liè nǚ
列女
wèi cuī lǎn qī fēng shì fēng zhuō qī liú shì wèi pǔ qī fáng shì hú zhǎng mìng qī zhāng shì
魏崔覽妻封氏 封卓妻劉氏 魏溥妻房氏 胡長命妻張氏
píng yuán nǚ zǐ sūn shì fáng ài qīn qī cuī shì jīng zhōu zhēn nǚ ér shì yáo shì fù yáng shì
平原女子孫氏 房愛親妻崔氏 涇州貞女兒氏 姚氏婦楊氏
zhāng hóng qí qī liú shì dǒng jǐng qǐ qī zhāng shì yáng ní qī gāo shì shǐ yìng zhōu qī gěng shì
張洪祁妻劉氏 董景起妻張氏 陽尼妻高氏 史映周妻耿氏
rèn chéng guó tài fēi mèng shì gǒu jīn lóng qī liú shì zhēn xiào nǚ zōng hé dōng yáo shì nǚ
任城國太妃孟氏 苟金龍妻劉氏 貞孝女宗 河東姚氏女
diāo sī zūn qī lǔ shì xī wèi sūn dào wēn qī zhào shì sūn shén qī chén shì suí lán líng gōng zhǔ
刁思遵妻魯氏 西魏孫道溫妻趙氏 孫神妻陳氏 隋蘭陵公主
nán yáng gōng zhǔ xiāng chéng wáng kè fēi huá yáng wáng kǎi fēi qiào guó fū rén xǐ shì
南陽公主 襄城王恪妃 華陽王楷妃 譙國夫人洗氏
zhèng shàn guǒ mǔ cuī shì xiào nǚ wáng shùn hán jì qī yú shì lù ràng mǔ féng shì liú chǎng nǚ
鄭善果母崔氏 孝女王舜 韓覬妻于氏 陸讓母馮氏 劉昶女
zhōng shì xióng mǔ jiǎng shì xiào fù tán shì yuán wù guāng mǔ lú shì péi lún qī liǔ shì zhào yuán kǎi qī cuī shì
鍾士雄母蔣氏 孝婦覃氏 元務光母盧氏 裴倫妻柳氏 趙元楷妻崔氏
gài fù rén zhī dé, suī zài yú wēn róu, lì jié chuí míng, xián zī yú zhēn liè. wēn róu rén zhī běn yě, zhēn liè yì zhī zī yě. fēi wēn róu wú yǐ chéng qí rén, fēi zhēn liè wú yǐ xiǎn qí yì. shì yǐ shī shū suǒ jì, fēng sú suǒ cún, tú xiàng dān qīng, liú shēng zhú sù. mò bù shǒu yuē yǐ jū zhèng, shā shēn yǐ chéng rén zhě yě. ruò wén bó wáng líng zhī mǔ, bái gōng qǐ zhí zhī qī, lǔ zhī yì gū, liáng zhī gāo xíng, wèi jūn líng wáng zhī qiè, xià hóu wén níng zhī nǚ, huò bào xìn yǐ huì zhēn, huò dǎo zhōng ér jiàn yì, bù yǐ cún wáng yì xīn, bù yǐ shèng shuāi gǎi jié, qí jiā míng zhāng yú jì méi, huī yīn chuán yú bù xiǔ, bù yì xiū hū! huò yǒu wáng gōng dà rén zhī fēi, ǒu sì qíng yú yín pì zhī sú, suī yī wén yī, shí zhēn shàn, zuò jīn wū, chéng yù niǎn, bù rù tóng guǎn zhī shū, bù zhān qīng shǐ zhī bǐ, jiāng cǎo mù yǐ jù luò, yǔ mí lù ér tóng sǐ zhě, kě shèng dào zāi! yǒng yán zài sī, shí shù jī zhī chǐ yě.
蓋婦人之德,雖在於溫柔,立節垂名,咸資於貞烈。溫柔仁之本也,貞烈義之 資也。非溫柔無以成其仁,非貞烈無以顯其義。是以《詩書》所記,風俗所存,圖 象丹青,流聲竹素。莫不守約以居正,殺身以成仁者也。若文伯、王陵之母,白公、 杞殖之妻,魯之義姑,梁之高行,衛君靈王之妾,夏侯文寧之女,或抱信以會真, 或蹈忠而踐義,不以存亡易心,不以盛衰改節,其佳名彰於既沒,徽音傳於不朽, 不亦休乎!或有王公大人之妃,偶肆情於淫僻之俗,雖衣文衣,食珍膳,坐金屋, 乘玉輦,不入彤管之書,不沾青史之筆,將草木以俱落,與麋鹿而同死者,可勝道 哉!永言載思,實庶姬之恥也。
wèi suí èr shū, bìng yǒu liè nǚ chuán, qí zhōu bìng wú cǐ piān. jīn yòu dé wǔ sūn dào wēn qī zhào shì hé běi sūn shén qī chén shì, fù wèi suí èr chuán, yǐ bèi liè nǚ piān yún.
魏隋二書,並有《列女傳》,齊周並無此篇。今又得武孫道溫妻趙氏、河北孫 神妻陳氏,附魏、隋二傳,以備《列女篇》雲。
wèi zhōng shū shì láng qīng hé cuī lǎn qī fēng shì zhě, bó hǎi rén, sàn qí cháng shì fēng kǎi nǚ yě. yǒu cái shí, cōng biàn qiáng jì, duō suǒ jiū zhī. shí lǐ fū gōng sūn wén shū suī yǐ guì zhòng, jìn shì gù shì yǒu suǒ bù dá zhě, jiē jiù ér zī qǐng yān.
魏中書侍郎清河崔覽妻封氏者,勃海人,散騎常侍封愷女也。有才識,聰辯強 記,多所究知。時李敷、公孫文叔雖已貴重,近世故事有所不達者,皆就而諮請焉。
bó hǎi fēng zhuō qī liú shì zhě, péng chéng rén yě. chéng hūn yī xī, zhuō guān yú jīng shī, hòu yǐ shì fú fǎ. liú shì zài jiā, hū rán mèng xiǎng, zhī zhuō yǐ sǐ, āi qì, sǎo yù zhī bù zhǐ. jīng xún, xiōng wèn guǒ zhì, suì fèn tàn ér sǐ. shí rén bǐ zhī qín jiā qī. zhōng shū lìng gāo yǔn niàn qí yì gāo ér míng bù zhe, wèi zhī shī yuē:
勃海封卓妻劉氏者,彭城人也。成婚一夕,卓官於京師,後以事伏法。劉氏在 家,忽然夢想,知卓已死,哀泣,嫂喻之不止。經旬,凶問果至,遂憤嘆而死。時 人比之秦嘉妻。中書令高允念其義高而名不著,為之詩曰:
liǎng yí zhèng wèi, rén lún zhào zhēn. yuán zhì fū fù, tǒng yè chéng xiān. suī yuē yì zú, qì yóu zì rán. shēng zé tóng shì, zhōng qì huáng quán. qí yī
兩儀正位,人倫肇甄。爰制夫婦,統業承先。雖曰異族,氣猶自然。生則同室, 終契黃泉。其一
fēng shēng lìng dá, zhuō wèi shí yàn, nèi xié huáng zhōng, wài jiān sān biàn. shuí néng zuò pèi, kè yīng qí xuǎn, shí yǒu huá zōng, tǐng shēng shū yuàn. qí èr
封生令達,卓為時彥,內協黃中,外兼三變。誰能作配,克應其選,實有華宗, 挺生淑媛。其二
jīng yě shì shū, shān chuān guāi hù, nǎi fèng wáng mìng, zài chí zài lù. gōng wù jì hóng, sī yì huò zhe, yīn méi zhì bì, gòu zhǐ yī mù. qí sān
京野勢殊,山川乖互,乃奉王命,載馳在路。公務既弘,私義獲著,因媒致幣, 遘止一幕。其三
lǜ wǒ chū guān, juàn bǐ ruò jī, xíng yóu lǐ bǐ, qíng yǐ qù xié. xīn yuàn nán cháng, yǐng jī yì guāi, yōu yōu yán mài, qī qī zhǎng huái. qí sì
率我初冠,眷彼弱笄,形由禮比,情以趣諧。忻願難常,影跡易乖,悠悠言邁, 戚戚長懷。其四
shí yù xiǎn zhūn, héng lí chén gāng, fú zhì jiù xíng, shēn fèn tǔ rǎng. qiān lǐ suī xiá, yīng rú yǐng xiǎng, liáng pín dòng gǎn, fā yú mèng xiǎng. qí wǔ
時遇險迍,橫罹塵綱,伏質就刑,身分土壤。千里雖遐,應如影響,良嬪洞感, 發於夢想。其五
yǎng wéi qīn mìng, fǔ xún jiā hǎo, shuí wèi huì qiǎn, yì shēn qíng dào. bì zhì shǒu qióng, shì bù èr jiào, hé yǐ yàn zhī? yǔn shēn shì xiào. qí liù
仰惟親命,俯尋嘉好,誰謂會淺,義深情到。畢志守窮,誓不二醮,何以驗之? 殞身是效。其六
rén zhī chù shì, shú bù hòu shēng? bì cún yú yì, suǒ zhòng zé qīng. jié fèn zhōng xīn, gān jiù yōu míng, yǒng juān táng yǔ, zhǎng cí mǔ xiōng. qí qī
人之處世,孰不厚生?必存於義,所重則輕。結憤鍾心,甘就幽冥,永捐堂宇, 長辭母兄。其七
máng máng zhōng yě, yì yì gū qiū, gé lěi míng méng, jīng jí sì zhōu, lǐ gǒu bù mèi, shén bì jù yóu. yì zāi zhēn fù, kuàng shì mí chóu. qí bā
芒芒中野,翳翳孤丘,葛蕾冥濛,荊棘四周,理苟不昧,神必俱游。異哉貞婦, 曠世靡儔。其八
jù lù wèi pǔ qī fáng shì zhě, mù róng chuí guì xiāng tài shǒu cháng shān fáng zhàn nǚ yě. yòu yǒu liè cāo. nián shí liù ér pǔ yù jí, qiě zú, gù wèi zhī yuē: sǐ bù zú hèn, dàn tòng mǔ lǎo jiā pín, chì zǐ méng miǎo, bào yuàn yú huáng lú ěr! fáng chuí qì ér duì yuē: xìng chéng xiān rén yú xùn, chū shì jūn zǐ, yì zài xié lǎo, yǒu zhì bù cóng, gài qí mìng yě. jīn fū rén zài táng, ruò zi yī qiáng bǎo, gù dāng yǐ shēn shào xiāng gǎn, yǒng shēn zhǎng wǎng zhī hèn. é ér pǔ zú. jí jiāng dà liǎn, fáng shì cāo dāo gē zuǒ ěr, tóu zhī guān zhōng, réng yuē: guǐ shén yǒu zhī, xiāng qī quán rǎng. liú xiě pāng rán, zhù sàng zhě āi jù. gū liú shì chuò kū wèi yuē: xīn fù hé zhì yú cǐ? duì yuē: xīn fù shào nián, bù xìng zǎo guǎ, shí lǜ fù mǔ wèi liàng zhì qíng, jì chí cǐ zì shì ěr. wén zhī zhě mò bù gǎn chuàng.
鉅鹿魏溥妻房氏者,慕容垂貴鄉太守常山房湛女也。幼有烈操。年十六而溥遇 疾,且卒,顧謂之曰:「死不足恨,但痛母老家貧,赤子蒙眇,抱怨於黃壚耳!」 房垂泣而對曰:「幸承先人余訓,出事君子,義在偕老,有志不從,蓋其命也。今 夫人在堂,弱子衤強褓,顧當以身少相感,永深長往之恨。」俄而溥卒。及將大斂, 房氏操刀割左耳,投之棺中,仍曰:「鬼神有知,相期泉壤。」流血滂然,助喪者 哀懼。姑劉氏輟哭謂曰:「新婦何至於此?」對曰:「新婦少年,不幸早寡,實慮 父母未量至情,覬持此自誓耳。」聞知者莫不感愴。
yú shí, zi jī shēng wèi shí xún, jū yù yú hòu fáng zhī nèi, wèi cháng chū mén. suì zhōng shēn bù tīng sī zhú, bù yù zuò xí. jī nián shí èr, fáng fù mǔ réng cún, yú shì guī níng, fù xiōng shàng yǒu yì yì. jī qiè wén zhī, yǐ qǐ qí mǔ. fáng mìng jià, dài yún tā xíng, yīn ér suì guī. qí jiā fú zhī zhī yě. xíng shù shí lǐ, fāng jué, xiōng dì lái zhuī, fáng āi tàn ér bù fǎn. qí zhí yì rú cǐ. xùn dǎo yī zi, yǒu mǔ yí fǎ dù. jī suǒ jiāo yóu, yǒu míng shèng zhě, zé shēn jù jiǔ zhuàn yǒu bù jí jǐ zhě, zhé píng wò bù sūn, xū qí huǐ xiè, nǎi shí. shàn yòu yán xùn, lèi jiē rú shì. nián liù shí wǔ ér zhōng.
於時,子緝生未十旬,鞠育於後房之內,未嘗出門。遂終身不聽絲竹,不預座 席。緝年十二,房父母仍存,於是歸寧,父兄尚有異議。緝竊聞之,以啟其母。房 命駕,紿雲他行,因而遂歸。其家弗之知也。行數十里,方覺,兄弟來追,房哀嘆 而不反。其執意如此。訓導一子,有母儀法度。緝所交遊,有名勝者,則身具酒饌; 有不及己者,輒屏臥不飧,須其悔謝,乃食。善誘嚴訓,類皆如是。年六十五而終。
jī zi yuè hòu wèi jì yīn tài shǒu, lì mín lì bēi sòng dé. jīn zǐ guāng lù dài fū gāo lǘ wèi qí wén yuē: yuán jí chù shì, gòu jí sù diāo, kàng lì bǐng zhì, shí mào xíng gāo, cán xíng xiǎn cāo, shì dūn jiǔ yào. pǔ wèi shì ér zú, gù yún chù shì yān.
緝子悅後為濟陰太守,吏民立碑頌德。金紫光祿大夫高閭為其文曰:「爰及處 士,遘疾夙凋,伉儷秉志,識茂行高,殘形顯操,誓敦久要。」溥未仕而卒,故云 處士焉。
lè bù láng hú zhǎng mìng qī zhāng shì zhě, bù zhī hé xǔ rén yě. shì gū wáng shì shén jǐn. tài ān zhōng, jīng shī jìn jiǔ. zhāng yǐ gū lǎo qiě huàn, sī wèi yùn zhī, wèi yǒu sī suǒ jiū. wáng shì yì cáo zì shǒu, yóu jǐ sī niàng. zhāng shì yuē: gū lǎo bào huàn, zhāng zhǔ jiā shì, gū bù zhī niàng. zhǔ sī bù zhī suǒ chù. píng yuán wáng lù lì yǐ zhuàng zòu, wén chéng yì ér shè zhī.
樂部郎胡長命妻張氏者,不知何許人也。事姑王氏甚謹。太安中,京師禁酒。 張以姑老且患,私為醖之,為有司所糾。王氏詣曹自首,由己私釀。張氏曰:「姑 老抱患,張主家事,姑不知釀。」主司不知所處。平原王陸麗以狀奏,文成義而赦 之。
píng yuán shū xiàn nǚ zǐ sūn shì nán yù zhě, fū wèi líng líng xiàn rén suǒ shā. nán yù zhuī zhí chóu rén, yù zì shā zhī. qí dì zhǐ ér bù tīng. nán yù yuē: nǚ rén chū shì, yǐ fū wèi tiān, dāng qīn zì fù xuě, yún hé jiǎ rén zhī shǒu? suì yǐ zhàng ōu shā zhī. yǒu sī chù sǐ, yǐ wén. xiàn wén zhào yuē: nán yù zhòng jié qīng shēn, yǐ yì fàn fǎ, yuán qíng dìng zuì, lǐ zài kě yuán, qí tè shù zhī.
平原鄃縣女子孫氏男玉者,夫為零陵縣人所殺。男玉追執仇人,欲自殺之。其 弟止而不聽。男玉曰:「女人出適,以夫為天,當親自復雪,云何假人之手?」遂 以杖毆殺之。有司處死,以聞。獻文詔曰:「男玉重節輕身,以義犯法,緣情定罪, 理在可原,其特恕之。」
qīng hé fáng ài qīn qī cuī shì zhě, tóng jùn cuī yuán sūn zhī nǚ yě. xìng yán míng, yǒu gāo jié, lì lǎn shū chuán, duō suǒ wén zhī. qīn shòu zi jǐng bó jǐng guāng jiǔ jīng yì, xué xíng xiū míng, bìng dāng shì míng shì. jǐng bó wèi qīng hé tài shǒu, měi yǒu yí yù, cháng xiān qǐng yān. bèi qiū rén liè zǐ bù xiào, lì yù àn zhī, jǐng bó wèi zhī bēi shāng, rù bái qí mǔ. mǔ yuē: wú wén wén míng bù rú jiàn miàn, xiǎo rén wèi jiàn lǐ jiào, hé zú zé zāi! dàn hū qí mǔ lái, wú yǔ zhī tóng jū, qí zi zhì rǔ zuǒ yòu, lìng qí jiàn rǔ shì wú, huò yīng zì gǎi. jǐng bó suì zhào qí mǔ, cuī shì chù zhī yú tà, yǔ zhī gòng shí. jǐng bó wèi zhī wēn qìng. qí zi shì lì táng xià, wèi jí xún rì, huǐ guò qiú hái. cuī shì yuē: cǐ suī yán cán, wèi zhī xīn kuì, qiě kě zhì zhī. fán jīng èr shí yú rì, qí zi kòu tóu liú xiě, qí mǔ tì qì qǐ hái, rán hòu tīng zhī, zhōng yǐ xiào wén. qí shí dù lì wù rú cǐ. jìng yǐ shòu zhōng.
清河房愛親妻崔氏者,同郡崔元孫之女也。性嚴明,有高節,歷覽書傳,多所 聞知。親授子景伯、景光《九經》義,學行修明,並當世名士。景伯為清河太守, 每有疑獄,常先請焉。貝丘人列子不孝,吏欲案之,景伯為之悲傷,入白其母。母 曰:「吾聞聞名不如見面,小人未見禮教,何足責哉!但呼其母來,吾與之同居, 其子置汝左右,令其見汝事吾,或應自改。」景伯遂召其母,崔氏處之於榻,與之 共食。景伯為之溫凊。其子侍立堂下,未及旬日,悔過求還。崔氏曰:「此雖顏慚, 未知心愧,且可置之。」凡經二十餘日,其子叩頭流血,其母涕泣乞還,然後聽之, 終以孝聞。其識度勵物如此。竟以壽終。
jīng zhōu zhēn nǚ ér shì zhě, xǔ jià péng lǎo shēng wèi qī. pìn bì jì bì, wèi jí chéng lǐ. ér shì lǜ xíng zhēn shū, jū pín, cháng zì chōng jí, yǐ yǎng fù mǔ. lǎo shēng zhé wǎng bī zhī, nǚ yuē: yǔ jūn pìn mìng suī bì, èr mén duō gù, wèi jí xiāng jiàn, hé yóu bù bǐng fù mǔ, shàn jiàn líng rǔ! ruò gǒu xíng fēi lǐ, zhèng kě shēn sǐ ěr! suì bù kěn cóng. lǎo shēng nù ér cì shā zhī, qǔ qí yī fú. nǚ shàng néng yán, lín sǐ wèi lǎo shēng yuē: shēng shēn hé zuì, yǔ jūn xiāng yù! wǒ suǒ yǐ zhí jié zì gù zhě, níng gèng yǒu suǒ yāo, zhèng yù fèng gěi jūn ěr. jīn fǎn wèi jūn suǒ shā, ruò hún líng yǒu zhī, zì dāng xiāng bào. yán zhōng ér jué. lǎo shēng chí nǚ yī fú zhū yīng, zhì qí shū zhái, yǐ gào. shū yuē: cǐ shì rǔ fù, nài hé shā zhī, tiān bù yòu rǔ! suì zhí sòng guān. tài hé qī nián, yǒu sī hé yǐ sǐ zuì. zhào yuē: lǎo shēng bù rén, qīn líng zhēn shū, yuán qí qiáng bào, biàn kě lù zhī, ér nǚ shǒu lǐ lǚ jié, méi shēn bù gǎi, suī chù cǎo mǎng, xíng hé gǔ jī. yí cì měi míng, yǐ xiǎn fēng cāo, qí biāo mù jīng shàn, hào yuē zhēn nǚ.
涇州貞女兒氏者,許嫁彭老生為妻。聘幣既畢,未及成禮。兒氏率行貞淑,居 貧,常自舂汲,以養父母。老生輒往逼之,女曰:「與君聘命雖畢,二門多故,未 及相見,何由不稟父母,擅見陵辱!若苟行非禮,正可身死耳!」遂不肯從。老生 怒而刺殺之,取其衣服。女尚能言,臨死謂老生曰:「生身何罪,與君相遇!我所 以執節自固者,寧更有所邀,正欲奉給君耳。今反為君所殺,若魂靈有知,自當相 報。」言終而絕。老生持女衣服珠纓,至其叔宅,以告。叔曰:「此是汝婦,奈何 殺之,天不祐汝!」遂執送官。太和七年,有司劾以死罪。詔曰:「老生不仁,侵 陵貞淑,原其強暴,便可戮之,而女守禮履節,沒身不改,雖處草莽,行合古蹟。 宜賜美名,以顯風操,其標墓旌善,號曰『貞女』」。
yáo shì fù yáng shì zhě, yān rén fú chéng zǔ yí yě. jiā pín. jí chéng zǔ wèi wén míng tài hòu suǒ chǒng guì, qīn yīn jiē qiú lì rùn, wéi yáng dú bù yù. cháng wèi qí zǐ yuē: zǐ suī yǒu yī shí zhī róng, bù ruò mèi yǒu wú yōu zhī lè. zǐ měi yí qí yī fú, duō bù shòu. qiáng yǔ zhī, zé yún: wǒ fū jiā shì pín, hǎo yī měi fú zé shǐ rén bù ān. yǔ zhī nú bì, yún: wǒ jiā wú shí, bù néng gōng gěi. zhōng bù kěn shòu. cháng zhe pò yī, zì zhí láo shì. shí shòu qí yī fú, duō bù zhe, mì mái zhī. shè yǒu zhù zhě, wū zhī ér hòu fú. chéng zǔ měi jiàn qí hán cuì, shēn hèn qí jiā, wèi bù gōng gěi zhī. nǎi qǐ qí mǔ yuē: jīn chéng zǔ yī shēn, hé suǒ fá shǎo, ér shǐ yí rú shì? mǔ jù yǐ yǔ zhī. chéng zǔ nǎi qiǎn rén chéng chē wǎng yíng zhī, zé lì zhì bù qǐ. qiǎn rén qiáng niǎn yú chē shàng, zé dà kū yán: ěr yù shā wǒ yě! yóu shì fú jiā nèi wài, jiē hào wèi chī yí. jí chéng zǔ bài, yǒu sī zhí qí èr yí zhì diàn tíng zhì fǎ, yǐ yáo shì fù yī shang bì lòu, tè miǎn qí zuì. qí shí jī, suī lǚ xū yì bù rú yě.
姚氏婦楊氏者,閹人苻承祖姨也。家貧。及承祖為文明太后所寵貴,親姻皆求 利潤,唯楊獨不欲。常謂其姊曰:「姊雖有一時之榮,不若妹有無憂之樂。」姊每 遺其衣服,多不受。強與之,則云:「我夫家世貧,好衣美服則使人不安。」與之 奴婢,云:「我家無食,不能供給。」終不肯受。常著破衣,自執勞事。時受其衣 服,多不著,密埋之。設有著者,污之而後服。承祖每見其寒悴,深恨其家,謂不 供給之。乃啟其母曰:「今承祖一身,何所乏少,而使姨如是?」母具以語之。承 祖乃遣人乘車往迎之,則厲志不起。遣人強輦於車上,則大哭言:「爾欲殺我也!」 由是苻家內外,皆號為痴姨。及承祖敗,有司執其二姨至殿庭致法,以姚氏婦衣裳 弊陋,特免其罪。其識機,雖呂嬃亦不如也。
xíng yáng jīng xiàn rén zhāng hóng qí qī liú shì zhě, nián shí qī fū wáng. yí fù shēng yī zi, sān suì yòu méi. qí jiù gū nián lǎo, zhāo xī fèng yǎng, lǜ lǐ wú wéi. xiōng jīn qí shǎo guǎ, yù duó jià zhī, liú zì shì bù xǔ, yǐ zhōng qí shēn.
滎陽京縣人張洪祁妻劉氏者,年十七夫亡。遺腹生一子,三歲又沒。其舅姑年 老,朝夕奉養,率禮無違。兄矜其少寡,欲奪嫁之,劉自誓不許,以終其身。
chén liú dǒng jǐng qǐ qī zhāng shì zhě, jǐng qǐ zǎo wáng, zhāng shí nián shí liù,, tòng fū shǎo sàng, āi shāng guò lǐ, shū shí zhǎng zhāi. yòu wú ér xī, dú shǒu zhēn cāo, qī yǐ hé guān. xiāng qū gāo zhī, zhōng jiàn biāo yì.
陳留董景起妻張氏者,景起早亡,張時年十六,,痛夫少喪,哀傷過禮,蔬食 長齋。又無兒息,獨守貞操,期以闔棺。鄉曲高之,終見標異。
yú yáng tài shǒu yáng ní qī gāo shì zhě, bó hǎi rén yě. xué shí yǒu wén hàn, xiào wén chì lìng rù shì hòu gōng. yōu hòu biǎo qǐ, xī qí cí yě.
漁陽太守陽尼妻高氏者,勃海人也。學識有文翰,孝文敕令入侍後宮。幽後表 啟,悉其辭也。
xíng yáng shǐ yìng zhōu qī gěng shì zhě, tóng jùn gěng shì nǚ yě. nián shí qī, shì yú yìng zhōu. tài hé èr shí sān nián, yìng zhōu zú, gěng shì kǒng fù mǔ duó qí zhì, yīn zàng yìng zhōu, āi kū ér yǔn. jiàn zhě mò bù bēi tàn. shǔ dà shǐ guān fēng, yǐ zhuàng jù shàng, zhào biāo mén lǘ.
滎陽史映周妻耿氏者,同郡耿氏女也。年十七,適於映周。太和二十三年,映 周卒,耿氏恐父母奪其志,因葬映周,哀哭而殞。見者莫不悲嘆。屬大使觀風,以 狀具上,詔標門閭。
rèn chéng guó tài fēi mèng shì zhě, jù lù rén, shàng shū rèn chéng wáng chéng zhī mǔ yě. chéng wèi yáng zhōu zhī rì, lǜ zhòng chū tǎo. yú hòu zéi shuài jiāng qìng zhēn yīn jié nì dǎng, xí xiàn luó chéng. zhǎng shǐ wéi zuǎn cāng zú, mèng nǎi lè bīng dēng pí, jī lì wén wǔ, yù zhī nì shùn. yú shì xián yǒu fèn zhì, zéi bù néng kè, zú yǐ quán chéng. líng tài hòu hòu chì yǒu sī shù bēi jīng měi.
任城國太妃孟氏者,鉅鹿人,尚書、任城王澄之母也。澄為揚州之日,率眾出 討。於後賊帥姜慶真陰結逆黨,襲陷羅城。長史韋纘倉卒,孟乃勒兵登陴,激厲文 武,喻之逆順。於是咸有奮志,賊不能克,卒以全城。靈太后後敕有司樹碑旌美。
zǐ tóng tài shǒu gǒu jīn lóng qī liú shì zhě, píng yuán rén yě, tíng wèi shǎo qīng liú shū zōng zhī zǐ yě. xuān wǔ shí, jīn lóng wèi jùn, dài guān chéng shù zhǔ. liáng rén gōng wéi, huì jīn lóng jí bìng, bù kān bù fèn, liú suì lì chéng rén xiū lǐ zhàn jù, yè xī dēng chéng jù zhàn, bǎi yǒu yú rì, bīng shì sǐ shāng guò bàn. shù fù gāo jǐng yīn tú pàn nì, liú yǔ chéng rén zhǎn jǐng jí qí dǎng yǔ shù shí rén. zì yú jiāng shì, fēn yī jiǎn shí, láo yì bì tóng, mò bù wèi ér huái zhī. jǐng zài wài chéng, xún wèi zéi xiàn, chéng zhōng jué shuǐ, kě sǐ zhě duō. liú nǎi jí zhū zhǎng yòu, yù yǐ zhōng jié, suì xiāng shuài gào sù yú tiān, jù shí hào jiào, é ér shù yǔ. liú mìng chū gōng sī bù juàn jí zhì yī fú, xuán zhī chéng nèi, jiǎo ér qǔ shuǐ, suǒ yǒu zá qì, xī chǔ zhī. yú shì rén xīn yì gù. huì yì zhōu cì shǐ fù shù yǎn jiāng zhì, liáng rén nǎi tuì. shù yǎn tàn yì zhī, jù zhuàng zòu wén. xuān wǔ jiā zhī. zhèng guāng zhōng, shǎng qí zi qìng zhēn píng chāng xiàn zi, yòu dé èr zi chū shēn.
梓潼太守苟金龍妻劉氏者,平原人也,廷尉少卿劉叔宗之姊也。宣武時,金龍 為郡,帶關城戍主。梁人攻圍,會金龍疾病,不堪部分,劉遂厲城人修理戰具,夜 悉登城拒戰,百有餘日,兵士死傷過半。戍副高景陰圖叛逆,劉與城人斬景及其黨 與數十人。自余將士,分衣減食,勞逸必同,莫不畏而懷之。井在外城,尋為賊陷, 城中絕水,渴死者多。劉乃集諸長幼,喻以忠節,遂相率告訴於天,俱時號叫,俄 而澍雨。劉命出公私布絹及至衣服,懸之城內,絞而取水,所有雜器,悉儲之。於 是人心益固。會益州刺史傅豎眼將至,梁人乃退。豎眼嘆異之,具狀奏聞。宣武嘉 之。正光中,賞其子慶珍平昌縣子,又得二子出身。
zhēn xiào nǚ zōng zhě, zhào jùn bǎi rén rén, zhào jùn tài shǒu lǐ shū yìn zhī nǚ, fàn yáng lú yuán lǐ zhī qī yě. xìng zhì xiào, fù zú, hào tòng jǐ jué zhě shù sì, lài mǔ cuī shì wèi miǎn zhī, dé quán. sān nián zhī zhōng, xíng hái xiāo jí, fēi rén bù qǐ. jí guī fū shì, yǔ mǔ fēn gé, biàn yǐn shí rì sǔn, tì qì bù jué, rì jiù léi dǔ. lú shì hé jiā wèi yù, bù jiě. yīn qiǎn guī níng hái jiā, nǎi fù gù. rú cǐ zhě bā jiǔ yān. jí yuán lǐ zú, lǐ zhuī wáng fǔ yí, shì gū yǐ xiào jǐn zhe. mǔ cuī zhōng yú luò yáng, xiōng wèn chū dào, jǔ shēng tòng jué, yī xiǔ nǎi sū, shuǐ jiāng bù rù kǒu zhě liù rì. qí gū lǜ qí bù jì, qīn sòng bēn sàng, ér qì lì wēi dài, zì fàn yáng xiàng dōu, bā xún fāng dá. pān chèn hào yǒng, suì zú. yǒu sī yǐ zhuàng wén, zhào zhuī hào zhēn xiào nǚ zōng, yì qí lǐ wèi xiào dé lǐ, shù lǐ lú èr mén, yǐ dūn fēng sú.
貞孝女宗者,趙郡柏人人,趙郡太守李叔胤之女,范陽盧元禮之妻也。性至孝, 父卒,號慟幾絕者數四,賴母崔氏慰勉之,得全。三年之中,形骸銷瘠,非人不起。 及歸夫氏,與母分隔,便飲食日損,涕泣不絕,日就羸篤。盧氏合家慰喻,不解。 因遣歸寧還家,乃復故。如此者八九焉。及元禮卒,李追亡撫遺,事姑以孝謹著。 母崔終於洛陽,凶問初到,舉聲慟絕,一宿乃蘇,水漿不入口者六日。其姑慮其不 濟,親送奔喪,而氣力危殆,自范陽向都,八旬方達。攀櫬號踴,遂卒。有司以狀 聞,詔追號貞孝女宗,易其里為孝德里,樹李、盧二門,以惇風俗。
hé dōng yáo shì nǚ zhě, zì nǚ shèng. shǎo sàng fù, wú xiōng dì, mǔ lián ér shǒu yǎng. nián liù qī suì, biàn yǒu xiào xìng, rén yán qí fù zhě, wén zhé chuí qì, lín wǔ yì zhī. zhèng guāng zhōng mǔ sǐ, shèng nián shí wǔ, kū qì bù jué shēng, shuǐ jiāng bù rù kǒu zhě shù rì, bù shèng āi, suì sǐ. tài shǒu cuī yóu shēn qǐng wèi yíng mù lì bēi, zì wèi zhì wén, biǎo qí mén lǘ, bǐ zhī cáo é, gǎi qí lǐ yuē shàng yú lǐ. mù zài dū chéng dōng liù lǐ, dà dào běi, zhì jīn míng wèi xiào nǚ zhǒng.
河東姚氏女者,字女勝。少喪父,無兄弟,母憐而守養。年六七歲,便有孝性, 人言其父者,聞輒垂泣,鄰伍異之。正光中母死,勝年十五,哭泣不絕聲,水漿不 入口者數日,不勝哀,遂死。太守崔游申請為營墓立碑,自為制文,表其門閭,比 之曹娥,改其里曰上虞里。墓在都城東六里,大道北,至今名為孝女冢。
xíng yáng diāo sī zūn qī zhě, lǔ shì nǚ yě. shǐ jī wèi sī zūn suǒ pìn, wèi yú yuè ér sī zūn wáng. qí jiā jīn qí shǎo guǎ, xǔ jià yǐ dìng. lǔ wén zhī, yǐ sǐ zì shì. fù mǔ bù dá qí zhì, suì jīng jùn sù, chēng diāo shì lìn hù guǎ nǚ, bù shǐ guī níng. lǔ nǎi yǔ lǎo gū tú bù yì sī tú fǔ, zì gào qíng zhuàng. pǔ tài chū, yǒu sī wén zòu, jié mǐn zhào běn sī yī shì biāo bǎng.
滎陽刁思遵妻者,魯氏女也。始笄為思遵所聘,未逾月而思遵亡。其家矜其少 寡,許嫁已定。魯聞之,以死自誓。父母不達其志,遂經郡訴,稱刁氏吝護寡女, 不使歸寧。魯乃與老姑徒步詣司徒府,自告情狀。普泰初,有司聞奏,節閔詔本司 依式標榜。
xī wèi wǔ gōng xiàn sūn dào wēn qī zhào shì zhě, ān píng rén yě. mò qí chǒu nú zhī fǎn, wéi qí zhōu, jiǔ zhī wú yuán. zhào nǎi wèi chéng zhōng fù nǚ yuē: jīn zhōu chéng fāng xiàn, yì zài tóng yōu. suì xiāng shuài fù tǔ, zhòu yè péi chéng, chéng jìng miǎn zéi. dà tǒng liù nián, zèng fū qí zhōu cì shǐ, zèng zhào ān píng xiàn jūn.
西魏武功縣孫道溫妻趙氏者,安平人也。万俟丑奴之反,圍岐州,久之無援。 趙乃謂城中婦女曰:「今州城方陷,義在同憂。」遂相率負土,晝夜培城,城竟免 賊。大統六年,贈夫岐州刺史,贈趙安平縣君。
hé běi sūn shén qī chén shì zhě, hé běi jùn rén yě. shén dāng yuǎn shù, zhǔ lì pèi zài xià zhōu, yì nán qí yuǎn. yǒu gū xiōng zi, yù yǐ zì dài. chén yuē: wèi guó zhēng shù, dào lù liáo yuǎn, hé róng shēn bù kěn xíng, yǐ gū zhí zì dài! tiān xià wù yì, shuí qí xiāng xǔ? shén gǎn qí yán, nǎi zì xíng. zài shù wèi jǐ, biàn sàng. xin huì jiù zhì, chén wàng ér āi tòng, yī kū ér zú. wén dì zhào biǎo qí lǘ.
河北孫神妻陳氏者,河北郡人也。神當遠戍,主吏配在夏州,意難其遠。有孤 兄子,欲以自代。陳曰:「為國征戍,道路遼遠,何容身不肯行,以孤侄自代!天 下物議,誰其相許?」神感其言,乃自行。在戍未幾,便喪。忄彗柩至,陳望而哀 慟,一哭而卒。文帝詔表其閭。
suí lán líng gōng zhǔ zì ā wǔ, wén dì dì wǔ nǚ yě. měi zī róng, xìng wǎn shùn, dì yú zhū nǚ zhōng, tè suǒ zhōng ài. chū jià yí tóng wáng fèng xiào. fèng xiào zú, shì hé dōng liǔ shù, shí nián shí bā. zhū zǐ bìng jiāo jù, zhǔ dú zhé jié zūn fù dào, shì jiù gū shén jǐn, yù jí bì qīn fèng tāng yào. dì wén zhī dà yuè, yóu shì shù jiàn jiàn chǒng yù. chū, jìn wáng guǎng yù yǐ zhǔ pèi qí fēi dì xiāo chàng, wén dì jiāng xǔ zhī, hòu suì shì shù, jìn wáng yīn bù yuè. jí shù yòng shì, mí è zhī. wén dì bēng, shù xǐ lǐng biǎo. yáng dì lìng zhǔ yǔ shù lí jué, jiāng gǎi jià zhī. gōng zhǔ yǐ sǐ zì shì, bù fù cháo yè, biǎo qiú miǎn zhǔ hào, yǔ shù tóng xǐ. dì dà nù yuē: tiān xià qǐ wú nán zǐ, yù yǔ shù tóng xǐ xié? zhǔ yuē: xiān dì yǐ qiè shì liǔ jiā, jīn qí yǒu zuì, qiè dāng cóng zuò. dì bù yuè. zhǔ yōu fèn zú, shí nián sān shí èr. lín zhōng shàng biǎo: shēng bù dé cóng fū sǐ, qǐ zàng liǔ shì. dì lǎn biǎo yù nù, jìng bù kū, zàng zhǔ yú hóng dú chuān, zī sòng shén báo. cháo yě shāng zhī.
隋蘭陵公主字阿五,文帝第五女也。美姿容,性婉順,帝於諸女中,特所鍾愛。 初嫁儀同王奉孝。奉孝卒,適河東柳述,時年十八。諸姊並驕踞,主獨折節遵婦道, 事舅姑甚謹,遇疾必親奉湯藥。帝聞之大悅,由是述漸見寵遇。初,晉王廣欲以主 配其妃弟蕭瑒,文帝將許之,後遂適述,晉王因不悅。及述用事,彌惡之。文帝崩, 述徙嶺表。煬帝令主與述離絕,將改嫁之。公主以死自誓,不復朝謁,表求免主號, 與述同徙。帝大怒曰:「天下豈無男子,欲與述同徙邪?」主曰:「先帝以妾適柳 家,今其有罪,妾當從坐。」帝不悅。主憂憤卒,時年三十二。臨終上表:生不得 從夫死,乞葬柳氏。帝覽表愈怒,竟不哭,葬主於洪瀆川,資送甚薄。朝野傷之。
nán yáng gōng zhǔ zhě, yáng dì zhǎng nǚ yě. měi fēng yí, yǒu zhì jié. shí sì jià yú xǔ guó gōng yǔ wén shù zi shì jí, yǐ jǐn hòu wén. shù bìng qiě zú, zhǔ qīn diào yǐn shí, shǒu zì fèng shàng, shì yǐ cǐ chēng zhī. jí yǔ wén huà jí shì nì, gōng zhǔ suí zhì liáo chéng, ér huà jí wèi dòu jiàn dé suǒ bài, shì jí zì jì běi xī guī dà táng. shí suí dài yì guān yǐn jiàn jiàn dé, mò bù huáng jù shī cháng, wéi zhǔ shén sè zì ruò. jiàn dé yǔ yǔ, zhǔ zì chén guó pò jiā wáng, bù néng bào yuàn xuě chǐ, lèi shàng yíng jīn, shēng cí bù chuò, qíng lǐ qiē zhì. jiàn dé jí guān tīng zhě, mò bù wèi zhī dòng róng yǔn tì, xián jìng yì yān. jí jiàn dé zhū huà jí, shí zhǔ yǒu yī zi míng chán shī, nián qiě shí suì. jiàn dé qiǎn wǔ bì láng jiāng yú shì zhèng wèi zhǔ yuē: yǔ wén huà jí gōng xíng shì nì, jīn jiāng zú miè qí zōng. gōng zhǔ zhī zǐ, fǎ dāng cóng zuò, ruò bù néng gē ài, yì tīng liú zhī. zhǔ qì yuē: wǔ bì jì shì suí shì guì chén, cǐ shì hé xū jiàn wèn? jiàn dé jìng shā zhī. gōng zhǔ xún qǐng jiàn dé, tì fā wèi ní. jí jiàn dé bài, jiāng guī xī jīng, fù yǔ shì jí yù yú dōng dōu. zhǔ bù yǔ xiāng jiàn. shì jí jiù zhī, qǐng fù wèi fū qī. zhǔ jù yuē: wǒ yǔ jūn chóu jiā, jīn hèn bù néng shǒu rèn jūn zhě, yǐ móu nì zhī jì, jūn bù yù zhī ěr. gù yǔ gào jué. shì jí gù qǐng, zhǔ nù yuē: bì jiù sǐ, kě xiāng jiàn yě! shì jí zhī bù kě qū, nǎi bài cí ér qù.
南陽公主者,煬帝長女也。美風儀,有志節。十四嫁於許國公宇文述子士及, 以謹厚聞。述病且卒,主親調飲食,手自奉上,世以此稱之。及宇文化及弒逆,公 主隨至聊城,而化及為竇建德所敗,士及自濟北西歸大唐。時隋代衣冠引見建德, 莫不惶懼失常,唯主神色自若。建德與語,主自陳國破家亡,不能報怨雪恥,淚上 盈襟,聲辭不輟,情理切至。建德及觀聽者,莫不為之動容隕涕,咸敬異焉。及建 德誅化及,時主有一子名禪師,年且十歲。建德遣武賁郎將於士證謂主曰:「宇文 化及躬行弒逆,今將族滅其宗。公主之子,法當從坐,若不能割愛,亦聽留之。」 主泣曰:「武賁既是隋室貴臣,此事何須見問?」建德竟殺之。公主尋請建德,剃 發為尼。及建德敗,將歸西京,復與士及遇於東都。主不與相見。士及就之,請復 為夫妻。主拒曰:「我與君仇家,今恨不能手刃君者,以謀逆之際,君不預知耳。」 固與告絕。士及固請,主怒曰:「必就死,可相見也!」士及知不可屈,乃拜辭而 去。
xiāng chéng wáng kè fēi zhě, xún zhōu cì shǐ liǔ dàn nǚ yě. fēi zī mào duān lì, nián shí yú, yǐ liáng jiā zǐ hé xiāng, jiàn pìn wèi fēi. wèi jǐ ér kè bèi fèi, fēi xiū fù dào, shì zhī yù jìng. yáng dì sì wèi, fù xǐ biān, dì lìng shǐ zhě shā zhī yú dào. kè yǔ cí jué, fēi yuē: ruò wáng sǐ, qiè shì bù dú shēng. yú shì xiāng duì tòng kū. kè sǐ, guān liǎn qì, fēi wèi shǐ zhě yuē: qiè shì yǔ yáng shì tóng xué, ruò shēn sǐ dé bù bié mái, jūn zhī huì yě. suì fǔ guān hào tòng, zì jīng ér zú. jiàn zhě mò bù liú tì.
襄城王恪妃者,循州刺史柳旦女也。妃姿貌端麗,年十餘,以良家子合相,見 聘為妃。未幾而恪被廢,妃修婦道,事之愈敬。煬帝嗣位,復徙邊,帝令使者殺之 於道。恪與辭決,妃曰:「若王死,妾誓不獨生。」於是相對慟哭。恪死,棺斂訖, 妃謂使者曰:「妾誓與楊氏同穴,若身死得不別埋,君之惠也。」遂撫棺號慟,自 經而卒。見者莫不流涕。
huá yáng wáng kǎi fēi zhě, huáng mén shì láng lóng hé xiàn gōng hé nán yuán yán nǚ yě. yán míng mǐn yǒu qì gàn, yáng dì sì wèi, zuò yǔ liǔ shù lián shì, chú wài xǐ nán hǎi. hòu huì shè hái zhǎng ān, yǒu rén zèn yán táo guī, shōu shā zhī. fēi yǒu zī sè, xìng wǎn shùn, chū yǐ xuǎn wèi fēi, wèi jǐ ér kǎi bèi yōu fèi. fēi shì kǎi yù jǐn, měi jiàn kǎi yǒu yōu jù sè, zhé chén yì lǐ yǐ wèi yù zhī, kǎi shén jìng yān. jí jiāng dū zhī luàn, kǎi yù hài, yǔ wén huà jí yǐ fēi cì qí dǎng yuán wǔ dá. chū yǐ zōng zú lǐ zhī, zhì zhī bié shě. hòu yīn zuì ér bī zhī, fēi zì shì bù qū. wǔ dá nù, tà zhī bǎi yú, cí sè mí lì. yuán zì huǐ qí miàn, xuè lèi jù xià, wǔ dá shì zhī. fēi wèi qí tú yuē: wǒ bù néng zǎo sǐ zhì mìng, jiāng jiàn qīn rǔ, wǒ zhī zuì yě. yīn bù shí ér zú.
華陽王楷妃者,黃門侍郎、龍涸縣公河南元岩女也。岩明敏有器干,煬帝嗣位, 坐與柳述連事,除外徙南海。後會赦還長安,有人譖岩逃歸,收殺之。妃有姿色, 性婉順,初以選為妃,未幾而楷被幽廢。妃事楷愈謹,每見楷有憂懼色,輒陳義理 以慰諭之,楷甚敬焉。及江都之亂,楷遇害,宇文化及以妃賜其黨元武達。初以宗 族禮之,置之別舍。後因醉而逼之,妃自誓不屈。武達怒,撻之百餘,詞色彌厲。 元自毀其面,血淚俱下,武達釋之。妃謂其徒曰:「我不能早死致命,將見侵辱, 我之罪也。」因不食而卒。
qiào guó fū rén xǐ shì zhě, gāo liáng rén yě. shì wèi nán yuè shǒu lǐng, bù luò shí yú wàn jiā. fū rén yòu xián míng, zài fù mǔ jiā, fǔ xún bù zhòng, néng xíng jūn yòng shī, yā fú zhū yuè. měi quàn zōng zú wèi shàn, yóu shì xìn yì jié yú běn xiāng. yuè rén sú hǎo xiāng gōng jī, fū rén xiōng nán liáng zhōu cì shǐ tǐng shì qí fù qiáng, qīn lüè bàng jùn, lǐng biǎo kǔ zhī. fū rén duō suǒ guī jiàn, yóu shì yuàn xì zhǐ xī, hǎi nán dān ěr guī fù zhě qiān yú dòng.
譙國夫人洗氏者,高涼人也。世為南越首領,部落十餘萬家。夫人幼賢明,在 父母家,撫循部眾,能行軍用師,壓服諸越。每勸宗族為善,由是信義結於本鄉。 越人俗好相攻擊,夫人兄南梁州刺史挺恃其富強,侵掠傍郡,嶺表苦之。夫人多所 規諫,由是怨隙止息,海南儋耳歸附者千餘洞。
liáng dà tóng chū, luó zhōu cì shǐ féng róng wén fū rén yǒu zhì xíng, wèi qí zi gāo liáng tài shǒu bǎo pìn yǐ wèi qī. róng běn běi yàn miáo yì yě. chū, féng hóng zhī nán tóu, qiǎn róng dà fù yè yǐ sān bǎi rén fú hǎi guī sòng, yīn liú yú xīn huì. zì yè jí róng, sān shì wèi shǒu mù, tā xiāng jī lǚ, hào lìng bù xíng. zhì fū rén jiè yuē běn zōng, shǐ cóng bǎi xìng lǐ. měi yǔ fū bǎo, cān jué cí sòng, shǒu lǐng yǒu fàn fǎ zhě, suī shì qīn zú, wú suǒ zòng shě. zì cǐ, zhèng lìng yǒu xù, rén mò gǎn wéi. hòu yù hòu jǐng fǎn, guǎng zhōu dū du xiāo bó zhēng bīng yuán tái, gāo zhōu cì shǐ lǐ qiān shì jù dà gāo kǒu, qiǎn zhào bǎo. bǎo yù wǎng, fū rén yí qí fǎn, zhǐ zhī. shù rì, qiān shì guǒ fǎn, qiǎn zhǔ shuài dù píng lǔ lǜ bīng rù gàn shí. bǎo yǐ gào, fū rén yuē: píng lǔ rù gàn, yǔ guān bīng xiāng jù, shì wèi dé hái, qiān shì zài zhōu, wú néng wèi yě. yí qiǎn shǐ zhà zhī, yún: shēn wèi gǎn chū, yù qiǎn fù wǎng cān. bǐ bì wú fáng lǜ. wǒ jiāng qiān yú rén, bù dān zá wù, chàng yán shū tàn, dé zhì shān xià, zéi biàn kě tú. cóng zhī. qiān shì guǒ dà xǐ, chān fū rén zhòng jiē tí wù, bù shè bèi. fū rén jī zhī, dà jié. yīn zǒng bīng yǔ zhǎng chéng hóu chén bà xiān huì yú gàn shí. hái wèi bǎo yuē: chén dū du jí dé zhòng xīn, bì néng píng zéi, jūn hòu zī gěi zhī.
梁大同初,羅州刺史馮融聞夫人有志行,為其子高涼太守寶聘以為妻。融本北 燕苗裔也。初,馮弘之南投,遣融大父業以三百人浮海歸宋,因留於新會。自業及 融,三世為守牧,他鄉羈旅,號令不行。至夫人誡約本宗,使從百姓禮。每與夫寶, 參決辭訟,首領有犯法者,雖是親族,無所縱舍。自此,政令有序,人莫敢違。後 遇候景反,廣州都督蕭勃徵兵援台,高州刺史李遷仕據大皋口,遣召寶。寶欲往, 夫人疑其反,止之。數日,遷仕果反,遣主帥杜平虜率兵入灨石。寶以告,夫人曰: 「平虜入灨,與官兵相拒,勢未得還,遷仕在州,無能為也。宜遣使詐之,云: 『身未敢出,欲遣婦往參。』彼必無防慮。我將千餘人,步擔雜物,唱言輸賧,得 至柵下,賊變可圖。」從之。遷仕果大喜,覘夫人眾皆提物,不設備。夫人擊之, 大捷。因總兵與長城侯陳霸先會於灨石。還謂寶曰:「陳都督極得眾心,必能平賊, 君厚資給之。」
jí bǎo zú, lǐng biǎo dà luàn, fū rén huái jí bǎi yuè, shù zhōu yàn rán. chén yǒng dìng èr nián, qí zi pū nián jiǔ suì, qiǎn shuài zhū shǒu lǐng cháo yú dān yáng, bài yáng chūn jùn shǒu. hòu guǎng zhōu cì shǐ ōu yáng hé móu fǎn, zhào pū zhì nán hǎi, yòu yǔ wèi luàn. pū qiǎn shǐ guī gào fū rén, fū rén yuē: wǒ wèi zhōng zhēn, jīng jīn liǎng dài, bù néng xī rǔ fù guó. suì fā bīng jù jìng, hé tú kuì sàn. pū yǐ fū rén zhī gōng, fēng xìn dōu hóu, jiā píng yuè zhōng láng jiāng, zhuǎn shí lóng tài shǒu. zhào shǐ chí jié cè fū rén wèi gāo liáng jùn tài fū rén, jī xiù xiàn yóu luò sì mǎ ān chē yī chéng, gěi gǔ chuī yī bù, bìng huī chuáng jīng jié, yī rú cì shǐ zhī yí. zhì dé zhōng, pū zú.
及寶卒,嶺表大亂,夫人懷集百越,數州晏然。陳永定二年,其子仆年九歲, 遣帥諸首領朝于丹陽,拜陽春郡守。後廣州刺史歐陽紇謀反,召仆至南海,誘與為 亂。仆遣使歸告夫人,夫人曰:「我為忠貞,經今兩代,不能惜汝負國。」遂發兵 拒境,紇徒潰散。仆以夫人之功,封信都侯,加平越中郎將,轉石龍太守。詔使持 節冊夫人為高涼郡太夫人,齎繡憲油絡駟馬安車一乘,給鼓吹一部,並麾幢旌節, 一如刺史之儀。至德中,仆卒。
hòu chén guó wáng, lǐng nán wèi yǒu suǒ fù, shù jùn gòng fèng fū rén, hào wèi shèng mǔ. suí wén dì qiǎn zǒng guǎn wéi guāng ān fǔ lǐng wài, chén jiāng xú dēng yǐ nán kāng jù shǒu, guāng bù gǎn jìn. chū, fū rén yǐ fú nán xī zhàng xiàn chén zhǔ, zhì cǐ, jìn wáng guǎng qiǎn chén zhǔ yí fū rén shū, yù yǐ guó wáng, mìng qí guī huà, bìng yǐ xī zhàng jí bīng fú wèi xìn. fū rén jiàn zhàng, yàn zhī chén wáng, jí shǒu lǐng shù qiān rén, jǐn rì tòng kū. qiǎn qí sūn hún, shuài rén yíng guāng. guāng zhì guǎng zhōu, lǐng nán xī dìng. biǎo hún wèi yí tóng sān sī, cè fū rén wèi sòng kāng jùn fū rén.
後陳國亡,嶺南未有所附,數郡共奉夫人,號為聖母。隋文帝遣總管韋洸安撫 嶺外,陳將徐璒以南康拒守,洸不敢進。初,夫人以扶南犀杖獻陳主,至此,晉王 廣遣陳主遺夫人書,諭以國亡,命其歸化,並以犀杖及兵符為信。夫人見杖,驗知 陳亡,集首領數千人,盡日慟哭。遣其孫魂,帥人迎洸。洸至廣州,嶺南悉定。表 魂為儀同三司,冊夫人為宋康郡夫人。
wèi jǐ, xī yú rén wáng zhòng xuān fǎn, wéi guāng, jìn bīng tún héng lǐng. fū rén qiǎn qí sūn xuān shuài shī yuán guāng. shí xuān yǔ nì dǎng chén fú zhì sù xiāng yǒu, gù chí liú bù jìn. fū rén dà nù, qiǎn shǐ zhí xuān xì zhōu yù, yòu qiǎn sūn àng tǎo fú zhì zhǎn zhī. jìn bīng zhì nán hǎi, yǔ lù yuàn jūn huì, gòng bài zhòng xuān. fū rén qīn bèi jiǎ, chéng jiè mǎ, zhāng jǐn sǎn, lǐng gòu qí, wèi zhào shǐ péi jǔ xún fǔ zhū zhōu. qí cāng wú shǒu lǐng chén tǎn wǎng zhōu féng cén wēng liáng huà dèng mǎ tóu téng zhōu lǐ guāng lüè luó zhōu páng jìng děng jiē lái cān yè. hái lìng tǒng qí bù luò, lǐng nán xī dìng. dì bài àng wèi gāo zhōu cì shǐ, réng shè chū xuān, bài luó zhōu cì shǐ. zhuī zèng bǎo wèi guǎng zhōu zǒng guǎn, fēng qiào guó. fū rén mù fǔ shǔ zhǎng shǐ yǐ xià guān shǔ, gěi yìn zhāng, tīng fā bù luò liù zhōu bīng mǎ, ruò yǒu jī jí, pián yí xíng shì. jiàng chì shū bāo měi, cì wù wǔ qiān duàn. huáng hòu yǐ shǒu shì jí yàn fú yī xí cì zhī. fū rén bìng shèng yú jīn qiè, bìng liáng chén cì wù, gè cáng yú yī kù. měi suì shí dà huì, jiē chén yú tíng, yǐ shì zi sūn yuē: rǔ děng yí jǐn chì xīn xiàng tiān zǐ. wǒ shì sān dài zhǔ, wéi yòng yī hǎo xīn. jīn cì wù jù cún, cǐ zhōng xiào zhī bào.
未幾,悉禺人王仲宣反,圍洸,進兵屯衡嶺。夫人遣其孫暄帥師援洸。時暄與 逆黨陳佛智素相友,故遲留不進。夫人大怒,遣使執暄系州獄,又遣孫盎討佛智斬 之。進兵至南海,與鹿願軍會,共敗仲宣。夫人親被甲,乘介馬,張錦傘,領彀騎, 衛詔使裴矩巡撫諸州。其蒼梧首領陳坦、罔州馮岑翁、梁化鄧馬頭、藤州李光略、 羅州龐靖等皆來參謁。還令統其部落,嶺南悉定。帝拜盎為高州刺史,仍赦出暄, 拜羅州刺史。追贈寶為廣州總管,封譙國。夫人幕府署長史已下官屬,給印章,聽 發部落、六州兵馬,若有機急,便宜行事。降敕書褒美,賜物五千段。皇后以首飾 及宴服一襲賜之。夫人並盛於金篋,並梁、陳賜物,各藏於一庫。每歲時大會,皆 陳於庭,以示子孫曰:「汝等宜盡赤心向天子。我事三代主,唯用一好心。今賜物 具存,此忠孝之報。」
shí fān zhōu zǒng guǎn zhào nè tān nüè, zhū lǐ liáo duō yǒu wáng pàn. fū rén qiǎn zhǎng shǐ zhāng róng shàng fēng shì, lùn ān fǔ zhī yí, bìng yán nè zuì zhuàng. shàng qiǎn tuī nè, dé qí zāng, jìng zhì yú fǎ. chì wěi fū rén zhāo wèi wáng pàn. fū rén qīn zài zhào shū, zì chēng shǐ zhě, lì shí yú zhōu, xuān shù shàng yì, yù zhū lǐ liáo, suǒ zhì jiē jiàng. wén dì cì fū rén lín zhèn xiàn tāng mù yì yī qiān wǔ bǎi hù, zèng pū wèi yá zhōu zǒng guǎn, píng yuán jùn gōng. rén shòu chū, zú, shì wèi chéng jìng fū rén.
時番州總管趙訥貪虐,諸俚獠多有亡叛。夫人遣長史張融上封事,論安撫之宜, 並言訥罪狀。上遣推訥,得其贓,竟致於法。敕委夫人招慰亡叛。夫人親載詔書, 自稱使者,歷十餘州,宣述上意,諭諸俚獠,所至皆降。文帝賜夫人臨振縣湯沐邑 一千五百戶,贈仆為崖州總管,平原郡公。仁壽初,卒,諡為誠敬夫人。
zhèng shàn guǒ mǔ cuī shì zhě, qīng hé rén yě. nián shí sān, shì xíng yáng zhèng chéng, shēng shàn guǒ. zhōu mò, chéng tǎo wèi chí jiǒng, lì zhàn sǐ yú zhèn. mǔ nián èr shí ér guǎ, fù yàn mù yù duó qí zhì, mǔ bào shàn guǒ yuē: fù rén wú zài nán zǐ zhī yì. qiě zhèng jūn suī sǐ, xìng yǒu cǐ ér, qì ér wèi bù cí, bèi sǐ fū wèi wú lǐ. níng dāng gē ěr jiǎn fà, yǐ míng sù xīn. wéi lǐ miè cí, fēi gǎn wén mìng.
鄭善果母崔氏者,清河人也。年十三,適滎陽鄭誠,生善果。周末,誠討尉遲 迥,力戰死於陣。母年二十而寡,父彥穆欲奪其志,母抱善果曰:「婦人無再男子 之義。且鄭君雖死,幸有此兒,棄兒為不慈,背死夫為無禮。寧當割耳剪髮,以明 素心。違禮滅慈,非敢聞命。」
shàn guǒ yǐ fù sǐ wáng shì, nián shù suì, bài shǐ chí jié dà jiāng jūn, xí jué kāi fēng xiàn gōng. kāi huáng chū, jìn fēng wǔ dé jùn gōng. nián shí sì, shòu yí zhōu cì shǐ. zhuǎn jǐng zhōu cì shǐ, xún wèi lǔ jùn tài shǒu. mǔ xìng xián míng, yǒu jié cāo, bó shè shū shǐ, tōng xiǎo zhèng shì. měi shàn guǒ chū tīng shì, mǔ zhé zuò hú chuáng, yú zhāng hòu chá zhī. wén qí pōu duàn hé lǐ, guī zé dà yuè, jí cì zhī zuò, xiāng duì tán xiào ruò xíng shì bù yǔn, huò wàng chēn nù, mǔ nǎi hái táng, méng mèi ér qì, zhōng rì bù shí. shàn guǒ fú yú chuáng qián, bù gǎn qǐ. mǔ fāng qǐ wèi zhī yuē: wú fēi nù rǔ, nǎi kuì rǔ jiā ěr. wú wèi rǔ jiā fù, huò fèng sǎ sǎo, zhī rǔ xiān jūn zhōng qín zhī shì yě, shǒu guān qīng kè, wèi cháng wèn sī, yǐ shēn xùn guó, jì zhī yǐ sǐ. wú yì wàng rǔ, fù qí cǐ xīn. rǔ jì nián xiǎo ér gū, wú guǎ fù ěr, yǒu cí wú wēi, shǐ rǔ bù zhī lǐ xùn, hé kě fù hé zhōng chén zhī yè hū! rǔ zì tóng zǐ xí máo tǔ, rǔ jīn wèi zhì fāng yuè, qǐ rǔ shēn zhì zhī xié? bù sī cǐ shì, ér wàng jiā chēn nù, xīn yuán jiāo lè, duò yú gōng zhèng. nèi zé zhuì ěr jiā fēng, huò shī wáng guān jué wài zé kuī tiān xià fǎ, yǐ qǔ zuì lì. wú sǐ rì hé miàn mù jiàn rǔ xiān rén yú dì xià hū!
善果以父死王事,年數歲,拜使持節、大將軍,襲爵開封縣公。開皇初,進封 武德郡公。年十四,授沂州刺史。轉景州刺史,尋為魯郡太守。母性賢明,有節操, 博涉書史,通曉政事。每善果出聽事,母輒坐胡床,於鄣後察之。聞其剖斷合理, 歸則大悅,即賜之坐,相對談笑;若行事不允,或妄嗔怒,母乃還堂,蒙袂而泣, 終日不食。善果伏於床前,不敢起。母方起謂之曰:「吾非怒汝,乃愧汝家耳。吾 為汝家婦,獲奉灑掃,知汝先君忠勤之士也,守官清恪,未嘗問私,以身徇國,繼 之以死。吾亦望汝,副其此心。汝既年小而孤,吾寡婦耳,有慈無威,使汝不知禮 訓,何可負荷忠臣之業乎!汝自童子襲茅土,汝今位至方岳,豈汝身致之邪?不思 此事,而妄加嗔怒,心緣驕樂,墮於公政。內則墜爾家風,或失亡官爵;外則虧天 下法,以取罪戾。吾死日何面目見汝先人於地下乎!」
mǔ héng zì fǎng jī, měi zì yè fēn ér qǐn. shàn guǒ yuē: ér fēng hóu kāi guó, wèi jū sān pǐn, zhì fèng xìng zú, mǔ hé zì qín rú cǐ? dá yuē: xū! rǔ nián yǐ zhǎng, wú wèi rǔ zhī tiān xià lǐ, jīn wén cǐ yán, gōng shì hé yóu jì hū? jīn zhì fèng nǎi tiān zǐ bào rǔ xiān rén xùn mìng yě, dāng sàn shàn liù yīn, wèi xiān jūn zhī huì, qī zǐ nài hé dú shàn qí lì yǐ wèi guì hū! yòu sī xǐ fǎng jī, fù rén zhī wù, shàng zì wáng hòu, xià jí dài fū shì qī, gè yǒu suǒ zhì. ruò duò yè zhě, shì wèi jiāo yì. wú suī bù zhī lǐ, qí kě zì bài míng hū!
母恆自紡績,每自夜分而寢。善果曰:「兒封侯開國,位居三品,秩俸幸足, 母何自勤如此?」答曰:「吁!汝年已長,吾謂汝知天下理,今聞此言,公事何由 濟乎?今秩俸乃天子報汝先人殉命也,當散贍六姻,為先君之惠,妻子奈何獨擅其 利以為貴乎!又絲枲紡績,婦人之務,上自王后,下及大夫士妻,各有所制。若墮 業者,是為驕逸。吾雖不知禮,其可自敗名乎!」
zì chū guǎ biàn bù yù zhī fěn, cháng fú dà liàn. xìng yòu jié jiǎn, fēi jì sì bīn kè zhī shì, jiǔ ròu bù wàng chén qí qián. jìng shì duān jū, wèi cháng zhé chū mén lǘ. nèi wài yīn qī yǒu jí xiōng shì, dàn hòu jiā zèng yí, jiē bù yì qí mén. fēi zì shǒu zuò jí zhuāng yuán lù cì suǒ de, suī qīn zú lǐ yí, xī bù xǔ rù mén. shàn guǒ lì rèn zhōu jùn, nèi zì chū zhuàn yú yá zhōng shí zhī. gōng xiè suǒ gōng, jiē bù xǔ shòu, xī yòng xiū lǐ gōng yǔ, jí fēn liáo zuǒ. shàn guǒ yì yóu cǐ kè jǐ, hào wèi qīng lì. yáng dì qiǎn yù shǐ dài fū zhāng héng láo zhī, kǎo wèi tiān xià zuì. zhēng shòu guāng lù qīng. qí mǔ zú hòu, shàn guǒ wèi dà lǐ qīng, jiàn jiāo zì, gōng qīng píng yǔn, suì bù rú chóu xī yān.
自初寡便不御脂粉,常服大練。性又節儉,非祭祀賓客之事,酒肉不妄陳其前。 靜室端居,未嘗輒出門閭。內外姻戚有吉凶事,但厚加贈遺,皆不詣其門。非自手 作及莊園祿賜所得,雖親族禮遺,悉不許入門。善果歷任州郡,內自出饌於衙中食 之。公廨所供,皆不許受,悉用修理公宇,及分僚佐。善果亦由此克己,號為清吏。 煬帝遣御史大夫張衡勞之,考為天下最。征授光祿卿。其母卒後,善果為大理卿, 漸驕恣,公清平允,遂不如疇昔焉。
xiào nǚ wáng shùn zhě, zhào jùn rén yě. fù zǐ chūn, yǔ cóng xiōng zhǎng xīn bù xié. qí wáng zhī jì, zhǎng xīn yǔ qí qī tóng móu shā zi chūn. shùn shí nián qī suì, yǒu èr mèi, càn nián wǔ nián, fán nián èr suì, bìng gū kǔ, jì shí qīn qī. shùn fǔ yù èr mèi, ēn yì shén dǔ. ér shùn yīn yǒu fù chóu zhī xīn, zhǎng xīn shū bù wèi bèi. mèi jù zhǎng, qīn qī yù jià zhī, zhé jù bù cóng. nǎi mì wèi èr mèi yuē: wǒ wú xiōng dì, zhì shǐ fù chóu bù fù, wú bèi suī nǚ zǐ, hé yòng shēng wèi! wǒ yù gòng rǔ bào fù, rǔ jìng hé rú? èr mèi jiē chuí qì yuē: wéi zǐ suǒ mìng. yè zhōng, zǐ mèi gè chí dāo yú qiáng rù, shǒu shā zhǎng xīn fū fù, yǐ gào fù mù, yīn yì xiàn qǐng zuì. zǐ mèi zhēng wèi móu shǒu, zhōu xiàn bù néng jué. wén dì wén ér jiā tàn, tè yuán qí zuì.
孝女王舜者,趙郡人也。父子春,與從兄長忻不協。齊亡之際,長忻與其妻同 謀殺子春。舜時年七歲,有二妹,粲年五年,璠年二歲,並孤苦,寄食親戚。舜撫 育二妹,恩義甚篤。而舜陰有復仇之心,長忻殊不為備。妹俱長,親戚欲嫁之,輒 拒不從。乃密謂二妹曰:「我無兄弟,致使父仇不復,吾輩雖女子,何用生為!我 欲共汝報復,汝竟何如?」二妹皆垂泣曰:「唯姊所命。」夜中,姊妹各持刀逾牆 入,手殺長忻夫婦,以告父墓,因詣縣請罪。姊妹爭為謀首,州縣不能決。文帝聞 而嘉嘆,特原其罪。
hán jì qī yú shì zhě, hé nán rén yě, zì mào dé. fù shí, zhōu dà zuǒ fǔ. yú shì nián shí sì, shì yú jì. suī shēng zhǎng gāo yú, jiā mén dǐng guì, ér dòng zūn lǐ dù, gōng zì jiǎn yuē, zōng dǎng jìng zhī. nián shí bā, jì cóng jūn méi, yú shì āi huǐ gǔ lì, tòng gǎn xíng lù. měi zhāo xī diàn jì, jiē shǒu zì pěng chí. jí miǎn sàng, qí fù yǐ qí yòu shǎo wú zi, yù jià zhī. shì bù xǔ. suì yǐ fū niè zǐ shì lóng wèi sì, shēn zì fǔ yù, ài tóng jǐ shēng, xùn dǎo yǒu fāng, zú néng chéng lì. zì shuāng jū yǐ hòu, wéi shí huò guī níng. zhì yú qīn zú zhī jiā, jué bù lái wǎng. yǒu zūn jiù shěng yè zhě, sòng yíng jiē bù chū hù tíng. shū shí bù yī, bù tīng shēng lè, yǐ cǐ zhōng shēn. suí wén dì wén ér jiā tàn, xià zhào bāo měi, biǎo qí mén lǘ. zhǎng ān zhōng hào wèi jié fù mén, zhōng yú jiā.
韓覬妻于氏者,河南人也,字茂德。父寔,周大左輔。于氏年十四,適於覬。 雖生長膏腴,家門鼎貴,而動遵禮度,躬自儉約,宗黨敬之。年十八,覬從軍沒, 于氏哀毀骨立,慟感行路。每朝夕奠祭,皆手自捧持。及免喪,其父以其幼少無子, 欲嫁之。誓不許。遂以夫孽子世隆為嗣,身自撫育,愛同己生,訓導有方,卒能成 立。自孀居以後,唯時或歸寧。至於親族之家,絕不來往。有尊就省謁者,送迎皆 不出戶庭。蔬食布衣,不聽聲樂,以此終身。隋文帝聞而嘉嘆,下詔褒美,表其門 閭。長安中號為節婦門,終於家。
lù ràng mǔ féng shì zhě, shàng dǎng rén yě. xìng rén ài, yǒu mǔ yí. ràng jí qí niè zǐ yě, kāi huáng mò, wèi bō zhōu cì shǐ. shù yǒu jù liǎn, zāng huò láng jí, wèi sī mǎ suǒ zòu. àn fù dé shí, jiāng jiù xíng. féng shì péng tóu gòu miàn, yì cháo táng shù ràng zuì. yú shì liú tì míng yàn, qīn chí bēi zhōu, quàn ràng shí. jì ér shàng biǎo qiú āi, cí qíng shén qiè, shàng mǐn rán wèi zhī gǎi róng. xiàn huáng hòu shén qí qí yì, zhì qǐng yú shàng. shū shì yù shǐ liǔ yù jìn yuē: féng shì mǔ dé zhī zhì, yǒu gǎn xíng lù, rú huò lù zhī, hé yǐ wèi quàn? shàng yú shì jí jīng chéng shì shù yú zhū què mén, qiǎn shè rén xuān zhào yuē: féng shì zhè dí mǔ zhī dé, zú wèi shì fàn, cí ài zhī dào, yì gǎn rén shén, tè yí jīn miǎn, yòng jiǎng fēng sú. ràng kě jiǎn sǐ chú míng. fù xià zhào bāo měi zhī, cì wù wǔ bǎi duàn, jí mìng fù yǔ féng xiāng shí, yǐ jīng chǒng yì.
陸讓母馮氏者,上黨人也。性仁愛,有母儀。讓即其孽子也,開皇末,為播州 刺史。數有聚斂,贓貨狼籍,為司馬所奏。案覆得實,將就刑。馮氏蓬頭垢面,詣 朝堂數讓罪。於是流涕鳴咽,親持杯粥,勸讓食。既而上表求哀,詞情甚切,上愍 然為之改容。獻皇后甚奇其意,致請於上。書侍御史柳彧進曰:「馮氏母德之至, 有感行路,如或戮之,何以為勸?」上於是集京城士庶於硃雀門,遣舍人宣詔曰: 「馮氏這嫡母之德,足為世范,慈愛之道,義感人神,特宜矜免,用獎風俗。讓可 減死除名。」復下詔褒美之,賜物五百段,集命婦與馮相識,以旌寵異。
liú chǎng nǚ zhě, hé nán zhǎng sūn shì fù. chǎng zài zhōu shàng gōng zhǔ, wèi shàng zhù guó péng guó gōng, wèi wàng shén xiǎn. yǔ suí wén dì yǒu jiù, jí shòu chán, shén jiàn qīn lǐ. lì zuǒ wǔ wèi dà jiāng jūn qìng zhōu zǒng guǎn.
劉昶女者,河南長孫氏婦。昶在周尚公主,為上柱國、彭國公,位望甚顯。與 隋文帝有舊,及受禪,甚見親禮。歷左武衛大將軍、慶州總管。
qí zi jū shì wèi qiān niú bèi shēn, bù zūn fǎ dù, shù dé zuì. shàng yǐ chǎng gù, měi yuán zhī. jū shì zhuǎn zì, měi dà yán yuē: nán ér yào dāng biàn tóu fǎn fù, qú chú shàng zuò liáo wǔ. qǔ gōng qīng zǐ dì lǚ lì xióng jiàn zhě, zhé jiāng guī jiā, yǐ chē lún kuò qí jǐng ér bàng zhī, dài sǐ, néng bù qū zhě, chēng wèi zhuàng shì, shì ér yǔ zhī jiāo. dǎng yǔ sān bǎi rén, qí qiáo jié zhě hào wèi è gú duì, wǔ lì zhě hào wèi péng zhuǎn duì. gōu yīng xiè quǎn, lián qí dào zhōng, ōu jī lù rén, duō suǒ qīn duó. zhǎng ān shì lǐ, wú guì jiàn jiàn zhě pì yì. zhì yú gōng qīng fēi zhǔ, yì mò gǎn yǔ xiào. qí nǚ zé jū shì zǐ yě, měi chuí qì huì zhī, jū shì bù gǎi, zhì pò jiā chǎn. chǎng nián gāo, fèng yǎng shén báo. qí nǚ shí guǎ jū, āi chǎng rú cǐ, měi guī níng yú jiā, gōng qín fǎng jī, yǐ zhì qí féi xiān.
其子居士為千牛備身,不遵法度,數得罪。上以昶故,每原之。居士轉恣,每 大言曰:「男兒要當辮頭反縛,蘧蒢上作獠舞。」取公卿子弟膂力雄健者,輒將歸 家,以車輪括其頸而棒之,殆死,能不屈者,稱為壯士,釋而與之交。黨與三百人, 其趫捷者號為餓鶻隊,武力者號為蓬轉隊。韝鷹紲犬,連騎道中,毆擊路人,多所 侵奪。長安市里,無貴賤見者辟易。至於公卿妃主,亦莫敢與校。其女則居士姊也, 每垂泣誨之,居士不改,至破家產。昶年高,奉養甚薄。其女時寡居,哀昶如此, 每歸寧於家,躬勤紡績,以致其肥鮮。
yǒu rén gào jū shì yǔ qí tú yóu zhǎng ān chéng, dēng gù wèi yāng diàn jī, xiàng nán zuò, qián hòu liè duì, yì yǒu bù xùn. měi xiāng yuē yuē: dāng zuò yī sǐ ěr. yòu shí yǒu rén yán jū shì qiǎn shǐ yǐn tū jué, lìng nán kòu, dāng yú jīng shī yīng zhī. shàng wèi chǎng yuē: jīn rì shì dāng rú hé? chǎng yóu shì jiù ēn, bù zì yǐn jiù, zhí qián yuē: hēi bái zài yú zhì zūn. shàng dà nù, xià chǎng yù, bǔ jū shì dǎng yǔ. xiàn sī yòu zòu chǎng shì mǔ bù xiào. qí nǚ zhī chǎng bì bù miǎn, bù shí zhě shù rì. měi qīn diào yǐn shí, shǒu zì pěng chí, yì dà lǐ xiǎng fù. jiàn yù zú, guì yǐ jìn zhī, xū xī míng yàn, jiàn zhě shāng zhī, jū shì zhǎn, chǎng cì sǐ yú jiā. zhào bǎi liáo lín shì. shí qí nǚ jué ér fù sū zhě shù yǐ, gōng qīng wèi yù zhī. qí nǚ yán fù wú zuì, zuò zi jí huò. cí qíng āi qiē, rén jiē bù rěn wén jiàn. suì bù yī shū shí, yǐ zhōng qí shēn. shàng wén tàn yuē: wú wén shuāi mén zhī nǚ, xìng mén zhī nán, gù bù xū yě.
有人告居士與其徒游長安城,登故未央殿基,向南坐,前後列隊,意有不遜。 每相約曰:「當作一死耳。」又時有人言居士遣使引突厥,令南寇,當於京師應之。 上謂昶曰:「今日事當如何?」昶猶恃舊恩,不自引咎,直前曰:「黑白在於至尊。」 上大怒,下昶獄,捕居士黨與。憲司又奏昶事母不孝。其女知昶必不免,不食者數 日。每親調飲食,手自捧持,詣大理餉父。見獄卒,跪以進之,歔欷鳴咽,見者傷 之,居士斬,昶賜死於家。詔百僚臨視。時其女絕而復甦者數矣,公卿慰喻之。其 女言父無罪,坐子及禍。詞情哀切,人皆不忍聞見。遂布衣蔬食,以終其身。上聞 嘆曰:「吾聞衰門之女,興門之男,固不虛也。」
zhōng shì xióng mǔ jiǎng shì zhě, lín hè rén yě. shì xióng shì chén, wèi fú bō jiāng jūn. chén zhǔ yǐ shì xióng lǐng nán qiú shuài, lǜ qí fǎn fù, liú jiǎng shì yú dū xià. jí jìn wáng guǎng píng jiāng nán, yǐ shì xióng zài lǐng biǎo, yù yǐ ēn yì zhì zhī, qiǎn jiǎng shì guī lín hè. jì ér tóng jùn yú zi mào zhōng wén huá děng zuò luàn gōng chéng, qiǎn zhào shì xióng, shì xióng jiāng yīng zhī. jiǎng shì wèi yuē: rǔ ruò bèi dé wàng yì, wǒ dāng zì shā yú rǔ qián. shì xióng suì zhǐ. jiǎng shì fù wèi shū yǔ zi mào děng, yù yǐ huò fú. zi mào bù cóng, xún wèi guān jūn suǒ bài. shàng wén jiǎng shì, shén yì zhī, fēng ān lè xiàn jūn.
鍾士雄母蔣氏者,臨賀人也。士雄仕陳,為伏波將軍。陳主以士雄嶺南酋帥, 慮其反覆,留蔣氏於都下。及晉王廣平江南,以士雄在嶺表,欲以恩義致之,遣蔣 氏歸臨賀。既而同郡虞子茂、鍾文華等作亂攻城,遣召士雄,士雄將應之。蔣氏謂 曰:「汝若背德忘義,我當自殺於汝前。」士雄遂止。蔣氏復為書與子茂等,諭以 禍福。子茂不從,尋為官軍所敗。上聞蔣氏,甚異之,封安樂縣君。
shí yī zhōu guǎ fù hú shì zhě, bù zhī hé xǔ rén qī, shén yǒu zhì jié, wèi bāng zú suǒ zhòng. jiāng nán zhī luàn, fěng yù zōng dǎng, shǒu jié bù cóng pàn nì, fēng wèi mì líng jùn jūn.
時伊州寡婦胡氏者,不知何許人妻,甚有志節,為邦族所重。江南之亂,諷諭 宗黨,守節不從叛逆,封為密陵郡君。
xiào fù tán shì zhě, shàng jùn zhōng shì fù yě. yǔ fū xiāng jiàn wèi jǐ ér fū sǐ, shí nián shí bā, shì hòu gū yǐ xiào wén. shù nián jiān, gū jí bó shū jiē xiāng jì sǐ. tán shì jiā pín, wú yǐ zàng, gōng zì jié jiǎn, zhòu yè fǎng jī, shí nián ér zàng bā sàng, wèi zhōu lǐ suǒ jìng. wén dì wén ér cì mǐ bǎi shí, biǎo qí mén lǘ.
孝婦覃氏者,上郡鍾氏婦也。與夫相見未幾而夫死,時年十八,事後姑以孝聞。 數年間,姑及伯叔皆相繼死。覃氏家貧,無以葬,躬自節儉,晝夜紡績,十年而葬 八喪,為州里所敬。文帝聞而賜米百石,表其門閭。
yuán wù guāng mǔ lú shì zhě, fàn yáng rén yě. shǎo hǎo dú shū, zào cì bì yǐ lǐ. shèng nián guǎ jū, zhū zi yòu ruò, jiā pín bù néng jiù xué, lú shì měi qīn zì jiào shòu, xù yǐ yì fāng. hàn wáng liàng fǎn, qiǎn jiāng qí liáng wǎng shān dōng lüè dì, liáng yǐ wù guāng wèi jì shì. jí liáng bài, cí zhōu cì shǐ shàng guān zhèng bù jí wù guāng jiā. jiàn lú shì, bī zhī. lú shì yǐ sǐ zì shì. zhèng xiōng hàn, nù shén, yǐ zhú shāo qí miàn. lú shì zhí zhì mí gù, jìng bù qū jié.
元務光母盧氏者,范陽人也。少好讀書,造次必以禮。盛年寡居,諸子幼弱, 家貧不能就學,盧氏每親自教授,勖以義方。漢王諒反,遣將綦良往山東略地,良 以務光為記室。及良敗,慈州刺史上官政簿籍務光家。見盧氏,逼之。盧氏以死自 誓。政兇悍,怒甚,以燭燒其面。盧氏執志彌固,竟不屈節。
péi lún qī liǔ shì zhě, hé dōng rén yě, shǎo yǒu fēng xùn. dà yè mò, lún wèi wèi yuán lìng, wèi zéi xuē jǔ suǒ xiàn, lún yù hài. liǔ shì shí nián sì shí, yǒu èr nǚ jí ér fù sān rén, jiē yǒu měi sè. liǔ shì wèi yuē: wǒ bèi zāo féng huò luàn, rǔ fù yǐ sǐ, wǒ zì niàn bù néng quán rǔ. wǒ mén fēng yǒu sù, yì bù shòu rǔ yú qún zéi. wǒ jiāng yǔ rǔ děng tóng sǐ, rú hé? nǚ děng chuí qì yuē: wéi mǔ suǒ mìng. liǔ shì suì zì tóu yú jǐng, qí nǚ jí fù xiāng jì ér xià, jiē sǐ jǐng zhōng.
裴倫妻柳氏者,河東人也,少有風訓。大業末,倫為渭源令,為賊薛舉所陷, 倫遇害。柳氏時年四十,有二女及兒婦三人,皆有美色。柳氏謂曰:「我輩遭逢禍 亂,汝父已死,我自念不能全汝。我門風有素,義不受辱於群賊。我將與汝等同死, 如何?」女等垂泣曰:「唯母所命。」柳氏遂自投於井,其女及婦相繼而下,皆死 井中。
zhào yuán kǎi qī cuī shì zhě, qīng hé rén yě, shén yǒu lǐ dù. suí mò yǔ wén huà jí zhī fǎn, yuán kǎi suí zhì hé běi. jiāng guī zhǎng ān, zhì fǔ kǒu yù dào, jǐn yǐ shēn miǎn. cuī shì wèi zéi suǒ jū, qǐng yǐ wèi qī. cuī shì yuē: wǒ shì dà fū nǚ, wèi pú shè zi qī, jīn rì pò wáng, zì kě jí sǐ, zhōng bù wèi zéi fù. qún zéi huǐ liè qí yī, fù yú chuáng zé zhī shàng, jiāng líng zhī. cuī shì jù wèi suǒ rǔ, zhà zhī yuē: jīn lì yǐ qū, dāng shòu chù fēn. zéi suì shì zhī. qī yīn qǔ zéi dāo yǐ shù ér lì yuē: yù shā wǒ, rèn jiā dāo jù ruò mì sǐ, kě lái xiāng bī. zéi dà nù, luàn shè shā zhī.
趙元楷妻崔氏者,清河人也,甚有禮度。隋末宇文化及之反,元楷隨至河北。 將歸長安,至滏口遇盜,僅以身免。崔氏為賊所拘,請以為妻。崔氏曰:「我士大 夫女,為僕射子妻,今日破亡,自可即死,終不為賊婦。」群賊毀裂其衣,縛於床 簀之上,將陵之。崔氏懼為所辱,詐之曰:「今力已屈,當受處分。」賊遂釋之。 妻因取賊刀倚樹而立曰:「欲殺我,任加刀鋸;若覓死,可來相逼。」賊大怒,亂 射殺之。
yuán kǎi hòu dé shā qī zhě, zhī jiě yǐ jì cuī shì zhī jiù.
元楷後得殺妻者,支解以祭崔氏之柩。
lùn yuē: fù rén zhǔ zhī rèn zhōng kuì zhī shì, qí dé yǐ róu shùn wèi xiān, sī nǎi jǔ qí zhōng yōng, wèi zhēn qí jí zhě yě. zhì yú míng shí yuǎn tú, zhēn xīn jùn jié, zhì bù kě duó, wéi yì suǒ gāo, kǎo zhī tú shǐ, yì hé dài ér wú zhī zāi! wèi suí suǒ xù liè nǚ, fán sān shí sì rén. zì wáng gōng fēi zhǔ, xià zhì shù rén nǚ qī, gài yǒu zhì mài hán sōng, xīn yú fěi shí, huò zhōng zhuàng chéng kěn, huò wén cǎi kě chēng. suī zi zhèng jí zhī yú qián, yuán kǎi biān zhī yú hòu, bǐ qí měi jié, yì hé yǐ shàng zī. gù zhī lán yù fāng zhēn, gài nǎi bǐng qí xìng yǐ.
論曰:婦人主織紝中饋之事,其德以柔順為先,斯乃舉其中庸,未臻其極者也。 至於明識遠圖,貞心峻節,志不可奪,唯義所高,考之圖史,亦何代而無之哉!魏 隋所敘列女,凡三十四人。自王公妃主,下至庶人女妻,蓋有質邁寒松,心逾匪石, 或忠壯誠懇,或文采可稱。雖子政集之於前,元凱編之於後,比其美節,亦何以尚 茲。故知蘭玉芳貞,蓋乃稟其性矣。