liè nǚ
列女
wèi cuī lǎn qī fēng shì fēng zhuō qī liú shì wèi pǔ qī fáng shì hú cháng mìng qī zhāng shì
魏崔览妻封氏 封卓妻刘氏 魏溥妻房氏 胡长命妻张氏
píng yuán nǚ zǐ sūn shì fáng ài qīn qī cuī shì jīng zhōu zhēn nǚ ér shì yáo shì fù yáng shì
平原女子孙氏 房爱亲妻崔氏 泾州贞女兒氏 姚氏妇杨氏
zhāng hóng qí qī liú shì dǒng jǐng qǐ qī zhāng shì yáng ní qī gāo shì shǐ yìng zhōu qī gěng shì
张洪祁妻刘氏 董景起妻张氏 阳尼妻高氏 史映周妻耿氏
rèn chéng guó tài fēi mèng shì gǒu jīn lóng qī liú shì zhēn xiào nǚ zōng hé dōng yáo shì nǚ
任城国太妃孟氏 苟金龙妻刘氏 贞孝女宗 河东姚氏女
diāo sī zūn qī lǔ shì xī wèi sūn dào wēn qī zhào shì sūn shén qī chén shì suí lán líng gōng zhǔ
刁思遵妻鲁氏 西魏孙道温妻赵氏 孙神妻陈氏 隋兰陵公主
nán yáng gōng zhǔ xiāng chéng wáng kè fēi huá yáng wáng kǎi fēi qiáo guó fū rén xǐ shì
南阳公主 襄城王恪妃 华阳王楷妃 谯国夫人洗氏
zhèng shàn guǒ mǔ cuī shì xiào nǚ wáng shùn hán jì qī yú shì lù ràng mǔ féng shì liú chǎng nǚ
郑善果母崔氏 孝女王舜 韩觊妻于氏 陆让母冯氏 刘昶女
zhōng shì xióng mǔ jiǎng shì xiào fù tán shì yuán wù guāng mǔ lú shì péi lún qī liǔ shì zhào yuán kǎi qī cuī shì
钟士雄母蒋氏 孝妇覃氏 元务光母卢氏 裴伦妻柳氏 赵元楷妻崔氏
gài fù rén zhī dé, suī zài yú wēn róu, lì jié chuí míng, xián zī yú zhēn liè. wēn róu rén zhī běn yě, zhēn liè yì zhī zī yě. fēi wēn róu wú yǐ chéng qí rén, fēi zhēn liè wú yǐ xiǎn qí yì. shì yǐ shī shū suǒ jì, fēng sú suǒ cún, tú xiàng dān qīng, liú shēng zhú sù. mò bù shǒu yuē yǐ jū zhèng, shā shēn yǐ chéng rén zhě yě. ruò wén bó wáng líng zhī mǔ, bái gōng qǐ zhí zhī qī, lǔ zhī yì gū, liáng zhī gāo xíng, wèi jūn líng wáng zhī qiè, xià hóu wén níng zhī nǚ, huò bào xìn yǐ huì zhēn, huò dǎo zhōng ér jiàn yì, bù yǐ cún wáng yì xīn, bù yǐ shèng shuāi gǎi jié, qí jiā míng zhāng yú jì méi, huī yīn chuán yú bù xiǔ, bù yì xiū hū! huò yǒu wáng gōng dà rén zhī fēi, ǒu sì qíng yú yín pì zhī sú, suī yī wén yī, shí zhēn shàn, zuò jīn wū, chéng yù niǎn, bù rù tóng guǎn zhī shū, bù zhān qīng shǐ zhī bǐ, jiāng cǎo mù yǐ jù luò, yǔ mí lù ér tóng sǐ zhě, kě shèng dào zāi! yǒng yán zài sī, shí shù jī zhī chǐ yě.
盖妇人之德,虽在于温柔,立节垂名,咸资于贞烈。温柔仁之本也,贞烈义之 资也。非温柔无以成其仁,非贞烈无以显其义。是以《诗书》所记,风俗所存,图 象丹青,流声竹素。莫不守约以居正,杀身以成仁者也。若文伯、王陵之母,白公、 杞殖之妻,鲁之义姑,梁之高行,卫君灵王之妾,夏侯文宁之女,或抱信以会真, 或蹈忠而践义,不以存亡易心,不以盛衰改节,其佳名彰于既没,徽音传于不朽, 不亦休乎!或有王公大人之妃,偶肆情于淫僻之俗,虽衣文衣,食珍膳,坐金屋, 乘玉辇,不入彤管之书,不沾青史之笔,将草木以俱落,与麋鹿而同死者,可胜道 哉!永言载思,实庶姬之耻也。
wèi suí èr shū, bìng yǒu liè nǚ zhuàn, qí zhōu bìng wú cǐ piān. jīn yòu dé wǔ sūn dào wēn qī zhào shì hé běi sūn shén qī chén shì, fù wèi suí èr chuán, yǐ bèi liè nǚ piān yún.
魏隋二书,并有《列女传》,齐周并无此篇。今又得武孙道温妻赵氏、河北孙 神妻陈氏,附魏、隋二传,以备《列女篇》云。
wèi zhōng shū shì láng qīng hé cuī lǎn qī fēng shì zhě, bó hǎi rén, sàn qí cháng shì fēng kǎi nǚ yě. yǒu cái shí, cōng biàn qiáng jì, duō suǒ jiū zhī. shí lǐ fū gōng sūn wén shū suī yǐ guì zhòng, jìn shì gù shì yǒu suǒ bù dá zhě, jiē jiù ér zī qǐng yān.
魏中书侍郎清河崔览妻封氏者,勃海人,散骑常侍封恺女也。有才识,聪辩强 记,多所究知。时李敷、公孙文叔虽已贵重,近世故事有所不达者,皆就而谘请焉。
bó hǎi fēng zhuō qī liú shì zhě, péng chéng rén yě. chéng hūn yī xī, zhuō guān yú jīng shī, hòu yǐ shì fú fǎ. liú shì zài jiā, hū rán mèng xiǎng, zhī zhuō yǐ sǐ, āi qì, sǎo yù zhī bù zhǐ. jīng xún, xiōng wèn guǒ zhì, suì fèn tàn ér sǐ. shí rén bǐ zhī qín jiā qī. zhōng shū lìng gāo yǔn niàn qí yì gāo ér míng bù zhe, wèi zhī shī yuē:
勃海封卓妻刘氏者,彭城人也。成婚一夕,卓官于京师,后以事伏法。刘氏在 家,忽然梦想,知卓已死,哀泣,嫂喻之不止。经旬,凶问果至,遂愤叹而死。时 人比之秦嘉妻。中书令高允念其义高而名不著,为之诗曰:
liǎng yí zhèng wèi, rén lún zhào zhēn. yuán zhì fū fù, tǒng yè chéng xiān. suī yuē yì zú, qì yóu zì rán. shēng zé tóng shì, zhōng qì huáng quán. qí yī
两仪正位,人伦肇甄。爰制夫妇,统业承先。虽曰异族,气犹自然。生则同室, 终契黄泉。其一
fēng shēng lìng dá, zhuō wéi shí yàn, nèi xié huáng zhōng, wài jiān sān biàn. shuí néng zuò pèi, kè yīng qí xuǎn, shí yǒu huá zōng, tǐng shēng shū yuàn. qí èr
封生令达,卓为时彦,内协黄中,外兼三变。谁能作配,克应其选,实有华宗, 挺生淑媛。其二
jīng yě shì shū, shān chuān guāi hù, nǎi fèng wáng mìng, zài chí zài lù. gōng wù jì hóng, sī yì huò zhe, yīn méi zhì bì, gòu zhǐ yī mù. qí sān
京野势殊,山川乖互,乃奉王命,载驰在路。公务既弘,私义获著,因媒致币, 遘止一幕。其三
lǜ wǒ chū guān, juàn bǐ ruò jī, xíng yóu lǐ bǐ, qíng yǐ qù xié. xīn yuàn nán cháng, yǐng jī yì guāi, yōu yōu yán mài, qī qī zhǎng huái. qí sì
率我初冠,眷彼弱笄,形由礼比,情以趣谐。忻愿难常,影迹易乖,悠悠言迈, 戚戚长怀。其四
shí yù xiǎn zhūn, héng lí chén gāng, fú zhì jiù xíng, shēn fèn tǔ rǎng. qiān lǐ suī xiá, yīng rú yǐng xiǎng, liáng pín dòng gǎn, fā yú mèng xiǎng. qí wǔ
时遇险迍,横罹尘纲,伏质就刑,身分土壤。千里虽遐,应如影响,良嫔洞感, 发于梦想。其五
yǎng wéi qīn mìng, fǔ xún jiā hǎo, shuí wèi huì qiǎn, yì shēn qíng dào. bì zhì shǒu qióng, shì bù èr jiào, hé yǐ yàn zhī? yǔn shēn shì xiào. qí liù
仰惟亲命,俯寻嘉好,谁谓会浅,义深情到。毕志守穷,誓不二醮,何以验之? 殒身是效。其六
rén zhī chǔ shì, shú bù hòu shēng? bì cún yú yì, suǒ zhòng zé qīng. jié fèn zhōng xīn, gān jiù yōu míng, yǒng juān táng yǔ, cháng cí mǔ xiōng. qí qī
人之处世,孰不厚生?必存于义,所重则轻。结愤钟心,甘就幽冥,永捐堂宇, 长辞母兄。其七
máng máng zhōng yě, yì yì gū qiū, gé lěi míng méng, jīng jí sì zhōu, lǐ gǒu bù mèi, shén bì jù yóu. yì zāi zhēn fù, kuàng shì mí chóu. qí bā
芒芒中野,翳翳孤丘,葛蕾冥蒙,荆棘四周,理苟不昧,神必俱游。异哉贞妇, 旷世靡俦。其八
jù lù wèi pǔ qī fáng shì zhě, mù róng chuí guì xiāng tài shǒu cháng shān fáng zhàn nǚ yě. yòu yǒu liè cāo. nián shí liù ér pǔ yù jí, qiě zú, gù wèi zhī yuē:" sǐ bù zú hèn, dàn tòng mǔ lǎo jiā pín, chì zǐ méng miǎo, bào yuàn yú huáng lú ěr!" fáng chuí qì ér duì yuē:" xìng chéng xiān rén yú xùn, chū shì jūn zǐ, yì zài xié lǎo, yǒu zhì bù cóng, gài qí mìng yě. jīn fū rén zài táng, ruò zi yī qiáng bǎo, gù dāng yǐ shēn shào xiāng gǎn, yǒng shēn cháng wǎng zhī hèn." é ér pǔ zú. jí jiāng dà liǎn, fáng shì cāo dāo gē zuǒ ěr, tóu zhī guān zhōng, réng yuē:" guǐ shén yǒu zhī, xiāng qī quán rǎng." liú xiě pāng rán, zhù sàng zhě āi jù. gū liú shì chuò kū wèi yuē:" xīn fù hé zhì yú cǐ?" duì yuē:" xīn fù shào nián, bù xìng zǎo guǎ, shí lǜ fù mǔ wèi liàng zhì qíng, jì chí cǐ zì shì ěr." wén zhī zhě mò bù gǎn chuàng.
钜鹿魏溥妻房氏者,慕容垂贵乡太守常山房湛女也。幼有烈操。年十六而溥遇 疾,且卒,顾谓之曰:“死不足恨,但痛母老家贫,赤子蒙眇,抱怨于黄垆耳!” 房垂泣而对曰:“幸承先人余训,出事君子,义在偕老,有志不从,盖其命也。今 夫人在堂,弱子衤强褓,顾当以身少相感,永深长往之恨。”俄而溥卒。及将大敛, 房氏操刀割左耳,投之棺中,仍曰:“鬼神有知,相期泉壤。”流血滂然,助丧者 哀惧。姑刘氏辍哭谓曰:“新妇何至于此?”对曰:“新妇少年,不幸早寡,实虑 父母未量至情,觊持此自誓耳。”闻知者莫不感怆。
yú shí, zi jī shēng wèi shí xún, jū yù yú hòu fáng zhī nèi, wèi cháng chū mén. suì zhōng shēn bù tīng sī zhú, bù yù zuò xí. jī nián shí èr, fáng fù mǔ réng cún, yú shì guī níng, fù xiōng shàng yǒu yì yì. jī qiè wén zhī, yǐ qǐ qí mǔ. fáng mìng jià, dài yún tā xíng, yīn ér suì guī. qí jiā fú zhī zhī yě. xíng shù shí lǐ, fāng jué, xiōng dì lái zhuī, fáng āi tàn ér bù fǎn. qí zhí yì rú cǐ. xùn dǎo yī zi, yǒu mǔ yí fǎ dù. jī suǒ jiāo yóu, yǒu míng shèng zhě, zé shēn jù jiǔ zhuàn yǒu bù jí jǐ zhě, zhé píng wò bù sūn, xū qí huǐ xiè, nǎi shí. shàn yòu yán xùn, lèi jiē rú shì. nián liù shí wǔ ér zhōng.
于时,子缉生未十旬,鞠育于后房之内,未尝出门。遂终身不听丝竹,不预座 席。缉年十二,房父母仍存,于是归宁,父兄尚有异议。缉窃闻之,以启其母。房 命驾,绐云他行,因而遂归。其家弗之知也。行数十里,方觉,兄弟来追,房哀叹 而不反。其执意如此。训导一子,有母仪法度。缉所交游,有名胜者,则身具酒馔; 有不及己者,辄屏卧不飧,须其悔谢,乃食。善诱严训,类皆如是。年六十五而终。
jī zi yuè hòu wèi jì yīn tài shǒu, lì mín lì bēi sòng dé. jīn zǐ guāng lù dài fu gāo lǘ wèi qí wén yuē:" yuán jí chù shì, gòu jí sù diāo, kàng lì bǐng zhì, shí mào xíng gāo, cán xíng xiǎn cāo, shì dūn jiǔ yào." pǔ wèi shì ér zú, gù yún chǔ shì yān.
缉子悦后为济阴太守,吏民立碑颂德。金紫光禄大夫高闾为其文曰:“爰及处 士,遘疾夙凋,伉俪秉志,识茂行高,残形显操,誓敦久要。”溥未仕而卒,故云 处士焉。
lè bù láng hú cháng mìng qī zhāng shì zhě, bù zhī hé xǔ rén yě. shì gū wáng shì shén jǐn. tài ān zhōng, jīng shī jìn jiǔ. zhāng yǐ gū lǎo qiě huàn, sī wèi yùn zhī, wèi yǒu sī suǒ jiū. wáng shì yì cáo zì shǒu, yóu jǐ sī niàng. zhāng shì yuē:" gū lǎo bào huàn, zhāng zhǔ jiā shì, gū bù zhī niàng." zhǔ sī bù zhī suǒ chǔ. píng yuán wáng lù lì yǐ zhuàng zòu, wén chéng yì ér shè zhī.
乐部郎胡长命妻张氏者,不知何许人也。事姑王氏甚谨。太安中,京师禁酒。 张以姑老且患,私为醖之,为有司所纠。王氏诣曹自首,由己私酿。张氏曰:“姑 老抱患,张主家事,姑不知酿。”主司不知所处。平原王陆丽以状奏,文成义而赦 之。
píng yuán shū xiàn nǚ zǐ sūn shì nán yù zhě, fū wèi líng líng xiàn rén suǒ shā. nán yù zhuī zhí chóu rén, yù zì shā zhī. qí dì zhǐ ér bù tīng. nán yù yuē:" nǚ rén chū shì, yǐ fū wèi tiān, dāng qīn zì fù xuě, yún hé jiǎ rén zhī shǒu?" suì yǐ zhàng ōu shā zhī. yǒu sī chǔ sǐ, yǐ wén. xiàn wén zhào yuē:" nán yù zhòng jié qīng shēn, yǐ yì fàn fǎ, yuán qíng dìng zuì, lǐ zài kě yuán, qí tè shù zhī."
平原鄃县女子孙氏男玉者,夫为零陵县人所杀。男玉追执仇人,欲自杀之。其 弟止而不听。男玉曰:“女人出适,以夫为天,当亲自复雪,云何假人之手?”遂 以杖殴杀之。有司处死,以闻。献文诏曰:“男玉重节轻身,以义犯法,缘情定罪, 理在可原,其特恕之。”
qīng hé fáng ài qīn qī cuī shì zhě, tóng jùn cuī yuán sūn zhī nǚ yě. xìng yán míng, yǒu gāo jié, lì lǎn shū chuán, duō suǒ wén zhī. qīn shòu zi jǐng bó jǐng guāng jiǔ jīng yì, xué xíng xiū míng, bìng dāng shì míng shì. jǐng bó wèi qīng hé tài shǒu, měi yǒu yí yù, cháng xiān qǐng yān. bèi qiū rén liè zǐ bù xiào, lì yù àn zhī, jǐng bó wèi zhī bēi shāng, rù bái qí mǔ. mǔ yuē:" wú wén wén míng bù rú jiàn miàn, xiǎo rén wèi jiàn lǐ jiào, hé zú zé zāi! dàn hū qí mǔ lái, wú yǔ zhī tóng jū, qí zi zhì rǔ zuǒ yòu, lìng qí jiàn rǔ shì wú, huò yīng zì gǎi." jǐng bó suì zhào qí mǔ, cuī shì chù zhī yú tà, yǔ zhī gòng shí. jǐng bó wèi zhī wēn qìng. qí zi shì lì táng xià, wèi jí xún rì, huǐ guò qiú hái. cuī shì yuē:" cǐ suī yán cán, wèi zhī xīn kuì, qiě kě zhì zhī." fán jīng èr shí yú rì, qí zi kòu tóu liú xiě, qí mǔ tì qì qǐ hái, rán hòu tīng zhī, zhōng yǐ xiào wén. qí shí dù lì wù rú cǐ. jìng yǐ shòu zhōng.
清河房爱亲妻崔氏者,同郡崔元孙之女也。性严明,有高节,历览书传,多所 闻知。亲授子景伯、景光《九经》义,学行修明,并当世名士。景伯为清河太守, 每有疑狱,常先请焉。贝丘人列子不孝,吏欲案之,景伯为之悲伤,入白其母。母 曰:“吾闻闻名不如见面,小人未见礼教,何足责哉!但呼其母来,吾与之同居, 其子置汝左右,令其见汝事吾,或应自改。”景伯遂召其母,崔氏处之于榻,与之 共食。景伯为之温凊。其子侍立堂下,未及旬日,悔过求还。崔氏曰:“此虽颜惭, 未知心愧,且可置之。”凡经二十余日,其子叩头流血,其母涕泣乞还,然后听之, 终以孝闻。其识度励物如此。竟以寿终。
jīng zhōu zhēn nǚ ér shì zhě, xǔ jià péng lǎo shēng wèi qī. pìn bì jì bì, wèi jí chéng lǐ. ér shì lǜ xíng zhēn shū, jū pín, cháng zì chōng jí, yǐ yǎng fù mǔ. lǎo shēng zhé wǎng bī zhī, nǚ yuē:" yǔ jūn pìn mìng suī bì, èr mén duō gù, wèi jí xiāng jiàn, hé yóu bù bǐng fù mǔ, shàn jiàn líng rǔ! ruò gǒu xíng fēi lǐ, zhèng kě shēn sǐ ěr!" suì bù kěn cóng. lǎo shēng nù ér cì shā zhī, qǔ qí yī fú. nǚ shàng néng yán, lín sǐ wèi lǎo shēng yuē:" shēng shēn hé zuì, yǔ jūn xiāng yù! wǒ suǒ yǐ zhí jié zì gù zhě, níng gèng yǒu suǒ yāo, zhèng yù fèng gěi jūn ěr. jīn fǎn wèi jūn suǒ shā, ruò hún líng yǒu zhī, zì dāng xiāng bào." yán zhōng ér jué. lǎo shēng chí nǚ yī fú zhū yīng, zhì qí shū zhái, yǐ gào. shū yuē:" cǐ shì rǔ fù, nài hé shā zhī, tiān bù yòu rǔ!" suì zhí sòng guān. tài hé qī nián, yǒu sī hé yǐ sǐ zuì. zhào yuē:" lǎo shēng bù rén, qīn líng zhēn shū, yuán qí qiáng bào, biàn kě lù zhī, ér nǚ shǒu lǐ lǚ jié, méi shēn bù gǎi, suī chù cǎo mǎng, xíng hé gǔ jī. yí cì měi míng, yǐ xiǎn fēng cāo, qí biāo mù jīng shàn, hào yuē' zhēn nǚ'".
泾州贞女兒氏者,许嫁彭老生为妻。聘币既毕,未及成礼。兒氏率行贞淑,居 贫,常自舂汲,以养父母。老生辄往逼之,女曰:“与君聘命虽毕,二门多故,未 及相见,何由不禀父母,擅见陵辱!若苟行非礼,正可身死耳!”遂不肯从。老生 怒而刺杀之,取其衣服。女尚能言,临死谓老生曰:“生身何罪,与君相遇!我所 以执节自固者,宁更有所邀,正欲奉给君耳。今反为君所杀,若魂灵有知,自当相 报。”言终而绝。老生持女衣服珠缨,至其叔宅,以告。叔曰:“此是汝妇,奈何 杀之,天不祐汝!”遂执送官。太和七年,有司劾以死罪。诏曰:“老生不仁,侵 陵贞淑,原其强暴,便可戮之,而女守礼履节,没身不改,虽处草莽,行合古迹。 宜赐美名,以显风操,其标墓旌善,号曰‘贞女’”。
yáo shì fù yáng shì zhě, yān rén fú chéng zǔ yí yě. jiā pín. jí chéng zǔ wéi wén míng tài hòu suǒ chǒng guì, qīn yīn jiē qiú lì rùn, wéi yáng dú bù yù. cháng wèi qí zǐ yuē:" zǐ suī yǒu yī shí zhī róng, bù ruò mèi yǒu wú yōu zhī lè." zǐ měi yí qí yī fú, duō bù shòu. qiáng yǔ zhī, zé yún:" wǒ fū jiā shì pín, hǎo yī měi fú zé shǐ rén bù ān." yǔ zhī nú bì, yún:" wǒ jiā wú shí, bù néng gōng jǐ." zhōng bù kěn shòu. cháng zhe pò yī, zì zhí láo shì. shí shòu qí yī fú, duō bù zhe, mì mái zhī. shè yǒu zhù zhě, wū zhī ér hòu fú. chéng zǔ měi jiàn qí hán cuì, shēn hèn qí jiā, wèi bù gōng jǐ zhī. nǎi qǐ qí mǔ yuē:" jīn chéng zǔ yī shēn, hé suǒ fá shǎo, ér shǐ yí rú shì?" mǔ jù yǐ yǔ zhī. chéng zǔ nǎi qiǎn rén chéng chē wǎng yíng zhī, zé lì zhì bù qǐ. qiǎn rén qiáng niǎn yú chē shàng, zé dà kū yán:" ěr yù shā wǒ yě!" yóu shì fú jiā nèi wài, jiē hào wèi chī yí. jí chéng zǔ bài, yǒu sī zhí qí èr yí zhì diàn tíng zhì fǎ, yǐ yáo shì fù yī shang bì lòu, tè miǎn qí zuì. qí shí jī, suī lǚ xū yì bù rú yě.
姚氏妇杨氏者,阉人苻承祖姨也。家贫。及承祖为文明太后所宠贵,亲姻皆求 利润,唯杨独不欲。常谓其姊曰:“姊虽有一时之荣,不若妹有无忧之乐。”姊每 遗其衣服,多不受。强与之,则云:“我夫家世贫,好衣美服则使人不安。”与之 奴婢,云:“我家无食,不能供给。”终不肯受。常著破衣,自执劳事。时受其衣 服,多不著,密埋之。设有著者,污之而后服。承祖每见其寒悴,深恨其家,谓不 供给之。乃启其母曰:“今承祖一身,何所乏少,而使姨如是?”母具以语之。承 祖乃遣人乘车往迎之,则厉志不起。遣人强辇于车上,则大哭言:“尔欲杀我也!” 由是苻家内外,皆号为痴姨。及承祖败,有司执其二姨至殿庭致法,以姚氏妇衣裳 弊陋,特免其罪。其识机,虽吕嬃亦不如也。
xíng yáng jīng xiàn rén zhāng hóng qí qī liú shì zhě, nián shí qī fū wáng. yí fù shēng yī zi, sān suì yòu méi. qí jiù gū nián lǎo, zhāo xī fèng yǎng, lǜ lǐ wú wéi. xiōng jīn qí shǎo guǎ, yù duó jià zhī, liú zì shì bù xǔ, yǐ zhōng qí shēn.
荥阳京县人张洪祁妻刘氏者,年十七夫亡。遗腹生一子,三岁又没。其舅姑年 老,朝夕奉养,率礼无违。兄矜其少寡,欲夺嫁之,刘自誓不许,以终其身。
chén liú dǒng jǐng qǐ qī zhāng shì zhě, jǐng qǐ zǎo wáng, zhāng shí nián shí liù,, tòng fū shǎo sàng, āi shāng guò lǐ, shū shí cháng zhāi. yòu wú ér xī, dú shǒu zhēn cāo, qī yǐ hé guān. xiāng qū gāo zhī, zhōng jiàn biāo yì.
陈留董景起妻张氏者,景起早亡,张时年十六,,痛夫少丧,哀伤过礼,蔬食 长斋。又无兒息,独守贞操,期以阖棺。乡曲高之,终见标异。
yú yáng tài shǒu yáng ní qī gāo shì zhě, bó hǎi rén yě. xué shí yǒu wén hàn, xiào wén chì lìng rù shì hòu gōng. yōu hòu biǎo qǐ, xī qí cí yě.
渔阳太守阳尼妻高氏者,勃海人也。学识有文翰,孝文敕令入侍后宫。幽后表 启,悉其辞也。
xíng yáng shǐ yìng zhōu qī gěng shì zhě, tóng jùn gěng shì nǚ yě. nián shí qī, shì yú yìng zhōu. tài hé èr shí sān nián, yìng zhōu zú, gěng shì kǒng fù mǔ duó qí zhì, yīn zàng yìng zhōu, āi kū ér yǔn. jiàn zhě mò bù bēi tàn. shǔ dà shǐ guān fēng, yǐ zhuàng jù shàng, zhào biāo mén lǘ.
荥阳史映周妻耿氏者,同郡耿氏女也。年十七,适于映周。太和二十三年,映 周卒,耿氏恐父母夺其志,因葬映周,哀哭而殒。见者莫不悲叹。属大使观风,以 状具上,诏标门闾。
rèn chéng guó tài fēi mèng shì zhě, jù lù rén, shàng shū rèn chéng wáng chéng zhī mǔ yě. chéng wèi yáng zhōu zhī rì, lǜ zhòng chū tǎo. yú hòu zéi shuài jiāng qìng zhēn yīn jié nì dǎng, xí xiàn luó chéng. zhǎng shǐ wéi zuǎn cāng cù, mèng nǎi lè bīng dēng pí, jī lì wén wǔ, yù zhī nì shùn. yú shì xián yǒu fèn zhì, zéi bù néng kè, zú yǐ quán chéng. líng tài hòu hòu chì yǒu sī shù bēi jīng měi.
任城国太妃孟氏者,钜鹿人,尚书、任城王澄之母也。澄为扬州之日,率众出 讨。于后贼帅姜庆真阴结逆党,袭陷罗城。长史韦缵仓卒,孟乃勒兵登陴,激厉文 武,喻之逆顺。于是咸有奋志,贼不能克,卒以全城。灵太后后敕有司树碑旌美。
zǐ tóng tài shǒu gǒu jīn lóng qī liú shì zhě, píng yuán rén yě, tíng wèi shǎo qīng liú shū zōng zhī zǐ yě. xuān wǔ shí, jīn lóng wèi jùn, dài guān chéng shù zhǔ. liáng rén gōng wéi, huì jīn lóng jí bìng, bù kān bù fèn, liú suì lì chéng rén xiū lǐ zhàn jù, yè xī dēng chéng jù zhàn, bǎi yǒu yú rì, bīng shì sǐ shāng guò bàn. shù fù gāo jǐng yīn tú pàn nì, liú yǔ chéng rén zhǎn jǐng jí qí dǎng yǔ shù shí rén. zì yú jiàng shì, fēn yī jiǎn shí, láo yì bì tóng, mò bù wèi ér huái zhī. jǐng zài wài chéng, xún wèi zéi xiàn, chéng zhōng jué shuǐ, kě sǐ zhě duō. liú nǎi jí zhū cháng yòu, yù yǐ zhōng jié, suì xiāng shuài gào sù yú tiān, jù shí háo jiào, é ér shù yǔ. liú mìng chū gōng sī bù juàn jí zhì yī fú, xuán zhī chéng nèi, jiǎo ér qǔ shuǐ, suǒ yǒu zá qì, xī chǔ zhī. yú shì rén xīn yì gù. huì yì zhōu cì shǐ fù shù yǎn jiāng zhì, liáng rén nǎi tuì. shù yǎn tàn yì zhī, jù zhuàng zòu wén. xuān wǔ jiā zhī. zhèng guāng zhōng, shǎng qí zi qìng zhēn píng chāng xiàn zi, yòu dé èr zi chū shēn.
梓潼太守苟金龙妻刘氏者,平原人也,廷尉少卿刘叔宗之姊也。宣武时,金龙 为郡,带关城戍主。梁人攻围,会金龙疾病,不堪部分,刘遂厉城人修理战具,夜 悉登城拒战,百有余日,兵士死伤过半。戍副高景阴图叛逆,刘与城人斩景及其党 与数十人。自余将士,分衣减食,劳逸必同,莫不畏而怀之。井在外城,寻为贼陷, 城中绝水,渴死者多。刘乃集诸长幼,喻以忠节,遂相率告诉于天,俱时号叫,俄 而澍雨。刘命出公私布绢及至衣服,悬之城内,绞而取水,所有杂器,悉储之。于 是人心益固。会益州刺史傅竖眼将至,梁人乃退。竖眼叹异之,具状奏闻。宣武嘉 之。正光中,赏其子庆珍平昌县子,又得二子出身。
zhēn xiào nǚ zōng zhě, zhào jùn bǎi rén rén, zhào jùn tài shǒu lǐ shū yìn zhī nǚ, fàn yáng lú yuán lǐ zhī qī yě. xìng zhì xiào, fù zú, hào tòng jǐ jué zhě shù sì, lài mǔ cuī shì wèi miǎn zhī, dé quán. sān nián zhī zhōng, xíng hái xiāo jí, fēi rén bù qǐ. jí guī fū shì, yǔ mǔ fēn gé, biàn yǐn shí rì sǔn, tì qì bù jué, rì jiù léi dǔ. lú shì hé jiā wèi yù, bù jiě. yīn qiǎn guī níng huán jiā, nǎi fù gù. rú cǐ zhě bā jiǔ yān. jí yuán lǐ zú, lǐ zhuī wáng fǔ yí, shì gū yǐ xiào jǐn zhe. mǔ cuī zhōng yú luò yáng, xiōng wèn chū dào, jǔ shēng tòng jué, yī xiǔ nǎi sū, shuǐ jiāng bù rù kǒu zhě liù rì. qí gū lǜ qí bù jì, qīn sòng bēn sāng, ér qì lì wēi dài, zì fàn yáng xiàng dōu, bā xún fāng dá. pān chèn hào yǒng, suì zú. yǒu sī yǐ zhuàng wén, zhào zhuī hào zhēn xiào nǚ zōng, yì qí lǐ wèi xiào dé lǐ, shù lǐ lú èr mén, yǐ dūn fēng sú.
贞孝女宗者,赵郡柏人人,赵郡太守李叔胤之女,范阳卢元礼之妻也。性至孝, 父卒,号恸几绝者数四,赖母崔氏慰勉之,得全。三年之中,形骸销瘠,非人不起。 及归夫氏,与母分隔,便饮食日损,涕泣不绝,日就羸笃。卢氏合家慰喻,不解。 因遣归宁还家,乃复故。如此者八九焉。及元礼卒,李追亡抚遗,事姑以孝谨著。 母崔终于洛阳,凶问初到,举声恸绝,一宿乃苏,水浆不入口者六日。其姑虑其不 济,亲送奔丧,而气力危殆,自范阳向都,八旬方达。攀榇号踊,遂卒。有司以状 闻,诏追号贞孝女宗,易其里为孝德里,树李、卢二门,以惇风俗。
hé dōng yáo shì nǚ zhě, zì nǚ shèng. shǎo sàng fù, wú xiōng dì, mǔ lián ér shǒu yǎng. nián liù qī suì, biàn yǒu xiào xìng, rén yán qí fù zhě, wén zhé chuí qì, lín wǔ yì zhī. zhèng guāng zhōng mǔ sǐ, shèng nián shí wǔ, kū qì bù jué shēng, shuǐ jiāng bù rù kǒu zhě shù rì, bù shèng āi, suì sǐ. tài shǒu cuī yóu shēn qǐng wèi yíng mù lì bēi, zì wèi zhì wén, biǎo qí mén lǘ, bǐ zhī cáo é, gǎi qí lǐ yuē shàng yú lǐ. mù zài dū chéng dōng liù lǐ, dà dào běi, zhì jīn míng wéi xiào nǚ zhǒng.
河东姚氏女者,字女胜。少丧父,无兄弟,母怜而守养。年六七岁,便有孝性, 人言其父者,闻辄垂泣,邻伍异之。正光中母死,胜年十五,哭泣不绝声,水浆不 入口者数日,不胜哀,遂死。太守崔游申请为营墓立碑,自为制文,表其门闾,比 之曹娥,改其里曰上虞里。墓在都城东六里,大道北,至今名为孝女冢。
xíng yáng diāo sī zūn qī zhě, lǔ shì nǚ yě. shǐ jī wèi sī zūn suǒ pìn, wèi yú yuè ér sī zūn wáng. qí jiā jīn qí shǎo guǎ, xǔ jià yǐ dìng. lǔ wén zhī, yǐ sǐ zì shì. fù mǔ bù dá qí zhì, suì jīng jùn sù, chēng diāo shì lìn hù guǎ nǚ, bù shǐ guī níng. lǔ nǎi yǔ lǎo gū tú bù yì sī tú fǔ, zì gào qíng zhuàng. pǔ tài chū, yǒu sī wén zòu, jié mǐn zhào běn sī yī shì biāo bǎng.
荥阳刁思遵妻者,鲁氏女也。始笄为思遵所聘,未逾月而思遵亡。其家矜其少 寡,许嫁已定。鲁闻之,以死自誓。父母不达其志,遂经郡诉,称刁氏吝护寡女, 不使归宁。鲁乃与老姑徒步诣司徒府,自告情状。普泰初,有司闻奏,节闵诏本司 依式标榜。
xī wèi wǔ gōng xiàn sūn dào wēn qī zhào shì zhě, ān píng rén yě. mò qí chǒu nú zhī fǎn, wéi qí zhōu, jiǔ zhī wú yuán. zhào nǎi wèi chéng zhōng fù nǚ yuē:" jīn zhōu chéng fāng xiàn, yì zài tóng yōu." suì xiāng shuài fù tǔ, zhòu yè péi chéng, chéng jìng miǎn zéi. dà tǒng liù nián, zèng fū qí zhōu cì shǐ, zèng zhào ān píng xiàn jūn.
西魏武功县孙道温妻赵氏者,安平人也。万俟丑奴之反,围岐州,久之无援。 赵乃谓城中妇女曰:“今州城方陷,义在同忧。”遂相率负土,昼夜培城,城竟免 贼。大统六年,赠夫岐州刺史,赠赵安平县君。
hé běi sūn shén qī chén shì zhě, hé běi jùn rén yě. shén dāng yuǎn shù, zhǔ lì pèi zài xià zhōu, yì nán qí yuǎn. yǒu gū xiōng zi, yù yǐ zì dài. chén yuē:" wèi guó zhēng shù, dào lù liáo yuǎn, hé róng shēn bù kěn xíng, yǐ gū zhí zì dài! tiān xià wù yì, shuí qí xiāng xǔ?" shén gǎn qí yán, nǎi zì xíng. zài shù wèi jǐ, biàn sàng. xin huì jiù zhì, chén wàng ér āi tòng, yī kū ér zú. wén dì zhào biǎo qí lǘ.
河北孙神妻陈氏者,河北郡人也。神当远戍,主吏配在夏州,意难其远。有孤 兄子,欲以自代。陈曰:“为国征戍,道路辽远,何容身不肯行,以孤侄自代!天 下物议,谁其相许?”神感其言,乃自行。在戍未几,便丧。忄彗柩至,陈望而哀 恸,一哭而卒。文帝诏表其闾。
suí lán líng gōng zhǔ zì ā wǔ, wén dì dì wǔ nǚ yě. měi zī róng, xìng wǎn shùn, dì yú zhū nǚ zhōng, tè suǒ zhōng ài. chū jià yí tóng wáng fèng xiào. fèng xiào zú, shì hé dōng liǔ shù, shí nián shí bā. zhū zǐ bìng jiāo jù, zhǔ dú zhé jié zūn fù dào, shì jiù gū shén jǐn, yù jí bì qīn fèng tāng yào. dì wén zhī dà yuè, yóu shì shù jiàn jiàn chǒng yù. chū, jìn wáng guǎng yù yǐ zhǔ pèi qí fēi dì xiāo chàng, wén dì jiāng xǔ zhī, hòu suì shì shù, jìn wáng yīn bù yuè. jí shù yòng shì, mí è zhī. wén dì bēng, shù xǐ lǐng biǎo. yáng dì lìng zhǔ yǔ shù lí jué, jiāng gǎi jià zhī. gōng zhǔ yǐ sǐ zì shì, bù fù cháo yè, biǎo qiú miǎn zhǔ hào, yǔ shù tóng xǐ. dì dà nù yuē:" tiān xià qǐ wú nán zǐ, yù yǔ shù tóng xǐ xié?" zhǔ yuē:" xiān dì yǐ qiè shì liǔ jiā, jīn qí yǒu zuì, qiè dāng cóng zuò." dì bù yuè. zhǔ yōu fèn zú, shí nián sān shí èr. lín zhōng shàng biǎo: shēng bù dé cóng fū sǐ, qǐ zàng liǔ shì. dì lǎn biǎo yù nù, jìng bù kū, zàng zhǔ yú hóng dú chuān, zī sòng shén báo. cháo yě shāng zhī.
隋兰陵公主字阿五,文帝第五女也。美姿容,性婉顺,帝于诸女中,特所钟爱。 初嫁仪同王奉孝。奉孝卒,适河东柳述,时年十八。诸姊并骄踞,主独折节遵妇道, 事舅姑甚谨,遇疾必亲奉汤药。帝闻之大悦,由是述渐见宠遇。初,晋王广欲以主 配其妃弟萧瑒,文帝将许之,后遂适述,晋王因不悦。及述用事,弥恶之。文帝崩, 述徙岭表。炀帝令主与述离绝,将改嫁之。公主以死自誓,不复朝谒,表求免主号, 与述同徙。帝大怒曰:“天下岂无男子,欲与述同徙邪?”主曰:“先帝以妾适柳 家,今其有罪,妾当从坐。”帝不悦。主忧愤卒,时年三十二。临终上表:生不得 从夫死,乞葬柳氏。帝览表愈怒,竟不哭,葬主于洪渎川,资送甚薄。朝野伤之。
nán yáng gōng zhǔ zhě, yáng dì cháng nǚ yě. měi fēng yí, yǒu zhì jié. shí sì jià yú xǔ guó gōng yǔ wén shù zi shì jí, yǐ jǐn hòu wén. shù bìng qiě zú, zhǔ qīn diào yǐn shí, shǒu zì fèng shàng, shì yǐ cǐ chēng zhī. jí yǔ wén huà jí shì nì, gōng zhǔ suí zhì liáo chéng, ér huà jí wèi dòu jiàn dé suǒ bài, shì jí zì jì běi xī guī dà táng. shí suí dài yì guān yǐn jiàn jiàn dé, mò bù huáng jù shī cháng, wéi zhǔ shén sè zì ruò. jiàn dé yǔ yǔ, zhǔ zì chén guó pò jiā wáng, bù néng bào yuàn xuě chǐ, lèi shàng yíng jīn, shēng cí bù chuò, qíng lǐ qiē zhì. jiàn dé jí guān tīng zhě, mò bù wéi zhī dòng róng yǔn tì, xián jìng yì yān. jí jiàn dé zhū huà jí, shí zhǔ yǒu yī zi míng chán shī, nián qiě shí suì. jiàn dé qiǎn wǔ bēn láng jiāng yú shì zhèng wèi zhǔ yuē:" yǔ wén huà jí gōng xíng shì nì, jīn jiāng zú miè qí zōng. gōng zhǔ zhī zǐ, fǎ dāng cóng zuò, ruò bù néng gē ài, yì tīng liú zhī." zhǔ qì yuē:" wǔ bēn jì shì suí shì guì chén, cǐ shì hé xū jiàn wèn?" jiàn dé jìng shā zhī. gōng zhǔ xún qǐng jiàn dé, tì fā wèi ní. jí jiàn dé bài, jiāng guī xī jīng, fù yǔ shì jí yù yú dōng dōu. zhǔ bù yǔ xiāng jiàn. shì jí jiù zhī, qǐng fù wèi fū qī. zhǔ jù yuē:" wǒ yǔ jūn chóu jiā, jīn hèn bù néng shǒu rèn jūn zhě, yǐ móu nì zhī jì, jūn bù yù zhī ěr." gù yǔ gào jué. shì jí gù qǐng, zhǔ nù yuē:" bì jiù sǐ, kě xiāng jiàn yě!" shì jí zhī bù kě qū, nǎi bài cí ér qù.
南阳公主者,炀帝长女也。美风仪,有志节。十四嫁于许国公宇文述子士及, 以谨厚闻。述病且卒,主亲调饮食,手自奉上,世以此称之。及宇文化及弑逆,公 主随至聊城,而化及为窦建德所败,士及自济北西归大唐。时隋代衣冠引见建德, 莫不惶惧失常,唯主神色自若。建德与语,主自陈国破家亡,不能报怨雪耻,泪上 盈襟,声辞不辍,情理切至。建德及观听者,莫不为之动容陨涕,咸敬异焉。及建 德诛化及,时主有一子名禅师,年且十岁。建德遣武贲郎将于士证谓主曰:“宇文 化及躬行弑逆,今将族灭其宗。公主之子,法当从坐,若不能割爱,亦听留之。” 主泣曰:“武贲既是隋室贵臣,此事何须见问?”建德竟杀之。公主寻请建德,剃 发为尼。及建德败,将归西京,复与士及遇于东都。主不与相见。士及就之,请复 为夫妻。主拒曰:“我与君仇家,今恨不能手刃君者,以谋逆之际,君不预知耳。” 固与告绝。士及固请,主怒曰:“必就死,可相见也!”士及知不可屈,乃拜辞而 去。
xiāng chéng wáng kè fēi zhě, xún zhōu cì shǐ liǔ dàn nǚ yě. fēi zī mào duān lì, nián shí yú, yǐ liáng jiā zǐ hé xiāng, jiàn pìn wèi fēi. wèi jǐ ér kè bèi fèi, fēi xiū fù dào, shì zhī yù jìng. yáng dì sì wèi, fù xǐ biān, dì lìng shǐ zhě shā zhī yú dào. kè yǔ cí jué, fēi yuē:" ruò wáng sǐ, qiè shì bù dú shēng." yú shì xiāng duì tòng kū. kè sǐ, guān liǎn qì, fēi wèi shǐ zhě yuē:" qiè shì yǔ yáng shì tóng xué, ruò shēn sǐ dé bù bié mái, jūn zhī huì yě." suì fǔ guān hào tòng, zì jīng ér zú. jiàn zhě mò bù liú tì.
襄城王恪妃者,循州刺史柳旦女也。妃姿貌端丽,年十余,以良家子合相,见 聘为妃。未几而恪被废,妃修妇道,事之愈敬。炀帝嗣位,复徙边,帝令使者杀之 于道。恪与辞决,妃曰:“若王死,妾誓不独生。”于是相对恸哭。恪死,棺敛讫, 妃谓使者曰:“妾誓与杨氏同穴,若身死得不别埋,君之惠也。”遂抚棺号恸,自 经而卒。见者莫不流涕。
huá yáng wáng kǎi fēi zhě, huáng mén shì láng lóng hé xiàn gōng hé nán yuán yán nǚ yě. yán míng mǐn yǒu qì gàn, yáng dì sì wèi, zuò yǔ liǔ shù lián shì, chú wài xǐ nán hǎi. hòu huì shè hái cháng ān, yǒu rén zèn yán táo guī, shōu shā zhī. fēi yǒu zī sè, xìng wǎn shùn, chū yǐ xuǎn wèi fēi, wèi jǐ ér kǎi bèi yōu fèi. fēi shì kǎi yù jǐn, měi jiàn kǎi yǒu yōu jù sè, zhé chén yì lǐ yǐ wèi yù zhī, kǎi shén jìng yān. jí jiāng dū zhī luàn, kǎi yù hài, yǔ wén huà jí yǐ fēi cì qí dǎng yuán wǔ dá. chū yǐ zōng zú lǐ zhī, zhì zhī bié shě. hòu yīn zuì ér bī zhī, fēi zì shì bù qū. wǔ dá nù, tà zhī bǎi yú, cí sè mí lì. yuán zì huǐ qí miàn, xuè lèi jù xià, wǔ dá shì zhī. fēi wèi qí tú yuē:" wǒ bù néng zǎo sǐ zhì mìng, jiāng jiàn qīn rǔ, wǒ zhī zuì yě." yīn bù shí ér zú.
华阳王楷妃者,黄门侍郎、龙涸县公河南元岩女也。岩明敏有器干,炀帝嗣位, 坐与柳述连事,除外徙南海。后会赦还长安,有人谮岩逃归,收杀之。妃有姿色, 性婉顺,初以选为妃,未几而楷被幽废。妃事楷愈谨,每见楷有忧惧色,辄陈义理 以慰谕之,楷甚敬焉。及江都之乱,楷遇害,宇文化及以妃赐其党元武达。初以宗 族礼之,置之别舍。后因醉而逼之,妃自誓不屈。武达怒,挞之百余,词色弥厉。 元自毁其面,血泪俱下,武达释之。妃谓其徒曰:“我不能早死致命,将见侵辱, 我之罪也。”因不食而卒。
qiáo guó fū rén xǐ shì zhě, gāo liáng rén yě. shì wèi nán yuè shǒu lǐng, bù luò shí yú wàn jiā. fū rén yòu xián míng, zài fù mǔ jiā, fǔ xún bù zhòng, néng xíng jūn yòng shī, yā fú zhū yuè. měi quàn zōng zú wéi shàn, yóu shì xìn yì jié yú běn xiāng. yuè rén sú hǎo xiāng gōng jī, fū rén xiōng nán liáng zhōu cì shǐ tǐng shì qí fù qiáng, qīn lüè bàng jùn, lǐng biǎo kǔ zhī. fū rén duō suǒ guī jiàn, yóu shì yuàn xì zhǐ xī, hǎi nán dān ěr guī fù zhě qiān yú dòng.
谯国夫人洗氏者,高凉人也。世为南越首领,部落十余万家。夫人幼贤明,在 父母家,抚循部众,能行军用师,压服诸越。每劝宗族为善,由是信义结于本乡。 越人俗好相攻击,夫人兄南梁州刺史挺恃其富强,侵掠傍郡,岭表苦之。夫人多所 规谏,由是怨隙止息,海南儋耳归附者千余洞。
liáng dà tóng chū, luó zhōu cì shǐ féng róng wén fū rén yǒu zhì xíng, wèi qí zi gāo liáng tài shǒu bǎo pìn yǐ wéi qī. róng běn běi yàn miáo yì yě. chū, féng hóng zhī nán tóu, qiǎn róng dà fù yè yǐ sān bǎi rén fú hǎi guī sòng, yīn liú yú xīn huì. zì yè jí róng, sān shì wèi shǒu mù, tā xiāng jī lǚ, hào lìng bù xíng. zhì fū rén jiè yuē běn zōng, shǐ cóng bǎi xìng lǐ. měi yǔ fū bǎo, cān jué cí sòng, shǒu lǐng yǒu fàn fǎ zhě, suī shì qīn zú, wú suǒ zòng shě. zì cǐ, zhèng lìng yǒu xù, rén mò gǎn wéi. hòu yù hòu jǐng fǎn, guǎng zhōu dū du xiāo bó zhēng bīng yuán tái, gāo zhōu cì shǐ lǐ qiān shì jù dà gāo kǒu, qiǎn zhào bǎo. bǎo yù wǎng, fū rén yí qí fǎn, zhǐ zhī. shù rì, qiān shì guǒ fǎn, qiǎn zhǔ shuài dù píng lǔ lǜ bīng rù gàn shí. bǎo yǐ gào, fū rén yuē: " píng lǔ rù gàn, yǔ guān bīng xiāng jù, shì wèi dé hái, qiān shì zài zhōu, wú néng wéi yě. yí qiǎn shǐ zhà zhī, yún: ' shēn wèi gǎn chū, yù qiǎn fù wǎng cān.' bǐ bì wú fáng lǜ. wǒ jiāng qiān yú rén, bù dān zá wù, chàng yán shū dǎn, dé zhì zhà xià, zéi biàn kě tú." cóng zhī. qiān shì guǒ dà xǐ, chān fū rén zhòng jiē tí wù, bù shè bèi. fū rén jī zhī, dà jié. yīn zǒng bīng yǔ cháng chéng hóu chén bà xiān huì yú gàn shí. hái wèi bǎo yuē:" chén dū du jí dé zhòng xīn, bì néng píng zéi, jūn hòu zī gěi zhī."
梁大同初,罗州刺史冯融闻夫人有志行,为其子高凉太守宝聘以为妻。融本北 燕苗裔也。初,冯弘之南投,遣融大父业以三百人浮海归宋,因留于新会。自业及 融,三世为守牧,他乡羁旅,号令不行。至夫人诫约本宗,使从百姓礼。每与夫宝, 参决辞讼,首领有犯法者,虽是亲族,无所纵舍。自此,政令有序,人莫敢违。后 遇候景反,广州都督萧勃征兵援台,高州刺史李迁仕据大皋口,遣召宝。宝欲往, 夫人疑其反,止之。数日,迁仕果反,遣主帅杜平虏率兵入灨石。宝以告,夫人曰: “平虏入灨,与官兵相拒,势未得还,迁仕在州,无能为也。宜遣使诈之,云: ‘身未敢出,欲遣妇往参。’彼必无防虑。我将千余人,步担杂物,唱言输赕,得 至栅下,贼变可图。”从之。迁仕果大喜,觇夫人众皆提物,不设备。夫人击之, 大捷。因总兵与长城侯陈霸先会于灨石。还谓宝曰:“陈都督极得众心,必能平贼, 君厚资给之。”
jí bǎo zú, lǐng biǎo dà luàn, fū rén huái jí bǎi yuè, shù zhōu yàn rán. chén yǒng dìng èr nián, qí zi pū nián jiǔ suì, qiǎn shuài zhū shǒu lǐng cháo yú dān yáng, bài yáng chūn jùn shǒu. hòu guǎng zhōu cì shǐ ōu yáng gē móu fǎn, zhào pū zhì nán hǎi, yòu yǔ wèi luàn. pū qiǎn shǐ guī gào fū rén, fū rén yuē:" wǒ wèi zhōng zhēn, jīng jīn liǎng dài, bù néng xī rǔ fù guó." suì fā bīng jù jìng, gē tú kuì sàn. pū yǐ fū rén zhī gōng, fēng xìn dōu hóu, jiā píng yuè zhōng láng jiàng, zhuǎn shí lóng tài shǒu. zhào shǐ chí jié cè fū rén wéi gāo liáng jùn tài fū rén, jī xiù xiàn yóu luò sì mǎ ān chē yī chéng, gěi gǔ chuī yī bù, bìng huī chuáng jīng jié, yī rú cì shǐ zhī yí. zhì dé zhōng, pū zú.
及宝卒,岭表大乱,夫人怀集百越,数州晏然。陈永定二年,其子仆年九岁, 遣帅诸首领朝于丹阳,拜阳春郡守。后广州刺史欧阳纥谋反,召仆至南海,诱与为 乱。仆遣使归告夫人,夫人曰:“我为忠贞,经今两代,不能惜汝负国。”遂发兵 拒境,纥徒溃散。仆以夫人之功,封信都侯,加平越中郎将,转石龙太守。诏使持 节册夫人为高凉郡太夫人,赍绣宪油络驷马安车一乘,给鼓吹一部,并麾幢旌节, 一如刺史之仪。至德中,仆卒。
hòu chén guó wáng, lǐng nán wèi yǒu suǒ fù, shù jùn gòng fèng fū rén, hào wèi shèng mǔ. suí wén dì qiǎn zǒng guǎn wéi guāng ān fǔ lǐng wài, chén jiāng xú dēng yǐ nán kāng jù shǒu, guāng bù gǎn jìn. chū, fū rén yǐ fú nán xī zhàng xiàn chén zhǔ, zhì cǐ, jìn wáng guǎng qiǎn chén zhǔ yí fū rén shū, yù yǐ guó wáng, mìng qí guī huà, bìng yǐ xī zhàng jí bīng fú wèi xìn. fū rén jiàn zhàng, yàn zhī chén wáng, jí shǒu lǐng shù qiān rén, jǐn rì tòng kū. qiǎn qí sūn hún, shuài rén yíng guāng. guāng zhì guǎng zhōu, lǐng nán xī dìng. biǎo hún wèi yí tóng sān sī, cè fū rén wéi sòng kāng jùn fū rén.
后陈国亡,岭南未有所附,数郡共奉夫人,号为圣母。隋文帝遣总管韦洸安抚 岭外,陈将徐璒以南康拒守,洸不敢进。初,夫人以扶南犀杖献陈主,至此,晋王 广遣陈主遗夫人书,谕以国亡,命其归化,并以犀杖及兵符为信。夫人见杖,验知 陈亡,集首领数千人,尽日恸哭。遣其孙魂,帅人迎洸。洸至广州,岭南悉定。表 魂为仪同三司,册夫人为宋康郡夫人。
wèi jǐ, xī yú rén wáng zhòng xuān fǎn, wéi guāng, jìn bīng tún héng lǐng. fū rén qiǎn qí sūn xuān shuài shī yuán guāng. shí xuān yǔ nì dǎng chén fú zhì sù xiāng yǒu, gù chí liú bù jìn. fū rén dà nù, qiǎn shǐ zhí xuān xì zhōu yù, yòu qiǎn sūn àng tǎo fú zhì zhǎn zhī. jìn bīng zhì nán hǎi, yǔ lù yuàn jūn huì, gòng bài zhòng xuān. fū rén qīn bèi jiǎ, chéng jiè mǎ, zhāng jǐn sǎn, lǐng gòu qí, wèi zhào shǐ péi jǔ xún fǔ zhū zhōu. qí cāng wú shǒu lǐng chén tǎn wǎng zhōu féng cén wēng liáng huà dèng mǎ tóu téng zhōu lǐ guāng lüè luó zhōu páng jìng děng jiē lái cān yè. hái lìng tǒng qí bù luò, lǐng nán xī dìng. dì bài àng wèi gāo zhōu cì shǐ, réng shè chū xuān, bài luó zhōu cì shǐ. zhuī zèng bǎo wèi guǎng zhōu zǒng guǎn, fēng qiáo guó. fū rén mù fǔ shǔ zhǎng shǐ yǐ xià guān shǔ, gěi yìn zhāng, tīng fā bù luò liù zhōu bīng mǎ, ruò yǒu jī jí, pián yí xíng shì. jiàng chì shū bāo měi, cì wù wǔ qiān duàn. huáng hòu yǐ shǒu shì jí yàn fú yī xí cì zhī. fū rén bìng shèng yú jīn qiè, bìng liáng chén cì wù, gè cáng yú yī kù. měi suì shí dà huì, jiē chén yú tíng, yǐ shì zǐ sūn yuē:" rǔ děng yí jǐn chì xīn xiàng tiān zǐ. wǒ shì sān dài zhǔ, wéi yòng yī hǎo xīn. jīn cì wù jù cún, cǐ zhōng xiào zhī bào."
未几,悉禺人王仲宣反,围洸,进兵屯衡岭。夫人遣其孙暄帅师援洸。时暄与 逆党陈佛智素相友,故迟留不进。夫人大怒,遣使执暄系州狱,又遣孙盎讨佛智斩 之。进兵至南海,与鹿愿军会,共败仲宣。夫人亲被甲,乘介马,张锦伞,领彀骑, 卫诏使裴矩巡抚诸州。其苍梧首领陈坦、罔州冯岑翁、梁化邓马头、藤州李光略、 罗州庞靖等皆来参谒。还令统其部落,岭南悉定。帝拜盎为高州刺史,仍赦出暄, 拜罗州刺史。追赠宝为广州总管,封谯国。夫人幕府署长史已下官属,给印章,听 发部落、六州兵马,若有机急,便宜行事。降敕书褒美,赐物五千段。皇后以首饰 及宴服一袭赐之。夫人并盛于金箧,并梁、陈赐物,各藏于一库。每岁时大会,皆 陈于庭,以示子孙曰:“汝等宜尽赤心向天子。我事三代主,唯用一好心。今赐物 具存,此忠孝之报。”
shí fān zhōu zǒng guǎn zhào nè tān nüè, zhū lǐ liáo duō yǒu wáng pàn. fū rén qiǎn zhǎng shǐ zhāng róng shàng fēng shì, lùn ān fǔ zhī yí, bìng yán nè zuì zhuàng. shàng qiǎn tuī nè, dé qí zāng, jìng zhì yú fǎ. chì wěi fū rén zhāo wèi wáng pàn. fū rén qīn zài zhào shū, zì chēng shǐ zhě, lì shí yú zhōu, xuān shù shàng yì, yù zhū lǐ liáo, suǒ zhì jiē jiàng. wén dì cì fū rén lín zhèn xiàn tāng mù yì yī qiān wǔ bǎi hù, zèng pū wèi yá zhōu zǒng guǎn, píng yuán jùn gōng. rén shòu chū, zú, shì wèi chéng jìng fū rén.
时番州总管赵讷贪虐,诸俚獠多有亡叛。夫人遣长史张融上封事,论安抚之宜, 并言讷罪状。上遣推讷,得其赃,竟致于法。敕委夫人招慰亡叛。夫人亲载诏书, 自称使者,历十余州,宣述上意,谕诸俚獠,所至皆降。文帝赐夫人临振县汤沐邑 一千五百户,赠仆为崖州总管,平原郡公。仁寿初,卒,谥为诚敬夫人。
zhèng shàn guǒ mǔ cuī shì zhě, qīng hé rén yě. nián shí sān, shì xíng yáng zhèng chéng, shēng shàn guǒ. zhōu mò, chéng tǎo yù chí jiǒng, lì zhàn sǐ yú zhèn. mǔ nián èr shí ér guǎ, fù yàn mù yù duó qí zhì, mǔ bào shàn guǒ yuē:" fù rén wú zài nán zǐ zhī yì. qiě zhèng jūn suī sǐ, xìng yǒu cǐ ér, qì ér wèi bù cí, bèi sǐ fū wèi wú lǐ. níng dāng gē ěr jiǎn fà, yǐ míng sù xīn. wéi lǐ miè cí, fēi gǎn wén mìng."
郑善果母崔氏者,清河人也。年十三,适荥阳郑诚,生善果。周末,诚讨尉迟 迥,力战死于阵。母年二十而寡,父彦穆欲夺其志,母抱善果曰:“妇人无再男子 之义。且郑君虽死,幸有此兒,弃兒为不慈,背死夫为无礼。宁当割耳剪发,以明 素心。违礼灭慈,非敢闻命。”
shàn guǒ yǐ fù sǐ wáng shì, nián shù suì, bài shǐ chí jié dà jiàng jūn, xí jué kāi fēng xiàn gōng. kāi huáng chū, jìn fēng wǔ dé jùn gōng. nián shí sì, shòu yí zhōu cì shǐ. zhuǎn jǐng zhōu cì shǐ, xún wèi lǔ jùn tài shǒu. mǔ xìng xián míng, yǒu jié cāo, bó shè shū shǐ, tōng xiǎo zhèng shì. měi shàn guǒ chū tīng shì, mǔ zhé zuò hú chuáng, yú zhāng hòu chá zhī. wén qí pōu duàn hé lǐ, guī zé dà yuè, jí cì zhī zuò, xiāng duì tán xiào ruò xíng shì bù yǔn, huò wàng chēn nù, mǔ nǎi hái táng, méng mèi ér qì, zhōng rì bù shí. shàn guǒ fú yú chuáng qián, bù gǎn qǐ. mǔ fāng qǐ wèi zhī yuē:" wú fēi nù rǔ, nǎi kuì rǔ jiā ěr. wú wèi rǔ jiā fù, huò fèng sǎ sǎo, zhī rǔ xiān jūn zhōng qín zhī shì yě, shǒu guān qīng kè, wèi cháng wèn sī, yǐ shēn xùn guó, jì zhī yǐ sǐ. wú yì wàng rǔ, fù qí cǐ xīn. rǔ jì nián xiǎo ér gū, wú guǎ fù ěr, yǒu cí wú wēi, shǐ rǔ bù zhī lǐ xùn, hé kě fù hè zhōng chén zhī yè hū! rǔ zì tóng zǐ xí máo tǔ, rǔ jīn wèi zhì fāng yuè, qǐ rǔ shēn zhì zhī xié? bù sī cǐ shì, ér wàng jiā chēn nù, xīn yuán jiāo lè, duò yú gōng zhèng. nèi zé zhuì ěr jiā fēng, huò shī wáng guān jué wài zé kuī tiān xià fǎ, yǐ qǔ zuì lì. wú sǐ rì hé miàn mù jiàn rǔ xiān rén yú dì xià hū!"
善果以父死王事,年数岁,拜使持节、大将军,袭爵开封县公。开皇初,进封 武德郡公。年十四,授沂州刺史。转景州刺史,寻为鲁郡太守。母性贤明,有节操, 博涉书史,通晓政事。每善果出听事,母辄坐胡床,于鄣后察之。闻其剖断合理, 归则大悦,即赐之坐,相对谈笑;若行事不允,或妄嗔怒,母乃还堂,蒙袂而泣, 终日不食。善果伏于床前,不敢起。母方起谓之曰:“吾非怒汝,乃愧汝家耳。吾 为汝家妇,获奉洒扫,知汝先君忠勤之士也,守官清恪,未尝问私,以身徇国,继 之以死。吾亦望汝,副其此心。汝既年小而孤,吾寡妇耳,有慈无威,使汝不知礼 训,何可负荷忠臣之业乎!汝自童子袭茅土,汝今位至方岳,岂汝身致之邪?不思 此事,而妄加嗔怒,心缘骄乐,堕于公政。内则坠尔家风,或失亡官爵;外则亏天 下法,以取罪戾。吾死日何面目见汝先人于地下乎!”
mǔ héng zì fǎng jī, měi zì yè fēn ér qǐn. shàn guǒ yuē:" ér fēng hóu kāi guó, wèi jū sān pǐn, zhì fèng xìng zú, mǔ hé zì qín rú cǐ?" dá yuē:" xū! rǔ nián yǐ zhǎng, wú wèi rǔ zhī tiān xià lǐ, jīn wén cǐ yán, gōng shì hé yóu jì hū? jīn zhì fèng nǎi tiān zǐ bào rǔ xiān rén xùn mìng yě, dāng sàn shàn liù yīn, wèi xiān jūn zhī huì, qī zǐ nài hé dú shàn qí lì yǐ wéi guì hū! yòu sī xǐ fǎng jī, fù rén zhī wù, shàng zì wáng hòu, xià jí dài fū shì qī, gè yǒu suǒ zhì. ruò duò yè zhě, shì wèi jiāo yì. wú suī bù zhī lǐ, qí kě zì bài míng hū!"
母恆自纺绩,每自夜分而寝。善果曰:“兒封侯开国,位居三品,秩俸幸足, 母何自勤如此?”答曰:“吁!汝年已长,吾谓汝知天下理,今闻此言,公事何由 济乎?今秩俸乃天子报汝先人殉命也,当散赡六姻,为先君之惠,妻子奈何独擅其 利以为贵乎!又丝枲纺绩,妇人之务,上自王后,下及大夫士妻,各有所制。若堕 业者,是为骄逸。吾虽不知礼,其可自败名乎!”
zì chū guǎ biàn bù yù zhī fěn, cháng fú dà liàn. xìng yòu jié jiǎn, fēi jì sì bīn kè zhī shì, jiǔ ròu bù wàng chén qí qián. jìng shì duān jū, wèi cháng zhé chū mén lǘ. nèi wài yīn qī yǒu jí xiōng shì, dàn hòu jiā zèng yí, jiē bù yì qí mén. fēi zì shǒu zuò jí zhuāng yuán lù cì suǒ de, suī qīn zú lǐ yí, xī bù xǔ rù mén. shàn guǒ lì rèn zhōu jùn, nèi zì chū zhuàn yú yá zhōng shí zhī. gōng xiè suǒ gōng, jiē bù xǔ shòu, xī yòng xiū lǐ gōng yǔ, jí fēn liáo zuǒ. shàn guǒ yì yóu cǐ kè jǐ, hào wèi qīng lì. yáng dì qiǎn yù shǐ dài fū zhāng héng láo zhī, kǎo wèi tiān xià zuì. zhēng shòu guāng lù qīng. qí mǔ zú hòu, shàn guǒ wèi dà lǐ qīng, jiàn jiāo zì, gōng qīng píng yǔn, suì bù rú chóu xī yān.
自初寡便不御脂粉,常服大练。性又节俭,非祭祀宾客之事,酒肉不妄陈其前。 静室端居,未尝辄出门闾。内外姻戚有吉凶事,但厚加赠遗,皆不诣其门。非自手 作及庄园禄赐所得,虽亲族礼遗,悉不许入门。善果历任州郡,内自出馔于衙中食 之。公廨所供,皆不许受,悉用修理公宇,及分僚佐。善果亦由此克己,号为清吏。 炀帝遣御史大夫张衡劳之,考为天下最。征授光禄卿。其母卒后,善果为大理卿, 渐骄恣,公清平允,遂不如畴昔焉。
xiào nǚ wáng shùn zhě, zhào jùn rén yě. fù zǐ chūn, yǔ cóng xiōng zhǎng xīn bù xié. qí wáng zhī jì, zhǎng xīn yǔ qí qī tóng móu shā zi chūn. shùn shí nián qī suì, yǒu èr mèi, càn nián wǔ nián, fán nián èr suì, bìng gū kǔ, jì shí qīn qī. shùn fǔ yù èr mèi, ēn yì shén dǔ. ér shùn yīn yǒu fù chóu zhī xīn, zhǎng xīn shū bù wéi bèi. mèi jù zhǎng, qīn qī yù jià zhī, zhé jù bù cóng. nǎi mì wèi èr mèi yuē:" wǒ wú xiōng dì, zhì shǐ fù chóu bù fù, wú bèi suī nǚ zǐ, hé yòng shēng wèi! wǒ yù gòng rǔ bào fù, rǔ jìng hé rú?" èr mèi jiē chuí qì yuē:" wéi zǐ suǒ mìng." yè zhōng, zǐ mèi gè chí dāo yú qiáng rù, shǒu shā zhǎng xīn fū fù, yǐ gào fù mù, yīn yì xiàn qǐng zuì. zǐ mèi zhēng wèi móu shǒu, zhōu xiàn bù néng jué. wén dì wén ér jiā tàn, tè yuán qí zuì.
孝女王舜者,赵郡人也。父子春,与从兄长忻不协。齐亡之际,长忻与其妻同 谋杀子春。舜时年七岁,有二妹,粲年五年,璠年二岁,并孤苦,寄食亲戚。舜抚 育二妹,恩义甚笃。而舜阴有复仇之心,长忻殊不为备。妹俱长,亲戚欲嫁之,辄 拒不从。乃密谓二妹曰:“我无兄弟,致使父仇不复,吾辈虽女子,何用生为!我 欲共汝报复,汝竟何如?”二妹皆垂泣曰:“唯姊所命。”夜中,姊妹各持刀逾墙 入,手杀长忻夫妇,以告父墓,因诣县请罪。姊妹争为谋首,州县不能决。文帝闻 而嘉叹,特原其罪。
hán jì qī yú shì zhě, hé nán rén yě, zì mào dé. fù shí, zhōu dà zuǒ fǔ. yú shì nián shí sì, shì yú jì. suī shēng zhǎng gāo yú, jiā mén dǐng guì, ér dòng zūn lǐ dù, gōng zì jiǎn yuē, zōng dǎng jìng zhī. nián shí bā, jì cóng jūn méi, yú shì āi huǐ gǔ lì, tòng gǎn xíng lù. měi zhāo xī diàn jì, jiē shǒu zì pěng chí. jí miǎn sàng, qí fù yǐ qí yòu shǎo wú zi, yù jià zhī. shì bù xǔ. suì yǐ fū niè zǐ shì lóng wèi sì, shēn zì fǔ yù, ài tóng jǐ shēng, xùn dǎo yǒu fāng, zú néng chéng lì. zì shuāng jū yǐ hòu, wéi shí huò guī níng. zhì yú qīn zú zhī jiā, jué bù lái wǎng. yǒu zūn jiù shěng yè zhě, sòng yíng jiē bù chū hù tíng. shū shí bù yī, bù tīng shēng yuè, yǐ cǐ zhōng shēn. suí wén dì wén ér jiā tàn, xià zhào bāo měi, biǎo qí mén lǘ. cháng ān zhōng hào wèi jié fù mén, zhōng yú jiā.
韩觊妻于氏者,河南人也,字茂德。父寔,周大左辅。于氏年十四,适于觊。 虽生长膏腴,家门鼎贵,而动遵礼度,躬自俭约,宗党敬之。年十八,觊从军没, 于氏哀毁骨立,恸感行路。每朝夕奠祭,皆手自捧持。及免丧,其父以其幼少无子, 欲嫁之。誓不许。遂以夫孽子世隆为嗣,身自抚育,爱同己生,训导有方,卒能成 立。自孀居以后,唯时或归宁。至于亲族之家,绝不来往。有尊就省谒者,送迎皆 不出户庭。蔬食布衣,不听声乐,以此终身。隋文帝闻而嘉叹,下诏褒美,表其门 闾。长安中号为节妇门,终于家。
lù ràng mǔ féng shì zhě, shàng dǎng rén yě. xìng rén ài, yǒu mǔ yí. ràng jí qí niè zǐ yě, kāi huáng mò, wèi bō zhōu cì shǐ. shù yǒu jù liǎn, zāng huò láng jí, wèi sī mǎ suǒ zòu. àn fù dé shí, jiāng jiù xíng. féng shì péng tóu gòu miàn, yì cháo táng shù ràng zuì. yú shì liú tì míng yàn, qīn chí bēi zhōu, quàn ràng shí. jì ér shàng biǎo qiú āi, cí qíng shén qiè, shàng mǐn rán wèi zhī gǎi róng. xiàn huáng hòu shén qí qí yì, zhì qǐng yú shàng. shū shì yù shǐ liǔ yù jìn yuē:" féng shì mǔ dé zhī zhì, yǒu gǎn xíng lù, rú huò lù zhī, hé yǐ wéi quàn?" shàng yú shì jí jīng chéng shì shù yú zhū què mén, qiǎn shè rén xuān zhào yuē: " féng shì zhè dí mǔ zhī dé, zú wèi shì fàn, cí ài zhī dào, yì gǎn rén shén, tè yí jīn miǎn, yòng jiǎng fēng sú. ràng kě jiǎn sǐ chú míng." fù xià zhào bāo měi zhī, cì wù wǔ bǎi duàn, jí mìng fù yǔ féng xiāng shí, yǐ jīng chǒng yì.
陆让母冯氏者,上党人也。性仁爱,有母仪。让即其孽子也,开皇末,为播州 刺史。数有聚敛,赃货狼籍,为司马所奏。案覆得实,将就刑。冯氏蓬头垢面,诣 朝堂数让罪。于是流涕鸣咽,亲持杯粥,劝让食。既而上表求哀,词情甚切,上愍 然为之改容。献皇后甚奇其意,致请于上。书侍御史柳彧进曰:“冯氏母德之至, 有感行路,如或戮之,何以为劝?”上于是集京城士庶于硃雀门,遣舍人宣诏曰: “冯氏这嫡母之德,足为世范,慈爱之道,义感人神,特宜矜免,用奖风俗。让可 减死除名。”复下诏褒美之,赐物五百段,集命妇与冯相识,以旌宠异。
liú chǎng nǚ zhě, hé nán cháng sūn shì fù. chǎng zài zhōu shàng gōng zhǔ, wèi shàng zhù guó péng guó gōng, wèi wàng shén xiǎn. yǔ suí wén dì yǒu jiù, jí shòu shàn, shén jiàn qīn lǐ. lì zuǒ wǔ wèi dà jiàng jūn qìng zhōu zǒng guǎn.
刘昶女者,河南长孙氏妇。昶在周尚公主,为上柱国、彭国公,位望甚显。与 隋文帝有旧,及受禅,甚见亲礼。历左武卫大将军、庆州总管。
qí zi jū shì wèi qiān niú bèi shēn, bù zūn fǎ dù, shù dé zuì. shàng yǐ chǎng gù, měi yuán zhī. jū shì zhuǎn zì, měi dà yán yuē:" nán ér yào dāng biàn tóu fǎn fù, qú chú shàng zuò liáo wǔ." qǔ gōng qīng zǐ dì lǚ lì xióng jiàn zhě, zhé jiāng guī jiā, yǐ chē lún kuò qí jǐng ér bàng zhī, dài sǐ, néng bù qū zhě, chēng wéi zhuàng shì, shì ér yǔ zhī jiāo. dǎng yǔ sān bǎi rén, qí qiáo jié zhě hào wèi è gǔ duì, wǔ lì zhě hào wèi péng zhuǎn duì. gōu yīng xiè quǎn, lián qí dào zhōng, ōu jī lù rén, duō suǒ qīn duó. cháng ān shì lǐ, wú guì jiàn jiàn zhě pì yì. zhì yú gōng qīng fēi zhǔ, yì mò gǎn yǔ xiào. qí nǚ zé jū shì zǐ yě, měi chuí qì huì zhī, jū shì bù gǎi, zhì pò jiā chǎn. chǎng nián gāo, fèng yǎng shén báo. qí nǚ shí guǎ jū, āi chǎng rú cǐ, měi guī níng yú jiā, gōng qín fǎng jī, yǐ zhì qí féi xiān.
其子居士为千牛备身,不遵法度,数得罪。上以昶故,每原之。居士转恣,每 大言曰:“男兒要当辫头反缚,蘧蒢上作獠舞。”取公卿子弟膂力雄健者,辄将归 家,以车轮括其颈而棒之,殆死,能不屈者,称为壮士,释而与之交。党与三百人, 其趫捷者号为饿鹘队,武力者号为蓬转队。韝鹰绁犬,连骑道中,殴击路人,多所 侵夺。长安市里,无贵贱见者辟易。至于公卿妃主,亦莫敢与校。其女则居士姊也, 每垂泣诲之,居士不改,至破家产。昶年高,奉养甚薄。其女时寡居,哀昶如此, 每归宁于家,躬勤纺绩,以致其肥鲜。
yǒu rén gào jū shì yǔ qí tú yóu cháng ān chéng, dēng gù wèi yāng diàn jī, xiàng nán zuò, qián hòu liè duì, yì yǒu bù xùn. měi xiāng yuē yuē:" dàng zuò yī sǐ ěr." yòu shí yǒu rén yán jū shì qiǎn shǐ yǐn tū jué, lìng nán kòu, dāng yú jīng shī yīng zhī. shàng wèi chǎng yuē:" jīn rì shì dāng rú hé?" chǎng yóu shì jiù ēn, bù zì yǐn jiù, zhí qián yuē:" hēi bái zài yú zhì zūn." shàng dà nù, xià chǎng yù, bǔ jū shì dǎng yǔ. xiàn sī yòu zòu chǎng shì mǔ bù xiào. qí nǚ zhī chǎng bì bù miǎn, bù shí zhě shù rì. měi qīn diào yǐn shí, shǒu zì pěng chí, yì dà lǐ xiǎng fù. jiàn yù zú, guì yǐ jìn zhī, xū xī míng yàn, jiàn zhě shāng zhī, jū shì zhǎn, chǎng cì sǐ yú jiā. zhào bǎi liáo lín shì. shí qí nǚ jué ér fù sū zhě shù yǐ, gōng qīng wèi yù zhī. qí nǚ yán fù wú zuì, zuò zi jí huò. cí qíng āi qiē, rén jiē bù rěn wén jiàn. suì bù yī shū shí, yǐ zhōng qí shēn. shàng wén tàn yuē:" wú wén shuāi mén zhī nǚ, xìng mén zhī nán, gù bù xū yě."
有人告居士与其徒游长安城,登故未央殿基,向南坐,前后列队,意有不逊。 每相约曰:“当作一死耳。”又时有人言居士遣使引突厥,令南寇,当于京师应之。 上谓昶曰:“今日事当如何?”昶犹恃旧恩,不自引咎,直前曰:“黑白在于至尊。” 上大怒,下昶狱,捕居士党与。宪司又奏昶事母不孝。其女知昶必不免,不食者数 日。每亲调饮食,手自捧持,诣大理饷父。见狱卒,跪以进之,歔欷鸣咽,见者伤 之,居士斩,昶赐死于家。诏百僚临视。时其女绝而复苏者数矣,公卿慰喻之。其 女言父无罪,坐子及祸。词情哀切,人皆不忍闻见。遂布衣蔬食,以终其身。上闻 叹曰:“吾闻衰门之女,兴门之男,固不虚也。”
zhōng shì xióng mǔ jiǎng shì zhě, lín hè rén yě. shì xióng shì chén, wèi fú bō jiāng jūn. chén zhǔ yǐ shì xióng lǐng nán qiú shuài, lǜ qí fǎn fù, liú jiǎng shì yú dū xià. jí jìn wáng guǎng píng jiāng nán, yǐ shì xióng zài lǐng biǎo, yù yǐ ēn yì zhì zhī, qiǎn jiǎng shì guī lín hè. jì ér tóng jùn yú zi mào zhōng wén huá děng zuò luàn gōng chéng, qiǎn zhào shì xióng, shì xióng jiāng yīng zhī. jiǎng shì wèi yuē:" rǔ ruò bèi dé wàng yì, wǒ dāng zì shā yú rǔ qián." shì xióng suì zhǐ. jiǎng shì fù wèi shū yǔ zi mào děng, yù yǐ huò fú. zi mào bù cóng, xún wèi guān jūn suǒ bài. shàng wén jiǎng shì, shén yì zhī, fēng ān lè xiàn jūn.
钟士雄母蒋氏者,临贺人也。士雄仕陈,为伏波将军。陈主以士雄岭南酋帅, 虑其反覆,留蒋氏于都下。及晋王广平江南,以士雄在岭表,欲以恩义致之,遣蒋 氏归临贺。既而同郡虞子茂、钟文华等作乱攻城,遣召士雄,士雄将应之。蒋氏谓 曰:“汝若背德忘义,我当自杀于汝前。”士雄遂止。蒋氏复为书与子茂等,谕以 祸福。子茂不从,寻为官军所败。上闻蒋氏,甚异之,封安乐县君。
shí yī zhōu guǎ fù hú shì zhě, bù zhī hé xǔ rén qī, shén yǒu zhì jié, wèi bāng zú suǒ zhòng. jiāng nán zhī luàn, fěng yù zōng dǎng, shǒu jié bù cóng pàn nì, fēng wèi mì líng jùn jūn.
时伊州寡妇胡氏者,不知何许人妻,甚有志节,为邦族所重。江南之乱,讽谕 宗党,守节不从叛逆,封为密陵郡君。
xiào fù tán shì zhě, shàng jùn zhōng shì fù yě. yǔ fū xiāng jiàn wèi jǐ ér fū sǐ, shí nián shí bā, shì hòu gū yǐ xiào wén. shù nián jiān, gū jí bó shū jiē xiāng jì sǐ. tán shì jiā pín, wú yǐ zàng, gōng zì jié jiǎn, zhòu yè fǎng jī, shí nián ér zàng bā sàng, wèi zhōu lǐ suǒ jìng. wén dì wén ér cì mǐ bǎi shí, biǎo qí mén lǘ.
孝妇覃氏者,上郡钟氏妇也。与夫相见未几而夫死,时年十八,事后姑以孝闻。 数年间,姑及伯叔皆相继死。覃氏家贫,无以葬,躬自节俭,昼夜纺绩,十年而葬 八丧,为州里所敬。文帝闻而赐米百石,表其门闾。
yuán wù guāng mǔ lú shì zhě, fàn yáng rén yě. shǎo hǎo dú shū, zào cì bì yǐ lǐ. shèng nián guǎ jū, zhū zǐ yòu ruò, jiā pín bù néng jiù xué, lú shì měi qīn zì jiào shòu, xù yǐ yì fāng. hàn wáng liàng fǎn, qiǎn jiàng qí liáng wǎng shān dōng lüè dì, liáng yǐ wù guāng wèi jì shì. jí liáng bài, cí zhōu cì shǐ shàng guān zhèng bù jí wù guāng jiā. jiàn lú shì, bī zhī. lú shì yǐ sǐ zì shì. zhèng xiōng hàn, nù shén, yǐ zhú shāo qí miàn. lú shì zhí zhì mí gù, jìng bù qū jié.
元务光母卢氏者,范阳人也。少好读书,造次必以礼。盛年寡居,诸子幼弱, 家贫不能就学,卢氏每亲自教授,勖以义方。汉王谅反,遣将綦良往山东略地,良 以务光为记室。及良败,慈州刺史上官政簿籍务光家。见卢氏,逼之。卢氏以死自 誓。政凶悍,怒甚,以烛烧其面。卢氏执志弥固,竟不屈节。
péi lún qī liǔ shì zhě, hé dōng rén yě, shǎo yǒu fēng xùn. dà yè mò, lún wèi wèi yuán lìng, wèi zéi xuē jǔ suǒ xiàn, lún yù hài. liǔ shì shí nián sì shí, yǒu èr nǚ jí ér fù sān rén, jiē yǒu měi sè. liǔ shì wèi yuē:" wǒ bèi zāo féng huò luàn, rǔ fù yǐ sǐ, wǒ zì niàn bù néng quán rǔ. wǒ mén fēng yǒu sù, yì bù shòu rǔ yú qún zéi. wǒ jiāng yǔ rǔ děng tóng sǐ, rú hé?" nǚ děng chuí qì yuē:" wéi mǔ suǒ mìng." liǔ shì suì zì tóu yú jǐng, qí nǚ jí fù xiāng jì ér xià, jiē sǐ jǐng zhōng.
裴伦妻柳氏者,河东人也,少有风训。大业末,伦为渭源令,为贼薛举所陷, 伦遇害。柳氏时年四十,有二女及兒妇三人,皆有美色。柳氏谓曰:“我辈遭逢祸 乱,汝父已死,我自念不能全汝。我门风有素,义不受辱于群贼。我将与汝等同死, 如何?”女等垂泣曰:“唯母所命。”柳氏遂自投于井,其女及妇相继而下,皆死 井中。
zhào yuán kǎi qī cuī shì zhě, qīng hé rén yě, shén yǒu lǐ dù. suí mò yǔ wén huà jí zhī fǎn, yuán kǎi suí zhì hé běi. jiāng guī cháng ān, zhì fǔ kǒu yù dào, jǐn yǐ shēn miǎn. cuī shì wèi zéi suǒ jū, qǐng yǐ wéi qī. cuī shì yuē:" wǒ shì dà fū nǚ, wèi pú yè zi qī, jīn rì pò wáng, zì kě jí sǐ, zhōng bù wéi zéi fù." qún zéi huǐ liè qí yī, fù yú chuáng zé zhī shàng, jiāng líng zhī. cuī shì jù wèi suǒ rǔ, zhà zhī yuē:" jīn lì yǐ qū, dāng shòu chǔ fèn." zéi suì shì zhī. qī yīn qǔ zéi dāo yǐ shù ér lì yuē:" yù shā wǒ, rèn jiā dāo jù ruò mì sǐ, kě lái xiāng bī." zéi dà nù, luàn shè shā zhī.
赵元楷妻崔氏者,清河人也,甚有礼度。隋末宇文化及之反,元楷随至河北。 将归长安,至滏口遇盗,仅以身免。崔氏为贼所拘,请以为妻。崔氏曰:“我士大 夫女,为仆射子妻,今日破亡,自可即死,终不为贼妇。”群贼毁裂其衣,缚于床 箦之上,将陵之。崔氏惧为所辱,诈之曰:“今力已屈,当受处分。”贼遂释之。 妻因取贼刀倚树而立曰:“欲杀我,任加刀锯;若觅死,可来相逼。”贼大怒,乱 射杀之。
yuán kǎi hòu dé shā qī zhě, zhī jiě yǐ jì cuī shì zhī jiù.
元楷后得杀妻者,支解以祭崔氏之柩。
lùn yuē: fù rén zhǔ zhī rèn zhōng kuì zhī shì, qí dé yǐ róu shùn wèi xiān, sī nǎi jǔ qí zhōng yōng, wèi zhēn qí jí zhě yě. zhì yú míng shí yuǎn tú, zhēn xīn jùn jié, zhì bù kě duó, wéi yì suǒ gāo, kǎo zhī tú shǐ, yì hé dài ér wú zhī zāi! wèi suí suǒ xù liè nǚ, fán sān shí sì rén. zì wáng gōng fēi zhǔ, xià zhì shù rén nǚ qī, gài yǒu zhì mài hán sōng, xīn yú fěi shí, huò zhōng zhuàng chéng kěn, huò wén cǎi kě chēng. suī zi zhèng jí zhī yú qián, yuán kǎi biān zhī yú hòu, bǐ qí měi jié, yì hé yǐ shàng zī. gù zhī lán yù fāng zhēn, gài nǎi bǐng qí xìng yǐ.
论曰:妇人主织纴中馈之事,其德以柔顺为先,斯乃举其中庸,未臻其极者也。 至于明识远图,贞心峻节,志不可夺,唯义所高,考之图史,亦何代而无之哉!魏 隋所叙列女,凡三十四人。自王公妃主,下至庶人女妻,盖有质迈寒松,心逾匪石, 或忠壮诚恳,或文采可称。虽子政集之于前,元凯编之于后,比其美节,亦何以尚 兹。故知兰玉芳贞,盖乃禀其性矣。