jīng
【经】
wǔ nián chūn, jìn hóu shā qí shì zǐ shēn shēng. qǐ bó jī lái, cháo qí zi.
五年春,晋侯杀其世子申生。杞伯姬来,朝其子。
xià, gōng sūn zī rú móu.
夏,公孙兹如牟。
gōng jí qí hóu sòng gōng chén hóu wèi hóu zhèng bó xǔ nán cáo bó huì wáng shì zǐ yú shǒu zhǐ.
公及齐侯、宋公、陈侯、卫侯、郑伯、许男、曹伯会王世子于首止。
qiū bā yuè, zhū hóu méng yú shǒu zhǐ.
秋八月,诸侯盟于首止。
zhèng bó táo guī, bù méng.
郑伯逃归,不盟。
chǔ rén miè xián, xián zǐ bēn huáng.
楚人灭弦,弦子奔黄。
jiǔ yuè wù shēn shuò, rì yǒu shí zhī.
九月戊申朔,日有食之。
dōng, jìn rén zhí yú gōng.
冬,晋人执虞公。
chuán
【传】
wǔ nián chūn, wáng zhēng yuè xīn hài shuò, rì nán zhì. gōng jì shì shuò, suì dēng guān tái yǐ wàng. ér shū, lǐ yě. fán fēn zhì qǐ bì, bì shū yún wù, wèi bèi gù yě.
五年春,王正月辛亥朔,日南至。公既视朔,遂登观台以望。而书,礼也。凡分、至、启、闭,必书云物,为备故也。
jìn hóu shǐ yǐ shā dà zi shēn shēng zhī gù lái gào. chū, jìn hóu shǐ shì wěi wèi èr gōng zǐ zhù pú yǔ qū, bù shèn, zhì xīn yān. yí wú sù zhī. gōng shǐ ràng zhī. shì wěi qǐ shǒu ér duì yuē:" chén wén zhī, wú sàng ér qī, yōu bì chóu yān. wú róng ér chéng, chóu bì bǎo yān. kòu chóu zhī bǎo, yòu hé shèn yān! shǒu guān fèi mìng bù jìng, gù chóu zhī bǎo bù zhōng, shī zhōng yǔ jìng, hé yǐ shì jūn? shī yún:' huái dé wéi níng, zōng zi wéi chéng.' jūn qí xiū dé ér gù zōng zi, hé chéng rú zhī? sān nián jiāng xún shī yān, yān yòng shèn?" tuì ér fù yuē:" hú qiú méng róng, yī guó sān gōng, wú shuí shì cóng?" jí nán, gōng shǐ sì rén pī fá pú. zhòng ěr yuē:" jūn fù zhī mìng bù xiào." nǎi xùn yuē:" xiào zhě wú chóu yě." yú yuán ér zǒu. pī zhǎn qí qū, suì chū bēn dí.
晋侯使以杀大子申生之故来告。初,晋侯使士蒍为二公子筑蒲与屈,不慎,寘薪焉。夷吾诉之。公使让之。士蒍稽首而对曰:“臣闻之,无丧而慼,忧必雠焉。无戎而城,雠必保焉。寇雠之保,又何慎焉!守官废命不敬,固雠之保不忠,失忠与敬,何以事君?《诗》云:‘怀德惟宁,宗子惟城。’君其修德而固宗子,何城如之?三年将寻师焉,焉用慎?”退而赋曰:“狐裘尨茸,一国三公,吾谁適从?”及难,公使寺人披伐蒲。重耳曰:“君父之命不校。”乃徇曰:“校者吾雠也。”逾垣而走。披斩其袪,遂出奔翟。
xià, gōng sūn zī rú móu, qǔ yān.
夏,公孙兹如牟,娶焉。
huì yú shǒu zhǐ, huì wáng dà zi zhèng, móu níng zhōu yě.
会于首止,会王大子郑,谋宁周也。
chén yuán xuān zhòng yuàn zhèng shēn hóu zhī fǎn jǐ yú shào líng, gù quàn zhī chéng qí cì yì, yuē:" měi chéng zhī, dà míng yě, zǐ sūn bù wàng. wú zhù zi qǐng." nǎi wèi zhī qǐng yú zhū hóu ér chéng zhī, měi. suì zèn zhū zhèng bó yuē:" měi chéng qí cì yì, jiāng yǐ pàn yě." shēn hóu yóu shì de zuì.
陈辕宣仲怨郑申侯之反己于召陵,故劝之城其赐邑,曰:“美城之,大名也,子孙不忘。吾助子请。”乃为之请于诸侯而城之,美。遂谮诸郑伯曰:“美城其赐邑,将以叛也。”申侯由是得罪。
qiū, zhū hóu méng. wáng shǐ zhōu gōng zhào zhèng bó, yuē:" wú fǔ nǚ yǐ cóng chǔ, fǔ zhī yǐ jìn, kě yǐ shǎo ān." zhèng bó xǐ yú wáng mìng ér jù qí bù cháo yú qí yě, gù táo guī bù méng. kǒng shū zhǐ zhī yuē:" guó jūn bù kě yǐ qīng, qīng zé shī qīn. shī qīn huàn bì zhì, bìng ér qǐ méng, suǒ sàng duō yǐ, jūn bì huǐ zhī." fú tīng, táo qí shī ér guī.
秋,诸侯盟。王使周公召郑伯,曰:“吾抚女以从楚,辅之以晋,可以少安。”郑伯喜于王命而惧其不朝于齐也,故逃归不盟。孔叔止之曰:“国君不可以轻,轻则失亲。失亲患必至,病而乞盟,所丧多矣,君必悔之。”弗听,逃其师而归。
chǔ dòu gǔ wū tú miè xián, xián zǐ bēn huáng. yú shì jiāng huáng dào bǎi fāng mù yú qí, jiē xián yīn yě, xián zǐ shì zhī ér bù shì chǔ, yòu bù shè bèi, gù wáng.
楚鬥穀於菟灭弦,弦子奔黄。于是江、黄、道、柏方睦于齐,皆弦姻也,弦子恃之而不事楚,又不设备,故亡。
jìn hóu fù jiǎ dào yú yú yǐ fá guó. gōng zhī qí jiàn yuē:" guó, yú zhī biǎo yě. guó wáng, yú bì cóng zhī. jìn bù kě qǐ, kòu bù kě wán, yī zhī wèi shèn, qí kě zài hū? yàn suǒ wèi' fǔ chē xiāng yī, chún wáng chǐ hán' zhě, qí yú guó zhī wèi yě." gōng yuē:" jìn, wú zōng yě. qǐ hài wǒ zāi?" duì yuē:" dà bó yú zhòng, dài wáng zhī zhāo yě. dà bó bù cóng, shì yǐ bù sì. guó zhòng guó shū, wáng jì zhī mù yě, wéi wén wáng qīng shì, xūn zài wáng shì, cáng yú méng fǔ. jiāng guó shì miè, hé ài yú yú. qiě yú néng qīn yú huán zhuāng hū, qí ài zhī yě? huán zhuāng zhī zú hé zuì, ér yǐ wéi lù, bù wéi bī hū? qīn yǐ chǒng bī, yóu shàng hài zhī, kuàng yǐ guó hū?" gōng yuē:" wú xiǎng sì fēng jié, shén bì jù wǒ." duì yuē:" chén wén zhī, guǐ shén fēi rén shí qīn, wéi dé shì yī. gù zhōu shū yuē:' huáng tiān wú qīn, wéi dé shì fǔ.' yòu yuē:' shǔ jì fēi xīn, míng dé wéi xīn.' yòu yuē:' mín bù yì wù, wéi dé yī wù.' rú shì, zé fēi dé mín bù hé, shén bù xiǎng yǐ. shén suǒ féng yī, jiāng zài dé yǐ. ruò jìn qǔ yú ér míng dé yǐ jiàn xīn xiāng, shén qí tǔ zhī hū?" fú tīng, xǔ jìn shǐ. gōng zhī qí yǐ qí zú xíng, yuē:" yú bù là yǐ, zài cǐ xíng yě, jìn bù gēng jǔ yǐ."
晋侯复假道于虞以伐虢。宫之奇谏曰:“虢,虞之表也。虢亡,虞必从之。晋不可启,寇不可玩,一之谓甚,其可再乎?谚所谓‘辅车相依,唇亡齿寒’者,其虞、虢之谓也。”公曰:“晋,吾宗也。岂害我哉?”对曰:“大伯、虞仲,大王之昭也。大伯不从,是以不嗣。虢仲、虢叔,王季之穆也,为文王卿士,勋在王室,藏于盟府。将虢是灭,何爱于虞。且虞能亲于桓、庄乎,其爱之也?桓、庄之族何罪,而以为戮,不唯偪乎?亲以宠偪,犹尚害之,况以国乎?”公曰:“吾享祀丰絜,神必据我。”对曰:“臣闻之,鬼神非人实亲,惟德是依。故《周书》曰:‘皇天无亲,惟德是辅。’又曰:‘黍稷非馨,明德惟馨。’又曰:‘民不易物,惟德繄物。’如是,则非德民不和,神不享矣。神所冯依,将在德矣。若晋取虞而明德以荐馨香,神其吐之乎?”弗听,许晋使。宫之奇以其族行,曰:“虞不腊矣,在此行也,晋不更举矣。”
bā yuè jiǎ wǔ, jìn hóu wéi shàng yáng. wèn yú bo yǎn yuē:" wú qí jì hū?" duì yuē:" kè zhī." gōng yuē:" hé shí?" duì yuē:" tóng yáo yún:' bǐng zhī chén, lóng wěi fú chén, jūn fú zhèn zhèn, qǔ guó zhī qí. chún zhī bēn bēn, tiān cè tūn tūn, huǒ zhōng chéng jūn, guó gōng qí bēn.' qí jiǔ yuè shí yuè zhī jiāo hū. bǐng zǐ dàn, rì zài wěi, yuè zài cè, chún huǒ zhōng, bì shì shí yě."
八月甲午,晋侯围上阳。问于卜偃曰:“吾其济乎?”对曰:“克之。”公曰:“何时?”对曰:“童谣云:‘丙之晨,龙尾伏辰,均服振振,取虢之旂。鹑之贲贲,天策焞焞,火中成军,虢公其奔。’其九月、十月之交乎。丙子旦,日在尾,月在策,鹑火中,必是时也。”
dōng shí èr yuè bǐng zǐ shuò, jìn miè guó, guó gōng chǒu bēn jīng shī. shī hái, guǎn yú yú, suì xí yú, miè zhī, zhí yú gōng jí qí dài fū jǐng bó, yǐ yìng qín mù jī. ér xiū yú sì, qiě guī qí zhí gòng yú wáng. gù shū yuē:" jìn rén zhí yú gōng." zuì yú, qiě yán yì yě.
冬十二月丙子朔,晋灭虢,虢公醜奔京师。师还,馆于虞,遂袭虞,灭之,执虞公及其大夫井伯,以媵秦穆姬。而修虞祀,且归其职贡于王。故书曰:“晋人执虞公。”罪虞,且言易也。