mìng, yóu lìng yě, rú zūn mìng tái mìng zhī lèi. tiān wú yán zuò, rú hé mìng? zhǐ shì dà huà liú xíng, qì dào zhè wù biàn shēng zhè wù, qì dào nà wù yòu shēng nà wù, biàn shì fēn fù mìng lìng tā yì bān.
命，猶令也，如尊命、台命之類。天無言做，如何命？只是大化流行，氣到這物便生這物，氣到那物又生那物，便是分付命令他一般。

mìng yī zì yǒu èr yì: yǒu yǐ lǐ yán zhě, yǒu yǐ qì yán zhě, qí shí lǐ bù wài hū qì. gài èr qì liú xíng, wàn gǔ shēng shēng bù xī, bù chéng zhǐ shì kōng gè qì? bì yǒu zhǔ zǎi zhī zhě, yuē lǐ shì yě. lǐ zài qí zhōng wèi zhī shū niǔ, gù dà huà liú xíng, shēng shēng wèi cháng zhǐ xī. suǒ wèi yǐ lǐ yán zhě, fēi yǒu lí hū qì, zhǐ shì jiù qì shàng zhǐ chū gè lǐ, bù zá hū qì ér wèi yán ěr. rú tiān mìng zhī wèi xìng, wǔ shí zhī tiān mìng, qióng lǐ jǐn xìng zhì yú mìng, cǐ děng mìng zì, jiē shì zhuān zhǐ lǐ ér yán. tiān mìng, jí tiān dào zhī liú xíng ér fù yǔ yú wù zhě. jiù yuán hēng lì zhēn zhī lǐ ér yán, zé wèi zhī tiān dào jí cǐ dào zhī liú xíng ér fù yǔ yú wù zhě ér yán, zé wèi zhī tiān mìng. rú jiù qì shuō, què yì yǒu liǎng bān: yì bān shuō pín fù guì jiàn yāo shòu huò fú, rú suǒ wèi sǐ shēng yǒu mìng yǔ mò fēi mìng yě zhī mìng, shì nǎi jiù shòu qì zhī duǎn zhǎng hòu bó bù qí shàng lùn, shì mìng fēn zhī mìng. yòu yì bān rú mèng zǐ suǒ wèi rén zhī yú fù zǐ, yì zhī yú jūn chén, mìng yě zhī mìng, shì yòu jiù bǐng qì zhī qīng zhuó bù qí shàng lùn, shì shuō rén zhī zhì yú xián fǒu.
命一字有二義：有以理言者，有以氣言者，其實理不外乎氣。蓋二氣流行，萬古生生不息，不成只是空個氣？必有主宰之者，曰理是也。理在其中為之樞紐，故大化流行，生生未嘗止息。所謂以理言者，非有離乎氣，只是就氣上指出個理，不雜乎氣而為言耳。如「天命之謂性」，「五十知天命」，「窮理盡性至於命」，此等命字，皆是專指理而言。天命，即天道之流行而賦予於物者。就元亨利貞之理而言，則謂之天道即此道之流行而賦予於物者而言，則謂之天命。如就氣說，卻亦有兩般：一般說貧富貴賤、夭壽禍福，如所謂「死生有命」與「莫非命也」之命，是乃就受氣之短長厚薄不齊上論，是命分之命。又一般如孟子所謂「仁之於父子，義之於君臣，命也」之命，是又就稟氣之清濁不齊上論，是說人之智愚賢否。

rén wù zhī shēng, bù chū hū yīn yáng zhī qì. běn zhǐ shì yī qì, fēn lái yǒu yīn yáng, yīn yáng yòu fēn lái wèi wǔ xíng. èr yǔ wǔ zhī guǎn fēn hé yùn xíng, biàn yǒu cān chà bù qí, yǒu qīng yǒu zhuó, yǒu hòu yǒu báo. qiě yǐ rén wù hé lùn, tóng shì yī qì, dàn rén dé qì zhī zhèng, wù dé qì zhī piān, rén dé qì zhī tōng, wù dé qì zhī sāi. qiě rú rén xíng hái, què yǔ tiān dì xiāng yīng, tóu yuán jū shàng, xiàng tiān, zú fāng jū xià, xiàng dì běi jí wèi tiān zhōng yāng, què zài běi, gù rén bǎi hé xué zài dǐng xīn, què xiàng hòu. rì yuè lái wǎng zhī zài tiān zhī nán, gù rén zhī liǎng yǎn jiē zài qián. hǎi, jiǎn shuǐ suǒ guī, zài nán zhī xià, gù rén zhī xiǎo biàn yì zài qián xià, cǐ suǒ yǐ wèi dé qì zhī zhèng. rú wù zé qín shòu tóu héng, zhí wù tóu xiàng xià, jì yè què zài shàng, cǐ jiē dé qì zhī piān chù. rén qì tōng míng, wù qì yōng sè, rén dé wǔ xíng zhī xiù, gù wèi wàn wù zhī líng. wù qì sāi ér bù tōng, rú huǒ yān yù zài lǐ xǔ, suǒ yǐ lǐ yì jiē bù tōng.
人物之生，不出乎陰陽之氣。本只是一氣，分來有陰陽，陰陽又分來為五行。二與五隻管分合運行，便有參差不齊，有清有濁，有厚有薄。且以人物合論，同是一氣，但人得氣之正，物得氣之偏，人得氣之通，物得氣之塞。且如人形骸，卻與天地相應，頭圓居上，象天，足方居下，象地；北極為天中央，卻在北，故人百合穴在頂心，卻向後。日月來往只在天之南，故人之兩眼皆在前。海，鹼水所歸，在南之下，故人之小便亦在前下，此所以為得氣之正。如物則禽獸頭橫，植物頭向下，技葉卻在上，此皆得氣之偏處。人氣通明，物氣壅塞，人得五行之秀，故為萬物之靈。物氣塞而不通，如火煙郁在里許，所以理義皆不通。

ruò jiù rén pǐn lèi lùn, zé shàng tiān suǒ fù jiē yì bān, ér rén suí qí suǒ zhí, yòu gè yǒu qīng zhuó hòu bó zhī bù qí. rú shèng rén dé qì zhì qīng, suǒ yǐ hé xià biàn néng shēng zhī, fù zhì zhì cuì, suǒ yǐ hé xià biàn néng ān xíng. rú yáo shùn, jì dé qí zhì qīng zhì cuì, wèi cōng míng shén shèng, yòu dé qì zhī qīng gāo ér bǐng hòu, suǒ yǐ guì wèi tiān zǐ, fù yǒu sì hǎi. zhì yú xiǎng guó jiē bǎi yú suì, shì yòu dé qì zhī zuì zhǎng zhě. rú fū zǐ, yì dé zhì qīng zhì cuì, hé xià biàn shēng zhī ān xíng, rán tiān dì dà qì dào nà shí yǐ shuāi wēi le, suǒ yǐ fū zǐ bǐng dé bù gāo bù hòu, zhǐ qī qī wèi yī lǚ rén, ér suǒ de zhī qì yòu bù shèn wèi, zhǐ jǐn dé zhòng shòu qī shí yú suì, bù rú yáo shùn zhī gāo. zì shèng rén ér xià, gè yǒu fèn shù. yán zi yì qīng míng chún cuì, yà yú shèng rén, zhǐ yuán dé qì bù zú, suǒ yǐ yāo sǐ. dà dǐ dé qì zhī qīng zhě bù gé bì, nà lǐ yì biàn chéng lù zhāo zhù. rú yín zhǎn zhōng mǎn zhù qīng shuǐ, zì tòu jiàn zhǎn dǐ yín huā zǐ shén fēn míng, ruò wèi cháng yǒu shuǐ rán. xián rén dé qīng qì duō ér zhuó qì shǎo, qīng zhōng wēi yǒu xiē chá zǐ zài, wèi biàn néng hūn bì dé tā, suǒ yǐ cōng míng yě yì kāi fā. zì dà xián ér xià, huò qīng zhuó xiāng bàn, huò qīng dǐ shǎo zhuó dǐ duō, hūn bì dé hòu le. rú zhǎn dǐ yín huā zǐ kàn bù jiàn, yù jiàn dé xū shí fēn jiā chéng zhì zhī gōng. ruò néng lì xué, yě jiě biàn huà qì zhì, zhuǎn hūn wèi míng. yǒu yì bān rén, bǐng qì qīng míng, yú yì lǐ shàng jǐn kàn de chū, ér xíng zhī bù dǔ, bù néng chéng zài dé dào lǐ, duō zá guǐ jué qù, shì yòu fù zhì bù cuì. cǐ rú jǐng quán shén qīng, zhù zài yín zhǎn guǒ miàn, yì tòu dǐ qīng chè. dàn quán mài cóng yū tǔ è mù gēn zhōng chuān guò lái, wèi bù chún gān, yǐ zhī zhǔ bái mǐ zé chéng chì fàn, jiān bái shuǐ zé chéng chì tāng, pēng chá zé suān sè, shì yǒu è wèi jiā zá le. yòu yǒu yì bān rén, shēng xià lái yú shì wèi yī qiè jiǎn dàn, suǒ wèi shén chún zhèng, dàn yǔ shuō dào dào lǐ chù, quán fā bù lái, shì yòu fù zhì chún cuì ér bǐng qì bù qīng. bǐ rú jǐng quán mài wèi chún gān jué jiā, ér yǒu ní tǔ hún zhuó le, zhōng bù tòu yíng. rú wēn gōng gōng jiǎn lì xíng, dǔ xìn hào gǔ, shì shèn cì dì zhèng dà zī zhì, zhǐ yuán shǎo nà zhì qīng zhī qì, shí jiàn bù gāo míng. èr chéng lǚ jiāng lǐ yì fā tā, yī xiàng piān zhí gù zhì, gèng fā bù shàng, shén wèi èr chéng suǒ bù mǎn. yòu yǒu yì bān rén, shén hǎo shuō dào lǐ, zhǐ shì zhí ǎo, zì lì yī jiā yì jiàn, shì bǐng qì qīng zhōng bèi yī tiáo lì qì chōng ǎo le. rú quán mài chū lái shén qīng, què bèi yī tiáo bié shuǐ héng chōng pò le, jí huò zāo chán yán shí tóu héng jié chōng jī, bù tiē shùn qù, fǎn chéng xiǎn è zhī liú. kàn lái rén shēng qì bǐng shì yǒu duō shǎo bān yàng, huò xiāng bèi xǐ, huò xiāng shén bǎi, huò xiāng qiān wàn, bù kě yǐ yī lǜ qí. bì jìng qīng míng chún cuì qià hǎo dǐ jí wèi nán dé, suǒ yǐ shèng xián shǎo ér yú bù xiào zhě duō.
若就人品類論，則上天所賦皆一般，而人隨其所值，又各有清濁、厚薄之不齊。如聖人得氣至清，所以合下便能生知，賦質至粹，所以合下便能安行。如堯、舜，既得其至清至粹，為聰明神聖，又得氣之清高而稟厚，所以貴為天子，富有四海。至於享國皆百餘歲，是又得氣之最長者。如夫子，亦得至清至粹，合下便生知安行，然天地大氣到那時已衰微了，所以夫子稟得不高不厚，止棲棲為一旅人，而所得之氣又不甚畏，止僅得中壽七十餘歲，不如堯、舜之高。自聖人而下，各有分數。顏子亦清明純粹，亞於聖人，只緣得氣不足，所以夭死。大抵得氣之清者不隔蔽，那理義便呈露昭著。如銀盞中滿貯清水，自透見盞底銀花子甚分明，若未嘗有水然。賢人得清氣多而濁氣少，清中微有些查滓在，未便能昏蔽得他，所以聰明也易開發。自大賢而下，或清濁相半，或清底少濁底多，昏蔽得厚了。如盞底銀花子看不見，欲見得須十分加澄治之功。若能力學，也解變化氣質，轉昏為明。有一般人，稟氣清明，於義理上盡看得出，而行之不篤，不能承載得道理，多雜詭譎去，是又賦質不粹。此如井泉甚清，貯在銀盞裹面，亦透底清徹。但泉脈從淤土惡木根中穿過來，味不純甘，以之煮白米則成赤飯，煎白水則成赤湯，烹茶則酸澀，是有惡味夾雜了。又有一般人，生下來於世味一切簡淡，所為甚純正，但與說到道理處，全發不來，是又賦質純粹而稟氣不清。比如井泉脈味純甘絕佳，而有泥土渾濁了，終不透瑩。如溫公恭儉力行，篤信好古，是甚次第正大資質，只緣少那至清之氣，識見不高明。二程屢將理義發他，一向偏執固滯，更發不上，甚為二程所不滿。又有一般人，甚好說道理，只是執拗，自立一家意見，是稟氣清中被一條戾氣沖拗了。如泉脈出來甚清，卻被一條別水橫衝破了，及或遭巉岩石頭橫截衝激，不帖順去，反成險惡之流。看來人生氣稟是有多少般樣，或相倍蓰，或相什百，或相千萬，不可以一律齊。畢竟清明純粹恰好底極為難得，所以聖賢少而愚不肖者多。

ruò jiù zào huà shàng lùn, zé tiān mìng zhī dà mù zhǐ shì yuán hēng lì zhēn. cǐ sì zhě jiù qì shàng lùn yě de, jiù lǐ shàng lùn yě de. jiù qì shàng lùn, zé wù zhī chū shēng chù wèi yuán, yú shí wèi chūn wù zhī fā dá chù wèi hēng, yú shí wèi xià wù zhī chéng suì chù wèi lì, yú shí wèi qiū wù zhī liǎn cáng chù wèi zhēn, yú shí wèi dōng. zhēn zhě, zhèng ér gù yě. zì qí shēng yì zhī yǐ dìng zhě ér yán, zé wèi zhī zhèng zì qí liǎn cáng zhě ér yán, gù wèi zhī gù. jiù lǐ shàng lùn, zé yuán zhě shēng lǐ zhī shǐ, hēng zhě shēng lǐ zhī tōng, lì zhě shēng lǐ zhī suì, zhēn zhě shēng lǐ zhī gù.
若就造化上論，則天命之大目只是元亨利貞。此四者就氣上論也得，就理上論也得。就氣上論，則物之初生處為元，於時為春；物之發達處為亨，於時為夏；物之成遂處為利，於時為秋；物之斂藏處為貞，於時為冬。貞者，正而固也。自其生意之已定者而言，則謂之正；自其斂藏者而言，故謂之固。就理上論，則元者生理之始，亨者生理之通，利者生理之遂，貞者生理之固。

wèn: tiān zhī suǒ mìng, gù xuán dà huà liú xíng fù yǔ yú wù, rú fēn fù tā yì bān. ruò jiù rén shì shàng lùn, zé rú hé shì fù yǔ fēn fù chù, yuē: yāo qǐ zhūn zhūn rán mìng zhī hū? yì zhǐ shì qí lǐ rú cǐ ér yǐ. mèng zǐ shuō tiān yǔ xián yǔ zi chù, wèi fū bù yán, yǐ xíng yǔ shì shì zhī ér yǐ. shǐ zhī zhǔ jì, ér bǎi shén xiǎng zhī, shǐ zhī zhǔ shì ér shì zhì, bǎi xìng ān zhī. shì tiān yǔ zhī, rén yǔ zhī. yòu yuē: mò zhī wèi ér wèi zhě, tiān yě mò zhī zhì ér zhì zhě, mìng yě. qí yì fā dé yì yǐ míng bái yǐ. rú mèng jīn zhī shàng, bù qī ér huì zhě bā bǎi guó, yì qí chū yú zì rán ér rán, fēi rén lì suǒ róng qiáng, biàn shì tiān mìng zhī zhì, wǔ wáng dàn shùn hū tiān ér yīng hū rén ěr. rán cǐ děng shì, yòu shì shèng rén xíng quán dǐ shì, wéi shèng rén jí dà xián yǐ shàng dì wèi, rán hòu jiàn dé míng, fēi cháng qíng suǒ jí. táng lù xuān gōng wèi rén shì jǐn chù, shì wèi tiān lǐ, gài dào rén shì yǐ jǐn dì tóu, chì jiàn gǔ bù róng yī diǎn rén lì, biàn shì tiān zhī suǒ wèi. cǐ yì zhǐ jí jīng wēi, lù xuān gōng zhī xué yì shí dào cǐ. rú zhì gù sǐ yán qiáng sǐ zhě fēi zhèng mìng, shì yǒu zhì ér rán, nǎi rén suǒ zì qǔ ér fēi tiān. ruò jǐn qí dào ér sǐ zhě wèi zhèng mìng, gài dào cǐ shí suǒ zhí zhī jí xiōng huò fú, jiē mò zhī zhì ér zhì, gù kě yǐ tiān mìng yán, ér fēi rén lì zhī suǒ qǔ yǐ.
問：天之所命，固懸大化流行賦予於物，如分付他一般。若就人事上論，則如何是賦予分付處，曰：夭豈「諄諄然命之乎」？亦只是其理如此而已。孟子說天與賢與子處，謂「夫不言，以行與事示之而已」。「使之主祭，而百神享之，使之主事而事治，百姓安之。是天與之，人與之。」又曰：「莫之為而為者，天也；莫之致而至者，命也。」其意發得亦已明白矣。如孟津之上，不期而會者八百國，亦其出於自然而然，非人力所容強，便是天命之至，武王但順乎天而應乎人爾。然此等事，又是聖人行權底事，惟聖人及大賢以上地位，然後見得明，非常情所及。唐陸宣公謂「人事盡處，是謂天理」，蓋到人事已盡地頭，赤見骨不容一點人力，便是天之所為。此意旨極精微，陸宣公之學亦識到此。如桎梏死、岩牆死者非正命，是有致而然，乃人所自取而非天。若盡其道而死者為正命，蓋到此時所值之吉凶禍福，皆莫之致而至，故可以天命言，而非人力之所取矣。

wèn: mò zhī wèi ér wèi zhě, tiān yě mò zhī zhì ér zhì zhě, mìng yě. zhū zǐ zhù yuē: yǐ lǐ yán zhī wèi zhī tiān, zì rén yán zhī wèi zhī mìng, qí shí yī ér yǐ. cǐ chù hé yǐ jiàn èr zhě zhī biàn? yuē: tiān yǔ mìng zhǐ yī lǐ, jiù qí zhōng què wēi yǒu fèn bié. wèi yǐ zuò shì yán, zuò shì shì rén fēng cǐ ér fǎn zhī, fēi rén suǒ wèi biàn shì tiān. zhì yǐ jí xiōng huò fú dì tóu yán, yǒu yīn ér zhì shì rén lì duì cǐ ér fǎn zhī, fēi rén lì suǒ zhì biàn shì mìng. tiān yǐ quán tǐ yán, mìng yǐ qí zhōng miào yòng yán. qí yuē yǐ lǐ yán zhī wèi zhī tiān, shì zhuān jiù tiān zhī zhèng miàn xùn yì yán, què bāo mìng zài qí zhōng. qí yuē zì rén yán zhī wèi zhī mìng, mìng shì tiān mìng, yīn rén xíng zhī ér hòu jiàn. gù jí xiōng huò fú zì tiān lái, dào yú rén rán hòu wèi mìng. nǎi shì yú tiān lǐ zhōng, jié duàn mìng wèi yī biān, ér yán qí zhǐ guī ěr. ruò zhǐ jiù tiān yī biān shuō, jí xiōng huò fú, wèi yǒu rén shòu lái, rú hé jiàn dé shì mìng?
問：「莫之為而為者，天也；莫之致而至者，命也。」朱子注曰：「以理言之謂之天，自人言之謂之命，其實一而已。」此處何以見二者之辨？曰：天與命只一理，就其中卻微有分別。為以做事言，做事是人；封此而反之，非人所為便是天。至以吉凶禍福地頭言，有因而致是人力；對此而反之，非人力所致便是命。天以全體言，命以其中妙用言。其曰「以理言之謂之天」，是專就天之正面訓義言，卻包命在其中。其曰「自人言之謂之命」，命是天命，因人形之而後見。故吉凶禍福自天來，到於人然後為命。乃是於天理中，截斷命為一邊，而言其指歸爾。若只就天一邊說，吉凶禍福，未有人受來，如何見得是命？

wèn: tiān zhī suǒ mìng, guǒ yǒu wù zài shàng miàn ān pái fēn fù zhī fǒu? yuē: tiān zhě, lǐ ér yǐ yǐ. gǔ rén fán yán tiān chù, dà gài jiē shì yǐ lǐ yán zhī. chéng zǐ yuē: fū tiān, zhuān yán zhī zé dào yě. tiān qiě fú wéi shì yě. yòu yuē: tiān yě zhě, dào yě. lùn yǔ jí zhù huò zuì yú tiān yuē: tiān jí lǐ yě. yì běn yì: xiān tiān fú wéi, wèi yì zhī suǒ wèi, mò yǔ dào qì. hòu tiān fèng tiān, wèi zhī lǐ rú shì, fèng ér xíng zhī. yòu cháng qīn zhì wén gōng shuō: shàng dì zhèn nù yě zhǐ shì qí lǐ rú cǐ. tiān xià mò zūn yú lǐ, gù yǐ dì míng zhī. guān cǐ yì kě jiàn yǐ. gù shàng ér cāng cāng zhě, tiān zhī tǐ yě. shàng tiān zhī tǐ yǐ qì yán, shàng tiān zhī zài yǐ lǐ yán.
問：天之所命，果有物在上面安排分付之否？曰：天者，理而已矣。古人凡言天處，大概皆是以理言之。程子曰：「夫天，專言之則道也。天且弗違是也。」又曰：「天也者，道也。」論語集注「獲罪於天」曰：「天即理也。」易本義：「先天弗違，謂意之所為，默與道契。後天奉天，謂知理如是，奉而行之。」又嘗親炙文公說：「上帝震怒」也只是其理如此。天下莫尊於理，故以帝名之。觀此亦可見矣。故上而蒼蒼者，天之體也。上天之體以氣言，「上天之載」以理言。

wèn: tiān zhī suǒ mìng zé yī, ér rén shòu qù hé gù rú bǐ zhī bù qí? yuē: pì zhī tiān yóu rán zuò yún, pèi rán xià yǔ, qí yǔ zé yī, ér jiāng hé shòu qù, qí liú tāo tāo, bù zēng bù jiǎn xī jiàn shòu qù, zé hóng lán bào zhǎng gōu huì shòu qù, zé cháo yíng mù hé. zhì fàng zhǎo zhǐ kǎn kū pén wèng yīng fǒu luó bēi xiàn ké zhī shǔ shòu qù, huò yǒu dòu hú zhī shuǐ, huò zhǐ juān dī zhī shuǐ, huò qīng gān, huò wū zhuó, huò chòu huì. suí tā suǒ shòu, duō shǎo bān yàng bù qí, qǐ xíng yǔ zhě gù wèi shì qū bié zāi? yòu pì zhī zhì yī piàn dì ér bō zhī cài zǐ, qí wèi bō zhí yī yě, ér yǒu mǎn yuán zhōng sēn sēn chéng háng wǔ chū zhě, yǒu zhì zhī qī páng ér jiàn róu bù chū zhě, yǒu wèi chū wèi niǎo què zhuó zhě, yǒu fāng yá wèi jī é niè zhě, yǒu shāo zhǎng ér shān qù zhě, yǒu jì xiù ér lián gēn bá zhě, yǒu zhǎng liú zài yuán ér xuán qǔ yè zhě, yǒu rì gōng cháng rén ér gēng shí zhě, yǒu wèi jū yú lǐ dòu ér jiàn shén míng zhě, yǒu wèi jī yú jīn pán ér xiàn shàng bīn zhě, yǒu gài zi pēng zhū wǎ pén ér shí zhě yǒu cuì nèn ér zhāi zhě, yǒu zhuàng mào ér gē zhě, yǒu jié shí chéng zi ér yán wèi jī zhī yòng zhě, yǒu cáng wèi zhǒng zi, dào míng nián fù shēng shēng bù qióng zhě. qí cān chà rú bǐ zhī bù qí, qǐ bō zhǒng zhě suǒ néng róng xīn zāi? gù tiān zhī suǒ mìng zé yī, ér rén shòu qù zì shì bù qí. yì zì rán zhī lǐ, hé yí yān!
問：天之所命則一，而人受去何故如彼之不齊？曰：譬之天油然作雲，沛然下雨，其雨則一，而江河受去，其流滔滔，不增不減；溪澗受去，則洪瀾暴漲；溝澮受去，則朝盈暮涸。至放沼沚坎窟、盆瓮罌缶、螺杯蜆殼之屬受去，或有斗斛之水，或只涓滴之水，或清甘，或污濁，或臭穢。隨他所受，多少般樣不齊，豈行雨者固為是區別哉？又譬之治一片地而播之菜子，其為播植一也，而有滿園中森森成行伍出者，有擲之蹊旁而踐蹂不出者，有未出為鳥雀啄者，有方芽為雞鵝齧者，有稍長而芟去者，有既秀而連根拔者，有長留在園而旋取葉者，有日供常人而羹食者，有為菹於禮豆而薦神明者，有為齏於金盤而獻上賓者，有丐子烹諸瓦盆而食者；有脆嫩而摘者，有壯茂而割者，有結實成子而研為齏汁用者，有藏為種子，到明年復生生不窮者。其參差如彼之不齊，豈播種者所能容心哉？故天之所命則一，而人受去自是不齊。亦自然之理，何疑焉！