jīng
【经】

sān shí yǒu yī nián chūn, wáng zhēng yuè.
三十有一年春，王正月。

xià liù yuè xīn sì, gōng hōng yú chǔ gōng.
夏六月辛巳，公薨于楚宫。

qiū jiǔ yuè guǐ sì, zi yě zú.
秋九月癸巳，子野卒。

jǐ hài, zhòng sūn jié zú.
己亥，仲孙羯卒。

dōng shí yuè, téng zi lái huì zàng.
冬十月，滕子来会葬。

guǐ yǒu, zàng wǒ jūn xiāng gōng.
癸酉，葬我君襄公。

shí yǒu yī yuè, jǔ rén shì qí jūn mì zhōu.
十有一月，莒人弑其君密州。

chuán
【传】

sān shí yī nián chūn, wáng zhēng yuè, mù shū zhì zì huì, jiàn mèng xiào bó, yǔ zhī yuē:" zhào mèng jiāng sǐ yǐ. qí yǔ tōu, bù shì mín zhǔ. qiě nián wèi yíng wǔ shí, ér zhūn zhūn yān rú bā jiǔ shí zhě, fú néng jiǔ yǐ. ruò zhào mèng sǐ, wéi zhèng zhě qí hán zi hū! wú zi hé yǔ jì sūn yán zhī, kě yǐ shù shàn, jūn zǐ yě. jìn jūn jiāng shī zhèng yǐ, ruò bù shù yān, shǐ zǎo bèi lǔ, jì ér zhèng zài dài fū, hán zi nuò ruò, dài fū duō tān, qiú yù wú yàn, qí chǔ wèi zú yǔ yě, lǔ qí jù zāi!" xiào bó yuē:" rén shēng jǐ hé? shuí néng wú tōu? zhāo bù jí xī, jiāng ān yòng shù?" mù shū chū ér gào rén yuē:" mèng sūn jiāng sǐ yǐ. wú yǔ zhū zhào mèng zhī tōu yě, ér yòu shén yān." yòu yǔ jì sūn yǔ jìn gù, jì sūn bù cóng. jí zhào wén zi zú, jìn gōng shì bēi, zhèng zài chǐ jiā. hán xuān zi wéi zhèng, bù néng tú zhū hóu. lǔ bù kān jìn qiú, chán tè hóng duō, shì yǐ yǒu píng qiū zhī huì.
三十一年春，王正月，穆叔至自会，见孟孝伯，语之曰：“赵孟将死矣。其语偷，不似民主。且年未盈五十，而谆谆焉如八九十者，弗能久矣。若赵孟死，为政者其韩子乎！吾子盍与季孙言之，可以树善，君子也。晋君将失政矣，若不树焉，使早备鲁，既而政在大夫，韩子懦弱，大夫多贪，求欲无厌，齐、楚未足与也，鲁其惧哉！”孝伯曰：“人生几何？谁能无偷？朝不及夕，将安用树？”穆叔出而告人曰：“孟孙将死矣。吾语诸赵孟之偷也，而又甚焉。”又与季孙语晋故，季孙不从。及赵文子卒，晋公室卑，政在侈家。韩宣子为政，不能图诸侯。鲁不堪晋求，谗慝弘多，是以有平丘之会。

qí zi wěi hài lǘ qiū yīng, yù shā zhī, shǐ shuài shī yǐ fá yáng zhōu. wǒ wèn shī gù.
齐子尾害闾丘婴，欲杀之，使帅师以伐阳州。我问师故。

xià wǔ yuè, zi wěi shā lǘ qiū yīng yǐ shuō yú wǒ shī. gōng lóu sǎ shěng zào kǒng huī jiǎ yín chū bēn jǔ. chū qún gōng zǐ.
夏五月，子尾杀闾丘婴以说于我师。工偻灑、渻竈、孔虺、贾寅出奔莒。出群公子。

gōng zuò chǔ gōng. mù shū yuē:" dà shì yún:' mín zhī suǒ yù, tiān bì cóng zhī.' jūn yù chǔ yě fū! gù zuò qí gōng. ruò bù fù shì chǔ, bì sǐ shì gōng yě." liù yuè xīn sì, gōng hōng yú chǔ gōng. shū zhòng dài qiè qí gǒng bì, yǐ yǔ yù rén, nà zhū qí huái ér cóng qǔ zhī, yóu shì de zuì. lì hú nǚ jìng guī zhī zǐ zi yě, cì yú jì shì.
公作楚宫。穆叔曰：“《大誓》云：‘民之所欲，天必从之。’君欲楚也夫！故作其宫。若不复適楚，必死是宫也。”六月辛巳，公薨于楚宫。叔仲带窃其拱璧，以与御人，纳诸其怀而从取之，由是得罪。立胡女敬归之子子野，次于季氏。

qiū jiǔ yuè guǐ sì, zú, huǐ yě.
秋九月癸巳，卒，毁也。

jǐ hài, mèng xiào bó zú.
己亥，孟孝伯卒。

lì jìng guī zhī dì qí guī zhī zǐ gōng zǐ chóu, mù shū bù yù, yuē:" dà zi sǐ, yǒu mǔ dì zé lì zhī, wú zé lì zhǎng. nián jūn zé xián, yì jūn zé bo, gǔ zhī dào yě. fēi shì sì, hé bì dì zhī zǐ? qiě shì rén yě, jū sāng ér bù āi, zài qī ér yǒu jiā róng, shì wèi bù dù. bù dù zhī rén, xiān bù wéi huàn. ruò guǒ lì zhī, bì wèi jì shì yōu." wǔ zi bù tīng, zú lì zhī. bǐ jí zàng, sān yì shuāi, shuāi rèn rú gù shuāi. yú shì zhāo gōng shí jiǔ nián yǐ, yóu yǒu tóng xīn. jūn zǐ shì yǐ zhī qí bù néng zhōng yě.
立敬归之娣齐归之子公子裯，穆叔不欲，曰：“大子死，有母弟则立之，无则立长。年钧择贤，义钧则卜，古之道也。非適嗣，何必娣之子？且是人也，居丧而不哀，在慼而有嘉容，是谓不度。不度之人，鲜不为患。若果立之，必为季氏忧。”武子不听，卒立之。比及葬，三易衰，衰衽如故衰。于是昭公十九年矣，犹有童心。君子是以知其不能终也。

dōng shí yuè, téng chéng gōng lái huì zàng, duò ér duō tì. zi fú huì bó yuē:" téng jūn jiāng sǐ yǐ! dài yú qí wèi, ér āi yǐ shèn, zhào yú sǐ suǒ yǐ. néng wú cóng hū?" guǐ yǒu, zàng xiāng gōng.
冬十月，滕成公来会葬，惰而多涕。子服惠伯曰：“滕君将死矣！怠于其位，而哀已甚，兆于死所矣。能无从乎？”癸酉，葬襄公。

gōng hōng zhī yuè, zǐ chǎn xiāng zhèng bó yǐ rú jìn, jìn hóu yǐ wǒ sàng gù, wèi zhī jiàn yě. zǐ chǎn shǐ jìn huài qí guǎn zhī yuán ér nà chē mǎ yān. shì wén bó ràng zhī yuē:" bì yì yǐ zhèng xíng zhī bù xiū, kòu dào chōng chì, wú ruò zhū hóu zhī shǔ rǔ zài guǎ jūn zhě hé? shì yǐ lìng lì rén wán kè suǒ guǎn, gāo qí hàn hóng, hòu qí qiáng yuán, yǐ wú yōu kè shǐ. jīn wú zi huài zhī, suī cóng zhě néng jiè, qí ruò yì kè hé? yǐ bì yì zhī wèi méng zhǔ, shàn wán qì qiáng, yǐ dài bīn kè, ruò jiē huǐ zhī, qí hé yǐ gòng mìng? guǎ jūn shǐ gài qǐng mìng." duì yuē:" yǐ bì yì biǎn xiǎo, jiè yú dà guó, zhū qiú wú shí, shì yǐ bù gǎn níng jū, xī suǒ bì fù, yǐ lái huì shí shì. féng zhí shì zhī bù jiān, ér wèi dé jiàn, yòu bù huò wén mìng, wèi zhī jiàn shí, bù gǎn shū bì, yì bù gǎn bào lù. qí shū zhī, zé jūn zhī fǔ shí yě, fēi jiàn chén zhī, bù gǎn shū yě. qí bào lù zhī, zé kǒng zào shī zhī bù shí ér xiǔ dù, yǐ zhòng bì yì zhī zuì. qiáo wén wén gōng zhī wèi méng zhǔ yě, gōng shì bēi bì, wú guān tái xiè, yǐ chóng dà zhū hóu zhī guǎn. guǎn rú gōng qǐn, kù jiù shàn xiū, sī kōng yǐ shí píng yì dào lù, wū rén yǐ shí mì guǎn gōng shì. zhū hóu bīn zhì, diān shè tíng liáo, pú rén xún gōng, chē mǎ yǒu suǒ, bīn cóng yǒu dài, jīn chē zhī xiá, lì rén mù yǔ, gè zhān qí shì, bǎi guān zhī shǔ, gè zhǎn qí wù. gōng bù liú bīn, ér yì wú fèi shì, yōu lè tóng zhī, shì zé xún zhī, jiào qí bù zhī, ér xù qí bù zú. bīn zhì rú guī, wú níng zāi huàn? bù wèi kòu dào, ér yì bù huàn zào shī. jīn tóng dī zhī gōng shù lǐ, ér zhū hóu shě yú lì rén. mén bù róng chē, ér bù kě yú yuè. dào zéi gōng xíng, ér tiān lì bù jiè. bīn jiàn wú shí, mìng bù kě zhī. ruò yòu wù huài, shì wú suǒ cáng bì yǐ zhòng zuì yě. gǎn qǐng zhí shì, jiāng hé suǒ mìng zhī? suī jūn zhī yǒu lǔ sàng, yì bì yì zhī yōu yě. ruò huò jiàn bì, xiū yuán ér xíng, jūn zhī huì yě. gǎn dàn qín láo?"
公薨之月，子产相郑伯以如晋，晋侯以我丧故，未之见也。子产使尽坏其馆之垣而纳车马焉。士文伯让之曰：“敝邑以政刑之不修，寇盗充斥，无若诸侯之属辱在寡君者何？是以令吏人完客所馆，高其闬闳，厚其墙垣，以无忧客使。今吾子坏之，虽从者能戒，其若异客何？以敝邑之为盟主，缮完葺墙，以待宾客，若皆毁之，其何以共命？寡君使匄请命。”对曰：“以敝邑褊小，介于大国，诛求无时，是以不敢宁居，悉索敝赋，以来会时事。逢执事之不间，而未得见，又不获闻命，未知见时，不敢输币，亦不敢暴露。其输之，则君之府实也，非荐陈之，不敢输也。其暴露之，则恐燥湿之不时而朽蠹，以重敝邑之罪。侨闻文公之为盟主也，宫室卑庳，无观台榭，以崇大诸侯之馆。馆如公寝，库厩缮修，司空以时平易道路，圬人以时塓馆宫室。诸侯宾至，甸设庭燎，仆人巡宫，车马有所，宾从有代，巾车脂辖，隶人牧圉，各瞻其事，百官之属，各展其物。公不留宾，而亦无废事，忧乐同之，事则巡之，教其不知，而恤其不足。宾至如归，无宁菑患？不畏寇盗，而亦不患燥湿。今铜鞮之宫数里，而诸侯舍于隶人。门不容车，而不可踰越。盗贼公行，而天疠不戒。宾见无时，命不可知。若又勿坏，是无所藏币以重罪也。敢请执事，将何所命之？虽君之有鲁丧，亦敝邑之忧也。若获荐币，修垣而行，君之惠也。敢惮勤劳？”

wén bó fù mìng, zhào wén zǐ yuē:" xìn! wǒ shí bù dé, ér yǐ lì rén zhī yuán yǐ yíng zhū hóu, shì wú zuì yě." shǐ shì wén bó xiè bù mǐn yān. jìn hóu jiàn zhèng bó yǒu jiā lǐ, hòu qí yàn hǎo ér guī zhī. nǎi zhù zhū hóu zhī guǎn. shū xiàng yuē:" cí zhī bù kě yǐ yǐ yě rú shì fū! zǐ chǎn yǒu cí, zhū hóu lài zhī, ruò zhī hé qí shì cí yě? shī yuē:' cí zhī jí yǐ, mín zhī xié yǐ. cí zhī yì yǐ, mín zhī mò yǐ.' qí zhī zhī yǐ."
文伯复命，赵文子曰：“信！我实不德，而以隶人之垣以赢诸侯，是吾罪也。”使士文伯谢不敏焉。晋侯见郑伯有加礼，厚其宴好而归之。乃筑诸侯之馆。叔向曰：“辞之不可以已也如是夫！子产有辞，诸侯赖之，若之何其释辞也？《诗》曰：‘辞之辑矣，民之协矣。辞之绎矣，民之莫矣。’其知之矣。”

zhèng zi pí shǐ yìn duàn rú chǔ, yǐ shì jìn gào, lǐ yě.
郑子皮使印段如楚，以適晋告，礼也。

jǔ lí bǐ gōng shēng qù jí jí zhǎn yú, jì lì zhǎn yú, yòu fèi zhī. lí bǐ gōng nüè, guó rén huàn zhī. shí yī yuè, zhǎn yú yīn guó rén yǐ gōng jǔ zi, shì zhī, nǎi lì. qù jí bēn qí, qí chū yě. zhǎn yú, wú chū yě. shū yuē:" jǔ rén shì qí jūn mǎi zhū chú." yán zuì zhī zài yě.
莒犁比公生去疾及展舆，既立展舆，又废之。犁比公虐，国人患之。十一月，展舆因国人以攻莒子，弑之，乃立。去疾奔齐，齐出也。展舆，吴出也。书曰：“莒人弑其君买朱鉏。”言罪之在也。

wú zǐ shǐ qū hú yōng pìn yú jìn, tōng lù yě. zhào wén zi wèn yān, yuē:" yán zhōu lái jì zǐ qí guǒ lì hū? cháo yǔn zhū fán, hūn qiāng dài wú, tiān shì qǐ zhī, hé rú?" duì yuē:" bù lì. shì èr wáng zhī mìng yě, fēi qǐ jì zǐ yě. ruò tiān suǒ qǐ, qí zài jīn sì jūn hū! shén dé ér dù, dé bù shī mín, dù bù shī shì, mín qīn ér shì yǒu xù, qí tiān suǒ qǐ yě. yǒu wú guó zhě, bì cǐ jūn zhī zǐ sūn shí zhōng zhī. jì zǐ, shǒu jié zhě yě. suī yǒu guó, bù lì."
吴子使屈狐庸聘于晋，通路也。赵文子问焉，曰：“延州来季子其果立乎？巢陨诸樊，阍戕戴吴，天似启之，何如？”对曰：“不立。是二王之命也，非启季子也。若天所启，其在今嗣君乎！甚德而度，德不失民，度不失事，民亲而事有序，其天所启也。有吴国者，必此君之子孙实终之。季子，守节者也。虽有国，不立。”

shí èr yuè, běi gōng wén zi xiāng wèi xiāng gōng yǐ rú chǔ, sòng zhī méng gù yě. guò zhèng, yìn duàn wàng láo yú fěi lín, rú pìn lǐ ér yǐ láo cí. wén zi rù pìn. zǐ yǔ wèi xíng rén, féng jiǎn zi yǔ zi dà shū nì kè. shì bì ér chū, yán yú wèi hóu yuē:" zhèng yǒu lǐ, qí shù shì zhī fú yě. qí wú dà guó zhī tǎo hū! shī yún:' shuí néng zhí rè, shì bù yǐ zhuó.' lǐ zhī yú zhèng, rú rè zhī yǒu zhuó yě. zhuó yǐ jiù rè, hé huàn zhī yǒu?"
十二月，北宫文子相卫襄公以如楚，宋之盟故也。过郑，印段迋劳于棐林，如聘礼而以劳辞。文子入聘。子羽为行人，冯简子与子大叔逆客。事毕而出，言于卫侯曰：“郑有礼，其数世之福也。其无大国之讨乎！《诗》云：‘谁能执热，逝不以濯。’礼之于政，如热之有濯也。濯以救热，何患之有？”

zǐ chǎn zhī cóng zhèng yě, zé néng ér shǐ zhī. féng jiǎn zi néng duàn dà shì. zi dà shū měi xiù ér wén. gōng sūn huī néng zhī sì guó zhī wèi, ér biàn yú qí dài fū zhī zú xìng bān wèi guì jiàn néng fǒu, ér yòu shàn wèi cí lìng. bì chén néng móu, móu yú yě zé huò, móu yú yì zé fǒu. zhèng guó jiāng yǒu zhū hóu zhī shì, zǐ chǎn nǎi wèn sì guó zhī wèi yú zǐ yǔ, qiě shǐ duō wèi cí lìng. yǔ bì chén chéng yǐ shì yě, shǐ móu kě fǒu. ér gào féng jiǎn zi, shǐ duàn zhī. shì chéng, nǎi shòu zi dà shū shǐ xíng zhī, yǐ yìng duì bīn kè. shì yǐ xiān yǒu bài shì. běi gōng wén zi suǒ wèi yǒu lǐ yě.
子产之从政也，择能而使之。冯简子能断大事。子大叔美秀而文。公孙挥能知四国之为，而辨于其大夫之族姓、班位、贵贱、能否，而又善为辞令。裨谌能谋，谋于野则获，谋于邑则否。郑国将有诸侯之事，子产乃问四国之为于子羽，且使多为辞令。与裨谌乘以適野，使谋可否。而告冯简子，使断之。事成，乃授子大叔使行之，以应对宾客。是以鲜有败事。北宫文子所谓有礼也。

zhèng rén yóu yú xiāng xiào, yǐ lùn zhí zhèng. rán míng wèi zǐ chǎn yuē:" huǐ xiāng xiào, rú hé?" zǐ chǎn yuē:" hé wéi? fū rén zhāo xī tuì ér yóu yān, yǐ yì zhí zhèng zhī shàn fǒu. qí suǒ shàn zhě, wú zé xíng zhī. qí suǒ è zhě, wú zé gǎi zhī. shì wú shī yě. ruò zhī hé huǐ zhī? wǒ wén zhōng shàn yǐ sǔn yuàn, bù wén zuò wēi yǐ fáng yuàn. qǐ bù jù zhǐ, rán yóu fáng chuān, dà jué suǒ fàn, shāng rén bì duō, wú bù kè jiù yě. bù rú xiǎo jué shǐ dào, bù rú wú wén ér yào zhī yě." rán míng yuē:" miè yě jīn ér hòu zhī wú zi zhī xìn kě shì yě. xiǎo rén shí bù cái. ruò guǒ xíng cǐ, qí zhèng guó shí lài zhī. qǐ wéi èr sān chén?" zhòng ní wén shì yǔ yě, yuē:" yǐ shì guān zhī, rén wèi zǐ chǎn bù rén, wú bù xìn yě."
郑人游于乡校，以论执政。然明谓子产曰：“毁乡校，如何？”子产曰：“何为？夫人朝夕退而游焉，以议执政之善否。其所善者，吾则行之。其所恶者，吾则改之。是吾师也。若之何毁之？我闻忠善以损怨，不闻作威以防怨。岂不遽止，然犹防川，大决所犯，伤人必多，吾不克救也。不如小决使道，不如吾闻而药之也。”然明曰：“蔑也今而后知吾子之信可事也。小人实不才。若果行此，其郑国实赖之。岂唯二三臣？”仲尼闻是语也，曰：“以是观之，人谓子产不仁，吾不信也。”

zi pí yù shǐ yǐn hé wéi yì. zǐ chǎn yuē:" shǎo, wèi zhī kě fǒu." zi pí yuē:" yuàn, wú ài zhī, bù wú pàn yě. shǐ fū wǎng ér xué yān, fū yì yù zhī zhì yǐ." zǐ chǎn yuē:" bù kě. rén zhī ài rén, qiú lì zhī yě. jīn wú zi ài rén zé yǐ zhèng, yóu wèi néng cāo dāo ér shǐ gē yě, qí shāng shí duō. zi zhī ài rén, shāng zhī ér yǐ, qí shuí gǎn qiú ài yú zi? zi yú zhèng guó, dòng yě, dòng zhé cuī bēng, qiáo jiāng yàn yān, gǎn bù jìn yán. zi yǒu měi jǐn, bù shǐ rén xué zhì yān. dà guān dà yì, shēn zhī suǒ bì yě, ér shǐ xué zhě zhì yān. qí wèi měi jǐn, bù yì duō hū? qiáo wén xué ér hòu rù zhèng, wèi wén yǐ zhèng xué zhě yě. ruò guǒ xíng cǐ, bì yǒu suǒ hài. pì rú tián liè, shè yù guàn zé néng huò qín, ruò wèi cháng dēng chē shè yù, zé bài jī yàn fù shì jù, hé xiá sī huò?" zi pí yuē:" shàn zāi! hǔ bù mǐn. wú wén jūn zǐ wù zhī dà zhě yuǎn zhě, xiǎo rén wù zhī xiǎo zhě jìn zhě. wǒ, xiǎo rén yě. yī fú fù zài wú shēn, wǒ zhī ér shèn zhī. dà guān dà yì suǒ yǐ bì shēn yě, wǒ yuǎn ér màn zhī. wēi zǐ zhī yán, wú bù zhī yě. tā rì wǒ yuē:' zi wèi zhèng guó, wǒ wèi wú jiā, yǐ bì yān qí kě yě.' jīn ér hòu zhī bù zú. zì jīn, qǐng suī wú jiā, tīng zǐ ér xíng." zǐ chǎn yuē:" rén xīn zhī bù tóng, rú qí miàn yān. wú qǐ gǎn wèi zi miàn rú wú miàn hū? yì xīn suǒ wèi wēi, yì yǐ gào yě." zi pí yǐ wéi zhōng, gù wěi zhèng yān. zǐ chǎn shì yǐ néng wéi zhèng guó.
子皮欲使尹何为邑。子产曰：“少，未知可否。”子皮曰：“愿，吾爱之，不吾叛也。使夫往而学焉，夫亦愈知治矣。”子产曰：“不可。人之爱人，求利之也。今吾子爱人则以政，犹未能操刀而使割也，其伤实多。子之爱人，伤之而已，其谁敢求爱于子？子于郑国，栋也，栋折榱崩，侨将厌焉，敢不尽言。子有美锦，不使人学製焉。大官、大邑，身之所庇也，而使学者製焉。其为美锦，不亦多乎？侨闻学而后入政，未闻以政学者也。若果行此，必有所害。譬如田猎，射御贯则能获禽，若未尝登车射御，则败绩厌覆是惧，何暇思获？”子皮曰：“善哉！虎不敏。吾闻君子务知大者远者，小人务知小者近者。我，小人也。衣服附在吾身，我知而慎之。大官、大邑所以庇身也，我远而慢之。微子之言，吾不知也。他日我曰：‘子为郑国，我为吾家，以庇焉其可也。’今而后知不足。自今，请虽吾家，听子而行。”子产曰：“人心之不同，如其面焉。吾岂敢谓子面如吾面乎？抑心所谓危，亦以告也。”子皮以为忠，故委政焉。子产是以能为郑国。

wèi hóu zài chǔ, běi gōng wén zi jiàn lìng yǐn wéi zhī wēi yí, yán yú wèi hóu yuē:" lìng yǐn shì jūn yǐ! jiāng yǒu tā zhì. suī huò qí zhì, bù néng zhōng yě. shī yún:' mí bù yǒu chū, xiān kè yǒu zhōng.' zhōng zhī shí nán, lìng yǐn qí jiāng bù miǎn?" gōng yuē:" zi hé yǐ zhī zhī?" duì yuē:" shī yún:' jìng shèn wēi yí, wéi mín zhī zé.' lìng yǐn wú wēi yí, mín wú zé yān. mín suǒ bù zé, yǐ zài mín shàng, bù kě yǐ zhōng." gōng yuē:" shàn zāi! hé wèi wēi yí?" duì yuē:" yǒu wēi ér kě wèi wèi zhī wēi, yǒu yí ér kě xiàng wèi zhī yí. jūn yǒu jūn zhī wēi yí, qí chén wèi ér ài zhī, zé ér xiàng zhī, gù néng yǒu qí guó jiā, lìng wén zhǎng shì. chén yǒu chén zhī wēi yí, qí xià wèi ér ài zhī, gù néng shǒu qí guān zhí, bǎo zú yí jiā. shùn shì yǐ xià jiē rú shì, shì yǐ shàng xià néng xiāng gù yě. wèi shī yuē:' wēi yí dì dì, bù kě xuǎn yě.' yán jūn chén shàng xià fù zǐ xiōng dì nèi wài dà xiǎo jiē yǒu wēi yí yě. zhōu shī yuē:' péng yǒu yōu shè, shè yǐ wēi yí.' yán péng yǒu zhī dào, bì xiāng jiào xùn yǐ wēi yí yě. zhōu shū shù wén wáng zhī dé yuē:' dà guó wèi qí lì, xiǎo guó huái qí dé.' yán wèi ér ài zhī yě. shī yún:' bù shí bù zhī, shùn dì zhī zé.' yán zé ér xiàng zhī yě. zhòu qiú wén wáng qī nián, zhū hóu jiē cóng zhī qiú. zhòu yú shì hū jù ér guī zhī. kě wèi ài zhī. wén wáng fá chóng, zài jià ér jiàng wèi chén, mán yí shuài fú. kě wèi wèi zhī. wén wáng zhī gōng, tiān xià sòng ér gē wǔ zhī. kě wèi zé zhī. wén wáng zhī xíng, zhì jīn wèi fǎ. kě wèi xiàng zhī. yǒu wēi yí yě. gù jūn zǐ zài wèi kě wèi, shī shě kě ài, jìn tuì kě dù, zhōu xuán kě zé, róng zhǐ kě guān, zuò shì kě fǎ, dé xíng kě xiàng, shēng qì kě lè, dòng zuò yǒu wén, yán yǔ yǒu zhāng, yǐ lín qí xià, wèi zhī yǒu wēi yí yě."
卫侯在楚，北宫文子见令尹围之威仪，言于卫侯曰：“令尹似君矣！将有他志。虽获其志，不能终也。《诗》云：‘靡不有初，鲜克有终。’终之实难，令尹其将不免？”公曰：“子何以知之？”对曰：“《诗》云：‘敬慎威仪，惟民之则。’令尹无威仪，民无则焉。民所不则，以在民上，不可以终。”公曰：“善哉！何谓威仪？”对曰：“有威而可畏谓之威，有仪而可象谓之仪。君有君之威仪，其臣畏而爱之，则而象之，故能有其国家，令闻长世。臣有臣之威仪，其下畏而爱之，故能守其官职，保族宜家。顺是以下皆如是，是以上下能相固也。《卫诗》曰：‘威仪棣棣，不可选也。’言君臣、上下、父子、兄弟、内外、大小皆有威仪也。《周诗》曰：‘朋友攸摄，摄以威仪。’言朋友之道，必相教训以威仪也。《周书》数文王之德曰：‘大国畏其力，小国怀其德。’言畏而爱之也。《诗》云：‘不识不知，顺帝之则。’言则而象之也。纣囚文王七年，诸侯皆从之囚。纣于是乎惧而归之。可谓爱之。文王伐崇，再驾而降为臣，蛮夷帅服。可谓畏之。文王之功，天下诵而歌舞之。可谓则之。文王之行，至今为法。可谓象之。有威仪也。故君子在位可畏，施舍可爱，进退可度，周旋可则，容止可观，作事可法，德行可象，声气可乐，动作有文，言语有章，以临其下，谓之有威仪也。”