jīng
【经】
shí yǒu sān nián chūn, qí hóu wèi hóu cì yú chuí jiā.
十有三年春,齐侯、卫侯次于垂葭。
xià, zhù shé yuān yòu.
夏,筑蛇渊囿。
dà sōu yú bǐ pú.
大蒐于比蒲。
wèi gōng mèng kōu shuài shī fá cáo.
卫公孟彄帅师伐曹。
qiū, jìn zhào yāng rù yú jìn yáng yǐ pàn.
秋,晋赵鞅入于晋阳以叛。
dōng, jìn xún yín shì jí shè rù yú zhāo gē yǐ pàn.
冬,晋荀寅、士吉射入于朝歌以叛。
jìn zhào yāng guī yú jìn.
晋赵鞅归于晋。
xuē shì qí jūn bǐ.
薛弑其君比。
chuán
【传】
shí sān nián chūn, qí hóu wèi hóu cì yú chuí jiā, shí jú shì. shǐ shī fá jìn, jiāng jì hé. zhū dài fū jiē yuē:" bù kě." bǐng yì zī yuē:" kě. ruì shī fá hé nèi, chuán bì shù rì ér hòu jí jiàng. jiàng bù sān yuè, bù néng chū hé, zé wǒ jì jì shuǐ yǐ." nǎi fá hé nèi. qí hóu jiē liǎn zhū dài fū zhī xuān, wéi bǐng yì zī chéng xuān. qí hóu yù yǔ wèi hóu chéng, yǔ zhī yàn, ér jià chéng guǎng, zài jiǎ yān. shǐ gào yuē:" jìn shī zhì yǐ." qí hóu yuē:" bǐ jūn zhī jià yě, guǎ rén qǐng shè." nǎi jiè ér yǔ zhī chéng, qū zhī. huò gào yuē:" wú jìn shī." nǎi zhǐ.
十三年春,齐侯、卫侯次于垂葭,实郹氏。使师伐晋,将济河。诸大夫皆曰:“不可。”邴意兹曰:“可。锐师伐河内,传必数日而后及绛。绛不三月,不能出河,则我既济水矣。”乃伐河内。齐侯皆敛诸大夫之轩,唯邴意兹乘轩。齐侯欲与卫侯乘,与之宴,而驾乘广,载甲焉。使告曰:“晋师至矣。”齐侯曰:“比君之驾也,寡人请摄。”乃介而与之乘,驱之。或告曰:“无晋师。”乃止。
jìn zhào yāng wèi hán dān wǔ yuē:" guī wǒ wèi gòng wǔ bǎi jiā, wú shě zhū jìn yáng." wǔ xǔ nuò. guī gào qí fù xiōng, fù xiōng jiē yuē:" bù kě. wèi shì yǐ wéi hán dān, ér zhì zhū jìn yáng, jué wèi zhī dào yě. bù rú qīn qí ér móu zhī." nǎi rú zhī, ér guī zhī yú jìn yáng. zhào mèng nù, zhào wǔ ér qiú zhū jìn yáng. shǐ qí cóng zhě shuō jiàn ér rù, shè bīn bù kě. nǎi shǐ gào hán dān rén yuē:" wú sī yǒu tǎo yú wǔ yě, èr sān zi wéi suǒ yù lì." suì shā wǔ. zhào jì shè bīn yǐ hán dān pàn.
晋赵鞅谓邯郸午曰:“归我卫贡五百家,吾舍诸晋阳。”午许诺。归告其父兄,父兄皆曰:“不可。卫是以为邯郸,而寘诸晋阳,绝卫之道也。不如侵齐而谋之。”乃如之,而归之于晋阳。赵孟怒,召午而囚诸晋阳。使其从者说剑而入,涉宾不可。乃使告邯郸人曰:“吾私有讨于午也,二三子唯所欲立。”遂杀午。赵稷、涉宾以邯郸叛。
xià liù yuè, shàng jūn sī mǎ jí qín wéi hán dān. hán dān wǔ, xún yín zhī shēng yě xún yín, fàn jí shè zhī yīn yě. ér xiāng yǔ mù, gù bù yǔ wéi hán dān, jiāng zuò luàn. dǒng ān yú wén zhī, gào zhào mèng yuē:" xiān bèi zhū." zhào mèng yuē:" jìn guó yǒu mìng, shǐ huò zhě sǐ, wèi hòu kě yě." ān yú yuē:" yǔ qí hài yú mín, níng wǒ dú sǐ. qǐng yǐ wǒ shuō." zhào mèng bù kě.
夏六月,上军司马籍秦围邯郸。邯郸午,荀寅之甥也;荀寅,范吉射之姻也。而相与睦,故不与围邯郸,将作乱。董安于闻之,告赵孟曰:“先备诸。”赵孟曰:“晋国有命,始祸者死,为后可也。”安于曰:“与其害于民,宁我独死。请以我说。”赵孟不可。
qiū qī yuè, fàn shì zhōng xíng shì fá zhào shì zhī gōng, zhào yāng bēn jìn yáng. jìn rén wéi zhī. fàn gāo yí wú chǒng yú fàn jí shè, ér yù wèi luàn yú fàn shì. liáng yīng fù bì yú zhī wén zi, wén zi yù yǐ wéi qīng. hán jiǎn zi yǔ zhōng xíng wén zi xiāng è, wèi xiāng zi yì yǔ fàn zhāo zi xiāng è. gù wǔ zǐ móu, jiāng zhú xún yín ér yǐ liáng yīng fù dài zhī, zhú fàn jí shè ér yǐ fàn gāo yí dài zhī. xún lì yán yú jìn hóu yuē:" jūn mìng dà chén, shǐ huò zhě sǐ, zài shū zài hé. jīn sān chén shǐ huò, ér dú zhú yāng, xíng yǐ bù jūn yǐ. qǐng jiē zhú zhī."
秋七月,范氏、中行氏伐赵氏之宫,赵鞅奔晋阳。晋人围之。范皋夷无宠于范吉射,而欲为乱于范氏。梁婴父嬖于知文子,文子欲以为卿。韩简子与中行文子相恶,魏襄子亦与范昭子相恶。故五子谋,将逐荀寅而以梁婴父代之,逐范吉射而以范皋夷代之。荀跞言于晋侯曰:“君命大臣,始祸者死,载书在河。今三臣始祸,而独逐鞅,刑已不钧矣。请皆逐之。”
dōng shí yī yuè, xún lì hán bù xìn wèi màn duō fèng gōng yǐ fá fàn shì zhōng xíng shì, fú kè. èr zǐ jiāng fá gōng, qí gāo jiàng yuē:" sān zhé gōng zhī wèi liáng yī. wéi fá jūn wèi bù kě, mín fú yǔ yě. wǒ yǐ fá jūn zài cǐ yǐ. sān jiā wèi mù, kě jǐn kè yě. kè zhī, jūn jiāng shuí yǔ? ruò xiān fá jūn, shì shǐ mù yě." fú tīng, suì fá gōng. guó rén zhù gōng, èr zi bài, cóng ér fá zhī. dīng wèi, xún yín shì jí shè bēn zhāo gē, hán wèi yǐ zhào shì wèi qǐng. shí èr yuè xīn wèi, zhào yāng rù yú jiàng, méng yú gōng gōng.
冬十一月,荀跞、韩不信、魏曼多奉公以伐范氏、中行氏,弗克。二子将伐公,齐高彊曰:“三折肱知为良医。唯伐君为不可,民弗与也。我以伐君在此矣。三家未睦,可尽克也。克之,君将谁与?若先伐君,是使睦也。”弗听,遂伐公。国人助公,二子败,从而伐之。丁未,荀寅、士吉射奔朝歌,韩、魏以赵氏为请。十二月辛未,赵鞅入于绛,盟于公宫。
chū, wèi gōng shū wén zi cháo ér qǐng xiǎng líng gōng, tuì, jiàn shǐ ér gào zhī. shǐ yuē:" zi bì huò yǐ, zi fù ér jūn tān, zuì qí jí zi hū." wén zǐ yuē:" rán. wú bù xiān gào zi, shì wú zuì yě. jūn jì xǔ wǒ yǐ, qí ruò zhī hé?" shǐ yuē:" wú hài. zi chén, kě yǐ miǎn. fù ér néng chén, bì miǎn yú nán, shàng xià tóng zhī. xū yě jiāo, qí wáng hū. fù ér bù jiāo zhě xiān, wú wéi zi zhī jiàn. jiāo ér bù wáng zhě, wèi zhī yǒu yě. xū bì yǔ yān." jí wén zi zú, wèi hóu shǐ è yú gōng shū xū, yǐ qí fù yě. gōng shū xū yòu jiāng qù fū rén zhī dǎng, fū rén sù zhī yuē:" xū jiāng wèi luàn."
初,卫公叔文子朝而请享灵公,退,见史而告之。史曰:“子必祸矣,子富而君贪,罪其及子乎。”文子曰:“然。吾不先告子,是吾罪也。君既许我矣,其若之何?”史曰:“无害。子臣,可以免。富而能臣,必免于难,上下同之。戌也骄,其亡乎。富而不骄者鲜,吾唯子之见。骄而不亡者,未之有也。戌必与焉。”及文子卒,卫侯始恶于公叔戌,以其富也。公叔戌又将去夫人之党,夫人愬之曰:“戌将为乱。”