jīng
【經】

èr shí nián chūn, wáng zhēng yuè.
二十年春，王正月。

xià, cáo gōng sūn huì zì méng chū bēn sòng.
夏，曹公孫會自鄸出奔宋。

qiū, dào shā wèi hóu zhī xiōng zhí.
秋，盜殺衛侯之兄縶。

dōng shí yuè, sòng huá hài xiàng níng huá dìng chū bēn chén.
冬十月，宋華亥、向寧、華定出奔陳。

shí yǒu yī yuè xīn mǎo, cài hóu lú zú.
十有一月辛卯，蔡侯廬卒。

chuán
【傳】

èr shí nián chūn, wáng èr yuè jǐ chǒu, rì nán zhì. zǐ shèn wàng fēn yuē: jīn zī sòng yǒu luàn, guó jǐ wáng, sān nián ér hòu mǐ. cài yǒu dà sàng. shū sūn zhāo zǐ yuē: rán zé dài huán yě! tài chǐ wú lǐ yǐ shèn, luàn suǒ zài yě.
二十年春，王二月己丑，日南至。梓慎望氛曰：「今茲宋有亂，國幾亡，三年而後弭。蔡有大喪。」叔孫昭子曰：「然則戴、桓也！汰侈無禮已甚，亂所在也。」

fèi wú jí yán yú chǔ zǐ yuē: jiàn yǔ wǔ shē jiāng yǐ fāng chéng zhī wài pàn. zì yǐ wèi yóu sòng zhèng yě, qí jìn yòu jiāo fǔ zhī, jiāng yǐ hài chǔ. qí shì jí yǐ. wáng xìn zhī, wèn wǔ shē. wǔ shē duì yuē: jūn yī guò duō yǐ, hé xìn yú chán? wáng zhí wǔ shē. shǐ chéng fù sī mǎ fèn yáng shā dà zi, wèi zhì, ér shǐ qiǎn zhī. sān yuè, dà zi jiàn bēn sòng. wáng zhào fèn yáng. fèn yáng shǐ chéng fù rén zhí jǐ yǐ zhì. wáng yuē: yán chū yú yú kǒu, rù yú ěr ěr, shuí gào jiàn yě? duì yuē: chén gào zhī. jūn wáng mìng chén yuē: shì jiàn rú shì yú. chén bù nìng, bù néng gǒu èr. fèng chū yǐ hái, bù rěn hòu mìng, gù qiǎn zhī. jì ér huǐ zhī, yì wú jí yǐ. wáng yuē: ér gǎn lái, hé yě? duì yuē: shǐ ér shī mìng, zhào ér bù lái, shì zài jiān yě. táo wú suǒ rù. wáng yuē: guī. cóng zhèng rú tā rì.
費無極言於楚子曰：「建與伍奢將以方城之外叛。自以為猶宋、鄭也，齊、晉又交輔之，將以害楚。其事集矣。」王信之，問伍奢。伍奢對曰：「君一過多矣，何信於讒？」王執伍奢。使城父司馬奮揚殺大子，未至，而使遣之。三月，大子建奔宋。王召奮揚。奮揚使城父人執己以至。王曰：「言出於余口，入於爾耳，誰告建也？」對曰：「臣告之。君王命臣曰：『事建如事余。』臣不佞，不能苟貳。奉初以還，不忍後命，故遣之。既而悔之，亦無及已。」王曰：「而敢來，何也？」對曰：「使而失命，召而不來，是再奸也。逃無所入。」王曰：「歸。」從政如他日。

wú jí yuē: shē zhī zǐ cái, ruò zài wú, bì yōu chǔ guó, hé yǐ miǎn qí fù zhào zhī. bǐ rén, bì lái. bù rán, jiāng wèi huàn. wáng shǐ zhào zhī, yuē: lái, wú miǎn ér fù. táng jūn shàng wèi qí dì yuán yuē: ěr shì wú, wǒ jiāng guī sǐ. wú zhī bù dǎi, wǒ néng sǐ, ěr néng bào. wén miǎn fù zhī mìng, bù kě yǐ mò zhī bēn yě. qīn qī wèi lù, bù kě yǐ mò zhī bào yě. bēn sǐ miǎn fù, xiào yě. dù gōng ér xíng, rén yě. zé rèn ér wǎng, zhī yě. zhī sǐ bù pì, yǒng yě. fù bù kě qì, míng bù kě fèi, ěr qí miǎn zhī, xiāng cóng wèi yù. wǔ shàng guī. shē wén yuán bù lái, yuē: chǔ jūn dài fū qí gàn shí hū! chǔ rén jiē shā zhī.
無極曰：「奢之子材，若在吳，必憂楚國，盍以免其父召之。彼仁，必來。不然，將為患。」王使召之，曰：「來，吾免而父。」棠君尚謂其弟員曰：「爾適吳，我將歸死。吾知不逮，我能死，爾能報。聞免父之命，不可以莫之奔也。親戚為戮，不可以莫之報也。奔死免父，孝也。度功而行，仁也。擇任而往，知也。知死不辟，勇也。父不可棄，名不可廢，爾其勉之，相從為愈。」伍尚歸。奢聞員不來，曰：「楚君大夫其旰食乎！」楚人皆殺之。

yuán rú wú, yán fá chǔ zhī lì yú zhōu yú. gōng zǐ guāng yuē: shì zōng wèi lù ér yù fǎn qí chóu, bù kě cóng yě. yuán yuē: bǐ jiāng yǒu tā zhì. yú gū wèi zhī qiú shì, ér bǐ yǐ dài zhī. nǎi jiàn zhuān shè zhū yān, ér gēng yú bǐ.
員如吳，言伐楚之利於州於。公子光曰：「是宗為戮而欲反其仇，不可從也。」員曰：「彼將有他志。余姑為之求士，而鄙以待之。」乃見鱄設諸焉，而耕於鄙。

sòng yuán gōng wú xìn duō sī, ér è huá xiàng. huá dìng huá hài yǔ xiàng níng móu yuē: wáng yù yú sǐ, xiān zhū. huá hài wěi yǒu jí, yǐ yòu qún gōng zǐ. gōng zǐ wèn zhī, zé zhí zhī. xià liù yuè bǐng shēn, shā gōng zǐ yín gōng zǐ yù róng gōng zǐ zhū gōng zǐ gù gōng sūn yuán gōng sūn dīng, jū xiàng shèng xiàng xíng yú qí lǐn. gōng rú huá shì qǐng yān, fú xǔ, suì jié zhī. guǐ mǎo, qǔ dà zi luán yǔ mǔ dì chén gōng zǐ dì yǐ wèi zhì. gōng yì qǔ huá hài zhī zǐ wú qī xiàng níng zhī zǐ luó huá dìng zhī zǐ qǐ, yǔ huá shì méng yǐ wèi zhì.
宋元公無信多私，而惡華、向。華定、華亥與向寧謀曰：「亡愈於死，先諸。」華亥偽有疾，以誘群公子。公子問之，則執之。夏六月丙申，殺公子寅、公子御戎、公子朱、公子固、公孫援、公孫丁，拘向勝、向行於其廩。公如華氏請焉，弗許，遂劫之。癸卯，取大子欒與母弟辰、公子地以為質。公亦取華亥之子無慼、向寧之子羅、華定之子啟，與華氏盟以為質。

wèi gōng mèng zhí xiá qí bào, duó zhī sī kòu yǔ juàn, yǒu yì zé fǎn zhī, wú zé qǔ zhī. gōng mèng è běi gōng xǐ chǔ shī pǔ, yù qù zhī. gōng zǐ cháo tōng yú xiāng fū rén xuān jiāng, jù ér yù yǐ zuò luàn. gù qí bào běi gōng xǐ chǔ shī pǔ gōng zǐ cháo zuò luàn.
衛公孟縶狎齊豹，奪之司寇與鄄，有役則反之，無則取之。公孟惡北宮喜、褚師圃，欲去之。公子朝通於襄夫人宣姜，懼而欲以作亂。故齊豹、北宮喜、褚師圃、公子朝作亂。

chū, qí bào jiàn zōng lǔ yú gōng mèng, wèi cān chéng yān. jiāng zuò luàn, ér wèi zhī yuē: gōng mèng zhī bù shàn, zi suǒ zhī yě. wù yǔ chéng, wú jiāng shā zhī. duì yuē: wú yóu zi shì gōng mèng, zi jiǎ wú míng yān, gù bù wú yuǎn yě. suī qí bù shàn, wú yì zhī zhī. yì yǐ lì gù, bù néng qù, shì wú guò yě. jīn wén nán ér táo, shì jiàn zi yě. zi xíng shì hū, wú jiāng sǐ zhī, yǐ zhōu shì zi, ér guī sǐ yú gōng mèng, qí kě yě.
初，齊豹見宗魯於公孟，為驂乘焉。將作亂，而謂之曰：「公孟之不善，子所知也。勿與乘，吾將殺之。」對曰：「吾由子事公孟，子假吾名焉，故不吾遠也。雖其不善，吾亦知之。抑以利故，不能去，是吾過也。今聞難而逃，是僭子也。子行事乎，吾將死之，以周事子，而歸死於公孟，其可也。」

bǐng chén, wèi hóu zài píng shòu, gōng mèng yǒu shì yú gài huò zhī mén wài, qí zi shì wéi yú mén wài ér fú jiǎ yān. shǐ zhù wā zhì gē yú chē xīn yǐ dāng mén, shǐ yī chéng cóng gōng mèng yǐ chū. shǐ huá qí yù gōng mèng, zōng lǔ cān chéng. jí hóng zhōng, qí shì yòng gē jī gōng mèng, zōng lǔ yǐ bèi bì zhī, duàn gōng, yǐ zhōng gōng mèng zhī jiān, jiē shā zhī.
丙辰，衛侯在平壽，公孟有事於蓋獲之門外，齊子氏帷於門外而伏甲焉。使祝鼃寘戈於車薪以當門，使一乘從公孟以出。使華齊御公孟，宗魯驂乘。及閎中，齊氏用戈擊公孟，宗魯以背蔽之，斷肱，以中公孟之肩，皆殺之。

gōng wén luàn, chéng qū zì yuè mén rù, qìng bǐ yù gōng, gōng nán chǔ cān chéng, shǐ huá yín chéng èr chē. jí gōng gōng, hóng chā tú tuí sì chéng yú gōng, gōng zài bǎo yǐ chū. chǔ shī zi shēn yù gōng yú mǎ lù zhī qú, suì cóng. guò qí shì, shǐ huá yín ròu tǎn zhí gài, yǐ dāng qí què. qí shì shè gōng, zhōng nán chǔ zhī bèi. gōng suì chū. yín bì guō mén, yú ér cóng gōng. gōng rú sǐ niǎo, xī zhū chú xiāo cóng dòu chū, tú xíng cóng gōng.
公聞亂，乘驅自閱門入，慶比御公，公南楚驂乘，使華寅乘貳車。及公宮，鴻[插圖]魋駟乘於公，公載寶以出。褚師子申遇公於馬路之衢，遂從。過齊氏，使華寅肉袒執蓋，以當其闕。齊氏射公，中南楚之背。公遂出。寅閉郭門，踰而從公。公如死鳥，析朱鉏宵從竇出，徒行從公。

qí hóu shǐ gōng sūn qīng pìn yú wèi. jì chū, wén wèi luàn, shǐ qǐng suǒ pìn. gōng yuē: yóu zài jìng nèi, zé wèi jūn yě. nǎi jiāng shì yān. suì cóng zhū sǐ niǎo, qǐng jiāng shì. cí yuē: wáng rén bù nìng, shī shǒu shè jì, yuè zài cǎo mǎng. wú zi wú suǒ rǔ jūn mìng. bīn yuē: guǎ jūn mìng xià chén yú cháo, yuē, ā xià zhí shì. chén bù gǎn èr. zhǔ rén yuē: jūn ruò huì gù xiān jūn zhī hǎo, zhào lín bì yì, zhèn fǔ qí shè jì, zé yǒu zōng tiāo zài. nǎi zhǐ. wèi hóu gù qǐng jiàn zhī, bù huò mìng, yǐ qí liáng mǎ jiàn, wèi wèi zhì shǐ gù yě. wèi hóu yǐ wèi chéng mǎ. bīn jiāng zhōu, zhǔ rén cí yuē: wáng rén zhī yōu, bù kě yǐ jí wú zi. cǎo mǎng zhī zhōng, bù zú yǐ rǔ cóng zhě. gǎn cí. bīn yuē: guǎ jūn zhī xià chén, jūn zhī mù yǔ yě. ruò bù huò gǎn wài yì, shì bù yǒu guǎ jūn yě. chén jù bù miǎn yú lì, qǐng yǐ chú sǐ. qīn zhí duó, zhōng xī yǔ yú liáo.
齊侯使公孫青聘於衛。既出，聞衛亂，使請所聘。公曰：「猶在竟內，則衛君也。」乃將事焉。遂從諸死鳥，請將事。辭曰：「亡人不佞，失守社稷，越在草莽。吾子無所辱君命。」賓曰：「寡君命下臣於朝，曰，阿下執事。臣不敢貳。」主人曰：「君若惠顧先君之好，照臨敝邑，鎮撫其社稷，則有宗祧在。」乃止。衛侯固請見之，不獲命，以其良馬見，為未致使故也。衛侯以為乘馬。賓將掫，主人辭曰：「亡人之憂，不可以及吾子。草莽之中，不足以辱從者。敢辭。」賓曰：「寡君之下臣，君之牧圉也。若不獲扞外役，是不有寡君也。臣懼不免於戾，請以除死。」親執鐸，終夕與於燎。

qí shì zhī zǎi qú zi zhào běi gōng zi. běi gōng shì zhī zǎi bù yǔ wén móu, shā qú zi, suì fá qí shì, miè zhī. dīng sì huì, gōng rù. yǔ běi gōng xǐ méng yú péng shuǐ zhī shàng. qiū qī yuè wù wǔ shuò, suì méng guó rén. bā yuè xīn hài, gōng zǐ cháo chǔ shī pǔ zi yù xiāo zi gāo fáng chū bēn jìn. rùn yuè wù chén, shā xuān jiāng. wèi hóu cì běi gōng xǐ shì yuē zhēn zi, cì xī zhū chú shì yuē chéng zi, ér yǐ qí shì zhī mù yǔ zhī.
齊氏之宰渠子召北宮子。北宮氏之宰不與聞謀，殺渠子，遂伐齊氏，滅之。丁巳晦，公入。與北宮喜盟於彭水之上。秋七月戊午朔，遂盟國人。八月辛亥，公子朝、褚師圃、子玉霄、子高魴出奔晉。閏月戊辰，殺宣姜。衛侯賜北宮喜諡曰貞子，賜析朱鉏諡曰成子，而以齊氏之墓予之。

wèi hóu gào níng yú qí, qiě yán zi shí. qí hóu jiāng yǐn jiǔ, biàn cì dài fū yuē: èr sān zi zhī jiào yě. yuàn hé jì cí yuē: yǔ yú qīng zhī shǎng, bì jí yú qí fá. zài kāng gào yuē: fù zǐ xiōng dì, zuì bù xiāng jí. kuàng zài qún chén. chén gǎn tān jūn cì, yǐ gàn xiān wáng?
衛侯告寧於齊，且言子石。齊侯將飲酒，徧賜大夫曰：「二三子之教也。」苑何忌辭曰：「與於青之賞，必及於其罰。在《康誥》曰：『父子兄弟，罪不相及。』況在群臣。臣敢貪君賜，以干先王？」

qín zhāng wén zōng lǔ sǐ, jiāng wǎng diào zhī. zhòng ní yuē: qí bào zhī dào, ér mèng zhí zhī zéi, nǚ hé diào yān? jūn zǐ bù shí jiān, bù shòu luàn, bù wèi lì jiù yú huí, bù yǐ huí dài rén, bù gài bù yì, bù fàn fēi lǐ.
琴張聞宗魯死，將往吊之。仲尼曰：「齊豹之盜，而孟縶之賊，女何吊焉？君子不食奸，不受亂，不為利疚於回，不以回待人，不蓋不義，不犯非禮。」

sòng huá xiàng zhī luàn, gōng zǐ chéng gōng sūn jì lè shě sī mǎ jiàng xiàng yí xiàng zhèng chǔ jiàn ní shēn chū bēn zhèng. qí tú yǔ huá shì zhàn yú guǐ yán, bài zǐ chéng. zǐ chéng shì jìn. huá hài yǔ qí qī bì guàn ér shí suǒ zhì gōng zǐ zhě ér hòu shí. gōng yǔ fū rén měi rì bì shì huá shì, shí gōng zǐ ér hòu guī. huá hài huàn zhī, yù guī gōng zǐ. xiàng níng yuē: wéi bù xìn, gù zhì qí zi. ruò yòu guī zhī, sǐ wú rì yǐ. gōng qǐng yú huá fèi suì, jiāng gōng huá shì. duì yuē: chén bù gǎn ài sǐ, wú nǎi qiú qù yōu ér zī zhǎng hū? chén shì yǐ jù, gǎn bù tīng mìng. gōng yuē: zi sǐ wáng yǒu mìng, yú bù rěn qí gòu.
宋華、向之亂，公子城、公孫忌、樂舍、司馬彊、向宜、向鄭、楚建、郳申出奔鄭。其徒與華氏戰於鬼閻，敗子城。子城適晉。華亥與其妻必盥而食所質公子者而後食。公與夫人每日必適華氏，食公子而後歸。華亥患之，欲歸公子。向寧曰：「唯不信，故質其子。若又歸之，死無日矣。」公請於華費遂，將攻華氏。對曰：「臣不敢愛死，無乃求去憂而滋長乎？臣是以懼，敢不聽命。」公曰：「子死亡有命，余不忍其訽。」

dōng shí yuè, gōng shā huá xiàng zhī zhì ér gōng zhī. wù chén, huá xiàng bēn chén, huá dēng bēn wú. xiàng níng yù shā dà zi. huá hài yuē: gàn jūn ér chū, yòu shā qí zi, qí shuí nà wǒ? qiě guī zhī yǒu yōng. shǐ shǎo sī kòu kēng yǐ guī, yuē: zi zhī chǐ zhǎng yǐ, bù néng shì rén, yǐ sān gōng zǐ wèi zhì, bì miǎn. gōng zǐ jì rù, huá kēng jiāng zì mén xíng. gōng jù jiàn zhī, zhí qí shǒu yuē: yú zhī ér wú zuì yě, rù fù ér suǒ.
冬十月，公殺華、向之質而攻之。戊辰，華、向奔陳，華登奔吳。向寧欲殺大子。華亥曰：「干君而出，又殺其子，其誰納我？且歸之有庸。」使少司寇牼以歸，曰：「子之齒長矣，不能事人，以三公子為質，必免。」公子既入，華牼將自門行。公遽見之，執其手曰：「余知而無罪也，入復而所。」

qí hóu jiè, suì shān. qī ér bù chōu, zhū hóu zhī bīn wèn jí zhě duō zài. liáng qiū jù yǔ yì kuǎn yán yú gōng yuē: wú shì guǐ shén fēng, yú xiān jūn yǒu jiā yǐ. jīn jūn jí bìng, wèi zhū hóu yōu, shì zhù shǐ zhī zuì yě. zhū hóu bù zhī, qí wèi wǒ bù jìng. jūn hé zhū yú zhù gù shǐ yín yǐ cí bīn?
齊侯疥，遂痁。期而不瘳，諸侯之賓問疾者多在。粱丘據與裔款言於公曰：「吾事鬼神豐，於先君有加矣。今君疾病，為諸侯憂，是祝史之罪也。諸侯不知，其謂我不敬。君盍誅於祝固、史嚚以辭賓？」

gōng shuō, gào yàn zǐ. yàn zǐ yuē: rì sòng zhī méng, qū jiàn wèn fàn huì zhī dé yú zhào wǔ. zhào wǔ yuē: fū zǐ zhī jiā shì zhì, yán yú jìn guó, jié qíng wú sī. qí zhù shǐ jì sì, chén xìn bù kuì. qí jiā shì wú cāi, qí zhù shǐ bù qí. jiàn yǐ yǔ kāng wáng. kāng wáng yuē: shén rén wú yuàn, yí fū zǐ zhī guāng fǔ wǔ jūn, yǐ wèi zhū hóu zhǔ yě. gōng yuē: jù yǔ kuǎn wèi guǎ rén néng shì guǐ shén, gù yù zhū yú zhù shǐ. zi chēng shì yǔ, hé gù? duì yuē: ruò yǒu dé zhī jūn, wài nèi bù fèi, shàng xià wú yuàn, dòng wú wéi shì, qí zhù shǐ jiàn xìn, wú kuì xīn yǐ. shì yǐ guǐ shén yòng xiǎng, guó shòu qí fú, zhù shǐ yǔ yān. qí suǒ yǐ fān zhǐ lǎo shòu zhě, wèi xìn jūn shǐ yě, qí yán zhōng xìn yú guǐ shén. qí shì yù yín jūn, wài nèi pō xié, shàng xià yuàn jí, dòng zuò pì wéi, cóng yù yàn sī. gāo tái shēn chí, zhuàng zhōng wǔ nǚ, zhǎn yì mín lì, shū lüè qí jù, yǐ chéng qí wéi, bù xù hòu rén. bào nüè yín cóng, sì xíng fēi dù, wú suǒ hái jì, bù sī bàng dú, bù dàn guǐ shén, shén nù mín tòng, wú quān yú xīn. qí zhù shǐ jiàn xìn, shì yán zuì yě. qí gài shī shù měi, shì jiǎo wū yě. jìn tuì wú cí, zé xū yǐ qiú mèi. shì yǐ guǐ shén bù xiǎng qí guó yǐ huò zhī, zhù shǐ yǔ yān. suǒ yǐ yāo hūn gū jí zhě, wèi bào jūn shǐ yě, qí yán jiàn mān yú guǐ shén. gōng yuē: rán zé ruò zhī hé? duì yuē: bù kě wèi yě. shān lín zhī mù, héng lù shǒu zhī. zé zhī huán pú, zhōu jiāo shǒu zhī. sǒu zhī xīn zhēng, yú hòu shǒu zhī. hǎi zhī yán shèn, qí wàng shǒu zhī. xiàn bǐ zhī rén, rù cóng qí zhèng. bī jiè zhī guān, bào zhēng qí sī. chéng sì dài fū, qiáng yì qí huì. bù cháng wú yì, zhēng liǎn wú dù, gōng shì rì gèng, yín lè bù wéi. nèi chǒng zhī qiè, sì duó yú shì. wài chǒng zhī chén, jiàn lìng yú bǐ. sī yù yǎng qiú, bù gěi zé yīng. mín rén kǔ bìng, fū fù jiē zǔ. zhù yǒu yì yě, zǔ yì yǒu sǔn. liáo shè yǐ dōng, gū yóu yǐ xī, qí wèi rén yě duō yǐ! suī qí shàn zhù, qǐ néng shèng yì zhào rén zhī zǔ? jūn ruò yù zhū yú zhù shǐ, xiū dé ér hòu kě. gōng shuō, shǐ yǒu sī kuān zhèng, huǐ guān, qù jìn, báo liǎn, yǐ zé.
公說，告晏子。晏子曰：「日宋之盟，屈建問范會之德於趙武。趙武曰：『夫子之家事治，言於晉國，竭情無私。其祝史祭祀，陳信不愧。其家事無猜，其祝史不祈。』建以語康王。康王曰：『神人無怨，宜夫子之光輔五君，以為諸侯主也。』」公曰：「據與款謂寡人能事鬼神，故欲誅於祝史。子稱是語，何故？」對曰：「若有德之君，外內不廢，上下無怨，動無違事，其祝史薦信，無愧心矣。是以鬼神用饗，國受其福，祝史與焉。其所以蕃祉老壽者，為信君使也，其言忠信於鬼神。其適遇淫君，外內頗邪，上下怨疾，動作辟違，從欲厭私。高台深池，撞鐘舞女，斬刈民力，輸掠其聚，以成其違，不恤後人。暴虐淫從，肆行非度，無所還忌，不思謗讟，不憚鬼神，神怒民痛，無悛於心。其祝史薦信，是言罪也。其蓋失數美，是矯誣也。進退無辭，則虛以求媚。是以鬼神不饗其國以禍之，祝史與焉。所以夭昏孤疾者，為暴君使也，其言僭嫚於鬼神。」公曰：「然則若之何？」對曰：「不可為也。山林之木，衡鹿守之。澤之萑蒲，舟鮫守之。藪之薪蒸，虞候守之。海之鹽蜃，祈望守之。縣鄙之人，入從其政。偪介之關，暴征其私。承嗣大夫，強易其賄。布常無藝，征斂無度，宮室日更，淫樂不違。內寵之妾，肆奪於市。外寵之臣，僭令於鄙。私慾養求，不給則應。民人苦病，夫婦皆詛。祝有益也，詛亦有損。聊、攝以東，姑、尤以西，其為人也多矣！雖其善祝，豈能勝億兆人之詛？君若欲誅於祝史，修德而後可。」公說，使有司寬政，毀關，去禁，薄斂，已責。

shí èr yuè, qí hóu tián yú pèi, zhāo yú rén yǐ gōng, bù jìn. gōng shǐ zhí zhī, cí yuē: xī wǒ xiān jūn zhī tián yě, zhān yǐ zhāo dài fū, gōng yǐ zhāo shì, pí guàn yǐ zhāo yú rén. chén bù jiàn pí guān, gù bù gǎn jìn. nǎi shě zhī. zhòng ní yuē: shǒu dào bù rú shǒu guān, jūn zǐ wěi zhī.
十二月，齊侯田於沛，招虞人以弓，不進。公使執之，辭曰：「昔我先君之田也，旃以招大夫，弓以招士，皮冠以招虞人。臣不見皮冠，故不敢進。」乃舍之。仲尼曰：「守道不如守官，君子韙之。」

qí hóu zhì zì tián, yàn zǐ shì yú chuán tái. zi yóu chí ér zào yān. gōng yuē: wéi jù yǔ wǒ hé fū. yàn zǐ duì yuē: jù yì tóng yě, yān dé wèi hé? gōng yuē: hé yǔ tóng yì hū? duì yuē: yì. hé rú gēng yān, shuǐ huǒ xī hǎi yán méi yǐ pēng yú ròu, chǎn zhī yǐ xīn. zǎi fū hé zhī, qí zhī yǐ wèi, jì qí bù jí, yǐ xiè qí guò. jūn zǐ shí zhī, yǐ píng qí xīn. jūn chén yì rán. jūn suǒ wèi kě ér yǒu fǒu yān, chén xiàn qí fǒu yǐ chéng qí kě. jūn suǒ wèi fǒu ér yǒu kě yān, chén xiàn qí kě yǐ qù qí fǒu. shì yǐ zhèng píng ér bù gàn, mín wú zhēng xīn. gù shī yuē: yì yǒu hé gēng, jì jiè jì píng. zōng gǔ wú yán, shí mí yǒu zhēng. xiān wáng zhī jì wǔ wèi, hé wǔ shēng yě, yǐ píng qí xīn, chéng qí zhèng yě. shēng yì rú wèi, yī qì, èr tǐ, sān lèi, sì wù, wǔ shēng, liù lǜ, qī yīn, bā fēng, jiǔ gē, yǐ xiāng chéng yě. qīng zhuó, xiǎo dà, duǎn zhǎng, jí xú, āi lè, gāng róu, chí sù, gāo xià, chū rù, zhōu shū, yǐ xiāng jì yě. jūn zǐ tīng zhī, yǐ píng qí xīn. xīn píng dé hé. gù shī yuē: dé yīn bù xiá. jīn jù bù rán. jūn suǒ wèi kě, jù yì yuē kě. jūn suǒ wèi fǒu, jù yì yuē fǒu. ruò yǐ shuǐ jì shuǐ, shuí néng shí zhī? ruò qín sè zhī zhuān yī, shuí néng tīng zhī? tóng zhī bù kě yě rú shì.
齊侯至自田，晏子侍於遄台。子猶馳而造焉。公曰：「唯據與我和夫。」晏子對曰：「據亦同也，焉得為和？」公曰：「和與同異乎？」對曰：「異。和如羹焉，水火醯醢鹽梅以烹魚肉，燀之以薪。宰夫和之，齊之以味，濟其不及，以洩其過。君子食之，以平其心。君臣亦然。君所謂可而有否焉，臣獻其否以成其可。君所謂否而有可焉，臣獻其可以去其否。是以政平而不干，民無爭心。故《詩》曰：『亦有和羹，既戒既平。鬷嘏無言，時靡有爭。』先王之濟五味，和五聲也，以平其心，成其政也。聲亦如味，一氣，二體，三類，四物，五聲，六律，七音，八風，九歌，以相成也。清濁，小大，短長，疾徐，哀樂，剛柔，遲速，高下，出入，周疏，以相濟也。君子聽之，以平其心。心平德和。故《詩》曰：『德音不瑕。』今據不然。君所謂可，據亦曰可。君所謂否，據亦曰否。若以水濟水，誰能食之？若琴瑟之專壹，誰能聽之？同之不可也如是。」

yǐn jiǔ lè. gōng yuē: gǔ ér wú sǐ, qí lè ruò hé? yàn zǐ duì yuē: gǔ ér wú sǐ, zé gǔ zhī lè yě, jūn hé dé yān? xī shuǎng jiū shì shǐ jū cǐ dì, jì cè yīn zhī, yǒu féng bó líng yīn zhī, pú gū shì yīn zhī, ér hòu dà gōng yīn zhī. gǔ ruò wú sǐ, shuǎng jiū shì zhī lè, fēi jūn suǒ yuàn yě.
飲酒樂。公曰：「古而無死，其樂若何？」晏子對曰：「古而無死，則古之樂也，君何得焉？昔爽鳩氏始居此地，季萴因之，有逢伯陵因之，蒲姑氏因之，而後大公因之。古若無死，爽鳩氏之樂，非君所願也。」

zhèng zi chǎn yǒu jí, wèi zi dà shū yuē: wǒ sǐ, zi bì wèi zhèng. wéi yǒu dé zhě néng yǐ kuān fú mín, qí cì mò rú měng. fū huǒ liè, mín wàng ér wèi zhī, gù xiān sǐ yān. shuǐ nuò ruò, mín xiá ér wán zhī, zé duō sǐ yān. gù kuān nán. jí shù yuè ér zú. dà shū wèi zhèng, bù rěn měng ér kuān. zhèng guó duō dào, qǔ rén yú huán fú zhī zé. dà shū huǐ zhī yuē: wú zǎo cóng fū zǐ, bù jí cǐ. xìng tú bīng yǐ gōng huán fú zhī dào, jǐn shā zhī. dào shǎo zhǐ.
鄭子產有疾，謂子大叔曰：「我死，子必為政。唯有德者能以寬服民，其次莫如猛。夫火烈，民望而畏之，故鮮死焉。水懦弱，民狎而玩之，則多死焉。故寬難。」疾數月而卒。大叔為政，不忍猛而寬。鄭國多盜，取人於萑苻之澤。大叔悔之曰：「吾早從夫子，不及此。」興徒兵以攻萑苻之盜，盡殺之。盜少止。

zhòng ní yuē: shàn zāi, zhèng kuān zé mín màn, màn zé jiū zhī yǐ měng. měng zé mín cán, cán zé shī zhī yǐ kuān. kuān yǐ jì měng, měng yǐ jì kuān, zhèng shì yǐ hé. shī yuē: mín yì láo zhǐ, qì kě xiǎo kāng. huì cǐ zhōng guó, yǐ suī sì fāng. shī zhī yǐ kuān yě. wú cóng guǐ suí, yǐ jǐn wú liáng. shì è kòu nüè, cǎn bù wèi míng. jiū zhī yǐ měng yě. róu yuǎn néng ěr, yǐ dìng wǒ wáng. píng zhī yǐ hé yě. yòu yuē: bù jìng bù qiú, bù gāng bù róu. bù zhèng yōu yōu, bǎi lù shì qiú. hé zhī zhì yě. jí zi chǎn zú, zhòng ní wén zhī, chū tì yuē: gǔ zhī yí ài yě.
仲尼曰：「善哉，政寬則民慢，慢則糾之以猛。猛則民殘，殘則施之以寬。寬以濟猛，猛以濟寬，政是以和。《詩》曰：『民亦勞止，汔可小康。惠此中國，以綏四方。』施之以寬也。『毋從詭隨，以謹無良。式遏寇虐，慘不畏明。』糾之以猛也。『柔遠能邇，以定我王。』平之以和也。又曰：『不競不絿，不剛不柔。布政優優，百祿是遒。』和之至也。」及子產卒，仲尼聞之，出涕曰：「古之遺愛也。」