dī tǔ gǔ hún dàng chāng dèng zhì bái lán dǎng xiàng fù guó jī hú
氐 吐谷渾 宕昌 鄧至 白蘭 党項 附國 稽胡
dī zhě, xī yí zhī bié zhǒng, hào yuē bái mǎ. sān dài zhī jì, gài zì yǒu jūn zhǎng, ér shì yī zhāo jiàn, gù shī chēng zì bǐ dī qiāng, mò gǎn bù lái wáng yě. qín hàn yǐ lái, shì jū qí lǒng yǐ nán, hàn chuān yǐ xī, zì lì háo shuài. hàn wǔ dì qiǎn zhōng láng jiāng guō chāng wèi guǎng miè zhī, yǐ qí dì wèi wǔ dū jùn. zì qiān wèi dǐ yú bā shǔ, zhǒng lèi shí fán, huò wèi zhī bái shì, huò wèi zhī gù dī, gè yǒu hóu wáng, shòu zhōng guó fēng bài.
氐者,西夷之別種,號曰白馬。三代之際,蓋自有君長,而世一朝見,故《詩》 稱「自彼氐、羌,莫敢不來王」也。秦、漢以來,世居岐、隴以南,漢川以西,自 立豪帥。漢武帝遣中郎將郭昌、衛廣滅之,以其地為武都郡。自汧、渭抵於巴、蜀, 種類實繁,或謂之白氏,或謂之故氐,各有侯王,受中國封拜。
hàn jiàn ān zhōng, yǒu yáng téng zhě, wèi bù luò dà shuài. téng yǒng jiàn duō jì lüè, shǐ xǐ jū chóu chí, fāng bǎi qǐng, yīn yǐ wèi hào. sì miàn dòu jué, gāo qī lǐ yú, pán dào sān shí liù huí, qí shàng yǒu fēng shuǐ quán, zhǔ tǔ chéng yán. téng hòu yǒu míng qiān wàn zhě, wèi bài wèi bǎi qǐng dī wáng.
漢建安中,有楊騰者,為部落大帥。騰勇健多計略,始徙居仇池,方百頃,因 以為號。四面斗絕,高七里余,蟠道三十六回,其上有豐水泉,煮土成鹽。騰後有 名千萬者,魏拜為百頃氐王。
qiān wàn sūn míng fēi lóng, jiàn qiáng shèng, jìn wǔ dì jiǎ píng xī jiāng jūn. wú zi, yǎng wài shēng líng hú mào sōu wèi zi. huì dì yuán kāng zhōng, mào sōu zì hào fǔ guó jiāng jūn yòu xián wáng, qún dī tuī yǐ wèi wáng. guān zhōng rén shì liú yí zhě, duō yī zhī. mǐn dì yǐ wèi biāo qí jiāng jūn zuǒ xián wáng. mào sōu sǐ, zi nán dí tǒng wèi, yǔ dì jiān tóu fēn bù qǔ. nán dí zì hào zuǒ xián wáng, tún xià biàn jiān tóu hào yòu xián wáng, tún hé chí. nán dí sǐ, zi yì lì. zì hào shǐ chí jié lóng xiāng jiāng jūn zuǒ xián wáng xià biàn gōng yǐ jiān tóu zi pán wèi shǐ chí jié guān jūn jiāng jūn yòu xián wáng hé chí gōng. chén jìn, jìn yǐ yì wèi zhēng nán jiāng jūn.
千萬孫名飛龍,漸強盛,晉武帝假平西將軍。無子,養外甥令狐茂搜為子。惠 帝元康中,茂搜自號輔國將軍、右賢王,群氐推以為王。關中人士流移者,多依之。 愍帝以為驃騎將軍、左賢王。茂搜死,子難敵統位,與弟堅頭分部曲。難敵自號左 賢王,屯下辨;堅頭號右賢王,屯河池。難敵死,子毅立。自號使持節、龍驤將軍、 左賢王、下辨公;以堅頭子盤為使持節、冠軍將軍、右賢王、河池公。臣晉,晉以 毅為征南將軍。
sān nián, yì zú xiōng chū xí shā yì, bìng yǒu qí zhòng, zì lì wèi chóu chí gōng. chén yú shí jì lóng, hòu chēng fān yú jìn. yǒng hé shí nián, gǎi chū wèi tiān shuǐ gōng. shí yī nián, yì xiǎo dì sòng nú shǐ gū zǐ liáng sān wáng yīn shì zhí shǒu rèn shā chū, chū zi guó lǜ zuǒ yòu zhū sān wáng jí sòng nú, fù zì lì wèi chóu chí gōng. huán wēn biǎo guó wèi qín zhōu cì shǐ, guó zǐ ān wèi wǔ dū tài shǒu.
三年,毅族兄初襲殺毅,並有其眾,自立為仇池公。臣於石季龍,後稱蕃於晉。 永和十年,改初為天水公。十一年,毅小弟宋奴使姑子梁三王因侍直手刃殺初,初 子國率左右誅三王及宋奴,復自立為仇池公。桓溫表國為秦州刺史,國子安為武都 太守。
shí èr nián, guó cóng shū jùn fù shā guó zì lì. guó zǐ ān pàn fú shēng, shā jùn, fù chēng fān yú jìn. sǐ, zi shì zì lì wèi chóu chí gōng. jìn tài hé sān nián, yǐ shì wèi qín zhōu cì shǐ, dì tǒng wèi wǔ dū tài shǒu. shì sǐ, tǒng fèi shì zǐ zuǎn zì lì. tǒng yī míng dé. zuǎn jù dǎng xí shā tǒng, zì lì wèi chóu chí gōng, qiǎn shǐ yì jiǎn wén dì. yǐ zuǎn wèi qín zhōu cì shǐ. jìn xián ān yuán nián, fú jiān qiǎn yáng ān fá zuǎn, kè zhī, xǐ qí rén yú guān zhōng, kōng bǎi qǐng yú dì.
十二年,國從叔俊復殺國自立。國子安叛苻生,殺俊,復稱蕃於晉。死,子世 自立為仇池公。晉太和三年,以世為秦州刺史,弟統為武都太守。世死,統廢世子 纂自立。統一名德。纂聚黨襲殺統,自立為仇池公,遣使詣簡文帝。以纂為秦州刺 史。晉咸安元年,苻堅遣楊安伐纂,克之,徙其人於關中,空百頃於地。
sòng nú zhī sǐ, èr zi fú nú fú gǒu táo bèn fú jiān, jiān yǐ nǚ qī fú nú zi dìng, bài wèi shàng shū lǐng jūn. fú jiān zhī bài, guān yòu rǎo luàn, dìng jǐn lì yú jiān. jiān sǐ, nǎi lǜ zhòng bēn lǒng yòu, xǐ jū lì chéng, qù chóu chí bǎi èr shí lǐ, zhì shí chǔ yú bǎi qǐng. zhāo yí xià dé qiān yú jiā, zì chēng lóng xiāng jiāng jūn chóu chí gōng, chēng fān yú jìn. xiào wǔ jí yǐ qí zì hào jiǎ zhī, hòu yǐ wèi qín zhōu cì shǐ. dēng guó sì nián, suì yǒu qín zhōu zhī dì, hào lǒng xī wáng. hòu wèi qǐ fú gān guī suǒ shā, wú zi.
宋奴之死,二子佛奴、佛狗逃奔苻堅,堅以女妻佛奴子定,拜為尚書、領軍。 苻堅之敗,關右擾亂,定盡力于堅。堅死,乃率眾奔隴右,徙居歷城,去仇池百二 十里,置食儲於百頃。招夷夏得千餘家,自稱龍驤將軍、仇池公,稱蕃於晉。孝武 即以其自號假之,後以為秦州刺史。登國四年,遂有秦州之地,號隴西王。後為乞 佛乾歸所殺,無子。
fú gǒu zǐ shèng, xiān wèi jiān guó shǒu chóu chí, nǎi tǒng shì, zì hào zhēng xī jiāng jūn qín zhōu cì shǐ chóu chí gōng. shì dìng wèi wǔ wáng. fēn zhū dī qiāng wèi èr shí bù hù jūn, gè wèi zhèn shù, bù zhì jùn xiàn. suì yǒu hàn zhōng zhī dì, réng chēng fān yú jìn. tiān xìng chū, qiǎn shǐ cháo gòng, zhào yǐ shèng wèi zhēng nán dà jiāng jūn chóu chí wáng. gé ài yáo xìng, bù dé suì tōng gòng shǐ. shèng yǐ xiōng zi fǔ wèi píng nán jiāng jūn liáng zhōu cì shǐ, shǒu hàn zhōng. sòng yǒng chū zhōng, sòng wǔ dì fēng shèng wèi wǔ dū wáng. shèng sǐ, sī shì yuē huì wén wáng. zi xuán tǒng wèi.
佛狗子盛,先為監國守仇池,乃統事,自號征西將軍、秦州刺史、仇池公。諡 定為武王。分諸氐、羌為二十部護軍,各為鎮戍,不置郡縣。遂有漢中之地,仍稱 蕃於晉。天興初,遣使朝貢,詔以盛為征南大將軍、仇池王。隔礙姚興,不得歲通 貢使。盛以兄子撫為平南將軍、梁州刺史,守漢中。宋永初中,宋武帝封盛為武都 王。盛死,私諡曰惠文王。子玄統位。
xuán zì huáng méi, hào zhēng xī dà jiāng jūn kāi fǔ yí tóng sān sī qín zhōu cì shǐ wǔ dū wáng. suī fān yú sòng, réng fèng jìn yì xī zhī hào. hòu shǐ yòng sòng yuán jiā zhēng shuò. chū, shèng wèi xuán yuē: wú nián yǐ lǎo, dāng zhōng wèi jìn chén, rǔ shàn shì sòng dì. gù xuán fèng yān. xuán shàn yú dài shì, wèi liú jiù suǒ huái. shǐ guāng sì nián, tài wǔ qiǎn dà hóng lú gōng sūn guǐ bài xuán wèi zhēng nán dà jiāng jūn dū liáng zhōu cì shǐ nán qín wáng. xuán shàng biǎo qǐng bǐ nèi fān, xǔ zhī. xuán sǐ, sī shì xiào zhāo wáng. zi bǎo zōng tǒng wèi.
玄字黃眉,號征西大將軍、開府儀同三司、秦州刺史、武都王。雖蕃於宋,仍 奉晉義熙之號。後始用宋元嘉正朔。初,盛謂玄曰:「吾年已老,當終為晉臣,汝 善事宋帝。」故玄奉焉。玄善於待士,為流舊所懷。始光四年,太武遣大鴻臚公孫 軌拜玄為征南大將軍、督梁州刺史、南秦王。玄上表請比內蕃,許之。玄死,私諡 孝昭王。子保宗統位。
chū, xuán lín zhōng wèi dì nán dāng yuē: jīn jìng hòu wèi níng, fāng xū fǔ wèi, bǎo zōng chōng mèi, wú shòu qīng guó shì, qí wú zhuì xiān xūn. nán dāng gù cí, qǐng lì bǎo zōng yǐ fǔ zhī. bǎo zōng jì lì, nán dāng qī yáo shì wèi nán dāng yuē: guó xiǎn, yí lì zhǎng jūn, fǎn shì rú zǐ, fēi jiǔ jì. nán dāng cóng zhī, fèi bǎo zōng ér zì lì, chēng fān yú sòng. nán dāng bài bǎo zōng wèi zhèn nán jiāng jūn, zhèn shí chāng yǐ cì zǐ shùn wèi zhèn dōng jiāng jūn qín zhōu cì shǐ, shǒu shàng guī. bǎo zōng móu xí nán dāng, shì xiè, bèi xì. xiān shì, sì fāng liú rén yǐ chóu chí fēng shí, duō wǎng yī fù. liú rén yǒu xǔ mù zhī hǎo tán zhī èr rén tóu nán dāng, bìng gǎi xìng wèi sī mǎ, mù zhī zì yún míng fēi lóng, tán zhī zì yún míng kāng zhī, yún shì jìn shì jìn qī. kāng zhī xún wèi rén suǒ shā. shí sòng liáng zhōu cì shǐ zhēn fǎ hù xíng zhèng bù lǐ, sòng wén dì qiǎn cì shǐ xiāo sī huà dài rèn. nán dāng yǐ sī huà wèi zhì, qiǎn jiāng jǔ bīng xí liáng zhōu, pò bái mǎ, suì yǒu hàn zhōng zhī dì. xún ér sī huà shǐ qí sī mǎ xiāo chéng zhī xiān qū jìn tǎo, suǒ xiàng kè jié, suì píng liáng zhōu. yīn yòu fù sòng. nán dāng hòu shì bǎo zōng, qiǎn zhèn dǒng tíng. bǎo zōng yǔ xiōng bǎo xiǎn guī jīng shī, tài wǔ bài bǎo zōng zhēng nán dà jiāng jūn qín zhōu mù wǔ dū wáng, shàng gōng zhǔ bǎo xiǎn wèi zhèn xī jiāng jūn jìn shòu gōng. hòu qiǎn dà hóng lú cuī yí bài nán dāng wèi zhēng nán dà jiāng jūn yí tóng sān sī lǐng hù xī qiāng xiào wèi qín liáng èr zhōu mù nán qín wáng.
初,玄臨終謂弟難當曰:「今境候未寧,方須撫慰,保宗沖昧,吾授卿國事, 其無墜先勛。」難當固辭,請立保宗以輔之。保宗既立,難當妻姚氏謂難當曰: 「國險,宜立長君,反事孺子,非久計。」難當從之,廢保宗而自立,稱蕃於宋。 難當拜保宗為鎮南將軍,鎮石昌;以次子順為鎮東將軍、秦州刺史,守上邽。保宗 謀襲難當,事泄,被系。先是,四方流人以仇池豐實,多往依附。流人有許穆之、 郝惔之二人投難當,並改姓為司馬,穆之自雲名飛龍,惔之自雲名康之,雲是晉室 近戚。康之尋為人所殺。時宋梁州刺史甄法護刑政不理,宋文帝遣刺史蕭思話代任。 難當以思話未至,遣將舉兵襲梁州,破白馬,遂有漢中之地。尋而思話使其司馬蕭 承之先驅進討,所向克捷,遂平梁州。因又附宋。難當後釋保宗,遣鎮董亭。保宗 與兄保顯歸京師,太武拜保宗征南大將軍、秦州牧、武都王,尚公主;保顯為鎮西 將軍、晉壽公。後遣大鴻臚崔頤拜難當為征南大將軍、儀同三司、領護西羌校尉、 秦梁二州牧、南秦王。
nán dāng hòu zì lì wèi dà qín wáng, hào nián yuē jiàn yì, lì qī wèi wáng hòu, shì zǐ wèi tài zǐ, zhì bǎi guān jù nǐ tiān cháo. rán yóu gòng xiàn yú sòng bù jué. xún ér qí guó dà hàn, duō zāi yì, jiàng dà qín wáng fù wèi wǔ dū wáng. tài yán chū, nán dāng lì zhèn shàng guī. tài wǔ qiǎn chē qí dà jiāng jūn lè píng wáng pī děng dū hé xī gāo píng zhū jūn qǔ shàng guī, yòu zhào yù nán dāng, fèng zhào shè shǒu. xún ér qīng guó nán kòu, guī yǒu shǔ tǔ, xí sòng yì zhōu, gōng fú chéng, yòu fá bā xī, huò yōng zhōu liú rén qī qiān yú jiā, hái yú chóu chí. sòng wén dì nù, qiǎn jiāng péi fāng míng děng fá zhī. nán dāng wèi fāng míng suǒ bài, qì chóu chí, yǔ qiān yú qí bēn shàng guī. tài wǔ qiǎn zhōng shān wáng chén yíng zhī fù xíng gōng. fāng míng jì kè chóu chí, yǐ bǎo zōng dì bǎo chì shǒu zhī, hé jiān gōng qí jī zǒu zhī.
難當後自立為大秦王,號年曰建義,立妻為王后,世子為太子,置百官具擬天 朝。然猶貢獻於宋不絕。尋而其國大旱,多災異,降大秦王復為武都王。太延初, 難當立鎮上邽。太武遣車騎大將軍、樂平王丕等督河西、高平諸軍取上邽,又詔喻 難當,奉詔攝守。尋而傾國南寇,規有蜀土,襲宋益州,攻涪城,又伐巴西,獲雍 州流人七千餘家,還於仇池。宋文帝怒,遣將裴方明等伐之。難當為方明所敗,棄 仇池,與千餘騎奔上邽。太武遣中山王辰迎之赴行宮。方明既克仇池,以保宗弟保 熾守之,河間公齊擊走之。
xiān shì, zhào bǎo zōng zhèn shàng guī, yòu zhào zhèn luò gǔ, fù qí běn guó. bǎo zōng dì wén dé xiān táo dī zhōng, nǎi shuō bǎo zōng lìng pàn. shì xiè, qí zhí bǎo zōng sòng jīng shī, zhào nán dāng shā zhī. dī qiāng lì wén dé, tún yú zhuó shuǐ. wén dé zì hào zhēng xī jiāng jūn qín hé liáng sān zhōu mù chóu chí gōng, qiú yuán yú sòng, fēng wén dé wèi wǔ dū wáng, qiǎn piān jiāng fáng liàng zhī děng zhù zhī. qí nì jī, qín liàng zhī. wén dé bēn shǒu jiā lú, wǔ dū yīn píng dī duō guī zhī. zhào huái yáng gōng pí bào zi děng lǜ zhū jūn tǎo wén dé, zǒu hàn zhōng, shōu qí qī zǐ liáo shǔ zī liáng. jí bǎo zōng qī gōng zhǔ sòng jīng shī, cì sǐ. chū, gōng zhǔ quàn bǎo zōng fǎn, rén wèn yuē: bèi fù mǔ zhī bāng ruò hé? gōng zhǔ yuē: lǐ, fù rén wài chéng, yīn fū ér róng. shì lì, jù shǒu yī fāng, wǒ yì yī guó zhī mǔ, qǐ bǐ xiǎo xiàn zhī zhǔ? yǐ cǐ dé zuì.
先是,詔保宗鎮上邽,又詔鎮駱谷,復其本國。保宗弟文德先逃氐中,乃說保 宗令叛。事泄,齊執保宗送京師,詔難當殺之。氐、羌立文德,屯於濁水。文德自 號征西將軍、秦河梁三州牧、仇池公,求援於宋,封文德為武都王,遣偏將房亮之 等助之。齊逆擊,禽亮之。文德奔守葭蘆,武都、陰平氐多歸之。詔淮陽公皮豹子 等率諸軍討文德,走漢中,收其妻子、僚屬、資糧。及保宗妻公主送京師,賜死。 初,公主勸保宗反,人問曰:「背父母之邦若何?」公主曰:「禮,婦人外成,因 夫而榮。事立,據守一方,我亦一國之母,豈比小縣之主?」以此得罪。
wén chéng shí, bài nán dāng yíng zhōu cì shǐ, hái wèi wài dōu dà guān. zú, shì yuē zhōng. zi hé, suí fù guī wèi, bié cì jué chóu chí gōng. zi dé zi xí nán dāng jué, zǎo zú. zi xiǎo yǎn xí, lì jiàng wèi gōng, bài tiān shuǐ tài shǒu, zú. zi dà yǎn, bié yǒu chuán. xiǎo yǎn zǐ gōng xī xí jué. zhèng guāng zhōng, shàng shū yòu chéng zhāng pǔ huì wèi xíng tái, sòng zū yú nán qín dōng yì, pǔ huì qǐ gōng xī jù xíng. zhì nán qín, yǐ dī fǎn bù dé jìn, qiǎn gōng xī xiān wèi dī. dōng yì zhōu cì shǐ wèi zi jiàn yǐ gōng xī xiǎn báo, mì lìng fǎng chá, gōng xī guǒ yǒu qián móu, jiāng wèi pàn luàn. zi jiàn réng bào pǔ huì, lìng qí shè lù. pǔ huì jí zhuī gōng xī, gōng xī jìng bù kěn fù, dōng chū hàn zhōng. pǔ huì biǎo liè qí shì, gōng xī dà xíng huì lù, zhōng dé miǎn zuì. hòu wèi jiǎ jié bié jiāng, yǔ dū du yuán zhì tóng shǒu qí zhōu, wèi qín zéi mò zhé tiān shēng suǒ lǔ, sǐ yú qín zhōu.
文成時,拜難當營州刺史,還為外都大官。卒,諡曰忠。子和,隨父歸魏,別 賜爵仇池公。子德子襲難當爵,早卒。子小眼襲,例降為公,拜天水太守,卒。子 大眼,別有傳。小眼子公熙襲爵。正光中,尚書右丞張普惠為行台,送租於南秦、 東益,普惠啟公熙俱行。至南秦,以氐反不得進,遣公熙先慰氐。東益州刺史魏子 建以公熙險薄,密令訪察,公熙果有潛謀,將為叛亂。子建仍報普惠,令其攝錄。 普惠急追公熙,公熙竟不肯赴,東出漢中。普惠表列其事,公熙大行賄賂,終得免 罪。後為假節、別將,與都督元志同守岐州,為秦賊莫折天生所虜,死於秦州。
wén dé hòu zì hàn zhōng rù tǒng qiān lǒng, suì yǒu yīn píng wǔ xìng zhī dì. hòu wèi sòng jīng zhōu cì shǐ liú yì xuān suǒ shā.
文德後自漢中入統汧、隴,遂有陰平、武興之地。後為宋荊州刺史劉義宣所殺。
bǎo zōng zhī zhí yě, zi yuán hé bēn sòng, yǐ wèi wǔ dū bái shuǐ tài shǒu. yuán hé jù chéng guī shùn, wén chéng jiā zhī, bài zhēng nán dà jiāng jūn wǔ dū wáng, nèi xǐ jīng shī.
保宗之執也,子元和奔宋,以為武都、白水太守。元和據城歸順,文成嘉之, 拜征南大將軍、武都王,內徙京師。
yuán hé cóng shū sēng sì fù zì chēng wǔ dū wáng yú jiā lú. sēng sì sǐ, cóng dì wén dù zì lì wèi wǔ xìng wáng, qiǎn shǐ guī shùn. xiàn wén shòu wén dù wǔ xìng zhèn jiāng, jì ér fù pàn. xiào wén chū, zhēng xī jiāng jūn pí huān xǐ gōng jiā lú pò zhī, zhǎn wén dù shǒu.
元和從叔僧嗣復自稱武都王於葭蘆。僧嗣死,從弟文度自立為武興王,遣使歸 順。獻文授文度武興鎮將,既而復叛。孝文初,征西將軍皮歡喜攻葭蘆破之,斬文 度首。
wén dù dì hóng, xiǎo míng shǔ, míng fàn xiàn wén miào huì, yǐ xiǎo míng chēng. shǔ zì wèi wǔ xìng wáng, qiǎn shǐ fèng biǎo xiè zuì, gòng qí fāng wù, xiào wén nà zhī. shǔ qiǎn zi gǒu nú rù shì, bài shǔ dū du nán qín zhōu cì shǐ zhēng xī jiāng jūn xī róng xiào wèi wǔ dū wáng. shǔ sǐ, cóng zi hòu qǐ tǒng wèi, xiào wén fù yǐ shǔ jué shòu zhī. shǔ zǐ jí shǐ wèi bái shuǐ tài shǒu. hòu qǐ sǐ, yǐ jí shǐ wèi zhēng xī jiāng jūn wǔ dū wáng. jí shǐ fù cháo yú jīng shī, bài dū du nán qín zhōu cì shǐ ān nán dà jiāng jūn lǐng hù nán mán xiào wèi hàn zhōng jùn hóu wǔ xìng wáng, cì yǐ chē qí róng mǎ jǐn cǎi zēng kuàng. xún hái wǔ xìng, jìn hào zhèn nán jiāng jūn, jiā dū níng xiāng wǔ zhōu zhū jūn shì. hòu chóu chí zhèn jiāng yáng líng zhēn xí pò wǔ xìng, jí shǐ suì rù qí. jǐng míng chū, jí shǐ lái jiàng, hái shòu jué wèi, guī shǒu wǔ xìng. sǐ, zi shào xiān lì, bài dū du nán qín zhōu cì shǐ zhēng lǔ jiāng jūn hàn zhōng jùn gōng wǔ xìng wáng, zèng jí shǐ chē qí dà jiāng jūn kāi fǔ yí tóng sān sī shì ān wáng.
文度弟弘,小名鼠,名犯獻文廟諱,以小名稱。鼠自為武興王,遣使奉表謝罪, 貢其方物,孝文納之。鼠遣子狗奴入侍,拜鼠都督、南秦州刺史、征西將軍、西戎 校尉、武都王。鼠死,從子後起統位,孝文復以鼠爵授之。鼠子集始為白水太守。 後起死,以集始為征西將軍、武都王。集始復朝於京師,拜都督、南秦州刺史、安 南大將軍、領護南蠻校尉、漢中郡侯、武興王,賜以車旗、戎馬、錦彩、繒纊。尋 還武興,進號鎮南將軍,加督寧、湘五州諸軍事。後仇池鎮將楊靈珍襲破武興,集 始遂入齊。景明初,集始來降,還授爵位,歸守武興。死,子紹先立,拜都督、南 秦州刺史、征虜將軍、漢中郡公、武興王,贈集始車騎大將軍、開府儀同三司、諡 安王。
shào xiān nián yòu, wěi shì èr shū jí qǐ jí yì. xià hóu dào qiān yǐ hàn zhōng guī shùn yě, liáng bái mǎ shù zhǔ yǐn tiān bǎo lǜ zhòng wéi zhī. dào qiān qiú yuán yú jí qǐ jí yì, èr rén tān bǎo biān fān, bù yù jiù zhī. wéi jí shǐ dì jí lǎng xīn yuàn lì gōng. lǜ zhòng pò tiān bǎo, quán hàn chuān, lǎng zhī lì yě. jí yì jiàn liáng yì jì dìng, kǒng wǔ xìng bù dé jiǔ wèi wài fān, suì shàn dòng zhū dī, tuī shào xiān jiàn chēng dà hào, jí qǐ jí yì bìng chēng wáng, wài yǐn liáng wèi yuán. ān xī jiāng jūn xíng luán qiǎn jiàn wǔ jiāng jūn fù shù yǎn gōng wǔ xìng kè zhī, zhí shào xiān, sòng yú jīng shī, suì miè qí guó, yǐ wèi wǔ xìng zhèn, fù gǎi zhèn wèi dōng yì zhōu.
紹先年幼,委事二叔集起、集義。夏侯道遷以漢中歸順也,梁白馬戍主尹天保 率眾圍之。道遷求援於集起、集義,二人貪保邊蕃,不欲救之。唯集始弟集朗心愿 立功。率眾破天保,全漢川,朗之力也。集義見梁、益既定,恐武興不得久為外籓, 遂扇動諸氐,推紹先僭稱大號,集起、集義並稱王,外引梁為援。安西將軍邢巒遣 建武將軍傅豎眼攻武興克之,執紹先,送於京師,遂滅其國,以為武興鎮,復改鎮 為東益州。
qián hòu zhèn jiāng táng fǎ lè cì shǐ dù zuǎn xíng bào yǐ wēi huì shī zhōng, dī háo chóu shí zhù děng xiāng shuài fǎn pàn, cháo tíng yǐ xī nán wèi yōu. zhèng guāng zhōng, zhào wèi zi jiàn wèi cì shǐ, yǐ ēn xìn zhāo fǔ, fēng huà dà xíng, yuǎn jìn kuǎn fù, rú nèi dì yān. hòu táng yǒng dài zi jiàn wèi zhōu, wèi jǐ, dī rén xī fǎn. yǒng qì chéng dōng zǒu, zì cǐ fù wèi dī dì.
前後鎮將唐法樂、刺史杜纂、邢豹以威惠失衷,氐豪仇石柱等相率反叛,朝廷 以西南為憂。正光中,詔魏子建為刺史,以恩信招撫,風化大行,遠近款附,如內 地焉。後唐永代子建為州,未幾,氐人悉反。永棄城東走,自此復為氐地。
wèi mò, tiān xià luàn, shào xiān bēn hái wǔ xìng, fù zì lì wèi wáng. zhōu wén dìng qín lǒng, shào xiān chēng fān, sòng qī zi wèi zhì. dà tǒng yuán nián, shào xiān qǐng qí nǚ qī, zhōu wén zòu wèi dì xǔ zhī. shào xiān sǐ, zi bì xié lì.
魏末,天下亂,紹先奔還武興,復自立為王。周文定秦、隴,紹先稱籓,送妻 子為質。大統元年,紹先請其女妻,周文奏魏帝許之。紹先死,子辟邪立。
sì nián, nán qí zhōu dī fú shòu fǎn, gōng xiàn wǔ dū, zì hào tài bái wáng, zhào dà dū dū hóu mò chén shùn yǔ wèi zhōu cì shǐ zhǎng sūn chéng tǎo jiàng zhī. jiǔ nián, qīng shuǐ dī qiú lǐ shǔ rén jù dì zuò luàn, dī shuài liáng dào xiǎn pàn, gōng nán yóu, zhōu wén qiǎn diǎn qiān zhào chǎng wèi yù zhī, shǔ rén děng xiāng jì guī fù. shí yī nián, yú wǔ xìng zhì dōng yì zhōu, yǐ bì xié wèi cì shǐ. shí wǔ nián, ān yí dī fù pàn. zhào chǎng shí wèi jùn shǒu, shōu shǒu nì zhě èr shí yú rén zhǎn zhī, nǎi dìng. yú shì yǐ chǎng xíng nán qín zhōu shì. dī shuài gài nào děng zuò luàn, nào jù běi gǔ, qí dǎng xī jié dàng chāng qiāng liáo gān, gòng tuī gài nào wèi zhǔ. chǎng fēn dào qiǎn shǐ, xuān shì huò fú, rán hòu chū bīng tǎo zhī. qín gài nào, sàn qí yú dǎng. xìng zhōu pàn dī fù qīn bī nán qí zhōu, cì shǐ chì luó xié qiǎn shǐ gào jí, chǎng fù jiù, yòu dà pò zhī. xiān shì, dī qiú yáng fǎ shēn jù yīn píng zì chēng wáng, yì shèng zhī miáo yì yě. wèi xiào chāng zhōng, jǔ zhòng nèi fù, zì shì zhí gòng bù jué. fèi dì yuán nián, yǐ shēn wèi lí zhōu cì shǐ. èr nián, yáng bì xié jù zhōu fǎn, qún dī fù yǔ tóng nì. zhào chì luó xié yǔ zhào chǎng tǎo píng zhī. zhōu wén nǎi yǐ dà jiāng jūn yǔ wén guì wèi dà dū dū xìng zhōu cì shǐ. guì wēi míng xiān zhe, qún dī pō wèi fú zhī. lái suì, yáng fǎ shēn cóng wèi chí jiǒng píng shǔ, jūn huí, fǎ shēn xún yǔ qí zōng rén yáng chóng jí yáng chén zuò gè yōng qí zhòng, dì xiāng gōng tǎo. zhào chǎng shí dū chéng wǔ shā sān zhōu zhū jūn shì, qiǎn shǐ hé jiě zhī. fǎ shēn děng cóng mìng, nǎi fēn qí bù luò, gèng zhì zhōu jùn yǐ chù zhī.
四年,南岐州氐苻壽反,攻陷武都,自號太白王,詔大都督侯莫陳順與渭州刺 史長孫澄討降之。九年,清水氐酋李鼠仁據地作亂,氐帥梁道顯叛,攻南由,周文 遣典簽趙昶慰諭之,鼠仁等相繼歸附。十一年,於武興置東益州,以辟邪為刺史。 十五年,安夷氐復叛。趙昶時為郡守,收首逆者二十餘人斬之,乃定。於是以昶行 南秦州事。氐帥蓋鬧等作亂,鬧據北谷,其黨西結宕昌羌獠甘,共推蓋鬧為主。昶 分道遣使,宣示禍福,然後出兵討之。擒蓋鬧,散其餘黨。興州叛氐復侵逼南岐州, 刺史叱羅協遣使告急,昶赴救,又大破之。先是,氐酋楊法深據陰平自稱王,亦盛 之苗裔也。魏孝昌中,舉眾內附,自是職貢不絕。廢帝元年,以深為黎州刺史。二 年,楊辟邪據州反,群氐復與同逆。詔叱羅協與趙昶討平之。周文乃以大將軍宇文 貴為大都督、興州刺史。貴威名先著,群氐頗畏服之。來歲,楊法深從尉遲迥平蜀, 軍回,法深尋與其宗人楊崇集、楊陳侳各擁其眾,遞相攻討。趙昶時督成、武、沙 三州諸軍事,遣使和解之。法深等從命,乃分其部落,更置州郡以處之。
gōng dì mò, wǔ xìng dī fǎn, wéi lì zhōu, fèng zhōu gù dào dī wèi tiān wáng děng yì jù zhòng xiǎng yīng, dà jiāng jūn dòu lú níng děng tǎo píng zhī. zhōu míng dì shí, xìng zhōu rén duàn zhā jí xià biàn bǎi shù èr xiàn rén fǎn, xiāng shuài pò lán gāo shù. dī qiú jiāng duō fù lǜ chú zhōng dī shǔ gōng xiàn luò cóng jùn yǐ yīng zhī. zhào chǎng tǎo píng èr xiàn, bìng zhǎn duàn zhā. ér yīn píng jiā lú dī fù wǎng wǎng tún jù, yǔ chú zhōng xiāng yīng. chǎng nǎi jiǎn jīng qí, chū qí bù yì, jìng rù chú zhōng, zhì dà zhú píng, lián pò qī shān, zhū qí qú shuài, èr jùn bìng jiàng. jí chǎng hái, chú zhōng shēng dī, fù wèi kòu lüè. chǎng yòu qiǎn yí tóng liú chóng yì yǔ wén qí rù chú zhōng tǎo zhī, yú shì qún dī bìng píng.
恭帝末,武興氐反,圍利州,鳳州固道氐魏天王等亦聚眾響應,大將軍豆盧寧 等討平之。周明帝時,興州人段吒及下辯、柏樹二縣人反,相率破蘭皋戍。氐酋姜 多復率廚中氐屬攻陷落叢郡以應之。趙昶討平二縣,並斬段吒。而陰平、葭蘆氐復 往往屯聚,與廚中相應。昶乃簡精騎,出其不意,徑入廚中,至大竹坪,連破七柵, 誅其渠帥,二郡並降。及昶還,廚中生氐,復為寇掠。昶又遣儀同劉崇義、宇文琦 入廚中討之,於是群氐並平。
jí wáng qiān jǔ bīng, shā zhōu dī shuài kāi fǔ yáng yǒng ān yòu jù zhōu yīng qiān, dà jiāng jūn dá xī rú tǎo píng zhī.
及王謙舉兵,沙州氐帥開府楊永安又據州應謙,大將軍達奚儒討平之。
tǔ gǔ hún, běn liáo dōng xiān bēi tú hé shè guī zi yě. shè guī yī míng yì luò hán, yǒu èr zi, shù zhǎng yuē tǔ gǔ hún, shǎo yuē ruò luò guī. shè guī sǐ, ruò luò guī dài tǒng bù luò, shì wèi mù róng shì. shè guī zhī zài yě, fēn hù qī bǎi yǐ gěi tǔ gǔ hún, yǔ ruò luò guī èr bù. mǎ dòu xiāng shāng, ruò luò guī nù, qiǎn rù wèi tǔ gǔ hún yuē: xiān gōng chù fēn, yǔ xiōng yì bù, hé bù xiāng yuǎn, ér mǎ dòu xiāng shāng? tǔ gǔ hún yuē: mǎ shí cǎo yǐn shuǐ, chūn qì fā dòng, suǒ yǐ dòu, dòu zài mǎ, ér nù jí rén, guāi bié shén yì, jīn dāng qù rǔ wàn lǐ wài! ruò luò guī huǐ, qiǎn jiù lǎo jí zhǎng shǐ qī nà lóu xiè zhī. tǔ gǔ hún yuē: wǒ nǎi zǔ yǐ lái, shù dé liáo yòu, xiān gōng zhī shì, bǔ shì zhī yán yún: yǒu èr zi, dāng xiǎng fú zuò, bìng liú zi sūn. wǒ shì bēi shù, lǐ wú bìng dà. jīn yǐ mǎ zhì nù, dài tiān suǒ qǐ. zhū jūn shì qū mǎ lìng dōng, mǎ ruò hái dōng, wǒ dāng suí qù. jí lìng cóng qí yōng mǎ lìng huí, shù bǎi bù, chuā rán bēi míng, tū zǒu ér xī, shēng ruò tuí shān, rú shì zhě shí yú bèi, yī huí yī mí. lóu lì qū, nǎi guì yuē: kè hán, cǐ fēi fù rén shì! hún wèi qí bù luò yuē: wǒ xiōng dì zǐ sūn bìng yīng chāng shèng, guī dāng chuán zi jí céng xuán sūn, qí jiān kě bǎi yú nián wǒ nǎi xuán sūn jiān shǐ dāng xiǎn ěr. yú shì suì xī fù yīn shān, hòu jiǎ dào shàng lǒng. ruò luò guī zhuī sī tǔ gǔ hún, zuò ā yú gē tú hé yǐ xiōng wèi ā yú yě. zi sūn jiàn hào, yǐ cǐ gē wèi niǎn hòu gǔ chuī dà qū.
吐谷渾,本遼東鮮卑徒河涉歸子也。涉歸一名弈洛韓,有二子,庶長曰吐谷渾, 少曰若洛廆。涉歸死,若洛廆代統部落,是為慕容氏。涉歸之在也,分戶七百以給 吐谷渾,與若洛廆二部。馬斗相傷,若洛廆怒,遣入謂吐谷渾曰:「先公處分,與 兄異部,何不相遠,而馬斗相傷?」吐谷渾曰:「馬食草飲水,春氣發動,所以斗, 斗在馬,而怒及人,乖別甚易,今當去汝萬里外!」若洛廆悔,遣舊老及長史七那 樓謝之。吐谷渾曰:「我乃祖以來,樹德遼右,先公之世,卜筮之言云:『有二子, 當享福祚,並流子孫。』我是卑庶,理無並大。今以馬致怒,殆天所啟。諸君試驅 馬令東,馬若還東,我當隨去。」即令從騎擁馬令回,數百步,欻然悲鳴,突走而 西,聲若頹山,如是者十餘輩,一回一迷。樓力屈,乃跪曰:「可汗,此非復人事!」 渾謂其部落曰:「我兄弟子孫並應昌盛,廆當傳子及曾玄孫,其間可百餘年;我乃 玄孫間始當顯耳。」於是遂西附陰山,後假道上隴。若洛廆追思吐谷渾,作《阿於 歌》徒河以兄為阿於也。子孫僭號,以此歌為輦後鼓吹大曲。
tǔ gǔ hún suì cóng shàng lǒng, zhǐ yú bāo hǎn. zì bāo hǎn jì gān sōng, nán jiè áng chéng lǒng hé, cóng táo shuǐ xī nán jí bái lán, shù qiān lǐ zhōng, zhú shuǐ cǎo, lú zhàng ér jū, yǐ ròu lào wèi liáng. xī běi zhū zá zhǒng wèi zhī ā chái lǔ.
吐谷渾遂從上隴,止於枹罕。自枹罕暨甘松,南界昂城、隴涸,從洮水西南極 白蘭,數千里中,逐水草,廬帳而居,以肉酪為糧。西北諸雜種謂之阿柴虜。
tǔ gǔ hún sǐ, yǒu zi liù shí rén. zhǎng zi tǔ yán, shēn zhǎng qī chǐ bā cùn, yǒng lì guò rén, xìng kè bào. wèi áng chéng qiāng qiú jiāng cōng suǒ cì, jiàn yóu zài tǐ, hū zi yè yán yǔ qí dà jiāng jué bá ní yuē: wú qì jué, guān liǎn qì, biàn sù qù bǎo bái lán. dì jì xiǎn yuǎn, yòu tǔ sú nuò ruò, yì kòng yù. yè yán xiǎo ér, yù shòu yú rén, kǒng cāng zú zhōng bù néng xiāng zhì. jīn yǐ yè yán fù rǔ, jié gǔ gōng zhī lì yǐ fǔ zhī, rú zǐ dé lì, wú wú hèn yě. chōu jiàn ér sǐ. yǒu zi shí èr rén.
吐谷渾死,有子六十人。長子吐延,身長七尺八寸,勇力過人,性刻暴。為昂 城羌酋姜聰所刺,劍猶在體,呼子葉延語其大將絕拔泥曰:「吾氣絕,棺斂訖,便 速去保白蘭。地既險遠,又土俗懦弱,易控御。葉延小兒,欲授餘人,恐倉卒終不 能相制。今以葉延付汝,竭股肱之力以輔之,孺子得立,吾無恨也。」抽劍而死。 有子十二人。
yè yán shǎo ér yǒng guǒ, nián shí suì, fù cǎo wèi rén, hào yuē jiāng cōng, měi dàn zhé shè zhī, shè zhòng zé háo jiào qì tì. qí mǔ yuē: chóu zéi zhū jiāng yǐ tú kuài zhī, rǔ nián xiǎo, hé fán zhāo zhāo zì kǔ! yè yán wū yàn ruò bù zì shèng, dá mǔ yuē: chéng zhī wú yì, rán wǎng jí zhī xīn, bù shèng qí tòng. xìng zhì xiào, mǔ bìng, mǔ sān rì bù shí, yè yán yì bù shí. pō shì shū chuán, zì wèi zēng zǔ yì luò hán shǐ fēng chāng lí gōng, wú wèi gōng sūn zhī zǐ, àn lǐ, gōng sūn zhī zǐ dé yǐ wáng fù zì wèi shì, suì yǐ tǔ gǔ hún wèi shì yān.
葉延少而勇果,年十歲,縛草為人,號曰姜聰,每旦輒射之,射中則嗥叫泣涕。 其母曰:「仇賊諸將已屠膾之,汝年小,何煩朝朝自苦!」葉延嗚咽若不自勝,答 母曰:「誠知無益,然罔極之心,不勝其痛。」性至孝,母病,母三日不食,葉延 亦不食。頗視書傳,自謂曾祖弈洛韓始封昌黎公,吾為公孫之子,案《禮》,公孫 之子得以王父字為氏,遂以吐谷渾為氏焉。
yè yán sǐ, zi suì xī lì. xìng chún jǐn, sān dì zhuān quán, suì xī bù néng zhì, zhū dà jiāng gòng zhū zhī. xī yōu āi bù fù shè shì, suì lì zi shì lián wèi shì zǐ, wěi zhī shì. hào yuē mò hè láng, huá yán fù yě. xī suì yǐ yōu sǐ. shì lián lì, yǐ fù yōu sī, bù yóu yú hān yàn. shí wǔ nián sǐ, dì shì pí lì. sǐ, zi shù luò gān děng bìng yòu, dì wū hé tí lì, ér qī shù luò gàn mǔ, shēng èr zi mù guī mù lì yán. wū hé tí yī míng dà hái, sǐ, shù luò gàn lì, zì hào chē qí jiāng jūn. shì suì, jìn yì xī chū yě. shù luò gān sǐ, dì ā chái lì, zì hào biāo qí jiāng jūn shā zhōu cì shǐ. bù nèi yǒu huáng shā, zhōu huí shù bǎi lǐ, bù shēng cǎo mù, yīn hào shā zhōu. ā chái jiān bìng dī qiāng, dì fāng shù qiān lǐ, hào wèi qiáng guó. shēng xī qiáng shān, guān diàn jiāng yuán, wèn yú qún liáo yuē: cǐ shuǐ dōng liú, gèng yǒu hé míng? yóu hé jùn guó rù hé shuǐ yě? qí zhǎng shǐ céng hé yuē: cǐ shuǐ jīng chóu chí, guò jìn shòu, chū dàng qú shǐ hào diàn jiāng, zhì bā jùn rù jiāng, dù guǎng líng rù yú hǎi. ā chái yuē: shuǐ shàng zhī guī, wú suī sāi biǎo xiǎo guó, ér dú wú suǒ guī hū! qiǎn shǐ tōng sòng, xiàn qí fāng wù. sòng shǎo dì fēng wèi jiāo hé gōng. wèi jí bài shòu, sòng wén dì yuán jiā sān nián, yòu jiā chú mìng. yòu jiāng qiǎn shǐ cháo gòng, huì bào bìng, lín sǐ zhào zhū zǐ dì gào zhī yuē: xiān gōng chē qí shě qí zi qián, yǐ dà yè shǔ wú, qǐ gǎn wàng xiān gōng zhī jǔ ér sī yú wěi dài! qí yǐ mù guī jì shì. ā chái yǒu zi èr shí rén, wěi dài zhǎng zi yě. ā chái yòu wèi yuē: rǔ děng gè fèng wú yī zhī jiàn, jiāng wán zhī dì xià. é ér mìng mǔ dì mù lì yán yuē: rǔ qǔ yī zhǐ jiàn zhé zhī. mù lì yán zhé zhī. yuē: rǔ qǔ shí jiǔ zhī jiàn zhé zhī. mù yán bù néng zhé. ā chái yuē: rǔ cáo zhī bù? dān zhě yì zhé, zhòng zé nán cuī, lù lì yī xīn, rán hòu shè jì kě gù. yán zhōng ér sǐ. mù guī lì.
葉延死,子碎奚立。性淳謹,三弟專權,碎奚不能制,諸大將共誅之。奚憂哀 不復攝事,遂立子視連為世子,委之事。號曰莫賀郎,華言父也。奚遂以憂死。視 連立,以父憂思,不游娛酣宴。十五年死,弟視羆立。死,子樹洛乾等並幼,弟烏 紇提立,而妻樹洛干母,生二子慕璝、慕利延。烏紇提一名大孩,死,樹洛干立, 自號車騎將軍。是歲,晉義熙初也。樹洛乾死,弟阿豺立,自號驃騎將軍、沙州刺 史。部內有黃沙,周回數百里,不生草木,因號沙州。阿豺兼併氐、羌,地方數千 里,號為強國。升西強山,觀墊江源,問於群僚曰:「此水東流,更有何名?由何 郡國入何水也?」其長史曾和曰:「此水經仇池,過晉壽,出宕渠始號墊江,至巴 郡入江,度廣陵入於海。」阿豺曰:「水尚知歸,吾雖塞表小國,而獨無所歸乎!」 遣使通宋,獻其方物。宋少帝封為澆河公。未及拜受,宋文帝元嘉三年,又加除命。 又將遣使朝貢,會暴病,臨死召諸子弟告之曰:「先公車騎舍其子虔,以大業屬吾, 豈敢忘先公之舉而私於緯代!其以慕璝繼事。」阿豺有子二十人,緯代長子也。阿 豺又謂曰:「汝等各奉吾一隻箭,將玩之地下。」俄而命母弟慕利延曰:「汝取一 只箭折之。」慕利延折之。曰:「汝取十九隻箭折之。」慕延不能折。阿豺曰: 「汝曹知不?單者易折,眾則難摧,戮力一心,然後社稷可固。」言終而死。慕璝 立。
xiān shì, ā chái shí, sòng mìng jìng wèi zhì ér sǐ. mù guī yòu fèng biǎo tōng sòng, sòng wén dì yòu shòu lǒng xī gōng. mù guī zhāo jí qín liáng wáng yè zhī rén, jí qiāng róng zá yí zhòng zhì wǔ liù bǎi luò, nán tōng shǔ hàn, běi jiāo liáng zhōu hè lián, bù zhòng zhuǎn shèng. tài wǔ shí, mù guī shǐ qiǎn qí shì láng xiè dà níng fèng biǎo guī wèi. xún tǎo qín hè lián dìng, sòng zhī jīng shī. tài wǔ jiā zhī, qiǎn shǐ zhě cè bài mù guī wèi dà jiāng jūn xī qín wáng.
先是,阿豺時,宋命竟未至而死。慕璝又奉表通宋,宋文帝又授隴西公。慕璝 招集秦、涼亡業之人,及羌戎雜夷眾至五六百落,南通蜀、漢,北交涼州、赫連, 部眾轉盛。太武時,慕璝始遣其侍郎謝大寧奉表歸魏。尋討禽赫連定,送之京師。 太武嘉之,遣使者策拜慕璝為大將軍、西秦王。
mù guī biǎo yuē: chén chéng yōng ruò, gǎn jié jīng kuǎn, fú qín jiàn nì, xiàn jié wáng fǔ, jué zhì suī chóng, ér tǔ bù zēng kuò, chē qí jì shì, ér cái bù zhōu shǎng, yuàn chuí jiàn chá, liàng jī dān kuǎn. chén qǐng jiē kòu nì, jiāng jìng zhī rén, wèi zéi suǒ chāo, liú zhuǎn dōng xià, jīn huáng huà hùn yī, qiú hái xiāng tǔ. qǐ fú yuē lián kū lüè hán zhāng huá děng sān rén jiā ruò zài cǐ, fēn guāi kě mǐn, yuàn bìng chì qiǎn, shǐ ēn qià xiá huāng, cún wáng gǎn dài.
慕璝表曰:「臣誠庸弱,敢竭精款,俘擒僭逆,獻捷王府,爵秩雖崇,而土不 增廓,車旗既飾,而財不周賞,願垂鑑察,亮基單款。臣頃接寇逆,疆境之人,為 賊所抄,流轉東下,今皇化混一,求還鄉土。乞佛曰連、窟略寒、張華等三人家弱 在此,分乖可愍,願並敕遣,使恩洽遐荒,存亡感戴。」
tài wǔ zhào gōng qīng cháo táng huì, yì dá shī xíng. tài wèi zhǎng sūn sōng jí yì láng bó shì èr bǎi qī shí jiǔ rén yì yuē:
太武詔公卿朝堂會,議答施行。太尉長孫嵩及議郎、博士二百七十九人議曰:
qián zhě yǒu sī suǒ chù, yǐ wèi qín wáng huāng wài zhī jūn, běn fēi zhèng jiào suǒ jí, lái zé shòu zhī, qù zé bù jīn. huáng wēi yuǎn bèi, xī qín wáng mù yì wèi wēi, chēng chén nà gòng, qiú shòu jué hào. yì zhě yǐ wèi gǔ zhě yào huāng zhī jūn, suī rén tǔ zhòng guǎng, ér jué bù nǐ huá xià. bì xià jiā chǒng wáng guān, nǎi yuè cháng fēn, róng shì chē qí, bān tóng shàng guó. zhì yú zēng xù duō shǎo, jiù diǎn suǒ wú, jiē dāng lín shí yǐ zhì fēng guǎ. zì hàn wèi yǐ lái, fǔ suī xiá huāng, pō yǒu gù shì. lǚ hòu yí dān yú yù chē èr chéng mǎ èr sì, dān yú dá mǎ qiān pǐ. qí hòu xiōng nú hé qīn, dí guó, yí zēng xù bù guò shù bǎi hū hán xié chēng chén, shēn zì rù cháo, shǐ nǎi zhì wàn pǐ. jīn xī qín wáng ruò yǐ tǔ wú sāng cán, biàn dāng shàng qǐng, bù dé yán cái bù zhōu shǎng yě. zhōu shì shuāi wēi, qí hóu xiǎo bái yī kuāng tiān xià, yǒu cì zuò zhī mìng, wú yì tǔ zhī shǎng. jìn hóu zhòng ěr pò chǔ chéng pú, wéi shòu nán yáng zhī tián, wèi cháo sù zhī yì. xī qín suǒ zhì, wéi dìng ér yǐ. sài wài zhī rén, yīn shí chéng biàn, qīn rù qín liáng, wèi yǒu jīng lüè tà jìng zhī xūn, jué dēng shàng guó, tǒng qín liáng hé shā sì zhōu zhī dì, ér yún tǔ bù zēng kuò. bǐ shèng cháo yú ruò zhōu, ér zì tóng yú wǔ bà, wú yàn zhī qíng, qí kě jí hū! xī qín wáng zhōng kuǎn yú cháo tíng, yuán qí běn qíng, bì bù zhì cǐ. huò zuǒ yòu bù chì, yīn zhì sī lèi.
「前者有司所處,以為秦王荒外之君,本非政教所及,來則受之,去則不禁。 皇威遠被,西秦王慕義畏威,稱臣納貢,求受爵號。議者以為古者要荒之君,雖人 土眾廣,而爵不擬華夏。陛下加寵王官,乃越常分,容飾車旗,班同上國。至於繒 絮多少,舊典所無,皆當臨時以制豐寡。自漢、魏以來,撫綏遐荒,頗有故事。呂 後遺單于御車二乘、馬二駟,單于答馬千匹。其後匈奴和親,敵國,遺繒絮不過數 百;呼韓邪稱臣,身自入朝,始乃至萬匹。今西秦王若以土無桑蠶,便當上請,不 得言財不周賞也。周室衰微,齊侯小白一匡天下,有賜胙之命,無益土之賞。晉侯 重耳破楚城濮,唯受南陽之田,為朝宿之邑。西秦所致,唯定而已。塞外之人,因 時乘便,侵入秦、涼,未有經略拓境之勛,爵登上國,統秦、涼、河、沙四州之地, 而雲土不增廓。比聖朝於弱周,而自同於五霸,無厭之情,其可極乎!西秦王忠款 於朝廷,原其本情,必不至此。或左右不敕,因致斯累。
jiǎn xī qín liú rén, zéi shí suǒ chāo, xī zài pú bǎn. jīn jì chēng fān, sì hǎi xián tài, tiān xià yī jiā, kě chì qín zhōu sòng yì jīng shī, suí hòu qiǎn hái. suǒ qǐng qǐ fú sān rén, xī wèi bīn guó zhī shǐ, lái zài wáng tíng, guó pò jiā qiān, jí wèi chén qiè, kě wù tīng xǔ.
檢西秦流人,賊時所抄,悉在蒲坂。今既稱籓,四海咸泰,天下一家,可敕秦 州送詣京師,隨後遣還。所請乞佛三人,昔為賓國之使,來在王庭,國破家遷,即 為臣妾,可勿聽許。
zhì yuē: gōng qīng yì zhī, wèi wèi shī tǐ. xī qín wáng suǒ shū jīn chéng bāo hǎn lǒng xī zhī dì, bǐ zì qǔ zhī, zhèn jí yǔ zhī, biàn shì liè tǔ, hé xū fù kuò? xī qín kuǎn zhì, mián juàn suí shǐ shū shù zēng yì zhī, fēi yī pǐ ér yǐ. zì shì, mù guī gòng xiàn pō jiǎn. yòu tōng yú sòng, sòng wén fēng wèi lǒng xī wáng.
制曰:「公卿議之,未為失體。西秦王所書金城、枹罕、隴西之地,彼自取之, 朕即與之,便是裂土,何須復廓?西秦款至,綿絹隨使疏數增益之,非一匹而已。」 自是,慕璝貢獻頗簡。又通於宋,宋文封為隴西王。
tài yán èr nián, mù guī sǐ, dì mù lì yán lì. zhào qiǎn shǐ zhě cè shì mù guī yuē huì wáng. hòu bài mù lì yán zhèn xī dà jiāng jūn yí tóng sān sī, gǎi fēng xī píng wáng yǐ mù guī zi yuán xù wèi fǔ jūn jiāng jūn. shí mù lì yán yòu tōng sòng, sòng fēng wèi hé nán wáng. tài wǔ zhēng liáng zhōu, mù lì yán jù, suì lǜ qí bù rén, xī dùn shā mò. tài wǔ yǐ lì yán xiōng yǒu qín hè lián dìng zhī gōng, qiǎn shǐ xuān yù zhī, nǎi hái. hòu mù lì yán qiǎn shǐ biǎo xiè, shū zòu, nǎi xià zhào bāo jiǎng zhī.
太延二年,慕璝死,弟慕利延立。詔遣使者策諡慕璝曰惠王。後拜慕利延鎮西 大將軍、儀同三司,改封西平王;以慕璝子元緒為撫軍將軍。時慕利延又通宋,宋 封為河南王。太武征涼州,慕利延懼,遂率其部人,西遁沙漠。太武以利延兄有禽 赫連定之功,遣使宣喻之,乃還。後慕利延遣使表謝,書奏,乃下詔褒獎之。
mù lì yán xiōng zi wěi dài jù mù lì yán hài yǐ, yǔ shǐ zhě móu yù zì guī, mù lì yán jué ér shā zhī. wěi dài dì chì lì yán děng bā rén táo guī jīng shī, qǐng bīng tǎo mù lì yán. tài wǔ bài chì lì yán guī yì wáng, zhào jìn wáng fú luó lǜ zhū jiāng tǎo zhī. jūn zhì dà mǔ qiáo, mù lì yán xiōng zi shí yín zǒu hé xī, fú luó qiǎn jiāng zhuī jī zhī, zhǎn shǒu wǔ qiān yú jí. mù lì yán zǒu bái lán, mù lì yán cóng dì fú niàn zhǎng shǐ fú jiū lí bù dà chóng é děng lǜ zhòng yī wàn sān qiān luò guī jiàng. hòu fù qiǎn zhēng xī jiāng jūn gāo liáng wáng nà děng tǎo zhī yú bái lán. mù lì yán suì rù yú tián guó, shā qí wáng, sǐ zhě shù wàn rén. nán zhēng jì bīn. qiǎn shǐ tōng sòng qiú yuán, xiàn wū wán mào nǚ guó jīn jiǔ qì hú wáng jīn chuàn děng wù, sòng wén dì cì yǐ qiān chē. qī nián, suì hái jiù tǔ.
慕利延兄子緯代懼慕利延害已,與使者謀欲自歸,慕利延覺而殺之。緯代弟叱 力延等八人逃歸京師,請兵討慕利延。太武拜叱力延歸義王,詔晉王伏羅率諸將討 之。軍至大母橋,慕利延兄子拾寅走河西,伏羅遣將追擊之,斬首五千餘級。慕利 延走白蘭,慕利延從弟伏念、長史孚鳩黎、部大崇娥等率眾一萬三千落歸降。後 復遣征西將軍、高涼王那等討之於白蘭。慕利延遂入于闐國,殺其王,死者數萬人。 南征罽賓。遣使通宋求援,獻烏丸帽、女國金酒器、胡王金釧等物,宋文帝賜以牽 車。七年,遂還舊土。
mù lì yán sǐ, shù luò gān zi shí yín lì. shǐ yì yú fú luó chuān, qí jū zhǐ chū rù, qiè nǐ wáng zhě. shí yín fèng xiū gòng zhí, shòu wèi zhēng shuò yòu shòu sòng fēng jué, hào hé nán wáng. tài wǔ qiǎn shǐ bài wèi zhèn xī dà jiāng jūn shā zhōu cì shǐ xī píng wáng. hòu shí yín zì shì xiǎn yuǎn, pō bù gōng mìng. tōng shǐ yú sòng, xiàn shàn mǎ sì jiǎo yáng, sòng míng dì jiā zhī guān hào.
慕利延死,樹洛乾子拾寅立。始邑於伏羅川,其居止出入,竊擬王者。拾寅奉 修貢職,受魏正朔;又受宋封爵,號河南王。太武遣使拜為鎮西大將軍、沙州刺史、 西平王。後拾寅自恃險遠,頗不恭命。通使於宋,獻善馬、四角羊,宋明帝加之官 號。
wén chéng shí, dìng yáng hóu cáo ān biǎo shí yín jīn bǎo bái lán, duō yǒu jīn yín niú mǎ, ruò jī zhī, kě yǐ dà huò. yì zhě xián yǐ xiān dì fèn shí yín xiōng dì bù mù, shǐ jìn wáng fú luó gāo liáng wáng nà zài zhēng zhī, jìng wú duō kè, shí yín suī fù yuǎn dùn, jūn yì pí láo. jīn zài bái lán, bù fàn wáng sāi, bù wèi rén huàn, fēi guó jiā zhī suǒ jí yě. ruò qiǎn shǐ zhāo wèi, bì qiú wèi chén qiè, kě bù láo ér dìng yě. wáng zhě zhī yú sì huāng, jī mí ér yǐ, hé bì tú qí guó, yǒu qí dì. ān yuē: chén xī wèi jiāo hé shù jiāng, yǔ zhī xiāng jìn, míng qí yì shì. ruò fēn jūn chū qí zuǒ yòu, shí yín bì zǒu bǎo nán shān, bù guò shí rì, niú mǎ cǎo jǐn, rén wú suǒ shí, zhòng bì kuì pàn, kě yī jǔ ér dìng yě. cóng zhī. zhào yáng píng wáng xīn chéng jiàn ān wáng mù liù tóu děng chū nán dào, nán jùn gōng lǐ huì gěi shì zhōng gōng sūn bá jí ān chū běi dào yǐ tǎo zhī. shí yín zǒu nán shān, zhū jūn jì hé zhuī zhī. shí jūn duō bìng, zhū jiāng yì zéi yǐ yuǎn dùn, jūn róng yǐ zhèn, jīn qū pí bìng zhī zú, yào nán jì zhī gōng, bù yì guò hū? zhòng yǐ wèi rán, nǎi yǐn hái, huò tuó mǎ èr shí yú wàn.
文成時,定陽侯曹安表拾寅今保白蘭,多有金銀、牛馬,若擊之,可以大獲。 議者咸以先帝忿拾寅兄弟不睦,使晉王伏羅、高涼王那再征之,竟無多克,拾寅雖 復遠遁,軍亦疲勞。今在白蘭,不犯王塞,不為人患,非國家之所急也。若遣使招 慰,必求為臣妾,可不勞而定也。王者之於四荒,羈縻而已,何必屠其國,有其地。 安曰:「臣昔為澆河戍將,與之相近,明其意勢。若分軍出其左右,拾寅必走保南 山,不過十日,牛馬草盡,人無所食,眾必潰叛,可一舉而定也。」從之。詔陽平 王新成、建安王穆六頭等出南道,南郡公李惠、給事中公孫拔及安出北道以討之。 拾寅走南山,諸軍濟河追之。時軍多病,諸將議賊已遠遁,軍容已振,今驅疲病之 卒,要難冀之功,不亦過乎?眾以為然,乃引還,獲駝馬二十餘萬。
xiàn wén fù zhào shàng dǎng wáng zhǎng sūn guān děng lǜ zhōu jùn bīng tǎo shí yín. jūn zhì màn tóu shān, shí yín lái nì zhàn, guān děng zòng bīng jī bài zhī, shí yín xiāo dùn. yú shì sī huǐ fù fān zhí, qiǎn bié jià kāng pán lóng fèng biǎo cháo gòng. xiàn wén yōu zhī, bù bào qí shǐ. shí yín bù luò dà jī, lǚ kòu jiāo hé. zhào píng xī jiāng jūn guǎng chuān gōng pí huān xǐ lǜ dūn huáng liáng zhōu bāo hǎn gāo píng zhū jūn wèi qián fēng, sī kōng shàng dǎng wáng zhǎng sūn guān wèi dà dū dū yǐ tǎo zhī. guān děng jūn rù shí yín jìng, chú qí qiū jià. shí yín jiǒng bù, qiǎn zi yì jūn, biǎo qiú gǎi guò, guān děng yǐ wén. xiàn wén yǐ zhòng láo jiāng shì, nǎi xià zhào qiè zé zhī, zhēng qí rèn zǐ. shí yín qiǎn zi jīn rù shì, xiàn wén xún qiǎn jīn hái. shí yín hòu fù rǎo lüè biān rén, qiǎn qí jiāng liáng lì shǒu táo yáng, bāo hǎn suǒ tǒng yě. bāo hǎn zhèn jiāng xī jùn gōng yáng zhōng kuí yí shí yín shū yǐ zé zhī. shí yín biǎo yuē: fèng zhào, tīng chén hái jiù tǔ, gù qiǎn liáng lì shǒu táo yáng. ruò bù zhuī qián ēn, qiú lìng táo yáng gòng qí tǔ wù. cí zhǐ kěn qiè, xiàn wén xǔ zhī, zì shì suì xiū zhí gòng.
獻文復詔上黨王長孫觀等率州郡兵討拾寅。軍至曼頭山,拾寅來逆戰,觀等縱 兵擊敗之,拾寅宵遁。於是思悔復蕃職,遣別駕康盤龍奉表朝貢。獻文幽之,不報 其使。拾寅部落大飢,屢寇澆河。詔平西將軍、廣川公皮歡喜率敦煌、涼州、枹罕、 高平諸軍為前鋒,司空、上黨王長孫觀為大都督以討之。觀等軍入拾寅境,芻其秋 稼。拾寅窘怖,遣子詣軍,表求改過,觀等以聞。獻文以重勞將士,乃下詔切責之, 征其任子。拾寅遣子斤入侍,獻文尋遣斤還。拾寅後復擾掠邊人,遣其將良利守洮 陽,枹罕所統也。枹罕鎮將、西郡公楊鍾葵貽拾寅書以責之。拾寅表曰:「奉詔, 聽臣還舊土,故遣良利守洮陽。若不追前恩,求令洮陽貢其土物。」辭旨懇切,獻 文許之,自是歲修職貢。
tài hé wǔ nián, shí yín sǐ, zi dù yì hóu lì. qiǎn qí shì láng shí zhēn gòng fāng wù, tí shàng biǎo chēng sì shì. hòu dù yì hóu fá dàng chāng, zhào ràng zhī, cì jǐn cǎi yī bǎi èr shí pǐ, yù lìng quān gǎi suǒ lüè dàng chāng kǒu lèi, bù sòng shí hái. yì hóu bìng fèng zhào. sǐ.
太和五年,拾寅死,子度易侯立。遣其侍郎時真貢方物,提上表稱嗣事。後度 易侯伐宕昌,詔讓之,賜錦彩一百二十匹,喻令悛改;所掠宕昌口累,部送時還。 易侯並奉詔。死。
zi fú lián chóu lì. xiào wén yù lìng rù cháo, biǎo chēng jí bìng, zhé xiū táo yáng ní hé chéng ér zhì shù yān. wén míng tài hòu bēng, shǐ rén gào xiōng, fú lián chóu bài mìng bù gōng. yǒu sī qǐng fá zhī, xiào wén bù xǔ. qún chén yǐ qí shòu zhào bù jìng, bù yí nà suǒ xiàn. dì yuē: bài shòu shī lǐ, nǎi kě jiā yǐ jié zé. suǒ xiàn tǔ máo, nǎi shì chén zhī cháng dào. dù qì suǒ xiàn, biàn shì jué zhī, zòng yù gǎi huǐ, qí lù wú yóu yǐ. zhào yuē: zhèn zài āi jiù zhī zhōng, wèi cún zhēng tǎo. ér qù chūn bāo hǎn biǎo qǔ qí táo yáng ní hé èr shù, shí yǐ cǐ jì biān jiāng zhī cháng, jí biàn tīng xǔ. jí piān shī zhì tǎo, èr shù wàng fēng qǐng jiàng, zhí xùn èr qiān yú rén, yòu dé fù nǚ jiǔ bǎi kǒu. zi fù kě xī hái zhī. fú lián chóu nǎi qiǎn shì zi hè lǔ tóu cháo yú jīng shī. lǐ xī yǒu jiā, bài fú lián chóu shǐ chí jié dū du xī chuí zhū jūn shì zhēng xī jiāng jūn lǐng hù xī róng zhōng láng jiāng xī hǎi jùn kāi guó gōng tǔ gǔ hún wáng, huī qí zhāng shòu zhī shì, jiē bèi gěi zhī.
子伏連籌立。孝文欲令入朝,表稱疾病,輒修洮陽、泥和城而置戍焉。文明太 後崩,使人告凶,伏連籌拜命不恭。有司請伐之,孝文不許。群臣以其受詔不敬, 不宜納所獻。帝曰:「拜受失禮,乃可加以詰責。所獻土毛,乃是臣之常道。杜棄 所獻,便是絕之,縱慾改悔,其路無由矣。」詔曰:「朕在哀疚之中,未存征討。 而去春枹罕表取其洮陽、泥和二戍,時以此既邊將之常,即便聽許。及偏師致討, 二戍望風請降,執訊二千餘人,又得婦女九百口。子婦可悉還之。」伏連籌乃遣世 子賀魯頭朝於京師。禮錫有加,拜伏連籌使持節、都督西垂諸軍事、征西將軍、領 護西戎中郎將、西海郡開國公、吐谷渾王,麾旗章綬之飾,皆備給之。
hòu qiǎn jiān yuán wài sàn qí cháng shì zhāng lǐ shǐ yú fú lián chóu. wèi lǐ yuē: xī yǔ dàng chāng tōng hé, héng jiàn chēng dài wáng, jǐ zé zì yǒu xìng dòng, shū wéi chén jié. dāng fā zhī rì, zǎi fǔ yǐ wèi jūn ruò fǎn mí zhī zuì, zé kè bǎo fān yè tuō shǒu yú bù gǎi, zé huò nán jiāng zhì. fú lián chóu suì mò rán. jí xiào wén bēng, qiǎn shǐ fù āi, jǐn qí chéng jìng.
後遣兼員外散騎常侍張禮使於伏連籌。謂禮曰:「昔與宕昌通和,恆見稱大王, 己則自有興動,殊違臣節。當發之日,宰輔以為君若返迷知罪,則克保蕃業;脫守 愚不改,則禍難將至。」伏連籌遂默然。及孝文崩,遣使赴哀,盡其誠敬。
fú lián chóu nèi xiū zhí gòng, wài bìng róng dí, sāi biǎo zhī zhōng, hào wèi qiáng fù. zhǔn nǐ tiān cháo, shù zhì guān sī, chēng zhì zhū guó, yǐ zì kuā dà. xuān wǔ chū, zhào zé zhī yuē: liáng zhōu biǎo sòng qīng bào dàng chāng shū. liáng mí yōng yǔ qīng bìng wèi biān fù, yǔ qí guó zé lín fān, lùn qí wèi zé tóng liè, ér chēng shū wèi biǎo, míng bào wèi zhǐ. yǒu sī yǐ guó cháng xíng, yīn qín qǐng tǎo. zhèn lǜ xiǎn yuǎn duō yú, qīng xiāng gòu huò, gù xiān xuān cǐ yì, shàn zì sān sī. fú lián chóu shàng biǎo zì shēn, cí chéng kěn zhì. zhōng xuān wǔ shì zhì yú zhèng guāng, lí niú shǔ mǎ jí xī nán zhī zhēn, wú suì bù zhì. hòu qín zhōu chéng rén mò zhé niàn shēng fǎn, hé xī lù jué. liáng zhōu chéng rén wàn yú pú tí děng dōng yīng niàn shēng, qiú cì shǐ sòng yǐng. yǐng mì qiǎn qiú yuán yú fú lián chóu, fú lián chóu qīn lǜ dà zhòng jiù zhī, suì huò bǎo quán. zì ěr yǐ hòu, guān jiǎo bù tōng, gòng xiàn suì jué.
伏連籌內修職貢,外並戎狄,塞表之中,號為強富。準擬天朝,樹置官司,稱 制諸國,以自誇大。宣武初,詔責之曰:「梁州表送卿報宕昌書。梁彌邕與卿並為 邊附,語其國則鄰籓,論其位則同列,而稱書為表,名報為旨。有司以國常刑,殷 勤請討。朕慮險遠多虞,輕相構惑,故先宣此意,善自三思。」伏連籌上表自申, 辭誠懇至。終宣武世至於正光,嫠牛、蜀馬及西南之珍,無歲不至。後秦州城人莫 折念生反,河西路絕。涼州城人萬於菩提等東應念生,囚刺史宋穎。穎密遣求援於 伏連籌,伏連籌親率大眾救之,遂獲保全。自爾以後,關徼不通,貢獻遂絕。
fú lián chóu sǐ, zi kuā lǚ lì, shǐ zì hào wèi kè hán. jū fú qí chéng, zài qīng hǎi xī shí wǔ lǐ. suī yǒu chéng guō ér bù jū, héng chù qióng lú, suí shuǐ cǎo xù mù. qí dì, dōng xī sān qiān lǐ, nán běi qiān yú lǐ. guān yǒu wáng gōng pú shè shàng shū jí láng zhōng jiāng jūn zhī hào. kuā lǚ chuí jì ěr zhū, yǐ zào wèi mào, zuò jīn shī zi chuáng. hào qí qī wèi mǔ zūn, yī zhī chéng qún, pī jǐn dà páo, biàn fà yú hòu, shǒu dài jīn huā guān.
伏連籌死,子夸呂立,始自號為可汗。居伏俟城,在青海西十五里。雖有城郭 而不居,恆處穹廬,隨水草畜牧。其地,東西三千里,南北千餘里。官有王、公、 僕射、尚書及郎中、將軍之號。夸呂椎髻毦珠,以皁為帽,坐金獅子床。號其妻為 母尊,衣織成裙,披錦大袍,辮髮於後,首戴金花冠。
qí sú: zhàng fū yī fú lüè tóng yú huá xià, duō yǐ luó mì wèi guān, yì yǐ zēng wèi mào fù rén jiē guàn zhū bèi, shù fā, yǐ duō wèi guì. bīng qì yǒu gōng dāo jiǎ qiào. guó wú cháng fù, xū zé shuì fù shì shāng rén yǐ chōng yòng yān. qí xíng fá: shā rén jí dào mǎ, sǐ yú zé zhēng wù yǐ shú zuì, yì liàng shì jué zhàng. xíng rén bì yǐ zhān méng tóu, chí shí cóng gāo jī zhī. fù xiōng sǐ, qī hòu mǔ jí sǎo děng, yǔ tū jué sú tóng. zhì yú hūn, pín bù néng bèi cái zhě, zhé dào nǚ qù. sǐ zhě yì jiē mái bìn, qí fú zhì, zàng qì zé chú zhī. xìng tān lán, rěn yú shā hài. hǎo shè liè, yǐ ròu lào wèi liáng. yì zhī zhǒng tián, yǒu dà mài sù dòu. rán qí běi jiè qì hòu duō hán, wéi dé wú qīng dà mài, gù qí sú pín duō fù shǎo. qīng hǎi zhōu huí qiān yú lǐ, hǎi nèi yǒu xiǎo shān. měi dōng bīng hé hòu, yǐ liáng pìn mǎ zhì cǐ shān, zhì lái chūn shōu zhī, mǎ jiē yǒu yùn, suǒ shēng de jū, hào wèi lóng zhǒng, bì duō jùn yì. tǔ gǔ hún cháng dé bō sī cǎo mǎ, fàng rù hǎi, yīn shēng cōng jū, néng rì xíng qiān lǐ, shì chuán qīng hǎi cōng zhě yě. tǔ chū niú mǎ luó, duō yīng wǔ, ráo tóng tiě zhū shā. dì jiān shàn shàn qiě mò.
其俗:丈夫衣服略同於華夏,多以羅冪為冠,亦以繒為帽;婦人皆貫珠貝,束 發,以多為貴。兵器有弓、刀甲、鞘。國無常賦,須則稅富室商人以充用焉。其刑 罰:殺人及盜馬,死;余則征物以贖罪,亦量事決杖。刑人必以氈蒙頭,持石從高 擊之。父兄死,妻後母及嫂等,與突厥俗同。至於婚,貧不能備財者,輒盜女去。 死者亦皆埋殯,其服制,葬訖則除之。性貪婪,忍於殺害。好射獵,以肉酪為糧。 亦知種田,有大麥、粟、豆。然其北界氣候多寒,唯得蕪青、大麥,故其俗貧多富 少。青海周回千餘里,海內有小山。每冬冰合後,以良牝馬置此山,至來春收之, 馬皆有孕,所生得駒,號為龍種,必多駿異。吐谷渾嘗得波斯草馬,放入海,因生 驄駒,能日行千里,世傳青海驄者也。土出BX牛、馬、騾,多鸚鵡,饒銅、鐵、 硃砂。地兼鄯善、且末。
xìng hé zhōng, qí shén wǔ zuò xiāng, zhāo huái huāng yuǎn, rú rú jì fù yú guó, kuā lǚ qiǎn shǐ zhì jìng. shén wǔ yù yǐ dà yì, zhēng qí cháo gòng, kuā lǚ nǎi qiǎn shǐ rén zhào tǔ gǔ zhēn jiǎ dào rú rú, pín lái dōng wèi. yòu jiàn qí cóng mèi, jìng dì nà yǐ wèi pín. qiǎn yuán wài sàn qí cháng shì fù líng biǎo shǐ yú qí guó. kuā lǚ yòu qǐng hūn, nǎi yǐ jì nán wáng kuāng sūn nǚ wèi guǎng lè gōng zhǔ yǐ qī zhī. cǐ hòu cháo gòng bù jué.
興和中,齊神武作相,招懷荒遠,蠕蠕既附於國,夸呂遣使致敬。神武喻以大 義,征其朝貢,夸呂乃遣使人趙吐骨真假道蠕蠕,頻來東魏。又薦其從妹,靜帝納 以為嬪。遣員外散騎常侍傅靈檦使於其國。夸呂又請婚,乃以濟南王匡孫女為廣樂 公主以妻之。此後朝貢不絕。
xī wèi dà tǒng chū, zhōu wén qiǎn yí tóng pān jùn yù yǐ nì shùn zhī lǐ, yú shì kuā lǚ zài qiǎn shǐ xiàn néng wǔ mǎ jí yáng niú děng. rán kòu chāo bù yǐ, yuán biān duō bèi qí hài. fèi dì èr nián, zhōu wén lēi dà bīng zhì gū zāng, kuā lǚ zhèn jù, shǐ gòng fāng wù. shì suì, kuā lǚ yòu tōng shǐ yú qí. liáng zhōu cì shǐ shǐ níng chān zhī qí hái, xí zhī yú zhōu xī chì quán, huò qí pú shè qǐ fú chù zhuàng jiāng jūn dí pān mì, shāng hú èr bǎi sì shí rén, tuó luó liù bǎi tóu, zá cǎi sī juàn yǐ wàn jì. gōng dì sān nián, shǐ níng yòu yǔ tū jué mù gǎn kè hán xí jī kuā lǚ, pò zhī, lǔ qí qī zǐ, huò zhēn wù jí zá chù. wǔ chéng chū, kuā lǚ fù kòu liáng zhōu, cì shǐ shì yún bǎo zhàn méi. hè lán xiáng yǔ wén guì lǜ bīng tǎo zhī, kuā lǚ qiǎn qí guǎng dìng wáng zhōng liú wáng jù zhàn. xiáng děng pò zhī, guǎng dìng děng dùn zǒu. yòu bá qí táo yáng hóng hé èr chéng, zhì táo zhōu ér hái. bǎo dìng zhōng, kuā lǚ qián hòu sān bèi qiǎn shǐ xiàn fāng wù. tiān hé chū, qí lóng hé wáng mò chāng lǜ lái jiàng, yǐ qí dì wèi fú zhōu. èr nián wǔ yuè, fù qiǎn shǐ lái xiàn. jiàn dé wǔ nián, qí guó dà luàn, wǔ dì zhào huáng tài zǐ zhēng zhī. jūn zhì fú qí chéng, kuā lǚ dùn zǒu, lǔ qí yú zhòng ér hái. míng nián, yòu zài qiǎn shǐ fèng xiàn. xuān zhèng chū, qí zhào wáng tā lóu tún lái jiàng. zì shì, cháo xiàn suì jué.
西魏大統初,周文遣儀同潘濬喻以逆順之理,於是夸呂再遣使獻能舞馬及羊、 牛等。然寇抄不已,緣邊多被其害。廢帝二年,周文勒大兵至姑臧,夸呂震懼,使 貢方物。是歲,夸呂又通使於齊。涼州刺史史寧覘知其還,襲之於州西赤泉,獲其 僕射乞伏觸狀、將軍翟潘密,商胡二百四十人,駝騾六百頭,雜彩絲絹以萬計。恭 帝三年,史寧又與突厥木杆可汗襲擊夸呂,破之,虜其妻子,獲珍物及雜畜。武成 初,夸呂復寇涼州,刺史是雲寶戰沒。賀蘭祥、宇文貴率兵討之,夸呂遣其廣定王、 鍾留王拒戰。祥等破之,廣定等遁走。又拔其洮陽、洪和二城,置洮州而還。保定 中,夸呂前後三輩遣使獻方物。天和初,其龍涸王莫昌率來降,以其地為扶州。二 年五月,復遣使來獻。建德五年,其國大亂,武帝詔皇太子征之。軍至伏俟城,夸 呂遁走,虜其餘眾而還。明年,又再遣使奉獻。宣政初,其趙王他婁屯來降。自是, 朝獻遂絕。
jí suí kāi huáng chū, qīn hóng zhōu, dì kuàng rén gěng, fèi zhī. qiǎn shàng zhù guó yuán xié lǜ bù qí shù wàn jī zhī. zéi xī fā guó zhōng, zì màn tóu zhì shù dūn, jiǎ qí bù jué. qí suǒ shǔ hé xī zǒng guǎn dìng chéng wáng zhōng lì fáng jí qí tài zǐ kě bó hàn qián hòu lái jù zhàn, xié pín pò zhī. kuā lǚ dà jù, lǜ qīn bīng yuǎn dùn, qí míng wáng shí sān rén zhào lǜ bù luò ér jiàng. shàng yǐ qí gāo níng wáng yí zī póu sù dé zhòng xīn, bài dà jiāng jūn, fēng hé nán wáng, yǐ tǒng jiàng zhòng. zì yú guān shǎng gè yǒu chà. wèi jǐ, fù lái kòu biān, zhōu cì shǐ pí zi xìn jù zhàn sǐ zhī. wèn zhōu zǒng guǎn liáng yuǎn yǐ ruì zú jī zhī, nǎi bēn tuì. é ér rù kòu kuò zhōu, zhōu bīng jī zǒu zhī.
及隋開皇初,侵弘州,地曠人梗,廢之。遣上柱國元諧率步騎數萬擊之。賊悉 發國中,自曼頭至樹敦,甲騎不絕。其所署河西總管定城王鍾利房及其太子可博汗 前後來拒戰,諧頻破之。夸呂大懼,率親兵遠遁,其名王十三人召率部落而降。上 以其高寧王移茲裒素得眾心,拜大將軍,封河南王,以統降眾。自余官賞各有差。 未幾,復來寇邊,州刺史皮子信拒戰死之。汶州總管梁遠以銳卒擊之,乃奔退。俄 而入寇廓州,州兵擊走之。
kuā lǚ zài wèi bǎi nián, lǚ yīn xǐ nù fèi shā tài zǐ. qí hòu tài zǐ jù shā, suì móu zhí kuā lǚ ér jiàng, qǐng bīng yú biān lì. qín zhōu zǒng guǎn hé jiān wáng jì yīng zhī, shàng bù xǔ. tài zǐ móu xiè, wèi qí fù suǒ shā. fù lì shǎo zǐ wéi wáng hē wèi tài zǐ. dié zhōu cì shǐ dù jì qǐng yīn qí xìn tǎo zhī, shàng yòu bù xǔ. liù nián, wéi wáng hē fù jù fù zhū, móu guī guó, qǐng bīng yíng jiē. shàng wèi qí shǐ zhě yuē: pǔ tiān zhī xià, jiē shì zhèn chén qiè, gè wèi shàn shì, jí zhèn chēng xīn. wéi wáng jì yǒu hǎo yì, yù lái tóu fú, wéi jiào wéi wáng wèi chén zǐ fǎ, bù kě yuǎn qiǎn bīng mǎ, zhù wèi è shì. wéi wáng nǎi zhǐ. bā nián, qí míng wáng tuò bá mù mí qǐng yǐ qiān yú jiā guī huà. shàng yuē: pàn tiān bèi fù, hé kě shōu nà! yòu qí běn yì, zhèng zì bì sǐ, ruò jīn wéi jù, yòu fù bù rén. ruò yǒu yīn xìn, yí qiǎn wèi fǔ, rèn qí zì bá, bù xū chū bīng mǎ yīng jiē. qí mèi fū jí shēng yù lái, yì rèn qí yì, bù láo quàn yòu yě. shì suì, hé nán wáng yí zī póu sǐ, wén dì lìng qí dì shù guī xí tǒng qí zhòng. píng chén zhī hòu, kuā lǚ dà jù, táo dùn xiǎn yuǎn, bù gǎn wèi kòu.
夸呂在位百年,屢因喜怒廢殺太子。其後太子懼殺,遂謀執夸呂而降,請兵於 邊吏。秦州總管河間王計應之,上不許。太子謀泄,為其父所殺。復立少子嵬王訶 為太子。疊州刺史杜祭請因其釁討之,上又不許。六年,嵬王訶復懼父誅,謀歸國, 請兵迎接。上謂其使者曰:「溥天之下,皆是朕臣妾,各為善事,即朕稱心。嵬王 既有好意,欲來投服,唯教嵬王為臣子法,不可遠遣兵馬,助為惡事。」嵬王乃止。 八年,其名王拓拔木彌請以千餘家歸化。上曰:「叛天背父,何可收納!又其本意, 正自避死,若今違拒,又復不仁。若有音信,宜遣慰撫,任其自拔,不須出兵馬應 接。其妹夫及甥欲來,亦任其意,不勞勸誘也。」是歲,河南王移茲裒死,文帝令 其弟樹歸襲統其眾。平陳之後,夸呂大懼,逃遁險遠,不敢為寇。
shí yī nián, kuā lǚ zú, zi shì fú shǐ qí xiōng zi wú sù fèng biǎo chēng fān, bìng xiàn fāng wù, qǐng yǐ nǚ bèi hòu tíng. shàng wèi wú sù yuē: ruò yī lái qǐng, tā guó biàn dāng xiāng xué, yī xǔ yī sāi, shì wèi bù píng. ruò bìng xǔ zhī, yòu fēi hǎo fǎ. jìng bù xǔ. shí yī nián, qiǎn xíng bù shàng shū yǔ wén bì fǔ wèi zhī. shí liù nián, yǐ guāng huà gōng zhǔ qī shì fú, shàng biǎo chēng gōng zhǔ wèi tiān hòu, shàng bù xǔ.
十一年,夸呂卒,子世伏使其兄子無素奉表稱籓,並獻方物,請以女備後庭。 上謂無素曰:「若依來請,他國便當相學,一許一塞,是謂不平。若並許之,又非 好法。」竟不許。十一年,遣刑部尚書宇文弼撫慰之。十六年,以光化公主妻世伏, 上表稱公主為天后,上不許。
míng nián, qí guó dà luàn, guó rén shā shì fú, lì qí dì fú yǔn wèi zhǔ. shǐ chén fèi lì shì, bìng xiè zhuān mìng zuì, qiě qǐng yī sú shàng zhǔ, shàng cóng zhī. zì shì cháo gòng suì zhì, ér cháng fǎng guó jiā xiāo xī, shàng shén è zhī. yáng dì jí wèi, fú yǔn qiǎn zi shùn lái cháo. shí tiě lēi fàn sāi, dì qiǎn jiāng jūn féng xiào cí chū dūn huáng yù zhī, zhàn bù lì. tiě lēi qiǎn shǐ xiè zuì qǐng jiàng, dì qiǎn huáng mén shì láng péi jǔ wèi fǔ zhī, fěng lìng jī tǔ gǔ hún yǐ zì xiào. tiě lēi jí lè bīng xí pò tǔ gǔ hún, fú yǔn dōng zǒu, bǎo xī píng jìng. dì fù lìng guān dé wáng xióng chū jiāo hé, xǔ gōng yǔ wén shù chū xī píng yǎn zhī, dà pò qí zhòng. fú yǔn dùn táo yú shān gǔ jiān, qí gù dì jiē kōng. zì xī píng lín qiāng chéng yǐ xī, qiě mò yǐ dōng, qí lián yǐ nán, xuě shān yǐ běi, dōng xī sì qiān lǐ, nán běi èr qiān lǐ jiē wèi suí yǒu. zhì jùn xiàn zhèn shù, fā tiān xià qīng zuì xǐ jū zhī. yú shì liú shùn bù zhī qiǎn. fú yǔn wú yǐ zì zī, lǜ qí tú shù qiān qí, kè yú dǎng xiàng. dì lì shùn wèi zhǔ, sòng chū yù mén, lìng tǒng yú zhòng, yǐ qí dà bǎo wáng ní luò zhōu wèi fǔ. zhì xī píng, qí bù xià shā luò zhōu, shùn bù guǒ rù ér hái.
明年,其國大亂,國人殺世伏,立其弟伏允為主。使陳廢立事,並謝專命罪, 且請依俗尚主,上從之。自是朝貢歲至,而常訪國家消息,上甚惡之。煬帝即位, 伏允遣子順來朝。時鐵勒犯塞,帝遣將軍馮孝慈出敦煌御之,戰不利。鐵勒遣使謝 罪請降,帝遣黃門侍郎裴矩慰撫之,諷令擊吐谷渾以自效。鐵勒即勒兵襲破吐谷渾, 伏允東走,保西平境。帝復令觀德王雄出澆河,許公宇文述出西平掩之,大破其眾。 伏允遁逃於山谷間,其故地皆空。自西平臨羌城以西,且末以東,祁連以南,雪山 以北,東西四千里,南北二千里皆為隋有。置郡、縣、鎮、戍,發天下輕罪徙居之。 於是留順不之遣。伏允無以自資,率其徒數千騎,客於党項。帝立順為主,送出玉 門,令統餘眾,以其大寶王泥洛周為輔。至西平,其部下殺洛周,順不果入而還。
dà yè mò, tiān xià luàn, fú yǔn fù qí gù dì, lǚ kòu hé yòu, jùn xiàn bù néng zhì.
大業末,天下亂,伏允復其故地,屢寇河右,郡縣不能制。
tǔ gǔ hún běi yǒu yǐ fú wù dí guó, guó yǒu qū hǎi, hǎi zhōu huí qiān yú lǐ. zhòng yǒu wàn luò, fēng sú yǔ tǔ gǔ hún tóng. rán bù shí wǔ gǔ, wéi shí yú jí sū zi. sū zi zhuàng ruò zhōng guó gǒu sì zi, huò chì huò hēi.
吐谷渾北有乙弗勿敵國,國有屈海,海周回千餘里。眾有萬落,風俗與吐谷渾 同。然不識五穀,唯食魚及蘇子。蘇子狀若中國枸巳子,或赤或黑。
yǒu qì hàn yī bù, fēng sú yì tóng, tè duō láng.
有契翰一部,風俗亦同,特多狼。
bái lán shān xī běi, yòu yǒu kě lán guó, fēng sú yì tóng. mù bù shí wǔ sè, ěr bù wén wǔ shēng, shì yí mán róng dí zhī zhōng chǒu lèi yě. tǔ wú suǒ chū, zhí dà yǎng qún chù, ér hù luò yì kě wàn yú rén. wán ruò bù zhī dòu zhàn, hū jiàn yì rén, jǔ guó biàn zǒu. xìng rú yě shòu, tǐ qīng gōng zǒu, zhú bù kě dé.
白蘭山西北,又有可蘭國,風俗亦同。目不識五色,耳不聞五聲,是夷蠻戎狄 之中醜類也。土無所出,直大養群畜,而戶落亦可萬餘人。頑弱不知鬥戰,忽見異 人,舉國便走。性如野獸,體輕工走,逐不可得。
bái lán xī nán èr qiān wǔ bǎi lǐ, gé dà lǐng, yòu dù sì shí lǐ hǎi, yǒu nǚ wáng guó. rén shù wàn yú luò, fēng sú tǔ zhù, yí sāng má, shú wǔ gǔ, yǐ nǚ wèi wáng, gù yīn hào yān. yì shǐ bù zhì, qí chuán yì rán.
白蘭西南二千五百里,隔大嶺,又度四十裏海,有女王國。人庶萬餘落,風俗 土著,宜桑麻,熟五穀,以女為王,故因號焉。譯使不至,其傳亦然。
dàng chāng qiāng zhě, qí xiān gài sān miáo zhī yìn. zhōu shí yǔ yōng shǔ wēi lú děng bā guó cóng wǔ wáng miè shāng. hàn yǒu xiān líng shāo dāng děng, shì wèi biān huàn. qí dì dōng jiē zhōng huá, xī tōng xī yù, nán běi shù qiān lǐ. xìng bié zì wèi bù luò, qiú shuài jiē yǒu dì fēn, bù xiāng tǒng shè, dàng chāng jí qí yī yě. sú jiē tǔ zhù, jū yǒu wū yǔ. qí wū, zhī máo niú wěi jí gǔ yáng máo fù zhī. guó wú fǎ lìng, yòu wú yáo fù. wéi zhàn fá zhī shí, nǎi xiāng tún jù bù rán, zé gè shì shēng yè, bù xiāng wǎng lái. jiē yī qiú hè, mù yǎng máo niú yáng shǐ yǐ gōng qí shí. fù zǐ bó shū xiōng dì sǐ zhě, jí yǐ jì mǔ shì shū mǔ jí sǎo dì fù děng wèi qī. sú wú wén zì, dàn hòu cǎo mù róng luò, jì qí suì shí. sān nián yī xiāng jù, shā niú yáng yǐ jì tiān.
宕昌羌者,其先蓋三苗之胤。周時與庸、蜀、微、盧等八國從武王滅商。漢有 先零、燒當等,世為邊患。其地東接中華,西通西域,南北數千里。姓別自為部落, 酋帥皆有地分,不相統攝,宕昌即其一也。俗皆土著,居有屋宇。其屋,織犛牛尾 及羖羊毛覆之。國無法令,又無徭賦。唯戰伐之時,乃相屯聚;不然,則各事生業, 不相往來。皆衣裘褐,牧養犛牛、羊、豕以供其食。父子、伯叔、兄弟死者,即以 繼母、世叔母及嫂、弟婦等為妻。俗無文字,但候草木榮落,記其歲時。三年一相 聚,殺牛、羊以祭天。
yǒu liáng qín zhě, shì wèi qiú shuài, dé qiāng háo xīn, nǎi zì chēng wáng yān. qín sūn mí hū, tài wǔ chū, qiǎn zi mí huáng fèng biǎo qiú nèi fù. tài wǔ jiā zhī, qiǎn shǐ bài mí hū wèi dàng chāng wáng, cì mí huáng jué gān sōng hóu. mí hū sǐ, sūn biāo zi lì. qí dì zì chóu chí yǐ xī, dōng xī qiān lǐ xí shuǐ yǐ nán, nán běi bā bǎi lǐ. dì duō shān fù, rén èr wàn yú luò. shì xiū zhí gòng, pō wèi tǔ gǔ hún suǒ duàn jué. biāo zi sǐ, mí zhì lì. biāo zǐ dì yáng zǐ xiān bēn tǔ gǔ hún, qiǎn bīng sòng yáng zǐ, yù duó mí zhì wèi. mí zhì qiǎn shǐ qǐng jiù, xiàn wén zhào wǔ dū zhèn jiāng yǔ wén shēng jiù zhī, yáng zǐ tuì zǒu. mí zhì sǐ, zi mí jī lì, qiǎn qí sī mǎ lì zhù fèng biǎo gòng fāng wù. yáng wén dù zhī pàn, wéi wǔ dū, mí jī qiǎn qí èr xiōng lǜ zhòng jiù wǔ dū, pò zǒu wén dù. xiào wén shí, qiǎn shǐ zi qiáo biǎo gòng zhū shā xióng huáng bái shí dǎn gè yī bǎi jīn. zì cǐ hòu, suì yǐ wèi cháng, cháo gòng xiāng jì. hòu xiào wén qiǎn hóng lú liú guī yè zhě zhāng chá bài mí jī zhēng nán dà jiāng jūn xī róng xiào wèi liáng yì èr zhōu mù hé nán gōng dàng chāng wáng. yǐ zhù zhī.
有梁勤者,世為酋帥,得羌豪心,乃自稱王焉。勤孫彌忽,太武初,遣子彌黃 奉表求內附。太武嘉之,遣使拜彌忽為宕昌王,賜彌黃爵甘松侯。彌忽死,孫彪子 立。其地自仇池以西,東西千里;席水以南,南北八百里。地多山阜,人二萬餘落。 世修職貢,頗為吐谷渾所斷絕。彪子死,彌治立。彪子弟羊子先奔吐谷渾,遣兵送 羊子,欲奪彌治位。彌治遣使請救,獻文詔武都鎮將宇文生救之,羊子退走。彌治 死,子彌機立,遣其司馬利柱奉表貢方物。楊文度之叛,圍武都,彌機遣其二兄率 眾救武都,破走文度。孝文時,遣使子橋表貢硃沙、雄黃、白石膽各一百斤。自此 後,歲以為常,朝貢相繼。後孝文遣鴻臚劉歸、謁者張察拜彌機征南大將軍、西戎 校尉、梁益二州牧、河南公、宕昌王。以助之。
dèng zhì zhě, bái shuǐ qiāng yě, shì wèi qiāng háo, yīn dì míng hào, zì chēng dèng zhì. qí dì zì tíng jiē yǐ dōng, píng wǔ yǐ xī, wèn lǐng yǐ běi, dàng chāng yǐ nán, shì fēng xí sú, yì yǔ dàng chāng tóng. qí wáng xiàng shū zhì qiǎn shǐ nèi fù, gāo zǔ bài lóng xiāng jiāng jūn dèng zhì wáng, qiǎn gòng bù jué. zhōu wén mìng zhāng wǔ gōng dǎo lǜ bīng sòng zhī.
鄧至者,白水羌也,世為羌豪,因地名號,自稱鄧至。其地自亭街以東,平武 以西,汶嶺以北,宕昌以南,士風習俗,亦與宕昌同。其王像舒治遣使內附,高祖 拜龍驤將軍、鄧至王,遣貢不絕。周文命章武公導率兵送之。
dèng zhì zhī xī yǒu hè yáng guó. chū, qí bù nèi yǒu yī yáng, xíng shén dà, sè zhì xiān chì, gù yīn wèi guó míng.
鄧至之西有赫羊國。初,其部內有一羊,形甚大,色至鮮赤,故因為國名。
yòu yǒu dōng tíng wèi dà chì shuǐ hán dàng shí hé báo líng xià xí shān cāng xiāng tán shuǐ děng zhū qiāng guó, fēng sú cū guǎng, yǔ dèng zhì guó bù tóng yān. yì shí qiǎn gòng shǐ, cháo tíng nà zhī, jiē jiǎ zhī yǐ zá hào jiāng jūn, zǐ nán qú shuài zhī míng.
又有東亭衛、大赤水、寒宕、石河、薄陵、下習山、倉驤、覃水等諸羌國,風 俗粗獷,與鄧至國不同焉。亦時遣貢使,朝廷納之,皆假之以雜號將軍,子、男、 渠帥之名。
bái lán zhě, qiāng zhī bié zhǒng yě. qí dì dōng běi jiē tǔ gǔ hún, xī běi lì mō tú, nán jiè nà è. fēng sú wù chǎn, yǔ dàng chāng lüè tóng. zhōu bǎo dìng yuán nián, qiǎn shǐ xiàn xī jiǎ tiě kǎi.
白蘭者,羌之別種也。其地東北接吐谷渾,西北利摸徒,南界那鄂。風俗物產, 與宕昌略同。周保定元年,遣使獻犀甲、鐵鎧。
dǎng xiàng qiāng zhě, sān miáo zhī hòu yě. qí zhǒng yǒu dàng chāng bái láng, jiē zì chēng mí hóu zhǒng. dōng jiē lín táo xī píng, xī jù yè hù, nán běi shù qiān lǐ, chù shān gǔ jiān. měi xìng bié wèi bù luò, dà zhě wǔ qiān yú qí, xiǎo zhě qiān yú qí. zhī niú wěi jí mí zǒng máo wèi wū, fú qiú hè, pī zhān wèi shàng shì. sú shàng wǔ lì, wú fǎ lìng, gè wèi shēng yè, yǒu zhàn zhèn zé tún jù, wú yáo yì, bù xiāng wǎng lái. yǎng niú yáng zhū yǐ gōng shí, bù zhī jià sè. qí sú yín huì zhēng bào, yú zhū yí zhōng wèi shén. wú wén zì, dàn hòu cǎo mù yǐ jì suì shí. sān nián yī jù huì, shā niú yáng yǐ jì tiān. rén nián bā shí yǐ shàng sǐ zhě, yǐ wèi lìng zhōng, qīn qī bù kū shǎo sǐ zhě, zé yún yāo wǎng, gòng bēi kū zhī. yǒu pí pá héng chuī, jī fǒu wèi jié.
党項羌者,三苗之後也。其種有宕昌、白狼,皆自稱獼猴種。東接臨洮、西平, 西拒葉護,南北數千里,處山谷間。每姓別為部落,大者五千餘騎,小者千餘騎。 織BX牛尾及醿惣毛為屋,服裘褐,披氈為上飾。俗尚武力,無法令,各為生業, 有戰陣則屯聚,無徭役,不相往來。養BX牛、羊、豬以供食,不知稼穡。其俗淫 穢蒸報,於諸夷中為甚。無文字,但候草木以記歲時。三年一聚會,殺牛羊以祭天。 人年八十以上死者,以為令終,親戚不哭;少死者,則雲夭枉,共悲哭之。有琵琶、 橫吹,擊缶為節。
wèi zhōu zhī jì, shù lái rǎo biān. suí wén dì wèi chéng xiàng shí, zhōng yuán duō gù, yīn cǐ dà wèi kòu lüè. jiǎng gōng liáng ruì jì píng wáng qiān, qǐng yīn hái shī tǎo zhī. kāi huáng yuán nián, yǒu qiān yú jiā guī huà. wǔ nián, tuò bá níng cóng děng gè lǜ zhòng yì xù zhōu nèi fù, shòu dà jiāng jūn, qí bù xià gè yǒu děng chà. shí liù nián, fù kòu huì zhōu, zhào fā lǒng xī bīng tǎo zhī, dà pò qí zhòng, rén xiāng shuài jiàng, qiǎn zǐ dì rù xiè zuì. dì wèi yuē: hái yǔ ěr fù xiōng, rén shēng xū yǒu dìng jū, yǎng lǎo zhǎng yòu. nǎi zhà hái zhà zǒu, bù xiū xiāng lǐ xié! zì shì cháo gòng bù jué.
魏、周之際,數來擾邊。隋文帝為丞相時,中原多故,因此大為寇掠。蔣公梁 睿既平王謙,請因還師討之。開皇元年,有千餘家歸化。五年,拓拔寧叢等各率眾 詣旭州內附,授大將軍,其部下各有等差。十六年,復寇會州,詔發隴西兵討之, 大破其眾,人相率降,遣子弟入謝罪。帝謂曰:「還語爾父兄,人生須有定居,養 老長幼。乃乍還乍走,不羞鄉里邪!」自是朝貢不絕。
fù guó zhě, shǔ jùn xī běi èr qiān yú lǐ, jí hàn zhī xī nán yí yě. yǒu jiā liáng yí, jí qí dōng bù, suǒ jū zhǒng xìng zì xiāng shuài lǐng, tǔ sú yǔ fù guó tóng, yán yǔ shǎo shū. bù tǒng yī, qí rén bìng wú xìng shì.
附國者,蜀郡西北二千餘里,即漢之西南夷也。有嘉良夷,即其東部,所居種 姓自相率領,土俗與附國同,言語少殊。不統一,其人並無姓氏。
fù guó wáng zì yí zēng. qí guó nán běi bā bǎi lǐ, dōng xī qiān wǔ bǎi lǐ. wú chéng shān, jìn chuān gǔ, bàng shān xiǎn. sú hǎo fù chóu, gù lěi shí wèi cháo, yǐ bì qí huàn. qí cháo gāo zhì shí yú zhàng, xià zhì wǔ liù zhàng, měi jí yǐ mù gé zhī, jī fāng sān sì bù, cháo shàng fāng èr sān bù, zhuàng shì fú tú. yú xià jí kāi xiǎo mén, cóng nèi shàng tōng, yè bì guān bì, yǐ fáng zéi dào. guó yǒu zhòng zuì zhě, fá niú. rén jiē qīng jié, biàn jī jiàn. qī pí wèi móu jiǎ, gōng zhǎng liù chǐ, zhú wèi jiàn. qī qí qún mǔ jí sǎo, ér dì sǐ, fù xiōng yì nà qí qī. hǎo gē wǔ, gǔ huáng, chuī zhǎng jiǎo. yǒu sǐ zhě, wú fú zhì, zhì shī gāo chuáng zhī shàng, mù yù yī fú, bèi yǐ móu jiǎ, fù yǐ shòu pí. zi sūn bù kū, dài jiǎ wǔ jiàn ér hū yún: wǒ fù wèi guǐ suǒ qǔ, wǒ yù bào yuān shā guǐ. zì yú qīn qī, kū sān shēng ér zhǐ. fù rén kū, bì liǎng shǒu yǎn miàn. sǐ jiā shā niú, qīn shǔ yǐ zhū jiǔ xiāng yí, gòng yǐn gǎn ér yì zhī. sǐ hòu yī nián, fāng shǐ dà zàng, bì jí qīn bīn, shā mǎ dòng zhì shù shí pǐ. lì mù wèi zǔ fù shén ér shì zhī. qí sú yǐ pí wèi mào, xíng yuán rú bō, huò dài mì yòu. yī duō hé pí qiú, quán bō niú jiǎo pí wèi xuē. xiàng xì tiě suǒ, shǒu guàn tiě chuàn. wáng yǔ qiú shuài, jīn wèi shǒu shì, xiōng qián xuán yī jīn huā, jìng sān cùn. qí tǔ gāo, qì hòu liáng, duō fēng shǎo yǔ, yí xiǎo mài qīng kē. shān chū jīn yín tóng duō bái zhì. shuǐ yǒu jiā yú, zhǎng sì chǐ ér lín xì.
附國王字宜繒。其國南北八百里,東西千五百里。無城柵,近川谷,傍山險。 俗好復讎,故壘石為巢,以避其患。其巢高至十餘丈,下至五六丈,每級以木隔之, 基方三四步,巢上方二三步,狀似浮圖。於下級開小門,從內上通,夜必關閉,以 防賊盜。國有重罪者,罰牛。人皆輕捷,便擊劍。漆皮為牟甲,弓長六尺,竹為箭。 妻其群母及嫂,兒弟死,父兄亦納其妻。好歌舞,鼓簧,吹長角。有死者,無服制, 置屍高床之上,沐浴衣服,被以牟甲,覆以獸皮。子孫不哭,帶甲舞劍而呼云: 「我父為鬼所取,我欲報冤殺鬼。」自余親戚,哭三聲而止。婦人哭,必兩手掩面。 死家殺牛,親屬以豬酒相遺,共飲敢而瘞之。死後一年,方始大葬,必集親賓, 殺馬動至數十匹。立木為祖父神而事之。其俗以皮為帽,形圓如缽,或戴冪狖。衣 多毼皮裘,全剝牛腳皮為靴。項系鐵鎖,手貫鐵釧。王與酋帥,金為首飾,胸前懸 一金花,徑三寸。其土高,氣候涼,多風少雨,宜小麥、青稞。山出金、銀、銅、 多白雉。水有嘉魚,長四尺而鱗細。
dà yè sì nián, qí wáng qiǎn shǐ sù fú děng bā rén rù cháo. míng nián, yòu qiǎn qí dì zǐ yí lín lǜ jiā liáng yí liù shí rén cháo gòng. yù xiàn liáng mǎ, yǐ lù xiǎn bù tōng. qǐng kāi shān dào, xiū zhí gòng wù, yáng dì yǐ láo rén bù xǔ.
大業四年,其王遣使素福等八人入朝。明年,又遣其弟子宜林率嘉良夷六十人 朝貢。欲獻良馬,以路險不通。請開山道,修職貢物,煬帝以勞人不許。
jiā liáng yǒu shuǐ kuò liù qī shí zhàng, fù guó yǒu shuǐ kuò bǎi yú zhàng, bìng nán liú. yòng pí wèi zhōu ér jì.
嘉良有水闊六七十丈,附國有水闊百餘丈,並南流。用皮為舟而濟。
fù guó nán yǒu báo yuán yí, fēng sú yì tóng. xī yǒu nǚ guó. qí dōng běi lián shān mián gèn shù qiān lǐ, jiē yú dǎng xiàng. wǎng wǎng yǒu qiāng, dà xiǎo zuǒ fēng xī wèi gé yán bái gǒu xiàng rén wàng zú lín tái chōng sāng lì dòu mí sāng bì yào dà xiá bái lán běi lì mō tú nà è dāng mí qú bù sāng wù qiān diāo, bìng zài shēn shān qióng gǔ, wú dà jūn zhǎng. qí fēng sú lüè tóng yú dǎng xiàng, huò yì shǔ tǔ gǔ hún, huò fù fù guó. dà yè zhōng, cháo gòng. yuán xī nán biān zhì zhū dào zǒng guǎn yǐ guǎn zhī.
附國南有薄緣夷,風俗亦同。西有女國。其東北連山綿亘數千里,接於党項。 往往有羌,大小左封、昔衛、葛延、白狗、向人、望族、林台、舂桑、利豆、迷桑、 婢藥、大硤、白蘭、北利摸徒、那鄂、當迷、渠步、桑悟、千碉,並在深山窮谷, 無大君長。其風俗略同於党項,或役屬吐谷渾,或附附國。大業中,朝貢。緣西南 邊置諸道總管以管之。
jī hú, yī yuē bù luò jī, gài xiōng nú bié zhǒng, liú yuán hǎi wǔ bù zhī miáo yì yě. huò yún shān róng chì dí zhī hòu. zì lí shí yǐ xī, ān dìng yǐ dōng, fāng qī bā bǎi lǐ, jū shān gǔ jiān, zhǒng luò fán chì. qí sú tǔ zhù, yì zhī zhǒng tián, dì shǎo sāng cán, duō yī má bù. qí zhàng fū yī fú jí sǐ wáng bìn zàng, yǔ zhōng xià lüè tóng fù rén zé duō guàn shèn bèi yǐ wèi ěr jǐng shì. yǔ huá rén cuò jū. qí qú shuài pō shí wén zì, yán yǔ lèi yí dí, yīn yì nǎi tōng. dūn jù wú lǐ, tān ér rěn hài. sú hǎo yín huì, nǚ yóu shén, jiāng jià zhī xī, fāng yǔ yín zhě xù lí, fū shì wén zhī, yǐ duō wèi guì. jì jià, pō yì fáng xián, yǒu fàn jiān zhě, suí shì chéng fá. yòu xiōng dì sǐ zhě, jiē nà qí qī. suī fēn tǒng jùn xiàn, liè yú biān hù, rán qīng qí yáo fù, yǒu yì huá rén. shān gǔ zǔ shēn zhě, yòu wèi jǐn yì shǔ, ér xiōng hàn shì xiǎn, shù wèi kòu.
稽胡,一曰步落稽,蓋匈奴別種,劉元海五部之苗裔也。或雲山戎赤狄之後。 自離石以西,安定以東,方七八百里,居山谷間,種落繁熾。其俗土著,亦知種田, 地少桑蠶,多衣麻布。其丈夫衣服及死亡殯葬,與中夏略同;婦人則多貫蜃貝以為 耳頸飾。與華人錯居。其渠帥頗識文字,言語類夷狄,因譯乃通。蹲踞無禮,貪而 忍害。俗好淫穢,女尤甚,將嫁之夕,方與淫者敘離,夫氏聞之,以多為貴。既嫁, 頗亦防閒,有犯奸者,隨事懲罰。又兄弟死者,皆納其妻。雖分統郡縣,列於編戶, 然輕其徭賦,有異華人。山谷阻深者,又未盡役屬,而兇悍恃險,數為寇。
wèi xiào chāng zhōng, yǒu liú lí shēng zhě, jū yún yáng gǔ, zì chēng tiān zǐ, lì nián hào, shǔ bǎi guān. shǔ wèi shì luàn, lì bù néng tǎo. lí shēng suì fēn qiǎn bù zhòng chāo lüè, fén jìn zhī jiān, lüè wú níng suì. shén wǔ qiān yè hòu, shǐ mì tú zhī, nǎi wěi xǔ yǐ nǚ qī lí shēng tài zǐ. lí shēng suì qiǎn zi yì yè, qí shén wǔ hòu lǐ zhī, huǎn yǐ hūn qī. lí shēng jì shì hé qīn, bù wèi zhī bèi. wèi dà tǒng yuán nián sān yuè, qí shén wǔ xí zhī, lí shēng lǜ qīng qí chū wài zhēng bīng, wèi qí běi bù wáng suǒ shā, sòng yú shén wǔ. qí zhòng fù lì lí shēng dì sān zi nán hǎi wáng wèi zhǔ, shén wǔ miè zhī, huò qí wěi zhǔ jí dì xī hǎi wáng bìng huáng hòu fū rén wáng gōng yǐ xià sì bǎi yú rén, guī yú yè.
魏孝昌中,有劉蠡升者,居雲陽穀,自稱天子,立年號,署百官。屬魏氏亂, 力不能討。蠡升遂分遣部眾抄掠,汾、晉之間,略無寧歲。神武遷鄴後,始密圖之, 乃偽許以女妻蠡升太子。蠡升遂遣子詣鄴,齊神武厚禮之,緩以婚期。蠡升既恃和 親,不為之備。魏大統元年三月,齊神武襲之,蠡升率輕騎出外徵兵,為其北部王 所殺,送於神武。其眾復立蠡升第三子南海王為主,神武滅之,獲其偽主及弟西海 王並皇后、夫人、王公以下四百餘人,歸於鄴。
jū hé xī zhě, duō shì xiǎn bù bīn. shí zhōu wén fāng yǔ shén wǔ zhēng héng, wèi huáng jīng lüè, nǎi qiǎn huáng mén shì láng yáng A 181 jiù ān fǔ zhī. wǔ nián, hēi shuǐ bù zhòng xiān pàn. qī nián, bié shuài xià zhōu cì shǐ liú píng fú yòu jù shàng jùn fǎn. zì shì běi shān zhū bù, lián suì kòu bào. zhōu wén qián hòu qiǎn yú jǐn hóu mò chén chóng lǐ bì děng xiāng jì tǎo píng zhī.
居河西者,多恃險不賓。時周文方與神武爭衡,未遑經略,乃遣黃門侍郎楊[A 181]就安撫之。五年,黑水部眾先叛。七年,別帥夏州刺史劉平伏又據上郡反。自 是北山諸部,連歲寇暴。周文前後遣于謹、侯莫陳崇、李弼等相繼討平之。
wǔ chéng chū, yán zhōu jī hú hǎo ā bǎo láng pí lǜ qí zhǒng rén, fù yú qí shì. ā bǎo zì shǔ chéng xiàng, láng pí zì shǔ zhù guó, bìng yǔ qí bié bù liú sāng dé gòng wèi yǐng xiǎng. zhù guó dòu lú níng dū zhū jūn jī pò zhī. èr nián, láng pí děng yú dǎng fù pàn, zhào dà jiāng jūn hán guǒ tǎo pò zhī.
武成初,延州稽胡郝阿保、狼皮率其種人,附於齊氏。阿保自署丞相,狼皮自 署柱國,並與其別部劉桑德共為影響。柱國豆盧寧督諸軍擊破之。二年,狼皮等余 黨復叛,詔大將軍韓果討破之。
bǎo dìng zhōng, lí shí shēng hú shù kòu fén běi, xūn zhōu cì shǐ wéi xiào kuān yú xiǎn yào zhú chéng, zhì bīng liáng, yǐ è qí lù. jí yáng zhōng yǔ tū jué fá qí, jī hú děng biàn huái lǚ jù, bù gōng liáng xì. zhōng nǎi zhà qí qiú shuài, yún yǔ tū jué huí bīng tǎo zhī, qiú shuài děng jù, nǎi xiāng shuài gōng kuì yān. qí hòu dān zhōu suī zhōu děng bù nèi zhū hú, yǔ pú chuān bié shuài hǎo sān láng děng yòu pín nián nì mìng, fù zhào dá xī zhèn xīn wēi yú shí děng qián hòu qióng tǎo, sàn qí zhǒng luò. tiān hé èr nián, yán zhōu zǒng guǎn yǔ wén shèng lǜ zhòng chéng yín chuān, jī hú bái yù jiǔ tóng qiáo shì luó děng yù yāo xí, shèng bìng tǎo zhǎn zhī. yòu pò qí bié shuài qiáo sān wù tóng děng. wǔ nián, kāi fǔ liú xióng chū suī zhōu, xún jiǎn běi biān chuān lù. jī hú shuài bái láng qiáo sù wù tóng děng dù hé nì zhàn, xióng fù pò zhī.
保定中,離石生胡數寇汾北,勛州刺史韋孝寬於險要築城,置兵糧,以遏其路。 及楊忠與突厥伐齊,稽胡等便懷旅拒,不供糧餼。忠乃詐其酋帥,雲與突厥回兵討 之,酋帥等懼,乃相率供饋焉。其後丹州、綏州等部內諸胡,與蒲川別帥郝三郎等 又頻年逆命,復詔達奚震、辛威、於寔等前後窮討,散其種落。天和二年,延州總 管宇文盛率眾城銀川,稽胡白郁久同、喬是羅等欲邀襲,盛並討斬之。又破其別帥 喬三勿同等。五年,開府劉雄出綏州,巡檢北邊川路。稽胡帥白郎、喬素勿同等度 河逆戰,雄復破之。
jiàn dé wǔ nián, wǔ dì bài qí shuài yú jìn zhōu, chéng shèng zhú běi, qí rén suǒ qì jiǎ zhàng, wèi xiá shōu liǎn, jī hú chéng jiān qiè chū, bìng dào ér yǒu zhī. nǎi lì lí shēng sūn méi duó wèi zhǔ, hào shèng wǔ huáng dì, nián yuē shí píng. liù nián, wǔ dì dìng dōng xià, jiāng tǎo zhī, yì yù qióng qí cháo xué. qí wáng xiàn yǐ wèi zhǒng lèi jì duō, yòu shān gǔ zǔ jué, wáng shī yī jǔ, wèi kě jǐn chú, qiě dāng jiǎn qí kuí shuài, yú jiā wèi fǔ. dì rán zhī, nǎi yǐ xiàn wèi xíng jūn yuán shuài, dū xíng jūn zǒng guǎn zhào wáng zhāo qiào wáng jiǎn téng wáng yōu děng tǎo zhī. xiàn jūn cì mǎ yì, nǎi fēn dào jù jìn. méi duó qiǎn qí dǎng tiān zhù shǒu hé dōng, yòu qiǎn qí dà shuài mù zhī jù hé xī, guī yù fēn shǒu xiǎn yào, jǐ jiǎo xiàn jūn. xiàn mìng qiào wáng jiǎn jī pò zhī, zhǎn huò qiān yú jí. zhào wáng zhāo yòu qín méi duó, zhòng jǐn jiàng. xuān zhèng yuán nián, fén hú shuài liú shòu luó qiān fù fǎn, yuè wáng shèng dū zhū jūn tǎo qín zhī. zì shì kòu dào pō xī.
建德五年,武帝敗齊帥於晉州,乘勝逐北,齊人所棄甲仗,未暇收斂,稽胡乘 間竊出,並盜而有之。乃立蠡升孫沒鐸為主,號聖武皇帝,年曰石平。六年,武帝 定東夏,將討之,議欲窮其巢穴。齊王憲以為種類既多,又山谷阻絕,王師一舉, 未可盡除,且當翦其魁帥,余加慰撫。帝然之,乃以憲為行軍元帥,督行軍總管趙 王招、譙王儉、滕王逌等討之。憲軍次馬邑,乃分道俱進。沒鐸遣其黨天柱守河東, 又遣其大帥穆支據河西,規欲分守險要,掎角憲軍。憲命譙王儉擊破之,斬獲千餘 級。趙王招又擒沒鐸,眾盡降。宣政元年,汾胡帥劉受羅千復反,越王盛督諸軍討 禽之。自是寇盜頗息。
lùn yuē: dī qiāng tǔ gǔ hún děng yuē shū sú, bié chù biān chuí, kǎo zhī qián dài, lǚ jīng pàn fú, kuī chān shǒu shǔ, gài qí běn xìng. fū wú dé zé pàn, yǒu dào zé fú, xiān wáng suǒ shù huāng fú yě.
論曰:氐、羌、吐谷渾等曰殊俗,別處邊陲,考之前代,屢經叛服,窺覘首鼠, 蓋其本性。夫無德則叛,有道則伏,先王所述荒服也。