jīng
【经】
qī nián chūn, wáng zhēng yuè, jì qí píng.
七年春,王正月,暨齐平。
sān yuè, gōng rú chǔ.
三月,公如楚。
shū sūn chuò rú qí lì méng.
叔孙婼如齐涖盟。
xià sì yuè jiǎ chén shuò, rì yǒu shí zhī.
夏四月甲辰朔,日有食之。
qiū bā yuè wù chén, wèi hóu è zú.
秋八月戊辰,卫侯恶卒。
jiǔ yuè, gōng zhì zì chǔ.
九月,公至自楚。
dōng shí yǒu yī yuè guǐ wèi, jì sūn sù zú.
冬十有一月癸未,季孙宿卒。
shí yǒu èr yuè guǐ hài, zàng wèi xiāng gōng.
十有二月癸亥,葬卫襄公。
chuán
【传】
qī nián chūn, wáng zhēng yuè, jì qí píng, qí qiú zhī yě. guǐ sì, qí hóu cì yú guó. yàn rén xíng chéng yuē:" bì yì zhī zuì, gǎn bù tīng mìng? xiān jūn zhī bì qì, qǐng yǐ xiè zuì." gōng sūn xī yuē:" shòu fú ér tuì, qí xìn ér dòng, kě yě." èr yuè wù wǔ, méng yú rú shàng. yàn rén guī yàn jī, lù yǐ yáo wèng yù dú jiǎ ěr, bù kè ér hái.
七年春,王正月,暨齐平,齐求之也。癸巳,齐侯次于虢。燕人行成曰:“敝邑知罪,敢不听命?先君之敝器,请以谢罪。”公孙晳曰:“受服而退,俟衅而动,可也。”二月戊午,盟于濡上。燕人归燕姬,赂以瑶瓮、玉椟、斝耳,不克而还。
chǔ zi zhī wèi lìng yǐn yě, wèi wáng jīng yǐ tián. yù yǐn wú yǔ duàn zhī yuē:" yī guó liǎng jūn, qí shuí kān zhī?" jí jí wèi, wèi zhāng tái zhī gōng, nà wáng rén yǐ shí zhī. wú yǔ zhī hūn rù yān. wú yǔ zhí zhī, yǒu sī fú yǔ, yuē:" zhí rén yú wáng gōng, qí zuì dà yǐ." zhí ér yè zhū wáng. wáng jiāng yǐn jiǔ, wú yǔ cí yuē:" tiān zǐ jīng lüè, zhū hóu zhèng fēng, gǔ zhī zhì yě. fēng lüè zhī nèi, hé fēi jūn tǔ. shí tǔ zhī máo, shuí fēi jūn chén. gù shī yuē:' pǔ tiān zhī xià, mò fēi wáng tǔ. shuài tǔ zhī bīn, mò fēi wáng chén.' tiān yǒu shí rì, rén yǒu shí děng, xià suǒ yǐ shì shàng, shàng suǒ yǐ gòng shén yě. gù wáng chén gōng, gōng chén dài fū, dài fū chén shì, shì chén zào, zào chén yú, yú chén lì, lì chén liáo, liáo chén pú, pū chén tái, mǎ yǒu yǔ, niú yǒu mù, yǐ dài bǎi shì. jīn yǒu sī yuē, nǚ hú zhí rén yú wáng gōng, jiāng yān zhí zhī? zhōu wén wáng zhī fǎ yuē, yǒu wáng huāng yuè, suǒ yǐ dé tiān xià yě. wú xiān jūn wén wáng, zuò pū qū zhī fǎ, yuē dào suǒ yǐn qì, yǔ dào tóng zuì, suǒ yǐ fēng rǔ yě. ruò cóng yǒu sī, shì wú suǒ zhí táo chén yě. táo ér shě zhī, shì wú péi tái yě. wáng shì wú nǎi quē hū? xī wǔ wáng shù zhòu zhī zuì, yǐ gào zhū hóu yuē, zhòu wèi tiān xià bū táo zhǔ, cuì yuān sǒu, gù fū zhì sǐ yān. jūn wáng shǐ qiú zhū hóu ér zé zhòu, wú nǎi bù kě hū? ruò yǐ èr wén zhī fǎ qǔ zhī, dào yǒu suǒ zài yǐ." wáng yuē:" qǔ ér chén yǐ wǎng, dào yǒu chǒng, wèi kě de yě." suì shè zhī.
楚子之为令尹也,为王旌以田。芋尹无宇断之曰:“一国两君,其谁堪之?”及即位,为章台之宫,纳亡人以实之。无宇之阍入焉。无宇执之,有司弗与,曰:“执人于王宫,其罪大矣。”执而谒诸王。王将饮酒,无宇辞曰:“天子经略,诸侯正封,古之制也。封略之内,何非君土。食土之毛,谁非君臣。故《诗》曰:‘普天之下,莫非王土。率土之滨,莫非王臣。’天有十日,人有十等,下所以事上,上所以共神也。故王臣公,公臣大夫,大夫臣士,士臣皂,皂臣舆,舆臣隶,隶臣僚,僚臣仆,仆臣台,马有圉,牛有牧,以待百事。今有司曰,女胡执人于王宫,将焉执之?周文王之法曰,有亡荒阅,所以得天下也。吾先君文王,作《仆区》之法,曰盗所隐器,与盗同罪,所以封汝也。若从有司,是无所执逃臣也。逃而舍之,是无陪台也。王事无乃阙乎?昔武王数纣之罪,以告诸侯曰,纣为天下逋逃主,萃渊薮,故夫致死焉。君王始求诸侯而则纣,无乃不可乎?若以二文之法取之,盗有所在矣。”王曰:“取而臣以往,盗有宠,未可得也。”遂赦之。
chǔ zi chéng zhāng huá zhī tái, yuàn yǔ zhū hóu luò zhī. dà zǎi wěi qǐ jiàng yuē:" chén néng dé lǔ hóu." wěi qǐ jiàng lái zhào gōng, cí yuē:" xī xiān jūn chéng gōng, mìng wǒ xiān dài fū yīng qí yuē:' wú bù wàng xiān jūn zhī hǎo, jiāng shǐ héng fù zhào lín chǔ guó, zhèn fǔ qí shè jì, yǐ jí níng ěr mín.' yīng qí shòu mìng yú shǔ, fèng chéng yǐ lái, fú gǎn shī yǔn, ér zhì zhū zōng tiāo, yuē, wǒ xiān jūn gòng wáng, yǐn lǐng běi wàng, rì yuè yǐ jì. chuán xù xiāng shòu, yú jīn sì wáng yǐ. jiā huì wèi zhì, wéi xiāng gōng zhī rǔ lín wǒ sàng. gū yǔ qí èr sān chén, dào xīn shī tú, shè jì zhī bù huáng, kuàng néng huái sī jūn dé! jīn jūn ruò bù yù zhǐ, rǔ jiàn guǎ jūn, chǒng líng chǔ guó, yǐ xìn shǔ zhī yì, zhì jūn zhī jiā huì, shì guǎ jūn jì shòu kuàng yǐ, hé shǔ zhī gǎn wàng! qí xiān jūn guǐ shén, shí jiā lài zhī, qǐ wéi guǎ jūn. jūn ruò bù lái, shǐ chén qǐng wèn xíng qī, guǎ jūn jiāng chéng zhì bì ér jiàn yú shǔ, yǐ qǐng xiān jūn zhī kuàng."
楚子成章华之台,愿与诸侯落之。大宰薳启彊曰:“臣能得鲁侯。”薳启彊来召公,辞曰:“昔先君成公,命我先大夫婴齐曰:‘吾不忘先君之好,将使衡父照临楚国,镇抚其社稷,以辑宁尔民。’婴齐受命于蜀,奉承以来,弗敢失陨,而致诸宗祧,曰,我先君共王,引领北望,日月以冀。传序相授,于今四王矣。嘉惠未至,唯襄公之辱临我丧。孤与其二三臣,悼心失图,社稷之不皇,况能怀思君德!今君若步玉趾,辱见寡君,宠灵楚国,以信蜀之役,致君之嘉惠,是寡君既受贶矣,何蜀之敢望!其先君鬼神,实嘉赖之,岂唯寡君。君若不来,使臣请问行期,寡君将承质币而见于蜀,以请先君之贶。”
gōng jiāng wǎng, mèng xiāng gōng zǔ. zǐ shèn yuē:" jūn bù guǒ xíng. xiāng gōng zhī shì chǔ yě, mèng zhōu gōng zǔ ér xíng. jīn xiāng gōng shí zǔ, jūn qí bù xíng." zi fú huì bó yuē:" xíng. xiān jūn wèi cháng shì chǔ, gù zhōu gōng zǔ yǐ dào zhī. xiāng gōng shì chǔ yǐ, ér zǔ yǐ dào jūn, bù xíng, hé zhī?"
公将往,梦襄公祖。梓慎曰:“君不果行。襄公之適楚也,梦周公祖而行。今襄公实祖,君其不行。”子服惠伯曰:“行。先君未尝適楚,故周公祖以道之。襄公適楚矣,而祖以道君,不行,何之?”
sān yuè, gōng rú chǔ, zhèng bó láo yú shī zhī liáng. mèng xī zi wèi jiè, bù néng xiāng yí. jí chǔ, bù néng dá jiāo láo.
三月,公如楚,郑伯劳于师之梁。孟僖子为介,不能相仪。及楚,不能答郊劳。
xià sì yuè jiǎ chén shuò, rì yǒu shí zhī. jìn hóu wèn yú shì wén bó yuē:" shuí jiāng dāng rì shí?" duì yuē:" lǔ wèi è zhī, wèi dà lǔ xiǎo." gōng yuē:" hé gù?" duì yuē:" qù wèi dì, rú lǔ dì. yú shì yǒu zāi, lǔ shí shòu zhī. qí dà jiù, qí wèi jūn hū, lǔ jiāng shàng qīng." gōng yuē:" shī suǒ wèi' bǐ rì ér shí, yú hé bù zāng' zhě, hé yě?" duì yuē:" bù shàn zhèng zhī wèi yě. guó wú zhèng, bù yòng shàn, zé zì qǔ zhé yú rì yuè zhī zāi. gù zhèng bù kě bù shèn yě. wù sān ér yǐ, yī yuē zé rén, èr yuē yīn mín, sān yuē cóng shí."
夏四月甲辰朔,日有食之。晋侯问于士文伯曰:“谁将当日食?”对曰:“鲁、卫恶之,卫大鲁小。”公曰:“何故?”对曰:“去卫地,如鲁地。于是有灾,鲁实受之。其大咎,其卫君乎,鲁将上卿。”公曰:“《诗》所谓‘彼日而食,于何不臧’者,何也?”对曰:“不善政之谓也。国无政,不用善,则自取谪于日月之灾。故政不可不慎也。务三而已,一曰择人,二曰因民,三曰从时。”
jìn rén lái zhì qǐ tián, jì sūn jiāng yǐ chéng yǔ zhī. xiè xī wèi mèng sūn shǒu, bù kě. yuē:" rén yǒu yán yuē, suī yǒu qiè píng zhī zhì, shǒu bù jiǎ qì, lǐ yě. fū zǐ cóng jūn, ér shǒu chén sàng yì, suī wú zi yì yǒu cāi yān." jì sūn yuē:" jūn zhī zài chǔ, yú jìn zuì yě. yòu bù tīng jìn, lǔ zuì zhòng yǐ. jìn shī bì zhì, wú wú yǐ dài zhī, bù rú yǔ zhī, jiān jìn ér qǔ zhū qǐ. wú yǔ zi táo, chéng fǎn, shuí gǎn yǒu zhī? shì de èr chéng yě. lǔ wú yōu ér mèng sūn yì yì, zi hé bìng yān?" cí yǐ wú shān, yǔ zhī lái zhà, nǎi qiān yú táo. jìn rén wéi qǐ qǔ chéng.
晋人来治杞田,季孙将以成与之。谢息为孟孙守,不可。曰:“人有言曰,虽有挈瓶之知,守不假器,礼也。夫子从君,而守臣丧邑,虽吾子亦有猜焉。”季孙曰:“君之在楚,于晋罪也。又不听晋,鲁罪重矣。晋师必至,吾无以待之,不如与之,间晋而取诸杞。吾与子桃,成反,谁敢有之?是得二成也。鲁无忧而孟孙益邑,子何病焉?”辞以无山,与之莱、柞,乃迁于桃。晋人为杞取成。
chǔ zi xiǎng gōng yú xīn tái, shǐ zhǎng liè zhě xiāng, hǎo yǐ dà qū. jì ér huǐ zhī. wěi qǐ jiàng wén zhī, jiàn gōng. gōng yǔ zhī, bài hè. gōng yuē:" hé hè?" duì yuē:" qí yǔ jìn yuè yù cǐ jiǔ yǐ. guǎ jūn wú shì yǔ yě, ér chuán zhū jūn. jūn qí bèi yù sān lín, shèn shǒu bǎo yǐ, gǎn bù hè hū?" gōng jù, nǎi fǎn zhī.
楚子享公于新台,使长鬣者相,好以大屈。既而悔之。薳启彊闻之,见公。公语之,拜贺。公曰:“何贺?”对曰:“齐与晋、越欲此久矣。寡君无適与也,而传诸君。君其备御三邻,慎守宝矣,敢不贺乎?”公惧,乃反之。
zhèng zǐ chǎn pìn yú jìn. jìn hóu yǒu jí. hán xuān zi nì kè, sī yān yuē:" guǎ jūn qǐn jí, yú jīn sān yuè yǐ, bìng zǒu qún wàng, yǒu jiā ér wú chōu. jīn mèng huáng xióng rù yú qǐn mén, qí hé lì guǐ yě?" duì yuē:" yǐ jūn zhī míng, zi wèi dà zhèng, qí hé lì zhī yǒu? xī yáo jí gǔn yú yǔ shān, qí shén huà wéi huáng xióng, yǐ rù yú yǔ yuān, shí wèi xià jiāo, sān dài sì zhī. jìn wèi méng zhǔ, qí huò zhě wèi zhī sì yě hū?" hán zi sì xià jiāo. jìn hóu yǒu jiàn, cì zǐ chǎn jǔ zhī èr fāng dǐng.
郑子产聘于晋。晋侯有疾。韩宣子逆客,私焉曰:“寡君寝疾,于今三月矣,并走群望,有加而无瘳。今梦黄熊入于寝门,其何厉鬼也?”对曰:“以君之明,子为大政,其何厉之有?昔尧殛鲧于羽山,其神化为黄熊,以入于羽渊,实为夏郊,三代祀之。晋为盟主,其或者未之祀也乎?”韩子祀夏郊。晋侯有间,赐子产莒之二方鼎。
zǐ chǎn wèi fēng shī guī zhōu tián yú hán xuān zi, yuē:" rì jūn yǐ fū gōng sūn duàn wèi néng rèn qí shì, ér cì zhī zhōu tián, jīn wú lù zǎo shì, bù huò jiǔ xiǎng jūn dé. qí zi fú gǎn yǒu, bù gǎn yǐ wén yú jūn, sī zhì zhū zǐ." xuān zi cí. zǐ chǎn yuē:" gǔ rén yǒu yán yuē, qí fù xī xīn, qí zi fú kè fù hè. shī jiāng jù bù néng rèn qí xiān rén zhī lù, qí kuàng néng rèn dà guó zhī cì? zòng wú zi wéi zhèng ér kě, hòu zhī rén ruò shǔ yǒu jiāng yì zhī yán, bì yì huò lì, ér fēng shì shòu qí dà tǎo. wú zi qǔ zhōu, shì miǎn bì yì yú lì, ér jiàn zhì fēng shì yě. gǎn yǐ wéi qǐng." xuān zi shòu zhī, yǐ gào jìn hóu. jìn hóu yǐ yǔ xuān zi. xuān zi wèi chū yán, bìng yǒu zhī, yǐ yì yuán xiàn yú lè dà xīn.
子产为豐施归州田于韩宣子,曰:“日君以夫公孙段为能任其事,而赐之州田,今无禄早世,不获久享君德。其子弗敢有,不敢以闻于君,私致诸子。”宣子辞。子产曰:“古人有言曰,其父析薪,其子弗克负荷。施将惧不能任其先人之禄,其况能任大国之赐?纵吾子为政而可,后之人若属有疆埸之言,敝邑获戾,而豐氏受其大讨。吾子取州,是免敝邑于戾,而建寘豐氏也。敢以为请。”宣子受之,以告晋侯。晋侯以与宣子。宣子为初言,病有之,以易原县于乐大心。
zhèng rén xiāng jīng yǐ bó yǒu, yuē" bó yǒu zhì yǐ", zé jiē zǒu, bù zhī suǒ wǎng. zhù xíng shū zhī suì èr yuè, huò mèng bó yǒu jiè ér xíng, yuē:" rén zǐ, yú jiāng shā dài yě. míng nián rén yín, yú yòu jiāng shā duàn yě." jí rén zǐ, sì dài zú. guó rén yì jù. qí yàn píng zhī yuè rén yín, gōng sūn duàn zú, guó rén yù jù. qí míng yuè, zǐ chǎn lì gōng sūn xiè jí liáng zhǐ yǐ fǔ zhī, nǎi zhǐ. zi dà shū wèn qí gù. zǐ chǎn yuē:" guǐ yǒu suǒ guī, nǎi bù wéi lì, wú wèi zhī guī yě." dà shū yuē:" gōng sūn xiè hé wéi?" zǐ chǎn yuē:" shuō yě, wèi shēn wú yì ér tú shuō. cóng zhèng yǒu suǒ fǎn zhī, yǐ qǔ mèi yě. bù mèi bù xìn, bù xìn, mín bù cóng yě."
郑人相惊以伯有,曰“伯有至矣”,则皆走,不知所往。铸刑书之岁二月,或梦伯有介而行,曰:“壬子,余将杀带也。明年壬寅,余又将杀段也。”及壬子,驷带卒。国人益惧。齐、燕平之月壬寅,公孙段卒,国人愈惧。其明月,子产立公孙洩及良止以抚之,乃止。子大叔问其故。子产曰:“鬼有所归,乃不为厉,吾为之归也。”大叔曰:“公孙洩何为?”子产曰:“说也,为身无义而图说。从政有所反之,以取媚也。不媚不信,不信,民不从也。”
jí zǐ chǎn shì jìn, zhào jǐng zi wèn yān, yuē:" bó yǒu yóu néng wéi guǐ hū?" zǐ chǎn yuē:" néng. rén shēng shǐ huà yuē pò, jì shēng pò, yáng yuē hún. yòng wù jīng duō, zé hún pò qiáng. shì yǐ yǒu jīng shuǎng, zhì yú shén míng. pǐ fū pǐ fù qiáng sǐ, qí hún pò yóu néng féng yī yú rén, yǐ wéi yín lì. kuàng liáng xiāo wǒ xiān jūn mù gōng zhī zhòu, zi liáng zhī sūn, zi ěr zhī zǐ, bì yì zhī qīng, cóng zhèng sān shì yǐ. zhèng suī wú tiǎn, yì yàn yuē zuì ěr guó, ér sān shì zhí qí zhèng bǐng, qí yòng wù yě hóng yǐ, qí qǔ jīng yě duō yǐ. qí zú yòu dà, suǒ féng hòu yǐ. ér qiáng sǐ, néng wéi guǐ, bù yì yí hū?"
及子产適晋,赵景子问焉,曰:“伯有犹能为鬼乎?”子产曰:“能。人生始化曰魄,既生魄,阳曰魂。用物精多,则魂魄强。是以有精爽,至于神明。匹夫匹妇强死,其魂魄犹能冯依于人,以为淫厉。况良霄我先君穆公之胄,子良之孙,子耳之子,敝邑之卿,从政三世矣。郑虽无腆,抑谚曰蕞尔国,而三世执其政柄,其用物也弘矣,其取精也多矣。其族又大,所冯厚矣。而强死,能为鬼,不亦宜乎?”
zi pí zhī zú yǐn jiǔ wú dù, gù mǎ shī shì yǔ zi pí shì yǒu è. qí shī hái zì yàn zhī yuè, hǎn shuò shā hǎn tuí. hǎn shuò bēn jìn. hán xuān zi wèn qí wèi yú zǐ chǎn. zǐ chǎn yuē:" jūn zhī jī chén, gǒu dé róng yǐ táo sǐ, hé wèi zhī gǎn zé? qīng wéi, cóng dài fū zhī wèi, zuì rén yǐ qí zuì jiàng, gǔ zhī zhì yě. shuò yú bì yì, yà dài fū yě, qí guān, mǎ shī yě. huò lì ér táo, wéi zhí zhèng suǒ zhì zhī. dé miǎn qí sǐ, wèi huì dà yǐ. yòu gǎn qiú wèi?" xuān zi wèi zǐ chǎn zhī mǐn yě, shǐ cóng bì dài fū.
子皮之族饮酒无度,故马师氏与子皮氏有恶。齐师还自燕之月,罕朔杀罕魋。罕朔奔晋。韩宣子问其位于子产。子产曰:“君之羁臣,苟得容以逃死,何位之敢择?卿违,从大夫之位,罪人以其罪降,古之制也。朔于敝邑,亚大夫也,其官,马师也。获戾而逃,唯执政所寘之。得免其死,为惠大矣。又敢求位?”宣子为子产之敏也,使从嬖大夫。
qiū bā yuè, wèi xiāng gōng zú. jìn dài fū yán yú fàn xiàn zǐ yuē:" wèi shì jìn wèi mù, jìn bù lǐ yān, bì qí zéi rén ér qǔ qí dì, gù zhū hóu èr. shī yuē:' chā tú líng zài yuán, xiōng dì jí nàn.' yòu yuē:' sǐ sàng zhī wēi, xiōng dì kǒng huái.' xiōng dì zhī bù mù, yú shì hū bù diào, kuàng yuǎn rén, shuí gǎn guī zhī? jīn yòu bù lǐ yú wèi zhī sì, wèi bì pàn wǒ, shì jué zhū hóu yě." xiàn zi yǐ gào hán xuān zi. xuān zi shuō, shǐ xiàn zi rú wèi diào, qiě fǎn qī tián. wèi qí è gào sàng yú zhōu, qiě qǐng mìng. wáng shǐ chéng jiǎn gōng rú wèi diào. qiě zhuī mìng xiāng gōng yuē:" shū fù zhì kè, zài wǒ xiān wáng zhī zuǒ yòu, yǐ zuǒ shì shàng dì. yú gǎn wàng gāo yǔ yà yǔ?"
秋八月,卫襄公卒。晋大夫言于范献子曰:“卫事晋为睦,晋不礼焉,庇其贼人而取其地,故诸侯贰。《诗》曰:‘[插图]鸰在原,兄弟急难。’又曰:‘死丧之威,兄弟孔怀。’兄弟之不睦,于是乎不吊,况远人,谁敢归之?今又不礼于卫之嗣,卫必叛我,是绝诸侯也。”献子以告韩宣子。宣子说,使献子如卫吊,且反戚田。卫齐恶告丧于周,且请命。王使成简公如卫吊。且追命襄公曰:“叔父陟恪,在我先王之左右,以佐事上帝。余敢忘高圉、亚圉?”
jiǔ yuè, gōng zhì zì chǔ. mèng xī zi bìng bù néng xiāng lǐ, nǎi jiǎng xué zhī, gǒu néng lǐ zhě cóng zhī. jí qí jiāng sǐ yě, zhào qí dài fū, yuē:" lǐ, rén zhī gàn yě. wú lǐ, wú yǐ lì. wú wén jiāng yǒu dá zhě yuē kǒng qiū, shèng rén zhī hòu yě, ér miè yú sòng. qí zǔ fú fù hé, yǐ yǒu sòng ér shòu lì gōng. jí zhèng kǎo fù zuǒ dài wǔ xuān, sān mìng zī yì gòng. gù qí dǐng míng yún:' yī mìng ér lóu, zài mìng ér yǔ, sān mìng ér fǔ. xún qiáng ér zǒu, yì mò yú gǎn wǔ. chā tú yú shì, yù yú shì, yǐ hú yú kǒu.' qí gòng yě rú shì. zāng sūn gē yǒu yán yuē:' shèng rén yǒu míng dé zhě, ruò bù dàng shì, qí hòu bì yǒu dá rén.' jīn qí jiāng zài kǒng qiū hū? wǒ ruò huò méi, bì shǔ shuō yǔ hé jì yú fū zǐ, shǐ shì zhī ér xué lǐ yān, yǐ dìng qí wèi." gù mèng yì zi yǔ nán gōng jìng shū shī shì zhòng ní. zhòng ní yuē:" néng bǔ guò zhě, jūn zǐ yě. shī yuē:' jūn zǐ shì zé shì xiào.' mèng xī zi kě zé xiào yǐ yǐ."
九月,公至自楚。孟僖子病不能相礼,乃讲学之,苟能礼者从之。及其将死也,召其大夫,曰:“礼,人之幹也。无礼,无以立。吾闻将有达者曰孔丘,圣人之后也,而灭于宋。其祖弗父何,以有宋而授厉公。及正考父佐戴、武、宣,三命兹益共。故其鼎铭云:‘一命而偻,再命而伛,三命而俯。循墙而走,亦莫余敢侮。[插图]于是,鬻于是,以餬余口。’其共也如是。臧孙纥有言曰:‘圣人有明德者,若不当世,其后必有达人。’今其将在孔丘乎?我若获没,必属说与何忌于夫子,使事之而学礼焉,以定其位。”故孟懿子与南宫敬叔师事仲尼。仲尼曰:“能补过者,君子也。《诗》曰:‘君子是则是效。’孟僖子可则效已矣。”
dān xiàn gōng qì qīn yòng jī.
单献公弃亲用羁。
dōng shí yuè xīn yǒu, xiāng qǐng zhī zú shā xiàn gōng ér lì chéng gōng.
冬十月辛酉,襄、顷之族杀献公而立成公。
shí yī yuè, jì wǔ zi zú. jìn hóu wèi bó xiá yuē:" wú suǒ wèn rì shí, cóng zhī, kě cháng hū?" duì yuē:" bù kě. liù wù bù tóng, mín xīn bù yī, shì xù bù lèi, guān zhí bù zé, tóng shǐ yì zhōng, hú kě cháng yě? shī yuē:' huò yàn yàn jū xī, huò qiáo cuì shì guó.' qí yì zhōng yě rú shì." gōng yuē:" hé wèi liù wù?" duì yuē:" suì shí rì yuè xīng chén shì wèi yě." gōng yuē:" duō yǔ guǎ rén chén, ér mò tóng. hé wèi chén?" duì yuē:" rì yuè zhī huì shì wèi chén, gù yǐ pèi rì."
十一月,季武子卒。晋侯谓伯瑕曰:“吾所问日食,从之,可常乎?”对曰:“不可。六物不同,民心不壹,事序不类,官职不则,同始异终,胡可常也?《诗》曰:‘或燕燕居息,或憔悴事国。’其异终也如是。”公曰:“何谓六物?”对曰:“岁、时、日、月、星、辰是谓也。”公曰:“多语寡人辰,而莫同。何谓辰?”对曰:“日月之会是谓辰,故以配日。”
wèi xiāng gōng fū rén jiāng shì wú zi, bì rén chōu è shēng mèng zhí. kǒng chéng zi mèng kāng shū wèi jǐ:" lì yuán, yú shǐ jī zhī sūn yǔ yǔ shǐ gǒu xiāng zhī." shǐ cháo yì mèng kāng shū wèi jǐ:" yú jiāng mìng ér zi gǒu yǔ kǒng zhēng chú zhī zēng sūn yǔ xiāng yuán." shǐ cháo jiàn chéng zi, gào zhī mèng, mèng xié. jìn hán xuān zi wéi zhèng, pìn yú zhū hóu zhī suì, chōu è shēng zǐ, míng zhī yuē yuán. mèng zhí zhī zú bù liáng, néng xíng. kǒng chéng zi yǐ zhōu yì shì zhī, yuē:" yuán shàng xiǎng wèi guó, zhǔ qí shè jì." yù tún chā tú. yòu yuē:" yú shàng lì zhí, shàng kè jiā zhī." yù tún chā tú zhī bǐ chā tú. yǐ shì shǐ cháo. shǐ cháo yuē:" yuán hēng, yòu hé yí yān." chéng zǐ yuē:" fēi zhǎng zhī wèi hū?" duì yuē:" kāng shū míng zhī, kě wèi zhǎng yǐ. mèng fēi rén yě, jiāng bù liè yú zōng, bù kě wèi zhǎng. qiě qí yáo yuē' lì jiàn hóu'. sì jí hé jiàn? jiàn fēi sì yě. èr guà jiē yún, zi qí jiàn zhī. kāng shū mìng zhī, èr guà gào zhī. shì xí yú mèng, wǔ wáng suǒ yòng yě, fú cóng hé wéi? ruò zú zhě jū. hóu zhǔ shè jì, lín jì sì, fèng mín rén, shì guǐ shén, cóng huì cháo, yòu yān dé jū? gè yǐ suǒ lì, bù yì kě hū?" gù kǒng chéng zi lì líng gōng. shí èr yuè guǐ hài, zàng wèi xiāng gōng.
卫襄公夫人姜氏无子,嬖人婤姶生孟絷。孔成子梦康叔谓己:“立元,余使羁之孙圉与史苟相之。”史朝亦梦康叔谓己:“余将命而子苟与孔烝鉏之曾孙圉相元。”史朝见成子,告之梦,梦协。晋韩宣子为政,聘于诸侯之岁,婤姶生子,名之曰元。孟絷之足不良,能行。孔成子以《周易》筮之,曰:“元尚享卫国,主其社稷。”遇《屯》[插图]。又曰:“余尚立絷,尚克嘉之。”遇《屯》[插图]之《比》[插图]。以示史朝。史朝曰:“元亨,又何疑焉。”成子曰:“非长之谓乎?”对曰:“康叔名之,可谓长矣。孟非人也,将不列于宗,不可谓长。且其《繇》曰‘利建侯’。嗣吉何建?建非嗣也。二卦皆云,子其建之。康叔命之,二卦告之。筮袭于梦,武王所用也,弗从何为?弱足者居。侯主社稷,临祭祀,奉民人,事鬼神,从会朝,又焉得居?各以所利,不亦可乎?”故孔成子立灵公。十二月癸亥,葬卫襄公。