú yīn yě, zi zhī jiàn yě. suī yuē yáng zhī shēng, wèi yǒu qí wèi, gù yáo zhī chū wèi wú, qí shí yáng zhī zhào yě. yīn ǒu yě, liǎng chéng zhī yǒu qí wèi yě, qí dào bēi yān, gù yáo zhī èr wèi yīn yě. yīn guò zé yáng shēng, sān qí shù yě. sān ér xiǎo chéng yī guà zhī zhǔ yě. gù yáo zhī sān wèi yáng yě. yáng biàn zé yīn shēng, wèi chéng shàng yě, dì zhī shù yě. gù yáo zhī sì wèi yīn yě. shù zhī jī yīn zhī biàn, zé yáng shēng yě. tiān zhī shù yě, ér dé qí zhōng, ér xià fù qí mín yě. gù yáo zhī wǔ wèi yáng yě. yáng jí zé xiāo ér wèi yīn, qì zhōng zé dào qióng yě. gù yuē wú wèi yě. cǐ tiān dào zhī biàn, yīn yáng xiāng gèng, shèng rén xiàng zhī ér fēn yīn yáng, dié yòng gāng róu. gù yì liù yáo wèi ér chéng wén yě. dìng tiān dì zhī wèi, hé èr wù zhī jiāo, tōng shān zé zhī qì, léi fēng xiāng báo ér dà, shuǐ huǒ xiāng gé ér shēng, zhòng cuò bā guà yǐ guān qí suǒ shì, ér tiān xià zhī lǐ dé yǐ. rú rì yuè zhī gèng yě, rú sì shí zhī dài yě. gǔ jīn wǎng lái qí dào yī yě. gù wǎng zhě cóng ér shù zhī lái zhě, nì ér qián zhī. shì gù nì shù zhě, yì zhī zhì yě. léi yǐ dòng zhī, fēng yǐ sàn zhī, yǔ yǐ rùn zhī, rì yǐ xuǎn zhī, gěn yǐ zhǐ zhī, duì yǐ shuō zhī, gān yǐ shǒu ér chàng zhī, kūn yǐ cáng ér chéng zhī. guān qí hé zhī suǒ yǐ ér xiàng zhī, sī qí yáo biàn zhī dào ér jù zhī, kě yǐ nì qí shù ér wéi zhū huǐ yě.
昔者聖人之作易,原其元而傳其理也。太極生兩儀,兩儀生四象,而萬物興焉。夫造者之大德也。幽深而無形,神運而明備,物得生成也。故聖人揚其幽於神明,而為治道之始也。蓍也者,神也。虛而周也。含其數而無太極之象也。物始兆,故參無以有之,曰天。兩而形之,曰地。依其數而推之,得四象之生成焉。人理之變化焉,始見者隂陽也。易而變之,而得其時,故天道成也。故聖人以之立卦,乗氣散化而為形。用而之事,曰剛柔也。兼地道而成也。因而重之,生爻。兩儀分而萬物作。聖人為之主焉,故上和順於道德,可以生而化象其隂陽也。下以施布於仁義,可以養而制用,其柔剛也。故原其始,致其終,窮其理而盡得天下之理。靜而順其時之,命而行也。聖人之作易也。將以順性命之理也。故立天之道,曰隂與陽,氣之始也。立地之道,曰柔與剛,形之變也。立人之道,曰仁與義,德之偕也。合兩而後成也,故兼三才而兩之,故易六畫而成卦也。隂陽者,相生而為之化也。未始相離也。陽為君焉,物之始生,陽也。陽始生而濳於隂也,子之建也。雖曰陽之生,未有其位,故爻之初為無,其實陽之兆也。隂耦也,兩成之有其位也,其道卑焉,故爻之二為隂也。隂過則陽生,三竒數也。三而小成一卦之主也。故爻之三為陽也。陽變則隂生,位承上也,地之數也。故爻之四為隂也。數之積隂之變,則陽生也。天之數也,而得其中,而下富其民也。故爻之五為陽也。陽極則消而為隂,氣終則道窮也。故曰無位也。此天道之變,隂陽相更,聖人象之而分隂陽,迭用剛柔。故易六爻位而成文也。定天地之位,合二物之交,通山澤之氣,雷風相薄而大,水火相革而生,重錯八卦以觀其所適,而天下之理得矣。如日月之更也,如四時之代也。古今往來其道一也。故往者從而數之來者,逆而前之。是故逆數者,易之智也。雷以動之,風以散之,雨以潤之,日以晅之,艮以止之,兌以說之,乾以首而倡之,坤以藏而成之。觀其□合之所以而象之,思其爻變之道而懼之,可以逆其數而違諸悔也。
dì chū hū zhèn, qí hū xùn, xiāng jiàn hū lí, zhì yì hū kūn, shuō yán hū duì, zhàn hū gān, láo hū kǎn, chéng yán hū gěn. wàn wù chū hū zhèn, zhèn dōng fāng yě. qí hū xùn, xùn dōng nán yě. qí yě zhě, yán wàn wù zhī jié qí yě. lí yě zhě, míng yě. wàn wù jiē xiāng jiàn nán fāng zhī guà yě. shèng rén nán miàn ér tīng tiān xià, xiàng míng ér zhì, gài qǔ zhū cǐ yě. kūn yě zhě, dì yě. wàn wù jiē zhì yǎng yān, gù yuē zhì yì hū kūn. duì, zhèng qiū yě. wàn wù zhī suǒ shuō yě. gù yuē shuō yán hū duì. zhàn hū gān, gān xī běi zhī guà yě. yán yīn yáng xiāng báo yě. kǎn zhě, shuǐ yě. zhèng běi fāng zhī guà yě. láo guà yě. wàn wù zhī suǒ guī yě. gù yuē láo hū kǎn. gěn, dōng běi zhī guà yě. wàn wù zhī suǒ chéng zhōng ér suǒ chéng shǐ yě. gù yuē chéng yán hū gěn. shén yě zhě, miào wàn wù ér wèi yán zhě yě. dòng wàn wù zhě, mò jí hū léi. ráo wàn wù zhě, mò jí hū fēng. zào wàn wù zhě, mò hàn hū huǒ. shuō wàn wù zhě, mò shuō hū zé. rùn wàn wù zhě, mò rùn hū shuǐ. zhōng wàn wù shǐ wàn wù zhě, mò shèng hū gěn. gù shuǐ huǒ xiāng dǎi, léi fēng bù xiāng bèi, shān zé tōng qì, rán hòu néng biàn huà jì chéng wàn wù yě.
帝出乎震,齊乎巽,相見乎離,致役乎坤,說言乎兌,戰乎乾,勞乎坎,成言乎艮。萬物出乎震,震東方也。齊乎巽,巽東南也。齊也者,言萬物之潔齊也。離也者,明也。萬物皆相見南方之卦也。聖人南面而聽天下,嚮明而治,蓋取諸此也。坤也者,地也。萬物皆致養焉,故曰致役乎坤。兌,正秋也。萬物之所說也。故曰說言乎兌。戰乎乾,乾西北之卦也。言隂陽相薄也。坎者,水也。正北方之卦也。勞卦也。萬物之所歸也。故曰勞乎坎。艮,東北之卦也。萬物之所成終而所成始也。故曰成言乎艮。神也者,妙萬物而為言者也。動萬物者,莫疾乎雷。橈萬物者,莫疾乎風。燥萬物者,莫熯乎火。說萬物者,莫說乎澤。潤萬物者,莫潤乎水。終萬物始萬物者,莫盛乎艮。故水火相逮,雷風不相悖,山澤通氣,然後能變化旣成萬物也。
dì zhě, zào huà zhī zhǔ, tiān dì zhī zōng, wú xiàng zhī xiàng yě. bù kě yǐ xíng zhì suǒ. yīn wù zhī shēng chéng shǐ zhōng qí xiǎn, qí chū rù yān. cān ér zhǔ zhī zhě, yáng yě. shì gù chū hū dōng, chūn zhī jiàn yě. yáng dòng yú xià, wàn wù zhèn zhī ér shēng yě. gù zhèn dōng fāng zhī wù. qí hū xùn wù zhī zhǎng, qí ér bù shēng xiān jié, qū bié ér bù xiāng luàn yě. wù fāng zhǎng, mào qiáng ér xià róu yě. gù xià róu ér xùn zhī, dài qí dà zhě bù kě yǐ bù xùn, gù xùn dōng nán zhī wù yě. lí yě zhě, míng yě. wàn wù zhī mào, shǐ dà jiē míng, ér xiāng jiàn zhōng róu shùn yě, kě yǐ zhì zhī yǐ. shì yǐ shèng rén nán miàn ér tīng tiān xià, xiàng míng ér zhì, gài qǔ zhū cǐ. kūn yě zhě, dì yě. wàn wù jiē zhì yǎng yān, wù zhī zá yě. wài shèng ér zhōng wèi yíng, yǎng zhī ér hòu chéng zhě yě. gù shùn ér qiú yì, ér zhì yǎng zhī. gù kūn wèi xī nán zhī guà yě. duì, zhèng qiū yě. wài róu ér zhōng zhuàng yě, wàn wù zhī shèng ér xián shuō yě. gù duì wèi zhèng xī zhī wù yě. gān, xī běi dì yě. yáng zhī lǎo, yīn báo ér zhēng xìng yě. gù zhàn yě. wàn wù shuāi ér luò qí róng yě, gù gān wèi xī běi zhī wù yě. kǎn zhě, yáng tāi yú zhōng ér yīn shèng yú wài, shuǐ zhī guà yě. shuǐ yōu yīn zhī wù yě, shuǐ liú ér bù yǐ yě. wàn wù zhī suǒ guī yě. gù wù zhī shēng, xiān jù shuǐ ér zhì qí sǐ yě. shuǐ hé ér kū gǎo, gù qí láo guà, wèi běi fāng zhī wù yě. gěn sì shí zhī zhōng, wàn wù zhī suǒ chéng, zhǐ yú gěn yě. zhōng zé yǒu shǐ yě, gù yuē chéng yán hū gěn, wèi dōng běi zhī guà yě. shén yě zhě, miào dé qí wàn wù biàn huà zhī lǐ, ér wèi yán yě. gù shèng rén zhī zhì tiān xià? dé qí wèi dì zhī dào. hé qí shén yòng, bù shī qí zhōng shǐ, zé? wèi dì yú tiān xià ér dìng qí dà wèi yě. gù dòng wàn wù zhě. mò jí hū léi, kě yǐ zhèn dòng ér sù yě. ráo wàn wù zhě, mò jí hū fēng, kě yǐ guān mín ér xíng lìng yě. zào wàn wù zhě, mò hàn hū huǒ, míng qí suǒ xíng, zì jié qí qíng, jìng qí suǒ lǚ, ér bù kě luàn yě. shuō wàn wù zhě, mò shuō hū zé, wài róu ér jiē zhī zhōng, gāng yǐ jì zhī, mín xián shuō qí yì. rùn wàn wù zhě, mò rùn hū shuǐ. shěn lì yǐ ān zhī shēng, huò yǐ jù zhī. zhōng wàn wù shǐ wàn wù zhě, mò shèng hū gěn. xiàn qí suǒ zhǐ zé lì bù guì, ér? shēng qí shǐ yě. cǐ dé qí yī xiàng zhī xiàng yě. gù shǐ shuǐ huǒ yì wù ér xiāng jì, léi fēng xiāng yǔ ér yì dà, shān zé shū xíng ér gǎn huà, cǐ qí jiān xiàng zhī xiàng yě. tiān dì yǐ shì biàn huà, shèng rén yǐ shì xìng zuò, rán hòu? jǐn chéng wàn wù yě.
帝者,造化之主,天地之宗,無象之象也。不可以形智索。因物之生成始終其顯,其出入焉。參而主之者,陽也。是故出乎東,春之建也。陽動於下,萬物震之而生也。故震東方之物。齊乎巽物之長,齊而布生鮮潔,區別而不相亂也。物方長,貌強而下柔也。故下柔而巽之,待其大者不可以不巽,故巽東南之物也。離也者,明也。萬物之貌,始大皆明,而相見中柔順也,可以治之矣。是以聖人南面而聽天下,嚮明而治,蓋取諸此。坤也者,地也。萬物皆致養焉,物之雜也。外盛而中未盈,養之而後成者也。故順而求役,而致養之。故坤為西南之卦也。兌,正秋也。外柔而中壯也,萬物之盛而咸說也。故兌為正西之物也。乾,西北地也。陽之老,隂薄而爭興也。故戰也。萬物衰而落其榮也,故乾為西北之物也。坎者,陽胎於中而隂盛於外,水之卦也。水幽隂之物也,水流而不已也。萬物之所歸也。故物之生,先聚水而質其死也。水涸而枯槁,故其勞卦,為北方之物也。艮四時之終,萬物之所成,止於艮也。終則有始也,故曰成言乎艮,為東北之卦也。神也者,妙得其萬物變化之理,而為言也。故聖人之治天下?得其為帝之道。合其神用,不失其終始,則?為帝於天下而定其大位也。故動萬物者。莫疾乎雷,可以震動而肅也。橈萬物者,莫疾乎風,可以觀民而行令也。燥萬物者,莫熯乎火,明其所行,自竭其情,敬其所履,而不可亂也。說萬物者,莫說乎澤,外柔而接之中,剛以濟之,民咸說其義。潤萬物者,莫潤乎水。審利以安之生,貨以聚之。終萬物始萬物者,莫盛乎艮。限其所止則力不匱,而?生其始也。此得其一象之像也。故使水火異物而相濟,雷風相與而益大,山澤殊形而感化,此其兼象之像也。天地以是變化,聖人以是興作,然後?盡成萬物也。
gān wèi mǎ, kūn wèi niú, zhèn wèi lóng, xùn wèi jī, kǎn wèi shǐ, lí wèi zhì, gěn wèi gǒu, duì wèi yáng.
乾為馬,坤為牛,震為龍,巽為雞,坎為豕,離為雉,艮為狗,兌為羊。
gān wèi mǎ, jiàn sù zhī wù yě. kūn wèi niú, zhì shùn ér rèn zhòng yě. zhèn wèi lóng, qián dòng ér biàn yú yīn yě. xùn wèi jī, tǐ duō yáng qīng jǔ zhī wù, zhǔ yú xià yě. yīn xùn ér bù yuǎn yě. kǎn wèi shǐ, shī chù bēi huì zhī wù yě. lí wèi zhì, yáng zhōu ér míng zhōng róu ér wén yě. zhì chù gāo jié ér wén huàn yě. gěn wèi gǒu, wài gāng ér bó shì, jìn zhǐ nèi róu ér fù rén yě. duì wèi yáng, nèi duō yáng hěn ér bù hài wù yě.
乾為馬,健速之物也。坤為牛,至順而□任重也。震為龍,濳動而變於隂也。巽為雞,體多陽輕舉之物,主於下也。隂巽而不□逺也。坎為豕,濕處卑穢之物也。離為雉,陽周而明中柔而文也。雉處髙潔而文煥也。艮為狗,外剛而□搏噬,禁止內柔而□附人也。兌為羊,內多陽很而不□害物也。
gān wèi shǒu, kūn wèi fù, zhèn wèi zú, xùn wèi gǔ, kǎn wèi ěr, lí wèi mù, gěn wèi shǒu, duì wèi kǒu.
乾為首,坤為腹,震為足,巽為股,坎為耳,離為目,艮為手,兌為口。
gān wèi shǒu, zūn zài shàng yě. kūn wèi fù, wú bù cáng yě. zhèn wèi zú, dòng zài xià yě. xùn wèi gǔ, xùn yú xià ér suí zú yě. kǎn wèi ěr, yáng míng zài qí nèi yě. lí wèi mù, yáng míng zhào yú wài yě. gěn wèi shǒu, wài gāng ér? zhí zhǐ yě. duì wèi kǒu, wài róu ér shuō rén yě.
乾為首,尊在上也。坤為腹,無不藏也。震為足,動在下也。巽為股,巽於下而隨足也。坎為耳,陽明在其內也。離為目,陽明照於外也。艮為手,外剛而?執止也。兌為口,外柔而□說人也。
gān tiān yě, gù chēng hū fù. kūn dì yě, gù chēng hū mǔ. zhèn yī suǒ ér dé nán, gù wèi zhī zhǎng nán. xùn yī suǒ ér dé nǚ, gù wèi zhī zhǎng nǚ. kǎn zài suǒ ér dé nán, gù wèi zhī zhōng nán. lí zài suǒ ér dé nǚ, gù wèi zhī zhōng nǚ. gěn sān suǒ ér dé nán, gù wèi zhī shǎo nán. duì sān suǒ ér dé nǚ, gù wèi zhī shào nǚ.
乾天也,故稱乎父。坤地也,故稱乎母。震一索而得男,故謂之長男。巽一索而得女,故謂之長女。坎再索而得男,故謂之中男。離再索而得女,故謂之中女。艮三索而得男,故謂之少男。兌三索而得女,故謂之少女。
gān tiān yě, fù zhī dào yě. kūn dì yě, mǔ dào yě. èr qì xiāng qiú, qì shèng ér nán nǚ shēng yě. gān zhī chū pèi kūn, ér dé zhǎng nán, yuē zhèn. gān shēng yú kūn yě. kūn zhī chū pèi gān, ér dé zhǎng nǚ, yuē xùn. kūn shēng yú gān yě. gān zhī zài pèi kūn, ér dé zhòng nán, yuē kǎn. kūn zài pèi gān ér dé zhòng nǚ, yuē lí. gān sān pèi kūn ér dé shǎo nán, yuē gěn. kūn sān pèi gān ér dé shào nǚ, yuē duì. èr qì xiāng tuī ér bā guà zhe yǐ. nán nǚ zhī dào bèi yǐ. tiān xià zhī qíng jiàn yǐ.
乾天也,父之道也。坤地也,母道也。二氣相求,氣勝而男女生也。乾之初配坤,而得長男,曰震。乾生於坤也。坤之初配乾,而得長女,曰巽。坤生於乾也。乾之再配坤,而得中男,曰坎。坤再配乾而得中女,曰離。乾三配坤而得少男,曰艮。坤三配乾而得少女,曰兌。二氣相推而八卦著矣。男女之道備矣。天下之情見矣。
gān wèi tiān, wèi huán, wèi jūn, wèi fù, wèi yù, wèi jīn, wèi hán, wèi bīng, wèi dà chì, wèi liáng mǎ, wèi lǎo mǎ, wèi jí mǎ, wèi bó mǎ, wèi mù guǒ.
乾為天,為圜,為君,為父,為玉,為金,為寒,為氷,為大赤,為良馬,為老馬,為瘠馬,為駁馬,為木果。
gān wèi tiān, gāng jiàn wú zhuàng, wèi wàn wù zhī zōng yě. wèi yuán, zhōu wàn wù yě. wèi jūn wèi fù, zūn mò dà yě. wèi yù wèi jīn, zhì jiān gāng yě. wèi hán wèi bīng, qì jí yán jié ér wèi jiān yě. wèi dà chì, yáng lǎo chì shén yě. liáng mǎ, mǎ zhī jí shàn yě. lǎo mǎ, mǎ zhī jí jiǔ yě. jí mǎ, wú fū qí jiān gǔ yě. bó mǎ, jiān měng zhī zhì yě. wèi mù guǒ, mù gāng wù yě, lǎo ér wèi shí shēng zhī běn yě. gān lǎo yáng yě, qí dào jí yě, gù jiàn zhī jí zhǎng, jí jiān, jí lǎo, jiē qǔ xiàng yě.
乾為天,剛健無狀,為萬物之宗也。為圎,周萬物也。為君為父,尊莫大也。為玉為金,至堅剛也。為寒為冰,氣極嚴結而為堅也。為大赤,陽老赤甚也。良馬,馬之極善也。老馬,馬之極久也。瘠馬,無膚其堅骨也。駁馬,堅猛之至也。為木果,木剛物也,老而為實生之本也。乾老陽也,其道極也,故健之極長,極堅,極老,皆取象也。
kūn wèi dì, wèi mǔ, wèi bù, wèi fǔ, wèi lìn sè, wèi jūn, wèi zǐ mǔ niú, wèi dà yú, wèi wén, wèi zhòng, wèi bǐng, qí yú dì yě wèi hēi.
坤為地,為母,為布,為釡,為吝嗇,為均,為子母牛,為大輿,為文,為衆,為柄,其於地也為黒。
kūn wèi dì, dì yǒu xíng zhī dà róu shùn ér chéng tiān yě. wèi mǔ, yǒu shēng yù zhī gōng yě. wèi bù, yī fú zhī chū yě. wèi fǔ, shú shēng zhī yīn yě. wèi lìn sè, cáng yě. wèi jūn, zhì róu ér shùn ér wú piān yě. wèi zǐ mǔ niú, shùn ér yù yě. wèi dà yú, zài yě. wèi wén, jì xíng ér wén zhe yǐ. wèi zhòng, yīn èr yě, mín zhī dào yě. chún yīn, gù wèi zhòng yě. wèi bǐng, zhí ér yòng yě. wù yóu zhī ér shēng, běn zhī ér yòng yě. qí yú dì yě, wèi hēi, zhì yīn zhī sè yě. kūn yǒu xíng zhī dà yě. wù shēng zhī běn yě. yǒu róng cáng zhī yì yān, yǒu shēng huà zhī dào yān, gù shì lèi zhě jiē qǔ xiàng yě.
坤為地,地有形之大柔順而承天也。為母,有生育之功也。為布,衣服之出也。為釡,熟生之因也。為吝嗇,□藏也。為均,至柔而順而無偏也。為子母牛,順而育也。為大輿,□載也。為文,旣形而文著矣。為衆,隂二也,民之道也。純隂,故為衆也。為柄,執而用也。物由之而生,本之而用也。其於地也,為黒,至隂之色也。坤有形之大也。物生之本也。有容藏之義焉,有生化之道焉,故是類者皆取象也。
zhèn wèi léi, wèi lóng, wèi xuán huáng, wèi fū, wèi dà tú, wèi zhǎng zi, wèi jué zào, wèi cāng làng zhú, wèi huán wěi, qí yú mǎ yě, wèi shàn míng, wèi zhù zú, wèi zuò zú, wèi de sǎng, qí yú jià yě, wèi fǎn shēng, qí jiū wèi jiàn, wèi fān xiān.
震為雷,為龍,為玄黃,為旉,為大塗,為長子,為決躁,為蒼莨竹,為萑葦,其於馬也,為善鳴,為馵足,為作足,為的顙,其於稼也,為反生,其究為健,為蕃鮮。
zhèn wèi léi, dòng yú yīn yě. wèi lóng, lóng yīn zhōng zhī chù yě. wèi xuán huáng, xuán, tiān sè, huáng, dì sè. yáng shǐ shēng yú yīn, zá ér wèi cāng sè yě. wèi fū, yáng zhòng ér shǐ huá yě. wèi dà tú, gāng dòng ér shàng róu shùn zhī kě yǐ zòng qí xíng yě. wèi zhǎng zi, chū yǒu yáng yě. wèi jué zào, gāng dòng zhī xìng yě. wèi cāng láng zhú, cāng sè, xìng zhēn jiān ér jié shàng xū yě. wèi huán wěi, lèi yú zhú yě. qí yú mǎ, wèi shàn míng, shēng zhèn yú shēn yě. wèi zhù zú, bái zú yě, yáng míng zhī sè ér zài xià yě. wèi zuò zú, dòng yú xià yě. wèi de sǎng, zhù zú zhī mǎ bì de sǎng, yáng xià yīng yú shàng zhōng yě qí yú jià, wèi fǎn shēng, wù shǐ shēng fǎn, jiǎ ér chū yě. qí jiàn wǎng ér jiē róu dòng ér bì qū yě. wèi fān xiān, xià běn jiān qiáng zé wèi zī ér sè zé, zhèn gāng xià dòng yě. wù zhī shǐ shēng, xià zhī jiān bái jiē qǔ xiàng yě.
震為雷,動於隂也。為龍,龍隂中之畜也。為玄黃,玄,天色,黃,地色。陽始生於隂,雜而為蒼色也。為旉,陽重而始華也。為大塗,剛動而上柔順之可以縱其行也。為長子,初有陽也。為決躁,剛動之性也。為蒼筤竹,蒼色,性貞堅而節上虛也。為萑葦,類於竹也。其於馬,為善鳴,聲震於深也。為馵足,白足也,陽明之色而在下也。為作足,動於下也。為的顙,馵足之馬必的顙,陽下應於上中也其於稼,為反生,物始生反,甲而出也。其健往而皆柔動而必屈也。為蕃鮮,下本堅強則未滋而色澤,震剛下動也。物之始生,下之堅白皆取象也。
xùn wèi mù, wèi fēng, wèi zhǎng nǚ, wèi shéng zhí, wèi gōng, wèi bái, wèi zhǎng, wèi gāo, wèi jìn tuì, wèi bù guǒ, wèi chòu, qí yú rén yě, wèi guǎ fà, wèi guǎng sǎng, wèi duō bái yǎn, wèi jìn lì shì, sān bèi qí jiū, wèi zào guà.
巽為木,為風,為長女,為繩直,為工,為白,為長,為髙,為進退,為不果,為臭,其於人也,為寡髮,為廣顙,為多白眼,為近利市,三倍其究,為躁卦。
xùn wèi mù, gāng xùn róu ér bù gù, kě yǐ róu qū zhí yě. wèi fēng, gāng xùn róu, róu xùn gāng wú qí tǐ ér xiāng cóng yě. wèi zhǎng nǚ, yīn shēng yú chū yě. wèi shéng zhí, cóng wù zhī xíng ér shī qí zhì yě. wèi gōng, xùn wù zhī cái ér wèi qì yě. wèi bái, sù kě yǐ shī zhòng cǎi yě. wèi zhǎng, kě yǐ zhì wèi xià yě. wèi jìn tuì, xùn yú wù bù zì zhí qí zhì, cóng shí ér jìn tuì yě. wèi bù guǒ, xùn cóng yú wù, bù jué chéng yě. wèi chòu, shān xīn cóng wù zhī fēng, xùn xià zhí qí tǐ, gù wèi chòu ér sì yě. yáng yě zhě, shǒu yě. ér xùn zhì yú róu, qí tǐ xū qí jīng, báo qí dào, kuī yě, gù yú shǒu zé guǎ fà yǐ. yú sǎng, zé guǎng ér wú róng yǐ. yú mù, zé shǎo qí jīng móu yě. wèi jìn lì, yǐ gāng xùn róu lì qiú shǎo wù yě. róu ér léi gāng, zé lì sān bèi gāng, ér xùn róu xíng quán kě yě. xùn ér bù fǎn, xùn qí qióng yě, zé wèi wàng zào zhī zhào yě. xùn zhě, yáng xùn yú yīn, bù zì rèn qí zhì yě, gù kě yǐ xíng quán ér zhì shì yě. gù mù yǐ qū zhí zhī, fēng yǐ suí zhī, gù kě zhì zhī wù cóng xiǎo zhī dào, jiē qǔ xiàng yě.
巽為木,剛巽柔而不固,可以柔曲直也。為風,剛巽柔,柔巽剛無其體而相從也。為長女,隂生於初也。為繩直,從物之形而施其制也。為工,巽物之才而為器也。為白,素可以施衆采也。為長,可以制為下也。為進退,巽於物不自執其志,從時而進退也。為不果,巽從於物,不決成也。為臭,羶馨從物之風,巽下執其體,故為臭而巳也。陽也者,首也。而巽志於柔,其體虛其精,薄其道,虧也,故於首則寡髮矣。於顙,則廣而無容矣。於目,則少其精眸也。為近利,以剛巽柔利求少物也。柔而羸剛,則利三倍剛,而巽柔行權可也。巽而不反,巽其窮也,則為妄躁之兆也。巽者,陽巽於隂,不自任其志也,故可以行權而制事也。故木以曲直之,風以隨之,故可制之物從小之道,皆取象也。
kǎn wèi shuǐ, wèi gōu dú, wèi yǐn fú, wèi jiǎo róu, wèi gōng lún, qí yú rén yě, wèi jiā yōu, wèi xīn bìng, wèi ěr tòng, wèi xuè guà, wèi chì, qí yú mǎ yě, wèi měi jí, wèi jí xīn, wèi xià shǒu, wèi báo tí, wèi yè, qí yú yú yě, wèi duō shěng, wèi tōng, wèi yuè, wèi dào, qí yú mù yě, wèi jiān duō xīn.
坎為水,為溝瀆,為隱伏,為矯輮,為弓輪,其於人也,為加憂,為心病,為耳痛,為血卦,為赤,其於馬也,為美脊,為亟心,為下首,為薄蹄,為曵,其於輿也,為多眚,為通,為月,為盜,其於木也,為堅多心。
kǎn wèi shuǐ, shàng xià jiē yīn ér yáng zài róu zhōng, gāng ér yǒu xìn yě. lǚ zhī yǐ yí chéng qí róu shùn ér yǒu gōng yě. yòng zhī shī dào zé méi nì yǐ. shuǐ zhī xiàng yě. wèi gōu dú, yáng chù liǎng yīn zhī xián, yīn shēn zhī xiàng yě. wèi yǐn fú, cáng yú yīn zhōng yě. wèi jiǎo róu, wèi gōng lún, èr yīn zhī róu, rú zhī ér suī gāng kě yǐ qū zhí wèi qū yě. wèi jiā yōu, wèi xīn bìng, yáng xīn yě. xiàn yú róu, gù jiā yōu ér xīn tòng yě. wèi ěr tòng, yáng míng zài nèi ěr yě, xiàn kùn yú róu, gù ěr tòng yě. wèi xuè guà, xuè yīn lèi yě, shāng yú zhōng ér liú xiě yú wài, yáng shāng yú xuè chì yě. qí yú mǎ yě, wèi měi jí, yáng zài zhōng yě. wèi jí xīn, yáng jū nèi qí xīn sù yě. wèi xià shǒu, róu jū shàng yě. wèi báo tí, wèi yè róu, zài xià fēi qiáng xíng zhī wù yě. qí yú yú, wèi duō shěng, běn mò ruò bù? jiān yě. wèi tōng gāng, dé zhòng suī xiàn zhī zhōng tōng yě. wèi yuè, zhōng yīn zhī jīng ér zhōng míng yě. wèi dào, jū yīn zhī zhōng, yīn qiè zhī wù yě. qí yú mù yě, wèi jiān duō xīn, zhōng gāng yě. gù yáng xiàn yú yīn yě, xiàn ér zhōng tōng, gù wèi xiàn yě. qí yú shàn, zé zhōng shàn yě. qí yú bìng, zé zhōng bìng yě. gù zhōng gāng zhī wù, jiē qǔ xiàng yān.
坎為水,上下皆隂而陽在柔中,剛而有信也。履之以冝乗其柔順而有功也。用之失道則沒溺矣。水之象也。為溝瀆,陽處兩隂之閒,隂深之象也。為隱伏,藏於隂中也。為矯輮,為弓輪,二隂之柔,濡之而雖剛可以屈直為曲也。為加憂,為心病,陽心也。陷於柔,故加憂而心痛也。為耳痛,陽明在內耳也,陷困於柔,故耳痛也。為血卦,血隂類也,傷於中而流血於外,陽傷於血赤也。其於馬也,為美脊,陽在中也。為亟心,陽居內其心速也。為下首,柔居上也。為薄蹄,為曵柔,在下非強行之物也。其於輿,為多眚,本末弱不?堅也。為通剛,得中雖陷之終通也。為月,中隂之精而中明也。為盜,居隂之中,隂竊之物也。其於木也,為堅多心,中剛也。故陽陷於隂也,陷而終通,故為陷也。其於善,則中善也。其於病,則終病也。故中剛之物,皆取象焉。
lí wèi huǒ, wèi rì, wèi diàn, wèi zhōng nǚ, wèi jiǎ zhòu, wèi gē bīng, qí yú rén yě, wèi dà fù, wèi gān guà, wèi biē, wèi xiè, wèi luǒ, wèi bàng, wèi, qí yú mù yě, wèi kē shàng gǎo.
離為火,為日,為電,為中女,為甲冑,為戈兵,其於人也,為大腹,為乾卦,為鼈,為蟹,為蠃,為蚌,為□,其於木也,為科上槁。
lí wèi huǒ, yáng shèng ér shàng xià jiē fā yě. wèi rì, yáng zhī jīng fā yú wài yě. wèi diàn, guāng yào wèi yīn, fā yú yīn zhī wài yě. wèi zhōng nǚ, yīn shēng yú zhōng. wèi jiǎ zhòu, wèi gē bīng, wài gāng ér wèi hàn yě. qí yú rén, wèi dà fù, yīn qì fú yú nèi yě. wèi gān guà, yáng shèng ér yè bù tōng yú wài yě. wèi biē, wèi xiè, wèi luǒ, wèi bàng, wèi, gǔ gāng yú wài yě. qí yú mù yě, wèi kē shàng gǎo mù, wèi diān, zé gǎo zhōng ér xū yě. lí, yáng shèng yú wài, gù zhì yán zhī wù. wài gāng zhōng róu zhī lèi, jiē qǔ xiàng yě.
離為火,陽盛而上下皆發也。為日,陽之精發於外也。為電,光耀為隂,發於隂之外也。為中女,隂生於中。為甲冑,為戈兵,外剛而為悍也。其於人,為大腹,隂氣伏於內也。為乾卦,陽盛而液不通於外也。為鼈,為蟹,為蠃,為蚌,為□,骨剛於外也。其於木也,為科上稿木,為顚,則槁中而虛也。離,陽盛於外,故至炎之物。外剛中柔之類,皆取象也。
gěn wèi shān, wèi jìng lù, wèi xiǎo shí, wèi mén què, wèi guǒ luǒ, wèi hūn sì, wèi zhǐ, wèi gǒu, wèi shǔ, wèi qián huì zhī shǔ, qí yú mù yě, wèi jiān duō jié.
艮為山,為徑路,為小石,為門闕,為果蓏,為閽寺,為指,為狗,為鼠,為黔喙之屬,其於木也,為堅多節。
gāng jí gāo ér zhōng zhǐ shān zhī xiàng yě. wèi jìng lù, xiǎo lù yě, kě zhǐ xíng qí zhōng yě. wèi mén què, zhǐ chū rù zhī suǒ yě. wèi guǒ luǒ, shǎo yáng shí zhǐ yú dì, bù dé xiàng yú mù guǒ yě. wèi hūn sì, zhǐ shǒu qí jìn, zhǐ yě. wèi zhǐ, zhí zhǐ yě. wèi gǒu, shǒu zhǐ yě. wèi shǔ, zhǐ yú rén yě. wèi qián huì zhī shǔ, shàng gāng zhuó gāng ér zhuó zhǐ qí wù yě. qí yú mù yě, wèi jiān duō jié, gāng xiǎo ér shēng jié mù zhī jiān yě. gěn, shǎo yáng shēng yě. yáng dé guà, zhōng yú qí suǒ yě. zhǐ ér xiǎo jiān zhě, jiē qǔ xiàng yān.
剛極髙而終止山之象也。為徑路,小路也,可止行其中也。為門闕,止出入之所也。為果蓏,少陽實止於地,不得象於木果也。為閽寺,止守其禁,止也。為指,□執止也。為狗,□守止也。為鼠,止於人也。為黔喙之屬,上剛啄剛而□啄止其物也。其於木也,為堅多節,剛小而生節木之堅也。艮,少陽生也。陽得卦,終於其所也。□止而小堅者,皆取象焉。
duì wèi zé, wèi shào nǚ, wèi wū, wèi kǒu shé, wèi huǐ zhé, wèi fù jué, qí yú dì yě, wèi gāng lǔ, wèi qiè, wèi yáng.
兌為澤,為少女,為巫,為口舌,為毀折,為附決,其於地也,為剛鹵,為妾,為羊。
yīn yǐ jū shàng, gāng dé qí rùn, shàng rùn xià jiān, zé zhī xiàng yě. wèi shào nǚ, sān qiú ér de yě. wèi wū, róu ér bù zhèng ér zài.
隂以居上,剛得其潤,上潤下堅,澤之象也。為少女,三求而得也。為巫,柔而不正而在。