jīng
【经】
èr shí yǒu yī nián chūn, wáng sān yuè, zàng cài píng gōng.
二十有一年春,王三月,葬蔡平公。
xià, jìn hóu shǐ shì yāng lái pìn.
夏,晋侯使士鞅来聘。
sòng huá hài xiàng níng huá dìng zì chén rù yú sòng nán lǐ yǐ pàn.
宋华亥、向宁、华定自陈入于宋南里以叛。
qiū qī yuè rén wǔ shuò, rì yǒu shí zhī.
秋七月壬午朔,日有食之。
bā yuè yǐ hài, shū zhé zú.
八月乙亥,叔辄卒。
dōng, cài hóu zhū chū bēn chǔ.
冬,蔡侯朱出奔楚。
gōng rú jìn, zhì hé nǎi fù.
公如晋,至河乃复。
chuán
【传】
èr shí yī nián chūn, tiān wáng jiāng zhù wú shè. líng zhōu jiū yuē:" wáng qí yǐ xīn jí sǐ hū? fū lè, tiān zǐ zhī zhí yě. fū yīn, lè zhī yú yě. ér zhōng, yīn zhī qì yě. tiān zǐ shěng fēng yǐ zuò yuè, qì yǐ zhōng zhī, yú yǐ xíng zhī, xiǎo zhě bù tiǎo, dà zhě bù huà, zé hé yú wù. wù hé zé jiā chéng. gù hé shēng rù yú ěr ér cáng yú xīn, xīn yì zé lè. tiǎo zé bù xián, huà zé bù róng, xīn shì yǐ gǎn. gǎn shí shēng jí. jīn zhōng huà yǐ, wáng xīn fú kān, qí néng jiǔ hū?"
二十一年春,天王将铸无射。泠州鸠曰:“王其以心疾死乎?夫乐,天子之职也。夫音,乐之舆也。而钟,音之器也。天子省风以作乐,器以钟之,舆以行之,小者不窕,大者不槬,则和于物。物和则嘉成。故和声入于耳而藏于心,心亿则乐。窕则不咸,槬则不容,心是以感。感实生疾。今钟槬矣,王心弗堪,其能久乎?”
sān yuè, zàng cài píng gōng. cài dà zi zhū shī wèi, wèi zài bēi. dài fū sòng zàng zhě guī, jiàn zhāo zi. zhāo zi wèn cài gù, yǐ gào. zhāo zi tàn yuē:" cài qí wáng hū! ruò bù wáng, shì jūn yě bì bù zhōng. shī yuē:' bù jiě yú wèi, mín zhī yōu jì.' jīn cài hóu shǐ jí wèi, ér shì bēi, shēn jiāng cóng zhī."
三月,葬蔡平公。蔡大子朱失位,位在卑。大夫送葬者归,见昭子。昭子问蔡故,以告。昭子叹曰:“蔡其亡乎!若不亡,是君也必不终。《诗》曰:‘不解于位,民之攸塈。’今蔡侯始即位,而適卑,身将从之。”
xià, jìn shì yāng lái pìn, shū sūn wéi zhèng. jì sūn yù è zhū jìn, shǐ yǒu sī yǐ qí bào guó guī fèi zhī lǐ wèi shì yāng. shì yāng nù yuē:" bào guó zhī wèi xià, qí guó xiǎo, ér shǐ yāng cóng qí láo lǐ, shì bēi bì yì yě. jiāng fù zhū guǎ jūn." lǔ rén kǒng, jiā sì láo yān, wèi shí yī láo.
夏,晋士鞅来聘,叔孙为政。季孙欲恶诸晋,使有司以齐鲍国归费之礼为士鞅。士鞅怒曰:“鲍国之位下,其国小,而使鞅从其牢礼,是卑敝邑也。将复诸寡君。”鲁人恐,加四牢焉,为十一牢。
sòng huá fèi suì shēng huá chū huá duō liáo huá dēng. chū wèi shǎo sī mǎ, duō liáo wèi yù shì, yǔ chū xiāng è, nǎi zèn zhū gōng yuē:" chū jiāng nà wáng rén." jí yán zhī. gōng yuē:" sī mǎ yǐ wú gù, wáng qí liáng zi. sǐ wáng yǒu mìng, wú bù kě yǐ zài wáng zhī." duì yuē:" jūn ruò ài sī mǎ, zé rú wáng. sǐ rú kě táo, hé yuǎn zhī yǒu?" gōng jù, shǐ shì rén zhào sī mǎ zhī shì rén yí liáo, yǐn zhī jiǔ ér shǐ gào sī mǎ. sī mǎ tàn yuē:" bì duō liáo yě. wú yǒu chán zi ér fú néng shā, wú yòu bù sǐ, yì jūn yǒu mìng, kě ruò hé?" nǎi yǔ gōng móu zhú huá chā tú, jiāng shǐ tián mèng zhū ér qiǎn zhī. gōng yǐn zhī jiǔ, hòu chóu zhī, cì jí cóng zhě. sī mǎ yì rú zhī. zhāng gài yóu zhī, yuē:" bì yǒu gù." shǐ zi pí chéng yí liáo yǐ jiàn ér xùn zhī. yí liáo jǐn yǐ gào. zhāng gài yù shā duō liáo. zi pí yuē:" sī mǎ lǎo yǐ, dēng zhī wèi shén, wú yòu zhòng zhī, bù rú wáng yě." wǔ yuè bǐng shēn, zi pí jiāng jiàn sī mǎ ér xíng, zé yù duō liáo yù sī mǎ ér cháo. zhāng gài bù shèng qí nù, suì yǔ zi pí jiù rèn zhèng piān shā duō liáo, jié sī mǎ yǐ pàn, ér zhào wáng rén. rén yín, huá xiàng rù. lè dà xīn fēng qiān huá chā tú yù zhū héng. huá shì jū lú mén, yǐ nán lǐ pàn. liù yuè gēng wǔ, sòng chéng jiù yōng jí sāng lín zhī mén ér shǒu zhī.
宋华费遂生华貙、华多僚、华登。貙为少司马,多僚为御士,与貙相恶,乃谮诸公曰:“貙将纳亡人。”亟言之。公曰:“司马以吾故,亡其良子。死亡有命,吾不可以再亡之。”对曰:“君若爱司马,则如亡。死如可逃,何远之有?”公惧,使侍人召司马之侍人宜僚,饮之酒而使告司马。司马叹曰:“必多僚也。吾有谗子而弗能杀,吾又不死,抑君有命,可若何?”乃与公谋逐华[插图],将使田孟诸而遣之。公饮之酒,厚酬之,赐及从者。司马亦如之。张匄尤之,曰:“必有故。”使子皮承宜僚以剑而讯之。宜僚尽以告。张匄欲杀多僚。子皮曰:“司马老矣,登之谓甚,吾又重之,不如亡也。”五月丙申,子皮将见司马而行,则遇多僚御司马而朝。张匄不胜其怒,遂与子皮、臼任、郑翩杀多僚,劫司马以叛,而召亡人。壬寅,华、向入。乐大心、豐愆、华[插图]御诸横。华氏居卢门,以南里叛。六月庚午,宋城旧鄘及桑林之门而守之。
qiū qī yuè rén wǔ shuò, rì yǒu shí zhī. gōng wèn yú zǐ shèn yuē:" shì hé wù yě, huò fú hé wéi?" duì yuē:" èr zhì èr fēn, rì yǒu shí zhī, bù wéi zāi. rì yuè zhī xíng yě, fēn, tóng dào yě zhì, xiāng guò yě. qí tā yuè zé wèi zāi. yáng bù kè yě, gù cháng wèi shuǐ." yú shì shū zhé kū rì shí. zhāo zǐ yuē:" zi shū jiāng sǐ, fēi suǒ kū yě." bā yuè, shū zhé zú.
秋七月壬午朔,日有食之。公问于梓慎曰:“是何物也,祸福何为?”对曰:“二至、二分,日有食之,不为灾。日月之行也,分,同道也;至,相过也。其他月则为灾。阳不克也,故常为水。”于是叔辄哭日食。昭子曰:“子叔将死,非所哭也。”八月,叔辄卒。
dōng shí yuè, huá dēng yǐ wú shī jiù huá shì. qí wū zhī míng shù sòng. chú rén pú yuē:" jūn zhì yǒu zhī, xiān rén yǒu duó rén zhī xīn, hòu rén yǒu dài qí shuāi. hé jí qí láo qiě wèi dìng yě, fá zhū. ruò rù ér gù, zé huá shì zhòng yǐ, huǐ wú jí yě." cóng zhī. bǐng yín, qí shī sòng shī bài wú shī yú hóng kǒu, huò qí èr shuài gōng zǐ kǔ qín yǎn zhōu yuán. huá dēng shuài qí yú yǐ bài sòng shī. gōng yù chū, chú rén pú yuē:" wú xiǎo rén, kě jí sǐ ér bù néng sòng wáng jūn, qǐng dài zhī." nǎi xùn yuē:" yáng huī zhě, gōng tú yě." zhòng cóng zhī. gōng zì yáng mén jiàn zhī, xià ér xún zhī yuē:" guó wáng jūn sǐ, èr sān zi zhī chǐ yě, qǐ zhuān gū zhī zuì yě?" qí wū zhī míng yuē:" yòng shǎo, mò rú qí zhì sǐ. qí zhì sǐ, mò rú qù bèi. bǐ duō bīng yǐ, qǐng jiē yòng jiàn." cóng zhī. huá shì běi, fù jí zhī. chú rén pú yǐ shang guǒ shǒu ér hé yǐ zǒu, yuē:" dé huá dēng yǐ!" suì bài huá shì yú xīn lǐ. dí lóu xīn jū yú xīn lǐ, jì zhàn, shuō jiǎ yú gōng ér guī. huá tǒu jū yú gōng lǐ, yì rú zhī.
冬十月,华登以吴师救华氏。齐乌枝鸣戍宋。厨人濮曰:“《军志》有之,先人有夺人之心,后人有待其衰。盍及其劳且未定也,伐诸。若入而固,则华氏众矣,悔无及也。”从之。丙寅,齐师、宋师败吴师于鸿口,获其二帅公子苦雂、偃州员。华登帅其馀以败宋师。公欲出,厨人濮曰:“吾小人,可藉死而不能送亡君,请待之。”乃徇曰:“扬徽者,公徒也。”众从之。公自扬门见之,下而巡之曰:“国亡君死,二三子之耻也,岂专孤之罪也?”齐乌枝鸣曰:“用少,莫如齐致死。齐致死,莫如去备。彼多兵矣,请皆用剑。”从之。华氏北,复即之。厨人濮以裳裹首而荷以走,曰:“得华登矣!”遂败华氏于新里。翟偻新居于新里,既战,说甲于公而归。华妵居于公里,亦如之。
shí yī yuè guǐ wèi, gōng zǐ chéng yǐ jìn shī zhì. cáo hàn hú huì jìn xún wú qí yuàn hé jì wèi gōng zǐ cháo jiù sòng. bǐng xū, yǔ huá shì zhàn yú zhě qiū. zhèng piān yuàn wèi guàn, qí yù yuàn wèi é. zi lù yù gōng zǐ chéng, zhuāng jǐn wèi yòu. gàn chōu yù lǚ fēng rén huá bào, zhāng gài wèi yòu. xiāng yù, chéng hái. huá bào yuē:" chéng yě!" chéng nù ér fǎn zhī. jiāng zhù, bào zé guān yǐ. yuē:" píng gōng zhī líng shàng fǔ xiāng yú." bào shè chū qí jiān. jiāng zhù, zé yòu guān yǐ. yuē:" bù xiá, bǐ." chōu shǐ. chéng shè zhī, yì. zhāng gài chōu shū ér xià, shè zhī, zhé gǔ. fú fú ér jī zhī, zhé zhěn. yòu shè zhī, sǐ. gàn chōu qǐng yī shǐ. chéng yuē:" yú yán nǚ yú jūn." duì yuē:" bù sǐ wǔ chéng, jūn zhī dà xíng yě. gàn xíng ér cóng zǐ, jūn yān yòng zhī? zi sù zhū." nǎi shè zhī, yì. dà bài huá shì, wéi zhū nán lǐ. huá hài bó yīng ér hū, jiàn huá chā tú yuē:" wú wèi luán shì yǐ." chā tú yuē:" zi wú wǒ wàng, bù xìng ér hòu wáng." shǐ huá dēng rú chǔ qǐ shī. huá chā tú yǐ chē shí wǔ chéng, tú qī shí rén, fàn shī ér chū. shí yú suī shàng, kū ér sòng zhī, nǎi fù rù. chǔ wěi yuè shuài shī jiāng nì huá shì. dà zǎi fàn jiàn yuē:" zhū hóu wéi sòng shì qí jūn, jīn yòu zhēng guó, shì jūn ér chén shì zhù, wú nǎi bù kě hū?" wáng yuē:" ér gào wǒ yě hòu, jì xǔ zhī yǐ."
十一月癸未,公子城以晋师至。曹翰胡会晋荀吴、齐苑何忌、卫公子朝救宋。丙戌,与华氏战于赭丘。郑翩愿为鹳,其御愿为鹅。子禄御公子城,庄堇为右。干犫御吕封人华豹,张匄为右。相遇,城还。华豹曰:“城也!”城怒而反之。将注,豹则关矣。曰:“平公之灵尚辅相余。”豹射出其间。将注,则又关矣。曰:“不狎,鄙。”抽矢。城射之,殪。张匄抽殳而下,射之,折股。扶伏而击之,折轸。又射之,死。干犫请一矢。城曰:“余言女于君。”对曰:“不死伍乘,军之大刑也。干刑而从子,君焉用之?子速诸。”乃射之,殪。大败华氏,围诸南里。华亥搏膺而呼,见华[插图]曰:“吾为栾氏矣。” [插图]曰:“子无我迋,不幸而后亡。”使华登如楚乞师。华[插图]以车十五乘,徒七十人,犯师而出。食于睢上,哭而送之,乃复入。楚薳越帅师将逆华氏。大宰犯谏曰:“诸侯唯宋事其君,今又争国,释君而臣是助,无乃不可乎?”王曰:“而告我也后,既许之矣。”
cài hóu zhū chū bēn chǔ. fèi wú jí qǔ huò yú dōng guó, ér wèi cài rén yuē:" zhū bù yòng mìng yú chǔ, jūn wáng jiāng lì dōng guó. ruò bù xiān cóng wáng yù, chǔ bì wéi cài." cài rén jù, chū zhū ér lì dōng guó. zhū sù yú chǔ, chǔ zǐ jiāng tǎo cài. wú jí yuē:" píng hóu yǔ chǔ yǒu méng, gù fēng. qí zi yǒu èr xīn, gù fèi zhī. líng wáng shā yǐn dà zi, qí zi yǔ jūn tóng è, dé jūn bì shén. yòu shǐ lì zhī, bù yì kě hū? qiě fèi zhì zài jūn, cài wú tā yǐ."
蔡侯朱出奔楚。费无极取货于东国,而谓蔡人曰:“朱不用命于楚,君王将立东国。若不先从王欲,楚必围蔡。”蔡人惧,出朱而立东国。朱愬于楚,楚子将讨蔡。无极曰:“平侯与楚有盟,故封。其子有二心,故废之。灵王杀隐大子,其子与君同恶,德君必甚。又使立之,不亦可乎?且废寘在君,蔡无他矣。”
gōng rú jìn, jí hé. gǔ pàn jìn. jìn jiāng fá xiān yú, gù cí gōng.
公如晋,及河。鼓叛晋。晋将伐鲜虞,故辞公。