jīng
【经】
shí yǒu qī nián chūn, wèi běi gōng kuò shuài shī qīn zhèng.
十有七年春,卫北宫括帅师侵郑。
xià, gōng huì yǐn zi dān zi jìn hóu qí hóu sòng gōng wèi hóu cáo bó zhū rén fá zhèng.
夏,公会尹子、单子、晋侯、齐侯、宋公、卫侯、曹伯、邾人伐郑。
liù yuè yǐ yǒu, tóng méng yú kē líng.
六月乙酉,同盟于柯陵。
qiū, gōng zhì zì huì.
秋,公至自会。
qí gāo wú jiù chū bēn jǔ.
齐高无咎出奔莒。
jiǔ yuè xīn chǒu, yòng jiāo.
九月辛丑,用郊。
jìn hóu shǐ xún yīng lái qǐ shī.
晋侯使荀罃来乞师。
dōng, gōng huì dān zi jìn hóu sòng gōng wèi hóu cáo bó qí rén zhū rén fá zhèng.
冬,公会单子、晋侯、宋公、卫侯、曹伯、齐人、邾人伐郑。
shí yǒu yī yuè, gōng zhì zì fá zhèng.
十有一月,公至自伐郑。
rén shēn, gōng sūn yīng qí zú yú lí shèn.
壬申,公孙婴齐卒于貍脤。
shí yǒu èr yuè dīng sì shuò, rì yǒu shí zhī.
十有二月丁巳朔,日有食之。
zhū zi jué qiě zú.
邾子貜且卒。
jìn shā qí dài fū xì qí xì chōu xì zhì.
晋杀其大夫郤锜、郤犫、郤至。
chǔ rén miè shū yōng.
楚人灭舒庸。
chuán
【传】
shí qī nián chūn, wáng zhēng yuè, zhèng zi sì qīn jìn xū huá. wèi běi gōng kuò jiù jìn qīn zhèng, zhì yú gāo shì.
十七年春,王正月,郑子驷侵晋虚、滑。卫北宫括救晋侵郑,至于高氏。
xià wǔ yuè, zhèng dà zi kūn wán hóu nòu wèi zhì yú chǔ, chǔ gōng zǐ chéng gōng zǐ yín shù zhèng. gōng huì yǐn wǔ gōng dān xiāng gōng jí zhū hóu fá zhèng, zì xì tóng zhì yú qū wěi.
夏五月,郑大子髠顽、侯獳为质于楚,楚公子成、公子寅戍郑。公会尹武公、单襄公及诸侯伐郑,自戏童至于曲洧。
jìn fàn wén zi fǎn zì yān líng, shǐ qí zhù zōng qí sǐ, yuē:" jūn jiāo chǐ ér kè dí, shì tiān yì qí jí yě. nán jiāng zuò yǐ! ài wǒ zhě wéi zhù wǒ, shǐ wǒ sù sǐ, wú jí yú nán, fàn shì zhī fú yě." liù yuè wù chén, shì xiè zú.
晋范文子反自鄢陵,使其祝宗祈死,曰:“君骄侈而克敌,是天益其疾也。难将作矣!爱我者惟祝我,使我速死,无及于难,范氏之福也。”六月戊辰,士燮卒。
yǐ yǒu, tóng méng yú kē líng, xún qī zhī méng yě.
乙酉,同盟于柯陵,寻戚之盟也。
chǔ zi zhòng jiù zhèng, shī yú shǒu zhǐ. zhū hóu hái.
楚子重救郑,师于首止。诸侯还。
qí qìng kè tōng yú shēng mèng zǐ, yǔ fù rén méng yī chéng niǎn ér rù yú hóng. bào qiān jiàn zhī, yǐ gào guó wǔ zi, wǔ zi zhào qìng kè ér wèi zhī. qìng kè jiǔ bù chū, ér gào fū rén yuē:" guó zǐ zhé wǒ!" fū rén nù.
齐庆克通于声孟子,与妇人蒙衣乘辇而入于闳。鲍牵见之,以告国武子,武子召庆克而谓之。庆克久不出,而告夫人曰:“国子谪我!”夫人怒。
guó zǐ xiāng líng gōng yǐ huì, gāo bào chù shǒu. jí hái, jiāng zhì, bì mén ér suǒ kè. mèng zǐ sù zhī yuē:" gāo bào jiāng bù nà jūn, ér lì gōng zǐ jiǎo. guó zǐ zhī zhī."
国子相灵公以会,高、鲍处守。及还,将至,闭门而索客。孟子诉之曰:“高、鲍将不纳君,而立公子角。国子知之。”
qiū qī yuè rén yín, yuè bào qiān ér zhú gāo wú jiù. wú jiù bēn jǔ, gāo ruò yǐ lú pàn. qí rén lái zhào bào guó ér lì zhī.
秋七月壬寅,刖鲍牵而逐高无咎。无咎奔莒,高弱以卢叛。齐人来召鲍国而立之。
chū, bào guó qù bào shì ér lái, wèi shī xiào shū chén. shī shì bo zǎi, kuāng jù xū jí. shī shì zhī zǎi, yǒu bǎi shì zhī yì. yǔ kuāng jù xū yì, shǐ wèi zǎi. yǐ ràng bào guó, ér zhì yì yān. shī xiào shū yuē:" zǐ shí jí." duì yuē:" néng yǔ zhōng liáng, jí shú dà yān!" bào guó xiāng shī shì zhōng, gù qí rén qǔ yǐ wéi bào shì hòu. zhòng ní yuē:" bào zhuāng zi zhī zhī bù rú kuí, kuí yóu néng wèi qí zú."
初,鲍国去鲍氏而来,为施孝叔臣。施氏卜宰,匡句须吉。施氏之宰,有百室之邑。与匡句须邑,使为宰。以让鲍国,而致邑焉。施孝叔曰:“子实吉。”对曰:“能与忠良,吉孰大焉!”鲍国相施氏忠,故齐人取以为鲍氏后。仲尼曰:“鲍庄子之知不如葵,葵犹能卫其足。”
dōng, zhū hóu fá zhèng. shí yuè gēng wǔ, wéi zhèng. chǔ gōng zǐ shēn jiù zhèng, shī yú rǔ shàng. shí yī yuè, zhū hóu hái.
冬,诸侯伐郑。十月庚午,围郑。楚公子申救郑,师于汝上。十一月,诸侯还。
chū, shēng bó mèng shè huán, huò yǔ jǐ qióng guī, shí zhī, qì ér wèi qióng guī, yíng qí huái. cóng ér gē zhī yuē:" jì huán zhī shuǐ, zèng wǒ yǐ qióng guī. guī hū! guī hū! qióng guī yíng wú huái hū!" jù bù gǎn zhàn yě. hái zì zhèng, rén shēn, zhì yú lí shèn ér zhàn zhī, yuē:" yú kǒng sǐ, gù bù gǎn zhàn yě. jīn zhòng fán ér cóng yú, sān nián yǐ, wú shāng yě," yán zhī zhī mò ér zú.
初,声伯梦涉洹,或与己琼瑰,食之,泣而为琼瑰,盈其怀。从而歌之曰:“济洹之水,赠我以琼瑰。归乎!归乎!琼瑰盈吾怀乎!”惧不敢占也。还自郑,壬申,至于貍脤而占之,曰:“余恐死,故不敢占也。今众繁而从余,三年矣,无伤也,”言之之莫而卒。
qí hóu shǐ cuī zhù wèi dài fū, shǐ qìng kè zuǒ zhī. shuài shī wéi lú. guó zuǒ cóng zhū hóu wéi zhèng, yǐ nán qǐng ér guī. suì rú lú shī, shā qìng kè, yǐ gǔ pàn. qí hóu yǔ zhī méng yú xú guān ér fù zhī. shí èr yuè, lú jiàng, shǐ guó shèng gào nán yú jìn, dài mìng yú qīng.
齐侯使崔杼为大夫,使庆克佐之。帅师围卢。国佐从诸侯围郑,以难请而归。遂如卢师,杀庆克,以穀叛。齐侯与之盟于徐关而复之。十二月,卢降,使国胜告难于晋,待命于清。
jìn lì gōng chǐ, duō wài bì. fǎn zì yān líng, yù jǐn qù qún dài fū, ér lì qí zuǒ yòu. xū tóng yǐ xū kè zhī fèi yě, yuàn xì shì, ér bì yú lì gōng. xì qí duó yí yáng wǔ tián, wǔ yì bì yú lì gōng. xì chōu yǔ zhǎng yú jiǎo zhēng tián, zhí ér gù zhī, yǔ qí fù mǔ qī zǐ tóng yī yuán. jì, jiǎo yì bì yú lì gōng. luán shū yuàn xì zhì, yǐ qí bù cóng jǐ ér bài chǔ shī yě, yù fèi zhī. shǐ chǔ gōng zǐ fá gào gōng yuē:" cǐ zhàn yě, xì zhì shí zhào guǎ jūn. yǐ dōng shī zhī wèi zhì yě, yǔ jūn shuài zhī bù jù yě, yuē:' cǐ bì bài! wú yīn fèng sūn zhōu yǐ shì jūn.'" gōng gào luán shū, shū yuē:" qí yǒu yān! bù rán, qǐ qí sǐ zhī bù xù, ér shòu dí shǐ hū? jūn hé cháng shǐ zhū zhōu ér chá zhī!" xì zhì pìn yú zhōu, luán shū shǐ sūn zhōu jiàn zhī. gōng shǐ chān zhī, xìn. suì yuàn xì zhì.
晋厉公侈,多外嬖。反自鄢陵,欲尽去群大夫,而立其左右。胥童以胥克之废也,怨郤氏,而嬖于厉公。郤锜夺夷阳五田,五亦嬖于厉公。郤犫与长鱼矫争田,执而梏之,与其父母妻子同一辕。既,矫亦嬖于厉公。栾书怨郤至,以其不从己而败楚师也,欲废之。使楚公子茷告公曰:“此战也,郤至实召寡君。以东师之未至也,与军帅之不具也,曰:‘此必败!吾因奉孙周以事君。’”公告栾书,书曰:“其有焉!不然,岂其死之不恤,而受敌使乎?君盍尝使诸周而察之!”郤至聘于周,栾书使孙周见之。公使觇之,信。遂怨郤至。
lì gōng tián, yǔ fù rén xiān shā ér yǐn jiǔ, hòu shǐ dài fū shā. xì zhì fèng shǐ, sì rén mèng zhāng duó zhī, xì zhì shè ér shā zhī. gōng yuē:" jì zǐ qī yú."
厉公田,与妇人先杀而饮酒,后使大夫杀。郤至奉豕,寺人孟张夺之,郤至射而杀之。公曰:“季子欺余。”
lì gōng jiāng zuò nán, xū tóng yuē:" bì xiān sān xì, zú dà duō yuàn. qù dà zú bù bī, dí duō yuàn yǒu yōng." gōng yuē:" rán." xì shì wén zhī, xì qí yù gōng gōng, yuē:" suī sǐ, jūn bì wēi." xì zhì yuē:" rén suǒ yǐ lì, xìn zhī yǒng yě. xìn bù pàn jūn, zhī bù hài mín, yǒng bù zuò luàn. shī zī sān zhě, qí shuí yǔ wǒ? sǐ ér duō yuàn, jiāng ān yòng zhī? jūn shí yǒu chén ér shā zhī, qí wèi jūn hé? wǒ zhī yǒu zuì, wú sǐ hòu yǐ! ruò shā bù gū, jiāng shī qí mín, yù ān dé hū? dài mìng ér yǐ! shòu jūn zhī lù, shì yǐ jù dǎng. yǒu dǎng ér zhēng mìng, zuì shú dà yān!"
厉公将作难,胥童曰:“必先三郤,族大多怨。去大族不偪,敌多怨有庸。”公曰:“然。”郤氏闻之,郤锜欲攻公,曰:“虽死,君必危。”郤至曰:“人所以立,信、知、勇也。信不叛君,知不害民,勇不作乱。失兹三者,其谁与我?死而多怨,将安用之?君实有臣而杀之,其谓君何?我之有罪,吾死后矣!若杀不辜,将失其民,欲安得乎?待命而已!受君之禄,是以聚党。有党而争命,罪孰大焉!”
rén wǔ, xū tóng yí yáng wǔ shuài jiǎ bā bǎi, jiāng gōng xì shì. zhǎng yú jiǎo qǐng wú yòng zhòng, gōng shǐ qīng fèi tuí zhù zhī, chōu gē jié rèn, ér wěi sòng zhě. sān xì jiāng móu yú xiè. jiǎo yǐ gē shā jū bó kǔ chéng shū yú qí wèi. wēn jì yuē:" táo wēi yě!" suì qū. jiǎo jí zhū qí chē, yǐ gē shā zhī, jiē shī zhū cháo.
壬午,胥童、夷羊五帅甲八百,将攻郤氏。长鱼矫请无用众,公使清沸魋助之,抽戈结衽,而伪讼者。三郤将谋于榭。矫以戈杀驹伯、苦成叔于其位。温季曰:“逃威也!”遂趋。矫及诸其车,以戈杀之,皆尸诸朝。
xū tóng yǐ jiǎ jié luán shū zhōng xíng yǎn yú cháo. jiǎo yuē:" bù shā èr zi, yōu bì jí jūn." gōng yuē:" yī zhāo ér shī sān qīng, yú bù rěn yì yě." duì yuē:" rén jiāng rěn jūn. chén wén luàn zài wài wèi jiān, zài nèi wèi guǐ. yù jiān yǐ dé, yù guǐ yǐ xíng. bù shī ér shā, bù kě wèi dé. chén bī ér bù tǎo, bù kě wèi xíng. dé xíng bù lì, jiān guǐ bìng zhì. chén qǐng xíng." suì chū bēn dí. gōng shǐ cí yú èr zi, yuē:" guǎ rén yǒu tǎo yú xì shì, xì shì jì fú qí gū yǐ. dài fū wú rǔ, qí fù zhí wèi." jiē zài bài qǐ shǒu yuē:" jūn tǎo yǒu zuì, ér miǎn chén yú sǐ, jūn zhī huì yě. èr chén suī sǐ, gǎn wàng jūn dé." nǎi jiē guī. gōng shǐ xū tóng wèi qīng.
胥童以甲劫栾书、中行偃于朝。矫曰:“不杀二子,忧必及君。”公曰:“一朝而尸三卿,余不忍益也。”对曰:“人将忍君。臣闻乱在外为奸,在内为轨。御奸以德,御轨以刑。不施而杀,不可谓德。臣偪而不讨,不可谓刑。德刑不立,奸轨并至。臣请行。”遂出奔狄。公使辞于二子,曰:“寡人有讨于郤氏,郤氏既伏其辜矣。大夫无辱,其复职位。”皆再拜稽首曰:“君讨有罪,而免臣于死,君之惠也。二臣虽死,敢忘君德。”乃皆归。公使胥童为卿。
gōng yóu yú jiàng lì shì, luán shū zhōng xíng yǎn suì zhí gōng yān. zhào shì gài, shì gài cí. zhào hán jué, hán jué cí, yuē:" xī wú chù yú zhào shì, mèng jī zhī chán, wú néng wéi bīng. gǔ rén yǒu yán yuē,' shā lǎo niú mò zhī gǎn shī', ér kuàng jūn hū? èr sān zi bù néng shì jūn, yān yòng jué yě!"
公游于匠丽氏,栾书、中行偃遂执公焉。召士匄,士匄辞。召韩厥,韩厥辞,曰:“昔吾畜于赵氏,孟姬之谗,吾能违兵。古人有言曰,‘杀老牛莫之敢尸’,而况君乎?二三子不能事君,焉用厥也!”
shū yōng rén yǐ chǔ shī zhī bài yě, dào wú rén wéi cháo, fá jià, wéi lí huī, suì shì wú ér bù shè bèi. chǔ gōng zǐ tuó shī xí shū yōng, miè zhī.
舒庸人以楚师之败也,道吴人围巢,伐驾,围厘、虺,遂恃吴而不设备。楚公子橐师袭舒庸,灭之。
rùn yuè yǐ mǎo huì, luán shū zhōng xíng yǎn shā xū tóng. mín bù yǔ xì shì, xū tóng dào jūn wèi luàn, gù jiē shū yuē:" jìn shā qí dài fū."
闰月乙卯晦,栾书、中行偃杀胥童。民不与郤氏,胥童道君为乱,故皆书曰:“晋杀其大夫。”