jīng
【經】

èr shí yǒu yī nián chūn, wáng sān yuè, zàng cài píng gōng.
二十有一年春，王三月，葬蔡平公。

xià, jìn hóu shǐ shì yāng lái pìn.
夏，晉侯使士鞅來聘。

sòng huá hài xiàng níng huá dìng zì chén rù yú sòng nán lǐ yǐ pàn.
宋華亥、向寧、華定自陳入於宋南里以叛。

qiū qī yuè rén wǔ shuò, rì yǒu shí zhī.
秋七月壬午朔，日有食之。

bā yuè yǐ hài, shū zhé zú.
八月乙亥，叔輒卒。

dōng, cài hóu zhū chū bēn chǔ.
冬，蔡侯朱出奔楚。

gōng rú jìn, zhì hé nǎi fù.
公如晉，至河乃復。

chuán
【傳】

èr shí yī nián chūn, tiān wáng jiāng zhù wú shè. líng zhōu jiū yuē: wáng qí yǐ xīn jí sǐ hū? fū lè, tiān zǐ zhī zhí yě. fū yīn, lè zhī yú yě. ér zhōng, yīn zhī qì yě. tiān zǐ shěng fēng yǐ zuò lè, qì yǐ zhōng zhī, yú yǐ xíng zhī, xiǎo zhě bù tiǎo, dà zhě bù huà, zé hé yú wù. wù hé zé jiā chéng. gù hé shēng rù yú ěr ér cáng yú xīn, xīn yì zé lè. tiǎo zé bù xián, huà zé bù róng, xīn shì yǐ gǎn. gǎn shí shēng jí. jīn zhōng huà yǐ, wáng xīn fú kān, qí néng jiǔ hū?
二十一年春，天王將鑄無射。泠州鳩曰：「王其以心疾死乎？夫樂，天子之職也。夫音，樂之輿也。而鍾，音之器也。天子省風以作樂，器以鍾之，輿以行之，小者不窕，大者不槬，則和於物。物和則嘉成。故和聲入於耳而藏於心，心億則樂。窕則不咸，槬則不容，心是以感。感實生疾。今鍾槬矣，王心弗堪，其能久乎？」

sān yuè, zàng cài píng gōng. cài dà zi zhū shī wèi, wèi zài bēi. dài fū sòng zàng zhě guī, jiàn zhāo zi. zhāo zi wèn cài gù, yǐ gào. zhāo zi tàn yuē: cài qí wáng hū! ruò bù wáng, shì jūn yě bì bù zhōng. shī yuē: bù jiě yú wèi, mín zhī yōu jì. jīn cài hóu shǐ jí wèi, ér shì bēi, shēn jiāng cóng zhī.
三月，葬蔡平公。蔡大子朱失位，位在卑。大夫送葬者歸，見昭子。昭子問蔡故，以告。昭子嘆曰：「蔡其亡乎！若不亡，是君也必不終。《詩》曰：『不解於位，民之攸塈。』今蔡侯始即位，而適卑，身將從之。」

xià, jìn shì yāng lái pìn, shū sūn wèi zhèng. jì sūn yù è zhū jìn, shǐ yǒu sī yǐ qí bào guó guī fèi zhī lǐ wèi shì yāng. shì yāng nù yuē: bào guó zhī wèi xià, qí guó xiǎo, ér shǐ yāng cóng qí láo lǐ, shì bēi bì yì yě. jiāng fù zhū guǎ jūn. lǔ rén kǒng, jiā sì láo yān, wèi shí yī láo.
夏，晉士鞅來聘，叔孫為政。季孫欲惡諸晉，使有司以齊鮑國歸費之禮為士鞅。士鞅怒曰：「鮑國之位下，其國小，而使鞅從其牢禮，是卑敝邑也。將復諸寡君。」魯人恐，加四牢焉，為十一牢。

sòng huá fèi suì shēng huá chū huá duō liáo huá dēng. chū wèi shǎo sī mǎ, duō liáo wèi yù shì, yǔ chū xiāng è, nǎi zèn zhū gōng yuē: chū jiāng nà wáng rén. jí yán zhī. gōng yuē: sī mǎ yǐ wú gù, wáng qí liáng zi. sǐ wáng yǒu mìng, wú bù kě yǐ zài wáng zhī. duì yuē: jūn ruò ài sī mǎ, zé rú wáng. sǐ rú kě táo, hé yuǎn zhī yǒu? gōng jù, shǐ shì rén zhào sī mǎ zhī shì rén yí liáo, yǐn zhī jiǔ ér shǐ gào sī mǎ. sī mǎ tàn yuē: bì duō liáo yě. wú yǒu chán zi ér fú néng shā, wú yòu bù sǐ, yì jūn yǒu mìng, kě ruò hé? nǎi yǔ gōng móu zhú huá chā tú, jiāng shǐ tián mèng zhū ér qiǎn zhī. gōng yǐn zhī jiǔ, hòu chóu zhī, cì jí cóng zhě. sī mǎ yì rú zhī. zhāng gài yóu zhī, yuē: bì yǒu gù. shǐ zi pí chéng yí liáo yǐ jiàn ér xùn zhī. yí liáo jǐn yǐ gào. zhāng gài yù shā duō liáo. zi pí yuē: sī mǎ lǎo yǐ, dēng zhī wèi shén, wú yòu zhòng zhī, bù rú wáng yě. wǔ yuè bǐng shēn, zi pí jiāng jiàn sī mǎ ér xíng, zé yù duō liáo yù sī mǎ ér cháo. zhāng gài bù shèng qí nù, suì yǔ zi pí jiù rèn zhèng piān shā duō liáo, jié sī mǎ yǐ pàn, ér zhào wáng rén. rén yín, huá xiàng rù. lè dà xīn fēng qiān huá chā tú yù zhū héng. huá shì jū lú mén, yǐ nán lǐ pàn. liù yuè gēng wǔ, sòng chéng jiù yōng jí sāng lín zhī mén ér shǒu zhī.
宋華費遂生華貙、華多僚、華登。貙為少司馬，多僚為御士，與貙相惡，乃譖諸公曰：「貙將納亡人。」亟言之。公曰：「司馬以吾故，亡其良子。死亡有命，吾不可以再亡之。」對曰：「君若愛司馬，則如亡。死如可逃，何遠之有？」公懼，使侍人召司馬之侍人宜僚，飲之酒而使告司馬。司馬嘆曰：「必多僚也。吾有讒子而弗能殺，吾又不死，抑君有命，可若何？」乃與公謀逐華[插圖]，將使田孟諸而遣之。公飲之酒，厚酬之，賜及從者。司馬亦如之。張匄尤之，曰：「必有故。」使子皮承宜僚以劍而訊之。宜僚盡以告。張匄欲殺多僚。子皮曰：「司馬老矣，登之謂甚，吾又重之，不如亡也。」五月丙申，子皮將見司馬而行，則遇多僚御司馬而朝。張匄不勝其怒，遂與子皮、臼任、鄭翩殺多僚，劫司馬以叛，而召亡人。壬寅，華、向入。樂大心、豐愆、華[插圖]御諸橫。華氏居盧門，以南里叛。六月庚午，宋城舊鄘及桑林之門而守之。

qiū qī yuè rén wǔ shuò, rì yǒu shí zhī. gōng wèn yú zǐ shèn yuē: shì hé wù yě, huò fú hé wèi? duì yuē: èr zhì èr fēn, rì yǒu shí zhī, bù wèi zāi. rì yuè zhī xíng yě, fēn, tóng dào yě zhì, xiāng guò yě. qí tā yuè zé wèi zāi. yáng bù kè yě, gù cháng wèi shuǐ. yú shì shū zhé kū rì shí. zhāo zǐ yuē: zi shū jiāng sǐ, fēi suǒ kū yě. bā yuè, shū zhé zú.
秋七月壬午朔，日有食之。公問於梓慎曰：「是何物也，禍福何為？」對曰：「二至、二分，日有食之，不為災。日月之行也，分，同道也；至，相過也。其他月則為災。陽不克也，故常為水。」於是叔輒哭日食。昭子曰：「子叔將死，非所哭也。」八月，叔輒卒。

dōng shí yuè, huá dēng yǐ wú shī jiù huá shì. qí wū zhī míng shù sòng. chú rén pú yuē: jūn zhì yǒu zhī, xiān rén yǒu duó rén zhī xīn, hòu rén yǒu dài qí shuāi. hé jí qí láo qiě wèi dìng yě, fá zhū. ruò rù ér gù, zé huá shì zhòng yǐ, huǐ wú jí yě. cóng zhī. bǐng yín, qí shī sòng shī bài wú shī yú hóng kǒu, huò qí èr shuài gōng zǐ kǔ qín yǎn zhōu yuán. huá dēng shuài qí yú yǐ bài sòng shī. gōng yù chū, chú rén pú yuē: wú xiǎo rén, kě jí sǐ ér bù néng sòng wáng jūn, qǐng dài zhī. nǎi xùn yuē: yáng huī zhě, gōng tú yě. zhòng cóng zhī. gōng zì yáng mén jiàn zhī, xià ér xún zhī yuē: guó wáng jūn sǐ, èr sān zi zhī chǐ yě, qǐ zhuān gū zhī zuì yě? qí wū zhī míng yuē: yòng shǎo, mò rú qí zhì sǐ. qí zhì sǐ, mò rú qù bèi. bǐ duō bīng yǐ, qǐng jiē yòng jiàn. cóng zhī. huá shì běi, fù jí zhī. chú rén pú yǐ shang guǒ shǒu ér hé yǐ zǒu, yuē: dé huá dēng yǐ! suì bài huá shì yú xīn lǐ. dí lóu xīn jū yú xīn lǐ, jì zhàn, shuō jiǎ yú gōng ér guī. huá tǒu jū yú gōng lǐ, yì rú zhī.
冬十月，華登以吳師救華氏。齊烏枝鳴戍宋。廚人濮曰：「《軍志》有之，先人有奪人之心，後人有待其衰。盍及其勞且未定也，伐諸。若入而固，則華氏眾矣，悔無及也。」從之。丙寅，齊師、宋師敗吳師於鴻口，獲其二帥公子苦雂、偃州員。華登帥其餘以敗宋師。公欲出，廚人濮曰：「吾小人，可藉死而不能送亡君，請待之。」乃徇曰：「揚徽者，公徒也。」眾從之。公自揚門見之，下而巡之曰：「國亡君死，二三子之恥也，豈專孤之罪也？」齊烏枝鳴曰：「用少，莫如齊致死。齊致死，莫如去備。彼多兵矣，請皆用劍。」從之。華氏北，復即之。廚人濮以裳裹首而荷以走，曰：「得華登矣！」遂敗華氏於新里。翟僂新居於新里，既戰，說甲於公而歸。華妵居於公里，亦如之。

shí yī yuè guǐ wèi, gōng zǐ chéng yǐ jìn shī zhì. cáo hàn hú huì jìn xún wú qí yuàn hé jì wèi gōng zǐ cháo jiù sòng. bǐng xū, yǔ huá shì zhàn yú zhě qiū. zhèng piān yuàn wèi guàn, qí yù yuàn wèi é. zi lù yù gōng zǐ chéng, zhuāng jǐn wèi yòu. gàn chōu yù lǚ fēng rén huá bào, zhāng gài wèi yòu. xiāng yù, chéng hái. huá bào yuē: chéng yě! chéng nù ér fǎn zhī. jiāng zhù, bào zé guān yǐ. yuē: píng gōng zhī líng shàng fǔ xiāng yú. bào shè chū qí jiān. jiāng zhù, zé yòu guān yǐ. yuē: bù xiá, bǐ. chōu shǐ. chéng shè zhī, yì. zhāng gài chōu shū ér xià, shè zhī, zhé gǔ. fú fú ér jī zhī, zhé zhěn. yòu shè zhī, sǐ. gàn chōu qǐng yī shǐ. chéng yuē: yú yán nǚ yú jūn. duì yuē: bù sǐ wǔ chéng, jūn zhī dà xíng yě. gàn xíng ér cóng zi, jūn yān yòng zhī? zi sù zhū. nǎi shè zhī, yì. dà bài huá shì, wéi zhū nán lǐ. huá hài bó yīng ér hū, jiàn huá chā tú yuē: wú wèi luán shì yǐ. chā tú yuē: zi wú wǒ wàng, bù xìng ér hòu wáng. shǐ huá dēng rú chǔ qǐ shī. huá chā tú yǐ chē shí wǔ chéng, tú qī shí rén, fàn shī ér chū. shí yú suī shàng, kū ér sòng zhī, nǎi fù rù. chǔ wěi yuè shuài shī jiāng nì huá shì. dà zǎi fàn jiàn yuē: zhū hóu wéi sòng shì qí jūn, jīn yòu zhēng guó, shì jūn ér chén shì zhù, wú nǎi bù kě hū? wáng yuē: ér gào wǒ yě hòu, jì xǔ zhī yǐ.
十一月癸未，公子城以晉師至。曹翰胡會晉荀吳、齊苑何忌、衛公子朝救宋。丙戌，與華氏戰於赭丘。鄭翩願為鸛，其御願為鵝。子祿御公子城，莊堇為右。干犫御呂封人華豹，張匄為右。相遇，城還。華豹曰：「城也！」城怒而反之。將注，豹則關矣。曰：「平公之靈尚輔相余。」豹射出其間。將注，則又關矣。曰：「不狎，鄙。」抽矢。城射之，殪。張匄抽殳而下，射之，折股。扶伏而擊之，折軫。又射之，死。干犫請一矢。城曰：「余言女於君。」對曰：「不死伍乘，軍之大刑也。干刑而從子，君焉用之？子速諸。」乃射之，殪。大敗華氏，圍諸南里。華亥搏膺而呼，見華[插圖]曰：「吾為欒氏矣。」 [插圖]曰：「子無我迋，不幸而後亡。」使華登如楚乞師。華[插圖]以車十五乘，徒七十人，犯師而出。食於睢上，哭而送之，乃復入。楚薳越帥師將逆華氏。大宰犯諫曰：「諸侯唯宋事其君，今又爭國，釋君而臣是助，無乃不可乎？」王曰：「而告我也後，既許之矣。」

cài hóu zhū chū bēn chǔ. fèi wú jí qǔ huò yú dōng guó, ér wèi cài rén yuē: zhū bù yòng mìng yú chǔ, jūn wáng jiāng lì dōng guó. ruò bù xiān cóng wáng yù, chǔ bì wéi cài. cài rén jù, chū zhū ér lì dōng guó. zhū sù yú chǔ, chǔ zi jiāng tǎo cài. wú jí yuē: píng hóu yǔ chǔ yǒu méng, gù fēng. qí zi yǒu èr xīn, gù fèi zhī. líng wáng shā yǐn dà zi, qí zi yǔ jūn tóng è, dé jūn bì shén. yòu shǐ lì zhī, bù yì kě hū? qiě fèi zhì zài jūn, cài wú tā yǐ.
蔡侯朱出奔楚。費無極取貨於東國，而謂蔡人曰：「朱不用命於楚，君王將立東國。若不先從王欲，楚必圍蔡。」蔡人懼，出朱而立東國。朱愬於楚，楚子將討蔡。無極曰：「平侯與楚有盟，故封。其子有二心，故廢之。靈王殺隱大子，其子與君同惡，德君必甚。又使立之，不亦可乎？且廢寘在君，蔡無他矣。」

gōng rú jìn, jí hé. gǔ pàn jìn. jìn jiāng fá xiān yú, gù cí gōng.
公如晉，及河。鼓叛晉。晉將伐鮮虞，故辭公。