zhōu shì zhū wáng
周室諸王

wén dì shí sān wáng xiào mǐn dì yī wáng míng dì èr wáng wǔ dì liù wáng xuān dì èr wáng
文帝十三王 孝閔帝一王 明帝二王 武帝六王 宣帝二王

zhōu wén dì shí sān zi: yáo fū rén shēng míng dì. hòu gōng shēng sòng xiàn gōng zhèn. wén yuán huáng hòu shēng xiào mǐn huáng dì. wén xuān chì nú huáng hòu shēng wǔ dì wèi lá wáng zhí. dá bù fēi shēng qí yáng wáng xiàn. wáng jī shēng zhào jiàn wáng zhāo. hòu gōng shēng qiào xiào wáng jiǎn chén huò wáng chún yuè yě wáng shèng dài hóng wáng dá jì kāng gōng tōng téng wén wáng yōu.
周文帝十三子：姚夫人生明帝。後宮生宋獻公震。文元皇后生孝閔皇帝。文宣 叱奴皇后生武帝、衛剌王直。達步妃生齊煬王憲。王姬生趙僭王招。後宮生譙孝王 儉、陳惑王純、越野王盛、代紘王達、冀康公通、滕聞王逌。

sòng xiàn gōng zhèn, zì mí é tū, yòu ér mǐn dá. dà tǒng shí liù nián, fēng wǔ yì gōng, shàng wèi wén dì nǚ. qí nián hōng. bǎo dìng yuán nián, zhuī zèng dà sī mǎ, fēng sòng guó gōng.
宋獻公震，字彌俄突，幼而敏達。大統十六年，封武邑公，尚魏文帝女。其年 薨。保定元年，追贈大司馬，封宋國公。

wú zi, yǐ míng dì dì sān zi shí sì. jiàn dé sān nián, jìn jué wèi wáng. dà xiàng zhōng, wèi dà qián yí, xún wèi suí wén dì hài, guó chú.
無子，以明帝第三子實嗣。建德三年，進爵為王。大象中，為大前疑，尋為隋 文帝害，國除。

wèi lá wáng zhí, zì dòu luó tū. wèi gōng dì sān nián, fēng qín jùn gōng. wǔ chéng chū, jìn fēng wèi guó gōng, lì yōng zhōu mù dà sī kōng xiāng zhōu zǒng guǎn. zhí, wǔ dì mǔ dì yě, xìng fú guǐ. yǐ jìn gōng hù zhí zhèng, suì èr yú dì ér nì hù. jí nán tǎo jūn bài, yùn yú miǎn chù, yòu qǐng dì chú hù. dì sù yǒu zhū hù yì, suì yǔ zhí móu zhī. jí hù zhū, dì yǐ qí wáng xiàn wèi dà zhǒng zǎi. zhí jì guāi běn wàng, yòu qǐng wèi dà sī mǎ, yù shàn wēi quán. dì zhī qí yì, wèi yuē: rǔ xiōng dì zhǎng yòu yǒu xù, hé fǎn jū xià liè yě? yǐ wèi dà sī tú. jiàn dé sān nián, jìn jué wèi wáng.
衛剌王直，字豆羅突。魏恭帝三年，封秦郡公。武成初，進封衛國公，歷雍州 牧、大司空、襄州總管。直，武帝母弟也，性浮詭。以晉公護執政，遂貳於帝而昵 護。及南討軍敗，慍於免黜，又請帝除護。帝宿有誅護意，遂與直謀之。及護誅， 帝以齊王憲為大冢宰。直既乖本望，又請為大司馬，欲擅威權。帝知其意，謂曰： 「汝兄弟長幼有序，何反居下列也？」以為大司徒。建德三年，進爵為王。

chū, dì yǐ zhí dì wèi dōng gōng, gèng shǐ zhí zì zé suǒ jū. zhí lì guān fǔ shǔ, wú chēng yì zhě, zhì fèi zhì qǐ fú sì, suì yù jū zhī. qí wáng xiàn wèi yuē: dì ér nǚ chéng zhǎng, cǐ sì piān xiǎo, jù shì suǒ yí? zhí yuē: yī shēn shàng bù zì róng, hé lùn ér nǚ! xiàn guài ér yí zhī. zhí cháng cóng dì xiào liè ér luàn xíng, dì nù, duì zhòng tà zhī. zì shì, fèn yuàn zī shén. jí dì xìng yún yáng gōng, zhí zài jīng shī fǎn, gōng sù zhāng mén, sī wǔ wèi chí yùn bì mén, bù dé rù, tuì zǒu. zhuī zhì jīng zhōu huò zhī, miǎn wèi shù rén, qiú zhū gōng zhōng. xún yǒu yì zhì, jí qí zi shí rén bìng zhū zhī, guó chú.
初，帝以直第為東宮，更使直自擇所居。直歷觀府署，無稱意者，至廢陟屺佛 寺，遂欲居之。齊王憲謂曰：「弟兒女成長，此寺偏小，詎是所宜？」直曰：「一 身尚不自容，何論兒女！」憲怪而疑之。直嘗從帝校獵而亂行，帝怒，對眾撻之。 自是，憤怨滋甚。及帝幸雲陽宮，直在京師反，攻肅章門，司武尉遲運閉門，不得 入，退走。追至荊州獲之，免為庶人，囚諸宮中。尋有異志，及其子十人並誅之， 國除。

qí yáng wáng xiàn, zì pí hè tū. xìng tōng mǐn, yǒu dù liàng. chū fēng fú chéng xiàn gōng. shǎo yǔ wǔ dì jù shòu shī chuán, xián zōng jī yào, dé qí zhǐ guī. wén dì cháng cì zhū zi liáng mǎ, wéi qí suǒ zé. xiàn dú qǔ bó zhě. dì wèn zhī, duì yuē: cǐ mǎ sè lèi jì shū, huò duō jùn yì. ruò cóng jūn zhēng fá, mù yǔ yì fēn. dì xǐ yuē: cǐ ér zhì shí bù fán, dāng chéng zhòng qì. hòu cóng shàng lǒng, jīng guān mǎ mù, wén dì měi jiàn bó mǎ, zhé yuē cǐ wǒ ér mǎ yě, mìng qǔ yǐ cì zhī. wèi gōng dì yuán nián, jìn fēng ān chéng jùn gōng. míng dì jí wèi, shòu dà jiāng jūn.
齊煬王憲，字毗賀突。性通敏，有度量。初封涪城縣公。少與武帝俱受詩傳， 咸綜機要，得其指歸。文帝嘗賜諸子良馬，唯其所擇。憲獨取駁者。帝問之，對曰： 「此馬色類既殊，或多駿逸。若從軍征伐，牧圉易分。」帝喜曰：「此兒智識不凡， 當成重器。」後從上隴，經官馬牧，文帝每見駁馬，輒曰「此我兒馬也」，命取以 賜之。魏恭帝元年，進封安城郡公。明帝即位，授大將軍。

wǔ chéng chū, chú yì zhōu zǒng guǎn, jìn fēng qí guó gōng. chū, píng shǔ zhī hòu, wén dì yǐ qí xíng shèng zhī dì, bù yù shǐ sù jiāng jū zhī. zhū zi zhōng yù yǒu tuī zé, piān wèn wǔ dì yǐ xià, shuí yù cǐ xíng, bìng wèi jí duì, ér xiàn xiān qǐng. wén dì yuē: cì shǐ dāng fǔ zhòng lín rén, fēi ěr suǒ jí. yǐ nián shòu zhě, dāng guī ěr xiōng. xiàn yuē: cái yòng shū bù guān dà xiǎo, shì ér wú xiào, gān shòu miàn qī. wén dì yǐ xiàn nián shàng yòu, wèi zhī qiǎn. míng dì zhuī zūn xiān zhǐ, gù yǒu cǐ shòu. xiàn shí nián shí liù, shàn yú fǔ suī, liú xīn zhèng shù, cí sòng fú còu, tīng shòu bù pí. shǔ rén yuè zhī, gòng lì bēi sòng dé.
武成初，除益州總管，進封齊國公。初，平蜀之後，文帝以其形勝之地，不欲 使宿將居之。諸子中欲有推擇，偏問武帝以下，誰欲此行，並未及對，而憲先請。 文帝曰：「刺史當撫眾臨人，非爾所及。以年授者，當歸爾兄。」憲曰：「才用殊 不關大小，試而無效，甘受面欺。」文帝以憲年尚幼，未之遣。明帝追遵先旨，故 有此授。憲時年十六，善於撫綏，留心政術，辭訟輻湊，聽受不疲。蜀人悅之，共 立碑頌德。

bǎo dìng zhōng, zhēng bài yōng zhōu mù. jí jìn gōng hù dōng fá, yǐ wèi chí jiǒng wèi qián fēng, wéi luò yáng. qí bīng shù wàn, yǎn chū jūn hòu, zhū jūn kuāng hài, bìng gè tuì sàn. wéi xiàn yǔ wáng xióng dá xī wǔ jù zhī, ér xióng wèi qí rén suǒ bài, sān jūn zhèn jù. xiàn qīn zì dū lì, zhòng xīn nǎi ān. shí jìn gōng hù zhí zhèng, yǎ xiàng qīn wěi, shǎng fá zhī jì, jiē dé yù yān. tiān hé sān nián, yǐ xiàn wèi dà sī mǎ, xíng xiǎo zhǒng zǎi, yōng zhōu mù rú gù. sì nián, qí jiāng dú gū yǒng yè lái kòu, zhào xiàn yǔ zhù guó lǐ mù chū yí yáng, zhú chóng dé děng wǔ chéng, jué qí liáng dào. qí jiāng hú lǜ míng yuè zhú lěi luò nán. wǔ nián, xiàn shè luò yāo zhī, míng yuè dùn zǒu. shì suì, míng yuè yòu yú fén běi zhú chéng, xī zhì lóng mén. jìn gōng hù wèn jì yú xiàn, xiàn yuē: xiōng yí zàn chū tóng zhōu wèi wēi róng, xiàn qǐng yǐ jīng bīng jū qián, suí jī gōng qǔ. liù nián, xiàn lǜ zhòng chū zì lóng mén, qí jiāng xīn cài wáng kāng dé qián jūn xiāo dùn. xiàn nǎi dù hé, gōng qí fú lóng děng sì chéng, èr rì jǐn bá. yòu gōng zhāng bì, kè zhī. hú lǜ míng yuè shí zài huá róng, fú néng jiù, nǎi běi gōng yáo xiāng chéng, xiàn zhī. fén zhōu yòu jiàn wéi rì jiǔ, xiàn qiǎn zhù guó yǔ wén shèng yùn sù kuì zhī. xiàn zì rù liǎng rǔ gǔ, xí kè qí bó dù chéng. shǐ zhù guó tán gōng huì zhú shí diàn chéng yǐ wèi fén zhōu zhī yuán. qí píng yuán wáng duàn xiào xiān lán líng wáng gāo zhǎng gōng yǐn bīng dà zhì, dà jiāng jūn hán huān wèi qí rén suǒ chéng, suì tuì. xiàn shēn zì dū zhàn, qí zhòng shāo què. huì rì mù, nǎi gè shōu jūn.
保定中，征拜雍州牧。及晉公護東伐，以尉遲迥為前鋒，圍洛陽。齊兵數萬， 奄出軍後，諸軍恇駭，並各退散。唯憲與王雄、達奚武拒之，而雄為齊人所敗，三 軍震懼。憲親自督勵，眾心乃安。時晉公護執政，雅相親委，賞罰之際，皆得預焉。 天和三年，以憲為大司馬，行小冢宰，雍州牧如故。四年，齊將獨孤永業來寇，詔 憲與柱國李穆出宜陽，築崇德等五城，絕其糧道。齊將斛律明月築壘洛南。五年， 憲涉洛邀之，明月遁走。是歲，明月又於汾北築城，西至龍門。晉公護問計於憲， 憲曰：「兄宜暫出同州為威容，憲請以精兵居前，隨機攻取。」六年，憲率眾出自 龍門，齊將新蔡王康德潛軍宵遁。憲乃度河，攻其伏龍等四城，二日盡拔。又攻張 壁，克之。斛律明月時在華容，弗能救，乃北攻姚襄城，陷之。汾州又見圍日久， 憲遣柱國宇文盛運粟饋之。憲自入兩乳谷，襲克齊伯杜城。使柱國譚公會築石殿城 以為汾州之援。齊平原王段孝先、蘭陵王高長恭引兵大至，大將軍韓歡為齊人所乘， 遂退。憲身自督戰，齊眾稍卻。會日暮，乃各收軍。

jí jìn gōng hù zhū, wǔ dì zhào xiàn rù, miǎn guān bài xiè. dì wèi yuē: rǔ qīn zé tóng qì, xiū qī gòng zhī, shì bù xiāng shè, hé fán zhì xiè? nǎi zhào xiàn wǎng hù dì, shōu bīng fú jí zhū bù jí děng. xún yǐ xiàn wèi dà zhǒng zǎi. shí dì jì zhū zǎi chén, qīn lǎn cháo zhèng, fāng yù qí zhī yǐ xíng, yuán jí qīn qīn, yì wèi kè bó. xiàn jì wèi hù suǒ rèn, zì tiān hé hòu, wēi shì jiàn lóng. hù yù yǒu suǒ chén, duō lìng xiàn zòu. qí jiān huò yǒu kě bù, xiàn lǜ zhǔ xiāng xián xì, měi qū ér chàng zhī. dì yì xī qí cǐ xīn, gù dé wú huàn. rán yóu yǐ wēi míng guò zhòng, zhōng bù néng píng, suī qiān shòu zhǒng zǎi, shí duó qí quán yě. kāi fǔ péi wén jǔ, xiàn zhī shì dú, dì cháng yù nèi diàn yǐn jiàn, wèi yuē: xī wèi mò bù gāng, tài zǔ kuāng fǔ yuán shì yǒu zhōu shòu mìng, jìn gōng fù zhí wēi quán. jī xí shēng cháng, biàn wèi fǎ yīng xū ěr. qǐ yǒu sān shí suì tiān zǐ kě wèi rén suǒ zhì hū? qiě jìn dài yǐ lái, yòu yǒu yī bì, zàn jīng lì shǔ, biàn jí lǐ ruò jūn chén, cǐ nǎi luàn shí quán yí, fēi jīng guó zhī shù. ěr suī péi shì qí gōng, bù dé jí tóng chén zhǔ. qiě tài zǔ shí ér, níng kě xī wèi tiān zǐ? qīng yí guī yǐ zhèng dào, wú lìng xiōng dì zì zhì xián yí. wén jǔ zài bài ér chū, guī yǐ bái xiàn. xiàn zhǐ xīn fǔ jǐ yuē: wú xīn gōng níng bù xī? dàn dāng jǐn zhōng jié jié ěr, zhī fù hé yán!
及晉公護誅，武帝召憲入，免冠拜謝。帝謂曰：「汝親則同氣，休戚共之，事 不相涉，何煩致謝？」乃詔憲往護第，收兵符及諸簿籍等。尋以憲為大冢宰。時帝 既誅宰臣，親覽朝政，方欲齊之以刑，爰及親親，亦為刻薄。憲既為護所任，自天 和後，威勢漸隆。護欲有所陳，多令憲奏。其間或有可不，憲慮主相嫌隙，每曲而 暢之。帝亦悉其此心，故得無患。然猶以威名過重，終不能平，雖遷授冢宰，實奪 其權也。開府裴文舉，憲之侍讀，帝嘗御內殿引見，謂曰：「昔魏末不綱，太祖匡 輔元氏；有周受命，晉公復執威權。積習生常，便謂法應須爾。豈有三十歲天子可 為人所制乎？且近代以來，又有一弊，暫經隸屬，便即禮若君臣，此乃亂時權宜， 非經國之術。爾雖陪侍齊公，不得即同臣主。且太祖十兒，寧可悉為天子？卿宜規 以正道，無令兄弟自致嫌疑。」文舉再拜而出，歸以白憲。憲指心撫幾曰：「吾心 公寧不悉？但當盡忠竭節耳，知復何言！」

jiàn dé sān nián, jìn jué wèi wáng. níng yǒu liú xiū zhēng xiàn wáng zhēn yī shǒu, xiàn měi zhī. xiū zhēng hòu yòu yǐ zhēn shàng zhī, dì fāng jiǎn xuē zhū dì, shén yuè qí wén. xiàn cháng yǐ bīng shū fán guǎng, zì kān wèi yào lüè wǔ piān, zhì shì biǎo chén zhī. dì lǎn ér chēng shàn.
建德三年，進爵為王。寧友劉休徵獻王箴一首，憲美之。休徵後又以箴上之， 帝方翦削諸弟，甚悅其文。憲嘗以兵書繁廣，自刊為要略五篇，至是表陳之。帝覽 而稱善。

qí qiū, dì yú yún yáng qǐn jí, wèi wáng zhí yú jīng shī. dì zhào xiàn wèi yuē: rǔ wèi qián jūn, wú yì xù fā. zhí xún bài zǒu. dì zhì jīng shī, xiàn yǔ zhào wáng zhāo jù rù bài xiè. dì yuē: guǎn cài wèi lù, zhōu gōng zuò fǔ, rén xīn bù tóng, yǒu rú qí miàn. dàn kuì xiōng dì qīn xún gān gē, yú wǒ wèi bù néng ěr. chū, zhí nèi jì xiàn, xiàn yǐn ér róng zhī, qiě yǐ dì mǔ dì, měi jiā yǒu jìng. jìn gōng hù zhī zhū yě, zhí gù qǐng jí xiàn. dì yuē: qí gōng xīn jī, wú zì xī zhī, bù dé gèng yǒu suǒ yí. jí wén xuān huáng hòu bēng, zhí yòu mì qǐ xiàn yǐn jiǔ shí ròu yǔ píng xī bù yì. dì yuē: wú yǔ qí wáng yì shēng, jù fēi zhèng dí, tè wèi wú yì, jīn tǎn kuò shì tóng. rǔ dāng kuì zhī, hé lùn dé shī. rǔ qīn tài hòu zhī zǐ, dàn xū zì zhù. zhí nǎi zhǐ.
其秋，帝於雲陽寢疾，衛王直於京師。帝召憲謂曰：「汝為前軍，吾亦續發。」 直尋敗走。帝至京師，憲與趙王招俱入拜謝。帝曰：「管、蔡為戮，周公作輔，人 心不同，有如其面。但愧兄弟親尋干戈，於我為不能耳。」初，直內忌憲，憲隱而 容之，且以帝母弟，每加友敬。晉公護之誅也，直固請及憲。帝曰：「齊公心跡， 吾自悉之，不得更有所疑。」及文宣皇后崩，直又密啟憲飲酒食肉與平昔不異。帝 曰：「吾與齊王異生，俱非正嫡，特為吾意，今袒括是同。汝當愧之，何論得失。 汝親太后之子，但須自助。」直乃止。

sì nián, dì jiāng dōng tǎo, dú yǔ nèi shǐ wáng yì móu zhī, yú rén mò zhī. hòu yǐ zhū dì cái lüè, wú chū xiàn yòu, suì gào zhī. xiàn jí zàn chéng qí shì. jí dà jūn jiāng chū, xiàn biǎo shàng jīn bǎo děng yī shí liù jiàn yǐ zhù jūn zī. zhào bù nà, yǐ xiàn biǎo shì gōng qīng yuē: rén chén dāng rú cǐ, zhèn guì qí xīn ěr, níng zī cǐ wù. nǎi zhào níng wèi qián jūn, qù lí yáng. dì qīn wéi hé yīn, wèi kè. xiàn gōng bá wǔ jì, jìn wéi luò kǒu, bá qí dōng xī èr chéng. yǐ dì jí bān shī. shì suì, chū zhì shàng zhù guó, yǐ xiàn wèi zhī.
四年，帝將東討，獨與內史王誼謀之，餘人莫知。後以諸弟才略，無出憲右， 遂告之。憲即贊成其事。及大軍將出，憲表上金寶等一十六件以助軍資。詔不納， 以憲表示公卿曰：「人臣當如此，朕貴其心耳，寧資此物。」乃詔寧為前軍，趣黎 陽。帝親圍河陰，未克。憲攻拔武濟，進圍洛口，拔其東西二城。以帝疾班師。是 歲，初置上柱國，以憲為之。

wǔ nián, dà jǔ dōng tǎo, xiàn fù wèi qián fēng, shǒu què shǔ gǔ. dì qīn wéi jìn zhōu, xiàn jìn kè hóng dòng yǒng ān èr chéng, gèng tú jìn qǔ. qí zhǔ wén jìn zhōu jiàn wéi, zì lái yuán zhī. shí chén wáng chún dùn qiān lǐ jìng, dà jiāng jūn yǒng shì gōng chūn tún jī qī yuán, dà jiāng jūn yǔ wén shèng shǒu fén shuǐ guān, bìng shòu xiàn jié dù. xiàn mì wèi chūn yuē: bǔ zhě guǐ dào, rǔ jīn wèi yíng, bù xū zhāng mù, kě fá bǎi wèi ān, shì yǒu chù suǒ. lìng bīng qù zhī hòu, zéi yóu zhì yí. shí qí zhǔ fēn jūn wàn rén xiàng qiān lǐ jìng, yòu lìng qí zhòng chū fén shuǐ guān, zì lǜ dà bīng yǔ chūn duì. yǔ wén shèng chí gào jí, xiàn zì jiù zhī, qí rén jù tuì. shèng yǔ zhù guó hóu mò chén ruì zhú zhī, duō yǒu zhǎn huò. é ér chūn gào qí zhòng shāo bī, xiàn yòu jiù zhī. huì chūn bèi chì zhuī hái, lǜ bīng yè fǎn. qí rén guǒ wèi bǎi ān wèi zhàng mù, bù yí jūn tuì, yì rì shǐ wù. shí dì yǐ qù jìn zhōu, liú xiàn hòu jù. xiàn zǔ shuǐ wèi zhèn. qí lǐng jūn duàn chàng zhì qiáo. xiàn gé shuǐ wèn chàng xìng míng, chàng yuē: lǐng jūn duàn chàng yě, gōng fù wèi shuí? xiàn yuē: wǒ yú hòu dà dū dū ěr. chàng yuē: guān gōng yán yǔ, bú shì fán rén, hé yòng yǐn míng wèi. xiàn nǎi yuē: wǒ qí wáng yě. piān zhǐ chén wáng chún yǐ xià, bìng yǐ gào zhī. chàng biān mǎ qù, xiàn jí mìng xuán jūn. qí rén jù zhuī zhī, gē jiǎ shén ruì. xiàn yǔ kāi fǔ yǔ wén xīn wèi diàn jù zhī, zhǎn qí xiāo jiāng hè lán bào zi shān rù huán děng, qí zhòng nǎi tuì.
五年，大舉東討，憲復為前鋒，守雀鼠谷。帝親圍晉州，憲進克洪洞、永安二 城，更圖進取。齊主聞晉州見圍，自來援之。時陳王純頓千里徑，大將軍永是公椿 屯雞棲原，大將軍宇文盛守汾水關，並受憲節度。憲密謂椿曰：「捕者詭道，汝今 為營，不須張幕，可伐柏為庵，示有處所。令兵去之後，賊猶致疑。」時齊主分軍 萬人向千里徑，又令其眾出汾水關，自率大兵與椿對。宇文盛馳告急，憲自救之， 齊人遽退。盛與柱國侯莫陳芮逐之，多有斬獲。俄而椿告齊眾稍逼，憲又救之。會 椿被敕追還，率兵夜反。齊人果謂柏庵為帳幕，不疑軍退，翌日始悟。時帝已去晉 州，留憲後拒。憲阻水為陣。齊領軍段暢至橋。憲隔水問暢姓名，暢曰：「領軍段 暢也，公復為誰？」憲曰：「我虞候大都督耳。」暢曰：「觀公言語，不是凡人， 何用隱名位。」憲乃曰：「我齊王也。」偏指陳王純已下，並以告之。暢鞭馬去， 憲即命旋軍。齊人遽追之，戈甲甚銳。憲與開府宇文忻為殿拒之，斬其驍將賀蘭豹 子、山褥環等，齊眾乃退。

dì yòu mìng xiàn yuán jìn zhōu. qí zhǔ gōng wéi jìn zhōu, dì cì yú gāo xiǎn, xiàn lǜ suǒ bù xiān xiàng jìn zhōu. míng rì zhū jūn zǒng jí, shāo bī chéng xià. qí rén dà zhèn yú yíng nán, dì zhào xiàn chí wǎng guān zhī. xiàn fǎn mìng yuē: qǐng pò zhī ér hòu shí. dì yuè. jì ér zhū jūn jù jìn, yīng shí dà kuì, qí zhǔ dùn zǒu. qí rén fù jù gāo bì jí luò nǚ, dì mìng xiàn gōng luò nǚ, pò zhī. qí zhǔ yǐ zǒu yè, liú qí ān dé wáng yán zōng jù bīng zhōu. dì jìn wéi qí chéng, xiàn gōng qí xī miàn, kè zhī. yán zōng dùn zǒu, zhuī ér huò zhī. yǐ gōng jìn fēng dì èr zǐ ān chéng gōng zhì wèi hé jiān wáng, bài dì sān zi bīn wèi dà jiāng jūn. réng zhào xiàn qù yè, jìn kè yè chéng.
帝又命憲援晉州。齊主攻圍晉州，帝次於高顯，憲率所部先向晉州。明日諸軍 總集，稍逼城下。齊人大陣於營南，帝召憲馳往觀之。憲反命曰：「請破之而後食。」 帝悅。既而諸軍俱進，應時大潰，齊主遁走。齊人復據高壁及洛女，帝命憲攻洛女， 破之。齊主已走鄴，留其安德王延宗據并州。帝進圍其城，憲攻其西面，克之。延 宗遁走，追而獲之。以功進封第二子安城公質為河間王，拜第三子賓為大將軍。仍 詔憲趣鄴，進克鄴城。

xiàn shàn bīng móu, zhǎng yú fǔ yù, cuī fēng xiàn zhèn, wèi shì zú xiān. qí rén wén fēng, dàn qí yǒng lüè. qí rèn chéng wáng jiē guǎng níng wáng xiào háng děng shǒu xìn dōu, fù zhào xiàn tǎo zhī. réng lìng qí zhǔ shǒu shū zhāo jiē, jiē bù nà. xiàn jūn guò zhào zhōu, jiē lìng jiān dié èr rén chān, hòu qí zhí yǐ bái xiàn. xiàn nǎi jí qí jiù jiāng, piān jiāng shì zhī yuē: wú suǒ zhēng zhě dà, bù zài rǔ děng. jí fàng hái, lìng chōng shǐ, nǎi yǔ jiē shū. xiàn zhì xìn dōu, jiē zhèn yú chéng nán, dēng zhāng ěr zhǒng wàng zhī. é ér jiē suǒ shǔ lǐng jūn wèi xiāng yuàn wěi chū lüè zhèn, suì jiàng, jiē shā qí qī zǐ. míng rì qín jiē jí xiào háng děng.
憲善兵謀，長於撫御，摧鋒陷陣，為士卒先。齊人聞風，憚其勇略。齊任城王 湝、廣寧王孝珩等守信都，復詔憲討之。仍令齊主手書招湝，湝不納。憲軍過趙州， 湝令間諜二人覘，候騎執以白憲。憲乃集齊舊將，偏將示之曰：「吾所爭者大，不 在汝等。」即放還，令充使，乃與湝書。憲至信都，湝陣於城南，登張耳冢望之。 俄而湝所署領軍尉相願偽出略陣，遂降，湝殺其妻子。明日擒湝及孝珩等。

xiān shì jī hú liú méi duó zì chēng huáng dì, yòu zhào xiàn dū zhào wáng zhāo děng píng zhī.
先是稽胡劉沒鐸自稱皇帝，又詔憲督趙王招等平之。

xiàn zì yǐ wēi míng rì zhòng, qián sī bǐng tuì. jí dì yù qīn zhēng běi fān, nǎi cí yǐ jí. xún ér dì bēng, xuān dì sì wèi, yǐ xiàn shǔ zūn wàng zhòng, shēn jì zhī. shí shàng wèi zàng, zhū wáng zài nèi jū fú. sī wèi zhǎng sūn lǎn zǒng bīng fǔ zhèng, kǒng zhū wáng yǒu yì zhì, zòu lìng kāi fǔ yú zhì chá qí dòng jìng. jí shān líng hái, dì yòu mìng zhì jiù zhái hòu xiàn, yīn shì gào xiàn yǒu móu. dì qiǎn xiǎo zhǒng zǎi yǔ wén xiào bó wèi xiàn yuē: jīn yù yǐ shū wèi tài shī, jiǔ shū wèi tài fù, shí yī shū wèi tài bǎo, hé rú? xiàn cí yǐ cái qīng. xiào bó fǎn mìng, fù lái yuē: zhào wáng wǎn gòng zhū wáng jù rù. jì zhì diàn mén, xiàn dú bèi yǐn jìn. dì xiān fú zhuàng shì yú bié shì, zhì jí zhí zhī. xiàn cí sè bù náo, gù zì chén shuō. dì shǐ yú zhì duì xiàn. xiàn mù guāng rú jù, yǔ zhì xiāng zhì. huò yuē: yǐ wáng jīn rì shì shì, hé yòng duō yán! xiàn yuē: wǒ wèi zhòng shǔ zūn, yī dàn zhì cǐ, sǐ shēng yǒu mìng, níng fù tú cún? dàn lǎo mǔ zài táng, kǒng liú cí hèn ěr. yīn zhì hù yú dì, nǎi yì zhī. shí nián sān shí wǔ. dì yǐ yú zhì wèi zhù guó, fēng qí guó gōng. yòu shā shàng dà jiāng jūn ān yì gōng wáng xìng shàng kāi fǔ dú gū xióng kāi fǔ dòu lú shào děng, jiē yǐ nì yú xiàn yě. dì jì zhū xiàn, wú yǐ wèi cí, gù tuō xìng děng yǔ xiàn jié móu, suì jiā lù yān. shí rén zhī qí yuān kù, xián yún bàn xiàn sǐ yě.
憲自以威名日重，潛思屏退。及帝欲親征北蕃，乃辭以疾。尋而帝崩，宣帝嗣 位，以憲屬尊望重，深忌之。時尚未葬，諸王在內居服。司衛長孫覽總兵輔政，恐 諸王有異志，奏令開府於智察其動靜。及山陵還，帝又命智就宅候憲，因是告憲有 謀。帝遣小冢宰宇文孝伯謂憲曰：「今欲以叔為太師，九叔為太傅，十一叔為太保， 何如？」憲辭以才輕。孝伯返命，復來曰：「詔王晚共諸王俱入。」既至殿門，憲 獨被引進。帝先伏壯士於別室，至即執之。憲辭色不撓，固自陳說。帝使於智對憲。 憲目光如炬，與智相質。或曰：「以王今日事勢，何用多言！」憲曰：「我位重屬 尊，一旦至此，死生有命，寧復圖存？但老母在堂，恐留慈恨耳。」因擲笏於地， 乃縊之。時年三十五。帝以於智為柱國，封齊國公。又殺上大將軍安邑公王興、上 開府獨孤熊、開府豆盧紹等，皆以昵於憲也。帝既誅憲，無以為辭，故托興等與憲 結謀，遂加戮焉。時人知其冤酷，咸雲伴憲死也。

xiàn suǒ shēng dá bù gàn shì, rú rú rén yě. jiàn dé sān nián, shàng cè wèi qí guó tài fēi. xiàn yǒu zhì xìng, shì mǔ yǐ xiào wén. tài fēi jiù huàn, lǚ jīng fā dòng, xiàn yī bù jiě dài, fú chí zuǒ yòu. xiàn huò dōng xī cóng yì, měi xīn jīng, mǔ bì yǒu jí, nǎi chí shǐ cān wèn, guǒ rú suǒ lǜ. liù zǐ, guì zhì cóng gòng gān xǐ gān qià.
憲所生達步干氏，蠕蠕人也。建德三年，上冊為齊國太妃。憲有至性，事母以 孝聞。太妃舊患，屢經發動，憲衣不解帶，扶持左右。憲或東西從役，每心驚，母 必有疾，乃馳使參問，果如所慮。六子，貴、質、賨、貢、乾禧、乾洽。

guì zì gān fú, shǎo cōng mǐn, yóu biàn qí shè. shǐ dú xiào jīng, biàn wèi rén yuē: dú cǐ yī jīng, zú wèi lì shēn zhī běn. shí suì, fēng ān dìng jùn gōng. wén dì shǐ fēng cǐ jùn, wèi cháng jiǎ rén, zhì shì fēng yān. nián shí yī, cóng xiàn liè yú jiān zhōu, yī wéi zhōng, shǒu shè yě mǎ jí lù yī shí yǒu wǔ. jiàn dé èr nián, bài qí guó shì zǐ. hòu chū wèi bīn zhōu cì shǐ. guì suī chū zì shēn gōng, ér liú xīn shù zhèng. xìng cōng mǐn, guò mù zhé jì, cháng dào féng èr rén, wèi qí zuǒ yòu yuē: cǐ rén shì xiàn dǎng, hé yīn zhé xíng? zuǒ yòu bù shí, guì biàn shuō qí xìng míng, mò bù jiē fú. bái shòu fēng jīng wèi shāng rén suǒ shāo, fēng shuài shòu huò, bù yán qí zuì. tā rì, cǐ shuài suí lì lái cān, guì nǎi wèn yún: shāng rén shāo fēng, hé yīn sī fàng? fēng shuài è rán, suì jí shǒu fú. qí míng chá rú cǐ. zú shí nián shí qī, wǔ dì shén tòng xī zhī.
貴字乾福，少聰敏，尤便騎射。始讀孝經，便謂人曰：「讀此一經，足為立身 之本。」十歲，封安定郡公。文帝始封此郡，未嘗假人，至是封焉。年十一，從憲 獵於監州，一圍中，手射野馬及鹿一十有五。建德二年，拜齊國世子。後出為豳州 刺史。貴雖出自深宮，而留心庶政。性聰敏，過目輒記，嘗道逢二人，謂其左右曰： 「此人是縣黨，何因輒行？」左右不識，貴便說其姓名，莫不嗟伏。白獸烽經為商 人所燒，烽帥受貨，不言其罪。他日，此帥隨例來參，貴乃問云：「商人燒烽，何 因私放？」烽帥愕然，遂即首伏。其明察如此。卒時年十七，武帝甚痛惜之。

zhì zì gān yòu, yǐ xiàn xūn fēng hé jiān jùn wáng. bīn zì gān lǐ, zhōng bà gōng. gòng chū hòu jǔ zhuāng gōng, gān xǐ, ān chéng gōng. gān qià, lóng hé gōng. bìng yǔ xiàn jù bèi zhū.
質字乾佑，以憲勛封河間郡王。賓字乾禮，中壩公。貢出後莒莊公，乾禧，安 城公。乾洽，龍涸公。並與憲俱被誅。

zhào jiàn wáng zhāo, zì dòu lú tū. yòu cōng yǐng, bó shè qún shū, hǎo shǔ wén, xué yǔ xìn tǐ, cí duō qīng yàn. wèi gōng dì sān nián, fēng zhèng píng jùn gōng. wǔ chéng chū, jìn fēng zhào guó gōng. lì yì zhōu zǒng guǎn dà sī kōng dà sī mǎ, jìn jué wèi wáng, chú yōng zhōu mù. jiàn dé wǔ nián, cóng dōng fá, yǐ gōng jìn wèi shàng zhù guó. yòu yǔ qí wáng xiàn tǎo píng jī hú, zhǎn zéi shuài liú méi duó. xuān zhèng zhōng, bài tài shī. dà xiàng yuán nián, zhào yǐ míng zhōu xiāng guó jùn yì wàn hù wèi zhào wáng guó, zhāo chū jiù guó. èr nián, xuān dì bù yù, zhēng zhāo jí chén yuè dài téng wǔ wáng fù què. bǐ zhāo děng zhì ér dì yǐ bēng. suí wén dì fǔ zhèng, jiā zhāo děng shū lǐ, rù cháo bù qū, jiàn lǚ shàng diàn.
趙僭王招，字豆盧突。幼聰穎，博涉群書，好屬文，學庾信體，詞多輕艷。魏 恭帝三年，封正平郡公。武城初，進封趙國公。歷益州總管、大司空、大司馬，進 爵為王，除雍州牧。建德五年，從東伐，以功進位上柱國。又與齊王憲討平稽胡， 斬賊帥劉沒鐸。宣政中，拜太師。大象元年，詔以洺州襄國郡邑萬戶為趙王國，招 出就國。二年，宣帝不豫，徵招及陳、越、代、滕五王赴闕。比招等至而帝已崩。 隋文帝輔政，加招等殊禮，入朝不趨，劍履上殿。

suí wén dì jiāng qiān zhōu dǐng, zhāo mì yù tú zhī, yǐ kuāng shè jì. nǎi yào suí wén dì zhì dì, yǐn yú qǐn shì. zhāo zǐ yuán guàn jí fēi dì lǔ fēng suǒ qīn rén shǐ zhòu jiē xiān zài zuǒ yòu, pèi dāo ér lì. yòu cáng bīng rèn yú wéi xí jiān, hòu yuàn yì fú zhuàng shì. suí wén dì cóng zhě duō zài hé wài, wéi yáng hóng yuán zhòu zhòu dì wēi jí táo chè zuò hù cè. zhāo lǚ yǐ pèi dāo gē guā dàn suí wén, suí wén wèi zhī yí. yuán zhòu jué biàn, kòu dāo ér rù. zhāo nǎi yǐ dà shāng qīn yǐn zhòu jiǔ, yòu mìng zhòu xiàng chú qǔ jiāng. zhòu bù wèi zhī dòng. téng wáng yōu hòu zhì, suí wén jiàng jiē yíng, zhòu yīn dé ěr yǔ yuē: gōng yí sù chū. suí wén gòng yōu děng jiù zuò, xū yú cí chū. hòu shì jué, xiàn yǐ móu fǎn, qí nián qiū, zhū zhāo jí qí zi dé guǎng gōng yuán yǒng kāng wáng guàn yuè gōng gān xiǎn dì gān kēng děng, guó chú.
隋文帝將遷周鼎，招密欲圖之，以匡社稷。乃要隋文帝至第，飲於寢室。招子 員、貫及妃弟魯封、所親人史胄皆先在左右，佩刀而立。又藏兵刃於帷席間，後院 亦伏壯士。隋文帝從者多在合外，惟楊弘、元胄胄弟威及陶徹坐戶側。招屢以佩刀 割瓜啖隋文，隋文未之疑。元胄覺變，扣刀而入。招乃以大觴親飲胄酒，又命胄向 廚取漿。胄不為之動。滕王逌後至，隋文降階迎，胄因得耳語曰：「公宜速出。」 隋文共逌等就坐，須臾辭出。後事覺，陷以謀反，其年秋，誅招及其子德廣公員、 永康王貫、越公乾銑、弟乾鏗等，國除。

zhāo suǒ zhe wén jí shí juǎn.
招所著文集十卷。

qiào xiào wáng jiǎn, zì hóu yòu tū. wǔ chéng chū, fēng qiào guó gōng. jiàn dé sān nián, jìn wèi wáng. cóng píng yè, bài dà zhǒng zǎi. hōng, zi gān yùn sì, wèi suí wén dì suǒ hài, guó chú.
譙孝王儉，字侯幼突。武成初，封譙國公。建德三年，進為王。從平鄴，拜大 冢宰。薨，子乾惲嗣，為隋文帝所害，國除。

chén huò wáng chún, zì yīn zhì tū. wǔ chéng chū, fēng chén guó gōng. bǎo dìng zhōng, shǐ tū jué yíng huáng hòu, lì qín shǎn èr zhōu zǒng guǎn. jiàn dé sān nián, jìn jué wèi wáng. cóng píng qí, jìn wèi shàng zhù guó. lì bīng zhōu zǒng guǎn yōng zhōu mù tài fù. dà xiàng yuán nián, zhào yǐ jì nán jùn yì wàn hù wèi chén guó, chún chū jiù guó. èr nián, cháo jīng shī, bìng qí zi wèi suí wén dì suǒ hài, guó chú.
陳惑王純，字堙智突。武成初，封陳國公。保定中，使突厥迎皇后，歷秦、陝 二州總管。建德三年，進爵為王。從平齊，進位上柱國。歷并州總管、雍州牧、太 傅。大象元年，詔以濟南郡邑萬戶為陳國，純出就國。二年，朝京師，並其子為隋 文帝所害，國除。

yuè yě wáng shèng, zì lì jiǔ tū. wǔ chéng chū, fēng yuè guó gōng. jiàn dé sān nián, jìn jué wèi wáng. cóng píng qí, jìn wèi shàng zhù guó. lì xiāng zhōu zǒng guǎn dà zhǒng zǎi. dà xiàng yuán nián, qiān dà qián yí tài bǎo. qí nián, zhào yǐ fēng zhōu wǔ dāng ān chāng èr jùn, yì wàn hù wèi yuè guó, shèng chū jiù guó. èr nián, cháo jīng shī, bìng qí zi wèi suí wén dì suǒ hài, guó chú.
越野王盛，字立久突。武成初，封越國公。建德三年，進爵為王。從平齊，進 位上柱國。歷相州總管、大冢宰。大象元年，遷大前疑、太保。其年，詔以豐州武 當、安昌二郡，邑萬戶為越國，盛出就國。二年，朝京師，並其子為隋文帝所害， 國除。

dài wáng dá, zì dù jīn tū. xìng guǒ jué, shàn qí shè. wǔ chéng chū, fēng dài guó gōng. jiàn dé chū, jìn wèi zhù guó. chū wèi jīng zhōu cì shǐ, yǒu zhèng jī, wǔ dì shǒu chì bāo měi zhī. suǒ guǎn lǐ zhōu cì shǐ cài zé dú huò bèi sòng. dá yǐ qí xūn yōng, bù kě jiā lù, ruò qū fǎ dài zhī, yòu fēi fèng shàng zhī tǐ, nǎi lìng suǒ sī jīng jiā àn hé, mì biǎo zòu zhī. shì jìng dé shì, zhōng yì bù yán. qí chù shì zhōu shèn rú cǐ. yǎ hǎo jié jiǎn, shí wú jiān shàn, shì jī bù guò shù sì, jiē yī tí yī. yòu wèi cháng yíng chǎn, guó wú chǔ jī. zuǒ yòu cháng yǐ wèi yán. dá yuē: jūn zǐ yōu dào bù yōu pín, hé fán yú cǐ. sān nián, jìn wèi wáng. cóng píng qí. qí shū fēi féng shì yóu wèi qí hòu zhǔ suǒ xìng, jiàn huò, dì yǐ dá bù ěr shēng sè, tè yǐ féng shì cì zhī. xuān dì jí wèi, jìn shàng zhù guó. dà xiàng yuán nián, bài dà yòu bì. qí nián, zhào yǐ lù zhōu shàng dǎng jùn yì wàn hù wèi dài guó, dá chū jiù guó. èr nián, cháo jīng shī, jí qí zi wèi suí wén dì suǒ hài, guó chú.
代ＩＷ王達，字度斤突。性果決，善騎射。武成初，封代國公。建德初，進位 柱國。出為荊州刺史，有政績，武帝手敕褒美之。所管禮州刺史蔡澤黷貨被訟。達 以其勛庸，不可加戮，若曲法貸之，又非奉上之體，乃令所司精加案劾，密表奏之。 事竟得釋，終亦不言。其處事周慎如此。雅好節儉，食無兼膳，侍姬不過數四，皆 衣綈衣。又未嘗營產，國無儲積。左右嘗以為言。達曰：「君子憂道不憂貧，何煩 於此。」三年，進為王。從平齊。齊淑妃馮氏尤為齊後主所幸，見獲，帝以達不邇 聲色，特以馮氏賜之。宣帝即位，進上柱國。大象元年，拜大右弼。其年，詔以潞 州上黨郡邑萬戶為代國，達出就國。二年，朝京師，及其子為隋文帝所害，國除。

jì kāng gōng tōng, zì qū lǜ tū. wǔ chéng chū, fēng jì guó gōng. hōng, zi xuàn sì. jiàn dé sān nián, jìn wèi wáng. dà dìng zhōng, yì wèi suí wén dì suǒ hài. guó chú.
冀康公通，字屈率突。武成初，封冀國公。薨，子絢嗣。建德三年，進為王。 大定中，亦為隋文帝所害。國除。

téng wén wáng yōu, zì ěr gù tū. shǎo hǎo jīng shǐ, jiě shǔ wén. wǔ chéng chū, fēng téng guó gōng. jiàn dé sān nián, jìn jué wèi wáng. xuān zhèng yuán nián, jìn wèi shàng zhù guó. dà xiàng yuán nián, zhào yǐ jīng zhōu xīn yě jùn yì wàn hù wèi téng guó, yōu chū jiù guó. sān nián, cháo jīng shī, wèi suí wén dì suǒ hài, bìng qí zi, guó chú.
滕聞王逌，字爾固突。少好經史，解屬文。武成初，封滕國公。建德三年，進 爵為王。宣政元年，進位上柱國。大象元年，詔以荊州新野郡邑萬戶為滕國，逌出 就國。三年，朝京師，為隋文帝所害，並其子，國除。

yōu suǒ zhe wén zhāng pō xíng yú shì.
逌所著文章頗行於世。

xiào mǐn dì yī nán: lù fū rén shēng jì lì wáng kāng, zì qián ān. bǎo dìng chū, fēng jì guó gōng. jiàn dé sān nián, jìn jué wèi wáng, chū wèi lì zhōu zǒng guǎn. kāng jiāo chǐ wú dù, suì yǒu yì móu, sī lù péi róng jiàn, kāng shā zhī. wǔ nián, zhào cì kāng sǐ. zi shí sì, dà dìng zhōng, wèi suí wén dì suǒ hài, guó chú.
孝閔帝一男：陸夫人生紀厲王康，字乾安。保定初，封紀國公。建德三年，進 爵為王，出為利州總管。康驕侈無度，遂有異謀，司錄裴融諫，康殺之。五年，詔 賜康死。子湜嗣，大定中，為隋文帝所害，國除。

míng dì sān nán: xú fēi shēng bì lá wáng xián. hòu gōng shēng fēng wáng zhēn sòng wáng shí. shí chū hòu sòng xiàn gōng zhèn.
明帝三男：徐妃生畢剌王賢。後宮生豐王貞、宋王實。實出後宋獻公震。

bì lá wáng xián, zì gān yáng. bǎo dìng sì nián, fēng bì gōng. jiàn dé sān nián, jìn jué wèi wáng. lì jīng zhōu zǒng guǎn dà sī kōng. dà xiàng chū, jìn shàng zhù guó yōng zhōu mù tài shī. míng nián, xuān dì bēng. xián xìng qiáng jì, yǒu wēi lüè, lǜ suí wén dì qīng fù zōng yòu. yán xiè, bìng qí zi bèi hài, guó chú.
畢剌王賢，字乾陽。保定四年，封畢公。建德三年，進爵為王。歷荊州總管、 大司空。大象初，進上柱國、雍州牧、太師。明年，宣帝崩。賢性強濟，有威略， 慮隋文帝傾覆宗祐。言泄，並其子被害，國除。

fēng wáng zhēn, zì gān yǎ. chū fēng fēng guó gōng, jiàn dé sān nián, jìn jué wèi wáng. dà xiàng chū, wèi dà zhǒng zǎi. dà dìng zhōng, bìng qí zi wèi suí wén dì suǒ hài, guó chú.
豐王貞，字乾雅。初封豐國公，建德三年，進爵為王。大象初，為大冢宰。大 定中，並其子為隋文帝所害，國除。

wǔ dì qī nán: lǐ huáng hòu shēng xuān dì hàn wáng zàn. kù hàn jī shēng qín wáng zhì cáo wáng yǔn. féng jī shēng dào wáng chōng. xuē shì fù shēng cài wáng duì. zhèng jī shēng jīng wáng yuán.
武帝七男：李皇后生宣帝、漢王贊。庫汗姬生秦王贄、曹王允。馮姬生道王充。 薛世婦生蔡王兌。鄭姬生荊王元。

hàn wáng zàn, zì gān yī. chū fēng hàn guó gōng, jiàn dé sān nián, jìn jué wèi wáng. dà xiàng mò, suí wén dì fǔ zhèng, yù shùn wù qíng, nǎi jìn zàn wèi shàng zhù guó, bài yòu dà chéng xiàng. wài shì zūn chóng, shí wú suǒ zōng lǐ. zhuǎn tài shī. xún jí qín wáng zhì cáo wáng yǔn dào wáng chōng cài wáng duì jīng wáng yuán bìng wèi suí wén dì suǒ hài, guó chú.
漢王贊，字乾依。初封漢國公，建德三年，進爵為王。大象末，隋文帝輔政， 欲順物情，乃進贊位上柱國，拜右大丞相。外示尊崇，實無所綜理。轉太師。尋及 秦王贄、曹王允、道王充、蔡王兌荊王元並為隋文帝所害，國除。

xuān dì sān zi: zhū huáng hòu shēng jìng huáng dì. wáng jī shēng lái wáng yǎn. huáng fǔ jī shēng yǐng wáng shù. yǎn jí shù bìng dà xiàng èr nián fēng, bìng wèi suí wén dì suǒ hài, guó chú.
宣帝三子：硃皇后生靜皇帝。王姬生萊王衍。皇甫姬生郢王術。衍及術並大象 二年封，並為隋文帝所害，國除。

lùn yuē: xī xián zhī yì zhě, xián yǐ zhōu jiàn wǔ děng, lì zài bā bǎi qín lì jùn xiàn, èr shì ér wáng. suī dé shī zhī jī kě xún, shì fēi zhī lǐ hù qǐ, ér yīn xún mò biàn, fù gǔ wèi wén. liáng yóu zhe lùn zhě nì yú guì yuǎn, sī qì zhě nán yú yì yè, xiáng qiú shì biàn zhī dào, bìng wèi qióng yú zhì dāng yě. cháng shì lùn zhī: fū huáng wáng dié xìng, wèi guó zhī dào fěi yī shèng xián jiān chū, lì dé zhī zhǐ shū tú. sī qǐ gù wèi xiāng fǎn zāi, yì yún wèi zhèng ér yǐ yǐ. hé zé? wǔ děng zhī zhì, xíng yú shāng zhōu zhī qián jùn xiàn zhī shè, shǐ yú qín hàn zhī hòu. lùn shí zé jiāo chún lǐ gé, yì dì zé yòng shě huò shū. pì yóu gàn qī rì yòng, nán yǐ chéng gāi xià zhī yè jì sì suǒ shù, bù kě shī chéng zhōu zhī cháo. shì zhī yīn shí zhì yí zhě, wèi zhèng zhī shàng wù yě guān rén lì jiào cái, jīng guó zhī zhǎng cè yě. qiě fú liè fēng jiāng, jiàn hóu bó, zé xián néng, shǔ mù shǒu, xún míng suī yuē yì zhěn, zé shí yì yì tóng guī. shèng zé yǔ zhī gòng ān, shuāi zé yǔ zhī gòng huàn. gòng ān xì hū shàn è, fēi lǐ yì wú yǐ dūn fēng gòng huàn jì yǐ cún wáng, fēi jiǎ bīng bù néng jìng luàn. shì yǐ qí jìn shuài lǐ, dǐng yè qīng ér fù zhèn wēn táo shì wèi, wáng gāng chí ér gèng zhāng. rán zé zhōu zhī liè guó, fēi yī xìng yě, jìn zhī qún chén, fēi yī zú yě, qǐ qí jìn zhōng yú liè guó, wēn táo xián yú qún chén zāi? gài wèi zhòng zhě yì yǐ lì gōng, quán qīng zhě nán yǐ jǐn jié gù yě. yóu sī yán zhī, jiàn hóu zhì shǒu, nǎi gǔ jīn zhī yì shù bīng quán jué wèi, gài ān wēi zhī suǒ jiē hū. zhōu wén zhī chū dìng guān yòu, rì bù xiá gěi, jì yǐ rén chén lǐ zhōng, wèi huáng fān píng zhī shì. jìn dàng fǔ zhèng, yuán shù qí dǎng, zōng shì zhǎng yòu, bìng wò bīng quán, suī hǎi nèi xiè lóng píng zhī fēng ér guó jiā yǒu pán shí zhī gù yǐ. wǔ huáng kè jiǎn máng cì, sī hóng zhèng shù, chéng zhuān cháo zhī wèi huàn, wàng wéi chéng zhī yuǎn tú, wài chóng chǒng rèn, nèi jié cāi zǔ. zì shì pèi tiān zhī jī, qián yǒu xiǔ rǎng zhī xū yǐ. xuān huáng sì wèi, xiōng bào shì chóng, shān yì xiān qí běn zhī, xuē chù piān yú gōng zú. yǐ qí wáng zhī qí zī jié chū, zú kě láo lóng yú qián zài. chù zhōu gōng zhī dì, jū shàng jiāng zhī zhòng, lē guān sú, gōng zhàn rú shén, dí guó xì yǐ cún wáng, dǐng mìng yóu qí qīng zhòng. shǔ dào xiāo zhī rì, xié zhèn zhǔ zhī wēi, sī rén ér yīng sī lù, jūn zǐ shì yǐ zhī guó zuò zhī bù yǒng yě. qí yú suī dì wéi shū fù, qīn zé tóng shēng, jiǎ wén néng fǔ zhǔ, wǔ néng wēi dí, mò bù xiè qīng shì yú dāng nián, cóng hóu fú yú jùn guó, hào wèi qiān shèng, wèi móu pǐ fū. shì yǐ quán chén chéng qí jī, móu shì yīn qí xì, qiān guī dǐng sù yú fǔ shí, jiān wáng hóu liè yú liáo yuán, yōu yōu suì gǔ, wèi wén zī kù. qǐ fēi cuī kū zhèn xiǔ, yì wèi lì hū? xiàng shǐ xuān huáng zé jī liú zhī zhì, lǎn shèng zhé zhī shù, fēn mìng xián qī, bù yú nèi wài, liào qí qīng zhòng, jiān yǐ qīn shū, shǒu wěi xiāng chí, yuǎn jìn wèi yòng, shǐ qí wèi zú yǐ fú wēi, qí quán bù néng wèi luàn, shì yè jì dìng, jiǎo xìng zì xī, suī shǐ wò chì zǐ, cháo wěi qiú, shè jì gù yǐ jiǔ ān, yì zhào kě yǐ wú huàn yǐ. hé hòu zú zhī dì ér néng kuī qí shén qì zāi. xī zhāng ěr chén yú, bīn kè sī yì, suǒ jū jiē qǔ qīng xiàng, ér qí wáng zhī wén wǔ liáo lì, qí hòu yì duō tái mù, yì dài xiāng fú, kě wèi xián yǐ zāi.
論曰：昔賢之議者，咸以周建五等，歷載八百；秦立郡縣，二世而亡。雖得失 之跡可尋，是非之理互起，而因循莫變，復古未聞。良由著論者溺於貴遠，司契者 難於易業，詳求適變之道，並未窮於至當也。嘗試論之：夫皇王迭興，為國之道匪 一；聖賢間出，立德之指殊塗。斯豈故為相反哉，亦云為政而已矣。何則？五等之 制，行於商、周之前；郡縣之設，始於秦、漢之後。論時則澆淳理隔，易地則用舍 或殊。譬猶干戚日用，難以成垓下之業；稷嗣所述，不可施成周之朝。是知因時制 宜者，為政之上務也；觀人立教才，經國之長策也。且夫裂封疆，建侯伯，擇賢能， 署牧守，循名雖曰異軫，責實抑亦同歸。盛則與之共安，衰則與之共患。共安系乎 善惡，非禮義無以敦風共患寄以存亡，非甲兵不能靖亂。是以齊、晉帥禮，鼎業傾 而復振；溫、陶釋位，王綱弛而更張。然則周之列國，非一姓也，晉之群臣，非一 族也，豈齊、晉忠於列國，溫、陶賢於群臣哉？蓋位重者易以立功，權輕者難以盡 節故也。由斯言之，建侯置守，乃古今之異術；兵權爵位，蓋安危之所階乎。周文 之初定關右，日不暇給，既以人臣禮終，未遑蕃屏之事。晉盪輔政，爰樹其黨，宗 室長幼，並握兵權，雖海內謝隆平之風而國家有盤石之固矣。武皇克翦芒刺，思弘 政術，懲專朝之為患，忘維城之遠圖，外崇寵任，內結猜阻。自是配天之基，潛有 朽壤之墟矣。宣皇嗣位，凶暴是崇，芟刈先其本枝，削黜偏於公族。以齊王之奇姿 傑出，足可牢籠於前載。處周公之地，居上將之重，肋冠俗，攻戰如神，敵國系以 存亡，鼎命由其輕重。屬道消之日，挾震主之威，斯人而嬰斯戮，君子是以知國祚 之不永也。其餘雖地惟叔父，親則同生，假文能輔主，武能威敵，莫不謝卿士於當 年，從侯服於郡國，號為千乘，位侔匹夫。是以權臣乘其機，謀士因其隙，遷龜鼎 速於俯拾，殲王侯烈於燎原，悠悠邃古，未聞茲酷。豈非摧枯振朽，易為力乎？向 使宣皇擇姬、劉之制，覽聖哲之術，分命賢戚，布於內外，料其輕重，間以親疏， 首尾相持，遠近為用，使其位足以扶危，其權不能為亂，事業既定，僥倖自息，雖 使臥赤子，朝委裘，社稷固以久安，憶兆可以無患矣。何後族之地而能窺其神器哉。 昔張耳、陳余，賓客廝役，所居皆取卿相，而齊王之文武僚吏，其後亦多台牧，異 代相符，可謂賢矣哉。