yì shù xià
藝術下
zhōu dàn lǐ xiū xú jiǎn cóng sūn zhī cái wáng xiǎn mǎ sì míng yáo sēng yuán chǔ gāi xǔ zhì cáng wàn bǎo cháng jiǎng shǎo yóu hé chóu
周澹 李修 徐謇從孫之才 王顯 馬嗣明 姚僧垣 褚該 許智藏萬寶 常 蔣少游 何稠
zhōu dàn, jīng zhào hù rén yě. duō fāng shù, yóu shàn yī yào, suì wèi tài yī lìng. míng yuán cháng kǔ fēng tóu xuàn, dàn liáo dé yù, yóu cǐ wèi tè jìn, cì jué chéng dé hóu. shén ruì èr nián, jīng shī jī, cháo yì qiān dōu yú yè, dàn yǔ bó shì jì jiǔ cuī hào jìn jì, yán bù kě. míng yuán yuē: wéi cǐ èr rén, yǔ zhèn yì tóng. zhào cì dàn hào qiè gè yī rén. zú, shì yuē gōng.
周澹,京兆鄠人也。多方術,尤善醫藥,遂為太醫令。明元嘗苦風頭眩,淡療 得愈,由此位特進,賜爵成德侯。神瑞二年,京師飢,朝議遷都於鄴,淡與博士祭 酒崔浩進計,言不可。明元曰:「唯此二人,與朕意同。」詔賜淡、浩妾各一人。 卒,諡曰恭。
lǐ xiū, zì sī zǔ, běn yáng píng guǎn táo rén yě. fù liàng, shǎo xué yī shù, wèi néng jīng jiū. tài wǔ shí bēn sòng, yòu jiù shā mén sēng tǎn, lüè jǐn qí shù. zhēn jiǔ shòu yào, wǎng bù yǒu xiào. xú yǎn jiān, duō suǒ jiù xù. liàng dà wèi shì, yǐ shě bìng rén, sǐ zhě zé jiù ér guān bìn, qīn wǎng diào shì, qí rén hòu ruò cǐ. lèi qiān fǔ cān jūn dū hù. běn jùn shì mén sù guān, xián xiāng jiāo nì, chē mǎ jīn bó, chóu lài wú zī. xiū xiōng yuán sūn suí bì zhòng jìng fù píng yáng, yì zūn fù yè ér bù jí, yǐ gōng bài fèng cháo qǐng. xiū lüè yǔ xiōng tóng, wǎn rù dài jīng, lì wèi zhōng sàn lìng, yǐ gōng cì jué xià cài zi, qiān gěi shì zhōng. tài hé zhōng, cháng zài jìn nèi. wén míng tài hòu shí yǒu bù yù, xiū shì zhēn yào duō xiào, shǎng cì lěi jiā, chē fú dì zhái, hào wèi xiān lì. jí zhū xué shì jí gōng shū zhě bǎi yú rén, zài dōng gōng zhuàn zhū yào fāng bǎi juǎn, jiē xíng yú shì. xiān shì xián yáng gōng gāo yǔn suī nián qiě bǎi suì, ér qì lì shàng kāng, xiào wén wén míng tài hòu shí lìng xiū zhěn shì zhī. yī dàn, zòu yán yǔn mài jié qì wēi, dà mìng wú dǎi, wèi jǐ guǒ wáng. hòu zú yú tài yī lìng, zèng qīng zhōu cì shǐ.
李修,字思祖,本陽平館陶人也。父亮,少學醫術,未能精究。太武時奔宋, 又就沙門僧坦,略盡其術。針灸授藥,罔不有效。徐、兗間,多所救恤。亮大為 事,以舍病人,死者則就而棺殯,親往吊視,其仁厚若此。累遷府參軍督護。本郡 士門、宿官,咸相交昵,車馬金帛,酬賚無貲。修兄元孫隨畢眾敬赴平陽,亦遵父 業而不及,以功拜奉朝請。修略與兄同,晚入代京,歷位中散令,以功賜爵下蔡子, 遷給事中。太和中,常在禁內。文明太后時有不豫,修侍針藥多效,賞賜累加,車 服第宅,號為鮮麗。集諸學士及工書者百餘人,在東宮撰諸藥方百卷,皆行於世。 先是咸陽公高允雖年且百歲,而氣力尚康,孝文、文明太后時令修診視之。一旦, 奏言允脈竭氣微,大命無逮,未幾果亡。後卒於太醫令,贈青州刺史。
xú jiǎn, zì chéng bó, dān yáng rén yě, jiā běn dōng guǎn. yǔ xiōng wén bó děng jiē shàn yī yào. jiǎn yīn zhì qīng zhōu, mù róng bái yào píng dōng yáng, huò zhī, sòng jīng shī. xiàn wén yù yàn qí néng, zhì bìng rén yú mù zhōng, shǐ jiǎn gé ér mài zhī, shēn dé bìng xíng, jiān zhī sè hòu, suì bèi chǒng yù. wèi zhōng sàn, shāo qiān nèi xíng zhǎng. wén míng tài hòu shí wèn jīng fāng, ér bù jí lǐ xiū zhī jiàn rèn yòng. jiǎn hé hé yào jì gōng liáo zhī yàn, jīng miào yú xiū. ér xìng mì jì. chéng fèng bù dé qí yì, suī guì wèi wáng gōng, bù wèi cuò liáo yě.
徐謇,字成伯,丹陽人也,家本東莞。與兄文伯等皆善醫藥。謇因至青州,慕 容白曜平東陽,獲之,送京師。獻文欲驗其能,置病人於幕中,使謇隔而脈之,深 得病形,兼知色候,遂被寵遇。為中散,稍遷內行長。文明太后時問經方,而不及 李脩之見任用。謇合和藥劑攻療之驗,精妙於脩。而性秘忌。承奉不得其意,雖貴 為王公,不為措療也。
xiào wén qiān luò, shāo jiā juàn dài, tǐ xiǎo bù píng, jí suǒ chǒng féng zhāo yí yǒu bìng, jiē lìng chù liáo. yòu chú zhōng sàn dà fū, zhuǎn shì yù shī. jiǎn yù wèi xiào wén hé jīn dān, zhì yán nián fǎ, nǎi rù jū sōng gāo, cǎi yíng qí wù, lì suì wú suǒ chéng, suì bà. èr nián, shàng xìng xiàn hù, yǒu jí dà jiàn, nǎi chí yì zhào jiǎn, lìng shuǐ lù fù xíng suǒ, yī rì yī yè xíng shù bǎi lǐ. zhì, zhěn shěng yǒu dà yàn. jiǔ yuè, chē jià cì yú rǔ bīn, nǎi dà wèi jiǎn shè tài guān zhēn shàn. yīn jí bǎi guān, tè zuò jiǎn yú shàng xí, biàn chén yáo shāng yú qián, mìng zuǒ yòu xuān jiǎn jiù shè wēi dǔ zhèn jì zhī gōng, yí jiā chóu jī. nǎi xià zhào bāo měi, yǐ jiǎn wèi dà hóng lú qīng jīn qīng xiàn bó, yòu cì qián juàn zá wù nú bì niú mǎ, shì chū fēng hòu, jiē jīng nèi chéng. zhū qīn wáng xián yáng wáng xǐ děng gè yǒu bié jī, bìng zhì qiān pǐ. cóng xíng zhì yè, shàng yóu zì fā dòng, jiǎn rì xī zuǒ yòu. míng nián, cóng yì mǎ quān, shàng jí shì suì shén, cù cù bù yí, měi jiā qiè qiào, yòu yù jiā zhī biān chuí, xìng ér huò miǎn. dì bēng hòu, jiǎn suí zǐ gōng hái luò.
孝文遷洛,稍加眷待,體小不平,及所寵馮昭儀有病,皆令處療。又除中散大 夫,轉侍御師。謇欲為孝文合金丹,致延年法,乃入居嵩高,采營其物,歷歲無所 成,遂罷。二年,上幸縣瓠,有疾大漸,乃馳驛召謇,令水路赴行所,一日一夜行 數百里。至,診省有大驗。九月,車駕次於汝濱,乃大為謇設太官珍膳。因集百官, 特坐謇於上席,遍陳餚觴於前,命左右宣謇救攝危篤振濟之功,宜加酬齎。乃下詔 褒美,以謇為大鴻臚卿、金卿縣伯,又賜錢絹、雜物、奴婢、牛馬,事出豐厚,皆 經內呈。諸親王咸陽王禧等各有別齎,並至千匹。從行至鄴,上猶自發動,謇日夕 左右。明年,從詣馬圈,上疾勢遂甚,蹙蹙不怡,每加切誚,又欲加之鞭捶,幸而 獲免。帝崩後,謇隨梓宮還洛。
jiǎn cháng yǒu jiāng ěr jí tūn fú dào, nián chuí bā shí, ér bìn fà bù bái, lì wèi duō shuāi. zhèng shǐ yuán nián, yǐ lǎo wèi guāng lù dài fū. zú, zèng ān dōng jiāng jūn qí zhōu cì shǐ, shì yuē jìng. zi jiàn, zì jǐng shēng, xí jué, wèi jiàn xìng tài shǒu.
謇常有將餌及吞服道,年垂八十,而鬢髮不白,力未多衰。正始元年,以老為 光祿大夫。卒,贈安東將軍、齊州刺史,諡曰靖。子踐,字景升,襲爵,位建興太 守。
wén bó shì nán qí, wèi dōng guǎn tài shān lán líng sān jùn tài shǒu.
文伯仕南齊,位東莞、太山、蘭陵三郡太守。
zi xióng, yuán wài sàn qí shì láng, yī shù wèi jiāng zuǒ suǒ chēng, shì bìng jiàn nán shǐ.
子雄,員外散騎侍郎,醫術為江左所稱,事並見《南史》。
xióng zi zhī cái, yòu ér jùn fā, wǔ suì sòng xiào jīng, bā suì lüè tōng yì zhǐ. céng yǔ cóng xiōng kāng zào liáng tài zǐ zhān shì rǔ nán zhōu shě zhái, tīng lǎo zi. shě wèi shè shí, nǎi xì zhī yuē: xú láng bù yòng xīn sī yì, ér dàn shì shí hū? zhī cái dá yuē: gài wén shèng rén xū qí xīn ér shí qí fù. shě jiē shǎng zhī. nián shí sān, zhào wèi tài xué shēng, cū tōng lǐ yì. péng chéng liú xiào chuò hé dōng péi zi yě wú jùn zhāng shèng děng měi gòng lùn zhōu yì jí sàng fú yí, chóu yīng rú xiǎng. xián gòng tàn yuē: cǐ shén tóng yě. xiào chuò yòu yún: xú láng yàn hàn, yǒu bān dìng yuǎn zhī xiāng. chén jùn yuán áng dān yáng yǐn, pì wèi zhǔ bù, rén wù shì yí, jiē bèi gù fǎng. jùn xiè zāo huǒ, zhī cái qǐ wàng, yè zhōng bù zhe yī, pī hóng mián pà chū fáng, yìng guāng wèi áng suǒ jiàn. gōng cáo bái qǐng miǎn zhí, áng zhòng qí cái shù, réng tè yuán zhī.
雄子之才,幼而俊發,五歲誦《孝經》,八歲略通義旨。曾與從兄康造梁太子 詹事汝南周舍宅,聽《老子》。舍為設食,乃戲之曰:「徐郎不用心思義,而但事 食乎?」之才答曰:「蓋聞聖人虛其心而實其腹。」舍嗟賞之。年十三,召為太學 生,粗通《禮》、《易》。彭城劉孝綽、河東裴子野、吳郡張嵊等每共論《周易》 及《喪服》儀,酬應如響。咸共嘆曰:「此神童也。」孝綽又云:「徐郎燕頷,有 班定遠之相。」陳郡袁昂丹陽尹,闢為主簿,人務事宜,皆被顧訪。郡廨遭火,之 才起望,夜中不著衣,披紅眠帕出房,映光為昂所見。功曹白請免職,昂重其才術, 仍特原之。
yù zhāng wáng zōng chū zhèn jiāng dū, fù chú yù zhāng wáng guó zuǒ cháng shì, yòu zhuǎn zōng zhèn běi zhǔ bù. jí zōng rù wèi, sān jūn sàn zǒu, zhī cái tuì zhì lǚ liáng, qiáo duàn lù jué, suì wèi wèi tǒng jūn shí mào sūn suǒ zhǐ. zōng rù wèi xún yuè, wèi zhì sī kōng. wèi tīng zōng shōu liǎn liáo shǔ, nǎi fǎng zhī zhī cái zài péng sì. qǐ wèi dì, yún zhī cái dà shàn yī shù, jiān yǒu jī biàn. zhào zhēng zhī cái. xiào chāng èr nián, zhì luò, chì jū nán guǎn, lǐ yù shén yōu. jiǎn zi jiàn qǐ qiú zhī cái hái zhái. zhī cái yào shí duō xiào, yòu kuī shè jīng shǐ, fā yán biàn jié, cháo xián jìng xiāng shuǎ yǐn, wèi zhī yán yù. wǔ dì shí, fēng chāng ān xiàn hóu. tiān píng zhōng, qí shén wǔ zhēng fù jìn yáng, cháng zài nèi guǎn, lǐ yù shāo hòu. wǔ dìng sì nián, zì sàn qí cháng shì zhuǎn mì shū jiān. wén xuān zuò xiāng, pǔ jiā chù zhì, yáng yīn yǐ qí nán shì, bù kān diǎn zhǎng gōng chéng, qiě duō péi cóng, quán fèi cáo wù, zhuǎn shòu jīn zǐ guāng lù dài fū, yǐ wèi shōu dài. zhī cái shén yàng yàng bù píng.
豫章王綜出鎮江都,復除豫章王國左常侍,又轉綜鎮北主簿。及綜入魏,三軍 散走,之才退至呂梁,橋斷路絕,遂為魏統軍石茂孫所止。綜入魏旬月,位至司空。 魏聽綜收斂僚屬,乃訪知之才在彭泗。啟魏帝,雲之才大善醫術,兼有機辯。詔征 之才。孝昌二年,至洛,敕居南館,禮遇甚優。謇子踐啟求之才還宅。之才藥石多 效,又窺涉經史,發言辨捷,朝賢競相耍引,為之延譽。武帝時,封昌安縣侯。天 平中,齊神武征赴晉陽,常在內館,禮遇稍厚。武定四年,自散騎常侍轉秘書監。 文宣作相,普加黜陟,楊愔以其南士,不堪典掌功程,且多陪從,全廢曹務,轉授 金紫光祿大夫,以魏收代。之才甚怏怏不平。
zhī cái shǎo jiě tiān wén, jiān tú chèn zhī xué, gòng guǎn kè sòng jǐng yè cān xiào jí xiōng, zhī wǔ nián bì yǒu gé yì. yīn gāo dé zhèng qǐ zhī, wén xuān wén ér dà yuè. shí zì lóu tài hòu jí xūn guì chén xián yún: guān xī jì shì qíng dí, kǒng qí yǒu xié tiān zǐ lìng zhū hóu zhī cí, bù kě xiān xíng chán dài shì. zhī cái dú yún: qiān rén zhú tù, yī rén dé zhī, zhū rén xián xī. xū dìng dà yè, hé róng fān yù xué rén? yòu yuán yǐn zhèng jù, bèi yǒu tiáo mù, dì cóng zhī. dēng zuò hòu, mí jiàn qīn mì. zhī cái fēi wéi yī shù zì jìn, yì wèi shǒu chàng chán dài, yòu xì xuè huá jī, yán wú bù zhì, yú shì dà bèi xiá nì. xún chú shì zhōng, fēng chí yáng xiàn bó. jiàn wén xuān zhèng lìng zhuǎn yán, qiú chū, chú zhào zhōu cì shǐ. jìng bù huò shù zhí, yóu wèi nòng chén. huáng jiàn èr nián, chú xī yǎn zhōu cì shǐ, wèi zhī guān. wǔ míng huáng tài hòu bù yù, zhī cái liáo zhī, yīng shǒu biàn yù, xiào zhāo cì cǎi bó qiān duàn jǐn sì bǎi pǐ. zhī cái jì shàn yī shù, suī yǒu wài shòu, qǐng jí zhēng hái. jì bó shí duō wén, yóu shì yú fāng shù yóu miào.
之才少解天文,兼圖讖之學,共館客宋景業參校吉凶,知午年必有革易。因高 德正啟之,文宣聞而大悅。時自婁太后及勛貴臣咸云:「關西既是勍敵,恐其有挾 天子令諸侯之辭,不可先行禪代事。」之才獨云:「千人逐兔,一人得之,諸人咸 息。須定大業,何容翻欲學人?」又援引證據,備有條目,帝從之。登阼後,彌見 親密。之才非惟醫術自進,亦為首唱禪代,又戲謔滑稽,言無不至,於是大被狎昵。 尋除侍中,封池陽縣伯。見文宣政令轉嚴,求出,除趙州刺史。竟不獲述職,猶為 弄臣。皇建二年,除西兗州刺史,未之官。武明皇太后不豫,之才療之,應手便愈, 孝昭賜彩帛千段、錦四百匹。之才既善醫術,雖有外授,頃即征還。既博識多聞, 由是於方術尤妙。
dà níng èr nián chūn, wǔ míng tài hòu yòu bìng, zhī cái dì zhī fàn wèi shàng yào diǎn yù, chì lìng zhěn hòu. nèi shǐ jiē lìng hū tài hòu wèi shí pó, gài yǒu yù jì, gù gǎi míng yǐ yàn zhì zhī. zhī fàn chū gào zhī cái yuē: tóng yáo yún: zhōu lǐ qí qiú jiā, bào cí jià shí pó, zhǎn zhǒng zuò méi rén, wéi dé yī liàng zǐ yán xuē. jīn tài hòu hū gǎi míng, sī suǒ zhì guài. zhī cái yuē: qí qiú jiā, hú yán qù yǐ, bào cí jià shí pó, qǐ yǒu hǎo shì? zhǎn zhǒng zuò méi rén, dàn lìng hé zàng, zì zhǎn zhǒng. wéi dé zǐ yán xuē zhě, dé zhì sì yuè. hé zhě? zǐ zhī wèi zì, cǐ xià xì, yán zhě shú, dāng zài sì yuè zhī zhōng. zhī fàn wèn xuē shì hé yì. zhī cái yuē: xuē zhě gé páng huà, níng shì jiǔ wù? zhì sì yuè yī rì, hòu guǒ bēng. yǒu rén huàn jiǎo gēn zhǒng tòng, zhū yī mò néng shí. zhī cái yuē: há jīng jí yě, yóu chéng chuán rù hǎi, chuí jiǎo shuǐ zhōng. jí zhě yuē: shí céng rú cǐ. zhī cái wèi pōu, dé há zi èr, dà rú yú jiá. yòu yǒu yǐ gǔ wèi dāo zi bǎ zhě, wǔ sè bān lán. zhī cái yuē: cǐ rén liú yě. wèn dé chù, yún: yú gǔ zhǒng jiàn dú lóu, é gǔ zhǎng shù cùn, shì xuē shì, yǒu wén lǐ, gù yòng zhī. qí míng wù duō tōng rú cǐ.
大寧二年春,武明太后又病,之才弟之范為尚藥典御,敕令診候。內史皆令呼 太后為石婆,蓋有欲忌,故改名以厭制之。之范出告之才曰:「童謠云:『周里跂 求伽,豹祠嫁石婆,斬冢作媒人,唯得一量紫綖靴。』今太后忽改名,私所致怪。」 之才曰:「跂求伽,胡言去已,豹祠嫁石婆,豈有好事?斬冢作媒人,但令合葬, 自斬冢。唯得紫綖靴者,得至四月。何者?紫之為字,此下系,綖者熟,當在四月 之中。」之范問靴是何義。之才曰:「靴者革旁化,寧是久物?」至四月一日,後 果崩。有人患腳跟腫痛,諸醫莫能識。之才曰:「蛤精疾也,由乘船入海,垂腳水 中。」疾者曰:「實曾如此。」之才為剖,得蛤子二,大如榆莢。又有以骨為刀子 把者,五色斑斕。之才曰:「此人瘤也。」問得處,云:「於古冢見髑髏,額骨長 數寸,試削視,有文理,故用之。」其明悟多通如此。
tiān tǒng sì nián, lèi qiān shàng shū zuǒ pú shè, é chú yǎn zhōu cì shǐ, tè gěi náo chuī yī bù. zhī cái yī shù zuì gāo, piān bèi mìng zhào. wǔ chéng jiǔ sè guò dù, huǎng hū bù héng. céng bìng fā, zì yún, chū jiàn kōng zhōng yǒu wǔ sè wù, shāo jìn, biàn chéng yī měi fù rén, qù dì shù zhàng, tíng tíng ér lì. shí qǐng, biàn wèi guān shì yīn. zhī cái yún: cǐ sè yù duō, dà xū suǒ zhì. jí chù tāng fāng, fú yī jì, biàn jué shāo yuǎn yòu fú, hái biàn chéng wǔ sè wù shù jì tāng, jí jìng yù. dì měi fā dòng, zàn qiǎn qí zhuī zhī, zhēn yào suǒ jiā, yīng shí bì xiào, gù pín yǒu duān zhí zhī jǔ. rù qiū, wǔ chéng xiǎo dìng, gèng bù fā dòng. hé shì kāi yù yī cì zhuǎn jìn, yǐ zhī cái fù jí yǎn zhōu, jí shì běn shǔ, suì zòu fù chú cì shǐ, yǐ hú zhǎng rén wèi zuǒ pú shè, shì kāi wèi yòu pú shè. jí shí yuè, dì yòu bìng dòng, yǔ shì kāi yún: làng yòng zhī cái wài rèn, shǐ wǒ xīn kǔ. qí yuè bā rì, chì yì zhuī zhī cái. dì yǐ shí rì bēng, zhī cái shí yī rì fāng dào. jì wú suǒ jí, fù hái fù zhōu. zài zhí wú suǒ qīn bào, dàn bù shèn xián fǎ lǐ, pō yì shū màn, yòng shě zì yóu.
天統四年,累遷尚書左僕射,俄除兗州刺史,特給鐃吹一部。之才醫術最高, 偏被命召。武成酒色過度,怳忽不恆。曾病發,自雲,初見空中有五色物,稍近, 變成一美婦人,去地數丈,亭亭而立。食頃,變為觀世音。之才云:「此色慾多, 大虛所致。」即處湯方,服一劑,便覺稍遠;又服,還變成五色物;數劑湯,疾竟 愈。帝每發動,暫遣騎追之,針藥所加,應時必效,故頻有端執之舉。入秋,武成 小定,更不發動。和士開欲依次轉進,以之才附籍兗州,即是本屬,遂奏附除刺史, 以胡長仁為左僕射,士開為右僕射。及十月,帝又病動,語士開云:「浪用之才外 任,使我辛苦。」其月八日,敕驛追之才。帝以十日崩,之才十一日方到。既無所 及,復還赴州。在職無所侵暴,但不甚閒法理,頗亦疏慢,用舍自由。
wǔ nián dōng, hòu zhǔ zhēng zhī cái. xún zuǒ pú shè què, zhī cái yuē: zì kě fù yǔ zhī jī. wǔ píng yuán nián, zhòng chú shàng shū zuǒ pú shè. zhī cái yú hé shì kāi lù lìng xuān mǔ zǐ qū jǐn bēi xiá, èr jiā ruò jí, jiù hù bǎi duān. yóu shì qiān shàng shū lìng, fēng xī yáng jùn wáng. zǔ tǐng zhí zhèng, chú zhī cái shì zhōng tài zǐ tài shī. zhī cái hèn yuē: zi yě shā tài wǒ. tǐng mù jí, gù yǐ shī kuàng bǐ zhī.
五年冬,後主征之才。尋左僕射闕,之才曰:「自可復禹之績。」武平元年, 重除尚書左僕射。之才於和士開、陸令萱母子曲盡卑狎,二家若疾,救護百端。由 是遷尚書令,封西陽郡王。祖珽執政,除之才侍中、太子太師。之才恨曰:「子野 沙汰我。」珽目疾,故以師曠比之。
zhī cái cōng biàn qiáng shí, yǒu jiān rén zhī mǐn. yóu hǎo jù tán tǐ yǔ, gōng sī yán jù, duō xiāng cháo xì. zhèng dào yù cháng xì zhī cái wèi shī gōng, zhī cái yuē: jì wèi rǔ shī, yòu wèi rǔ gōng, zài sān zhī yì, dùn jū qí liǎng. yòu cháo wáng xīn xìng yún: yǒu yán zé yán wáng, jìn quǎn biàn kuáng, jiā jǐng zú ér wèi mǎ, shī jiǎo wěi ér chéng yáng. lú yuán míng yīn xì zhī cái yún: qīng xìng shì wèi rù rén, míng shì zi zhī wù, zhī dāng wèi zhī yě. jí dá yún: qīng xìng, zài shàng wèi nüè, zài qiū wèi xū, shēng nán zé wèi lǔ, pèi mǎ zé wèi lǘ. yòu cháng yǔ cháo shì chū yóu, yáo wàng qún quǎn jìng zǒu, zhū rén shì lìng mù zhī. zhī cái jí yīng shēng yún: wèi shì sòng què? wèi shì hán lú? wèi zhú lǐ sī dōng zǒu? wèi fù dì nǚ nán cú? lǐ xié yú guǎng zuò yīn chēng qí fù míng yuē: qīng shì xióng bái shēng bù? zhī cái yuē: píng píng ěr. yòu yuē: qīng cǐ yán yú lǐ píng bù? xié jù chū bì zhī, dào féng qí shēng gāo dé zhèng. dé zhèng yuē: jiù yán sè hé bù yuè? xié gào zhī gù. dé zhèng jìng zào zuò xí, lián suǒ xióng bái. zhī cái wèi zuò zhě yuē: gè rén huì dǐ? zhòng mò zhī yīng. zhī cái yuē: shēng bù wèi rén suǒ zhī, sǐ bù wèi rén suǒ huì, cǐ hé zú wèn. táng yōng bái jiàn fāng guì, shí rén yán yún: bīng zhōu hè hè táng yǔ bái. zhī cái mào zhī. yuán rì, duì yōng wèi zhū lìng shǐ zhù yuē: qīng děng wèi dāng zuò táng bái. yòu yǐ xiǎo shǐ hǎo jué bǐ, gù cháng zhí guǎn jiù yuán wén yáo kǒu yuē: jiè jūn chǐ. qí bù xùn rú cǐ.
之才聰辯強識,有兼人之敏。尤好劇談體語,公私言聚,多相嘲戲。鄭道育常 戲之才為師公,之才曰:「既為汝師,又為汝公,在三之義,頓居其兩。」又嘲王 昕姓云:「有言則訁王,近犬便狂,加頸足而為馬,施角尾而成羊。」盧元明因戲 之才云:「卿姓是未入人,名是子之誤,之當為之也。」即答云:「卿姓,在上為 虐,在丘為虛,生男則為虜,配馬則為驢。」又常與朝士出遊,遙望群犬競走,諸 人試令目之。之才即應聲云:「為是宋鵲?為是韓盧?為逐李斯東走?為負帝女南 徂?」李諧於廣坐因稱其父名曰:「卿嗜熊白生不?」之才曰:「平平耳。」又曰: 「卿此言於理平不?」諧遽出避之,道逢其甥高德正。德正曰:「舅顏色何不悅?」 諧告之故。德正徑造坐席,連索熊白。之才謂坐者曰:「個人諱底?」眾莫之應。 之才曰:「生不為人所知,死不為人所諱,此何足問。」唐邕、白建方貴,時人言 云:「并州赫赫唐與白。」之才茂之。元日,對邕為諸令史祝曰:「卿等位當作唐、 白。」又以小史好嚼筆,故常執管就元文遙口曰:「借君齒。」其不遜如此。
lì shì zhū dì, yǐ xì xiá dé chǒng. wǔ chéng shēng diān yá, wèn zhū yī, shàng yào diǎn yù dèng xuān wén yǐ shí duì, wǔ chéng nù ér tà zhī. hòu yǐ wèn zhī cái, bài hè yuē: cǐ shì zhì yá, shēng zhì yá zhě, cōng míng zhǎng shòu. wǔ chéng yuè ér shǎng zhī. wèi pú shè shí, yǔ rén yuē: wǒ zài jiāng dōng, jiàn xú miǎn zuò pú shè, cháo shì mò bù nìng zhī. jīn wǒ yì shì xú pú shè, wú yī rén nìng wǒ, hé yóu kě huó! zhī cái qī, wèi guǎng yáng wáng mèi, zhī cái cóng wén xiāng qiú dé wèi qī. hé shì kāi zhī zhī, nǎi yín qí qī. zhī cái yù jiàn ér bì zhī, tuì yuē: fáng shào nián xì xiào. qí zòng zhī rú cǐ. nián bā shí, zú, zèng sī tú gōng lù shàng shū shì, shì yuē wén míng.
歷事諸帝,以戲狎得寵。武成生齻牙,問諸醫,尚藥典御鄧宣文以實對,武成 怒而撻之。後以問之才,拜賀曰:「此是智牙,生智牙者,聰明長壽。」武成悅而 賞之。為僕射時,語人曰:「我在江東,見徐勉作僕射,朝士莫不佞之。今我亦是 徐僕射,無一人佞我,何由可活!」之才妻,魏廣陽王妹,之才從文襄求得為妻。 和士開知之,乃淫其妻。之才遇見而避之,退曰:「妨少年戲笑。」其縱之如此。 年八十,卒,贈司徒公、錄尚書事,諡曰文明。
zhǎng zi lín, zì shǎo qīng, tài wèi sī mǎ. cì zǐ tóng qīng, tài zǐ shù zǐ. zhī cái yǐ qí wú xué shù, měi tàn yuē: zhōng kǒng tóng guǎng líng sàn yǐ.
長子林,字少卿,太尉司馬。次子同卿,太子庶子。之才以其無學術,每嘆曰: 「終恐同《廣陵散》矣。」
dì zhī fàn yì yī shù jiàn zhī, wèi tài cháng qīng, tè tīng xí zhī cái jué xī yáng wáng. rù zhōu, shòu yí tóng dà jiāng jūn. kāi huáng zhōng, zú.
弟之范亦醫術見知,位太常卿,特聽襲之才爵西陽王。入周,授儀同大將軍。 開皇中,卒。
wáng xiǎn, zì shì róng, yáng píng lè píng rén yě. zì yán běn dōng hǎi tán rén, wáng lǎng zhī hòu yě. fù ān shàng, shǎo yǔ lǐ liàng tóng shī, jù shòu yī yào, ér bù jí liàng. xiǎn shǎo lì běn zhōu cóng shì, suī yǐ yī shù zì tōng, ér míng mǐn yǒu jué duàn cái yòng. chū wén zhāo tài hòu zhī huái xuān wǔ, mèng wèi rì suǒ zhú, huà ér wèi lóng ér rào hòu, hòu wù ér jīng jì, suì chéng xīn jí. wén míng tài hòu chì xú jiǎn jí xiǎn děng wèi hòu zhěn mài, jiǎn yún shì wēi fēng rù cáng, yí jìn tāng jiā zhēn. xiǎn yán àn sān bù mài, fēi yǒu xīn jí, jiāng shì huái yùn shēng nán zhī xiàng. guǒ rú xiǎn yán. jiǔ zhī, bǔ dài yù shī.
王顯,字世榮,陽平樂平人也。自言本東海郯人,王朗之後也。父安上,少與 李亮同師,俱受醫藥,而不及亮。顯少曆本州從事,雖以醫術自通,而明敏有決斷 才用。初文昭太后之懷宣武,夢為日所逐,化而為龍而繞後,後寤而驚悸,遂成心 疾。文明太后敕徐謇及顯等為後診脈,謇雲是微風入藏,宜進湯加針。顯言案三部 脈,非有心疾,將是懷孕生男之象。果如顯言。久之,補待御師。
xuān wǔ zì yòu yǒu wēi jí, xiǎn shè liáo yǒu xiào, yīn shāo méng miǎn shí. yòu bà liù fǔ zhī chū, xiǎn wèi lǐng jūn yú liè jiān tōng guī cè, pō yǒu mì gōng. lèi qiān tíng wèi qīng, réng zài shì yù, yíng jìn yù yào, chū rù jìn nèi. lèi qiān yù shǐ zhōng wèi. xiǎn qián hòu jū zhí, suǒ zài zhe chēng. jiū zhé shù yù, jiū qí jiān huí, chū nèi xī shèn, yōu guó rú jiā. jí lǐng xiàn tái, duō suǒ dàn hé, bǎi liáo sù rán. yòu yǐ zhōng wèi shǔ guān bù xī chēng zhí, fěng qiú gǎi gé. zhào wěi gǎi xuǎn, wù jǐn cái néng. ér xiǎn suǒ jǔ, huò yǒu qǐng shǔ, wèi jiē dé rén, yú shì zhòng yì xuān huá, shēng wàng zhì sǔn. hòu xuān wǔ zhào xiǎn zhuàn yào fāng sān shí wǔ juǎn, bān bù tiān xià, yǐ liáo zhū jí. dōng gōng jiàn, yǐ wèi tài zǐ zhān shì, wěi rèn shén hòu. shàng měi xìng dōng gōng, xiǎn cháng jìn shì, chū rù jìn zhōng, réng fèng yī yào. shǎng cì lěi jiā, wèi lì guǎn yǔ, chǒng zhèn dāng shí. yǐ yíng liáo gōng, fēng wèi guó xiàn bó.
宣武自幼有微疾,顯攝療有效,因稍蒙眄識。又罷六輔之初,顯為領軍於烈間 通規策,頗有密功。累遷廷尉卿,仍在侍御,營進御藥,出入禁內。累遷御史中尉。 顯前後居職,所在著稱。糾折庶獄,究其奸回,出內惜慎,憂國如家。及領憲台, 多所彈劾,百僚肅然。又以中尉屬官不悉稱職,諷求改革。詔委改選,務盡才能。 而顯所舉,或有請屬,未皆得人,於是眾議喧譁,聲望致損。後宣武詔顯撰藥方三 十五卷,班布天下,以療諸疾。東宮建,以為太子詹事,委任甚厚。上每幸東宮, 顯常近侍,出入禁中,仍奉醫藥。賞賜累加,為立館宇,寵振當時。以營療功,封 衛國縣伯。
jí xuān wǔ bēng, míng dì jiàn zuò, xiǎn cān fèng xǐ cè, suí cóng lín kū, wēi wèi yōu jù. xiǎn jì méng rèn yù, jiān wèi fǎ guān, shì shì shǐ wēi, wèi shí suǒ jí. cháo zǎi tuō yǐ shì liáo wú xiào, zhí zhī jìn zhōng. zhào xuē jué wèi, xǐ shuò zhōu. lín zhí hū yuān, zhí gé yī pén shēng yǐ dāo huán zhuàng qí yè xià, shāng zhōng tù xiě, zhì yòu wèi fǔ, yī xiǔ sǐ. zi yè, shàng shū yí cáo láng zhōng, jù zǒu, hòu bèi huò, kǎo lüè bǎi yú. zhái méi yú guān.
及宣武崩,明帝踐阼,顯參奉璽策,隨從臨哭,微為憂懼。顯既蒙任遇,兼為 法官,恃勢使威,為時所疾。朝宰托以侍療無效,執之禁中。詔削爵位,徙朔州。 臨執呼冤,直閣伊盆生以刀鐶撞其腋下,傷中吐血,至右衛府,一宿死。子曄,尚 書儀曹郎中,懼走,後被獲,拷掠百餘。宅沒於官。
chū, xiǎn gòu huì yuán jǐng, jiù xíng nán tái. jí xiǎn zhī sǐ, zài yòu wèi fǔ, wéi gé yī xiàng, xiāng qù shù shí bù. shì yǐ wèi yǒu bào yīng zhī yàn. shǐ xiǎn bù yī wèi zhū shēng, yǒu shā mén xiāng xiǎn, hòu dāng fù guì, jiè qí wù wèi lì, wèi lì bì bài. yóu shì xuān wǔ shí, huò yù lìng qí jiān shè lì bù. měi yīn qín cí bì. jí xuān wǔ bēng, dì yè jí wèi, shòu xǐ cè, yú yí xū jiān tài wèi jí lì bù, cāng zú, bǎi guān bù jù, yǐ xiǎn jiān lì bù xíng shì. yòu xiǎn wèi bài zhī qián, yǒu yù bo xiāng yú shì zhě, yán rén jí xiōng pō yàn. shí zi yè yǐ wèi láng, wén zhī, wēi fú jiù yù, wèn jǐ zhōng zhì hé guān. yù yán: jūn jīn jì yǒu wèi yǐ, bù fù gèng jìn, dāng shòu fù yuān. bìng rú qí yǔ.
初,顯構會元景,就刑南台。及顯之死,在右衛府,唯隔一巷,相去數十步。 世以為有報應之驗。始顯布衣為諸生,有沙門相顯,後當富貴,誡其勿為吏,為吏 必敗。由是宣武時,或欲令其兼攝吏部。每殷勤辭避。及宣武崩,帝夜即位,受璽 策,於儀須兼太尉及吏部,倉卒,百官不具,以顯兼吏部行事。又顯未敗之前,有 嫗卜相於市者,言人吉凶頗驗。時子曄已為郎,聞之,微服就嫗,問己終至何官。 嫗言:「君今既有位矣,不復更進,當受父冤。」並如其語。
mǎ sì míng, hé nèi yě wáng rén yě. shǎo bó zōng jīng fāng, wèi rén zhěn mài, yī nián qián zhī qí shēng sǐ. xíng shào wéi yī zi dà bǎo, shén cōng huì, nián shí qī bā huàn shāng hán. sì míng wèi qí zhěn mài, tuì gào yáng yīn yún: xíng gōng zǐ shāng hán bù liáo zì chà, rán mài hòu bù chū yī nián biàn sǐ. jué zhī shǎo wǎn, bù kě fù liáo. shù rì hòu, yáng xíng bìng shì yàn nèi diàn. wén xuān yún: xíng zi cái ér dà bù è, wǒ yù qǐ qí suí jìn yī jùn. yáng yǐ nián shào, wèi hé pōu fú. yàn bà, zòu yún: mǎ sì míng chēng dà bǎo mài è, yī nián nèi kǒng sǐ, ruò qí chū jùn, yī yào nán qiú. suì qǐn. dà bǎo wèi qī ér zú. yáng yīn huàn bèi zhǒng, sì míng yǐ liàn shí tú zhī, biàn chà, yīn cǐ dà wèi yáng yīn suǒ zhòng. zuò liàn shí fǎ: yǐ cū huáng sè shí rú é yā luǎn dà, měng huǒ shāo lìng chì, nèi chún cù zhōng, zì yǒu shí xiè luò cù lǐ, pín shāo zhì shí jǐn, qǔ shí xiè pù gān, dǎo xià shāi, hé cù yǐ tú zhǒng shàng, wú bù yù.
馬嗣明,河內野王人也。少博綜經方,為人診脈,一年前知其生死。邢邵唯一 子大寶,甚聰慧,年十七八患傷寒。嗣明為其診脈,退告楊愔云:「邢公子傷寒不 療自差,然脈候不出一年便死。覺之少晚,不可復療。」數日後,楊、邢並侍宴內 殿。文宣云:「邢子才兒大不惡,我欲乞其隨近一郡。」楊以年少,未合剖符。宴 罷,奏云:「馬嗣明稱大寶脈惡,一年內恐死,若其出郡,醫藥難求。」遂寢。大 寶未期而卒。楊愔患背腫,嗣明以練石塗之,便差,因此大為楊愔所重。作練石法: 以粗黃色石如鵝鴨卵大,猛火燒令赤,內淳醋中,自有石屑落醋里,頻燒至石盡, 取石屑曝乾,搗下簁,和醋以塗腫上,無不愈。
wǔ píng zhōng, wèi tōng zhí sàn qí cháng shì, zhēn jiǔ kǒng xué, wǎng wǎng yǔ míng táng bù tóng. cháng yǒu yī jiā, èr nú jù huàn, shēn tǐ biàn qīng, jiàn xū yíng bù néng shí. fǎng zhū yī, wú shí zhě. sì míng wèi jiǔ liǎng zú fū shàng gè sān qī zhuàng, biàn yù. wǔ píng mò, cóng jià wǎng jìn yáng, zhì liáo yáng shān zhōng, shù chù jiàn bǎng, yún yǒu rén jiā nǚ bìng, ruò néng chà zhī zhě, gòu qián shí wàn. yòu zhū míng yī duō xún bǎng zhì shì rén jiā, wèn jí zhuàng, jù bù xià shǒu. wéi sì míng wèi zhī liáo. wèn qí bìng yóu, yún céng yǐ shǒu chí yī mài suì, jí jiàn yī chì wù zhǎng èr chǐ xǔ, shì shé, rù qí shǒu zhǐ zhōng, yīn jīng dǎo dì, jí jué shǒu bì téng zhǒng. yuè yú rì, jiàn jí bàn shēn, zhī jié jù zhǒng, tòng bù kě rěn, shēn yín zhòu yè bù jué. sì míng jí wèi chù fāng, lìng chí mǎ wǎng dū shì yào, shì qí jié dù, qián hòu fú shí jì tāng, yī jì sàn. bǐ sì míng míng nián cóng jià hái, cǐ nǚ píng fù rú gù. sì míng yì shù jīng miào, duō rú shì.
武平中,為通直散騎常侍,針灸孔穴,往往與《明堂》不同。嘗有一家,二奴 俱患,身體遍青,漸虛嬴不能食。訪諸醫,無識者。嗣明為灸兩足趺上各三七壯, 便愈。武平末,從駕往晉陽,至遼陽山中,數處見榜,雲有人家女病,若能差之者, 購錢十萬。又諸名醫多尋榜至是人家,問疾狀,俱不下手。唯嗣明為之療。問其病 由,雲曾以手持一麥穗,即見一赤物長二尺許,似蛇,入其手指中,因驚倒地,即 覺手臂疼腫。月余日,漸及半身,肢節俱腫,痛不可忍,呻吟晝夜不絕。嗣明即為 處方,令馳馬往都市藥,示其節度,前後服十劑湯,一劑散。比嗣明明年從駕還, 此女平復如故。嗣明藝術精妙,多如是。
suí kāi huáng zhōng, zú yú tài zǐ yào cáng jiān. rán xìng zì jīn dà, qīng zhū yī rén, zì xú zhī cái cuī shū luán yǐ hái, jù wèi qí suǒ qīng.
隋開皇中,卒於太子藥藏監。然性自矜大,輕諸醫人,自徐之才、崔叔鸞以還, 俱為其所輕。
yáo sēng yuán, zì fǎ wèi, wú xìng wǔ kāng rén, wú tài cháng xìn zhī bā shì sūn yě. fù pú tí, liáng gāo píng lìng. cháng yīng jí zhěn lì nián, nǎi liú xīn yī yào. liáng wǔ dì zhào yǔ tǎo lùn fāng shù, yán duō huì yì, yóu shì pō lǐ zhī. sēng yuán yòu tōng qià, jū sàng jǐn lǐ, nián èr shí sì, jí chuán jiā yè. shì liáng wèi tài yī zhèng, jiā wén dé zhǔ shuài. liáng wǔ dì cháng yīn fā rè, fú dà huáng. sēng yuán yuē: dà huáng kuài yào, zhì zūn nián gāo, bù yí qīng yòng. dì fú cóng, suì zhì wēi dǔ. tài qīng yuán nián, zhuǎn zhèn xī xiāng dōng wáng fǔ zhōng jì shì cān jūn. sēng yuán shǎo hǎo wén shǐ, wèi xué zhě suǒ chēng. jí liáng jiǎn wén sì wèi, sēng yuán jiān zhōng shū shè rén. liáng yuán dì píng hóu jǐng, zhào sēng yuán fù jīng zhōu, gǎi shòu jìn ān wáng fǔ zī yì. liáng yuán dì cháng yǒu xīn fù bìng, zhū yī jiē qǐng yòng píng yào. sēng yuán yuē: mài hóng shí, yí yòng dà huáng. yuán dì cóng zhī. jìn tāng qì, guǒ xià sù shí, yīn ér jí yù. shí chū zhù qián, yī dāng shí, nǎi cì shí wàn guàn, shí bǎi wàn yě. jí wèi jūn kè jīng zhōu, sēng yuán yóu shì liáng yuán, bù lí zuǒ yòu, wèi jūn rén suǒ zhǐ, fāng qì tì ér qù. xún ér zhōu wén qiǎn shǐ chí yì huī sēng yuán. yàn gōng yú jǐn gù liú bù qiǎn, wèi shǐ rén yuē: wú nián shuāi mù, jí bìng yīng chén, jīn dé cǐ rén, wàng yǔ zhī xié lǎo. zhōu wén yǐ jǐn xūn dé lóng zhòng, nǎi zhǐ. míng nián, suí jǐn zhì zhǎng ān.
姚僧垣,字法衛,吳興武康人,吳太常信之八世孫也。父菩提,梁高平令。嘗 嬰疾疹歷年,乃留心醫藥。梁武帝召與討論方術,言多會意,由是頗禮之。僧垣幼 通洽,居喪盡禮,年二十四,即傳家業。仕梁為太醫正,加文德主帥。梁武帝嘗因 發熱,服大黃。僧垣曰:「大黃快藥,至尊年高,不宜輕用。」帝弗從,遂至危篤。 太清元年,轉鎮西湘東王府中記室參軍。僧垣少好文史,為學者所稱。及梁簡文嗣 位,僧垣兼中書舍人。梁元帝平侯景,召僧垣赴荊州,改受晉安王府諮議。梁元帝 嘗有心腹病,諸醫皆請用平藥。僧垣曰:「脈洪實,宜用大黃。」元帝從之。進湯 訖,果下宿食,因而疾愈。時初鑄錢,一當十,乃賜十萬貫,實百萬也。及魏軍克 荊州,僧垣猶侍梁元,不離左右,為軍人所止,方泣涕而去。尋而周文遣使馳驛徽 僧垣。燕公于謹固留不遣,謂使人曰:「吾年衰暮,疾病嬰沉,今得此人,望與之 偕老。」周文以謹勛德隆重,乃止。明年,隨謹至長安。
wǔ chéng yuán nián, shòu xiǎo jī bó xià dài fū. jīn zhōu cì shǐ yī lóu mù yǐ jí hái jīng, qǐng sēng yuán shěng jí, nǎi yún zì yāo zhì qí, shì yǒu sān fù, liǎng jiǎo huǎn zòng, bù fù zì chí. sēng yuán jí wèi chù tāng sān jì, mù chū fú yī jì, shàng fù jí jiě cì fú yī jì, zhōng fù fù jiě yòu fú yī jì, sān fù xī chú. ér liǎng jiǎo téng bì, yóu zì luán ruò. gèng wèi hé sàn yī jì, shāo dé qū shēn. sēng yuán yuē: zhōng dài shuāng jiàng, cǐ huàn dāng yù. jí zhì jiǔ yuè, suì néng qǐ xíng. dà jiāng jūn xiāng lè gōng hè lán lóng xiān yǒu qì jí, jiā yǐ shuǐ zhǒng, chuǎn xī bēn jí, zuò wò bù ān. huò yǒu quàn qí fú jué mìng dà sàn zhě, qí jiā yí wèi néng jué, nǎi wèn sēng yuán. sēng yuán yuē: yì wèi cǐ huàn, bù yǔ dà sàn xiāng dāng. jí wèi chù fāng, quàn jí shǐ fú, biàn jí qì tōng. gèng fú yī jì, zhū huàn xī yù. dà jiāng jūn lè píng gōng dòu jí bào gǎn fēng jí, jīng shén mào luàn, wú suǒ jué zhī. yī xiān shì zhě, jiē yún yǐ bù kě jiù. sēng yuán hòu zhì yuē: kùn yǐ, zhōng dāng bù sǐ. wèi hé tāng sàn, suǒ huàn jí liáo. dà jiāng jūn yǒng shì gōng chì fú liè chūn kǔ lì jī shí, ér bù sǔn fèi cháo yè. yàn gōng jǐn cháng wèn sēng yuán yuē: lè píng yǒng shì, jù yǒu gù jí, yì yǒng shì chà qīng. duì yuē: fū huàn yǒu shēn qiǎn, shí yǒu wēi shā, lè píng suī kùn, zhōng dāng bǎo quán yǒng shì suī qīng, bì bù miǎn sǐ. jǐn yuē: dāng zài hé shí? duì yuē: bù chū sì yuè. guǒ rú qí yán, jǐn tàn yì zhī.
武成元年,授小畿伯下大夫。金州刺史伊婁穆以疾還京,請僧垣省疾,乃雲自 腰至臍,似有三縛,兩腳緩縱,不復自持。僧垣即為處湯三劑,穆初服一劑,上縛 即解;次服一劑,中縛復解;又服一劑,三縛悉除。而兩腳疼痹,猶自攣弱。更為 合散一劑,稍得屈申。僧垣曰:「終待霜降,此患當愈。」及至九月,遂能起行。 大將軍、襄樂公賀蘭隆先有氣疾,加以水腫,喘息奔急,坐臥不安。或有勸其服決 命大散者,其家疑未能決,乃問僧垣。僧垣曰:「意謂此患,不與大散相當。」即 為處方,勸急使服,便即氣通。更服一劑,諸患悉愈。大將軍、樂平公竇集暴感風 疾,精神瞀亂,無所覺知。醫先視者,皆雲已不可救。僧垣後至曰:「困矣,終當 不死。」為合湯散,所患即療。大將軍、永世公叱伏列椿苦痢積時,而不損廢朝謁。 燕公謹嘗問僧垣曰:「樂平、永世,俱有痼疾,意永世差輕。」對曰:「夫患有深 淺,時有危殺,樂平雖困,終當保全;永世雖輕,必不免死。」謹曰:「當在何時?」 對曰:「不出四月。」果如其言,謹嘆異之。
tiān hé liù nián, qiān suì bó zhōng dài fū. jiàn dé sān nián, wén xuān tài hòu qǐn jí, yī wū zá shuō, gè yǒu tóng yì. wǔ dì yǐn sēng yuán zuò, wèn zhī. duì yuē: chén zhǔn zhī cháng rén, qiè yǐ yōu jù. dì qì yuē: gōng jì jué zhī yǐ, zhī fù hé yán! xún ér tài hòu bēng. qí hòu fù yīn zhào jiàn, nǎi shòu biāo qí dà jiāng jūn kāi fǔ yí tóng sān sī. chì tíng cháo yè, ruò fēi bié chì, bù láo rù jiàn. sì nián, dì qīn róng dōng tǎo, zhì hé yīn yù jí, kǒu bù néng yán jiǎn chuí fù mù, bù dé shì yī zú duǎn suō, yòu bù de xíng. sēng yuán yǐ wèi zhū cáng jù bìng, bù kě bìng liáo, jūn zhōng zhī yào, mò guò yú yǔ, nǎi chù fāng jìn yào, dì suì dé yán. cì yòu liáo mù, mù jí biàn yù. wèi jí zú, zú jí yì chōu. bǐ zhì huá zhōu, dì yǐ quán fù. jí chú huá zhōu cì shǐ, réng zhào suí jià rù jīng, bù lìng zài zhèn. xuān zhèng yuán nián, biǎo qǐng zhì shì, yōu zhào xǔ zhī. shì suì, dì xìng yún yáng, suì qǐn jí, nǎi zhào sēng yuán fù xíng zài suǒ. nèi shǐ liǔ áng sī wèn yuē: zhì zūn mài hòu hé rú? duì yuē: tiān zǐ shàng yīng tiān xīn, huò dāng fēi yú suǒ jí. ruò fán shù rú cǐ, wàn wú yī quán. xún ér dì bēng.
天和六年,遷遂伯中大夫。建德三年,文宣太后寢疾,醫巫雜說,各有同異。 武帝引僧垣坐,問之。對曰:「臣准之常人,竊以憂懼。」帝泣曰:「公既決之矣, 知復何言!」尋而太后崩。其後復因召見,乃授驃騎大將軍、開府儀同三司。敕停 朝謁,若非別敕,不勞入見。四年,帝親戎東討,至河陰遇疾,口不能言;瞼垂覆 目,不得視;一足短縮,又不得行。僧垣以為諸藏俱病,不可並療,軍中之要,莫 過於語,乃處方進藥,帝遂得言。次又療目,目疾便愈。未及足,足疾亦瘳。比至 華州,帝已痊復。即除華州刺史,仍詔隨駕入京,不令在鎮。宣政元年,表請致仕, 優詔許之。是歲,帝幸雲陽,遂寢疾,乃召僧垣赴行在所。內史柳昂私問曰:「至 尊脈候何如?」對曰:「天子上應天心,或當非愚所及。若凡庶如此,萬無一全。」 尋而帝崩。
xuān dì chū zài dōng gōng, cháng kǔ xīn tòng, nǎi lìng sēng yuán liáo zhī, qí jí jí yù. jí jí wèi, ēn lǐ mí lóng. wèi yuē: cháng wén xiān dì hū gōng wèi yáo gōng, yǒu zhī? duì yuē: chén qū hé shū sī, shí rú shèng zhǐ. dì yuē: cǐ shì shàng chǐ zhī cí, fēi wèi guì jué zhī hào. zhèn dāng wèi gōng jiàn guó kāi jiā, wèi zi sūn yǒng yè. nǎi fēng zhǎng shòu xiàn gōng. cè mìng zhī rì, yòu cì yǐ jīn dài jí yī fú děng. dà xiàng èr nián, chú tài yī xià dài fū. dì xún yǒu jí, zhì yú dà jiàn, sēng yuán sù zhí shì jí. dì wèi suí gōng yuē: jīn rì xìng mìng, wéi wěi cǐ rén. sēng yuán zhī dì bì bù quán jì, nǎi duì yuē: chén dàn kǒng yōng duǎn bù dǎi, gǎn bù jǐn xīn! dì hàn zhī. jí jìng dì sì wèi, qiān shàng kāi fǔ yí tóng dà jiāng jūn.
宣帝初在東宮,常苦心痛,乃令僧垣療之,其疾即愈。及即位,恩禮彌隆。謂 曰:「嘗聞先帝呼公為姚公,有之?」對曰:「臣曲荷殊私,實如聖旨。」帝曰: 「此是尚齒之辭,非為貴爵之號。朕當為公建國開家,為子孫永業。」乃封長壽縣 公。冊命之日,又賜以金帶及衣服等。大象二年,除太醫下大夫。帝尋有疾,至於 大漸,僧垣宿直侍疾。帝謂隋公曰:「今日性命,唯委此人。」僧垣知帝必不全濟, 乃對曰:「臣但恐庸短不逮,敢不盡心!」帝頷之。及靜帝嗣位,遷上開府儀同大 將軍。
suí kāi huáng chū, jìn jué běi jiàng jùn gōng. sān nián, zú, nián bā shí wǔ. yí jiè yī qià rù guān, cháo fú wù liǎn, líng shàng wéi zhì xiāng lián, měi rì shè qīng shuǐ ér yǐ. zèng běn guān, jiā jīng hú èr zhōu cì shǐ.
隋開皇初,進爵北絳郡公。三年,卒,年八十五。遺誡衣帢入棺,朝服勿斂, 靈上唯置香奩,每日設清水而已。贈本官,加荊、湖二州刺史。
sēng yuán yī shù gāo miào, wèi dāng shí suǒ tuī, qián hòu xiào yàn, bù kě shèng jì. shēng yù jì shèng, yuǎn wén biān fú, zhì yú zhū fān wài yù, xián qǐng tuō zhī. sēng yuán nǎi cān xiào zhēng xiào zhě wèi jí yàn fāng shí èr juǎn, yòu zhuàn xíng jì sān juǎn, xíng yú shì.
僧垣醫術高妙,為當時所推,前後效驗,不可勝紀。聲譽既盛,遠聞邊服,至 於諸蕃外域,咸請託之。僧垣乃參校徵效者為《集驗方》十二卷,又撰《行記》三 卷,行於世。
zhǎng zi chá, nán shǐ yǒu chuán.
長子察,《南史》有傳。
cì zǐ zuì, zì shì huì. bó tōng jīng shǐ, yóu hǎo zhù shù. nián shí jiǔ, suí sēng yuán rù guān. míng dì shèng jù xué tú, xiào shū yú lín zhǐ diàn, zuì yì yù wèi xué shì. é shòu qí wáng xiàn fǔ shuǐ cáo cān jūn, zhǎng jì shì shì, tè wèi xiàn suǒ lǐ jiē. zuì yòu zài jiāng zuǒ, qì yú rù guān, wèi xí yī shù. tiān hé zhōng, qí wáng xiàn zòu qiǎn zuì xí zhī. xiàn yòu wèi zuì yuē: bó xué gāo cái, hé rú wáng bāo yǔ xìn? wáng yǔ míng zhòng liǎng guó, wú shì zhī miè rú, jiē dài zī gěi, fēi ěr jiā bǐ yě. wù bù cún xīn. qiě tiān zǐ yǒu chì, mí xū miǎn lì. zuì yú shì shǐ shòu jiā yè, shí xǔ nián zhōng, lüè jǐn qí miào. měi yǒu rén gào qǐng, xiào yàn shén duō.
次子最,字士會。博通經史,尤好著述。年十九,隨僧垣入關。明帝盛聚學徒, 校書於麟趾殿,最亦預為學士。俄授齊王憲府水曹參軍,掌記室事,特為憲所禮接。 最幼在江左,迄於入關,未習醫術。天和中,齊王憲奏遣最習之。憲又謂最曰: 「博學高才,何如王褒、庾信?王庾名重兩國,吾視之蔑如,接待資給,非爾家比 也。勿不存心。且天子有敕,彌須勉勵。」最於是始受家業,十許年中,略盡其妙。 每有人告請,效驗甚多。
suí wén dì jiàn jí, chú tài zǐ mén dài fū. yǐ fù yōu qù guān, āi huǐ gǔ lì. jì miǎn sàng, xí jué běi jiàng jùn gōng, fù wèi tài zǐ mén dài fū. é zhuǎn shǔ wáng xiù yǒu. xiù zhèn yì zhōu, qiān xiù fǔ sī mǎ. jí píng chén, chá zhì, zuì zì yǐ fēi dí, ràng fēng yú chá, suí wén dì xǔ zhī. xiù hòu yīn yǒu yì móu, suí wén dì lìng gōng qīng qióng qí shì. kāi fǔ qìng zhěng hǎo wěi děng bìng tuī guò yú xiù. zuì dú yuē: fán yǒu bù fǎ, jiē zuì suǒ wèi, wáng shí bù zhī yě. bǎng xùn shù bǎi, zú wú yì cí, jìng zuò zhū. lùn zhě yì zhī. zhuàn liáng hòu lüè shí juǎn, xíng yú shì.
隋文帝踐極,除太子門大夫。以父憂去官,哀毀骨立。既免喪,襲爵北絳郡公, 復為太子門大夫。俄轉蜀王秀友。秀鎮益州,遷秀府司馬。及平陳,察至,最自以 非嫡,讓封於察,隋文帝許之。秀後陰有異謀,隋文帝令公卿窮其事。開府慶整、 郝瑋等並推過於秀。最獨曰:「凡有不法,皆最所為,王實不知也。」榜訊數百, 卒無異辭,竟坐誅。論者義之。撰《梁後略》十卷,行於世。
chǔ gāi, zì xiào tōng, hé nán yáng dí rén yě. fù yì chāng, liáng pó yáng wáng zhōng jì shì. gāi yòu ér jǐn hòu, yóu shàn yī shù. shì liáng, lì wǔ líng wáng fǔ cān jūn, suí fǔ xī shàng, hòu yǔ xiāo zǒng tóng guī zhōu. zì xǔ shì sǐ hòu, gāi shāo wèi shí rén suǒ zhòng, bīn kè yíng hòu, yà yú yáo sēng yuán. tiān hé chū, wèi xiàn bó xià dài fū, jìn shòu chē qí dà jiāng jūn yí tóng sān sī. gāi xìng yān hé, bù zì jīn shàng, dàn yǒu qǐng zhī zhě, jiē wèi jǐn qí yì shù. shí lùn chēng qí zhǎng zhě. hòu yǐ jí zú. zi zé, yì chuán qí jiā yè.
褚該,字孝通,河南陽翟人也。父義昌,梁鄱陽王中記室。該幼而謹厚,尤善 醫術。仕梁,歷武陵王府參軍,隨府西上,後與蕭捴同歸周。自許奭死後,該稍為 時人所重,賓客迎候,亞於姚僧垣。天和初,位縣伯下大夫,進授車騎大將軍、儀 同三司。該性淹和,不自矜尚,但有請之者,皆為盡其藝術。時論稱其長者。後以 疾卒。子則,亦傳其家業。
xǔ zhì cáng, gāo yáng rén yě. zǔ dào yòu, cháng yǐ mǔ jí, suì lǎn yī fāng, yīn ér jiū jí, shí hào míng yī. jiè zhū zǐ yuē: wèi rén zǐ zhě, cháng shàn shì yào, bù zhī fāng shù, qǐ wèi xiào hū. yóu shì, suì shì xiàng chuán shòu. shì liáng, wèi yuán wài sàn qí shì láng. fù jǐng, wǔ líng wáng zī yì cān jūn. zhì cáng shǎo yǐ yī shù zì dá, shì chén, wèi sàn qí cháng shì. chén miè, suí wén dì yǐ wèi yuán wài sàn qí shì láng, shǐ yì yáng zhōu. huì qín wáng jùn yǒu jí, shàng chí zhào zhī. jùn yè mèng qí wáng fēi cuī shì qì yuē: běn lái xiāng yíng, rú wén xǔ zhì cáng jiāng zhì. qí rén ruò dào, dāng bì xiāng kǔ, wèi zhī nài hé? míng yè, jùn yòu mèng cuī shì yuē: qiè dé jì yǐ, dāng rù líng fǔ zhōng yǐ bì zhī. jí zhì cáng zhì, wèi jùn zhěn mài yuē: jí yǐ rù xīn, jí dāng fā xián, bù kě jiù yě. guǒ rú yán, jùn shù rì ér hōng. shàng qí qí miào, jī wù bǎi duàn. yáng dì jí wèi, zhì cáng shí zhì shì. dì měi yǒu kǔ, zhé lìng zhōng shǐ jiù zhái xún fǎng, huò yǐ niǎn yíng rù diàn, fú dēng yù chuáng. zhì cáng wèi fāng zòu zhī, yòng wú bù xiào. zú yú jiā, nián bā shí.
許智藏,高陽人也。祖道幼,常以母疾,遂覽醫方,因而究極,時號名醫。誡 諸子曰:「為人子者,嘗膳視藥,不知方術,豈謂孝乎。」由是,遂世相傳授。仕 梁,位員外散騎侍郎。父景,武陵王諮議參軍。智藏少以醫術自達,仕陳,為散騎 常侍。陳滅,隋文帝以為員外散騎侍郎,使詣揚州。會秦王俊有疾,上馳召之。俊 夜夢其亡妃崔氏泣曰:「本來相迎,如聞許智藏將至。其人若到,當必相苦,為之 奈何?」明夜,俊又夢崔氏曰:「妾得計矣,當入靈府中以避之。」及智藏至,為 俊診脈曰:「疾已入心,即當發癇,不可救也。」果如言,俊數日而薨。上奇其妙, 齎物百段。煬帝即位,智藏時致仕。帝每有苦,輒令中使就宅詢訪,或以輦迎入殿, 扶登御床。智藏為方奏之,用無不效。卒於家,年八十。
zōng rén xǔ chéng, yì yǐ yī shù xiǎn. chéng fù shì, shì liáng, wèi zhōng jūn zhǎng shǐ, suí liǔ zhòng lǐ rù zhǎng ān, yǔ yáo sēng yuán qí míng, bài shàng yí tóng sān sī. chéng yǒu xué shí, chuán fù yè, yóu jǐn qí miào. lì wèi shàng yào diǎn yù jiàn yì dà fū, fēng hè chuān xiàn bó. fù zǐ jù yǐ yì shù míng zhòng yú zhōu suí èr dài, shǐ shī qí shì, gù fù yún.
宗人許澄,亦以醫術顯。澄父奭,仕梁,為中軍長史,隨柳仲禮入長安,與姚 僧垣齊名,拜上儀同三司。澄有學識,傳父業,尤盡其妙。歷位尚藥典御、諫議大 夫,封賀川縣伯。父子俱以藝術名重於周隋二代,史失其事,故附雲。
wàn bǎo cháng, bù zhī hé xǔ rén yě. fù dà tōng, cóng liáng jiāng wáng lín guī qí, hòu móu hái jiāng nán, shì xiè fú zhū. yóu shì bǎo cháng bèi pèi wèi lè hù, yīn miào dá zhōng lǜ, biàn gōng bā yīn. yǔ rén fāng shí, lùn jí shēng diào. shí wú lè qì, bǎo cháng yīn qǔ qián shí qì jí zá wù, yǐ zhù kòu zhī, pǐn qí gāo xià, gōng shāng bì bèi, xié yú sī zhú, dà wèi shí rén suǒ shǎng. rán lì zhōu suí, jù bù dé diào.
萬寶常,不知何許人也。父大通,從梁將王琳歸齊,後謀還江南,事泄伏誅。 由是寶常被配為樂戶,因妙達鐘律,遍工八音。與人方食,論及聲調。時無樂器, 寶常因取前食器及雜物,以箸扣之,品其高下,宮商畢備,諧於絲竹,大為時人所 賞。然歷周、隋,俱不得調。
kāi huáng chū, pèi guó gōng zhèng yì děng dìng lè, chū wèi huáng zhōng diào. bǎo cháng suī wèi líng rén, yì děng měi zhào yǔ yì, rán yán duō bù yòng. hòu yì lè chéng, zòu zhī. shàng zhào bǎo cháng, wèn qí kě bù. bǎo cháng yuē: cǐ wáng guó zhī yīn, qǐ bì xià suǒ yí wén! shàng bù yuè. bǎo cháng yīn jí yán lè shēng āi yuàn yín fàng, fēi yǎ zhèng zhī yīn, qǐng yǐ shuǐ chǐ wèi lǜ, yǐ diào lè qì, qí shēng lǜ xià zhèng yì diào èr lǜ. bìng zhuàn lè pǔ liù shí sì juǎn. qiě lùn bā yīn xuán xiāng wèi gōng fǎ, gǎi xián yí zhù zhī biàn, wèi bā shí sì diào, yī bǎi sì shí lǜ, biàn huà zhōng yú yī qiān bā bǎi shēng. shí yǐ zhōu lǐ yǒu xuán gōng zhī yì, zì hàn yǐ lái, zhī yīn bù néng tōng, jiàn bǎo cháng tè chuàng qí shì, jiē shěn zhī. zhì shì, shì lìng wèi zhī, yīng shǒu chéng qū, wú suǒ yí zhì, jiàn zhě mò bù jiē yì. yú shì sǔn yì lè qì, bù kě shèng jì. qí shēng yǎ dàn, bù wèi shí rén suǒ hǎo. tài cháng shàn shēng zhě, duō pái huǐ zhī. yòu tài zǐ xǐ mǎ sū kuí yǐ zhōng lǜ zì mìng, yóu jì bǎo cháng. kuí fù wēi fāng yòng shì, fán yán lè zhě fù zhī ér duǎn bǎo cháng. shù yì gōng qīng yuàn wàng, sū wēi yīn jié bǎo cháng suǒ wèi, hé suǒ chuán shòu. yǒu yī shā mén wèi bǎo cháng yuē: shàng yǎ hǎo fú ruì, yǒu yán zhēng xiáng zhě, shàng jiē yuè zhī. xiān shēng dāng yán tú hú sēng shòu xué, yún shì fó jiā pú sà suǒ chuán yīn lǜ, zé shàng bì yuè. xiān shēng dāng yán, suǒ wèi kě yǐ xíng yǐ. bǎo cháng suì rú qí yán yǐ dá wēi. wēi nù yuē: hú sēng suǒ chuán, nǎi sì yí zhī lè, fēi zhōng guó yí xíng. qí shì jìng qǐn. bǎo cháng tīng tài cháng suǒ zòu lè, xuàn rán qì yuē: lè shēng yín lì ér āi, tiān xià bù jiǔ jiāng jǐn. shí sì hǎi quán shèng, wén yán zhě jiē wèi bù rán. dà yè zhī mò, qí yán zú yàn.
開皇初,沛國公鄭譯等定樂,初為黃鐘調。寶常雖為伶人,譯等每召與議,然 言多不用。後譯樂成,奏之。上召寶常,問其可不。寶常曰:「此亡國之音,豈陛 下所宜聞!」上不悅。寶常因極言樂聲哀怨淫放,非雅正之音,請以水尺為律,以 調樂器,其聲率下鄭譯調二律。並撰《樂譜》六十四卷。且論八音旋相為宮法,改 弦移柱之變,為八十四調,一百四十律,變化終於一千八百聲。時以《周禮》有旋 宮之義,自漢已來,知音不能通,見寶常特創其事,皆哂之。至是,試令為之,應 手成曲,無所疑滯,見者莫不嗟異。於是損益樂器,不可勝紀。其聲雅淡,不為時 人所好。太常善聲者,多排毀之。又太子洗馬蘇夔以鐘律自命,尤忌寶常。夔父威 方用事,凡言樂者附之而短寶常。數詣公卿怨望,蘇威因詰寶常所為,何所傳受。 有一沙門謂寶常曰:「上雅好符瑞,有言征祥者,上皆悅之。先生當言徒胡僧受學, 雲是佛家菩薩所傳音律,則上必悅。先生當言,所為可以行矣。」寶常遂如其言以 答威。威怒曰:「胡僧所傳,乃四夷之樂,非中國宜行。」其事竟寢。寶常聽太常 所奏樂,泫然泣曰:「樂聲淫厲而哀,天下不久將盡。」時四海全盛,聞言者皆謂 不然。大業之末,其言卒驗。
bǎo cháng pín ér wú zi, qí qī yīn qí wò jí, suì qiè qí zī wù ér táo, bǎo cháng jìng è sǐ. jiāng sǐ, qǔ qí suǒ zhe shū fén zhī, yuē: hé yòng cǐ wèi? jiàn zhě yú huǒ zhōng tàn dé shù juǎn, jiàn xíng yú shì.
寶常貧而無子,其妻因其臥疾,遂竊其資物而逃,寶常竟餓死。將死,取其所 著書焚之,曰:「何用此為?」見者於火中探得數卷,見行於世。
kāi huáng zhōng, zhèng yì hé tuǒ lú bì sū kuí xiāo jí bìng tǎo lùn fén jí, zhuàn zhe lè shū, jiē wèi dāng shí suǒ yòng, zhì yú tiān rán shí lè, bù jí bǎo cháng yuǎn yǐ. ān mǎ jū cáo miào dá wáng zhǎng tōng guō lìng lè děng néng zào qū, wèi yī shí zhī miào, yòu xí zhèng shēng, ér bǎo cháng suǒ wèi, jiē guī yú yǎ. cǐ bèi suī gōng yì bù fù bǎo cháng, rán jiē xīn fú, wèi yǐ wèi shén. shí lè rén wáng lìng yán yì miào dá yīn lǜ. dà yè mò, yáng dì jiāng xìng jiāng dū, lìng yán zhī zǐ cháng yú hù wài dàn hú pí pá, zuò fān diào ān gōng zǐ qū, lìng yán shí wò shì zhōng, wén zhī jīng qǐ, yuē: biàn! biàn! jí hū qí zǐ yuē: cǐ qū xìng zì zǎo wǎn? qí zǐ yuē: qǐng lái yǒu zhī. lìng yán suì xū xī liú tì, wèi qí zi yuē: rǔ shèn wú cóng xíng, dì bì bù fǎn. zi wèn qí gù, lìng yán yuē: cǐ qū gōng shēng wǎng ér bù fǎn. gōng, jūn yě, wú suǒ yǐ zhī zhī. dì jìng bèi shì yú jiāng dū.
開皇中,鄭譯、何妥、盧賁、蘇夔、蕭吉並討論墳籍,撰著樂書,皆為當時所 用,至於天然識樂,不及寶常遠矣。安馬駒、曹妙達、王長通、郭令樂等能造曲, 為一時之妙,又習鄭聲,而寶常所為,皆歸於雅。此輩雖公議不附寶常,然皆心服, 謂以為神。時樂人王令言亦妙達音律。大業末,煬帝將幸江都,令言之子嘗於戶外 彈胡琵琶,作翻調《安公子曲》,令言時臥室中,聞之驚起,曰:「變!變!」急 呼其子曰:「此曲興自早晚?」其子曰:「頃來有之。」令言遂歔欷流涕,謂其子 曰:「汝慎無從行,帝必不反。」子問其故,令言曰:「此曲宮聲往而不反。宮, 君也,吾所以知之。」帝竟被弒於江都。
jiǎng shǎo yóu, lè ān bó chāng rén yě. wèi mù róng bái yào zhī píng dōng yáng, jiàn fú, rù yú píng chéng, chōng píng qí hù. hòu pèi yún zhōng wèi bīng. xìng jī qiǎo, pō néng huà kè, yǒu wén sī, yín yǒng zhī jì, shí yǒu duǎn piān. suì liú jì píng chéng, yǐ yōng xiě shū wèi yè, ér míng yóu zài zhèn. hòu bèi zhào wèi zhōng shū xiě shū shēng, yǔ gāo cōng jù yī gāo yǔn. yǔn bìng jiàn zhī, yǔ cōng jù bǔ zhōng shū bó shì. zì zài zhōng shū, héng bì yú lǐ chōng xiōng dì zǐ zhí zhī mén. shǐ běi fāng bù xī qīng zhōu jiǎng zú, huò wèi shǎo yóu běn fēi rén shì, yòu shǎo yóu wēi, yīn gōng yì zì dá, shì yǐ gōng sī rén wàng, bù zhì xiāng zhòng, wéi gāo yǔn lǐ chōng, qū wèi tǐ liàn. xiào wén wén míng tài hòu cháng yīn mì yàn wèi bǎi guān yuē: běn wèi shǎo yóu zuò shī ěr, gāo yǔn lǎo gōng nǎi yán qí rén shì. rán yóu zhòu bèi yǐn mìng, yǐ guī jǔ kè huì wèi wù, yīn cǐ dà méng ēn cì, ér wèi yì bù qiān zhì yě.
蔣少游,樂安博昌人也。魏慕容白曜之平東陽,見俘,入於平城,充平齊戶。 後配雲中為兵。性機巧,頗能畫刻,有文思,吟詠之際,時有短篇。遂留寄平城, 以傭寫書為業,而名猶在鎮。後被召為中書寫書生,與高聰俱依高允。允並薦之, 與聰俱補中書博士。自在中書,恆庇於李沖兄弟子侄之門。始北方不悉青州蔣族, 或謂少游本非人士,又少游微,因工藝自達,是以公私人望,不至相重,唯高允、 李沖,曲為體練。孝文、文明太后嘗因密宴謂百官曰:「本謂少游作師耳,高允老 公乃言其人士。」然猶驟被引命,以規矩刻繢為務,因此大蒙恩賜,而位亦不遷陟 也。
jí zhào shàng shū lǐ chōng yǔ féng dàn yóu míng gēn gāo lǘ děng yì dìng yì guān yú jìn zhōng, shǎo yóu qiǎo sī, lìng zhǔ qí shì. yì fǎng yú liú chǎng. èr yì xiāng guāi, shí zhì zhèng jìng, jī liù zài nǎi chéng, shǐ bān cì bǎi guān. guān fú zhī chéng, bù yóu yǒu xiào yān. hòu yú píng chéng jiāng yíng tài miào tài jí diàn, qiǎn shǎo yóu chéng chuán yì luò, liàng zhǔn wèi jìn jī zhǐ. hòu wèi sàn qí shì láng, fù lǐ biāo shǐ jiāng nán. xiào wén xiū chuán chéng, yǐ qí duō yǒu sī lì, chú dōu shuǐ shǐ zhě. qiān jiān jiāng zuò dà jiàng, réng lǐng shuǐ chí hú fàn xì zhōu jí zhī jù. jí huá lín diàn zhào xiū jiù zēng xīn, gǎi zuò jīn yōng mén lóu, jiē suǒ cuò yì, hào wèi yán měi. suī yǒu wén zǎo, ér bù dé shēn qí cái yòng. héng yǐ jī jué shéng chǐ, suì jù cōng cōng, xǐ yǐ yuán hú chéng diàn zhī cè, shí zhě wèi zhī tàn kǎi. ér nǎi tǎn ěr wèi jǐ rèn, bù gào pí chǐ. yòu jiān tài cháng shǎo qīng, dōu shuǐ rú gù. zú, zèng lóng xiāng jiāng jūn qīng zhōu cì shǐ, shì yuē zhì. yǒu wén jí shí juǎn yú. shǎo yóu yòu wèi tài jí lì mó fàn, yǔ dǒng ěr wáng yù děng cān jiàn zhī, jiē wèi chéng ér zú.
及詔尚書李沖與馮誕、游明根、高閭等議定衣冠于禁中,少游巧思,令主其事。 亦訪於劉昶。二意相乖,時致諍競,積六載乃成,始班賜百官。冠服之成,不游有 效焉。後於平城將營太廟太極殿,遣少游乘傳詣洛,量准魏、晉基趾。後為散騎侍 郎,副李彪使江南。孝文修船乘,以其多有思力,除都水使者。遷兼將作大匠,仍 領水池湖泛戲舟楫之具。及華林殿詔修舊增新,改作金墉門樓,皆所措意,號為妍 美。雖有文藻,而不得申其才用。恆以剞劂繩尺,碎據匆匆,徙倚園、湖、城、殿 之側,識者為之嘆慨。而乃坦爾為己任,不告疲恥。又兼太常少卿,都水如故。卒, 贈龍驤將軍、青州刺史,諡曰質。有文集十卷余。少游又為太極立模範,與董爾、 王遇等參建之,皆未成而卒。
chū, wén chéng shí, guō shàn míng shén jī qiǎo, běi jīng gōng diàn, duō qí zhì zuò. xiào wén shí, qīng zhōu cì shǐ hóu wén hé yì yǐ qiǎo wén, wèi yào zhōu, shuǐ zhōng lì shè. huá jī duō zhì, cí shuō wú duān, yóu shàn qiǎn sú wěi xiàng zhī yǔ, zhì kě wán xiào. wèi lè líng jì nán èr jùn tài shǒu. xuān wǔ míng dì shí, yù zhōu rén liǔ jiǎn diàn zhōng jiāng jūn guān wén bèi guō ān xìng bìng jī qiǎo. luò zhōng zhì yǒng níng sì jiǔ céng fú tú, ān xìng wèi jiàng yě.
初,文成時,郭善明甚機巧,北京宮殿,多其製作。孝文時,青州刺史侯文和 亦以巧聞,為要舟,水中立射。滑稽多智,辭說無端,尤善淺俗委巷之語,至可玩 笑。位樂陵、濟南二郡太守。宣武、明帝時,豫州人柳儉、殿中將軍關文備、郭安 興並機巧。洛中制永寧寺九層佛圖,安興為匠也。
shǐ xiào wén shí, yǒu fàn níng ér zhě shàn wéi qí, céng yǔ lǐ biāo shǐ qí. qí lìng jiāng nán shàng pǐn wáng kàng yǔ níng ér, zhì shèng ér hái. yòu yǒu fú yáng gāo guāng zōng shàn chū pú. zhào guó lǐ yòu xù luò yáng qiū hé nú bìng gōng wò shuò. cǐ gài hú xì, jìn rù zhōng guó. yún hú wáng yǒu dì yī rén yù zuì, jiāng shā zhī, dì cóng yù zhōng wèi cǐ xì yǐ shàng zhī, yì yán gū zé yì sǐ yě. xuān wǔ yǐ hòu, dà shèng yú shí.
始孝文時,有范寧兒者善圍棋,曾與李彪使齊。齊令江南上品王抗與寧兒,制 勝而還。又有浮陽高光宗善樗蒲。趙國李幼序、洛陽丘何奴並工握槊。此蓋胡戲, 近入中國。雲胡王有弟一人遇罪,將殺之,弟從獄中為此戲以上之,意言孤則易死 也。宣武以後,大盛於時。
hé chóu, zì guì lín, guó zi jì jiǔ tuǒ zhī xiōng zi yě. fù tōng, shàn zuó yù. chóu nián shí yú, yù jiāng líng píng, suí tuǒ rù zhǎng ān. shì zhōu, yù shì xià shì. jí suí wén dì wèi chéng xiàng, zhào bǔ cān jūn, bìng zhǎng xì zuò shǔ. kāi huáng zhōng, lèi qiān tài fǔ chéng. chóu bó lǎn gǔ tú, duō shí jiù wù. bō sī cháng xiàn jīn xiàn jǐn páo, zǔ zhī shū lì. shàng mìng chóu wèi zhī. chóu jǐn chéng, yú suǒ xiàn zhě, shàng shén yuè. shí zhōng guó jiǔ jué liú lí zuò, jiàng rén wú gǎn cuò yì, chóu yǐ lǜ cí wèi zhī, yǔ zhēn bù yì. xún jiā yuán wài sàn qí shì láng.
何稠,字桂林,國子祭酒妥之兄子也。父通,善琢玉。稠年十餘,遇江陵平, 隨妥入長安。仕周,御飾下士。及隋文帝為丞相,召補參軍,並掌細作署。開皇中, 累遷太府丞。稠博覽古圖,多識舊物。波斯嘗獻金線錦袍,組織殊麗。上命稠為之。 稠錦成,逾所獻者,上甚悅。時中國久絕琉璃作,匠人無敢措意,稠以綠瓷為之, 與真不異。尋加員外散騎侍郎。
kāi huáng mò, guì zhōu lǐ lǐ guāng shì wèi luàn, zhào chóu mù tǎo zhī. shī cì héng lǐng, qiǎn shǐ zhāo qí qú shuài, dòng zhǔ mò chóng jiě bīng jiàng kuǎn, guì zhōu zhǎng shǐ wáng wén tóng suǒ chóng yì chóu suǒ. chóu zhà xuān yán yuē: zhōu xiàn bù néng suī yǎng, fēi chóng zhī zuì. mìng shì zhī, yǐn gòng zuò, yǔ cóng zhě sì rén, wèi shè jiǔ shí qiǎn zhī. dà yuè, guī dòng bù shè bèi. chóu zhì wǔ gèng, yǎn jí qí dòng, xī fā lǐ bīng yǐ lín yú zéi, xiàng zhōu nì shuài dù tiáo liáo luó zhōu nì shuài páng jìng děng xiāng duàn jiàng kuǎn. fēn qiǎn jiàn zhōu kāi fǔ liáng nì tǎo pàn yí luó shòu, luó zhōu cì shǐ féng xuān tǎo zéi shuài lǐ dà tán, bìng píng zhī. chéng zhì shǔ shǒu lǐng wèi zhōu xiàn guān ér hái, zhòng jiē yuè fú. yǒu qīn zhōu cì shǐ níng měng lì shuài zhòng yíng jūn. chū, měng lì yù tú wèi nì, zhì shì huáng jù, qǐng shēn rù cháo. chóu yǐ qí jí dǔ, shì wú cāi èr, fàng hái zhōu, yǔ yuē bā jiǔ yuè yì jīng shī xiāng jiàn. chóu hái zòu zhuàng, shàng yì bù yì. qí nián shí yuè, měng lì zú, shàng wèi chóu yuē: rǔ qián bù jiāng měng lì lái, jīn jìng sǐ yǐ. chóu yuē: měng lì gòng chén yuē, jiǎ lìng shēn sǐ, dāng qiǎn zi rù shì. yuè rén xìng zhí, qí zi bì lái. chū, měng lì lín zhōng, jiè qí zi zhǎng zhēn yuē: wǒ yǔ dà shǐ qī, bù kě shī xìn yú guó shì, rǔ zàng wǒ qì, jí yí shàng lù. zhǎng zhēn rú yán rù cháo. shàng dà yuè yuē: hé chóu zhe xìn mán yí, nǎi zhì yú cǐ! yǐ xūn shòu kāi fǔ.
開皇末,桂州俚李光仕為亂,詔稠募討之。師次衡嶺,遣使招其渠帥,洞主莫 崇解兵降款,桂州長史王文同鎖崇詣稠所。稠詐宣言曰:「州縣不能綏養,非崇之 罪。」命釋之,引共坐,與從者四人,為設酒食遣之。大悅,歸洞不設備。稠至五 更,掩及其洞,悉發俚兵以臨余賊,象州逆帥杜條遼、羅州逆帥龐靖等相斷降款。 分遣建州開府梁昵討叛夷羅壽,羅州刺史馮暄討賊帥李大檀,並平之。承制署首領 為州縣官而還,眾皆悅服。有欽州刺史甯猛力帥眾迎軍。初,猛力欲圖為逆,至是 惶懼,請身入朝。稠以其疾篤,示無猜貳,放還州,與約八九月詣京師相見。稠還 奏狀,上意不懌。其年十月,猛力卒,上謂稠曰:「汝前不將猛力來,今竟死矣。」 稠曰:「猛力共臣約,假令身死,當遣子入侍。越人性直,其子必來。」初,猛力 臨終,誡其子長真曰:「我與大使期,不可失信於國士,汝葬我訖,即宜上路。」 長真如言入朝。上大悅曰:「何稠著信蠻夷,乃至於此!」以勛授開府。
rén shòu chū, wén xiàn huáng hòu bēng, chóu yǔ yǔ wén kǎi cān diǎn shān líng zhì dù. chóu xìng shǎo yán, shàn hòu shàng zhǐ, yóu shì jiàn jiàn qīn nì. shàng jí dǔ, wèi chóu yuē: rǔ jì céng zàng huáng hòu, jīn wǒ fāng sǐ, yì yí hǎo ān zhì. zhǔ cǐ hé yì? dàn bù néng wàng huái ěr. hún ér yǒu zhī, dāng xiāng jiàn yú dì xià. shàng yīn lǎn tài zǐ jǐng yuē: hé chóu yòng xīn, wǒ hòu shì dòng jìng dāng gòng píng zhāng.
仁壽初,文獻皇后崩,稠與宇文愷參典山陵制度。稠性少言,善候上旨,由是 漸見親昵。上疾篤,謂稠曰:「汝既曾葬皇后,今我方死,亦宜好安置。囑此何益? 但不能忘懷耳。魂而有知,當相見於地下。」上因攬太子頸曰:「何稠用心,我後 事動靜當共平章。」
dà yè chū, yáng dì jiāng xìng yáng zhōu, chì chóu tǎo yuè tú jí, zào yú fú yǔ yí, sòng zhì jiāng dū. qí rì, bài tài fǔ shǎo qīng. chóu yú shì yíng huáng huī sān wàn liù qiān rén zhàng, jí chē yú niǎn hé huáng hòu lǔ bù bǎi guān yí fú, yī qī ér jiù, sòng yú jiāng dū. suǒ yì gōng shí wàn yú rén, yòng jīn yín qián wù jù yì jì. dì shǐ bīng bù shì láng hú yǎ xuǎn bù láng xuē mài děng gōu fù, shù nián fāng jìng, háo lí wú chuǎn.
大業初,煬帝將幸揚州,敕稠討閱圖籍,造輿服羽儀,送至江都。其日,拜太 府少卿。稠於是營黃麾三萬六千人仗,及車輿輦輅、皇后鹵簿、百官儀服,依期而 就,送於江都。所役工十萬餘人,用金銀錢物巨億計。帝使兵部侍郎胡雅、選部郎 薛邁等勾覆,數年方竟,毫釐無舛。
chóu cān huì jīn gǔ, duō suǒ gǎi chuàng. wèi jìn yǐ yǐ lái, pí biàn yǒu yīng ér wú jī dǎo. chóu yuē: cǐ gǔ tián liè fú yě, jīn fú yǐ rù cháo, yí biàn qí zhì. gù biàn shī xiàng yá zān dǎo, zì chóu shǐ yě. yòu cóng shěng zhī fú, chū wú pèi shòu. chóu yuē: cǐ nǎi huì shuò xiǎo cháo zhī fú, ān yǒu rén chén yè dì, ér chú qù yìn shòu, jiān wú pèi yù zhī jié hū? nǎi jiā shòu tóu xiǎo shòu jí pèi yī zhī. jiù zhì, wǔ hé yú yuán shàng qǐ xiāng, tiān zǐ yǔ cān chéng tóng zài xiāng nèi. chóu yuē: jūn chén tóng suǒ, guò wèi xiāng bī. nǎi guǎng wèi pán yú, bié gòu lán dùn, shì chén lì yú qí zhōng. yú nèi fù qǐ xū mí píng zuò, tiān zǐ dú jū qí shàng. zì yú huī chuáng wén wù, zēng sǔn jí duō. dì fù lìng chóu zào róng chē wàn chéng, gōu chén bā bǎi lián. dì shàn zhī, yǐ chóu shǒu tài fǔ qīng, hòu jiān lǐng shào fǔ jiān.
稠參會今古,多所改創。魏、晉以以來,皮弁有纓而無笄導。稠曰:「此古田 獵服也,今服以入朝,宜變其制。」故弁施象牙簪導,自稠始也。又從省之服,初 無佩綬。稠曰:「此乃晦朔小朝之服,安有人臣謁帝,而除去印綬,兼無佩玉之節 乎?」乃加獸頭小綬及佩一隻。舊制,五輅於轅上起箱,天子與參乘同在箱內。稠 曰:「君臣同所,過為相逼。」乃廣為盤輿,別構欄楯,侍臣立於其中。於內復起 須彌平坐,天子獨居其上。自余麾幢文物,增損極多。帝復令稠造戎車萬乘,鈎陳 八百連。帝善之,以稠守太府卿,後兼領少府監。
liáo dōng zhī yì, shè zuǒ tún wèi jiāng jūn, lǐng yù yíng nǔ shǒu sān wàn rén. shí gōng bù shàng shū yǔ wén kǎi zào liáo shuǐ qiáo bù chéng, shī wèi dé jì, zuǒ tún wèi dà jiāng jūn mài tiě zhàng yīn ér yù hài. dì qiǎn chóu zào qiáo, èr rì ér jiù. chū, chóu zhì xíng diàn jí liù hé chéng, zhì shì, dì yú liáo zuǒ yǔ zéi xiāng duì, yè zhōng shī zhī. qí chéng, zhōu huí bā lǐ, chéng jí nǚ yuán hé gāo shí rèn, shàng bù jiǎ shì, lì zhàng jiàn qí, sì yú zhì què, miàn liè yī guān, guān xià sān mén, bǐ míng ér bì. gāo lì wàng jiàn, wèi ruò shén gōng. shāo jiā zhì yòu guāng lù dài fū. cóng xìng jiāng dū, yù yǔ wén huà jí luàn, yǐ wèi gōng bù shàng shū. jí bài, xiàn yú dòu jiàn dé, fù wèi gōng bù shàng shū shū guó gōng. jiàn dé bài, guī yú dà táng, shòu shào fǔ jiān, zú.
遼東之役,攝左屯衛將軍,領御營弩手三萬人。時工部尚書宇文愷造遼水橋不 成,師未得濟,左屯衛大將軍麥鐵杖因而遇害。帝遣稠造橋,二日而就。初,稠制 行殿及六合城,至是,帝於遼左與賊相對,夜中施之。其城,周回八里,城及女垣 合高十仞,上布甲士,立仗建旗,四隅置闕,面列一觀,觀下三門,比明而畢。高 麗望見,謂若神功。稍加至右光祿大夫。從幸江都,遇宇文化及亂,以為工部尚書。 及敗,陷於竇建德,復為工部尚書、舒國公。建德敗,歸於大唐,授少府監,卒。
yòu qí shí yǒu hé jiān liú lóng zhě, xìng qiáng míng, yǒu qiǎo sī. qí hòu zhǔ lìng xiū sān què tái chēng zhǐ, yīn ér lì zhí tōng xiǎn. jí suí wén dì jiàn zuò, dà jiàn qīn wěi, wèi yòu wèi jiāng jūn, jiān jiāng zuò dà jiàng. qiān dōu zhī shǐ, yǔ gāo jiǒng cān zhǎng zhì dù, shì hào wèi néng.
又齊時有河間劉龍者,性強明,有巧思。齊後主令修三雀台稱旨,因而歷職通 顯。及隋文帝踐阼,大見親委,位右衛將軍,兼將作大匠。遷都之始,與高熲參掌 制度,世號為能。
dà yè zhōng, yǒu nán jùn gōng huáng gèn jí dì yǎn, jù qiǎo sī jué rén, yáng dì měi lìng qí xiōng dì gèn shào fǔ jiāng zuò. yú shí gǎi chuàng duō wù, gèn yǎn měi cān diǎn qí shì. fán yǒu suǒ wèi, hé chóu xiān lìng gèn yǎn lì yàng, dāng shí gōng rén mò yǒu suǒ sǔn yì. gèn, wèi cháo sàn dài fū yǎn, sàn qí shì láng.
大業中,有南郡公黃亘及弟兗,俱巧思絕人,煬帝每令其兄弟亘少府將作。於 時改創多務,亘、兗每參典其事。凡有所為,何稠先令亘、兗立樣,當時工人莫有 所損益。亘,位朝散大夫;兗,散騎侍郎。
lùn yuē: yīn yáng bo zhù zhī shì, shèng zhé zhī jiào cún yān, suī bù kě yǐ zhuān, yì bù kě dé ér fèi yě. xùn yú shì zhě bù néng wú fēi, hòu yú lì zhě bì yǒu qí hài. shī shū lǐ lè suǒ shī yě qiǎn, gù xiān wáng zhòng qí dé fāng shù jì qiǎo suǒ shī yě shēn, gù wǎng zhé qīng qí yì. fū néng tōng fāng shù ér bù guǐ yú sú xí jì qiǎo ér bì dǎo yú lǐ zhě, jǐ yú dà yǎ jūn zǐ. gù xī zhī tōng xián, suǒ yǐ jiè hū wàng zuò. cháo chóng zhāng shēn yīn shào wáng zǎo gěng xuán liú líng zhù lǐ shùn xìng tán tè shī yóu wú dào róng yán è tóu wáng chūn xìn dōu fāng sòng jǐng yè xǔ zūn wú zūn shì zhào fǔ hé huáng fǔ yù xiè fǎ xuǎn wèi níng qí mǔ huái wén zhāng zi xìn lù fǎ hé jiǎng shēng qiáng liàn yǔ jì cái lú tài yì gěng xún lái hé xiāo jí yáng bó chǒu lín xiào gōng liú yòu zhāng zhòu xuán děng, jiē wèi lái shù yì zhī shì yě. guān qí zhàn hòu bǔ shì, tuī bù yíng xū, tōng yōu dòng wēi, jìn zhī guǐ shén zhī qíng zhuàng, qí jiān yǒu bù shè yòng yú guī cè, ér jiū rén shì zhī jí xiōng, rú shùn xìng tán tè zhī tú, fǎ hé qiáng liàn zhī bèi, jiāng bié bǐng shù shù, jù kě yǐ zhì shí zhī? jí jiāng líng shī shǒu, qián qiǎo jǐn qì, hái wú wú lù, rù zhōu bù kě, yīn guī shì qí, hòu méng róng yù. suī qiè zhī yǐ dāo làn, ér shǒu zhī yǐ qīng xū, shēng líng suǒ zī, shì yù xián qiǎn, sī yì dé dào jiā zhī zhì yǐ. xìn dōu fāng suǒ míng jiě zhě, nǎi shì jīng guó zhī yòng hū? zhōu dàn lǐ xiū xú jiǎn jiǎn xiōng sūn zhī cái wáng xiǎn mǎ sì míng yáo sēng yuán chǔ gāi xǔ zhì cáng fāng yào tè miào, gè yī shí zhī měi yě. ér sēng yuán zhěn hòu jīng shěn, míng guān yī dài, qí suǒ quán jì, gù yì duō yān. ér hóng zī yì fāng, jiē wèi lìng qì, gù néng xiǎng méi shòu, mí hǎo jué. lǎo dān yún tiān dào wú qīn, cháng yǔ shàn rén, yú shì xìn yǐ! xǔ shì zhī yùn zhēn shí, bǎi zài kě chēng. bǎo cháng shēng lǜ zhī qí, zú yǐ zhuī zōng yá kuàng, gè yī shí zhī miào yě. jiǎng hé yǐ jī jué jiàn zhī, méi qí xué sī, yì chéng wèi xià, qí jìn shì hū?
論曰:陰陽卜祝之事,聖哲之教存焉,雖不可以專,亦不可得而廢也。徇於是 者不能無非,厚於利者必有其害。《詩》、《書》、《禮》、《樂》所失也淺,故 先王重其德;方術伎巧所失也深,故往哲輕其藝。夫能通方術而不詭於俗;習伎巧 而必蹈於禮者,幾於大雅君子。故昔之通賢,所以戒乎妄作。晁崇、張深、殷紹、 王早、耿玄、劉靈助、李順興、檀特師、由吾道榮、顏惡頭、王春、信都芳、宋景 業、許遵、吳遵世、趙輔和、皇甫玉、解法選、魏寧、綦母懷文、張子信、陸法和、 蔣升、強練、庾季才、盧太翼、耿詢、來和、蕭吉、楊伯丑、臨孝恭、劉祐、張胄 玄等,皆魏來術藝之士也。觀其占候卜筮,推步盈虛,通幽洞微,近知鬼神之情狀, 其間有不涉用於龜筴,而究人事之吉凶,如順興、檀特之徒,法和、強練之輩,將 別稟數術,詎可以智識知?及江陵失守,前巧盡棄,還吳無路,入周不可,因歸事 齊,厚蒙榮遇。雖竊之以叨濫,而守之以清虛,生靈所資,嗜欲咸遣,斯亦得道家 之致矣。信都芳所明解者,乃是經國之用乎?周澹、李脩、徐謇、謇兄孫之才、王 顯、馬嗣明、姚僧垣、褚該、許智藏方藥特妙,各一時之美也。而僧垣診候精審, 名冠一代,其所全濟,固亦多焉。而弘茲義方,皆為令器,故能享眉壽,縻好爵。 老聃雲「天道無親,常與善人」,於是信矣!許氏之運針石,百載可稱。寶常聲律 之奇,足以追蹤牙、曠,各一時之妙也。蔣、何以剞劂見知,沒其學思,藝成為下, 其近是乎?
zhōu shí, yǒu lè mào yǎ yǐ yīn yáng xiǎn, shǐ yuán huá yǐ xiāng shù chēng, bìng suǒ què yě.
周時,有樂茂雅以陰陽顯,史元華以相術稱,並所闕也。