jīng
【经】
shí yǒu bā nián chūn, wáng èr yuè dīng chǒu, gōng hōng yú tái xià. qín bó luò zú.
十有八年春,王二月丁丑,公薨于台下。秦伯荦卒。
xià wǔ yuè wù xū, qí rén shì qí jūn shāng rén.
夏五月戊戌,齐人弑其君商人。
liù yuè guǐ yǒu, zàng wǒ jūn wén gōng.
六月癸酉,葬我君文公。
qiū, gōng zǐ suì shū sūn dé chén rú qí.
秋,公子遂、叔孙得臣如齐。
dōng shí yuè, zi zú.
冬十月,子卒。
fū rén jiāng shì guī yú qí. jì sūn xíng fù rú qí.
夫人姜氏归于齐。季孙行父如齐。
jǔ shì qí jūn shù qí.
莒弑其君庶其。
chuán
【传】
shí bā nián chūn, qí hóu jiè shī qī ér yǒu jí, yī yuē:" bù jí qiū, jiāng sǐ." gōng wén zhī, bo yuē:" shàng wú jí qī." huì bó lìng guī, bo chǔ qiū zhàn zhī yuē:" qí hóu bù jí qī, fēi jí yě. jūn yì bù wén. lìng guī yǒu jiù." èr yuè dīng chǒu, gōng hōng.
十八年春,齐侯戒师期而有疾,医曰:“不及秋,将死。”公闻之,卜曰:“尚无及期。”惠伯令龟,卜楚丘占之曰:“齐侯不及期,非疾也。君亦不闻。令龟有咎。”二月丁丑,公薨。
qí yì gōng zhī wèi gōng zǐ yě, yǔ bǐng chù zhī fù zhēng tián, fú shèng. jí jí wèi, nǎi jué ér yuè zhī, ér shǐ chù pū. nà yán zhí zhī qī, ér shǐ zhí cān chéng.
齐懿公之为公子也,与邴歜之父争田,弗胜。及即位,乃掘而刖之,而使歜仆。纳阎职之妻,而使职骖乘。
xià wǔ yuè, gōng yóu yú shēn chí. èr rén yù yú chí, chù yǐ pū chì zhí. zhí nù. chù yuē:" rén duó nǚ qī ér bù nù, yī chì nǚ yōng hé shāng!" zhí yuē:" yǔ yuè qí fù ér fú néng bìng zhě hé rú?" nǎi móu shì yì gōng, nà zhū zhú zhōng. guī, shě jué ér xíng. qí rén lì gōng zǐ yuán.
夏五月,公游于申池。二人浴于池,歜以扑抶职。职怒。歜曰:“人夺女妻而不怒,一抶女庸何伤!”职曰:“与刖其父而弗能病者何如?”乃谋弑懿公,纳诸竹中。归,舍爵而行。齐人立公子元。
qiū, xiāng zhòng zhuāng shū rú qí, huì gōng lì gù, qiě bài zàng yě.
秋,襄仲、庄叔如齐,惠公立故,且拜葬也。
wén gōng èr fēi jìng yíng shēng xuān gōng. jìng yíng bì ér sī shì xiāng zhòng. xuān gōng zhǎng ér shǔ zhū xiāng zhòng, xiāng zhòng yù lì zhī, shū zhòng bù kě. zhòng jiàn yú qí hóu ér qǐng zhī. qí hóu xīn lì ér yù qīn lǔ, xǔ zhī.
文公二妃敬嬴生宣公。敬嬴嬖而私事襄仲。宣公长而属诸襄仲,襄仲欲立之,叔仲不可。仲见于齐侯而请之。齐侯新立而欲亲鲁,许之。
dōng shí yuè, zhòng shā è jí shì ér lì xuān gōng. shū yuē" zi zú", huì zhī yě. zhòng yǐ jūn mìng zhào huì bó. qí zǎi gōng rǎn wù rén zhǐ zhī, yuē:" rù bì sǐ." shū zhòng yuē:" sǐ jūn mìng kě yě." gōng rǎn wù rén yuē:" ruò jūn mìng kě sǐ, fēi jūn mìng hé tīng?" fú tīng, nǎi rù, shā ér mái zhī mǎ shǐ zhī zhōng. gōng rǎn wù rén fèng qí tǎng yǐ bēn cài, jì ér fù shū zhòng shì.
冬十月,仲杀恶及视而立宣公。书曰“子卒”,讳之也。仲以君命召惠伯。其宰公冉务人止之,曰:“入必死。”叔仲曰:“死君命可也。”公冉务人曰:“若君命可死,非君命何听?”弗听,乃入,杀而埋之马矢之中。公冉务人奉其帑以奔蔡,既而复叔仲氏。
fū rén jiāng shì guī yú qí, dà guī yě. jiāng xíng, kū ér guò shì yuē:" tiān hū, zhòng wèi bù dào, shā shì lì shù." shì rén jiē kū, lǔ rén wèi zhī āi jiāng.
夫人姜氏归于齐,大归也。将行,哭而过市曰:“天乎,仲为不道,杀適立庶。”市人皆哭,鲁人谓之哀姜。
jǔ jì gōng shēng dà zi pū, yòu shēng jì tuó, ài jì tuó ér chù pū, qiě duō xíng wú lǐ yú guó. pū yīn guó rén yǐ shì jì gōng, yǐ qí bǎo yù lái bēn, nà zhū xuān gōng. gōng mìng yǔ zhī yì, yuē:" jīn rì bì shòu." jì wén zi shǐ sī kòu chū zhū jìng, yuē:" jīn rì bì dá." gōng wèn qí gù. jì wén zi shǐ dà shǐ kè duì yuē:" xiān dài fū zāng wén zhòng jiào xíng fù shì jūn zhī lǐ, xíng fù fèng yǐ zhōu xuán, fú gǎn shī duì. yuē:' jiàn yǒu lǐ yú qí jūn zhě, shì zhī rú xiào zǐ zhī yǎng fù mǔ yě. jiàn wú lǐ yú qí jūn zhě, zhū zhī rú yīng zhān zhī zhú niǎo què yě.' xiān jūn zhōu gōng zhì zhōu lǐ yuē:' zé yǐ guān dé, dé yǐ chǔ shì, shì yǐ dù gōng, gōng yǐ shí mín.' zuò shì mìng yuē:' huǐ zé wèi zéi, yǎn zéi wèi cáng, qiè zéi wèi dào, dào qì wèi jiān. zhǔ cáng zhī míng, lài jiān zhī yòng, wèi dà xiōng dé, yǒu cháng wú shè, zài jiǔ xíng bù wàng.' xíng fù hái guān jǔ pū, mò kě zé yě. xiào jìng zhōng xìn wèi jí dé, dào zéi cáng jiān wèi xiōng dé. fū jǔ pū, zé qí xiào jìng, zé shì jūn fù yǐ, zé qí zhōng xìn, zé qiè bǎo yù yǐ. qí rén zé dào zéi yě, qí qì zé jiān zhào yě, bǎo ér lì zhī zé zhǔ cáng yě. yǐ xùn zé hūn, mín wú zé yān. bù dù yú shàn, ér jiē zài yú xiōng dé, shì yǐ qù zhī.
莒纪公生大子仆,又生季佗,爱季佗而黜仆,且多行无礼于国。仆因国人以弑纪公,以其宝玉来奔,纳诸宣公。公命与之邑,曰:“今日必授。”季文子使司寇出诸竟,曰:“今日必达。”公问其故。季文子使大史克对曰:“先大夫臧文仲教行父事君之礼,行父奉以周旋,弗敢失队。曰:‘见有礼于其君者,事之如孝子之养父母也。见无礼于其君者,诛之如鹰鹯之逐鸟雀也。’先君周公制《周礼》曰:‘则以观德,德以处事,事以度功,功以食民。’作誓命曰:‘毁则为贼,掩贼为藏,窃贼为盗,盗器为奸。主藏之名,赖奸之用,为大凶德,有常无赦,在《九刑》不忘。’行父还观莒仆,莫可则也。孝敬忠信为吉德,盗贼藏奸为凶德。夫莒仆,则其孝敬,则弑君父矣,则其忠信,则窃宝玉矣。其人则盗贼也,其器则奸兆也,保而利之则主藏也。以训则昏,民无则焉。不度于善,而皆在于凶德,是以去之。
" xī gāo yáng shì yǒu cái zǐ bā rén: cāng shū tuí qǐ táo yǎn dà lín máng jiàng tíng jiān zhòng róng shū dá, qí shèng guǎng yuān, míng yǔn dǔ chéng, tiān xià zhī mín wèi zhī' bā kǎi'. gāo xīn shì yǒu cái zǐ bā rén: bó fèn zhòng kān shū xiàn jì zhòng bó hǔ zhòng xióng shū bào jì lí, zhōng sù gòng yì, xuān cí huì hé, tiān xià zhī mín wèi zhī' bā yuán'. cǐ shí liù zú yě, shì jì qí měi, bù yǔn qí míng, yǐ zhì yú yáo, yáo bù néng jǔ. shùn chén yáo, jǔ bā kǎi, shǐ zhǔ hòu tǔ, yǐ kuí bǎi shì, mò bù shí xù, dì píng tiān chéng jǔ bā yuán, shǐ bù wǔ jiào yú sì fāng, fù yì mǔ cí xiōng yǒu dì gòng zi xiào, nèi píng wài chéng. xī dì hóng shì yǒu bù cái zǐ, yǎn yì yǐn zéi, hǎo xíng xiōng dé, chǒu lèi è wù, wán yín bù yǒu, shì yǔ bǐ zhōu, tiān xià zhī mín wèi zhī' hún dūn'. shǎo hào shì yǒu bù cái zǐ, huǐ xìn fèi zhōng, chóng shì è yán, jìng zèn yōng huí, fú chán sōu tè, yǐ wū shèng dé, tiān xià zhī mín wèi zhī' qióng qí'. zhuān xū shì yǒu bù cái zǐ, bù kě jiào xùn, bù zhī huà yán, gào zhī zé wán, shě zhī zé yín, ào hěn míng dé, yǐ luàn tiān cháng, tiān xià zhī mín wèi zhī' táo wù'. cǐ sān zú yě, shì jì qí xiōng, zēng qí è míng, yǐ zhì yú yáo, yáo bù néng qù. jìn yún shì yǒu bù cái zǐ, tān yú yǐn shí, mào yú huò huì, qīn yù chóng chǐ, bù kě yíng yàn, jù liǎn jī shí, bù zhī jì jí, bù fēn gū guǎ, bù xù qióng kuì, tiān xià zhī mín yǐ bǐ sān xiōng, wèi zhī' tāo tiè'. shùn chén yáo, bīn yú sì mén, liú sì xiōng zú hún dūn qióng qí táo wù tāo tiè, tóu zhū sì yì, yǐ yù chī mèi. shì yǐ yáo bēng ér tiān xià rú yī, tóng xīn dài shùn yǐ wéi tiān zǐ, yǐ qí jǔ shí liù xiāng, qù sì xiōng yě. gù yú shū shù shùn zhī gōng yuē' shèn huī wǔ diǎn, wǔ diǎn kè cóng', wú wéi jiào yě yuē' nà yú bǎi kuí, bǎi kuí shí xù', wú fèi shì yě yuē' bīn yú sì mén, sì mén mù mù', wú xiōng rén yě. shùn yǒu dà gōng èr shí ér wèi tiān zǐ. jīn xíng fù suī wèi huò yī jí rén, qù yī xiōng yǐ, yú shùn zhī gōng, èr shí zhī yī yě, shù jī miǎn yú lì hū!"
“昔高阳氏有才子八人:苍舒、 隤岂、梼戭、大临、尨降、庭坚、仲容、叔达,齐圣广渊,明允笃诚,天下之民谓之‘八恺’。高辛氏有才子八人:伯奋、仲堪、叔献、季仲、伯虎、仲熊、叔豹、季狸,忠肃共懿,宣慈惠和,天下之民谓之‘八元’。此十六族也,世济其美,不陨其名,以至于尧,尧不能举。舜臣尧,举八恺,使主后土,以揆百事,莫不时序,地平天成;举八元,使布五教于四方,父义、母慈、兄友、弟共、子孝,内平外成。昔帝鸿氏有不才子,掩义隐贼,好行凶德,丑类恶物,顽嚚不友,是与比周,天下之民谓之‘浑敦’。少皞氏有不才子,毁信废忠,崇饰恶言,靖谮庸回,服谗蒐慝,以诬盛德,天下之民谓之‘穷奇’。颛顼氏有不才子,不可教训,不知话言,告之则顽,舍之则嚚,傲很明德,以乱天常,天下之民谓之‘梼杌’。此三族也,世济其凶,增其恶名,以至于尧,尧不能去。缙云氏有不才子,贪于饮食,冒于货贿,侵欲崇侈,不可盈厌,聚敛积实,不知纪极,不分孤寡,不恤穷匮,天下之民以比三凶,谓之‘饕餮’。舜臣尧,宾于四门,流四凶族浑敦、穷奇、梼杌、饕餮,投诸四裔,以御魑魅。是以尧崩而天下如一,同心戴舜以为天子,以其举十六相,去四凶也。故《虞书》数舜之功曰‘慎徽五典,五典克从’,无违教也;曰‘纳于百揆,百揆时序’,无废事也;曰‘宾于四门,四门穆穆’,无凶人也。舜有大功二十而为天子。今行父虽未获一吉人,去一凶矣,于舜之功,二十之一也,庶几免于戾乎!”
sòng wǔ shì zhī zú dào zhāo gōng zǐ, jiāng fèng sī chéng xū yǐ zuò luàn. shí èr yuè, sòng gōng shā mǔ dì xū jí zhāo gōng zǐ, shǐ dài zhuāng huán zhī zú gōng wǔ shì yú sī mǎ zǐ bó zhī guǎn. suì chū wǔ mù zhī zú, shǐ gōng sūn shī wèi sī chéng, gōng zǐ cháo zú, shǐ lè lǚ wèi sī kòu, yǐ jìng guó rén.
宋武氏之族道昭公子,将奉司城须以作乱。十二月,宋公杀母弟须及昭公子,使戴、庄、桓之族攻武氏于司马子伯之馆。遂出武、穆之族,使公孙师为司城,公子朝卒,使乐吕为司寇,以靖国人。