jīng
【經】

èr nián chūn, wáng èr yuè rén zǐ, sòng huá yuán shuài shī jí zhèng gōng zǐ guī shēng shuài shī, zhàn yú dà jí. sòng shī bài jī, huò sòng huá yuán.
二年春，王二月壬子，宋華元帥師及鄭公子歸生帥師，戰於大棘。宋師敗績，獲宋華元。

qín shī fá jìn.
秦師伐晉。

xià, jìn rén sòng rén wèi rén chén rén qīn zhèng.
夏，晉人、宋人、衛人、陳人侵鄭。

qiū jiǔ yuè yǐ chǒu, jìn zhào dùn shì qí jūn yí gāo.
秋九月乙丑，晉趙盾弒其君夷皋。

dōng shí yuè yǐ hài, tiān wáng bēng.
冬十月乙亥，天王崩。

chuán
【傳】

èr nián chūn, zhèng gōng zǐ guī shēng shòu mìng yú chǔ, fá sòng. sòng huá yuán lè lǚ yù zhī. èr yuè rén zǐ, zhàn yú dà jí, sòng shī bài jī, qiú huá yuán, huò lè lǚ, jí jiǎ chē sì bǎi liù shí chéng, fú èr bǎi wǔ shí rén, guó bǎi rén. kuáng jiǎo hé zhèng rén, zhèng rén rù yú jǐng, dào jǐ ér chū zhī, huò kuáng jiǎo. jūn zǐ yuē: shī lǐ wéi mìng, yí qí wèi qín yě. róng zhāo guǒ yì yǐ tīng zhī zhī wèi lǐ, shā dí wèi guǒ, zhì guǒ wèi yì. yì zhī, lù yě.
二年春，鄭公子歸生受命於楚，伐宋。宋華元、樂呂御之。二月壬子，戰於大棘，宋師敗績，囚華元，獲樂呂，及甲車四百六十乘，俘二百五十人，馘百人。狂狡輅鄭人，鄭人入於井，倒戟而出之，獲狂狡。君子曰：「失禮違命，宜其為禽也。戎昭果毅以聽之之謂禮，殺敵為果，致果為毅。易之，戮也。」

jiāng zhàn, huá yuán shā yáng shí shì, qí yù yáng zhēn bù yǔ. jí zhàn, yuē: chóu xī zhī yáng, zi wèi zhèng jīn rì zhī shì, wǒ wèi zhèng. yǔ rù zhèng shī, gù bài. jūn zǐ wèi: yáng zhēn fēi rén yě, yǐ qí sī hàn, bài guó tiǎn mín. yú shì xíng shú dà yān. shī suǒ wèi rén zhī wú liáng zhě, qí yáng zhēn zhī wèi hū, cán mín yǐ chěng.
將戰，華元殺羊食士，其御羊斟不與。及戰，曰：「疇昔之羊，子為政；今日之事，我為政。」與入鄭師，故敗。君子謂：「羊斟非人也，以其私憾，敗國殄民。於是刑孰大焉。《詩》所謂『人之無良』者，其羊斟之謂乎，殘民以逞。」

sòng rén yǐ bīng chē bǎi chéng wén mǎ bǎi sì yǐ shú huá yuán yú zhèng. bàn rù, huá yuán táo guī, lì yú mén wài, gào ér rù. jiàn shū zāng yuē: zi zhī mǎ rán yě. duì yuē: fēi mǎ yě, qí rén yě. jì hé ér lái bēn.
宋人以兵車百乘、文馬百駟以贖華元於鄭。半入，華元逃歸，立於門外，告而入。見叔牂曰：「子之馬然也。」對曰：「非馬也，其人也。」既合而來奔。

sòng chéng, huá yuán wèi zhí, xún gōng. chéng zhě ōu yuē: hàn qí mù, pó qí fù, qì jiǎ ér fù. yú sāi yú sāi, qì jiǎ fù lái. shǐ qí cān chéng wèi zhī yuē: niú zé yǒu pí, xī sì shàng duō, qì jiǎ zé nà? yì rén yuē: cóng qí yǒu pí, dān qī ruò hé? huá yuán yuē: qù zhī, fū qí kǒu zhòng wǒ guǎ.
宋城，華元為植，巡功。城者謳曰：「睅其目，皤其腹，棄甲而復。于思于思，棄甲復來。」使其驂乘謂之曰：「牛則有皮，犀兕尚多，棄甲則那？」役人曰：「從其有皮，丹漆若何？」華元曰：「去之，夫其口眾我寡。」

qín shī fá jìn, yǐ bào chóng yě, suì wéi jiāo.
秦師伐晉，以報崇也，遂圍焦。

xià, jìn zhào dùn jiù jiāo, suì zì yīn dì, jí zhū hóu zhī shī qīn zhèng, yǐ bào dà jí zhī yì. chǔ dòu jiāo jiù zhèng, yuē: néng yù zhū hóu ér è qí nán hū? suì cì yú zhèng yǐ dài jìn shī. zhào dùn yuē: bǐ zōng jìng yú chǔ, dài jiāng bì yǐ. gū yì qí jí. nǎi qù zhī.
夏，晉趙盾救焦，遂自陰地，及諸侯之師侵鄭，以報大棘之役。楚鬥椒救鄭，曰：「能欲諸侯而惡其難乎？」遂次於鄭以待晉師。趙盾曰：「彼宗競於楚，殆將斃矣。姑益其疾。」乃去之。

jìn líng gōng bù jūn, hòu liǎn yǐ diāo qiáng, cóng tái shàng dàn rén ér guān qí pì wán yě. zǎi fū ér xióng fán bù shú, shā zhī, zhì zhū běn, shǐ fù rén zài yǐ guò cháo. yuè dùn shì jì jiàn qí shǒu, wèn qí gù ér huàn zhī. jiāng jiàn. shì jì yuē: jiàn ér bù rù, zé mò zhī jì yě. huì qǐng xiān, bù rù zé zi jì zhī. sān jìn, jí liū ér hòu shì zhī. yuē: wú zhī suǒ guò yǐ, jiāng gǎi zhī. qǐ shǒu ér duì yuē: rén shuí wú guò? guò ér néng gǎi, shàn mò dà yān. shī yuē: mí bù yǒu chū, xiān kè yǒu zhōng. fū rú shì zé néng bǔ guò zhě xiān yǐ. jūn néng yǒu zhōng, zé shè jì zhī gù yě, qǐ wéi qún chén lài zhī. yòu yuē: gǔn zhí yǒu què, wéi zhòng shān fǔ bǔ zhī. néng bǔ guò yě. jūn néng bǔ guò, gǔn bù fèi yǐ. yóu bù gǎi. xuān zi zhòu jiàn, gōng huàn zhī, shǐ chú ní zéi zhī. chén wǎng, qǐn mén pì yǐ, shèng fú jiāng cháo, shàng zǎo, zuò ér jiǎ mèi. ní tuì, tàn ér yán yuē: bù wàng gōng jìng, mín zhī zhǔ yě. zéi mín zhī zhǔ, bù zhōng. qì jūn zhī mìng, bù xìn. yǒu yī yú cǐ, bù rú sǐ yě. chù huái ér sǐ.
晉靈公不君，厚斂以彫牆，從台上彈人而觀其辟丸也。宰夫胹熊蹯不熟，殺之，寘諸畚，使婦人載以過朝。越盾、士季見其手，問其故而患之。將諫。士季曰：「諫而不入，則莫之繼也。會請先，不入則子繼之。」三進，及溜而後視之。曰：「吾知所過矣，將改之。」稽首而對曰：「人誰無過？過而能改，善莫大焉。《詩》曰：『靡不有初，鮮克有終。』夫如是則能補過者鮮矣。君能有終，則社稷之固也，豈唯群臣賴之。又曰：『袞職有闕，惟仲山甫補之。』能補過也。君能補過，袞不廢矣。」猶不改。宣子驟諫，公患之，使鉏麑賊之。晨往，寢門辟矣，盛服將朝，尚早，坐而假寐。麑退，嘆而言曰：「不忘恭敬，民之主也。賊民之主，不忠。棄君之命，不信。有一於此，不如死也。」觸槐而死。

qiū jiǔ yuè, jìn hóu yǐn zhào dùn jiǔ, fú jiǎ jiāng gōng zhī. qí yòu tí mí míng zhī zhī, qū dēng yuē: chén shì jūn yàn, guò sān jué, fēi lǐ yě. suì fú yǐ xià, gōng sǒu fū áo yān. míng bó ér shā zhī. dùn yuē: qì rén yòng quǎn, suī měng hé wèi. dòu qiě chū, tí mí míng sǐ zhī.
秋九月，晉侯飲趙盾酒，伏甲將攻之。其右提彌明知之，趨登曰：「臣侍君宴，過三爵，非禮也。」遂扶以下，公嗾夫獒焉。明搏而殺之。盾曰：「棄人用犬，雖猛何為。」斗且出，提彌明死之。

chū, xuān zi tián yú shǒu shān, shě yú yì sāng, jiàn líng zhé è, wèn qí bìng. yuē: bù shí sān rì yǐ. shí zhī, shě qí bàn. wèn zhī, yuē: huàn sān nián yǐ, wèi zhī mǔ zhī cún fǒu, jīn jìn yān, qǐng yǐ yí zhī. shǐ jǐn zhī, ér wèi zhī dān shí, yǔ ròu, zhì zhū tuó yǐ yǔ zhī. jì ér yǔ wèi gōng jiè, dào jǐ yǐ yù gōng tú, ér miǎn zhī. wèn hé gù. duì yuē: yì sāng zhī è rén yě. wèn qí míng jū, bù gào ér tuì, suì zì wáng yě.
初，宣子田於首山，舍於翳桑，見靈輒餓，問其病。曰：「不食三日矣。」食之，舍其半。問之，曰：「宦三年矣，未知母之存否，今近焉，請以遺之。」使盡之，而為之簞食，與肉，寘諸橐以與之。既而與為公介，倒戟以御公徒，而免之。問何故。對曰：「翳桑之餓人也。」問其名居，不告而退，遂自亡也。

yǐ chǒu, zhào chuān gōng líng gōng yú táo yuán. xuān zi wèi chū shān ér fù. dà shǐ shū yuē: zhào dùn shì qí jūn. yǐ shì yú cháo. xuān zǐ yuē: bù rán. duì yuē: zi wèi zhèng qīng, wáng bù yuè jìng, fǎn bù tǎo zéi, fēi zi ér shuí? xuān zǐ yuē: wū hū, wǒ zhī huái yǐ, zì yí yī qī, qí wǒ zhī wèi yǐ! kǒng zǐ yuē: dǒng hú, gǔ zhī liáng shǐ yě, shū fǎ bù yǐn. zhào xuān zi, gǔ zhī liáng dài fū yě, wèi fǎ shòu è. xī yě, yuè jìng nǎi miǎn. xuān zi shǐ zhào chuān nì gōng zǐ hēi tún yú zhōu ér lì zhī. rén shēn, cháo yú wǔ gōng.
乙丑，趙穿攻靈公於桃園。宣子未出山而復。大史書曰：「趙盾弒其君。」以示於朝。宣子曰：「不然。」對曰：「子為正卿，亡不越竟，反不討賊，非子而誰？」宣子曰：「烏呼，『我之懷矣，自詒伊慼』，其我之謂矣！」孔子曰：「董狐，古之良史也，書法不隱。趙宣子，古之良大夫也，為法受惡。惜也，越竟乃免。」宣子使趙穿逆公子黑臀於周而立之。壬申，朝於武宮。

chū, lì jī zhī luàn, zǔ wú chù qún gōng zǐ. zì shì jìn wú gōng zú. jí chéng gōng jí wèi, nǎi huàn qīng zhī shì ér wèi zhī tián, yǐ wèi gōng zú, yòu huàn qí yú zi yì wèi yú zi, qí shù zǐ wèi gōng xíng. jìn yú shì yǒu gōng zú yú zi gōng xíng. zhào dùn qǐng yǐ kuò wèi gōng zú. yuē: jūn jī shì zhī ài zi yě. wēi jūn jī shì, zé chén dí rén yě. gōng xǔ zhī.
初，麗姬之亂，詛無畜群公子。自是晉無公族。及成公即位，乃宦卿之適而為之田，以為公族，又宦其餘子亦為餘子，其庶子為公行。晉於是有公族、餘子、公行。趙盾請以括為公族。曰：「君姬氏之愛子也。微君姬氏，則臣狄人也。」公許之。

dōng, zhào dùn wèi máo chē zhī zú. shǐ píng jì yǐ qí gù zú wèi gōng zú dài fū.
冬，趙盾為旄車之族。使屏季以其故族為公族大夫。