jīng
【經】

shí yǒu bā nián chūn, wáng èr yuè dīng chǒu, gōng hōng yú tái xià. qín bó luò zú.
十有八年春，王二月丁丑，公薨於台下。秦伯犖卒。

xià wǔ yuè wù xū, qí rén shì qí jūn shāng rén.
夏五月戊戌，齊人弒其君商人。

liù yuè guǐ yǒu, zàng wǒ jūn wén gōng.
六月癸酉，葬我君文公。

qiū, gōng zǐ suì shū sūn dé chén rú qí.
秋，公子遂、叔孫得臣如齊。

dōng shí yuè, zi zú.
冬十月，子卒。

fū rén jiāng shì guī yú qí. jì sūn xíng fù rú qí.
夫人姜氏歸於齊。季孫行父如齊。

jǔ shì qí jūn shù qí.
莒弒其君庶其。

chuán
【傳】

shí bā nián chūn, qí hóu jiè shī qī ér yǒu jí, yī yuē: bù jí qiū, jiāng sǐ. gōng wén zhī, bo yuē: shàng wú jí qī. huì bó lìng guī, bo chǔ qiū zhàn zhī yuē: qí hóu bù jí qī, fēi jí yě. jūn yì bù wén. lìng guī yǒu jiù. èr yuè dīng chǒu, gōng hōng.
十八年春，齊侯戒師期而有疾，醫曰：「不及秋，將死。」公聞之，卜曰：「尚無及期。」惠伯令龜，卜楚丘占之曰：「齊侯不及期，非疾也。君亦不聞。令龜有咎。」二月丁丑，公薨。

qí yì gōng zhī wèi gōng zǐ yě, yǔ bǐng chù zhī fù zhēng tián, fú shèng. jí jí wèi, nǎi jué ér yuè zhī, ér shǐ chù pū. nà yán zhí zhī qī, ér shǐ zhí cān chéng.
齊懿公之為公子也，與邴歜之父爭田，弗勝。及即位，乃掘而刖之，而使歜仆。納閻職之妻，而使職驂乘。

xià wǔ yuè, gōng yóu yú shēn chí. èr rén yù yú chí, chù yǐ pū chì zhí. zhí nù. chù yuē: rén duó nǚ qī ér bù nù, yī chì nǚ yōng hé shāng! zhí yuē: yǔ yuè qí fù ér fú néng bìng zhě hé rú? nǎi móu shì yì gōng, nà zhū zhú zhōng. guī, shě jué ér xíng. qí rén lì gōng zǐ yuán.
夏五月，公游於申池。二人浴於池，歜以撲抶職。職怒。歜曰：「人奪女妻而不怒，一抶女庸何傷！」職曰：「與刖其父而弗能病者何如？」乃謀弒懿公，納諸竹中。歸，舍爵而行。齊人立公子元。

qiū, xiāng zhòng zhuāng shū rú qí, huì gōng lì gù, qiě bài zàng yě.
秋，襄仲、莊叔如齊，惠公立故，且拜葬也。

wén gōng èr fēi jìng yíng shēng xuān gōng. jìng yíng bì ér sī shì xiāng zhòng. xuān gōng zhǎng ér shǔ zhū xiāng zhòng, xiāng zhòng yù lì zhī, shū zhòng bù kě. zhòng jiàn yú qí hóu ér qǐng zhī. qí hóu xīn lì ér yù qīn lǔ, xǔ zhī.
文公二妃敬嬴生宣公。敬嬴嬖而私事襄仲。宣公長而屬諸襄仲，襄仲欲立之，叔仲不可。仲見於齊侯而請之。齊侯新立而欲親魯，許之。

dōng shí yuè, zhòng shā è jí shì ér lì xuān gōng. shū yuē zi zú, huì zhī yě. zhòng yǐ jūn mìng zhào huì bó. qí zǎi gōng rǎn wù rén zhǐ zhī, yuē: rù bì sǐ. shū zhòng yuē: sǐ jūn mìng kě yě. gōng rǎn wù rén yuē: ruò jūn mìng kě sǐ, fēi jūn mìng hé tīng? fú tīng, nǎi rù, shā ér mái zhī mǎ shǐ zhī zhōng. gōng rǎn wù rén fèng qí tǎng yǐ bēn cài, jì ér fù shū zhòng shì.
冬十月，仲殺惡及視而立宣公。書曰「子卒」，諱之也。仲以君命召惠伯。其宰公冉務人止之，曰：「入必死。」叔仲曰：「死君命可也。」公冉務人曰：「若君命可死，非君命何聽？」弗聽，乃入，殺而埋之馬矢之中。公冉務人奉其帑以奔蔡，既而復叔仲氏。

fū rén jiāng shì guī yú qí, dà guī yě. jiāng xíng, kū ér guò shì yuē: tiān hū, zhòng wèi bù dào, shā shì lì shù. shì rén jiē kū, lǔ rén wèi zhī āi jiāng.
夫人姜氏歸於齊，大歸也。將行，哭而過市曰：「天乎，仲為不道，殺適立庶。」市人皆哭，魯人謂之哀姜。

jǔ jì gōng shēng dà zi pū, yòu shēng jì tuó, ài jì tuó ér chù pū, qiě duō xíng wú lǐ yú guó. pū yīn guó rén yǐ shì jì gōng, yǐ qí bǎo yù lái bēn, nà zhū xuān gōng. gōng mìng yǔ zhī yì, yuē: jīn rì bì shòu. jì wén zi shǐ sī kòu chū zhū jìng, yuē: jīn rì bì dá. gōng wèn qí gù. jì wén zi shǐ dà shǐ kè duì yuē: xiān dài fū zāng wén zhòng jiào xíng fù shì jūn zhī lǐ, xíng fù fèng yǐ zhōu xuán, fú gǎn shī duì. yuē: jiàn yǒu lǐ yú qí jūn zhě, shì zhī rú xiào zǐ zhī yǎng fù mǔ yě. jiàn wú lǐ yú qí jūn zhě, zhū zhī rú yīng zhān zhī zhú niǎo què yě. xiān jūn zhōu gōng zhì zhōu lǐ yuē: zé yǐ guān dé, dé yǐ chù shì, shì yǐ dù gōng, gōng yǐ shí mín. zuò shì mìng yuē: huǐ zé wèi zéi, yǎn zéi wèi cáng, qiè zéi wèi dào, dào qì wèi jiān. zhǔ cáng zhī míng, lài jiān zhī yòng, wèi dà xiōng dé, yǒu cháng wú shè, zài jiǔ xíng bù wàng. xíng fù hái guān jǔ pū, mò kě zé yě. xiào jìng zhōng xìn wèi jí dé, dào zéi cáng jiān wèi xiōng dé. fū jǔ pū, zé qí xiào jìng, zé shì jūn fù yǐ, zé qí zhōng xìn, zé qiè bǎo yù yǐ. qí rén zé dào zéi yě, qí qì zé jiān zhào yě, bǎo ér lì zhī zé zhǔ cáng yě. yǐ xùn zé hūn, mín wú zé yān. bù dù yú shàn, ér jiē zài yú xiōng dé, shì yǐ qù zhī.
莒紀公生大子仆，又生季佗，愛季佗而黜仆，且多行無禮於國。仆因國人以弒紀公，以其寶玉來奔，納諸宣公。公命與之邑，曰：「今日必授。」季文子使司寇出諸竟，曰：「今日必達。」公問其故。季文子使大史克對曰：「先大夫臧文仲教行父事君之禮，行父奉以周旋，弗敢失隊。曰：『見有禮於其君者，事之如孝子之養父母也。見無禮於其君者，誅之如鷹鸇之逐鳥雀也。』先君周公制《周禮》曰：『則以觀德，德以處事，事以度功，功以食民。』作誓命曰：『毀則為賊，掩賊為藏，竊賊為盜，盜器為奸。主藏之名，賴奸之用，為大凶德，有常無赦，在《九刑》不忘。』行父還觀莒仆，莫可則也。孝敬忠信為吉德，盜賊藏奸為凶德。夫莒仆，則其孝敬，則弒君父矣，則其忠信，則竊寶玉矣。其人則盜賊也，其器則奸兆也，保而利之則主藏也。以訓則昏，民無則焉。不度於善，而皆在於凶德，是以去之。

xī gāo yáng shì yǒu cái zǐ bā rén: cāng shū tuí qǐ táo yǎn dà lín máng jiàng tíng jiān zhòng róng shū dá, qí shèng guǎng yuān, míng yǔn dǔ chéng, tiān xià zhī mín wèi zhī bā kǎi. gāo xīn shì yǒu cái zǐ bā rén: bó fèn zhòng kān shū xiàn jì zhòng bó hǔ zhòng xióng shū bào jì lí, zhōng sù gòng yì, xuān cí huì hé, tiān xià zhī mín wèi zhī bā yuán. cǐ shí liù zú yě, shì jì qí měi, bù yǔn qí míng, yǐ zhì yú yáo, yáo bù néng jǔ. shùn chén yáo, jǔ bā kǎi, shǐ zhǔ hòu tǔ, yǐ kuí bǎi shì, mò bù shí xù, dì píng tiān chéng jǔ bā yuán, shǐ bù wǔ jiào yú sì fāng, fù yì mǔ cí xiōng yǒu dì gòng zi xiào, nèi píng wài chéng. xī dì hóng shì yǒu bù cái zǐ, yǎn yì yǐn zéi, hǎo xíng xiōng dé, chǒu lèi è wù, wán yín bù yǒu, shì yǔ bǐ zhōu, tiān xià zhī mín wèi zhī hún dūn. shǎo hào shì yǒu bù cái zǐ, huǐ xìn fèi zhōng, chóng shì è yán, jìng zèn yōng huí, fú chán sōu tè, yǐ wū shèng dé, tiān xià zhī mín wèi zhī qióng qí. zhuān xū shì yǒu bù cái zǐ, bù kě jiào xùn, bù zhī huà yán, gào zhī zé wán, shě zhī zé yín, ào hěn míng dé, yǐ luàn tiān cháng, tiān xià zhī mín wèi zhī táo wù. cǐ sān zú yě, shì jì qí xiōng, zēng qí è míng, yǐ zhì yú yáo, yáo bù néng qù. jìn yún shì yǒu bù cái zǐ, tān yú yǐn shí, mào yú huò huì, qīn yù chóng chǐ, bù kě yíng yàn, jù liǎn jī shí, bù zhī jì jí, bù fēn gū guǎ, bù xù qióng guì, tiān xià zhī mín yǐ bǐ sān xiōng, wèi zhī tāo tiè. shùn chén yáo, bīn yú sì mén, liú sì xiōng zú hún dūn qióng qí táo wù tāo tiè, tóu zhū sì yì, yǐ yù chī mèi. shì yǐ yáo bēng ér tiān xià rú yī, tóng xīn dài shùn yǐ wèi tiān zǐ, yǐ qí jǔ shí liù xiāng, qù sì xiōng yě. gù yú shū shù shùn zhī gōng yuē shèn huī wǔ diǎn, wǔ diǎn kè cóng, wú wéi jiào yě yuē nà yú bǎi kuí, bǎi kuí shí xù, wú fèi shì yě yuē bīn yú sì mén, sì mén mù mù, wú xiōng rén yě. shùn yǒu dà gōng èr shí ér wèi tiān zǐ. jīn xíng fù suī wèi huò yī jí rén, qù yī xiōng yǐ, yú shùn zhī gōng, èr shí zhī yī yě, shù jǐ miǎn yú lì hū!
「昔高陽氏有才子八人：蒼舒、 隤豈、檮戭、大臨、尨降、庭堅、仲容、叔達，齊聖廣淵，明允篤誠，天下之民謂之『八愷』。高辛氏有才子八人：伯奮、仲堪、叔獻、季仲、伯虎、仲熊、叔豹、季狸，忠肅共懿，宣慈惠和，天下之民謂之『八元』。此十六族也，世濟其美，不隕其名，以至於堯，堯不能舉。舜臣堯，舉八愷，使主后土，以揆百事，莫不時序，地平天成；舉八元，使布五教於四方，父義、母慈、兄友、弟共、子孝，內平外成。昔帝鴻氏有不才子，掩義隱賊，好行兇德，醜類惡物，頑嚚不友，是與比周，天下之民謂之『渾敦』。少皞氏有不才子，毀信廢忠，崇飾惡言，靖譖庸回，服讒蒐慝，以誣盛德，天下之民謂之『窮奇』。顓頊氏有不才子，不可教訓，不知話言，告之則頑，舍之則嚚，傲很明德，以亂天常，天下之民謂之『檮杌』。此三族也，世濟其凶，增其惡名，以至於堯，堯不能去。縉雲氏有不才子，貪於飲食，冒於貨賄，侵欲崇侈，不可盈厭，聚斂積實，不知紀極，不分孤寡，不恤窮匱，天下之民以比三凶，謂之『饕餮』。舜臣堯，賓於四門，流四凶族渾敦、窮奇、檮杌、饕餮，投諸四裔，以御魑魅。是以堯崩而天下如一，同心戴舜以為天子，以其舉十六相，去四凶也。故《虞書》數舜之功曰『慎徽五典，五典克從』，無違教也；曰『納於百揆，百揆時序』，無廢事也；曰『賓於四門，四門穆穆』，無凶人也。舜有大功二十而為天子。今行父雖未獲一吉人，去一凶矣，於舜之功，二十之一也，庶幾免於戾乎！」

sòng wǔ shì zhī zú dào zhāo gōng zǐ, jiāng fèng sī chéng xū yǐ zuò luàn. shí èr yuè, sòng gōng shā mǔ dì xū jí zhāo gōng zǐ, shǐ dài zhuāng huán zhī zú gōng wǔ shì yú sī mǎ zi bó zhī guǎn. suì chū wǔ mù zhī zú, shǐ gōng sūn shī wèi sī chéng, gōng zǐ cháo zú, shǐ lè lǚ wèi sī kòu, yǐ jìng guó rén.
宋武氏之族道昭公子，將奉司城須以作亂。十二月，宋公殺母弟須及昭公子，使戴、莊、桓之族攻武氏於司馬子伯之館。遂出武、穆之族，使公孫師為司城，公子朝卒，使樂呂為司寇，以靖國人。