zhōu shì zhū wáng
周室诸王
wén dì shí sān wáng xiào mǐn dì yī wáng míng dì èr wáng wǔ dì liù wáng xuān dì èr wáng
文帝十三王 孝闵帝一王 明帝二王 武帝六王 宣帝二王
zhōu wén dì shí sān zi: yáo fū rén shēng míng dì. hòu gōng shēng sòng xiàn gōng zhèn. wén yuán huáng hòu shēng xiào mǐn huáng dì. wén xuān chì nú huáng hòu shēng wǔ dì wèi lá wáng zhí. dá bù fēi shēng qí yáng wáng xiàn. wáng jī shēng zhào jiàn wáng zhāo. hòu gōng shēng qiáo xiào wáng jiǎn chén huò wáng chún yuè yě wáng shèng dài hóng wáng dá jì kāng gōng tōng téng wén wáng yōu.
周文帝十三子:姚夫人生明帝。后宫生宋献公震。文元皇后生孝闵皇帝。文宣 叱奴皇后生武帝、卫剌王直。达步妃生齐炀王宪。王姬生赵僭王招。后宫生谯孝王 俭、陈惑王纯、越野王盛、代纮王达、冀康公通、滕闻王逌。
sòng xiàn gōng zhèn, zì mí é tū, yòu ér mǐn dá. dà tǒng shí liù nián, fēng wǔ yì gōng, shàng wèi wén dì nǚ. qí nián hōng. bǎo dìng yuán nián, zhuī zèng dà sī mǎ, fēng sòng guó gōng.
宋献公震,字弥俄突,幼而敏达。大统十六年,封武邑公,尚魏文帝女。其年 薨。保定元年,追赠大司马,封宋国公。
wú zi, yǐ míng dì dì sān zǐ shí sì. jiàn dé sān nián, jìn jué wèi wáng. dà xiàng zhōng, wèi dà qián yí, xún wèi suí wén dì hài, guó chú.
无子,以明帝第三子实嗣。建德三年,进爵为王。大象中,为大前疑,寻为隋 文帝害,国除。
wèi lá wáng zhí, zì dòu luó tū. wèi gōng dì sān nián, fēng qín jùn gōng. wǔ chéng chū, jìn fēng wèi guó gōng, lì yōng zhōu mù dà sī kōng xiāng zhōu zǒng guǎn. zhí, wǔ dì mǔ dì yě, xìng fú guǐ. yǐ jìn gōng hù zhí zhèng, suì èr yú dì ér nì hù. jí nán tǎo jūn bài, yùn yú miǎn chù, yòu qǐng dì chú hù. dì sù yǒu zhū hù yì, suì yǔ zhí móu zhī. jí hù zhū, dì yǐ qí wáng xiàn wèi dà zhǒng zǎi. zhí jì guāi běn wàng, yòu qǐng wèi dà sī mǎ, yù shàn wēi quán. dì zhī qí yì, wèi yuē: " rǔ xiōng dì zhǎng yòu yǒu xù, hé fǎn jū xià liè yě?" yǐ wéi dà sī tú. jiàn dé sān nián, jìn jué wèi wáng.
卫剌王直,字豆罗突。魏恭帝三年,封秦郡公。武成初,进封卫国公,历雍州 牧、大司空、襄州总管。直,武帝母弟也,性浮诡。以晋公护执政,遂贰于帝而昵 护。及南讨军败,愠于免黜,又请帝除护。帝宿有诛护意,遂与直谋之。及护诛, 帝以齐王宪为大冢宰。直既乖本望,又请为大司马,欲擅威权。帝知其意,谓曰: “汝兄弟长幼有序,何反居下列也?”以为大司徒。建德三年,进爵为王。
chū, dì yǐ zhí dì wèi dōng gōng, gèng shǐ zhí zì zé suǒ jū. zhí lì guān fǔ shǔ, wú chēng yì zhě, zhì fèi zhì qǐ fú sì, suì yù jū zhī. qí wáng xiàn wèi yuē:" dì ér nǚ chéng zhǎng, cǐ sì piān xiǎo, jù shì suǒ yí?" zhí yuē:" yī shēn shàng bù zì róng, hé lùn ér nǚ!" xiàn guài ér yí zhī. zhí cháng cóng dì xiào liè ér luàn xíng, dì nù, duì zhòng tà zhī. zì shì, fèn yuàn zī shén. jí dì xìng yún yáng gōng, zhí zài jīng shī fǎn, gōng sù zhāng mén, sī wǔ yù chí yùn bì mén, bù dé rù, tuì zǒu. zhuī zhì jīng zhōu huò zhī, miǎn wèi shù rén, qiú zhū gōng zhōng. xún yǒu yì zhì, jí qí zi shí rén bìng zhū zhī, guó chú.
初,帝以直第为东宫,更使直自择所居。直历观府署,无称意者,至废陟屺佛 寺,遂欲居之。齐王宪谓曰:“弟兒女成长,此寺偏小,讵是所宜?”直曰:“一 身尚不自容,何论兒女!”宪怪而疑之。直尝从帝校猎而乱行,帝怒,对众挞之。 自是,愤怨滋甚。及帝幸云阳宫,直在京师反,攻肃章门,司武尉迟运闭门,不得 入,退走。追至荆州获之,免为庶人,囚诸宫中。寻有异志,及其子十人并诛之, 国除。
qí yáng wáng xiàn, zì pí hè tū. xìng tōng mǐn, yǒu dù liàng. chū fēng fú chéng xiàn gōng. shǎo yǔ wǔ dì jù shòu shī chuán, xián zōng jī yào, dé qí zhǐ guī. wén dì cháng cì zhū zǐ liáng mǎ, wéi qí suǒ zé. xiàn dú qǔ bó zhě. dì wèn zhī, duì yuē: " cǐ mǎ sè lèi jì shū, huò duō jùn yì. ruò cóng jūn zhēng fá, mù yǔ yì fēn." dì xǐ yuē:" cǐ ér zhì shí bù fán, dàng chéng zhòng qì." hòu cóng shàng lǒng, jīng guān mǎ mù, wén dì měi jiàn bó mǎ, zhé yuē" cǐ wǒ ér mǎ yě", mìng qǔ yǐ cì zhī. wèi gōng dì yuán nián, jìn fēng ān chéng jùn gōng. míng dì jí wèi, shòu dà jiàng jūn.
齐炀王宪,字毗贺突。性通敏,有度量。初封涪城县公。少与武帝俱受诗传, 咸综机要,得其指归。文帝尝赐诸子良马,唯其所择。宪独取驳者。帝问之,对曰: “此马色类既殊,或多骏逸。若从军征伐,牧圉易分。”帝喜曰:“此兒智识不凡, 当成重器。”后从上陇,经官马牧,文帝每见驳马,辄曰“此我兒马也”,命取以 赐之。魏恭帝元年,进封安城郡公。明帝即位,授大将军。
wǔ chéng chū, chú yì zhōu zǒng guǎn, jìn fēng qí guó gōng. chū, píng shǔ zhī hòu, wén dì yǐ qí xíng shèng zhī dì, bù yù shǐ sù jiàng jū zhī. zhū zǐ zhōng yù yǒu tuī zé, piān wèn wǔ dì yǐ xià, shuí yù cǐ xíng, bìng wèi jí duì, ér xiàn xiān qǐng. wén dì yuē:" cì shǐ dāng fǔ zhòng lín rén, fēi ěr suǒ jí. yǐ nián shòu zhě, dāng guī ěr xiōng." xiàn yuē:" cái yòng shū bù guān dà xiǎo, shì ér wú xiào, gān shòu miàn qī." wén dì yǐ xiàn nián shàng yòu, wèi zhī qiǎn. míng dì zhuī zūn xiān zhǐ, gù yǒu cǐ shòu. xiàn shí nián shí liù, shàn yú fǔ suí, liú xīn zhèng shù, cí sòng fú còu, tīng shòu bù pí. shǔ rén yuè zhī, gòng lì bēi sòng dé.
武成初,除益州总管,进封齐国公。初,平蜀之后,文帝以其形胜之地,不欲 使宿将居之。诸子中欲有推择,偏问武帝以下,谁欲此行,并未及对,而宪先请。 文帝曰:“刺史当抚众临人,非尔所及。以年授者,当归尔兄。”宪曰:“才用殊 不关大小,试而无效,甘受面欺。”文帝以宪年尚幼,未之遣。明帝追遵先旨,故 有此授。宪时年十六,善于抚绥,留心政术,辞讼辐凑,听受不疲。蜀人悦之,共 立碑颂德。
bǎo dìng zhōng, zhēng bài yōng zhōu mù. jí jìn gōng hù dōng fá, yǐ yù chí jiǒng wèi qián fēng, wéi luò yáng. qí bīng shù wàn, yǎn chū jūn hòu, zhū jūn kuāng hài, bìng gè tuì sàn. wéi xiàn yǔ wáng xióng dá xī wǔ jù zhī, ér xióng wèi qí rén suǒ bài, sān jūn zhèn jù. xiàn qīn zì dū lì, zhòng xīn nǎi ān. shí jìn gōng hù zhí zhèng, yǎ xiàng qīn wěi, shǎng fá zhī jì, jiē dé yù yān. tiān hé sān nián, yǐ xiàn wèi dà sī mǎ, xíng xiǎo zhǒng zǎi, yōng zhōu mù rú gù. sì nián, qí jiāng dú gū yǒng yè lái kòu, zhào xiàn yǔ zhù guó lǐ mù chū yí yáng, zhù chóng dé děng wǔ chéng, jué qí liáng dào. qí jiāng hú lǜ míng yuè zhù lěi luò nán. wǔ nián, xiàn shè luò yāo zhī, míng yuè dùn zǒu. shì suì, míng yuè yòu yú fén běi zhù chéng, xī zhì lóng mén. jìn gōng hù wèn jì yú xiàn, xiàn yuē:" xiōng yí zàn chū tóng zhōu wèi wēi róng, xiàn qǐng yǐ jīng bīng jū qián, suí jī gōng qǔ." liù nián, xiàn lǜ zhòng chū zì lóng mén, qí jiāng xīn cài wáng kāng dé qián jūn xiāo dùn. xiàn nǎi dù hé, gōng qí fú lóng děng sì chéng, èr rì jǐn bá. yòu gōng zhāng bì, kè zhī. hú lǜ míng yuè shí zài huá róng, fú néng jiù, nǎi běi gōng yáo xiāng chéng, xiàn zhī. fén zhōu yòu jiàn wéi rì jiǔ, xiàn qiǎn zhù guó yǔ wén shèng yùn sù kuì zhī. xiàn zì rù liǎng rǔ gǔ, xí kè qí bó dù chéng. shǐ zhù guó tán gōng huì zhù shí diàn chéng yǐ wéi fén zhōu zhī yuán. qí píng yuán wáng duàn xiào xiān lán líng wáng gāo zhǎng gōng yǐn bīng dà zhì, dà jiàng jūn hán huān wèi qí rén suǒ chéng, suì tuì. xiàn shēn zì dū zhàn, qí zhòng shāo què. huì rì mù, nǎi gè shōu jūn.
保定中,征拜雍州牧。及晋公护东伐,以尉迟迥为前锋,围洛阳。齐兵数万, 奄出军后,诸军恇骇,并各退散。唯宪与王雄、达奚武拒之,而雄为齐人所败,三 军震惧。宪亲自督励,众心乃安。时晋公护执政,雅相亲委,赏罚之际,皆得预焉。 天和三年,以宪为大司马,行小冢宰,雍州牧如故。四年,齐将独孤永业来寇,诏 宪与柱国李穆出宜阳,筑崇德等五城,绝其粮道。齐将斛律明月筑垒洛南。五年, 宪涉洛邀之,明月遁走。是岁,明月又于汾北筑城,西至龙门。晋公护问计于宪, 宪曰:“兄宜暂出同州为威容,宪请以精兵居前,随机攻取。”六年,宪率众出自 龙门,齐将新蔡王康德潜军宵遁。宪乃度河,攻其伏龙等四城,二日尽拔。又攻张 壁,克之。斛律明月时在华容,弗能救,乃北攻姚襄城,陷之。汾州又见围日久, 宪遣柱国宇文盛运粟馈之。宪自入两乳谷,袭克齐伯杜城。使柱国谭公会筑石殿城 以为汾州之援。齐平原王段孝先、兰陵王高长恭引兵大至,大将军韩欢为齐人所乘, 遂退。宪身自督战,齐众稍却。会日暮,乃各收军。
jí jìn gōng hù zhū, wǔ dì zhào xiàn rù, miǎn guān bài xiè. dì wèi yuē:" rǔ qīn zé tóng qì, xiū qī gòng zhī, shì bù xiāng shè, hé fán zhì xiè?" nǎi zhào xiàn wǎng hù dì, shōu bīng fú jí zhū bù jí děng. xún yǐ xiàn wèi dà zhǒng zǎi. shí dì jì zhū zǎi chén, qīn lǎn cháo zhèng, fāng yù qí zhī yǐ xíng, yuán jí qīn qīn, yì wèi kè bó. xiàn jì wèi hù suǒ rèn, zì tiān hé hòu, wēi shì jiàn lóng. hù yù yǒu suǒ chén, duō lìng xiàn zòu. qí jiàn huò yǒu kě bù, xiàn lǜ zhǔ xiāng xián xì, měi qū ér chàng zhī. dì yì xī qí cǐ xīn, gù dé wú huàn. rán yóu yǐ wēi míng guò zhòng, zhōng bù néng píng, suī qiān shòu zhǒng zǎi, shí duó qí quán yě. kāi fǔ péi wén jǔ, xiàn zhī shì dú, dì cháng yù nèi diàn yǐn jiàn, wèi yuē:" xī wèi mò bù gāng, tài zǔ kuāng fǔ yuán shì yǒu zhōu shòu mìng, jìn gōng fù zhí wēi quán. jī xí shēng cháng, biàn wèi fǎ yīng xū ěr. qǐ yǒu sān shí suì tiān zǐ kě wéi rén suǒ zhì hū? qiě jìn dài yǐ lái, yòu yǒu yī bì, zàn jīng lì shǔ, biàn jí lǐ ruò jūn chén, cǐ nǎi luàn shí quán yí, fēi jīng guó zhī shù. ěr suī péi shì qí gōng, bù dé jí tóng chén zhǔ. qiě tài zǔ shí ér, nìng kě xī wèi tiān zǐ? qīng yí guī yǐ zhèng dào, wú lìng xiōng dì zì zhì xián yí." wén jǔ zài bài ér chū, guī yǐ bái xiàn. xiàn zhǐ xīn fǔ jǐ yuē:" wú xīn gōng níng bù xī? dàn dāng jìn zhōng jié jié ěr, zhī fù hé yán!"
及晋公护诛,武帝召宪入,免冠拜谢。帝谓曰:“汝亲则同气,休戚共之,事 不相涉,何烦致谢?”乃诏宪往护第,收兵符及诸簿籍等。寻以宪为大冢宰。时帝 既诛宰臣,亲览朝政,方欲齐之以刑,爰及亲亲,亦为刻薄。宪既为护所任,自天 和后,威势渐隆。护欲有所陈,多令宪奏。其间或有可不,宪虑主相嫌隙,每曲而 暢之。帝亦悉其此心,故得无患。然犹以威名过重,终不能平,虽迁授冢宰,实夺 其权也。开府裴文举,宪之侍读,帝尝御内殿引见,谓曰:“昔魏末不纲,太祖匡 辅元氏;有周受命,晋公复执威权。积习生常,便谓法应须尔。岂有三十岁天子可 为人所制乎?且近代以来,又有一弊,暂经隶属,便即礼若君臣,此乃乱时权宜, 非经国之术。尔虽陪侍齐公,不得即同臣主。且太祖十兒,宁可悉为天子?卿宜规 以正道,无令兄弟自致嫌疑。”文举再拜而出,归以白宪。宪指心抚几曰:“吾心 公宁不悉?但当尽忠竭节耳,知复何言!”
jiàn dé sān nián, jìn jué wèi wáng. níng yǒu liú xiū zhēng xiàn wáng zhēn yī shǒu, xiàn měi zhī. xiū zhēng hòu yòu yǐ zhēn shàng zhī, dì fāng jiǎn xuē zhū dì, shén yuè qí wén. xiàn cháng yǐ bīng shū fán guǎng, zì kān wèi yào lüè wǔ piān, zhì shì biǎo chén zhī. dì lǎn ér chēng shàn.
建德三年,进爵为王。宁友刘休征献王箴一首,宪美之。休征后又以箴上之, 帝方翦削诸弟,甚悦其文。宪尝以兵书繁广,自刊为要略五篇,至是表陈之。帝览 而称善。
qí qiū, dì yú yún yáng qǐn jí, wèi wáng zhí yú jīng shī. dì zhào xiàn wèi yuē:" rǔ wèi qián jūn, wú yì xù fā." zhí xún bài zǒu. dì zhì jīng shī, xiàn yǔ zhào wáng zhāo jù rù bài xiè. dì yuē:" guǎn cài wèi lù, zhōu gōng zuò fǔ, rén xīn bù tóng, yǒu rú qí miàn. dàn kuì xiōng dì qīn xún gān gē, yú wǒ wèi bù néng ěr." chū, zhí nèi jì xiàn, xiàn yǐn ér róng zhī, qiě yǐ dì mǔ dì, měi jiā yǒu jìng. jìn gōng hù zhī zhū yě, zhí gù qǐng jí xiàn. dì yuē:" qí gōng xīn jī, wú zì xī zhī, bù dé gèng yǒu suǒ yí." jí wén xuān huáng hòu bēng, zhí yòu mì qǐ xiàn yǐn jiǔ shí ròu yǔ píng xī bù yì. dì yuē:" wú yǔ qí wáng yì shēng, jù fēi zhèng dí, tè wèi wú yì, jīn tǎn kuò shì tóng. rǔ dāng kuì zhī, hé lùn dé shī. rǔ qīn tài hòu zhī zǐ, dàn xū zì zhù." zhí nǎi zhǐ.
其秋,帝于云阳寝疾,卫王直于京师。帝召宪谓曰:“汝为前军,吾亦续发。” 直寻败走。帝至京师,宪与赵王招俱入拜谢。帝曰:“管、蔡为戮,周公作辅,人 心不同,有如其面。但愧兄弟亲寻干戈,于我为不能耳。”初,直内忌宪,宪隐而 容之,且以帝母弟,每加友敬。晋公护之诛也,直固请及宪。帝曰:“齐公心迹, 吾自悉之,不得更有所疑。”及文宣皇后崩,直又密启宪饮酒食肉与平昔不异。帝 曰:“吾与齐王异生,俱非正嫡,特为吾意,今袒括是同。汝当愧之,何论得失。 汝亲太后之子,但须自助。”直乃止。
sì nián, dì jiāng dōng tǎo, dú yǔ nèi shǐ wáng yì móu zhī, yú rén mò zhī. hòu yǐ zhū dì cái lüè, wú chū xiàn yòu, suì gào zhī. xiàn jí zàn chéng qí shì. jí dà jūn jiāng chū, xiàn biǎo shàng jīn bǎo děng yī shí liù jiàn yǐ zhù jūn zī. zhào bù nà, yǐ xiàn biǎo shì gōng qīng yuē:" rén chén dāng rú cǐ, zhèn guì qí xīn ěr, níng zī cǐ wù." nǎi zhào níng wèi qián jūn, qù lí yáng. dì qīn wéi hé yīn, wèi kè. xiàn gōng bá wǔ jì, jìn wéi luò kǒu, bá qí dōng xī èr chéng. yǐ dì jí bān shī. shì suì, chū zhì shàng zhù guó, yǐ xiàn wèi zhī.
四年,帝将东讨,独与内史王谊谋之,余人莫知。后以诸弟才略,无出宪右, 遂告之。宪即赞成其事。及大军将出,宪表上金宝等一十六件以助军资。诏不纳, 以宪表示公卿曰:“人臣当如此,朕贵其心耳,宁资此物。”乃诏宁为前军,趣黎 阳。帝亲围河阴,未克。宪攻拔武济,进围洛口,拔其东西二城。以帝疾班师。是 岁,初置上柱国,以宪为之。
wǔ nián, dà jǔ dōng tǎo, xiàn fù wèi qián fēng, shǒu què shǔ gǔ. dì qīn wéi jìn zhōu, xiàn jìn kè hóng dòng yǒng ān èr chéng, gèng tú jìn qǔ. qí zhǔ wén jìn zhōu jiàn wéi, zì lái yuán zhī. shí chén wáng chún dùn qiān lǐ jìng, dà jiàng jūn yǒng shì gōng chūn tún jī qī yuán, dà jiàng jūn yǔ wén shèng shǒu fén shuǐ guān, bìng shòu xiàn jié dù. xiàn mì wèi chūn yuē:" bǔ zhě guǐ dào, rǔ jīn wèi yíng, bù xū zhāng mù, kě fá bǎi wèi ān, shì yǒu chǔ suǒ. lìng bīng qù zhī hòu, zéi yóu zhì yí." shí qí zhǔ fēn jūn wàn rén xiàng qiān lǐ jìng, yòu lìng qí zhòng chū fén shuǐ guān, zì lǜ dà bīng yǔ chūn duì. yǔ wén shèng chí gào jí, xiàn zì jiù zhī, qí rén jù tuì. shèng yǔ zhù guó hóu mò chén ruì zhú zhī, duō yǒu zhǎn huò. é ér chūn gào qí zhòng shāo bī, xiàn yòu jiù zhī. huì chūn bèi chì zhuī huán, lǜ bīng yè fǎn. qí rén guǒ wèi bǎi ān wèi zhàng mù, bù yí jūn tuì, yì rì shǐ wù. shí dì yǐ qù jìn zhōu, liú xiàn hòu jù. xiàn zǔ shuǐ wèi zhèn. qí lǐng jūn duàn chàng zhì qiáo. xiàn gé shuǐ wèn chàng xìng míng, chàng yuē:" lǐng jūn duàn chàng yě, gōng fù wèi shuí?" xiàn yuē:" wǒ yú hòu dà dū dū ěr." chàng yuē:" guān gōng yán yǔ, bú shì fán rén, hé yòng yǐn míng wèi." xiàn nǎi yuē:" wǒ qí wáng yě." piān zhǐ chén wáng chún yǐ xià, bìng yǐ gào zhī. chàng biān mǎ qù, xiàn jí mìng xuán jūn. qí rén jù zhuī zhī, gē jiǎ shén ruì. xiàn yǔ kāi fǔ yǔ wén xīn wèi diàn jù zhī, zhǎn qí xiāo jiàng hè lán bào zi shān rù huán děng, qí zhòng nǎi tuì.
五年,大举东讨,宪复为前锋,守雀鼠谷。帝亲围晋州,宪进克洪洞、永安二 城,更图进取。齐主闻晋州见围,自来援之。时陈王纯顿千里径,大将军永是公椿 屯鸡栖原,大将军宇文盛守汾水关,并受宪节度。宪密谓椿曰:“捕者诡道,汝今 为营,不须张幕,可伐柏为庵,示有处所。令兵去之后,贼犹致疑。”时齐主分军 万人向千里径,又令其众出汾水关,自率大兵与椿对。宇文盛驰告急,宪自救之, 齐人遽退。盛与柱国侯莫陈芮逐之,多有斩获。俄而椿告齐众稍逼,宪又救之。会 椿被敕追还,率兵夜反。齐人果谓柏庵为帐幕,不疑军退,翌日始悟。时帝已去晋 州,留宪后拒。宪阻水为阵。齐领军段暢至桥。宪隔水问暢姓名,暢曰:“领军段 暢也,公复为谁?”宪曰:“我虞候大都督耳。”暢曰:“观公言语,不是凡人, 何用隐名位。”宪乃曰:“我齐王也。”偏指陈王纯已下,并以告之。暢鞭马去, 宪即命旋军。齐人遽追之,戈甲甚锐。宪与开府宇文忻为殿拒之,斩其骁将贺兰豹 子、山褥环等,齐众乃退。
dì yòu mìng xiàn yuán jìn zhōu. qí zhǔ gōng wéi jìn zhōu, dì cì yú gāo xiǎn, xiàn lǜ suǒ bù xiān xiàng jìn zhōu. míng rì zhū jūn zǒng jí, shāo bī chéng xià. qí rén dà zhèn yú yíng nán, dì zhào xiàn chí wǎng guān zhī. xiàn fǎn mìng yuē:" qǐng pò zhī ér hòu shí." dì yuè. jì ér zhū jūn jù jìn, yìng shí dà kuì, qí zhǔ dùn zǒu. qí rén fù jù gāo bì jí luò nǚ, dì mìng xiàn gōng luò nǚ, pò zhī. qí zhǔ yǐ zǒu yè, liú qí ān dé wáng yán zōng jù bīng zhōu. dì jìn wéi qí chéng, xiàn gōng qí xī miàn, kè zhī. yán zōng dùn zǒu, zhuī ér huò zhī. yǐ gōng jìn fēng dì èr zǐ ān chéng gōng zhì wèi hé jiān wáng, bài dì sān zi bīn wèi dà jiàng jūn. réng zhào xiàn qù yè, jìn kè yè chéng.
帝又命宪援晋州。齐主攻围晋州,帝次于高显,宪率所部先向晋州。明日诸军 总集,稍逼城下。齐人大阵于营南,帝召宪驰往观之。宪反命曰:“请破之而后食。” 帝悦。既而诸军俱进,应时大溃,齐主遁走。齐人复据高壁及洛女,帝命宪攻洛女, 破之。齐主已走鄴,留其安德王延宗据并州。帝进围其城,宪攻其西面,克之。延 宗遁走,追而获之。以功进封第二子安城公质为河间王,拜第三子宾为大将军。仍 诏宪趣鄴,进克鄴城。
xiàn shàn bīng móu, cháng yú fǔ yù, cuī fēng xiàn zhèn, wèi shì zú xiān. qí rén wén fēng, dàn qí yǒng lüè. qí rèn chéng wáng jiē guǎng níng wáng xiào háng děng shǒu xìn dōu, fù zhào xiàn tǎo zhī. réng lìng qí zhǔ shǒu shū zhāo jiē, jiē bù nà. xiàn jūn guò zhào zhōu, jiē lìng jiàn dié èr rén chān, hòu qí zhí yǐ bái xiàn. xiàn nǎi jí qí jiù jiāng, piān jiàng shì zhī yuē:" wú suǒ zhēng zhě dà, bù zài rǔ děng." jí fàng hái, lìng chōng shǐ, nǎi yǔ jiē shū. xiàn zhì xìn dōu, jiē zhèn yú chéng nán, dēng zhāng ěr zhǒng wàng zhī. é ér jiē suǒ shǔ lǐng jūn wèi xiāng yuàn wěi chū lüè zhèn, suì jiàng, jiē shā qí qī zǐ. míng rì qín jiē jí xiào háng děng.
宪善兵谋,长于抚御,摧锋陷阵,为士卒先。齐人闻风,惮其勇略。齐任城王 湝、广宁王孝珩等守信都,复诏宪讨之。仍令齐主手书招湝,湝不纳。宪军过赵州, 湝令间谍二人觇,候骑执以白宪。宪乃集齐旧将,偏将示之曰:“吾所争者大,不 在汝等。”即放还,令充使,乃与湝书。宪至信都,湝阵于城南,登张耳冢望之。 俄而湝所署领军尉相愿伪出略阵,遂降,湝杀其妻子。明日擒湝及孝珩等。
xiān shì jī hú liú méi duó zì chēng huáng dì, yòu zhào xiàn dū zhào wáng zhāo děng píng zhī.
先是稽胡刘没铎自称皇帝,又诏宪督赵王招等平之。
xiàn zì yǐ wēi míng rì zhòng, qián sī bǐng tuì. jí dì yù qīn zhēng běi fān, nǎi cí yǐ jí. xún ér dì bēng, xuān dì sì wèi, yǐ xiàn shǔ zūn wàng zhòng, shēn jì zhī. shí shàng wèi zàng, zhū wáng zài nèi jū fú. sī wèi zhǎng sūn lǎn zǒng bīng fǔ zhèng, kǒng zhū wáng yǒu yì zhì, zòu lìng kāi fǔ yú zhì chá qí dòng jìng. jí shān líng hái, dì yòu mìng zhì jiù zhái hòu xiàn, yīn shì gào xiàn yǒu móu. dì qiǎn xiǎo zhǒng zǎi yǔ wén xiào bó wèi xiàn yuē:" jīn yù yǐ shū wèi tài shī, jiǔ shū wèi tài fù, shí yī shū wèi tài bǎo, hé rú?" xiàn cí yǐ cái qīng. xiào bó fǎn mìng, fù lái yuē:" zhào wáng wǎn gòng zhū wáng jù rù." jì zhì diàn mén, xiàn dú bèi yǐn jìn. dì xiān fú zhuàng shì yú bié shì, zhì jí zhí zhī. xiàn cí sè bù náo, gù zì chén shuō. dì shǐ yú zhì duì xiàn. xiàn mù guāng rú jù, yǔ zhì xiāng zhì. huò yuē:" yǐ wáng jīn rì shì shì, hé yòng duō yán!" xiàn yuē:" wǒ wèi zhòng shǔ zūn, yī dàn zhì cǐ, sǐ shēng yǒu mìng, níng fù tú cún? dàn lǎo mǔ zài táng, kǒng liú cí hèn ěr." yīn zhì hù yú dì, nǎi yì zhī. shí nián sān shí wǔ. dì yǐ yú zhì wèi zhù guó, fēng qí guó gōng. yòu shā shàng dà jiàng jūn ān yì gōng wáng xìng shàng kāi fǔ dú gū xióng kāi fǔ dòu lú shào děng, jiē yǐ nì yú xiàn yě. dì jì zhū xiàn, wú yǐ wéi cí, gù tuō xìng děng yǔ xiàn jié móu, suì jiā lù yān. shí rén zhī qí yuān kù, xián yún bàn xiàn sǐ yě.
宪自以威名日重,潜思屏退。及帝欲亲征北蕃,乃辞以疾。寻而帝崩,宣帝嗣 位,以宪属尊望重,深忌之。时尚未葬,诸王在内居服。司卫长孙览总兵辅政,恐 诸王有异志,奏令开府于智察其动静。及山陵还,帝又命智就宅候宪,因是告宪有 谋。帝遣小冢宰宇文孝伯谓宪曰:“今欲以叔为太师,九叔为太傅,十一叔为太保, 何如?”宪辞以才轻。孝伯返命,复来曰:“诏王晚共诸王俱入。”既至殿门,宪 独被引进。帝先伏壮士于别室,至即执之。宪辞色不挠,固自陈说。帝使于智对宪。 宪目光如炬,与智相质。或曰:“以王今日事势,何用多言!”宪曰:“我位重属 尊,一旦至此,死生有命,宁复图存?但老母在堂,恐留慈恨耳。”因掷笏于地, 乃缢之。时年三十五。帝以于智为柱国,封齐国公。又杀上大将军安邑公王兴、上 开府独孤熊、开府豆卢绍等,皆以昵于宪也。帝既诛宪,无以为辞,故托兴等与宪 结谋,遂加戮焉。时人知其冤酷,咸云伴宪死也。
xiàn suǒ shēng dá bù gàn shì, rú rú rén yě. jiàn dé sān nián, shàng cè wèi qí guó tài fēi. xiàn yǒu zhì xìng, shì mǔ yǐ xiào wén. tài fēi jiù huàn, lǚ jīng fā dòng, xiàn yī bù jiě dài, fú chí zuǒ yòu. xiàn huò dōng xī cóng yì, měi xīn jīng, mǔ bì yǒu jí, nǎi chí shǐ cān wèn, guǒ rú suǒ lǜ. liù zǐ, guì zhì cóng gòng gān xǐ gān qià.
宪所生达步干氏,蠕蠕人也。建德三年,上册为齐国太妃。宪有至性,事母以 孝闻。太妃旧患,屡经发动,宪衣不解带,扶持左右。宪或东西从役,每心惊,母 必有疾,乃驰使参问,果如所虑。六子,贵、质、賨、贡、乾禧、乾洽。
guì zì gān fú, shǎo cōng mǐn, yóu biàn qí shè. shǐ dú xiào jīng, biàn wèi rén yuē:" dú cǐ yī jīng, zú wèi lì shēn zhī běn." shí suì, fēng ān dìng jùn gōng. wén dì shǐ fēng cǐ jùn, wèi cháng jiǎ rén, zhì shì fēng yān. nián shí yī, cóng xiàn liè yú jiān zhōu, yī wéi zhōng, shǒu shè yě mǎ jí lù yī shí yǒu wǔ. jiàn dé èr nián, bài qí guó shì zǐ. hòu chū wèi bīn zhōu cì shǐ. guì suī chū zì shēn gōng, ér liú xīn shù zhèng. xìng cōng mǐn, guò mù zhé jì, cháng dào féng èr rén, wèi qí zuǒ yòu yuē: " cǐ rén shì xiàn dǎng, hé yīn zhé xíng?" zuǒ yòu bù shí, guì biàn shuō qí xìng míng, mò bù jiē fú. bái shòu fēng jīng wèi shāng rén suǒ shāo, fēng shuài shòu huò, bù yán qí zuì. tā rì, cǐ shuài suí lì lái cān, guì nǎi wèn yún:" shāng rén shāo fēng, hé yīn sī fàng?" fēng shuài è rán, suì jí shǒu fú. qí míng chá rú cǐ. zú shí nián shí qī, wǔ dì shén tòng xī zhī.
贵字乾福,少聪敏,尤便骑射。始读孝经,便谓人曰:“读此一经,足为立身 之本。”十岁,封安定郡公。文帝始封此郡,未尝假人,至是封焉。年十一,从宪 猎于监州,一围中,手射野马及鹿一十有五。建德二年,拜齐国世子。后出为豳州 刺史。贵虽出自深宫,而留心庶政。性聪敏,过目辄记,尝道逢二人,谓其左右曰: “此人是县党,何因辄行?”左右不识,贵便说其姓名,莫不嗟伏。白兽烽经为商 人所烧,烽帅受货,不言其罪。他日,此帅随例来参,贵乃问云:“商人烧烽,何 因私放?”烽帅愕然,遂即首伏。其明察如此。卒时年十七,武帝甚痛惜之。
zhì zì gān yòu, yǐ xiàn xūn fēng hé jiān jùn wáng. bīn zì gān lǐ, zhōng bà gōng. gòng chū hòu jǔ zhuāng gōng, gān xǐ, ān chéng gōng. gān qià, lóng hé gōng. bìng yǔ xiàn jù bèi zhū.
质字乾佑,以宪勋封河间郡王。宾字乾礼,中坝公。贡出后莒庄公,乾禧,安 城公。乾洽,龙涸公。并与宪俱被诛。
zhào jiàn wáng zhāo, zì dòu lú tū. yòu cōng yǐng, bó shè qún shū, hǎo zhǔ wén, xué yǔ xìn tǐ, cí duō qīng yàn. wèi gōng dì sān nián, fēng zhèng píng jùn gōng. wǔ chéng chū, jìn fēng zhào guó gōng. lì yì zhōu zǒng guǎn dà sī kōng dà sī mǎ, jìn jué wèi wáng, chú yōng zhōu mù. jiàn dé wǔ nián, cóng dōng fá, yǐ gōng jìn wèi shàng zhù guó. yòu yǔ qí wáng xiàn tǎo píng jī hú, zhǎn zéi shuài liú méi duó. xuān zhèng zhōng, bài tài shī. dà xiàng yuán nián, zhào yǐ míng zhōu xiāng guó jùn yì wàn hù wèi zhào wáng guó, zhāo chū jiù guó. èr nián, xuān dì bù yù, zhēng zhāo jí chén yuè dài téng wǔ wáng fù quē. bǐ zhāo děng zhì ér dì yǐ bēng. suí wén dì fǔ zhèng, jiā zhāo děng shū lǐ, rù cháo bù qū, jiàn lǚ shàng diàn.
赵僭王招,字豆卢突。幼聪颖,博涉群书,好属文,学庾信体,词多轻艳。魏 恭帝三年,封正平郡公。武城初,进封赵国公。历益州总管、大司空、大司马,进 爵为王,除雍州牧。建德五年,从东伐,以功进位上柱国。又与齐王宪讨平稽胡, 斩贼帅刘没铎。宣政中,拜太师。大象元年,诏以洺州襄国郡邑万户为赵王国,招 出就国。二年,宣帝不豫,征招及陈、越、代、滕五王赴阙。比招等至而帝已崩。 隋文帝辅政,加招等殊礼,入朝不趋,剑履上殿。
suí wén dì jiāng qiān zhōu dǐng, zhāo mì yù tú zhī, yǐ kuāng shè jì. nǎi yào suí wén dì zhì dì, yǐn yú qǐn shì. zhāo zǐ yuán guàn jí fēi dì lǔ fēng suǒ qīn rén shǐ zhòu jiē xiān zài zuǒ yòu, pèi dāo ér lì. yòu cáng bīng rèn yú wéi xí jiān, hòu yuàn yì fú zhuàng shì. suí wén dì cóng zhě duō zài hé wài, wéi yáng hóng yuán zhòu zhòu dì wēi jí táo chè zuò hù cè. zhāo lǚ yǐ pèi dāo gē guā dàn suí wén, suí wén wèi zhī yí. yuán zhòu jué biàn, kòu dāo ér rù. zhāo nǎi yǐ dà shāng qīn yǐn zhòu jiǔ, yòu mìng zhòu xiàng chú qǔ jiāng. zhòu bù wéi zhī dòng. téng wáng yōu hòu zhì, suí wén jiàng jiē yíng, zhòu yīn dé ěr yǔ yuē:" gōng yí sù chū." suí wén gòng yōu děng jiù zuò, xū yú cí chū. hòu shì jué, xiàn yǐ móu fǎn, qí nián qiū, zhū zhāo jí qí zi dé guǎng gōng yuán yǒng kāng wáng guàn yuè gōng gān xǐ dì gān kēng děng, guó chú.
隋文帝将迁周鼎,招密欲图之,以匡社稷。乃要隋文帝至第,饮于寝室。招子 员、贯及妃弟鲁封、所亲人史胄皆先在左右,佩刀而立。又藏兵刃于帷席间,后院 亦伏壮士。隋文帝从者多在合外,惟杨弘、元胄胄弟威及陶彻坐户侧。招屡以佩刀 割瓜啖隋文,隋文未之疑。元胄觉变,扣刀而入。招乃以大觞亲饮胄酒,又命胄向 厨取浆。胄不为之动。滕王逌后至,隋文降阶迎,胄因得耳语曰:“公宜速出。” 隋文共逌等就坐,须臾辞出。后事觉,陷以谋反,其年秋,诛招及其子德广公员、 永康王贯、越公乾铣、弟乾铿等,国除。
zhāo suǒ zhe wén jí shí juǎn.
招所著文集十卷。
qiáo xiào wáng jiǎn, zì hóu yòu tū. wǔ chéng chū, fēng qiáo guó gōng. jiàn dé sān nián, jìn wèi wáng. cóng píng yè, bài dà zhǒng zǎi. hōng, zi gān yùn sì, wèi suí wén dì suǒ hài, guó chú.
谯孝王俭,字侯幼突。武成初,封谯国公。建德三年,进为王。从平鄴,拜大 冢宰。薨,子乾恽嗣,为隋文帝所害,国除。
chén huò wáng chún, zì yīn zhì tū. wǔ chéng chū, fēng chén guó gōng. bǎo dìng zhōng, shǐ tū jué yíng huáng hòu, lì qín shǎn èr zhōu zǒng guǎn. jiàn dé sān nián, jìn jué wèi wáng. cóng píng qí, jìn wèi shàng zhù guó. lì bīng zhōu zǒng guǎn yōng zhōu mù tài fù. dà xiàng yuán nián, zhào yǐ jǐ nán jùn yì wàn hù wèi chén guó, chún chū jiù guó. èr nián, cháo jīng shī, bìng qí zi wèi suí wén dì suǒ hài, guó chú.
陈惑王纯,字堙智突。武成初,封陈国公。保定中,使突厥迎皇后,历秦、陕 二州总管。建德三年,进爵为王。从平齐,进位上柱国。历并州总管、雍州牧、太 傅。大象元年,诏以济南郡邑万户为陈国,纯出就国。二年,朝京师,并其子为隋 文帝所害,国除。
yuè yě wáng shèng, zì lì jiǔ tū. wǔ chéng chū, fēng yuè guó gōng. jiàn dé sān nián, jìn jué wèi wáng. cóng píng qí, jìn wèi shàng zhù guó. lì xiāng zhōu zǒng guǎn dà zhǒng zǎi. dà xiàng yuán nián, qiān dà qián yí tài bǎo. qí nián, zhào yǐ fēng zhōu wǔ dāng ān chāng èr jùn, yì wàn hù wèi yuè guó, shèng chū jiù guó. èr nián, cháo jīng shī, bìng qí zi wèi suí wén dì suǒ hài, guó chú.
越野王盛,字立久突。武成初,封越国公。建德三年,进爵为王。从平齐,进 位上柱国。历相州总管、大冢宰。大象元年,迁大前疑、太保。其年,诏以丰州武 当、安昌二郡,邑万户为越国,盛出就国。二年,朝京师,并其子为隋文帝所害, 国除。
dài wáng dá, zì dù jīn tū. xìng guǒ jué, shàn qí shè. wǔ chéng chū, fēng dài guó gōng. jiàn dé chū, jìn wèi zhù guó. chū wèi jīng zhōu cì shǐ, yǒu zhèng jī, wǔ dì shǒu chì bāo měi zhī. suǒ guǎn lǐ zhōu cì shǐ cài zé dú huò bèi sòng. dá yǐ qí xūn yōng, bù kě jiā lù, ruò qū fǎ dài zhī, yòu fēi fèng shàng zhī tǐ, nǎi lìng suǒ sī jīng jiā àn hé, mì biǎo zòu zhī. shì jìng dé shì, zhōng yì bù yán. qí chǔ shì zhōu shèn rú cǐ. yǎ hǎo jié jiǎn, shí wú jiān shàn, shì jī bù guò shù sì, jiē yī tí yī. yòu wèi cháng yíng chǎn, guó wú chǔ jī. zuǒ yòu cháng yǐ wéi yán. dá yuē:" jūn zǐ yōu dào bù yōu pín, hé fán yú cǐ." sān nián, jìn wèi wáng. cóng píng qí. qí shū fēi féng shì yóu wéi qí hòu zhǔ suǒ xìng, jiàn huò, dì yǐ dá bù ěr shēng sè, tè yǐ féng shì cì zhī. xuān dì jí wèi, jìn shàng zhù guó. dà xiàng yuán nián, bài dà yòu bì. qí nián, zhào yǐ lù zhōu shàng dǎng jùn yì wàn hù wèi dài guó, dá chū jiù guó. èr nián, cháo jīng shī, jí qí zi wèi suí wén dì suǒ hài, guó chú.
代IW王达,字度斤突。性果决,善骑射。武成初,封代国公。建德初,进位 柱国。出为荆州刺史,有政绩,武帝手敕褒美之。所管礼州刺史蔡泽黩货被讼。达 以其勋庸,不可加戮,若曲法贷之,又非奉上之体,乃令所司精加案劾,密表奏之。 事竟得释,终亦不言。其处事周慎如此。雅好节俭,食无兼膳,侍姬不过数四,皆 衣绨衣。又未尝营产,国无储积。左右尝以为言。达曰:“君子忧道不忧贫,何烦 于此。”三年,进为王。从平齐。齐淑妃冯氏尤为齐后主所幸,见获,帝以达不迩 声色,特以冯氏赐之。宣帝即位,进上柱国。大象元年,拜大右弼。其年,诏以潞 州上党郡邑万户为代国,达出就国。二年,朝京师,及其子为隋文帝所害,国除。
jì kāng gōng tōng, zì qū lǜ tū. wǔ chéng chū, fēng jì guó gōng. hōng, zi xuàn sì. jiàn dé sān nián, jìn wèi wáng. dà dìng zhōng, yì wèi suí wén dì suǒ hài. guó chú.
冀康公通,字屈率突。武成初,封冀国公。薨,子绚嗣。建德三年,进为王。 大定中,亦为隋文帝所害。国除。
téng wén wáng yōu, zì ěr gù tū. shǎo hǎo jīng shǐ, jiě zhǔ wén. wǔ chéng chū, fēng téng guó gōng. jiàn dé sān nián, jìn jué wèi wáng. xuān zhèng yuán nián, jìn wèi shàng zhù guó. dà xiàng yuán nián, zhào yǐ jīng zhōu xīn yě jùn yì wàn hù wèi téng guó, yōu chū jiù guó. sān nián, cháo jīng shī, wèi suí wén dì suǒ hài, bìng qí zi, guó chú.
滕闻王逌,字尔固突。少好经史,解属文。武成初,封滕国公。建德三年,进 爵为王。宣政元年,进位上柱国。大象元年,诏以荆州新野郡邑万户为滕国,逌出 就国。三年,朝京师,为隋文帝所害,并其子,国除。
yōu suǒ zhe wén zhāng pō xíng yú shì.
逌所著文章颇行于世。
xiào mǐn dì yī nán: lù fū rén shēng jì lì wáng kāng, zì qián ān. bǎo dìng chū, fēng jì guó gōng. jiàn dé sān nián, jìn jué wèi wáng, chū wèi lì zhōu zǒng guǎn. kāng jiāo chǐ wú dù, suì yǒu yì móu, sī lù péi róng jiàn, kāng shā zhī. wǔ nián, zhào cì kāng sǐ. zi shí sì, dà dìng zhōng, wèi suí wén dì suǒ hài, guó chú.
孝闵帝一男:陆夫人生纪厉王康,字乾安。保定初,封纪国公。建德三年,进 爵为王,出为利州总管。康骄侈无度,遂有异谋,司录裴融谏,康杀之。五年,诏 赐康死。子湜嗣,大定中,为隋文帝所害,国除。
míng dì sān nán: xú fēi shēng bì lá wáng xián. hòu gōng shēng fēng wáng zhēn sòng wáng shí. shí chū hòu sòng xiàn gōng zhèn.
明帝三男:徐妃生毕剌王贤。后宫生丰王贞、宋王实。实出后宋献公震。
bì lá wáng xián, zì gān yáng. bǎo dìng sì nián, fēng bì gōng. jiàn dé sān nián, jìn jué wèi wáng. lì jīng zhōu zǒng guǎn dà sī kōng. dà xiàng chū, jìn shàng zhù guó yōng zhōu mù tài shī. míng nián, xuān dì bēng. xián xìng qiáng jì, yǒu wēi lüè, lǜ suí wén dì qīng fù zōng yòu. yán xiè, bìng qí zi bèi hài, guó chú.
毕剌王贤,字乾阳。保定四年,封毕公。建德三年,进爵为王。历荆州总管、 大司空。大象初,进上柱国、雍州牧、太师。明年,宣帝崩。贤性强济,有威略, 虑隋文帝倾覆宗祐。言泄,并其子被害,国除。
fēng wáng zhēn, zì gān yǎ. chū fēng fēng guó gōng, jiàn dé sān nián, jìn jué wèi wáng. dà xiàng chū, wèi dà zhǒng zǎi. dà dìng zhōng, bìng qí zi wèi suí wén dì suǒ hài, guó chú.
丰王贞,字乾雅。初封丰国公,建德三年,进爵为王。大象初,为大冢宰。大 定中,并其子为隋文帝所害,国除。
wǔ dì qī nán: lǐ huáng hòu shēng xuān dì hàn wáng zàn. kù hàn jī shēng qín wáng zhì cáo wáng yǔn. féng jī shēng dào wáng chōng. xuē shì fù shēng cài wáng duì. zhèng jī shēng jīng wáng yuán.
武帝七男:李皇后生宣帝、汉王赞。库汗姬生秦王贽、曹王允。冯姬生道王充。 薛世妇生蔡王兑。郑姬生荆王元。
hàn wáng zàn, zì gān yī. chū fēng hàn guó gōng, jiàn dé sān nián, jìn jué wèi wáng. dà xiàng mò, suí wén dì fǔ zhèng, yù shùn wù qíng, nǎi jìn zàn wèi shàng zhù guó, bài yòu dà chéng xiàng. wài shì zūn chóng, shí wú suǒ zōng lǐ. zhuǎn tài shī. xún jí qín wáng zhì cáo wáng yǔn dào wáng chōng cài wáng duì jīng wáng yuán bìng wèi suí wén dì suǒ hài, guó chú.
汉王赞,字乾依。初封汉国公,建德三年,进爵为王。大象末,隋文帝辅政, 欲顺物情,乃进赞位上柱国,拜右大丞相。外示尊崇,实无所综理。转太师。寻及 秦王贽、曹王允、道王充、蔡王兑荆王元并为隋文帝所害,国除。
xuān dì sān zi: zhū huáng hòu shēng jìng huáng dì. wáng jī shēng lái wáng yǎn. huáng fǔ jī shēng yǐng wáng shù. yǎn jí shù bìng dà xiàng èr nián fēng, bìng wèi suí wén dì suǒ hài, guó chú.
宣帝三子:硃皇后生静皇帝。王姬生莱王衍。皇甫姬生郢王术。衍及术并大象 二年封,并为隋文帝所害,国除。
lùn yuē: xī xián zhī yì zhě, xián yǐ zhōu jiàn wǔ děng, lì zài bā bǎi qín lì jùn xiàn, èr shì ér wáng. suī dé shī zhī jī kě xún, shì fēi zhī lǐ hù qǐ, ér yīn xún mò biàn, fù gǔ wèi wén. liáng yóu zhe lùn zhě nì yú guì yuǎn, sī qì zhě nán yú yì yè, xiáng qiú shì biàn zhī dào, bìng wèi qióng yú zhì dāng yě. cháng shì lùn zhī: fū huáng wáng dié xìng, wèi guó zhī dào fěi yī shèng xián jiān chū, lì dé zhī zhǐ shū tú. sī qǐ gù wèi xiāng fǎn zāi, yì yún wéi zhèng ér yǐ yǐ. hé zé? wǔ děng zhī zhì, xíng yú shāng zhōu zhī qián jùn xiàn zhī shè, shǐ yú qín hàn zhī hòu. lùn shí zé jiāo chún lǐ gé, yì dì zé yòng shě huò shū. pì yóu gàn qī rì yòng, nán yǐ chéng gāi xià zhī yè jì sì suǒ shù, bù kě shī chéng zhōu zhī cháo. shì zhī yīn shí zhì yí zhě, wéi zhèng zhī shàng wù yě guān rén lì jiào cái, jīng guó zhī cháng cè yě. qiě fú liè fēng jiāng, jiàn hóu bó, zé xián néng, shǔ mù shǒu, xún míng suī yuē yì zhěn, zé shí yì yì tóng guī. shèng zé yǔ zhī gòng ān, shuāi zé yǔ zhī gòng huàn. gòng ān xì hū shàn è, fēi lǐ yì wú yǐ dūn fēng gòng huàn jì yǐ cún wáng, fēi jiǎ bīng bù néng jìng luàn. shì yǐ qí jìn shuài lǐ, dǐng yè qīng ér fù zhèn wēn táo shì wèi, wáng gāng chí ér gēng zhāng. rán zé zhōu zhī liè guó, fēi yī xìng yě, jìn zhī qún chén, fēi yī zú yě, qǐ qí jìn zhōng yú liè guó, wēn táo xián yú qún chén zāi? gài wèi zhòng zhě yì yǐ lì gōng, quán qīng zhě nán yǐ jǐn jié gù yě. yóu sī yán zhī, jiàn hóu zhì shǒu, nǎi gǔ jīn zhī yì shù bīng quán jué wèi, gài ān wēi zhī suǒ jiē hū. zhōu wén zhī chū dìng guān yòu, rì bù xiá jǐ, jì yǐ rén chén lǐ zhōng, wèi huáng fān píng zhī shì. jìn dàng fǔ zhèng, yuán shù qí dǎng, zōng shì cháng yòu, bìng wò bīng quán, suī hǎi nèi xiè lóng píng zhī fēng ér guó jiā yǒu pán shí zhī gù yǐ. wǔ huáng kè jiǎn máng cì, sī hóng zhèng shù, chéng zhuān cháo zhī wéi huàn, wàng wéi chéng zhī yuǎn tú, wài chóng chǒng rèn, nèi jié cāi zǔ. zì shì pèi tiān zhī jī, qián yǒu xiǔ rǎng zhī xū yǐ. xuān huáng sì wèi, xiōng bào shì chóng, shān yì xiān qí běn zhī, xuē chù piān yú gōng zú. yǐ qí wáng zhī qí zī jié chū, zú kě láo lóng yú qián zài. chù zhōu gōng zhī dì, jū shàng jiàng zhī zhòng, lē guān sú, gōng zhàn rú shén, dí guó xì yǐ cún wáng, dǐng mìng yóu qí qīng zhòng. shǔ dào xiāo zhī rì, xié zhèn zhǔ zhī wēi, sī rén ér yīng sī lù, jūn zǐ shì yǐ zhī guó zuò zhī bù yǒng yě. qí yú suī dì wéi shū fù, qīn zé tóng shēng, jiǎ wén néng fǔ zhǔ, wǔ néng wēi dí, mò bù xiè qīng shì yú dāng nián, cóng hóu fú yú jùn guó, hào wèi qiān shèng, wèi móu pǐ fū. shì yǐ quán chén chéng qí jī, móu shì yīn qí xì, qiān guī dǐng sù yú fǔ shí, jiān wáng hóu liè yú liáo yuán, yōu yōu suì gǔ, wèi wén zī kù. qǐ fēi cuī kū zhèn xiǔ, yì wéi lì hū? xiàng shǐ xuān huáng zé jī liú zhī zhì, lǎn shèng zhé zhī shù, fēn mìng xián qī, bù yú nèi wài, liào qí qīng zhòng, jiān yǐ qīn shū, shǒu wěi xiāng chí, yuǎn jìn wèi yòng, shǐ qí wèi zú yǐ fú wēi, qí quán bù néng wéi luàn, shì yè jì dìng, jiǎo xìng zì xī, suī shǐ wò chì zǐ, cháo wěi qiú, shè jì gù yǐ jiǔ ān, yì zhào kě yǐ wú huàn yǐ. hé hòu zú zhī dì ér néng kuī qí shén qì zāi. xī zhāng ěr chén yú, bīn kè sī yì, suǒ jū jiē qǔ qīng xiàng, ér qí wáng zhī wén wǔ liáo lì, qí hòu yì duō tái mù, yì dài xiāng fú, kě wèi xián yǐ zāi.
论曰:昔贤之议者,咸以周建五等,历载八百;秦立郡县,二世而亡。虽得失 之迹可寻,是非之理互起,而因循莫变,复古未闻。良由著论者溺于贵远,司契者 难于易业,详求适变之道,并未穷于至当也。尝试论之:夫皇王迭兴,为国之道匪 一;圣贤间出,立德之指殊涂。斯岂故为相反哉,亦云为政而已矣。何则?五等之 制,行于商、周之前;郡县之设,始于秦、汉之后。论时则浇淳理隔,易地则用舍 或殊。譬犹干戚日用,难以成垓下之业;稷嗣所述,不可施成周之朝。是知因时制 宜者,为政之上务也;观人立教才,经国之长策也。且夫裂封疆,建侯伯,择贤能, 署牧守,循名虽曰异轸,责实抑亦同归。盛则与之共安,衰则与之共患。共安系乎 善恶,非礼义无以敦风共患寄以存亡,非甲兵不能靖乱。是以齐、晋帅礼,鼎业倾 而复振;温、陶释位,王纲弛而更张。然则周之列国,非一姓也,晋之群臣,非一 族也,岂齐、晋忠于列国,温、陶贤于群臣哉?盖位重者易以立功,权轻者难以尽 节故也。由斯言之,建侯置守,乃古今之异术;兵权爵位,盖安危之所阶乎。周文 之初定关右,日不暇给,既以人臣礼终,未遑蕃屏之事。晋荡辅政,爰树其党,宗 室长幼,并握兵权,虽海内谢隆平之风而国家有盘石之固矣。武皇克翦芒刺,思弘 政术,惩专朝之为患,忘维城之远图,外崇宠任,内结猜阻。自是配天之基,潜有 朽壤之墟矣。宣皇嗣位,凶暴是崇,芟刈先其本枝,削黜偏于公族。以齐王之奇姿 杰出,足可牢笼于前载。处周公之地,居上将之重,肋冠俗,攻战如神,敌国系以 存亡,鼎命由其轻重。属道消之日,挟震主之威,斯人而婴斯戮,君子是以知国祚 之不永也。其余虽地惟叔父,亲则同生,假文能辅主,武能威敌,莫不谢卿士于当 年,从侯服于郡国,号为千乘,位侔匹夫。是以权臣乘其机,谋士因其隙,迁龟鼎 速于俯拾,歼王侯烈于燎原,悠悠邃古,未闻兹酷。岂非摧枯振朽,易为力乎?向 使宣皇择姬、刘之制,览圣哲之术,分命贤戚,布于内外,料其轻重,间以亲疏, 首尾相持,远近为用,使其位足以扶危,其权不能为乱,事业既定,侥幸自息,虽 使卧赤子,朝委裘,社稷固以久安,忆兆可以无患矣。何后族之地而能窥其神器哉。 昔张耳、陈余,宾客厮役,所居皆取卿相,而齐王之文武僚吏,其后亦多台牧,异 代相符,可谓贤矣哉。