jīng
【经】
liù nián chūn, wáng zhēng yuè, qǐ bó yì gū zú.
六年春,王正月,杞伯益姑卒。
zàng qín jǐng gōng.
葬秦景公。
xià, jì sūn sù rú jìn.
夏,季孙宿如晋。
zàng qǐ wén gōng.
葬杞文公。
sòng huá hé bǐ chū bēn wèi.
宋华合比出奔卫。
qiū jiǔ yuè, dà yú.
秋九月,大雩。
chǔ wěi bà shuài shī fá wú.
楚薳罢帅师伐吴。
dōng, shū gōng rú chǔ.
冬,叔弓如楚。
qí hóu fá běi yàn.
齐侯伐北燕。
chuán
【传】
liù nián chūn, wáng zhēng yuè, qǐ wén gōng zú, diào rú tóng méng, lǐ yě. dài fū rú qín, zàng jǐng gōng, lǐ yě.
六年春,王正月,杞文公卒,吊如同盟,礼也。大夫如秦,葬景公,礼也。
sān yuè, zhèng rén zhù xíng shū. shū xiàng shǐ yí zǐ chǎn shū yuē:" shǐ wú yǒu yú yú zi, jīn zé yǐ yǐ. xī xiān wáng yì shì yǐ zhì, bù wéi xíng pì, jù mín zhī yǒu zhēng xīn yě. yóu bù kě jìn yù, shì gù xián zhī yǐ yì, jiū zhī yǐ zhèng, xíng zhī yǐ lǐ, shǒu zhī yǐ xìn, fèng zhī yǐ rén, zhì wèi lù wèi yǐ quàn qí cóng, yán duàn xíng fá yǐ wēi qí yín. jù qí wèi yě, gù huì zhī yǐ zhōng, sǒng zhī yǐ xíng, jiào zhī yǐ wù, shǐ zhī yǐ hé, lín zhī yǐ jìng, lì zhī yǐ qiáng, duàn zhī yǐ gāng. yóu qiú shèng zhé zhī shàng, míng chá zhī guān, zhōng xìn zhī zhǎng, cí huì zhī shī, mín yú shì hū kě rèn shǐ yě, ér bù shēng huò luàn. mín zhī yǒu pì, zé bù jì yú shàng, bìng yǒu zhēng xīn, yǐ zhēng yú shū, ér jiǎo xìng yǐ chéng zhī, fú kě wèi yǐ. xià yǒu luàn zhèng ér zuò yǔ xíng, shāng yǒu luàn zhèng ér zuò tāng xíng, zhōu yǒu luàn zhèng ér zuò jiǔ xíng, sān pì zhī xìng, jiē shū shì yě. jīn wú zi xiāng zhèng guó, zuò fēng xù, lì bàng zhèng, zhì cān pì, zhù xíng shū, jiāng yǐ jìng mín, bù yì nán hū? shī yuē:' yí shì xíng wén wáng zhī dé, rì jìng sì fāng.' yòu yuē:' yí xíng wén wáng, wàn bāng zuò fú.' rú shì, hé pì zhī yǒu? mín zhī zhēng duān yǐ, jiāng qì lǐ ér zhēng yú shū. zhuī dāo zhī mò, jiāng jǐn zhēng zhī. luàn yù zī fēng, huì lù bìng xíng, zhōng zi zhī shì, zhèng qí bài hū! xī wén zhī, guó jiāng wáng, bì duō zhì, qí cǐ zhī wèi hū!" fù shū yuē:" ruò wú zi zhī yán. qiáo bù cái, bù néng jí zǐ sūn, wú yǐ jiù shì yě. jì bù chéng mìng, gǎn wàng dà huì?"
三月,郑人铸刑书。叔向使诒子产书曰:“始吾有虞于子,今则已矣。昔先王议事以制,不为刑辟,惧民之有争心也。犹不可禁御,是故闲之以义,纠之以政,行之以礼,守之以信,奉之以仁,制为禄位以劝其从,严断刑罚以威其淫。惧其未也,故诲之以忠,耸之以行,教之以务,使之以和,临之以敬,涖之以强,断之以刚。犹求圣哲之上,明察之官,忠信之长,慈惠之师,民于是乎可任使也,而不生祸乱。民知有辟,则不忌于上,并有争心,以征于书,而徼幸以成之,弗可为矣。夏有乱政而作《禹刑》,商有乱政而作《汤刑》,周有乱政而作《九刑》,三辟之兴,皆叔世也。今吾子相郑国,作封洫,立谤政,制参辟,铸刑书,将以靖民,不亦难乎?《诗》曰:‘仪式刑文王之德,日靖四方。’又曰:‘仪刑文王,万邦作孚。’如是,何辟之有?民知争端矣,将弃礼而征于书。锥刀之末,将尽争之。乱狱滋丰,贿赂并行,终子之世,郑其败乎!肸闻之,国将亡,必多制,其此之谓乎!”复书曰:“若吾子之言。侨不才,不能及子孙,吾以救世也。既不承命,敢忘大惠?”
shì wén bó yuē:" huǒ jiàn, zhèng qí huǒ hū. huǒ wèi chū ér zuò huǒ yǐ zhù xíng qì, cáng zhēng pì yān. huǒ rú xiàng zhī, bù huǒ hé wéi?"
士文伯曰:“火见,郑其火乎。火未出而作火以铸刑器,藏争辟焉。火如象之,不火何为?”
xià, jì sūn sù rú jìn, bài jǔ tián yě. jìn hóu xiǎng zhī, yǒu jiā biān. wǔ zi tuì, shǐ xíng rén gào yuē:" xiǎo guó zhī shì dà guó yě, gǒu miǎn yú tǎo, bù gǎn qiú kuàng. dé kuàng bù guò sān xiàn. jīn dòu yǒu jiā, xià chén fú kān, wú nǎi lì yě." hán xuān zǐ yuē:" guǎ jūn yǐ wéi huān yě." duì yuē:" guǎ jūn yóu wèi gǎn, kuàng xià chén, jūn zhī lì yě, gǎn wén jiā kuàng?" gù qǐng chè jiā ér hòu zú shì. jìn rén yǐ wéi zhī lǐ, zhòng qí hǎo huò.
夏,季孙宿如晋,拜莒田也。晋侯享之,有加笾。武子退,使行人告曰:“小国之事大国也,苟免于讨,不敢求贶。得贶不过三献。今豆有加,下臣弗堪,无乃戾也。”韩宣子曰:“寡君以为驩也。”对曰:“寡君犹未敢,况下臣,君之隶也,敢闻加贶?”固请彻加而后卒事。晋人以为知礼,重其好货。
sòng sì rén liǔ yǒu chǒng, dà zi zuǒ è zhī. huá hé bǐ yuē:" wǒ shā zhī." liǔ wén zhī, nǎi kǎn yòng shēng mái shū, ér gào gōng yuē:" hé bǐ jiāng nà wáng rén zhī zú, jì méng yú běi guō yǐ." gōng shǐ shì zhī, yǒu yān, suì zhú huá hé bǐ. hé bǐ bēn wèi. yú shì huá hài yù dài yòu shī, nǎi yǔ sì rén liǔ bǐ, cóng wèi zhī zhēng yuē:" wén zhī jiǔ yǐ." gōng shǐ dài zhī. jiàn yú zuǒ shī, zuǒ shī yuē:" nǚ fū yě, bì wáng! nǚ sàng ér zōng shì, yú rén hé yǒu? rén yì yú nǚ hé yǒu? shī yuē:' zōng zi wéi chéng, wú bǐ chéng huài, wú dú sī wèi.' nǚ qí wèi zāi!"
宋寺人柳有宠,大子佐恶之。华合比曰:“我杀之。”柳闻之,乃坎用牲埋书,而告公曰:“合比将纳亡人之族,既盟于北郭矣。”公使视之,有焉,遂逐华合比。合比奔卫。于是华亥欲代右师,乃与寺人柳比,从为之征曰:“闻之久矣。”公使代之。见于左师,左师曰:“女夫也,必亡!女丧而宗室,于人何有?人亦于女何有?《诗》曰:‘宗子维城,毋俾城坏,毋独斯畏。’女其畏哉!”
liù yuè bǐng xū, zhèng zāi.
六月丙戌,郑灾。
chǔ gōng zǐ qì jí rú jìn, bào hán zi yě. guò zhèng, zhèng hǎn hǔ gōng sūn qiáo yóu jí cóng zhèng bó yǐ láo zhū zhā. cí bù gǎn jiàn. gù qǐng jiàn zhī, jiàn, rú jiàn wáng, yǐ qí chéng mǎ bā pǐ sī miàn. jiàn zi pí rú shàng qīng, yǐ mǎ liù pǐ. jiàn zǐ chǎn, yǐ mǎ sì pǐ. jiàn zi dà shū, yǐ mǎ èr pǐ. jìn chú mù cǎi qiáo, bù rù tián, bù qiáo shù, bù cǎi yì, bù chōu wū, bù qiáng gài. shì yuē:" yǒu fàn mìng zhě, jūn zǐ fèi, xiǎo rén jiàng." shě bù wéi bào, zhǔ bù hùn bīn. wǎng lái rú shì. zhèng sān qīng jiē zhī qí jiāng wèi wáng yě.
楚公子弃疾如晋,报韩子也。过郑,郑罕虎、公孙侨、游吉从郑伯以劳诸柤。辞不敢见。固请见之,见,如见王,以其乘马八匹私面。见子皮如上卿,以马六匹。见子产,以马四匹。见子大叔,以马二匹。禁刍牧采樵,不入田,不樵树,不采蓺,不抽屋,不强匄。誓曰:“有犯命者,君子废,小人降。”舍不为暴,主不慁宾。往来如是。郑三卿皆知其将为王也。
hán xuān zi zhī shì chǔ yě, chǔ rén fú nì. gōng zǐ qì jí jí jìn jìng, jìn hóu jiāng yì fú nì. shū xiàng yuē:" chǔ pì wǒ zhōng, ruò hé xiào pì? shī yuē:' ěr zhī jiào yǐ, mín xū xiào yǐ.' cóng wǒ ér yǐ, yān yòng xiào rén zhī pì? shū yuē:' shèng zuò zé.' wú níng yǐ shàn rén wéi zé, ér zé rén zhī pì hū? pǐ fū wéi shàn, mín yóu zé zhī, kuàng guó jūn hū?" jìn hóu shuō, nǎi nì zhī.
韩宣子之適楚也,楚人弗逆。公子弃疾及晋竟,晋侯将亦弗逆。叔向曰:“楚辟我衷,若何效辟?《诗》曰:‘尔之教矣,民胥效矣。’从我而已,焉用效人之辟?《书》曰:‘圣作则。’无宁以善人为则,而则人之辟乎?匹夫为善,民犹则之,况国君乎?”晋侯说,乃逆之。
qiū jiǔ yuè, dà yú, hàn yě.
秋九月,大雩,旱也。
xú yí chǔ pìn yú chǔ. chǔ zi zhí zhī, táo guī. jù qí pàn yě, shǐ wěi xiè fá xú. wú rén jiù zhī. lìng yǐn zi dàng shuài shī fá wú, shī yú yù zhāng, ér cì yú gān xī. wú rén bài qí shī yú fáng zhōng, huò gōng jiù yǐn qì jí. zi dàng guī zuì yú wěi xiè ér shā zhī.
徐仪楚聘于楚。楚子执之,逃归。惧其叛也,使薳洩伐徐。吴人救之。令尹子荡帅师伐吴,师于豫章,而次于乾谿。吴人败其师于房钟,获宫厩尹弃疾。子荡归罪于薳洩而杀之。
dōng, shū gōng rú chǔ pìn, qiě diào bài yě.
冬,叔弓如楚聘,且吊败也。
shí yī yuè, qí hóu rú jìn, qǐng fá běi yàn yě. shì gài xiàng shì yāng, nì zhū hé, lǐ yě. jìn hóu xǔ zhī. shí èr yuè, qí hóu suì fá běi yàn, jiāng nà jiǎn gōng. yàn zǐ yuē:" bù rù. yàn yǒu jūn yǐ, mín bù èr. wú jūn huì, zuǒ yòu chǎn yú, zuò dà shì bù yǐ xìn, wèi cháng kě yě."
十一月,齐侯如晋,请伐北燕也。士匄相士鞅,逆诸河,礼也。晋侯许之。十二月,齐侯遂伐北燕,将纳简公。晏子曰:“不入。燕有君矣,民不贰。吾君贿,左右谄谀,作大事不以信,未尝可也。”