yǔ wén shù yún dìng xīng zhào xíng shū shù zi huà jí sī mǎ dé kān péi qián tōng wáng shì chōng duàn dá
宇文述云定兴 赵行枢 述子化及 司马德戡 裴虔通 王世充 段达
yǔ wén shù, zì bó tōng, dài jùn wǔ chuān rén yě. gāo zǔ jiǒng yǔ dūn zēng zǔ cháng shòu zǔ gū, shì wèi, bìng wèi wò yě zhèn jūn zhǔ. fù shèng, shì zhōu, wèi shàng zhù guó dà zōng bó.
宇文述,字伯通,代郡武川人也。高祖侰与敦、曾祖长寿、祖孤,仕魏,并为 沃野镇军主。父盛,仕周,位上柱国、大宗伯。
shù shǎo xiāo ruì, biàn gōng mǎ. nián shí yī shí, yǒu xiāng zhě wèi yuē:" gōng zǐ shàn zì ài, hòu dāng wèi jí rén chén." zhōu wǔ dì shí, yǐ fù jūn gōng, qǐ jiā bài kāi fǔ. shù xìng jǐn mì, zhōu dà zhǒng zǎi yǔ wén hù shén ài zhī, yǐ běn guān lǐng hù qīn xìn. jí wǔ dì qīn zǒng wàn jī, zhào wèi zuǒ gōng bó, lèi qiān yīng guǒ zhōng dài fū, cì jué bó líng jùn gōng, gǎi fēng pú yáng jùn gōng. yù chí jiǒng zuò luàn, shù yǐ xíng jūn zǒng guǎn cóng wéi xiào kuān jī zhī, pò jiǒng jiāng lǐ juàn jūn yú huái zhōu, yòu yǔ zhū jiāng pò wèi dūn yú yǒng píng qiáo. yǐ gōng chāo bài shàng zhù guó, jìn jué bāo guó gōng.
述少骁锐,便弓马。年十一时,有相者谓曰:“公子善自爱,后当位极人臣。” 周武帝时,以父军功,起家拜开府。述性谨密,周大冢宰宇文护甚爱之,以本官领 护亲信。及武帝亲总万机,召为左宫伯,累迁英果中大夫,赐爵博陵郡公,改封濮 阳郡公。尉迟迥作乱,述以行军总管从韦孝宽击之,破迥将李隽军于怀州,又与诸 将破尉惇于永平桥。以功超拜上柱国,进爵褒国公。
kāi huáng chū bài yòu wèi dà jiàng jūn. píng chén zhī yì, yǐ xíng jūn zǒng guǎn zì liù hé ér jì. shí hán qín hè ruò bì liǎng jūn qù dān yáng, shù jù shí tou yǐ wéi shēng yuán. chén zhǔ jì qín, ér xiāo huán xiāo yán jù dōng wú dì. shù lǐng xíng jūn zǒng guǎn yuán qì zhāng mò yán děng tǎo zhī, luò cóng gōng yàn róng yǐ zhōu shī zì dōng hǎi zhì, yì shòu shù jié dù, yú shì wú huì xī píng. yǐ gōng shòu zi huà jí wèi kāi fǔ, xǐ bài ān zhōu zǒng guǎn. shí jìn wáng guǎng zhèn yáng zhōu, shén shàn yú shù, zòu wèi shòu zhōu zǒng guǎn. wáng shí yīn yǒu duó zōng zhī zhì, qǐng jì yú shù. shù yuē:" huáng tài zǐ shī ài yǐ jiǔ. dài wáng cái néng gài shì, shù jīng jiāng lǐng, zhǔ shàng zhī yǔ nèi gōng, xián suǒ zhōng ài, sì hǎi zhī wàng, shí guī dài wáng. rán fèi lì guó jiā dà shì, néng yí zhǔ shàng zhě, wéi yáng sù ěr. yí sù móu zhě, wéi qí dì yuē. shù yǎ zhī yuē, qǐng cháo jīng shī, yǔ yuē gòng tú fèi lì." jìn wáng dà yuè, duō jī jīn bǎo, zī shù rù guān. shù shù qǐng yuē, shèng chén qì wán, yǔ zhī hān chàng, yīn gòng bó xì, měi yáng bù shèng, shū suǒ jiāng jīn bǎo. yuē suǒ de jì duō, shāo yǐ xiè shù. shù yīn yuē:" cǐ jìn wáng cì shù, lìng yǔ gōng wèi huān." yuē dà jīng yuē:" hé wéi zhě?" shù yīn wèi wáng shēn yì. yuē rán qí shuō, tuì yán yú sù, yì cóng zhī. yú shì jìn wáng yǔ shù qíng hǎo yì mì, mìng shù zi shì jí shàng nán yáng gōng zhǔ, hòu shǎng cì bù kě shèng jì. jí jìn wáng wèi huáng tài zǐ, yǐ shù wèi zuǒ wèi lǜ. jiù lìng, lǜ guān dì sì pǐn, yǐ shù sù guì, suì jìn lǜ pǐn dì sān, qí jiàn zhòng rú cǐ.
开皇初拜右卫大将军。平陈之役,以行军总管自六合而济。时韩擒、贺若弼两 军趣丹阳,述据石头以为声援。陈主既禽,而萧瓛、萧岩据东吴地。述领行军总管 元契、张默言等讨之,落丛公燕荣以舟师自东海至,亦受述节度,于是吴会悉平。 以功授子化及为开府,徙拜安州总管。时晋王广镇扬州,甚善于述,奏为寿州总管。 王时阴有夺宗之志,请计于述。述曰:“皇太子失爱已久。大王才能盖世,数经将 领,主上之与内宫,咸所钟爱,四海之望,实归大王。然废立国家大事,能移主上 者,唯杨素耳。移素谋者,唯其弟约。述雅知约,请朝京师,与约共图废立。”晋 王大悦,多赍金宝,资述入关。述数请约,盛陈器玩,与之酣暢,因共博戏,每阳 不胜,输所将金宝。约所得既多,稍以谢述。述因曰:“此晋王赐述,令与公为欢。” 约大惊曰:“何为者?”述因为王申意。约然其说,退言于素,亦从之。于是晋王 与述情好益密,命述子士及尚南阳公主,后赏赐不可胜计。及晋王为皇太子,以述 为左卫率。旧令,率官第四品,以述素贵,遂进率品第三,其见重如此。
yáng dì sì wèi, bài zuǒ wèi dà jiàng jūn, cān zhǎng wǔ guān xuǎn shì. hòu gǎi fēng xǔ guó gōng, xún jiā kāi fǔ yí tóng sān sī, měi dōng zhèng cháo huì, zhé gěi gǔ chuī yī bù. cóng xìng yú lín, shí tiě lè qì bì gē léng gōng bài tǔ yù hún. qí bù xié sàn, suì qiǎn shǐ qǐng xiáng, qiú jiù. dì lìng shù yǐ bīng fǔ nà xiáng fù. tǔ yù hún jiàn shù yōng qiáng bīng, jù bù gǎn jiàng, suì xī dùn. shù zhuī zhì màn tóu chéng, gōng bá zhī. chéng shèng zhì chì shuǐ chéng, fù bá zhī. qí yú dǎng zǒu tún qiū ní chuān, jìn jī, dà pò zhī, huò qí wáng gōng shàng shū jiāng jūn èr bǎi rén. hún zhǔ nán zǒu xuě shān, qí gù dì jiē kōng. dì dà yuè. míng nián, cóng dì xī xún zhì jīn shān, dēng yàn zhī, shù měi wèi chì hòu. shí hún zéi fù kòu zhāng yè, shù jìn jī zǒu zhī. hái zhì jiāng dū gōng, chì shù yǔ sū wēi cháng diǎn xuǎn jǔ, cān yù cháo zhèng. shù shí guì zhòng, wěi rèn yǔ wēi děng, qí qīn ài zé guò zhī. dì suǒ de yuǎn fāng gòng xiàn jí sì shí kǒu wèi, zhé jiàn bān cì, zhōng shǐ xiāng wàng yú dào. shù shàn yú gòng fèng, fǔ yǎng zhé xuán, róng zhǐ biàn pì, sù wèi xián qǔ zé yān. yòu yǒu qiǎo sī, fán suǒ zhuāng shì, jiē chū rén yì biǎo. shù yǐ qí fú yì wù jìn gōng yè, yóu shì dì mí yuè yān. yán wú bù cóng, shì qīng cháo tíng. zuǒ wèi jiāng jūn zhāng jǐn yǔ shù lián guān, cháng yǒu píng yì, ǒu bù zhōng yì, shù zhāng mù chēn zhī, jǐn huáng jù ér zǒu. wén wǔ bǎi liáo mò gǎn wéi wǔ. xìng tān bǐ, zhī rén yǒu zhēn yì wù, bì qiú qǔ, fù shāng dà jiǎ jí lǒng yòu zhū hú zǐ dì, jiē jiē yǐ ēn yì, hū zhī wèi ér. yóu shì jìng jiā kuì yí, jīn bǎo lěi jī. hòu tíng yè luó qǐ zhě shén zhòng, jiā tóng qiān yú rén, jiē kòng liáng mǎ, bèi fú jīn yù. jí zhēng gāo lí, shù wèi fú yú dào jūn jiāng, lín fā, dì wèi yuē:" lǐ, qī shí zhě xíng yì yǐ fù rén cóng, gōng yí yǐ jiā lěi zì suí. gǔ chēng fù rén bù rù jūn, wèi lín zhàn shí ěr. zhì jūn lěi jiān, wú suǒ shāng yě. xiàng jí yú xī, jí qí gù shì." shù yǔ jiǔ jūn zhì yā lǜ shuǐ, liáng jǐn, yì yù bān shī. zhū jiàng duō yì tóng, shù yòu bù cè dì yì. huì yǐ zhī wén dé lái yì qí yíng, shù xiān yǔ yú zhòng wén jù fèng mì zhǐ, lìng yòu zhí wén dé. jì ér huǎn zòng, wén dé táo guī, shù nèi bù zì ān, suì yǔ zhū jiàng dù shuǐ zhuī zhī. shí wén dé jiàn shù jūn zhōng duō jī sè, yù pí shù zhòng, měi dòu biàn běi. shù yī rì zhōng qī zhàn jiē jié, jì shì zhòu shèng, yòu nèi bī qún yì, suì jìn, dōng jì sà shuǐ, qù píng rǎng chéng sān shí lǐ, yīn shān wèi yíng. wén dé fù qiǎn shǐ wěi jiàng, qǐng shù yuē:" ruò xuán shī zhě, dāng fèng gāo yuán cháo xíng zài suǒ." shù jiàn shì zú pí bì, bù kě fù zhàn, yòu píng rǎng xiǎn gù, zú nán zhì lì, suì yīn qí zhà ér hái. zhòng bàn jì, zéi jī hòu jūn. yú shì dà kuì bù kě jìn zhǐ, jiǔ jūn bài jī, yī rì yī yè, hái zhì yā lǜ shuǐ, xíng sì bǎi wǔ shí lǐ. chū dù liáo, jiǔ jūn sān shí wàn wǔ qiān rén, jí hái zhì liáo dōng chéng, wéi èr qiān qī bǎi rén. dì nù, chú qí míng. míng nián, dì yòu shì liáo dōng, fù shù guān jué, dài zhī rú chū. cóng zhì liáo dōng, yǔ jiāng jūn yáng yì chén lǜ bīng fù lín yā lǜ shuǐ. huì yáng xuán gǎn zuò luàn, dì zhào shù chí yì tǎo xuán gǎn. shí xuán gǎn bī dōng dōu, wén shù jūn zhì, xī dùn jiāng tú guān zhōng. shù yǔ xíng bù shàng shū wèi xuán yòu xiāo wèi dà jiàng jūn lái hù ér wǔ wèi jiāng jūn qū tū tōng děng niè zhī. zhì wén xiāng huáng tiān yuán, yǔ xuán gǎn xiāng jí, zhǎn qí shǒu, chuán xíng zài suǒ. fù cóng dōng zhēng, zhì huái yuǎn ér hái.
炀帝嗣位,拜左卫大将军,参掌武官选事。后改封许国公,寻加开府仪同三司, 每冬正朝会,辄给鼓吹一部。从幸榆林,时铁勒契弊歌稜攻败吐谷浑。其部携散, 遂遣使请降,求救。帝令述以兵抚纳降附。吐谷浑见述拥强兵,惧不敢降,遂西遁。 述追至曼头城,攻拔之。乘胜至赤水城,复拔之。其余党走屯丘尼川,进击,大破 之,获其王公、尚书、将军二百人。浑主南走雪山,其故地皆空。帝大悦。明年, 从帝西巡至金山,登燕支,述每为斥候。时浑贼复寇张掖,述进击走之。还至江都 宫,敕述与苏威常典选举,参预朝政。述时贵重,委任与威等,其亲爱则过之。帝 所得远方贡献及四时口味,辄见班赐,中使相望于道。述善于供奉,俯仰折旋,容 止便辟,宿卫咸取则焉。又有巧思,凡所装饰,皆出人意表。数以奇服异物进宫掖, 由是帝弥悦焉。言无不从,势倾朝廷。左卫将军张瑾与述连官,尝有评议,偶不中 意,述张目瞋之,瑾惶惧而走。文武百僚莫敢违忤。性贪鄙,知人有珍异物,必求 取,富商大贾及陇右诸胡子弟,皆接以恩意,呼之为兒。由是竞加馈遗,金宝累积。 后庭曳罗绮者甚众,家僮千余人,皆控良马,被服金玉。及征高丽,述为扶余道军 将,临发,帝谓曰:“礼,七十者行役以妇人从,公宜以家累自随。古称妇人不入 军,谓临战时耳。至军垒间,无所伤也。项籍虞兮,即其故事。”述与九军至鸭绿 水,粮尽,议欲班师。诸将多异同,述又不测帝意。会乙支文德来诣其营,述先与 于仲文俱奉密旨,令诱执文德。既而缓纵,文德逃归,述内不自安,遂与诸将度水 追之。时文德见述军中多饥色,欲疲述众,每斗便北。述一日中七战皆捷,既恃骤 胜,又内逼群议,遂进,东济萨水,去平壤城三十里,因山为营。文德复遣使伪降, 请述曰:“若旋师者,当奉高元朝行在所。”述见士卒疲弊,不可复战,又平壤险 固,卒难致力,遂因其诈而还。众半济,贼击后军。于是大溃不可禁止,九军败绩, 一日一夜,还至鸭绿水,行四百五十里。初度辽,九军三十万五千人,及还至辽东 城,唯二千七百人。帝怒,除其名。明年,帝又事辽东,复述官爵,待之如初。从 至辽东,与将军杨义臣率兵复临鸭绿水。会杨玄感作乱,帝召述驰驿讨玄感。时玄 感逼东都,闻述军至,西遁将图关中。述与刑部尚书卫玄、右骁卫大将军来护兒、 武卫将军屈突通等蹑之。至阌乡皇天原,与玄感相及,斩其首,传行在所。复从东 征,至怀远而还。
tū jué zhī wéi yàn mén yě, dì dà jù, shù qǐng kuì wéi ér chū. lái hù ér jí fán zi gài bìng gù jiàn, dì nǎi zhǐ. jí wéi jiě, cì tài yuán, yì zhě duō quàn dì hái jīng shī, dì yǒu nán sè. shù zòu yuē:" cóng guān qī zǐ duō zài dōng dōu, qǐng biàn dào xiàng luò yáng, zì tóng guān rù." dì cóng zhī. xún zhì dōng dōu, yòu guān wàng dì yì, quàn xìng jiāng dū gōng.
突厥之围雁门也,帝大惧,述请溃围而出。来护兒及樊子盖并固谏,帝乃止。 及围解,次太原,议者多劝帝还京师,帝有难色。述奏曰:“从官妻子多在东都, 请便道向洛阳,自潼关入。”帝从之。寻至东都,又观望帝意,劝幸江都宫。
shù yú jiāng dū yù jí, jí jí dǔ, dì lìng zhōng shǐ xiāng wàng yú dì, wèi shù yǒu hé yán. shù yuē:" yuàn bì xià yī néng jiàng lín." dì qiǎn sī gōng wèi shì wèi yuē:" gōng wēi dǔ, zhèn dàn xiāng fán dòng. bì yǒu yán, kě chén yě." shù liú tì yuē:" chén zǐ huà jí, zǎo yù fān dǐ, yuàn bì xià āi lián zhī. shì jí sù méng tiān ēn, yì kān qū cè. chén sǐ hòu, zhì jí bù kě jiǔ liú, yuàn zǎo chú zhī, wàng bù pò mén hù." wèi shì fǎn mìng, yǐn qí yán, yīn guǐ duì yuē:" shù wéi yì bì xià ěr." dì xuàn rán yuē:" shù yì wǒ yé?" jiāng qīn lín zhī, gōng rén bǎi liáo jiàn nǎi zhǐ. jí hōng, dì wèi fèi cháo, zèng sī tú shàng shū lìng shí jùn tài shǒu, bān jiàn sì shí rén, wēn liáng chē, qián hòu bù gǔ chuī, shì yuē gōng. zhào huáng mén shì láng péi jǔ jì yǐ tài láo, hóng lú jiān hù sāng shì.
述于江都遇疾,及疾笃,帝令中使相望于第,谓述有何言。述曰:“愿陛下一 能降临。”帝遣司宫魏氏谓曰:“公危笃,朕惮相烦动。必有言,可陈也。”述流 涕曰:“臣子化及,早预籓邸,愿陛下哀怜之。士及夙蒙天恩,亦堪驱策。臣死后, 智及不可久留,愿早除之,望不破门户。”魏氏返命,隐其言,因诡对曰:“述唯 忆陛下耳。”帝泫然曰:“述忆我耶?”将亲临之,宫人百僚谏乃止。及薨,帝为 废朝,赠司徒、尚书令、十郡太守,班剑四十人,辒辌车,前后部鼓吹,谥曰恭。 诏黄门侍郎裴矩祭以太牢,鸿胪监护丧事。
yún dìng xīng zhě, fù huì yú shù. chū, dìng xīng nǚ wèi huáng tài zǐ yǒng zhāo xùn, jí yǒng fèi, chú míng pèi shào fǔ. dìng xìng xiān dé zhāo xùn míng zhū luò wéi, sī lù yú shù, zì shì shù gòng jiāo yóu. dìng xīng měi shí jié bì yǒu lù yí, bìng yǐ yīn yuè gàn shù. shù sù hǎo zhe qí fú, xuàn yào shí rén. dìng xīng wèi zhì mǎ jiān, yú hòu jiǎo shàng quē fāng sān cùn, yǐ lòu bái sè, shì qīng bó zhě lǜ fǎng xué zhī, wèi wèi xǔ gōng quē shì. yòu yù tiān hán, dìng xīng yuē:" rù nèi sù wèi, bì dāng ěr lěng." shù yuē:" rán." nǎi zhì jiā tóu jīn, lìng shēn bó ěr, rén yòu xué zhī, míng wéi xǔ gōng bó shì. shù dà yuè yuē: " yún xiōng suǒ zuò, bì néng biàn sú. wǒ wén zuò shì kě fǎ, gù bù xū yě." hòu dì jiāng shì sì yí, dà zào bīng qì, shù jiàn zhī, yīn chì shào fǔ gōng jiàng bìng qǔ qí jié dù. shù yù wèi zhī qiú guān, wèi zhī yuē:" xiōng suǒ zhì qì zhàng bìng hé shàng xīn, ér bù dé guān zhě, wèi cháng níng xiōng dì yóu wèi sǐ ěr." dìng xīng yuē:" cǐ wú yòng wù, hé bù quàn shàng shā zhī?" shù yīn zòu yuē:" fáng líng zhū zǐ, nián bìng chéng lì, jīn yù dòng bīng zhēng tǎo, ruò jiāng cóng jià, zé shǒu zhǎng wéi nán ruò liú yī chù, yòu kǒng bù kě. jìn tuì wú yòng, qǐng zǎo chǔ fèn." yīn jiū shā cháng níng, yòu qiǎn yǐ xià qī dì fēn pèi lǐng biǎo, yú lù jǐn shā zhī. qí nián dà yuè, dì chēng jiǎ zhàng wèi jiā, shù zòu bìng yún dìng xīng zhī gōng yě. zhuó shòu shào fǔ chéng. shí yī nián, lèi qiān tún wèi dà jiàng jūn.
云定兴者,附会于述。初,定兴女为皇太子勇昭训,及勇废,除名配少府。定 兴先得昭训明珠络帷,私赂于述,自是数共交游。定兴每时节必有赂遗,并以音乐 干述。述素好著奇服,炫耀时人。定兴为制马鞯,于后角上缺方三寸,以露白色, 世轻薄者率仿学之,谓为许公缺势。又遇天寒,定兴曰:“入内宿卫,必当耳冷。” 述曰:“然。”乃制夹头巾,令深袹耳,人又学之,名为许公袹势。述大悦曰: “云兄所作,必能变俗。我闻作事可法,故不虚也。”后帝将事四夷,大造兵器, 述荐之,因敕少府工匠并取其节度。述欲为之求官,谓之曰:“兄所制器仗并合上 心,而不得官者,为长宁兄弟犹未死耳。”定兴曰:“此无用物,何不劝上杀之?” 述因奏曰:“房陵诸子,年并成立,今欲动兵征讨,若将从驾,则守掌为难;若留 一处,又恐不可。进退无用,请早处分。”因鸠杀长宁,又遣以下七弟分配岭表, 于路尽杀之。其年大阅,帝称甲仗为佳,述奏并云定兴之功也。擢授少府丞。十一 年,累迁屯卫大将军。
yòu yǒu zhào xíng shū zhě, běn tài cháng yuè hù, jiā cái yì jì. shù wèi wèi ér, shòu qí lù yí, chēng wéi xiāo yǒng, qǐ jiā wèi zhé chōng láng jiāng.
又有赵行枢者,本太常乐户,家财亿计。述谓为兒,受其赂遗,称为骁勇,起 家为折冲郎将。
huà jí, shù zhǎng zǐ yě. xìng xiōng xiǎn, bù xún fǎ dù, hǎo chéng féi xié dàn, chí wù dào zhōng, yóu shì cháng ān wèi zhī qīng bó gōng zǐ. yáng dì wèi tài zǐ shí, cháng lǐng qiān niú chū rù wò nèi. lèi qiān zhì tài zǐ pū, yǐ shòu nà huò huì, zài sān miǎn guān. tài zǐ bì nì zhī. é ér fù zhí, yòu yǐ qí dì shì jí shàng nán yáng gōng zhǔ. yóu cǐ yì jiāo, chù gōng qīng jiān, yán cí bù xùn, duō suǒ líng lì. jiàn rén zǐ nǚ gǒu mǎ zhēn wán, bì qǐng tuō qiú zhī. cháng yǔ tú fàn zhě yóu, yǐ guī qí lì. yáng dì jí wèi, bài tài pú shǎo qīng, yì shì jiù ēn, tān mào yóu shén. yáng dì xìng yú lín, huà jí yǔ dì zhì jí wéi jìn yǔ tū jué jiāo shì. dì dà nù, qiú zhī shù yuè. hái jīng shī, yù zhǎn zhī ér hòu rù chéng, jiě yī biàn fā qì, yǐ zhǔ jiù zhī, nǎi shì, bìng zhì jí bìng cì shù wèi nú. shù hōng hòu, yáng dì zhuī yì zhī, qǐ huà jí wèi yòu tún wèi jiāng jūn, jiāng zuò shǎo jiān.
化及,述长子也。性凶险,不循法度,好乘肥挟弹,驰鹜道中,由是长安谓之 轻薄公子。炀帝为太子时,常领千牛出入卧内。累迁至太子仆,以受纳货贿,再三 免官。太子嬖昵之。俄而复职,又以其弟士及尚南阳公主。由此益骄,处公卿间, 言辞不逊,多所凌轹。见人子女狗马珍玩,必请托求之。常与屠贩者游,以规其利。 炀帝即位,拜太仆少卿,益恃旧恩,贪冒尤甚。炀帝幸榆林,化及与弟智及违禁与 突厥交市。帝大怒,囚之数月。还京师,欲斩之而后入城,解衣辫发讫,以主救之, 乃释,并智及并赐述为奴。述薨后,炀帝追忆之,起化及为右屯卫将军,将作少监。
shí lǐ mì jù luò kǒu, yáng dì jù, liú huái zuǒ, bù gǎn hái dōu. cóng jià xiāo guǒ duō guān zhōng rén, jiǔ kè jī lǚ, jiàn dì wú xī hái yì, móu yù pàn guī. shí wǔ bēn láng jiāng sī mǎ dé kān zǒng lǐng xiāo guǒ, tún yú dōng chéng, fēng wén bīng shì yù pàn, wèi shěn, qiǎn xiào wèi yuán wǔ dá yīn wèn zhī qíng, yīn móu gòu nì. gòng suǒ shàn wǔ bēn láng jiāng yuán lǐ zhí gé péi qián tōng hù xiāng shàn huò yuē:" wén bì xià yù zhù gōng dān yáng, rén rén bìng móu táo qù. wǒ yù yán zhī, kǒng xiān shì jiàn zhū. jīn zhī ér bù yán, hòu shì fā dāng zú, jiāng rú zhī hé?" qián tōng yuē:" zhǔ shàng shí ěr." dé kān yòu wèi liǎng rén yuē: " wǒ wén guān zhōng xiàn méi, lǐ xiào cháng yǐ huá yīn pàn, bì xià qiú qí èr dì, jiāng jǐn shā zhī. wú bèi jiā shǔ zài xī ān, dé wú cǐ lǜ?" qián tōng děng yuē:" zhèng kǒng dàn mù jí zhū, jì wú suǒ chū." dé kān yuē:" xiāo guǒ ruò zǒu, kě yǔ jù qù." qián tōng děng yuē:" chéng rú gōng yán." yīn dì xiāng zhāo yòu. yòu zhuǎn gào nèi shǐ shè rén yuán mǐn yīng yáng láng jiāng mèng jǐng fú xǐ láng niú fāng yù, zhí zhǎng xǔ hóng rén xuē shì liáng chéng mén láng táng fèng yì yī zhèng zhāng kǎi děng, rì yè jù bó, yuē wèi wěn jǐng jiāo, yán wú huí bì, yú zuò zhōng zhé lùn pàn jì, bìng xiāng rán xǔ. shí lǐ zhì zài jìn, lìng xiāo guǒ shǒu zhī, zhōng wài jiāo tōng, suǒ móu yì jí. yòu zhào xíng shū xiān jiāo zhì jí xūn shì yáng shì lǎn zhě, yǔ wén shì zhī shēng. èr rén tóng yǐ gào zhì jí. zhì jí sù kuáng bó, wén zhī xǐ, jí gòng jiàn dé kān, qī yǐ sān yuè shí wǔ rì jǔ bīng tóng pàn, jié shí èr wèi wǔ mǎ, lǔ lüě jū rén cái wù xī guī. zhì jí yuē:" bù rán. jīn tiān shí sàng suí, yīng xióng bìng qǐ, yīn xíng dà shì, cǐ dì wáng yè yě." dé kān rán zhī. xíng shū shì liáng qǐng yǐ huà jí wéi zhǔ, yuē dìng, fāng gào huà jí. huà jí xìng nú qiè, chū wén zhī, dà jù, sè dòng liú hàn, jiǔ zhī nǎi dìng.
时李密据洛口,炀帝惧,留淮左,不敢还都。从驾骁果多关中人,久客羁旅, 见帝无西还意,谋欲叛归。时武贲郎将司马德戡总领骁果,屯于东城,风闻兵士欲 叛,未审,遣校尉元武达阴问知情,因谋构逆。共所善武贲郎将元礼、直阁裴虔通 互相扇惑曰:“闻陛下欲筑宫丹阳,人人并谋逃去。我欲言之,恐先事见诛。今知 而不言,后事发当族,将如之何?”虔通曰:“主上实尔。”德戡又谓两人曰: “我闻关中陷没,李孝常以华阴叛,陛下囚其二弟,将尽杀之。吾辈家属在西安, 得无此虑?”虔通等曰:“正恐旦暮及诛,计无所出。”德戡曰:“骁果若走,可 与俱去。”虔通等曰:“诚如公言。”因递相招诱。又转告内史舍人元敏、鹰扬郎 将孟景、符玺郎牛方裕,直长许弘仁、薛世良、城门郎唐奉义、医正张恺等,日夜 聚博,约为刎颈交,言无回避,于坐中辄论叛计,并相然许。时李质在禁,令骁果 守之,中外交通,所谋益急。又赵行枢先交智及;勋侍杨士览者,宇文氏之甥。二 人同以告智及。智及素狂勃,闻之喜,即共见德戡,期以三月十五日举兵同叛,劫 十二卫武马,虏掠居人财物西归。智及曰:“不然。今天实丧隋,英雄并起,因行 大事,此帝王业也。”德戡然之。行枢、世良请以化及为主,约定,方告化及。化 及性驽怯,初闻之,大惧,色动流汗,久之乃定。
yì níng èr nián sān yuè yī rì, dé kān yù gào zhòng rén, kǒng xīn wèi yī, gèng jué zhà yǐ xié xiāo guǒ, wèi xǔ hóng rén zhāng kǎi yuē:" jūn shì liáng yī, guó jiā suǒ shǐ, chū yán huò zhòng, zhòng bì xìn. jūn kě rù bèi shēn fǔ, biàn gào suǒ shí zhě, yán bì xià wén xiāo guǒ yù pàn, duō yùn dú jiǔ, yīn xiǎng huì, jǐn jiū shā zhī, dú yǔ nán rén liú cǐ. qún qíng bì hài, yīn ér jǔ shì, wú bù xié yǐ." qí yuè wǔ rì, hóng rén děng xuān bù cǐ yán, xiāo guǒ dì xiāng gào, móu fǎn yú jí. dé kān děng zhī jì xíng, suì yǐ shí rì zǒng zhào gù rén, yù yǐ suǒ wéi. zhòng jiē fú yuē:" wéi jiāng jūn mìng!" qí yè, fèng yì zhǔ bì chéng mén, mén jiē bù xià yào, zhì yè sān gēng. dé kān yú dōng chéng nèi jí bīng, de shù wàn rén, jǔ huǒ yǔ chéng wài xiāng yīng. dì wén yǒu shēng, wèn shì hé shì. qián tōng wěi yuē:" cǎo fāng bèi shāo, wài rén jiù huǒ, gù xuān xiāo ěr." zhōng wài gé jué, dì yǐ wéi rán. mèng jǐng zhì jí yú chéng wài dé qiān yú rén, jié hòu wèi wǔ bēn féng pǔ lè, gòng bù bīng zhuō guō xià jiē xiàng. zhì wǔ gēng, dé kān shòu qián tōng bīng, yǐ huàn zhū mén wèi shì. qián tōng yīn zì kāi mén, lǐng shù bǎi qí, zhì chéng xiàng diàn, shā jiāng jūn dú gū shèng. wǔ bēn láng jiāng yuán lǐ suì yǐn bīng jìn. sù wèi zhě jiē zǒu. qián tōng jìn bīng pái zuǒ gé, chí rù yǒng xiàng wèn:" bì xià ān zài?" yǒu měi rén chū fáng, zhǐ yún:" zài xī gé." cóng wǎng zhí dì. dì wèi qián tōng yuē: " qīng fēi wǒ gù rén hū! hé hèn ér fǎn?" qián tōng yuē:" chén bù gǎn fǎn, dàn jiàng shì sī guī, fèng bì xià hái jīng shī ěr." dì yuē:" jí wéi rǔ guī." qián tōng zì lè bīng shǒu zhī.
义宁二年三月一日,德戡欲告众人,恐心未一,更谲诈以胁骁果,谓许弘仁、 张恺曰:“君是良医,国家所使,出言惑众,众必信。君可入备身府,遍告所识者, 言陛下闻骁果欲叛,多醖毒酒,因享会,尽鸠杀之,独与南人留此。群情必骇,因 而举事,无不谐矣。”其月五日,弘仁等宣布此言,骁果递相告,谋反逾急。德戡 等知计行,遂以十日总召故人,谕以所为。众皆伏曰:“唯将军命!”其夜,奉义 主闭城门,门皆不下钥,至夜三更。德戡于东城内集兵,得数万人,举火与城外相 应。帝闻有声,问是何事。虔通伪曰:“草坊被烧,外人救火,故喧嚣耳。”中外 隔绝,帝以为然。孟景、智及于城外得千余人,劫候卫武贲冯普乐,共布兵捉郭下 街巷。至五更,德戡授虔通兵,以换诸门卫士。虔通因自开门,领数百骑,至成象 殿,杀将军独孤盛。武贲郎将元礼遂引兵进。宿卫者皆走。虔通进兵排左閤,驰入 永巷问:“陛下安在?”有美人出房,指云:“在西閤。”从往执帝。帝谓虔通曰: “卿非我故人乎!何恨而反?”虔通曰:“臣不敢反,但将士思归,奉陛下还京师 耳。”帝曰:“即为汝归。”虔通自勒兵守之。
zhì dàn, mèng jǐng yǐ jiǎ qí yíng huà jí. huà jí wèi zhī shì guǒ, zhàn lì bù néng yán, rén yǒu yè zhī, dàn dī tóu jù àn, dá yuē" zuì guò". shí shì jí zài gōng zhǔ dì, fú zhī zhī yě. zhì jí qiǎn jiā tóng zhuāng táo shù jiù dì shā zhī, táo shù bù rěn, zhí yì zhì jí, jiǔ zhī nǎi jiàn shì. huà jí zhì chéng mén, dé kān yíng yè, yǐn rù cháo táng, hào wèi chéng xiàng. lìng jiāng dì chū jiāng dū mén yǐ shì qún zéi, yīn fù jiāng rù. qiǎn líng hú xíng dá shì dì yú gōng zhōng. yòu zhí cháo chén bù tóng jǐ zhě shù shí rén, jí zhū wáng wài qī, wú shào zhǎng jiē hài zhī. wéi liú qín xiào wáng zǐ hào, lì yǐ wéi dì.
至旦,孟景以甲骑迎化及。化及未知事果,战栗不能言,人有谒之,但低头据 案,答曰“罪过”。时士及在公主第,弗之知也。智及遣家僮庄桃树就第杀之,桃 树不忍,执诣智及,久之乃见释。化及至城门,德戡迎谒,引入朝堂,号为丞相。 令将帝出江都门以示群贼,因复将入。遣令狐行达弑帝于宫中。又执朝臣不同己者 数十人,及诸王外戚,无少长皆害之。唯留秦孝王子浩,立以为帝。
shí yú rì, duó jiāng dū rén zhōu jí, cóng shuǐ lù xī guī. zhì xiǎn fú gōng, sù gōng mài mèng cái zhé chōng láng jiāng shěn guāng děng móu jī huà jí, fǎn wèi suǒ hài. huà jí yú shì rù jù liù gōng, qí zì fèng yī rú yáng dì gù shì. měi zhàng zhōng nán miàn duān zuò, rén yǒu bái shì zhě, mò rán bú duì. xià yá shí, fāng shōu qǔ qǐ zhuàng. gòng fèng yì fāng yù shì liáng kǎi děng cān jué zhī. xíng zhì xú zhōu, shuǐ lù bù tōng, fù duó rén chē niú, dé èr qiān liǎng, bìng zài gōng rén zhēn bǎo. qí gē jiǎ róng qì, xī lìng jūn shì fù zhī. dào yuǎn pí jí, sān jūn shǐ yuàn.
十余日,夺江都人舟楫,从水路西归。至显福宫,宿公麦孟才、折冲郎将沈光 等谋击化及,反为所害。化及于是入据六宫,其自奉一如炀帝故事。每帐中南面端 坐,人有白事者,默然不对。下牙时,方收取启状。共奉义、方裕、世良、恺等参 决之。行至徐州,水路不通,复夺人车牛,得二千两,并载宫人珍宝。其戈甲戎器, 悉令军士负之。道远疲极,三军始怨。
dé kān shī wàng, qiè wèi xíng shū yuē:" jūn dà wù wǒ. dāng jīn bō luàn, bì jí yīng xián, huà jí yōng àn, shì jiāng bì bài, ruò hé?" xíng shū yuē:" fèi zhī hé nán!" yīn gòng lǐ xiào běn yǔ wén dǎo shī yǐn zhèng qīng děng móu, yǐ hòu jūn wàn yú bīng xí shā huà jí, lì dé kān wéi zhǔ. hóng rén zhī zhī, mì gào huà jí, jǐn shōu dé kān jí zhī dǎng shā zhī. yǐn bīng xiàng dōng jùn, tōng shǒu wáng guǐ yǐ chéng jiàng zhī.
德戡失望,窃谓行枢曰:“君大误我。当今拨乱,必藉英贤,化及庸暗,事将 必败,若何?”行枢曰:“废之何难!”因共李孝本、宇文导师、尹正卿等谋,以 后军万余兵袭杀化及,立德戡为主。弘仁知之,密告化及,尽收德戡及支党杀之。 引兵向东郡,通守王轨以城降之。
yuán wén dōu tuī yuè wáng dòng wéi zhǔ, bài lǐ mì wèi tài wèi, lìng jī huà jí. mì bì qīng qí, yǔ xú shì jī yǐ fēng huǒ xiāng yìng. huà jí shù zhàn bù lì, qí jiāng jūn yú hóng dá wèi mì suǒ qín, sòng yú dòng suǒ, huò pēng zhī. huà jí liáng jǐn, dù yǒng jì qú, yǔ mì jué zhàn yú tóng shān. suì rù jí jùn qiú jūn liáng, yòu qiǎn shǐ kǎo lüè dōng jùn rén lì, zé mǐ sù. wáng guǐ yuàn zhī, yǐ chéng guī lǐ mì. huà jí dà jù, zì jí jùn jiāng tú yǐ běi zhū zhōu. qí jiāng chén zhì lüè lǜ lǐng nán xiāo guǒ wàn yú rén, zhāng tóng ér lǜ jiāng dōng xiāo guǒ shù qiān rén, jiē pàn guī lǐ mì. huà jí shàng yǒu zhòng èr wàn, běi zǒu wèi xiàn. zhāng kǎi yǔ qí jiāng chén bó móu qù zhī, shì jué, wèi huà jí suǒ shā. fù xīn shāo jǐn, bīng shì rì cù, xiōng dì gèng wú tā jì, dàn xiāng jù hān yàn, zòu nǚ lè. zuì hòu, yóu zhì jí yuē:" wǒ chū bù zhī, yóu rǔ wèi jì, qiáng lái lì wǒ. jīn suǒ xiàng wú chéng, fù shì zhǔ zhī míng, tiān xià suǒ bù nà. miè zú qǐ fēi yóu rǔ hū?" bào qí liǎng zi ér qì. zhì jí nù yuē: " shì jié zhī rì, dōu bù cì yóu jí qí jiāng bài, nǎi yù guī zuì. hé bù shā wǒ yǐ jiàng jiàn dé!" xiōng dì shù xiāng dòu xì, yán wú cháng yòu, xǐng ér fù yǐn, yǐ cǐ wéi héng.
元文都推越王侗为主,拜李密为太尉,令击化及。密壁清淇,与徐世勣以烽火 相应。化及数战不利,其将军于弘达为密所禽,送于侗所,镬烹之。化及粮尽,度 永济渠,与密决战于童山。遂入汲郡求军粮,又遣使拷掠东郡人吏,责米粟。王轨 怨之,以城归李密。化及大惧,自汲郡将图以北诸州。其将陈智略率岭南骁果万余 人,张童兒率江东骁果数千人,皆叛归李密。化及尚有众二万,北走魏县。张恺与 其将陈伯谋去之,事觉,为化及所杀。腹心稍尽,兵势日蹙,兄弟更无他计,但相 聚酣宴,奏女乐。醉后,尤智及曰:“我初不知,由汝为计,强来立我。今所向无 成,负弑主之名,天下所不纳。灭族岂非由汝乎?”抱其两子而泣。智及怒曰: “事捷之日,都不赐尤;及其将败,乃欲归罪。何不杀我以降建德!”兄弟数相斗 阋,言无长幼,醒而复饮,以此为恆。
zì zhī bì bài, nǎi tàn yuē:" rén shēng gù dāng sǐ, qǐ bù yī rì wèi dì hū!" yú shì jiū shā hào, jiàn huáng dì wèi yú wèi xiàn, guó hào xǔ, jiàn yuán wèi tiān shòu, zhì bǎi guān. gōng yuán bǎo zàng yú wèi zhōu, fǎn wèi suǒ bài, nǎi dōng běi qù liáo chéng, jiāng zhāo xié hǎi nèi zhū zéi. qiǎn shì jí xùn jì běi, zhēng qiú xiǎng kuì. dà táng qiǎn huái ān wáng shén tōng ān fǔ shān dōng, shén tōng wéi zhī shí yú rì, bù kè ér tuì. dòu jiàn dé xī zhòng gōng zhī. xiān shì, qí zhōu zéi shuài wáng báo wén qí duō bǎo wù, zhà lái tóu fù. huà jí xìn zhī, yǔ gòng jū shǒu. zhì shì, báo yǐn jiàn dé rù chéng, qín huà jí, xī lǔ qí zhòng. xiān zhí zhì jí yuán wǔ dá mèng jǐng yáng shì lǎn xǔ hóng rén děng, jiē zhǎn zhī. jí yǐ jiàn chē zài huà jí zhì dà lù xiàn chéng xià, shù qí shì nì, bìng èr zi chéng jī chéng zhǐ jiē zhǎn zhī, chuán shǒu yú tū jué yì chéng gōng zhǔ, xiāo zhī lǔ tíng. shì jí zì jì běi xī guī cháng ān.
自知必败,乃叹曰:“人生故当死,岂不一日为帝乎!”于是鸠杀浩,僭皇帝 位于魏县,国号许,建元为天寿,置百官。攻元宝藏于魏州,反为所败,乃东北趣 聊城,将招携海内诸贼。遣士及徇济北,征求饷馈。大唐遣淮安王神通安抚山东, 神通围之十余日,不克而退。窦建德悉众攻之。先是,齐州贼帅王薄闻其多宝物, 诈来投附。化及信之,与共居守。至是,薄引建德入城,禽化及,悉虏其众。先执 智及、元武达、孟景、杨士览、许弘仁等,皆斩之。及以槛车载化及至大陆县城下, 数其弑逆,并二子承基、承趾皆斩之,传首于突厥义城公主,枭之虏庭。士及自济 北西归长安。
zhì jí yòu wán xiōng, hǎo yú rén qún jù dòu jī, xí fàng yīng gǒu. chū yǐ fù gōng, cì jué pú yáng jùn gōng. zhēng yín chǒu huì, wú suǒ bù wéi. qí qī zhǎng sūn shì, dù ér gào shù. shù suī wèi yǐn, ér dà fèn zhī, xiān jiè zhī qiān, bì jiā biān chuí. dì shì jí, shì shàng zhǔ, yòu qīng hū zhī. wéi huà jí shì shì yíng hù, fù zài sān yù shā, zhé jiù miǎn zhī, yóu shì pō xiāng qīn nì. suì quàn huà jí qiǎn rén rù fān, sī wèi jiāo yì. shì fā, dāng zhū, shù dú zhèng zhì jí zuì è, ér wèi huà jí qǐng mìng, dì yīn liǎng shì zhī. shù jiāng sǐ, kàng biǎo yán qí xiōng bó, bì qiě pò jiā. dì hòu sī shù, bài zhì jí jiāng zuò shǎo jiān. qí jiāng dū shì nì shì, jiē zhì jí zhī móu yě. huà jí wèi chéng xiàng, yǐ wéi yòu pú yè, lǐng shí èr wèi dà jiàng jūn. jí jiàn hào, fēng qí wáng. dòu jiàn dé huò ér zhǎn zhī, bìng qí dǎng shí yú rén, jiē bào sǐ xiāo shǒu.
智及幼顽凶,好与人群聚斗鸡,习放鹰狗。初以父功,赐爵濮阳郡公。蒸淫丑 秽,无所不为。其妻长孙氏,妒而告述。述虽为隐,而大忿之,纤芥之愆,必加鞭 棰。弟士及,恃尚主,又轻忽之。唯化及事事营护,父再三欲杀,辄救免之,由是 颇相亲昵。遂劝化及遣人入蕃,私为交易。事发,当诛,述独证智及罪恶,而为化 及请命,帝因两释之。述将死,抗表言其凶勃,必且破家。帝后思述,拜智及将作 少监。其江都弑逆事,皆智及之谋也。化及为丞相,以为右仆射,领十二卫大将军。 及僭号,封齐王。窦建德获而斩之,并其党十余人,皆暴死枭首。
sī mǎ dé kān, fú fēng yōng rén. fù yuán qiān, shì zhōu wèi dū du. dé kān yòu gū, yǐ tú shǐ zì jǐ. yǒu sāng mén shì càn, tōng dé kān mǔ é shì, suì fǔ jiào zhī, yīn jiě shū jì. kāi huáng zhōng, wèi shì guān, jiàn qiān zhì dà dū dū. cóng yáng sù chū tǎo hàn wáng liàng, chōng nèi yíng zuǒ yòu. jìn zhǐ biàn pì, jùn biàn duō jiān jì, sù dà shàn zhī. yǐ xūn shòu yí tóng sān sī. dà yè sān nián, wèi yīng yáng láng jiāng. cóng tǎo liáo zuǒ, jìn wèi zhèng yì dài fū, qiān wǔ bēn láng jiāng. yáng dì shén nì zhī. cóng zhì jiāng dū, lǐng zuǒ yòu bèi shēn xiāo guǒ wàn rén, yíng yú chéng nèi. yīn suí mò dà luàn, nǎi lǜ xiāo guǒ fǎn, yǔ zài huà jí shì zhōng. jì huò yáng dì, yǔ dǎng mèng jǐng děng tuī huà jí wèi chéng xiàng. huà jí shǒu fēng dé kān wèi wēn guó gōng, jiā guāng lù dài fu, réng tǒng běn bīng. huà jí yì shén jì zhī. hòu shù rì, huà jí shǔ zhū jiàng, fēn pèi shì zú, nǎi yǐ dé kān wèi lǐ bù shàng shū, wài shì měi qiān, shí duó qí bīng yě. yóu shì huái yuàn, suǒ huò shǎng wù jiē lù yú zhì jí, zhì jí wèi zhī yán. xíng zhì xú zhōu, shě zhōu dēng lù, lìng dé kān jiāng hòu jūn. nǎi yǔ zhào xíng shū lǐ xiào běn yǐn zhèng qīng yǔ wén dǎo shī děng móu xí huà jí, qiǎn rén shǐ yú mèng hǎi gōng, jié wèi wài zhù. qiān yán wèi fā, yǐ dài shǐ bào. xǔ hóng rén zhāng kǎi zhī zhī, yǐ gào huà jí. yīn qiǎn qí dì shì jí yáng wèi yóu liè, zhì yú hòu jūn. dé kān bù zhī shì lù, chū yíng cān yè, yīn mìng zhí zhī, bìng qí dǎng yǔ. huà jí zé zhī yuē:" yǔ gōng lù lì gòng dìng hǎi nèi, chū yú wàn sǐ. jīn shǐ shì chéng, yuàn dé tóng shǒu fù guì, gōng yòu hé wéi fǎn yě?" dé kān yuē:" běn shā hūn zhǔ, kǔ qí dú hài. lì zú xià ér yòu shén zhī, bī yú wù qíng, bù huò yǐ yě." huà jí bú duì, mìng sòng zhì mù xià, yì ér shā zhī.
司马德戡,扶风雍人。父元谦,仕周为都督。德戡幼孤,以屠豕自给。有桑门 释粲,通德戡母娥氏,遂抚教之,因解书计。开皇中,为侍官,渐迁至大都督。从 杨素出讨汉王谅,充内营左右。进止便僻,俊辩多奸计,素大善之。以勋授仪同三 司。大业三年,为鹰扬郎将。从讨辽左,进位正议大夫,迁武贲郎将。炀帝甚昵之。 从至江都,领左右备身骁果万人,营于城内。因隋末大乱,乃率骁果反,语在化及 事中。既获炀帝,与党孟景等推化及为丞相。化及首封德戡为温国公,加光禄大夫, 仍统本兵。化及意甚忌之。后数日,化及署诸将,分配士卒,乃以德戡为礼部尚书, 外示美迁,实夺其兵也。由是怀怨,所获赏物皆赂于智及,智及为之言。行至徐州, 舍舟登陆,令德戡将后军。乃与赵行枢、李孝本、尹正卿、宇文导师等谋袭化及, 遣人使于孟海公,结为外助。迁延未发,以待使报。许弘仁、张恺知之,以告化及。 因遣其弟士及阳为游猎,至于后军。德戡不知事露,出营参谒,因命执之,并其党 与。化及责之曰:“与公戮力共定海内,出于万死。今始事成,愿得同守富贵,公 又何为反也?”德戡曰:“本杀昏主,苦其毒害。立足下而又甚之,逼于物情,不 获已也。”化及不对,命送至幕下,缢而杀之。
péi qián tōng, hé dōng rén. chū, yáng dì wèi jìn wáng, yǐ qīn xìn cóng, shāo qiān zhì jiān mén xiào wèi. dì jí wèi, zhuó jiù zuǒ yòu, shòu xuān huì wèi. lèi cóng zhēng yì, zhì tōng yì dài fū. yǔ sī mǎ dé kān tóng móu zuò luàn, xiān kāi gōng mén, qí zhì chéng xiàng diàn, shā jiāng jūn dú gū shèng, zhí dì yú xī gé. huà jí yǐ qián tōng wèi guāng lù dài fu jǔ guó gōng. huà jí yǐn bīng zhī běi yě, lìng zhèn xú zhōu. huà jí bài hòu, guī yú dà táng, jí shòu xú zhōu zǒng guǎn, zhuǎn chén zhōu cì shǐ, fēng cháng shé nán. xún yǐ suí cháo shì nì zhī zuì, chú míng, xǐ yú lǐng biǎo ér sǐ.
裴虔通,河东人。初,炀帝为晋王,以亲信从,稍迁至监门校尉。帝即位,擢 旧左右,授宣惠尉。累从征役,至通议大夫。与司马德戡同谋作乱,先开宫门,骑 至成象殿,杀将军独孤盛,执帝于西閤。化及以虔通为光禄大夫、莒国公。化及引 兵之北也,令镇徐州。化及败后,归于大唐,即授徐州总管,转辰州刺史,封长蛇 男。寻以隋朝弑逆之罪,除名,徙于岭表而死。
wáng shì chōng, zì xíng mǎn, běn xī yù hú rén yě. zǔ zhī tuí rù, xǐ jū xīn fēng. tuí rù sǐ, qí qī shǎo guǎ, yǔ yí tóng wáng càn yě hé, shēng zǐ yuē qióng, càn suì nà zhī yǐ wéi xiǎo qī. qí fù shōu yòu gū, suí mǔ jià càn, càn ài ér yǎng yān, yīn xìng wáng shì. guān zhì huái biàn èr zhōu zhǎng shǐ.
王世充,字行满,本西域胡人也。祖支颓褥,徙居新丰。颓褥死,其妻少寡, 与仪同王粲野合,生子曰琼,粲遂纳之以为小妻。其父收幼孤,随母嫁粲,粲爱而 养焉,因姓王氏。官至怀、汴二州长史。
shì chōng juǎn fà chái shēng, chén cāi duō guǐ zhà, pō kuī shū chuán, yóu hǎo bīng fǎ, xiǎo guī cè tuī bù yíng xū, rán wèi cháng wéi rén yán yě. kāi huáng zhōng, wèi zuǒ yì wèi, hòu yǐ jūn gōng bài yí tóng, shòu bīng bù yuán wài láng. shàn fū zòu, míng xí fǎ lǜ, ér wǔ nòng wén mò, gāo xià zài xīn. huò yǒu bó nán zhī zhě, shì chōng lì kǒu shì fēi, cí yì fēng qǐ, cóng suī zhī qí fǒu ér mò néng qū, chēng wéi míng biàn.
世充卷发豺声,沉猜多诡诈,颇窥书传,尤好兵法,晓龟策推步盈虚,然未尝 为人言也。开皇中,为左翊卫,后以军功拜仪同,授兵部员外郎。善敷奏,明习法 律,而舞弄文墨,高下在心。或有驳难之者,世充利口饰非,辞义锋起,从虽知其 否而莫能屈,称为明辩。
yáng dì shì, lèi qiān zhì jiāng dū jùn chéng. shí dì shù xìng jiāng dū, shì chōng shàn hòu rén zhǔ yán sè, ē yú shùn zhǐ, měi rù yán shì, dì shàn zhī. yòu yǐ jùn chéng lǐng jiāng dū gōng jiān, nǎi diāo shì chí tái, yīn zòu yuǎn fāng zhēn wù, yǐ mèi yú dì, yóu shì yì nì zhī. dà yè bā nián, suí shǐ luàn, shì chōng nèi huái jiǎo xìng, bēi shēn lǐ shì, yīn jié háo jùn, duō shōu zhòng xīn. jiāng huái jiān rén sù qīng bó, yòu shǔ zéi dào qún qǐ, rén duō fàn fǎ, yǒu xì yù dǐ zuì zhě, shì chōng wǎng fǎ chū zhī, yǐ shù sī ēn. jí yáng xuán gǎn fǎn, wú rén zhū xiè jìn líng rén guǎn chóng qǐ bīng jiāng nán yǐ yīng zhī, zì chēng jiāng jūn, yōng zhòng shí yú wàn. dì qiǎn jiàng jūn tǔ wàn xù yú jù luó tǎo zhī, bù néng kè. shì chōng mù jiāng dū wàn yú rén, jī pín pò zhī. měi yǒu kè jié, bì guī gōng yú xià, suǒ huò jūn shí, jiē tuī yǔ shì zú, shēn wú suǒ qǔ. yóu cǐ rén zhēng wèi yòng, gōng zuì jū duō.
炀帝世,累迁至江都郡丞。时帝数幸江都,世充善候人主颜色,阿谀顺旨,每 入言事,帝善之。又以郡丞领江都宫监,乃雕饰池台,阴奏远方珍物,以媚于帝, 由是益昵之。大业八年,隋始乱,世充内怀徼幸,卑身礼士,阴结豪俊,多收众心。 江淮间人素轻薄,又属贼盗群起,人多犯法,有系狱抵罪者,世充枉法出之,以树 私恩。及杨玄感反,吴人硃燮、晋陵人管崇起兵江南以应之,自称将军,拥众十余 万。帝遣将军吐万绪、鱼俱罗讨之,不能克。世充募江都万余人,击频破之。每有 克捷,必归功于下,所获军实,皆推与士卒,身无所取。由此人争为用,功最居多。
shí nián, qí jùn zéi shuài mèng ràng zì cháng bái shān kòu lüè zhū jùn, zhì xū yí, yǒu zhòng shí yú wàn. shì chōng yǐ bīng jù zhī, ér léi shī shì ruò, bǎo dōu liáng shān wèi wǔ zhà, xiāng chí bù zhàn. hòu yīn qí xiè chí, chū bīng fèn jī, dà pò zhī, chéng shèng jǐn miè zhū zéi, ràng yǐ shù shí qí dùn qù, zhǎn shǒu wàn rén, liù chù jūn zī, mò bù jìn huò. dì yǐ shì chōng yǒu jiàng shuài cái lüè, shǐ qiǎn lǐng bīng, tǎo zhū xiǎo dào, suǒ xiàng pò zhī. rán xìng duō jiǎo wěi, zhà wéi shàn, néng zì qín kǔ, yǐ qiú shēng yù. shí yī nián, tū jué wéi dì yú yàn mén, shì chōng jǐn fā jiāng dū rén wǎng fù nàn. zài jūn zhōng, gòu miàn bēi qì, xiǎo yè bù jiě jiǎ, jí cǎo ér zuò. dì wén zhī, yǐ wéi ài jǐ, yì xìn rèn zhī.
十年,齐郡贼帅孟让自长白山寇掠诸郡,至盱眙,有众十余万。世充以兵拒之, 而羸师示弱,保都梁山为五栅,相持不战。后因其懈驰,出兵奋击,大破之,乘胜 尽灭诸贼,让以数十骑遁去,斩首万人,六畜军资,莫不尽获。帝以世充有将帅才 略,始遣领兵,讨诸小盗,所向破之。然性多矫伪,诈为善,能自勤苦,以求声誉。 十一年,突厥围帝于雁门,世充尽发江都人往赴难。在军中,垢面悲泣,晓夜不解 甲,藉草而坐。帝闻之,以为爱己,益信任之。
shí èr nián, qiān wèi jiāng dū tōng shǒu. shí yàn cì rén gé qiān wèi dào shù nián, bīng shí yú wàn, zài dòu zi zhōng. shì chōng pò zhǎn zhī, wēi zhèn qún zéi. yòu jī lú míng yuè, pò zhī yú nán yáng. hòu hái jiāng dū, dì dà yuè, zì zhí bēi jiǔ yǐ cì zhī. shí shì chōng yòu zhī dì hǎo nèi, nǎi yán jiāng huái liáng jiā duō yǒu měi nǚ, yuàn bèi hòu tíng, wú yóu zì jìn. dì yù xǐ, yīn mì lìng shì chōng yuè guān zhū nǚ, zī zhì duān lì hé fǎ xiāng zhě, qǔ zhèng kù jí yīng rù jīng wù yǐ pìn nà zhī. suǒ yòng bù kě shèng jì, zhàng shàng suǒ sī yún chì bié yòng, bù xiǎn qí shí. yǒu hé yì zhě, zé hòu shǎng shì chōng, huò bù zhōng zhě, yòu yǐ lài zhī. hòu lìng yǐ chuán sòng dōng jīng, ér dào lù zéi qǐ, shǐ zhě kǔ yì, yú huái sì zhōng chén chuán nì shā zhī zhě, qián hòu shí shù. huò yǒu fā lù, shì chōng wèi mì zhī, yòu jù jiǎn yuè yǐ gōng jìn. shì hòu yì jiàn qīn nì. yù lǐ mì gōng xiàn xìng luò cāng, jìn bī dōng dōu, guān jūn shù bài, guāng lù dài fu péi rén jī yǐ wǔ láo jiàng yú mì. dì è zhī, dà fā bīng, jiāng tǎo yān. tè fā zhōng zhào qiǎn shì chōng wèi jiāng, jūn yú luò kǒu yǐ jù mì. qián hòu bǎi yú zhàn, hù yǒu shèng fù. shì chōng nǎi yǐn jūn dù luò shuǐ, bī cāng chéng. lǐ mì yǔ zhàn. shì chōng bài jī, fù shuǐ nì sǐ zhě wàn yú rén. shí tiān hán, dà yǔ xuě, bīng jì dù shuǐ, yī jiē zhān shī, zài dào dòng sǐ zhě yòu shù wàn rén, bǐ zhì hé yáng, cái yǐ qiān shù. shì chōng zì xì yù qǐng zuì, yuè wáng dòng qiǎn shǐ shè zhī, zhào lìng hái dōu. shōu hé wáng sàn, tún yú hán jiā chéng zhōng, bù gǎn fù chū.
十二年,迁为江都通守。时厌次人格谦为盗数年,兵十余万,在豆子中。世充 破斩之,威振群贼。又击卢明月,破之于南阳。后还江都,帝大悦,自执杯酒以赐 之。时世充又知帝好内,乃言江淮良家多有美女,愿备后庭,无由自进。帝愈喜, 因密令世充阅观诸女,资质端丽合法相者,取正库及应入京物以聘纳之。所用不可 胜计,帐上所司云敕别用,不显其实。有合意者,则厚赏世充,或不中者,又以赉 之。后令以船送东京,而道路贼起,使者苦役,于淮泗中沉船溺杀之者,前后十数。 或有发露,世充为秘之,又遽简阅以供进。是后益见亲昵。遇李密攻陷兴洛仓,进 逼东都,官军数败,光禄大夫裴仁基以武牢降于密。帝恶之,大发兵,将讨焉。特 发中诏遣世充为将,军于洛口以拒密。前后百余战,互有胜负。世充乃引军度洛水, 逼仓城。李密与战。世充败绩,赴水溺死者万余人。时天寒,大雨雪,兵既度水, 衣皆沾湿,在道冻死者又数万人,比至河阳,才以千数。世充自系狱请罪,越王侗 遣使赦之,召令还都。收合亡散,屯于含嘉城中,不敢复出。
yǔ wén huà jí shā dì yú jiāng dū, shì chōng yǔ tài fǔ qīng yuán wén dōu jiāng jūn huáng fǔ wú yì yòu sī láng lú chǔ fèng dòng wéi zhǔ. dòng yǐ shì chōng wèi lì bù shàng shū, fēng zhèng guó gōng. jí dòng yòng yuán wén dōu lú chǔ zhī móu, bài lǐ mì wèi tài wèi shàng shū lìng, mì suì chēng chén, fù yǐ bīng jù huà jí yú lí yáng, qiǎn shǐ xiàn jié. zhòng jiē yuè, shì chōng dú wèi qí huī xià zhū jiāng yuē:" wén dōu zhī bèi, dāo bǐ lì ěr. wú guān qí shì, bì wèi lǐ mì suǒ qín. qiě wú jūn rén mǎ měi yǔ mì zhàn, shā qí fù xiōng zǐ dì, qián hòu yǐ duō, yī dàn wèi zhī xià, wú shǔ wú lèi yǐ." chū cǐ yán yǐ jī nù qí zhòng. wén dōu zhī ér dà jù, yǔ chǔ děng móu, jiāng yīn shì chōng rù nèi, fú jiǎ ér shā zhī. qī yǒu rì yǐ, jiāng jūn duàn dá qiǎn nǚ xù zhāng zhì yǐ chǔ děng móu gào zhī. shì chōng yè lè bīng wéi gōng chéng, jiāng jūn fèi yào tián shì dū děng yǔ zhàn yú dōng tài yáng mén wài. yào jūn bài, shì chōng suì gōng mén ér rù. wú yì yǐ dān qí dùn zǒu. huò chǔ, shā zhī. shí gōng mén shàng bì, shì chōng qiǎn rén kòu mén yán yú dòng yuē:" yuán wén dōu děng yù zhí huáng dì jiàng yú lǐ mì, duàn dá zhī ér yǐ gào chén. chén fēi gǎn fǎn, zhū fǎn zhě ěr." wén dōu wén biàn, rù fèng dòng yú gān yáng diàn, chén bīng wèi zhī. lìng jiàng shuài chéng chéng yǐ jù nán, bīng bài, dòng mìng kāi mén yǐ nà shì chōng. shì chōng xī qiǎn rén dài sù wèi zhě, míng rì rù yè, dùn shǒu liú tì ér yán yuē:" wén dōu děng wú zhuàng, móu xiāng tú hài, shì jí wèi cǐ, bù gǎn bèi guó." dòng yǔ zhī méng. shì chōng xún qiǎn wéi jié děng fěng dòng, mìng bài wèi shàng shū zuǒ pú yè zǒng dū nèi wài zhū jūn shì. yòu shòu qí xiōng yùn wèi nèi shǐ lìng, rù jū jìn zhōng. wèi jǐ, lǐ mì pò huà jí hái, qí jìn bīng liáng mǎ duō zhàn sǐ, shì zú jiē juàn. shì chōng yù chéng qí bì ér jī zhī, kǒng rén xīn bù yī, nǎi jiǎ tuō guǐ shén, yán mèng jiàn zhōu gōng, nǎi lì cí yú luò shuǐ zhī shàng, qiǎn wū xuān yán zhōu gōng yù lìng pú yè jí tǎo lǐ mì, dāng yǒu dà gōng, bù zé bīng jiē yì sǐ. shì chōng bīng duō chǔ rén, sú xìn yāo wàng, gù chū cǐ yán yǐ huò zhī. zhòng jiē qǐng zhàn, shì chōng jiǎn liàn jīng yǒng dé èr wàn yú rén, mǎ qiān yú pǐ, yíng luò shuǐ nán. mì jūn yǎn shī běi shān shàng, shí mì xīn dé zhì yú huà jí, yǒu qīng shì chōng zhī xīn, bù shè bì lěi. shì chōng qiǎn èr bǎi yú qí, qián rù běi shān, fú xī gǔ zhōng, lìng jūn mò mǎ rù shí. jì ér xiāo jì, rén mǎ bēn chí, bǐ míng ér báo mì. mì chū bīng yīng zhī, zhèn wèi chéng liè ér liǎng jūn hé zhàn, qí fú bīng bì shān ér shàng, qián dēng běi yuán, chéng gāo ér xià, yā mì yíng. yíng zhōng luàn, wú néng jù zhě, jí rù zòng huǒ. mì jūn dà jīng ér kuì, jiàng qí jiāng zhāng tóng ér chén zhì lüè. jìn xià yǎn shī. chū, shì chōng xiōng wěi jí zi xuán yīng suí huà jí zhì dōng jùn, mì dé ér qiú zhī yú chéng zhōng. zhì shì, jǐn huò zhī. yòu zhí mì zhǎng shǐ bǐng yuán zhēn qī zǐ sī mǎ zhèng qián xiàng zhī mǔ jí zhū jiàng zǐ dì, jiē fǔ wèi zhī, gè lìng qián hū qí fù xiōng. bīng cì luò kǒu, yuán zhēn zhèng qián xiàng děng jǔ cāng chéng yǐ yīng zhī. mì yǐ shù shí qí dùn yì, shì chōng shōu qí zhòng ér hái. dōng jǐn yú hǎi, nán zhì yú jiāng, xī lái guī fù.
宇文化及杀帝于江都,世充与太府卿元文都、将军皇甫无逸、右司郎卢楚奉侗 为主。侗以世充为吏部尚书,封郑国公。及侗用元文都、卢楚之谋,拜李密为太尉、 尚书令,密遂称臣,复以兵拒化及于黎阳,遣使献捷。众皆悦,世充独谓其麾下诸 将曰:“文都之辈,刀笔吏耳。吾观其势,必为李密所禽。且吾军人马每与密战, 杀其父兄子弟,前后已多,一旦为之下,吾属无类矣。”出此言以激怒其众。文都 知而大惧,与楚等谋,将因世充入内,伏甲而杀之。期有日矣,将军段达遣女婿张 志以楚等谋告之。世充夜勒兵围宫城,将军费曜、田世阇等与战于东太阳门外。曜 军败,世充遂攻门而入。无逸以单骑遁走。获楚,杀之。时宫门尚闭,世充遣人扣 门言于侗曰:“元文都等欲执皇帝降于李密,段达知而以告臣。臣非敢反,诛反者 耳。”文都闻变,入奉侗于乾阳殿,陈兵卫之。令将帅乘城以拒难,兵败,侗命开 门以纳世充。世充悉遣人代宿卫者,明日入谒,顿首流涕而言曰:“文都等无状, 谋相屠害,事急为此,不敢背国。”侗与之盟。世充寻遣韦节等讽侗,命拜为尚书 左仆射、总督内外诸军事。又授其兄恽为内史令,入居禁中。未几,李密破化及还, 其劲兵良马多战死,士卒皆倦。世充欲乘其弊而击之,恐人心不一,乃假托鬼神, 言梦见周公,乃立祠于洛水之上,遣巫宣言周公欲令仆射急讨李密,当有大功,不 则兵皆疫死。世充兵多楚人,俗信妖妄,故出此言以惑之。众皆请战,世充简练精 勇得二万余人,马千余匹,营洛水南。密军偃师北山上,时密新得志于化及,有轻 世充之心,不设壁垒。世充遣二百余骑,潜入北山,伏溪谷中,令军秣马蓐食。既 而宵济,人马奔驰,比明而薄密。密出兵应之,阵未成列而两军合战,其伏兵蔽山 而上,潜登北原,乘高而下,压密营。营中乱,无能拒者,即入纵火。密军大惊而 溃,降其将张童兒、陈智略。进下偃师。初,世充兄伟及子玄应隋化及至东郡,密 得而囚之于城中。至是,尽获之。又执密长史邴元真妻子、司马郑虔象之母及诸将 子弟,皆抚慰之,各令潜呼其父兄。兵次洛口,元真、郑虔象等举仓城以应之。密 以数十骑遁逸,世充收其众而还。东尽于海,南至于江,悉来归附。
shì chōng yòu lìng wéi jié fěng dòng, bài jǐ wèi tài wèi, zhì shǔ guān shǔ, yǐ shàng shū shěng wèi qí fǔ. xún zì chēng zhèng wáng, qiǎn qí jiāng gāo lüè shuài shī gōng shòu ān, bù lì ér xuán. yòu shuài shī gōng wéi gǔ zhōu, sān rì ér tuì. míng nián, zì chēng xiàng guó, shòu jiǔ xī, bèi fǎ wù, shì hòu bù cháo dòng yǐ. yǒu dào shì huán fǎ sì zhě, zì yán jiě tú chèn, shì chōng nì zhī. fǎ sì nǎi shàng kǒng zǐ bì fáng jì, huà zuò zhàng fū chí yī gān yǐ qū yáng. fǎ sì yún:" yáng, suí xìng yě. gàn yī zhě, wáng zì yě. wáng jū yáng hòu, míng xiàng guó dài suí wèi dì yě." yòu qǔ zhuāng zi rén jiān shì dé chōng fú èr piān shàng zhī, fǎ sì shì yuē:" shàng piān yán shì, xià piān yán chōng, cǐ zé xiàng guó míng yǐ. dāng dé bèi rén jiān, ér yīng fú mìng wèi tiān zǐ yě." shì chōng dà yuè yuē:" cǐ tiān mìng yě." zài bài shòu zhī. jí yǐ fǎ sì wèi jiàn yì dài fū. shì chōng yòu luó qǔ zá niǎo, shū bó xì qí jǐng, zì yán fú mìng ér sàn zhī yú kōng. huò yǒu tán shè dé niǎo ér lái xiàn zhě, yì bài guān jué. jì ér fèi dòng, yīn shā zhī, jiàn jí huáng dì wèi, jiàn yuán yuē kāi míng, guó hào zhèng.
世充又令韦节讽侗,拜己为太尉,置署官属,以尚书省为其府。寻自称郑王, 遣其将高略帅师攻寿安,不利而旋。又帅师攻围谷州,三日而退。明年,自称相国, 受九锡,备法物,是后不朝侗矣。有道士桓法嗣者,自言解图谶,世充昵之。法嗣 乃上《孔子闭房记》,画作丈夫持一干以驱羊。法嗣云:“杨,隋姓也。干一者, 王字也。王居杨后,明相国代隋为帝也。”又取《庄子人间世》、《德充符》二篇 上之,法嗣释曰:“上篇言世,下篇言充,此则相国名矣。当德被人间,而应符命 为天子也。”世充大悦曰:“此天命也。”再拜受之。即以法嗣为谏议大夫。世充 又罗取杂鸟,书帛系其颈,自言符命而散之于空。或有弹射得鸟而来献者,亦拜官 爵。既而废侗,阴杀之,僭即皇帝位,建元曰开明,国号郑。
dà táng tài zōng shuài shī wéi zhī. shì chōng pín chū bīng, zhàn zhé bù lì, zhū chéng xiāng jì jiàng kuǎn. shì chōng jiǒng pò, qiǎn shǐ qǐng jiù yú dòu jiàn dé, jiàn dé lǜ bīng yuán zhī. zhì wǔ láo, tài zōng pò zhī, qín jiàn dé yǐ yì chéng xià. shì chōng jiāng kuì wéi ér chū, zhū jiàng mò yǒu yīng zhī zhě, yú shì chū jiàng. zhì cháng ān, wèi chóu jiā suǒ shā.
大唐太宗帅师围之。世充频出兵,战辄不利,诸城相继降款。世充窘迫,遣使 请救于窦建德,建德率兵援之。至武牢,太宗破之,禽建德以诣城下。世充将溃围 而出,诸将莫有应之者,于是出降。至长安,为仇家所杀。
duàn dá, wǔ wēi gū zāng rén. fù yán, zhōu shuò zhōu cì shǐ. dá zài zhōu, nián shǐ sān suì, xí jué xiāng tǎn xiàn gōng. jí zhǎng, shēn cháng bā chǐ, měi xū rán, biàn gōng mǎ. suí wén dì wèi chéng xiàng, yǐ wéi dà dū dū, lǐng qīn xìn bīng, cháng zhì zuǒ yòu. jí jiàn zuò, wèi zuǒ zhí zhāi, qiān chē qí jiāng jūn, dū jìn wáng fǔ jūn shì. yǐ jī gāo zhì huì gōng, shòu shàng yí tóng. yòu pò wāng wén jìn děng, jiā kāi fǔ. rén shòu chū, wèi tài zǐ zuǒ wèi fù lǜ. dà yè chū, yǐ fān dǐ zhī jiù, bài zuǒ yì wèi jiāng jūn. cóng zhēng tǔ yù hún, jìn wèi jīn zǐ guāng lù dài fu. dì zhēng liáo dōng, píng yuán hǎo xiào dé qīng hé zhāng jīn chēng děng bìng qǐ wèi dào, dì lìng dá jī zhī, shù wèi jīn chēng děng suǒ cuò, zhū zéi qīng zhī, hào wèi duàn lǎo. hòu yòng shū lìng yáng shàn huì móu, gèng yǔ zéi zhàn, fāng zhì kè jié. hái jīng shī, yǐ gōng shì zuò miǎn. míng nián, dì zhēng liáo dōng, shǐ dá liú shǒu zhuō jùn. é fù bài zuǒ yì wèi jiāng jūn. gāo yáng wèi dāo ér jù zhòng, zì hào lì shān fēi, kòu lüè yān zhào. dá lǜ zhuō jùn tōng shǒu guō xuàn jī bài zhī. shí dào zéi jì duō, dá bù néng yīn jī jué shèng, wéi chí zhòng zì shǒu, shí rén jiē wèi zhī wèi qiè nuò.
段达,武威姑臧人。父岩,周朔州刺史。达在周,年始三岁,袭爵襄坦县公。 及长,身长八尺,美须髯,便弓马。隋文帝为丞相,以为大都督,领亲信兵,常置 左右。及践祚,为左直斋,迁车骑将军,督晋王府军事。以击高智慧功,授上仪同。 又破汪文进等,加开府。仁寿初,为太子左卫副率。大业初,以籓邸之旧,拜左翊 卫将军。从征吐谷浑,进位金紫光禄大夫。帝征辽东,平原郝孝德、清河张金称等 并起为盗,帝令达击之,数为金称等所挫,诸贼轻之,号为段姥。后用鄃令杨善会 谋,更与贼战,方致克捷。还京师,以公事坐免。明年,帝征辽东,使达留守涿郡。 俄复拜左翊卫将军。高阳魏刀兒聚众,自号历山飞,寇掠燕、赵。达率涿郡通守郭 绚击败之。时盗贼既多,达不能因机决胜,唯持重自守,时人皆谓之为怯懦。
shí èr nián, dì xìng jiāng dū gōng, zhào dá yǔ tài fǔ qīng yuán wén dōu děng liú shǒu dōng dōu. lǐ mì zòng bīng qīn lüè chéng xià, dá yǔ jiān mén láng jiāng páng yù wǔ yá láng jiāng huò shì jǔ yù zhī, yǐ gōng qiān zuǒ xiāo wèi dà jiàng jūn. wáng shì chōng zhī bài yě, mì jìn jù běi máng, lái báo shàng chūn mén, dá yǔ pàn hù bù shàng shū wéi jīn jù zhī. dá jiàn zéi, bù zhèn ér zǒu, jūn dà kuì, jīn méi yú mì.
十二年,帝幸江都宫,诏达与太府卿元文都等留守东都。李密纵兵侵掠城下, 达与监门郎将庞玉、武牙郎将霍世举御之,以功迁左骁卫大将军。王世充之败也, 密进据北芒,来薄上春门,达与判户部尚书韦津拒之。达见贼,不阵而走,军大溃, 津没于密。
jí dì bēng yú jiāng dū, dá yǔ wén dōu děng tuī yuè wáng dòng wéi zhǔ, shǔ kāi fǔ yí tóng sān sī, jiān nà yán, chén guó gōng. yuán wén dōu děng zhī móu zhū wáng shì chōng, dá yù yān. jì ér yīn gào shì chōng, dá wèi zhī nèi yìng. jí shì fā, pò yuè wáng sòng wén dōu yú shì chōng, shì chōng shén dé yú dá. jì pò lǐ mì, fěng yuè wáng shàn ràng. shì chōng jiàn hào, yǐ dá wèi sī tú. jí dōng dōu píng, zuò zhǎn, qī zǐ jí mò.
及帝崩于江都,达与文都等推越王侗为主,署开府仪同三司,兼纳言,陈国公。 元文都等之谋诛王世充,达预焉。既而阴告世充,达为之内应。及事发,迫越王送 文都于世充,世充甚德于达。既破李密,讽越王禅让。世充僭号,以达为司徒。及 东都平,坐斩,妻子籍没。
lùn yuē: yǔ wén shù biàn pì zú gōng, róu yán qǔ yuè. jūn suǒ wèi kě, yì yuē kě yān, jūn suǒ wèi bù, yì yuē bù yān. wú suǒ shì fēi, bù néng qīng zhòng, mò mò gǒu róng, tōu ān gāo wèi, gān sù cān zhī zé, shòu bǐ jǐ zhī jī. cǐ gù jūn zǐ suǒ bù wéi, yì qiū míng zhī shēn chǐ. huà jí yǐ cǐ xià cái, fù ēn lèi yè. shí féng bēng chāi, bù néng jié mìng, nǎi yīn lì chéng biàn, xiān tú gàn jì, lǜ qún bù chěng, zhí wèi luàn jiē, rǎo běn sāi yuán, liè guàn huǐ miǎn. xìn shēn zhǐ lù, shì qiè shí fán, tiān dì suǒ bù róng, rén shén suǒ tóng fèn yǐ, shì chōng tóu shāo xiǎo qì, zāo féng shí xìng, yǔ méng jiǎng zhuó, lǐ yuè jiù chén. ér gōng wèi róng shǒu, qīn xíng jiū dú. jìng ér shé shǐ chǒu lèi, jì zhǒng zhū yí, xiāo jìng xiōng kuí, xiāng xún jū lù. chuí jiǒng jiè yú lái yè, kuài zhōng yì yú dāng nián, wéi rén chén zhě, kě wú yīn jiàn zāi!
论曰:宇文述便辟足恭,柔颜取悦。君所谓可,亦曰可焉,君所谓不,亦曰不 焉。无所是非,不能轻重,默默苟容,偷安高位,甘素餐之责,受彼己之讥。此固 君子所不为,亦丘明之深耻。化及以此下才,负恩累叶。时逢崩拆,不能竭命,乃 因利乘便,先图干纪,率群不逞,职为乱阶,扰本塞源,裂冠毁冕。衅深指鹿,事 切食蹯,天地所不容,人神所同愤矣,世充头筲小器,遭逢时幸,与蒙奖擢,礼越 旧臣。而躬为戎首,亲行鸠毒。竟而蛇豕丑类,继踵诛夷,枭獍凶魁,相寻菹戮。 垂炯戒于来叶,快忠义于当年,为人臣者,可无殷鉴哉!