qí jì jīn lì chéng, yì zài wàn lǐ wài. lì kuài yī jué, bì yú kōng gǔ. wéi yú jùn gǔ, jià zhòng qiān jīn. dà péng yǔ yì zhāng, shì yù mó qióng hào. tiān fēng bù lái, hǎi bō bù qǐ. tā chì bié dǎo, kōng liú dà míng. rén yì yǒu zhī, gù zuǒ shí yí hàn lín xué shì lǐ gōng zhī wèi yǐ.
骐骥筋力成,意在万里外。厯块一蹶,毙於空谷。唯馀骏骨,价重千金。大鹏羽翼张,势欲摩穹昊。天风不来,海波不起。塌翅别岛,空留大名。人亦有之,故左拾遗翰林学士李公之谓矣。
gōng míng bái, zì tài bái, qí xiān lǒng xī chéng jì rén. jué sì zhī jiā, nán qiú pǔ dié. gōng zhī sūn nǚ sōu yú xiāng qiè zhōng, dé gōng zhī wáng zi bó qín shǒu shū shí shù xíng, zhǐ huài zì quē, bù néng xiáng bèi. yuē ér jì zhī, liáng wǔ zhāo wáng jiǔ dài sūn yě. suí mò duō nàn, yī fáng bèi cuàn yú suì yè, liú lí sàn luò, yǐn yì xìng míng. gù zì guó cháo yǐ lái, lòu yú shǔ jí. shén lóng chū, qián hái guǎng hàn. yīn qiáo wèi jùn rén. fù kè, yǐ bū qí yì, suì yǐ kè wéi míng. gāo wò yún lín, bù qiú lù shì. gōng zhī shēng yě, xiān fǔ jūn zhǐ tiān zhī yǐ fù xìng, xiān fū rén mèng cháng gēng ér gào xiáng, míng zhī yǔ zì, xián suǒ qǔ xiàng. shòu wǔ xíng zhī gāng qì, shū yè xīn gāo tǐng sān shǔ zhī xióng cái, xiàng rú wén yì. guī qí hóng kuò, bá sú wú lèi. shǎo yǐ xiá zì rèn, ér mén duō zhǎng zhě chē. cháng yù yī míng jīng rén, yī fēi chōng tiān, bǐ jiàn lù qiān qiáo, jiē bù néng yě. yóu shì kāng kǎi zì fù, bù jū cháng diào, qì dù hóng dà, shēng wén yú tiān.
公名白,字太白,其先陇西成纪人。绝嗣之家,难求谱谍。公之孙女搜於箱箧中,得公之亡子伯禽手疏十数行,纸坏字缺,不能详备。约而计之,凉武昭王九代孙也。隋末多难,一房被窜於碎叶,流离散落,隐易姓名。故自国朝已来,漏於属籍。神龙初,潜还广汉。因侨为郡人。父客,以逋其邑,遂以客为名。高卧云林,不求禄仕。公之生也,先府君指天枝以复姓,先夫人梦长庚而告祥,名之与字,咸所取象。受五行之刚气,叔夜心高;挺三蜀之雄才,相如文逸。瑰奇宏廓,拔俗无类。少以侠自任,而门多长者车。常欲一鸣惊人,一飞冲天,彼渐陆迁乔,皆不能也。由是慷慨自负,不拘常调,器度宏大,声闻於天。
tiān bǎo chū, zhào jiàn yú jīn luán diàn, yuán zōng míng huáng dì jiàng niǎn bù yíng, rú jiàn yuán qǐ, lùn dāng shì wù, cǎo dá fān shū, biàn rú xuán hé, bǐ bù tíng zhuì. yuán zōng jiā zhī, yǐ bǎo chuáng fāng zhàng cì shí yú qián, yù shǒu hé gēng, dé yīn bāo měi. hè yī ēn yù, qián wú bǐ chóu. suì zhí hàn lín, zhuān zhǎng mì mìng. jiāng chù sī yán zhī rèn, duō péi shì cóng zhī yóu. tā rì, fàn bái lián chí, gōng bù zài yàn. huáng huān jì qià, zhào gōng zuò xù. shí gōng yǐ bèi jiǔ yú hàn yuàn zhōng, réng mìng gāo jiāng jūn fú yǐ dēng zhōu, yōu chǒng rú shì. bù yī zhī yù, qián suǒ wèi wén. gōng zì liàng shū yuǎn zhī huái, nán jiǔ yú mì shì, hòu jiān shàng shū, qǐng hái jiù shān. yuán zōng shén ài qí cái, huò lǜ chéng zuì chū rù shěng zhōng, bù néng bù yán wēn shì shù, kǒng duō hòu huàn, xī ér suì zhī.
天宝初,召见於金銮殿,元宗明皇帝降辇步迎,如见园、绮,论当世务,草答蕃书,辩如悬河,笔不停缀。元宗嘉之,以宝床方丈赐食於前,御手和羹,德音褒美。褐衣恩遇,前无比俦。遂直翰林,专掌密命。将处司言之任,多陪侍从之游。他日,泛白莲池,公不在宴。皇欢既洽,召公作序。时公已被酒於翰苑中,仍命高将军扶以登舟,优宠如是。布衣之遇,前所未闻。公自量疏远之怀,难久於密侍,候间上疏,请还旧山。元宗甚爱其才,或虑乘醉出入省中,不能不言温室树,恐掇後患,惜而遂之。
gōng yǐ wéi qiān jūn zhī nǔ, yī fà bù zhōng, zé dāng cuī zhuàng zhé yá, ér yǒng xī jī yòng, ān néng xiào lù lù zhě sū ér fù shàng zāi! tuō xǐ xuān miǎn, shì jī jiāng suǒ, yīn sì qíng xìng, dà fàng yú yǔ zhòu jiān. yǐn jiǔ fēi shì qí hān lè, qǔ qí hūn yǐ zì háo zuò shī fēi shì yú wén lǜ, qǔ qí yín yǐ zì shì. hǎo shén xiān fēi mù qí qīng jǔ, jiāng yǐ bù kě qiú zhī shì qiú zhī. qí yì yù hào zhuàng xīn, qiǎn yú nián yě. zài cháng ān shí, mì shū jiān hè zhī zhāng hào gōng wèi zhé xiān rén. yín gōng wū qī qū yún:" cǐ shī kě yǐ kū guǐ shén yǐ." shí rén yòu yǐ gōng jí hè jiān rǔ yáng wáng cuī zōng zhī péi zhōu nán děng bā rén wéi jiǔ zhōng bā xiān. cháo liè fù zhé xiān gē bǎi yú shǒu. é shǔ róng mǎ shēng jiāo, yuǎn shēn hǎi shàng, wǎng lái yú dòu niú zhī fēn, yōu yóu méi shēn. ǒu chéng piān zhōu, yī rì qiān lǐ huò yù shèng jìng, zhōng nián bù yí. shí cháng jiāng yuǎn shān, yī quán yī shí, wú wǎng ér bù zì de yě. wǎn suì dù niú zhǔ jī, zhì gū shú, yuè xiè jiā qīng shān, yǒu zhōng yān zhī zhì. pán huán pǐ jū, jìng zú yú cǐ. qí shēng yě, shèng cháo zhī gāo shì qí sǐ yě, dāng tú zhī lǚ rén.
公以为千钧之弩,一发不中,则当摧撞折牙,而永息机用,安能效碌碌者蘇而复上哉!脱屣轩冕,释羁韁鏁,因肆情性,大放於宇宙间。饮酒非嗜其酣乐,取其昏以自豪;作诗非事於文律,取其吟以自适。好神仙非慕其轻举,将以不可求之事求之。其意欲耗壮心,遣馀年也。在长安时,秘书监贺知章号公为谪仙人。吟公《乌栖曲》云:“此诗可以哭鬼神矣。”时人又以公及贺监、汝阳王、崔宗之、裴周南等八人为酒中八仙。朝列赋谪仙歌百馀首。俄属戎马生郊,远身海上,往来於斗牛之分,优游没身。偶乘扁舟,一日千里;或遇胜境,终年不移。时长江远山,一泉一石,无往而不自得也。晚岁度牛渚矶,至姑熟,悦谢家青山,有终焉之志。盤桓庀居,竟卒於此。其生也,圣朝之高士;其死也,当涂之旅人。
dài zōng zhī chū, sōu luó jùn yì, bài gōng zuǒ shí yí. zhì xià yú tóng tíng, lǐ jiàng yú yuán rǎng. shēng bù jí lù, mò ér chēng guān, wū hū mìng yú!
代宗之初,搜罗俊逸,拜公左拾遗。制下於彤庭,礼降於元壤。生不及禄,殁而称官,呜呼命欤!
chuán zhèng gòng shēng táng dài, jiǎ zǐ xiāng xuán, cháng yú xiān dài fū wén zì zhōng, jiàn yǔ gōng yǒu xún yáng yè yàn shī, zé zhī yǔ gōng yǒu tōng jiā zhī jiù. zǎo yú rén jiān dé gōng yí piān yì jù, yín yǒng zài kǒu. wú hé, dāo méng ēn jiǎng, lián wèn xuān chí. ān tú dé gōng zhī fén mù, zài dāng tú yì. yīn lìng jìn qiáo cǎi, bèi sǎ sǎo, fǎng gōng zhī zǐ sūn, jiāng shēn wèi jiàn. fán sān sì nián, nǎi huò hòu nǚ èr rén, yī wèi chén yún zhī shì, yī nǎi liú quàn zhī qī, jiē biān hù méng yě. yīn zhào zhì jùn tíng, xiāng jiàn yǔ yǔ, yī fú cūn luò, xíng róng pǔ yě, ér jìn tuì xián yǎ, yìng duì xiáng dì, qiě zǔ dé rú zài, rú fēng wǎn rán. wèn qí suǒ yǐ, zé yuē:" fù bó qín, yǐ zhēn yuán bā nián bù lù ér zú, yǒu xiōng yī rén, chū yóu yī shí èr nián, bù zhī suǒ zài. fù cún wú guān, fù mò wèi mín, yǒu xiōng bù xiāng bǎo, wèi tiān xià zhī qióng rén. wú sāng yǐ zì cán, fēi bù zhī jī zhù wú tián yǐ zì lì, fēi bù zhī jià sè. kuàng fù rén bù rèn, bù qún lì shí, hé suǒ yǎng jǐ? lì yú nóng fū, jiù sǐ ér yǐ. jiǔ bù gǎn wén yú xiàn guān, jù rǔ zǔ kǎo. xiāng lǘ bī pò, rěn chǐ lái gào." yán qì lèi xià, yú yì duì zhī xuàn rán. yīn yún:" xiān zǔ zhì zài qīng shān, yí yán zhái zhào, qǐng shǔ duō gù, bìn yú lóng shān dōng lù, dì jìn ér fēi běn yì. fén gāo sān chǐ, rì yì cuī yí, lì suǒ bù jí, zhī rú zhī hé." wén zhī mǐn rán, jiāng suì qí qǐng. yīn dāng tú lìng zhū gě zòng kuài jì zài zhōu, dé yù qí shì. zòng yì hào shì zhě, xué wèi gē shī, lè wén qí yǔ. biàn dào hái xiàn, gōng xiāng dì xíng, bo xīn zhái yú qīng shān zhī yáng, yǐ yuán hé shí èr nián zhēng yuè èr shí sān rì, qiān shén yú cǐ. suì gōng zhī zhì yě. xī qù jiù fén liù lǐ, nán dǐ yì lù sān bǎi bù. běi yǐ xiè gōng shān, jí qīng shān yě. tiān bǎo shí èr zài chì gǎi míng yān. yīn gào èr nǚ, jiāng gǎi shì yú shì zú. jiē yuē:" fū qī zhī dào mìng yě, yì fēn yě. zài gū qióng jì shī shēn yú xià lǐ, zhàng wēi lì nǎi qiú yuán yú tā mén. shēng zòng tōu ān, sǐ hé miàn mù jiàn dà fù yú dì xià? yù bài qí lèi, suǒ bù rěn wén." yú yì jiā zhī, bù duó qí zhì, fù jǐng shuì miǎn yáo yì ér yǐ. jīn shì dài fū zhī zàng, bì zhì yú mù, yǒu xūn yōng dào dé zhī jiā, jiān shù bēi yú dào. yú cái shù pín xū, bù néng liǎng zhì. jīn zuò xīn mù míng, zhé kān èr shí, yī zhì yú quán jiōng, yī biǎo yú dào lù. yì xiàn shǒu hàn chuān zhī yì yě. shù fāng shēng zhī bù mǐn yān. wén jí èr shí juǎn, huò dé zhī yú shí zhī wén shì, huò dé zhī yú gōng zhī zōng zú, biān jī duàn jiǎn, yǐ xíng yú dài. míng yuē:
传正共生唐代,甲子相悬,常於先大夫文字中,见与公有浔阳夜宴诗,则知与公有通家之旧。早於人间得公遗篇逸句,吟咏在口。无何,叨蒙恩奖,廉问宣、池。桉图得公之坟墓,在当涂邑。因令禁樵采,备洒扫,访公之子孙,将申慰荐。凡三四年,乃获後女二人,一为陈云之室,一乃刘劝之妻,皆编户甿也。因召至郡庭,相见与语,衣服村落,形容朴野,而进退闲雅,应对详谛,且祖德如在,儒风宛然。问其所以,则曰:“父伯禽,以贞元八年不禄而卒,有兄一人,出游一十二年,不知所在。父存无官,父殁为民,有兄不相保,为天下之穷人。无桑以自蚕,非不知机杼;无田以自力,非不知稼穑。况妇人不任,布裙粝食,何所仰给?俪於农夫,救死而已。久不敢闻於县官,惧辱祖考。乡闾逼迫,忍耻来告。”言讫泪下,余亦对之泫然。因云:“先祖志在青山,遗言宅兆,顷属多故,殡於龙山东麓,地近而非本意。坟高三尺,日益摧圯,力所不及,知如之何。”闻之悯然,将遂其请。因当涂令诸葛纵会计在州,得谕其事。纵亦好事者,学为歌诗,乐闻其语。便道还县,躬相地形,卜新宅於青山之阳,以元和十二年正月二十三日,迁神於此。遂公之志也。西去旧坟六里,南抵驿路三百步。北倚谢公山,即青山也。天宝十二载敕改名焉。因告二女,将改适於士族。皆曰:“夫妻之道命也,亦分也。在孤穷既失身於下俚,仗威力乃求援於他门。生纵偷安,死何面目见大父於地下?欲败其类,所不忍闻。”余亦嘉之,不夺其志,复井税免徭役而已。今士大夫之葬,必志於墓,有勋庸道德之家,兼树碑於道。余才术贫虚,不能两致。今作新墓铭,辄刊二石,一寘於泉扃,一表於道路。亦岘首汉川之义也。庶芳声之不泯焉。文集二十卷,或得之於时之文士,或得之於公之宗族,编缉断简,以行於代。铭曰:
" sōng yuè jiàng shén, shì shēng fǔ chén. péng lái qiǎn zhēn, sī wèi yì rén. jìn yǒu qī xián, táng chēng bā xiān. yīng bǐ xīng xiàng, wéi gōng yī yān. huì yǐ qū niè, chàng yú wén piān. wàn xiàng bēn zǒu hū bǐ duān, wàn lǜ mǐn miè hū qián. wò bì jiǔ wèng, xíng wéi jiǔ chuán. yín fēng yǒng yuè, xí dì mù tiān. dàn guì hū shì qí suǒ shì, bù zhī fū suǒ yǐ rán ér rán. zhì jīn shàng yí qí zuì zài qiān rì, níng shěn hū shòu zhōng bǎi nián. xiè jiā shān xī gōng zhī mù. yì dài shī liú tóng cǐ lù. jiù fén bēi bì fēng yǔ qīn. xīn zhái shuǎng kǎi sōng bó lín. gù xiāng wàn lǐ qiě wú sì, èr nǚ cóng mín yǒng yú cǐ. yī yú zuó shí wèi èr bēi, yī cáng yōu suì yī lín qí. àn shēn gǔ gāo biàn huà shí, yī cún yī huǐ míng bù kuī."
“嵩岳降神,是生辅臣。蓬莱谴真,斯为逸人。晋有七贤,唐称八仙。应彼星象,惟公一焉。晦以麴糵,畅於文篇。万象奔走乎笔端,万虑泯灭乎前。卧必酒甕,行惟酒船。吟风咏月,席地幕天。但贵乎适其所适,不知夫所以然而然。至今尚疑其醉在千日,宁审乎寿终百年。谢家山兮公之墓。异代诗流同此路。旧坟卑庳风雨侵。新宅爽垲松柏林。故乡万里且无嗣,二女从民永於此。猗欤琢石为二碑,一藏幽隧一临歧。岸深谷高变化时,一存一毁名不亏。”