jīng
【经】
shí nián chūn, gōng huì jìn hóu sòng gōng wèi hóu cáo bó jǔ zi zhū zi téng zi xuē bó qǐ bó xiǎo zhū zi qí shì zǐ guāng huì wú yú zhā.
十年春,公会晋侯、宋公、卫侯、曹伯、莒子、邾子、滕子、薛伯、杞伯、小邾子、齐世子光会吴于柤。
xià wǔ yuè jiǎ wǔ, suì miè bī yáng.
夏五月甲午,遂灭偪阳。
gōng zhì zì huì.
公至自会。
chǔ gōng zǐ zhēn zhèng gōng sūn zhé shuài shī fá sòng.
楚公子贞、郑公孙辄帅师伐宋。
jìn shī fá qín.
晋师伐秦。
qiū, jǔ rén fá wǒ dōng bǐ.
秋,莒人伐我东鄙。
gōng huì jìn hóu sòng gōng wèi hóu cáo bó jǔ zi zhū zi qí shì zǐ guāng téng zi xuē bó qǐ bó xiǎo zhū zi fá zhèng.
公会晋侯、宋公、卫侯、曹伯、莒子、邾子、齐世子光、滕子、薛伯、杞伯、小邾子伐郑。
dōng, dào shā zhèng gōng zǐ fěi gōng zǐ fā gōng sūn zhé.
冬,盗杀郑公子斐、公子发、公孙辄。
shù zhèng hǔ láo.
戍郑虎牢。
chǔ gōng zǐ zhēn shuài shī jiù zhèng. gōng zhì zì fá zhèng.
楚公子贞帅师救郑。公至自伐郑。
chuán
【传】
shí nián chūn, huì yú zhā, huì wú zǐ shòu mèng yě. sān yuè guǐ chǒu, qí gāo hòu xiāng dà zi guāng yǐ xiān huì zhū hóu yú zhōng lí, bù jìng. shì zhuāng zǐ yuē:" gāo zi xiāng dà zi yǐ huì zhū hóu, jiāng shè jì shì wèi, ér jiē bù jìng, qì shè jì yě, qí jiāng bù miǎn hū?"
十年春,会于柤,会吴子寿梦也。三月癸丑,齐高厚相大子光以先会诸侯于钟离,不敬。士庄子曰:“高子相大子以会诸侯,将社稷是卫,而皆不敬,弃社稷也,其将不免乎?”
xià sì yuè wù wǔ, huì yú zhā.
夏四月戊午,会于柤。
jìn xún yǎn shì gài qǐng fá bī yáng, ér fēng sòng xiàng xū yān. xún yīng yuē:" chéng xiǎo ér gù, shèng zhī bù wǔ, fú shèng wèi xiào." gù qǐng. bǐng yín, wéi zhī, fú kè. mèng shì zhī chén qín jǐn fù niǎn zhòng rú yì. bī yáng rén qǐ mén, zhū hóu zhī shì mén yān. xiàn mén fā, zōu rén gē jué zhī yǐ chū mén zhě. dí sī mí jiàn dà chē zhī lún ér méng zhī yǐ jiǎ yǐ wéi lǔ, zuǒ zhí zhī, yòu bá jǐ, yǐ chéng yī duì. mèng xiàn zǐ yuē:" shī suǒ wèi' yǒu lì rú hǔ' zhě yě." zhǔ rén xiàn bù, jǐn fù dēng zhī, jí dié ér jué zhī. duì zé yòu xiàn zhī, sū ér fù shàng zhě sān. zhǔ rén cí yān, nǎi tuì, dài qí duàn yǐ xùn yú jūn sān rì.
晋荀偃、士匄请伐偪阳,而封宋向戌焉。荀罃曰:“城小而固,胜之不武,弗胜为笑。”固请。丙寅,围之,弗克。孟氏之臣秦堇父辇重如役。偪阳人启门,诸侯之士门焉。县门发,郰人纥抉之以出门者。狄虒彌建大车之轮而蒙之以甲以为橹,左执之,右拔戟,以成一队。孟献子曰:“《诗》所谓‘有力如虎’者也。”主人县布,堇父登之,及堞而绝之。队则又县之,苏而复上者三。主人辞焉,乃退,带其断以徇于军三日。
zhū hóu zhī shī jiǔ yú bī yáng, xún yǎn shì gài qǐng yú xún chā tú yuē:" shuǐ lǎo jiāng jiàng, jù bù néng guī, qǐng bān shī!" zhī bó nù, tóu zhī yǐ jī, chū yú qí jiān, yuē:" nǚ chéng èr shì ér hòu gào yú. yú kǒng luàn mìng, yǐ bù nǚ wéi. nǚ jì qín jūn ér xìng zhū hóu, qiān shuài lǎo fū yǐ zhì yú cǐ, jì wú wǔ shǒu, ér yòu yù yì yú zuì, yuē:' shì shí bān shī, bù rán kè yǐ.' yú léi lǎo yě, kě zhòng rèn hū? qī rì bù kè, bì ěr hū qǔ zhī!"
诸侯之师久于偪阳,荀偃、士匄请于荀[插图]曰:“水潦将降,惧不能归,请班师!”知伯怒,投之以机,出于其间,曰:“女成二事而后告余。余恐乱命,以不女违。女既勤君而兴诸侯,牵帅老夫以至于此,既无武守,而又欲易余罪,曰:‘是实班师,不然克矣。’余羸老也,可重任乎?七日不克,必尔乎取之!”
wǔ yuè gēng yín, xún yǎn shì gài shuài zú gōng bī yáng, qīn shòu shǐ shí. jiǎ wǔ, miè zhī. shū yuē" suì miè bī yáng", yán zì huì yě. yǐ yǔ xiàng xū, xiàng xū cí yuē:" jūn ruò yóu rǔ zhèn fǔ sòng guó, ér yǐ bī yáng guāng qǐ guǎ jūn, qún chén ān yǐ, qí hé kuàng rú zhī? ruò huì cì chén, shì chén xìng zhū hóu yǐ zì fēng yě, qí hé zuì dà yān? gǎn yǐ sǐ qǐng." nǎi yǔ sòng gōng.
五月庚寅,荀偃、士匄帅卒攻偪阳,亲受矢石。甲午,灭之。书曰“遂灭偪阳”,言自会也。以与向戌,向戌辞曰:“君若犹辱镇抚宋国,而以偪阳光启寡君,群臣安矣,其何贶如之?若惠赐臣,是臣兴诸侯以自封也,其何罪大焉?敢以死请。”乃予宋公。
sòng gōng xiǎng jìn hóu yú chǔ qiū, qǐng yǐ sāng lín. xún chā tú cí. xún yǎn shì gài yuē:" zhū hóu, sòng lǔ yú shì guān lǐ. lǔ yǒu dì lè, bīn jì yòng zhī. sòng yǐ sāng lín xiǎng jūn, bù yì kě hū?" wǔ shī tí yǐ jīng xià, jìn hóu jù, ér tuì rù yú fáng. qù jīng, zú xiǎng ér hái. jí zhe yōng, jí. bo, sāng lín jiàn. xún yǎn shì gài yù bēn qǐng dǎo yān. xún chā tú bù kě, yuē:" wǒ cí lǐ yǐ, bǐ zé yǐ zhī. yóu yǒu guǐ shén, yú bǐ jiā zhī." jìn hóu yǒu jiàn, yǐ bī yáng zǐ guī, xiàn yú wǔ gōng, wèi zhī yí fú. bī yáng, yún xìng yě. shǐ zhōu nà shǐ xuǎn qí zú sì, nà zhū huò rén, lǐ yě.
宋公享晋侯于楚丘,请以《桑林》。荀[插图]辞。荀偃、士匄曰:“诸侯,宋、鲁于是观礼。鲁有禘乐,宾祭用之。宋以《桑林》享君,不亦可乎?”舞师题以旌夏,晋侯惧,而退入于房。去旌,卒享而还。及著雍,疾。卜,《桑林》见。荀偃、士匄欲奔请祷焉。荀[插图]不可,曰:“我辞礼矣,彼则以之。犹有鬼神,于彼加之。”晋侯有间,以偪阳子归,献于武宫,谓之夷俘。偪阳,妘姓也。使周内史选其族嗣,纳诸霍人,礼也。
shī guī, mèng xiàn zi yǐ qín jǐn fù wèi yòu. shēng qín pī zī, shì zhòng ní.
师归,孟献子以秦堇父为右。生秦丕兹,事仲尼。
liù yuè, chǔ zǐ náng zhèng zi ěr fá sòng, shī yú zī wú. gēng wǔ, wéi sòng, mén yú tóng mén.
六月,楚子囊、郑子耳伐宋,师于訾毋。庚午,围宋,门于桐门。
jìn xún yīng fá qín, bào qí qīn yě.
晋荀罃伐秦,报其侵也。
wèi hóu jiù sòng, shī yú xiāng niú. zhèng zi zhǎn yuē:" bì fá wèi, bù rán, shì bù yǔ chǔ yě. dé zuì yú jìn, yòu dé zuì yú chǔ, guó jiāng ruò zhī hé?" zi sì yuē:" guó bìng yǐ!" zi zhǎn yuē:" dé zuì yú èr dà guó, bì wáng. bìng bù yóu yù yú wáng hū?" zhū dài fū jiē yǐ wéi rán. gù zhèng huáng ěr shuài shī qīn wèi, chǔ lìng yě. sūn wén zi bo zhuī zhī, xiàn zhào yú dìng jiāng. jiāng shì wèn yáo. yuē:" zhào rú shān líng, yǒu fū chū zhēng, ér sàng qí xióng." jiāng shì yuē:" zhēng zhě sàng xióng, yù kòu zhī lì yě. dài fū tú zhī!" wèi rén zhuī zhī, sūn kuǎi huò zhèng huáng ěr yú dà qiū.
卫侯救宋,师于襄牛。郑子展曰:“必伐卫,不然,是不与楚也。得罪于晋,又得罪于楚,国将若之何?”子驷曰:“国病矣!”子展曰:“得罪于二大国,必亡。病不犹愈于亡乎?”诸大夫皆以为然。故郑皇耳帅师侵卫,楚令也。孙文子卜追之,献兆于定姜。姜氏问《繇》。曰:“兆如山陵,有夫出征,而丧其雄。”姜氏曰:“征者丧雄,御寇之利也。大夫图之!”卫人追之,孙蒯获郑皇耳于大丘。
qiū qī yuè, chǔ zǐ náng zhèng zi ěr fá wǒ xī bǐ. hái, wéi xiāo, bā yuè bǐng yín, kè zhī. jiǔ yuè, zi ěr qīn sòng běi bǐ. mèng xiàn zǐ yuē:" zhèng qí yǒu zāi hū! shī jìng yǐ shèn. zhōu yóu bù kān jìng, kuàng zhèng hū? yǒu zāi, qí zhí zhèng zhī sān shì hū!"
秋七月,楚子囊、郑子耳伐我西鄙。还,围萧,八月丙寅,克之。九月,子耳侵宋北鄙。孟献子曰:“郑其有灾乎!师竞已甚。周犹不堪竞,况郑乎?有灾,其执政之三士乎!”
jǔ rén jiān zhū hóu zhī yǒu shì yě, gù fá wǒ dōng bǐ.
莒人间诸侯之有事也,故伐我东鄙。
zhū hóu fá zhèng. qí cuī zhù shǐ dà zi guāng xiān zhì yú shī, gù cháng yú téng. jǐ yǒu, shī yú niú shǒu.
诸侯伐郑。齐崔杼使大子光先至于师,故长于滕。己酉,师于牛首。
chū, zi sì yǔ wèi zhǐ yǒu zhēng, jiāng yù zhū hóu zhī shī ér chù qí chē. wèi zhǐ huò, yòu yǔ zhī zhēng. zi sì yì wèi zhǐ yuē:" ěr chē, fēi lǐ yě." suì fú shǐ xiàn. chū, zi sì wèi tián xù, sī shì dǔ shì hòu shì zi shī shì jiē sàng tián yān. gù wǔ zú jù qún bù chěng zhī rén, yīn gōng zǐ zhī tú yǐ zuò luàn. yú shì zi sì dāng guó, zi guó wèi sī mǎ, zi ěr wèi sī kōng, zi kǒng wèi sī tú.
初,子驷与尉止有争,将御诸侯之师而黜其车。尉止获,又与之争。子驷抑尉止曰:“尔车,非礼也。”遂弗使献。初,子驷为田洫,司氏、堵氏、侯氏、子师氏皆丧田焉。故五族聚群不逞之人,因公子之徒以作乱。于是子驷当国,子国为司马,子耳为司空,子孔为司徒。
dōng shí yuè wù chén, wèi zhǐ sī chén hóu jìn dǔ nǚ fù zǐ shī pū shuài zéi yǐ rù, chén gōng zhí zhèng yú xī gōng zhī cháo, shā zi sì zi guó zǐ ěr, jié zhèng bó yǐ rú běi gōng. zi kǒng zhī zhī, gù bù sǐ. shū yuē" dào", yán wú dài fū yān.
冬十月戊辰,尉止、司臣、侯晋、堵女父、子师仆帅贼以入,晨攻执政于西宫之朝,杀子驷、子国、子耳,劫郑伯以如北宫。子孔知之,故不死。书曰“盗”,言无大夫焉。
zi xī wén dào, bù jǐng ér chū, shī ér zhuī dào, dào rù yú běi gōng, nǎi guī shòu jiǎ. chén qiè duō táo, qì yòng duō sàng. zǐ chǎn wén dào, wèi mén zhě, pǐ qún sī, bì fǔ kù, shèn bì cáng, wán shǒu bèi, chéng liè ér hòu chū, bīng chē shí qī chéng, shī ér gōng dào yú běi gōng. zi chā tú shuài guó rén zhù zhī, shā wèi zhǐ zi shī pū, dào zhòng jǐn sǐ. hóu jìn bēn jìn. dǔ nǚ fù sī chén wèi piān sī qí bēn sòng.
子西闻盗,不儆而出,尸而追盗,盗入于北宫,乃归授甲。臣妾多逃,器用多丧。子产闻盗,为门者,庀群司,闭府库,慎闭藏,完守备,成列而后出,兵车十七乘,尸而攻盗于北宫。子[插图]帅国人助之,杀尉止、子师仆,盗众尽死。侯晋奔晋。堵女父、司臣、尉翩、司齐奔宋。
zi kǒng dāng guó, wèi zài shū, yǐ wèi xù, tīng zhèng pì. dài fū zhū sī mén zǐ fú shùn, jiāng zhū zhī. zǐ chǎn zhǐ zhī, qǐng wèi zhī fén shū. zi kǒng bù kě, yuē:" wèi shū yǐ dìng guó, zhòng nù ér fén zhī, shì zhòng wéi zhèng yě, guó bù yì nán hū?" zǐ chǎn yuē:" zhòng nù nán fàn, zhuān yù nán chéng, hé èr nán yǐ ān guó, wēi zhī dào yě. bù rú fén shū yǐ ān zhòng, zi dé suǒ yù, zhòng yì dé ān, bù yì kě hū? zhuān yù wú chéng, fàn zhòng xìng huò, zi bì cóng zhī." nǎi fén shū yú cāng mén zhī wài, zhòng ér hòu dìng.
子孔当国,为载书,以位序,听政辟。大夫、诸司、门子弗顺,将诛之。子产止之,请为之焚书。子孔不可,曰:“为书以定国,众怒而焚之,是众为政也,国不亦难乎?”子产曰:“众怒难犯,专欲难成,合二难以安国,危之道也。不如焚书以安众,子得所欲,众亦得安,不亦可乎?专欲无成,犯众兴祸,子必从之。”乃焚书于仓门之外,众而后定。
zhū hóu zhī shī chéng hǔ láo ér shù zhī. jìn shī chéng wú jí zhì, shì fáng wèi jiàng shù zhī. shū yuē" shù zhèng hǔ láo", fēi zhèng dì yě, yán jiāng guī yān.
诸侯之师城虎牢而戍之。晋师城梧及制,士鲂、魏绛戍之。书曰“戍郑虎牢”,非郑地也,言将归焉。
zhèng jí jìn píng. chǔ zǐ náng jiù zhèng. shí yī yuè, zhū hóu zhī shī hái zhèng ér nán, zhì yú yáng líng, chǔ shī bù tuì. zhī wǔ zi yù tuì, yuē:" jīn wǒ táo chǔ, chǔ bì jiāo, jiāo zé kě yǔ zhàn yǐ." luán yǎn yuē:" táo chǔ, jìn zhī chǐ yě. hé zhū hóu yǐ yì chǐ, bù rú sǐ! wǒ jiāng dú jìn." shī suì jìn. jǐ hài, yǔ chǔ shī jiā yǐng ér jūn. zi chā tú yuē:" zhū hóu jì yǒu chéng háng, bì bù zhàn yǐ. cóng zhī jiāng tuì, bù cóng yì tuì. tuì, chǔ bì wéi wǒ. yóu jiāng tuì yě. bù rú cóng chǔ, yì yǐ tuì zhī." xiāo shè yǐng, yǔ chǔ rén méng. luán yǎn yù fá zhèng shī, xún chā tú bù kě, yuē:" wǒ shí bù néng yù chǔ, yòu bù néng bì zhèng, zhèng hé zuì? bù rú zhì yuàn yān ér hái. jīn fá qí shī, chǔ bì jiù zhī, zhàn ér bù kè, wèi zhū hóu xiào. kè bù kě mìng, bù rú hái yě!" dīng wèi, zhū hóu zhī shī hái, qīn zhèng běi bǐ ér guī. chǔ rén yì hái.
郑及晋平。楚子囊救郑。十一月,诸侯之师还郑而南,至于阳陵,楚师不退。知武子欲退,曰:“今我逃楚,楚必骄,骄则可与战矣。”栾黡曰:“逃楚,晋之耻也。合诸侯以益耻,不如死!我将独进。”师遂进。己亥,与楚师夹颍而军。子[插图]曰:“诸侯既有成行,必不战矣。从之将退,不从亦退。退,楚必围我。犹将退也。不如从楚,亦以退之。”宵涉颍,与楚人盟。栾黡欲伐郑师,荀[插图]不可,曰:“我实不能御楚,又不能庇郑,郑何罪?不如致怨焉而还。今伐其师,楚必救之,战而不克,为诸侯笑。克不可命,不如还也!”丁未,诸侯之师还,侵郑北鄙而归。楚人亦还。
wáng shū chén shēng yǔ bó yú zhēng zhèng. wáng yòu bó yú, wáng shū chén shēng nù ér chū bēn. jí hé, wáng fù zhī, shā shǐ jiǎo yǐ shuō yān. bù rù, suì chù zhī. jìn hóu shǐ shì gài píng wáng shì, wáng shū yǔ bó yú sòng yān. wáng shū zhī zǎi yǔ bó yú zhī dài fū xiá qín, zuò yù yú wáng tíng, shì gài tīng zhī. wáng shū zhī zǎi yuē:" bì mén guī dòu zhī rén ér jiē líng qí shàng, qí nán wéi shàng yǐ!" xiá qín yuē:" xī píng wáng dōng qiān, wú qī xìng cóng wáng, shēng yòng bèi jù. wáng lài zhī, ér cì zhī xīng máo zhī méng, yuē:' shì shì wú shī zhí.' ruò bì mén guī dòu, qí néng lái dōng dǐ hū? qiě wáng hé lài yān? jīn zì wáng shū zhī xiāng yě, zhèng yǐ huì chéng, ér xíng fàng yú chǒng, guān zhī shī lǚ, bù shèng qí fù. wú néng wú bì mén guī dòu hū? wéi dà guó tú zhī! xià ér wú zhí, zé hé wèi zhèng yǐ?" fàn xuān zǐ yuē:" tiān zǐ suǒ yòu, guǎ jūn yì yòu zhī. suǒ zuǒ, yì zuǒ zhī." shǐ wáng shū shì yǔ bó yú hé yào, wáng shū shì bù néng jǔ qí qì. wáng shū bēn jìn. bù shū, bù gào yě. dān jìng gōng wèi qīng shì, yǐ xiāng wáng shì.
王叔陈生与伯舆争政。王右伯舆,王叔陈生怒而出奔。及河,王复之,杀史狡以说焉。不入,遂处之。晋侯使士匄平王室,王叔与伯舆讼焉。王叔之宰与伯舆之大夫瑕禽,坐狱于王庭,士匄听之。王叔之宰曰:“筚门闺窦之人而皆陵其上,其难为上矣!”瑕禽曰:“昔平王东迁,吾七姓从王,牲用备具。王赖之,而赐之骍旄之盟,曰:‘世世无失职。’若筚门闺窦,其能来东底乎?且王何赖焉?今自王叔之相也,政以贿成,而刑放于宠,官之师旅,不胜其富。吾能无筚门闺窦乎?唯大国图之!下而无直,则何谓正矣?”范宣子曰:“天子所右,寡君亦右之。所左,亦左之。”使王叔氏与伯舆合要,王叔氏不能举其契。王叔奔晋。不书,不告也。单靖公为卿士,以相王室。