jīng
【经】
èr nián chūn, wáng èr yuè rén zǐ, sòng huá yuán shuài shī jí zhèng gōng zǐ guī shēng shuài shī, zhàn yú dà jí. sòng shī bài jī, huò sòng huá yuán.
二年春,王二月壬子,宋华元帅师及郑公子归生帅师,战于大棘。宋师败绩,获宋华元。
qín shī fá jìn.
秦师伐晋。
xià, jìn rén sòng rén wèi rén chén rén qīn zhèng.
夏,晋人、宋人、卫人、陈人侵郑。
qiū jiǔ yuè yǐ chǒu, jìn zhào dùn shì qí jūn yí gāo.
秋九月乙丑,晋赵盾弑其君夷皋。
dōng shí yuè yǐ hài, tiān wáng bēng.
冬十月乙亥,天王崩。
chuán
【传】
èr nián chūn, zhèng gōng zǐ guī shēng shòu mìng yú chǔ, fá sòng. sòng huá yuán lè lǚ yù zhī. èr yuè rén zǐ, zhàn yú dà jí, sòng shī bài jī, qiú huá yuán, huò lè lǚ, jí jiǎ chē sì bǎi liù shí chéng, fú èr bǎi wǔ shí rén, guó bǎi rén. kuáng jiǎo lù zhèng rén, zhèng rén rù yú jǐng, dào jǐ ér chū zhī, huò kuáng jiǎo. jūn zǐ yuē:" shī lǐ wéi mìng, yí qí wèi qín yě. róng zhāo guǒ yì yǐ tīng zhī zhī wèi lǐ, shā dí wèi guǒ, zhì guǒ wèi yì. yì zhī, lù yě."
二年春,郑公子归生受命于楚,伐宋。宋华元、乐吕御之。二月壬子,战于大棘,宋师败绩,囚华元,获乐吕,及甲车四百六十乘,俘二百五十人,馘百人。狂狡辂郑人,郑人入于井,倒戟而出之,获狂狡。君子曰:“失礼违命,宜其为禽也。戎昭果毅以听之之谓礼,杀敌为果,致果为毅。易之,戮也。”
jiāng zhàn, huá yuán shā yáng shí shì, qí yù yáng zhēn bù yǔ. jí zhàn, yuē:" chóu xī zhī yáng, zi wéi zhèng jīn rì zhī shì, wǒ wéi zhèng." yǔ rù zhèng shī, gù bài. jūn zǐ wèi:" yáng zhēn fēi rén yě, yǐ qí sī hàn, bài guó tiǎn mín. yú shì xíng shú dà yān. shī suǒ wèi' rén zhī wú liáng' zhě, qí yáng zhēn zhī wèi hū, cán mín yǐ chěng."
将战,华元杀羊食士,其御羊斟不与。及战,曰:“畴昔之羊,子为政;今日之事,我为政。”与入郑师,故败。君子谓:“羊斟非人也,以其私憾,败国殄民。于是刑孰大焉。《诗》所谓‘人之无良’者,其羊斟之谓乎,残民以逞。”
sòng rén yǐ bīng chē bǎi chéng wén mǎ bǎi sì yǐ shú huá yuán yú zhèng. bàn rù, huá yuán táo guī, lì yú mén wài, gào ér rù. jiàn shū zāng yuē:" zi zhī mǎ rán yě." duì yuē:" fēi mǎ yě, qí rén yě." jì hé ér lái bēn.
宋人以兵车百乘、文马百驷以赎华元于郑。半入,华元逃归,立于门外,告而入。见叔牂曰:“子之马然也。”对曰:“非马也,其人也。”既合而来奔。
sòng chéng, huá yuán wèi zhí, xún gōng. chéng zhě ōu yuē:" hàn qí mù, pó qí fù, qì jiǎ ér fù. yú sāi yú sāi, qì jiǎ fù lái." shǐ qí cān chéng wèi zhī yuē:" niú zé yǒu pí, xī sì shàng duō, qì jiǎ zé nà?" yì rén yuē:" cóng qí yǒu pí, dān qī ruò hé?" huá yuán yuē:" qù zhī, fū qí kǒu zhòng wǒ guǎ."
宋城,华元为植,巡功。城者讴曰:“睅其目,皤其腹,弃甲而复。于思于思,弃甲复来。”使其骖乘谓之曰:“牛则有皮,犀兕尚多,弃甲则那?”役人曰:“从其有皮,丹漆若何?”华元曰:“去之,夫其口众我寡。”
qín shī fá jìn, yǐ bào chóng yě, suì wéi jiāo.
秦师伐晋,以报崇也,遂围焦。
xià, jìn zhào dùn jiù jiāo, suì zì yīn dì, jí zhū hóu zhī shī qīn zhèng, yǐ bào dà jí zhī yì. chǔ dòu jiāo jiù zhèng, yuē:" néng yù zhū hóu ér è qí nán hū?" suì cì yú zhèng yǐ dài jìn shī. zhào dùn yuē:" bǐ zōng jìng yú chǔ, dài jiāng bì yǐ. gū yì qí jí." nǎi qù zhī.
夏,晋赵盾救焦,遂自阴地,及诸侯之师侵郑,以报大棘之役。楚鬥椒救郑,曰:“能欲诸侯而恶其难乎?”遂次于郑以待晋师。赵盾曰:“彼宗競于楚,殆将毙矣。姑益其疾。”乃去之。
jìn líng gōng bù jūn, hòu liǎn yǐ diāo qiáng, cóng tái shàng dàn rén ér guān qí pì wán yě. zǎi fū ér xióng fán bù shú, shā zhī, zhì zhū běn, shǐ fù rén zài yǐ guò cháo. yuè dùn shì jì jiàn qí shǒu, wèn qí gù ér huàn zhī. jiāng jiàn. shì jì yuē:" jiàn ér bù rù, zé mò zhī jì yě. huì qǐng xiān, bù rù zé zi jì zhī." sān jìn, jí liū ér hòu shì zhī. yuē:" wú zhī suǒ guò yǐ, jiāng gǎi zhī." qǐ shǒu ér duì yuē:" rén shéi wú guò? guò ér néng gǎi, shàn mò dà yān. shī yuē:' mí bù yǒu chū, xiān kè yǒu zhōng.' fū rú shì zé néng bǔ guò zhě xiān yǐ. jūn néng yǒu zhōng, zé shè jì zhī gù yě, qǐ wéi qún chén lài zhī. yòu yuē:' gǔn zhí yǒu quē, wéi zhòng shān fǔ bǔ zhī.' néng bǔ guò yě. jūn néng bǔ guò, gǔn bù fèi yǐ." yóu bù gǎi. xuān zi zhòu jiàn, gōng huàn zhī, shǐ chú ní zéi zhī. chén wǎng, qǐn mén pì yǐ, shèng fú jiāng cháo, shàng zǎo, zuò ér jiǎ mèi. ní tuì, tàn ér yán yuē:" bù wàng gōng jìng, mín zhī zhǔ yě. zéi mín zhī zhǔ, bù zhōng. qì jūn zhī mìng, bù xìn. yǒu yī yú cǐ, bù rú sǐ yě." chù huái ér sǐ.
晋灵公不君,厚敛以彫墙,从台上弹人而观其辟丸也。宰夫胹熊蹯不熟,杀之,寘诸畚,使妇人载以过朝。越盾、士季见其手,问其故而患之。将谏。士季曰:“谏而不入,则莫之继也。会请先,不入则子继之。”三进,及溜而后视之。曰:“吾知所过矣,将改之。”稽首而对曰:“人谁无过?过而能改,善莫大焉。《诗》曰:‘靡不有初,鲜克有终。’夫如是则能补过者鲜矣。君能有终,则社稷之固也,岂唯群臣赖之。又曰:‘衮职有阙,惟仲山甫补之。’能补过也。君能补过,衮不废矣。”犹不改。宣子骤谏,公患之,使鉏麑贼之。晨往,寝门辟矣,盛服将朝,尚早,坐而假寐。麑退,叹而言曰:“不忘恭敬,民之主也。贼民之主,不忠。弃君之命,不信。有一于此,不如死也。”触槐而死。
qiū jiǔ yuè, jìn hóu yǐn zhào dùn jiǔ, fú jiǎ jiāng gōng zhī. qí yòu tí mí míng zhī zhī, qū dēng yuē:" chén shì jūn yàn, guò sān jué, fēi lǐ yě." suì fú yǐ xià, gōng sǒu fū áo yān. míng bó ér shā zhī. dùn yuē:" qì rén yòng quǎn, suī měng hé wéi." dòu qiě chū, tí mí míng sǐ zhī.
秋九月,晋侯饮赵盾酒,伏甲将攻之。其右提弥明知之,趋登曰:“臣侍君宴,过三爵,非礼也。”遂扶以下,公嗾夫獒焉。明搏而杀之。盾曰:“弃人用犬,虽猛何为。”斗且出,提弥明死之。
chū, xuān zi tián yú shǒu shān, shě yú yì sāng, jiàn líng zhé è, wèn qí bìng. yuē:" bù shí sān rì yǐ." shí zhī, shě qí bàn. wèn zhī, yuē:" huàn sān nián yǐ, wèi zhī mǔ zhī cún fǒu, jīn jìn yān, qǐng yǐ yí zhī." shǐ jìn zhī, ér wèi zhī dān shí, yǔ ròu, zhì zhū tuó yǐ yǔ zhī. jì ér yǔ wèi gōng jiè, dào jǐ yǐ yù gōng tú, ér miǎn zhī. wèn hé gù. duì yuē:" yì sāng zhī è rén yě." wèn qí míng jū, bù gào ér tuì, suì zì wáng yě.
初,宣子田于首山,舍于翳桑,见灵辄饿,问其病。曰:“不食三日矣。”食之,舍其半。问之,曰:“宦三年矣,未知母之存否,今近焉,请以遗之。”使尽之,而为之箪食,与肉,寘诸橐以与之。既而与为公介,倒戟以御公徒,而免之。问何故。对曰:“翳桑之饿人也。”问其名居,不告而退,遂自亡也。
yǐ chǒu, zhào chuān gōng líng gōng yú táo yuán. xuān zi wèi chū shān ér fù. dà shǐ shū yuē:" zhào dùn shì qí jūn." yǐ shì yú cháo. xuān zǐ yuē:" bù rán." duì yuē:" zi wèi zhèng qīng, wáng bù yuè jìng, fǎn bù tǎo zéi, fēi zi ér shuí?" xuān zǐ yuē:" wū hū,' wǒ zhī huái yǐ, zì yí yī qī', qí wǒ zhī wèi yǐ!" kǒng zǐ yuē:" dǒng hú, gǔ zhī liáng shǐ yě, shū fǎ bù yǐn. zhào xuān zi, gǔ zhī liáng dài fū yě, wèi fǎ shòu è. xī yě, yuè jìng nǎi miǎn." xuān zi shǐ zhào chuān nì gōng zǐ hēi tún yú zhōu ér lì zhī. rén shēn, cháo yú wǔ gōng.
乙丑,赵穿攻灵公于桃园。宣子未出山而复。大史书曰:“赵盾弑其君。”以示于朝。宣子曰:“不然。”对曰:“子为正卿,亡不越竟,反不讨贼,非子而谁?”宣子曰:“乌呼,‘我之怀矣,自诒伊慼’,其我之谓矣!”孔子曰:“董狐,古之良史也,书法不隐。赵宣子,古之良大夫也,为法受恶。惜也,越竟乃免。”宣子使赵穿逆公子黑臀于周而立之。壬申,朝于武宫。
chū, lì jī zhī luàn, zǔ wú chù qún gōng zǐ. zì shì jìn wú gōng zú. jí chéng gōng jí wèi, nǎi huàn qīng zhī shì ér wèi zhī tián, yǐ wéi gōng zú, yòu huàn qí yú zi yì wèi yú zi, qí shù zǐ wèi gōng xíng. jìn yú shì yǒu gōng zú yú zi gōng xíng. zhào dùn qǐng yǐ kuò wèi gōng zú. yuē:" jūn jī shì zhī ài zǐ yě. wēi jūn jī shì, zé chén dí rén yě." gōng xǔ zhī.
初,丽姬之乱,诅无畜群公子。自是晋无公族。及成公即位,乃宦卿之適而为之田,以为公族,又宦其馀子亦为馀子,其庶子为公行。晋于是有公族、馀子、公行。赵盾请以括为公族。曰:“君姬氏之爱子也。微君姬氏,则臣狄人也。”公许之。
dōng, zhào dùn wèi máo chē zhī zú. shǐ píng jì yǐ qí gù zú wèi gōng zú dài fū.
冬,赵盾为旄车之族。使屏季以其故族为公族大夫。