lùn yuē: hàn xìng, běn gōng jiǎn, gé bì mò yí fēng sú zhī hòu zhě, yǐ xiào wén wèi chēng shǒu yí lǐ yuè xìng zhì dù qiē dāng shì zhī wù zhě, wéi jiǎ shēng wèi měi tán
论曰：汉兴，本恭俭，革弊末、移风俗之厚者，以孝文为称首；仪礼乐、兴制度、切当世之务者，惟贾生为美谈。

tiān zǐ fāng xīn rán shuō zhī, yǐ yǐ wéi yòng, ér zú zāo zhōu bó dōng yáng zhī huǐ, yǐ wèi rú xué zhī shēng fēn luàn zhū shì, yóu shì chì qù, jìng yǐ yōu sǐ
天子方忻然说之，倚以为用，而卒遭周勃、东阳之毁，以谓儒学之生纷乱诸事，由是斥去，竞以忧死。

bān shǐ zàn zhī yǐ" yì tiān nián zǎo zhōng, suī bù zhì gōng qīng, wèi wèi bù yù"
班史赞之以“谊天年早终，虽不至公卿，未为不遇”。

yǔ qiè huò zhī, cháng shì lùn zhī yuē: xiào wén zhī xìng, hàn sān shì yǐ
予切惑之，尝试论之曰：孝文之兴，汉三世矣。

gū qín zhī bì wèi jiù, zhū lǚ zhī wēi jì zuò, nán běi xìng liǎng jūn zhī zhū, jīng shī xīn dié xuè zhī biàn
孤秦之弊未救，诸吕之危继作，南北兴两军之诛，京师新蹀血之变。

ér wén dì yóu dài dǐ sì hàn wèi, tiān xià chū dìng, rén xīn wèi jí
而文帝由代邸嗣汉位，天下初定，人心未集。

fāng qiě pò gū zhuó diāo, yī tí lǚ gé, wù lǜ dūn piáo, tuī xíng gōng jiǎn
方且破觚斫雕，衣绨履革，务率敦朴，推行恭俭。

gù gǎi zuò zhī yì qiān yú wèi huáng zhì dù zhī fēng quē rán bù jiǎng zhě, èr shí yú nián yǐ
故改作之议谦于未遑、制度之风阙然不讲者，二十余年矣。

ér yì yīn tòng kū yǐ mǐn shì, tài xī ér zhe lùn
而谊因痛哭以悯世，太息而著论。

kuàng shì shí fāng yú wèi níng, biǎo lǐ wèi jí, xiōng nú jié xiá, cháo nà shàng jùn xiāo rán kǔ bīng hóu wáng jiàn xiào, huái nán jì běi jì yǐ jiàn lù
况是时方隅未宁，表里未辑，匈奴桀黠，朝那、上郡萧然苦兵；侯王僭效，淮南、济北继以见戮。

yì zhǐ chén dāng shì zhī yí, guī huà yì cái zhī cè, yuàn shì shǔ guó yǐ xì chán yú zhī jǐng, qǐng fēn zhū zǐ yǐ ruò hóu wáng zhī shì
谊指陈当世之宜，规画亿裁之策，愿试属国以系单于之颈，请分诸子以弱侯王之势。

shàng tú shàn qí yán, ér bù kè yòng
上徒善其言，而不克用。

yòu ruò jiàn qín sú zhī báo è, zhǐ hàn fēng zhī shē chǐ, tàn wū bì zhī bèi dì fú, fèn yōu chàng zhī wèi hòu shì
又若鉴秦俗之薄恶，指汉风之奢侈，叹屋壁之被帝服，愤优倡之为后饰。

qǐng shè xiáng xù, shù zōng zhōu zhī cháng jiǔ shēn jiè xíng fá, míng gū qín zhī sù wáng
请设庠序，述宗周之长久；深戒刑罚，明孤秦之速亡。

pì rén zhǔ zhī jiā táng, suǒ yǐ yōu chén zǐ zhī lǐ zhì tiān xià yú dà qì, suǒ yǐ jiàn ān wēi zhī jǐ
譬人主之加堂，所以忧臣子之礼；置天下于大器，所以见安危之几。

zhū suǒ yǐ rì bù kě shèng, ér wén dì zú néng gǒng mò huà lǐ tuī xíng gōng jiǎn huǎn chú xíng fá shàn yǎng chén xià zhě, yì zhī suǒ yán lüè shī xíng yǐ
诸所以日不可胜，而文帝卒能拱默化理、推行恭俭、缓除刑罚、善养臣下者，谊之所言略施行矣。

gù tiān xià yǐ wèi kě rèn gōng qīng, ér liú xiàng yì chēng yuǎn guò yī guǎn
故天下以谓可任公卿，而刘向亦称远过伊·、管。

rán zú yǐ bù yòng zhě, dé fēi xiào wén zhī chū lì rì qiǎn, ér sù jiàng lǎo chén fāng wò qí shì? huò ài qí zhǎn jí shǐ shí zhī yǒng, huò gǔ dāo fàn zēng jiǎ shù zhī rén, pǔ ér shǎo wén, mèi yú dà tǐ, xiāng yǔ fēi chì, zhì yú zhé qù, zé yì zhī bù yù, kě shèng tàn zāi? qiě yǐ yì zhī suǒ chén, xiào wén lüè shī qí shù, yóu néng bǐ dé yú chéng kāng
然卒以不用者，得非孝文之初立日浅，而宿将老臣方握其事？或艾旗斩级矢石之勇，或鼓刀贩缯贾竖之人，朴而少文，昧于大体，相与非斥，至于谪去，则谊之不遇，可胜叹哉？且以谊之所陈，孝文略施其术，犹能比德于成、康。

kuàng yòng yú cháo tíng zhī jiào, zuò yú láng miào zhī shàng, zé jǔ dà hàn zhī fēng, dēng sān huáng zhī shǒu, yóu jué yōng bì zhuì ěr
况用于朝廷之叫，坐于廊庙之上，则举大汉之风，登三皇之首，犹决壅裨坠耳。

nài hé fǔ yì zuǒ wáng zhī lüè, yuǎn zhì zhū hóu zhī jiān! gù yì guò cháng shā, zuò fù yǐ diào mì luó, ér tài shǐ gōng chuán yú qū yuán zhī hòu, míng qí ruò qū yuán zhī zhōng ér zāo qì zhú yě
奈何俯抑佐王之略，远致诸侯之间!故谊过长沙，作赋以吊汨罗，而太史公传于屈原之后，明其若屈原之忠而遭弃逐也。

ér bān gù bù jī wén dì zhī yuǎn xián, tòng jiǎ shēng zhī bù yòng, dàn wèi qí tiān nián zǎo zhōng
而班固不讥文帝之远贤，痛贾生之不用，但谓其天年早终。

qiě yì yǐ shī zhì yōu shāng ér héng tiān, qǐ yuē tiān nián hū! zé gù zhī shàn zhì, dǎi yǔ chūn qiū bāo biǎn wàn yī yǐ
且谊以失志忧伤而横天，岂曰天年乎！则固之善志，逮与《春秋》褒贬万一矣。

jǐn lùn
谨论。