mìng, yóu lìng yě, rú zūn mìng tái mìng zhī lèi. tiān wú yán zuò, rú hé mìng? zhǐ shì dà huà liú xíng, qì dào zhè wù biàn shēng zhè wù, qì dào nà wù yòu shēng nà wù, biàn shì fēn fù mìng lìng tā yì bān.
命,犹令也,如尊命、台命之类。天无言做,如何命?只是大化流行,气到这物便生这物,气到那物又生那物,便是分付命令他一般。
mìng yī zì yǒu èr yì: yǒu yǐ lǐ yán zhě, yǒu yǐ qì yán zhě, qí shí lǐ bù wài hū qì. gài èr qì liú xíng, wàn gǔ shēng shēng bù xī, bù chéng zhǐ shì kōng gè qì? bì yǒu zhǔ zǎi zhī zhě, yuē lǐ shì yě. lǐ zài qí zhōng wèi zhī shū niǔ, gù dà huà liú xíng, shēng shēng wèi cháng zhǐ xī. suǒ wèi yǐ lǐ yán zhě, fēi yǒu lí hū qì, zhǐ shì jiù qì shàng zhǐ chū gè lǐ, bù zá hū qì ér wèi yán ěr. rú" tiān mìng zhī wèi xìng"," wǔ shí zhī tiān mìng"," qióng lǐ jìn xìng zhì yú mìng", cǐ děng mìng zì, jiē shì zhuān zhǐ lǐ ér yán. tiān mìng, jí tiān dào zhī liú xíng ér fù yǔ yú wù zhě. jiù yuán hēng lì zhēn zhī lǐ ér yán, zé wèi zhī tiān dào jí cǐ dào zhī liú xíng ér fù yǔ yú wù zhě ér yán, zé wèi zhī tiān mìng. rú jiù qì shuō, què yì yǒu liǎng bān: yì bān shuō pín fù guì jiàn yāo shòu huò fú, rú suǒ wèi" sǐ shēng yǒu mìng" yǔ" mò fēi mìng yě" zhī mìng, shì nǎi jiù shòu qì zhī duǎn cháng hòu bó bù qí shàng lùn, shì mìng fēn zhī mìng. yòu yì bān rú mèng zǐ suǒ wèi" rén zhī yú fù zǐ, yì zhī yú jūn chén, mìng yě" zhī mìng, shì yòu jiù bǐng qì zhī qīng zhuó bù qí shàng lùn, shì shuō rén zhī zhì yú xián fǒu.
命一字有二义:有以理言者,有以气言者,其实理不外乎气。盖二气流行,万古生生不息,不成只是空个气?必有主宰之者,曰理是也。理在其中为之枢纽,故大化流行,生生未尝止息。所谓以理言者,非有离乎气,只是就气上指出个理,不杂乎气而为言耳。如“天命之谓性”,“五十知天命”,“穷理尽性至于命”,此等命字,皆是专指理而言。天命,即天道之流行而赋予于物者。就元亨利贞之理而言,则谓之天道即此道之流行而赋予于物者而言,则谓之天命。如就气说,却亦有两般:一般说贫富贵贱、夭寿祸福,如所谓“死生有命”与“莫非命也”之命,是乃就受气之短长厚薄不齐上论,是命分之命。又一般如孟子所谓“仁之于父子,义之于君臣,命也”之命,是又就禀气之清浊不齐上论,是说人之智愚贤否。
rén wù zhī shēng, bù chū hū yīn yáng zhī qì. běn zhǐ shì yī qì, fēn lái yǒu yīn yáng, yīn yáng yòu fēn lái wèi wǔ xíng. èr yǔ wǔ zhǐ guǎn fēn hé yùn xíng, biàn yǒu cēn cī bù qí, yǒu qīng yǒu zhuó, yǒu hòu yǒu báo. qiě yǐ rén wù hé lùn, tóng shì yī qì, dàn rén de qì zhī zhèng, wù de qì zhī piān, rén de qì zhī tōng, wù de qì zhī sāi. qiě rú rén xíng hái, què yǔ tiān dì xiāng yìng, tóu yuán jū shàng, xiàng tiān, zú fāng jū xià, xiàng dì běi jí wéi tiān zhōng yāng, què zài běi, gù rén bǎi hé xué zài dǐng xīn, què xiàng hòu. rì yuè lái wǎng zhī zài tiān zhī nán, gù rén zhī liǎng yǎn jiē zài qián. hǎi, jiǎn shuǐ suǒ guī, zài nán zhī xià, gù rén zhī xiǎo biàn yì zài qián xià, cǐ suǒ yǐ wéi de qì zhī zhèng. rú wù zé qín shòu tóu héng, zhí wù tóu xiàng xià, jì yè què zài shàng, cǐ jiē de qì zhī piān chù. rén qì tōng míng, wù qì yōng sè, rén dé wǔ xíng zhī xiù, gù wèi wàn wù zhī líng. wù qì sāi ér bù tōng, rú huǒ yān yù zài lǐ xǔ, suǒ yǐ lǐ yì jiē bù tōng.
人物之生,不出乎阴阳之气。本只是一气,分来有阴阳,阴阳又分来为五行。二与五只管分合运行,便有参差不齐,有清有浊,有厚有薄。且以人物合论,同是一气,但人得气之正,物得气之偏,人得气之通,物得气之塞。且如人形骸,却与天地相应,头圆居上,象天,足方居下,象地;北极为天中央,却在北,故人百合穴在顶心,却向后。日月来往只在天之南,故人之两眼皆在前。海,碱水所归,在南之下,故人之小便亦在前下,此所以为得气之正。如物则禽兽头横,植物头向下,技叶却在上,此皆得气之偏处。人气通明,物气壅塞,人得五行之秀,故为万物之灵。物气塞而不通,如火烟郁在里许,所以理义皆不通。
ruò jiù rén pǐn lèi lùn, zé shàng tiān suǒ fù jiē yì bān, ér rén suí qí suǒ zhí, yòu gè yǒu qīng zhuó hòu bó zhī bù qí. rú shèng rén de qì zhì qīng, suǒ yǐ hé xià biàn néng shēng zhī, fù zhì zhì cuì, suǒ yǐ hé xià biàn néng ān xíng. rú yáo shùn, jì dé qí zhì qīng zhì cuì, wèi cōng míng shén shèng, yòu de qì zhī qīng gāo ér bǐng hòu, suǒ yǐ guì wèi tiān zǐ, fù yǒu sì hǎi. zhì yú xiǎng guó jiē bǎi yú suì, shì yòu de qì zhī zuì zhǎng zhě. rú fū zǐ, yì dé zhì qīng zhì cuì, hé xià biàn shēng zhī ān xíng, rán tiān dì dà qì dào nà shí yǐ shuāi wēi le, suǒ yǐ fū zǐ bǐng dé bù gāo bù hòu, zhǐ xī xī wèi yī lǚ rén, ér suǒ de zhī qì yòu bù shèn wèi, zhǐ jǐn dé zhòng shòu qī shí yú suì, bù rú yáo shùn zhī gāo. zì shèng rén ér xià, gè yǒu fèn shù. yán zi yì qīng míng chún cuì, yà yú shèng rén, zhī yuán de qì bù zú, suǒ yǐ yāo sǐ. dà dǐ de qì zhī qīng zhě bù gé bì, nà lǐ yì biàn chéng lù zhāo zhù. rú yín zhǎn zhōng mǎn zhù qīng shuǐ, zì tòu jiàn zhǎn dǐ yín huā zǐ shén fēn míng, ruò wèi cháng yǒu shuǐ rán. xián rén dé qīng qì duō ér zhuó qì shǎo, qīng zhōng wēi yǒu xiē chá zǐ zài, wèi biàn néng hūn bì dé tā, suǒ yǐ cōng míng yě yì kāi fā. zì dà xián ér xià, huò qīng zhuó xiāng bàn, huò qīng dǐ shǎo zhuó dǐ duō, hūn bì dé hòu le. rú zhǎn dǐ yín huā zǐ kàn bú jiàn, yù jiàn de xū shí fēn jiā chéng zhì zhī gōng. ruò néng lì xué, yě jiě biàn huà qì zhì, zhuǎn hūn wèi míng. yǒu yì bān rén, bǐng qì qīng míng, yú yì lǐ shàng jǐn kàn de chū, ér xíng zhī bù dǔ, bù néng chéng zài dé dào lǐ, duō zá guǐ jué qù, shì yòu fù zhì bù cuì. cǐ rú jǐng quán shén qīng, zhù zài yín zhǎn guǒ miàn, yì tòu dǐ qīng chè. dàn quán mài cóng yū tǔ è mù gēn zhōng chuān guò lái, wèi bù chún gān, yǐ zhī zhǔ bái mǐ zé chéng chì fàn, jiān bái shuǐ zé chéng chì tāng, pēng chá zé suān sè, shì yǒu è wèi jiā zá le. yòu yǒu yì bān rén, shēng xià lái yú shì wèi yī qiè jiǎn dàn, suǒ wéi shén chún zhèng, dàn yǔ shuō dào dào lǐ chù, quán fā bù lái, shì yòu fù zhì chún cuì ér bǐng qì bù qīng. bǐ rú jǐng quán mài wèi chún gān jué jiā, ér yǒu ní tǔ hún zhuó le, zhōng bù tòu yíng. rú wēn gōng gōng jiǎn lì xíng, dǔ xìn hào gǔ, shì shèn cì dì zhèng dà zī zhì, zhī yuán shǎo nà zhì qīng zhī qì, shí jiàn bù gāo míng. èr chéng lǚ jiāng lǐ yì fā tā, yī xiàng piān zhí gù zhì, gèng fā bù shàng, shèn wéi èr chéng suǒ bù mǎn. yòu yǒu yì bān rén, shén hǎo shuō dào lǐ, zhǐ shì zhí niù, zì lì yī jiā yì jiàn, shì bǐng qì qīng zhōng bèi yī tiáo lì qì chōng ǎo le. rú quán mài chū lái shén qīng, què bèi yī tiáo bié shuǐ héng chōng pò le, jí huò zāo chán yán shí tou héng jié chōng jī, bù tiē shùn qù, fǎn chéng xiǎn è zhī liú. kàn lái rén shēng qì bǐng shì yǒu duō shǎo bān yàng, huò xiāng bèi xǐ, huò xiāng shén bǎi, huò xiāng qiān wàn, bù kě yǐ yī lǜ qí. bì jìng qīng míng chún cuì qià hǎo dǐ jí wéi nán de, suǒ yǐ shèng xián shǎo ér yú bù xiào zhě duō.
若就人品类论,则上天所赋皆一般,而人随其所值,又各有清浊、厚薄之不齐。如圣人得气至清,所以合下便能生知,赋质至粹,所以合下便能安行。如尧、舜,既得其至清至粹,为聪明神圣,又得气之清高而禀厚,所以贵为天子,富有四海。至于享国皆百余岁,是又得气之最长者。如夫子,亦得至清至粹,合下便生知安行,然天地大气到那时已衰微了,所以夫子禀得不高不厚,止栖栖为一旅人,而所得之气又不甚畏,止仅得中寿七十余岁,不如尧、舜之高。自圣人而下,各有分数。颜子亦清明纯粹,亚于圣人,只缘得气不足,所以夭死。大抵得气之清者不隔蔽,那理义便呈露昭著。如银盏中满贮清水,自透见盏底银花子甚分明,若未尝有水然。贤人得清气多而浊气少,清中微有些查滓在,未便能昏蔽得他,所以聪明也易开发。自大贤而下,或清浊相半,或清底少浊底多,昏蔽得厚了。如盏底银花子看不见,欲见得须十分加澄治之功。若能力学,也解变化气质,转昏为明。有一般人,禀气清明,于义理上尽看得出,而行之不笃,不能承载得道理,多杂诡谲去,是又赋质不粹。此如井泉甚清,贮在银盏裹面,亦透底清彻。但泉脉从淤土恶木根中穿过来,味不纯甘,以之煮白米则成赤饭,煎白水则成赤汤,烹茶则酸涩,是有恶味夹杂了。又有一般人,生下来于世味一切简淡,所为甚纯正,但与说到道理处,全发不来,是又赋质纯粹而禀气不清。比如井泉脉味纯甘绝佳,而有泥土浑浊了,终不透莹。如温公恭俭力行,笃信好古,是甚次第正大资质,只缘少那至清之气,识见不高明。二程屡将理义发他,一向偏执固滞,更发不上,甚为二程所不满。又有一般人,甚好说道理,只是执拗,自立一家意见,是禀气清中被一条戾气冲拗了。如泉脉出来甚清,却被一条别水横冲破了,及或遭巉岩石头横截冲激,不帖顺去,反成险恶之流。看来人生气禀是有多少般样,或相倍蓰,或相什百,或相千万,不可以一律齐。毕竟清明纯粹恰好底极为难得,所以圣贤少而愚不肖者多。
ruò jiù zào huà shàng lùn, zé tiān mìng zhī dà mù zhǐ shì yuán hēng lì zhēn. cǐ sì zhě jiù qì shàng lùn yě de, jiù lǐ shàng lùn yě de. jiù qì shàng lùn, zé wù zhī chū shēng chù wèi yuán, yú shí wéi chūn wù zhī fā dá chù wèi hēng, yú shí wéi xià wù zhī chéng suì chù wèi lì, yú shí wéi qiū wù zhī liǎn cáng chù wèi zhēn, yú shí wéi dōng. zhēn zhě, zhèng ér gù yě. zì qí shēng yì zhī yǐ dìng zhě ér yán, zé wèi zhī zhèng zì qí liǎn cáng zhě ér yán, gù wèi zhī gù. jiù lǐ shàng lùn, zé yuán zhě shēng lǐ zhī shǐ, hēng zhě shēng lǐ zhī tōng, lì zhě shēng lǐ zhī suì, zhēn zhě shēng lǐ zhī gù.
若就造化上论,则天命之大目只是元亨利贞。此四者就气上论也得,就理上论也得。就气上论,则物之初生处为元,于时为春;物之发达处为亨,于时为夏;物之成遂处为利,于时为秋;物之敛藏处为贞,于时为冬。贞者,正而固也。自其生意之已定者而言,则谓之正;自其敛藏者而言,故谓之固。就理上论,则元者生理之始,亨者生理之通,利者生理之遂,贞者生理之固。
wèn: tiān zhī suǒ mìng, gù xuán dà huà liú xíng fù yǔ yú wù, rú fēn fù tā yì bān. ruò jiù rén shì shàng lùn, zé rú hé shì fù yǔ fēn fù chù, yuē: yāo qǐ" zhūn zhūn rán mìng zhī hū"? yì zhǐ shì qí lǐ rú cǐ ér yǐ. mèng zǐ shuō tiān yǔ xián yǔ zi chù, wèi" fū bù yán, yǐ xíng yǔ shì shì zhī ér yǐ"." shǐ zhī zhǔ jì, ér bǎi shén xiǎng zhī, shǐ zhī zhǔ shì ér shì zhì, bǎi xìng ān zhī. shì tiān yǔ zhī, rén yǔ zhī." yòu yuē:" mò zhī wèi ér wèi zhě, tiān yě mò zhī zhì ér zhì zhě, mìng yě." qí yì fā dé yì yǐ míng bái yǐ. rú mèng jīn zhī shàng, bù qī ér huì zhě bā bǎi guó, yì qí chū yú zì rán ér rán, fēi rén lì suǒ róng qiáng, biàn shì tiān mìng zhī zhì, wǔ wáng dàn shùn hū tiān ér yīng hū rén ěr. rán cǐ děng shì, yòu shì shèng rén xíng quán dǐ shì, wéi shèng rén jí dà xián yǐ shàng dì wèi, rán hòu jiàn de míng, fēi cháng qíng suǒ jí. táng lù xuān gōng wèi" rén shì jǐn chù, shì wèi tiān lǐ", gài dào rén shì yǐ jǐn dì tóu, chì jiàn gǔ bù róng yì diǎn rén lì, biàn shì tiān zhī suǒ wéi. cǐ yì zhǐ jí jīng wēi, lù xuān gōng zhī xué yì shí dào cǐ. rú zhì gù sǐ yán qiáng sǐ zhě fēi zhèng mìng, shì yǒu zhì ér rán, nǎi rén suǒ zì qǔ ér fēi tiān. ruò jǐn qí dào ér sǐ zhě wèi zhèng mìng, gài dào cǐ shí suǒ zhí zhī jí xiōng huò fú, jiē mò zhī zhì ér zhì, gù kě yǐ tiān mìng yán, ér fēi rén lì zhī suǒ qǔ yǐ.
问:天之所命,固悬大化流行赋予于物,如分付他一般。若就人事上论,则如何是赋予分付处,曰:夭岂“谆谆然命之乎”?亦只是其理如此而已。孟子说天与贤与子处,谓“夫不言,以行与事示之而已”。“使之主祭,而百神享之,使之主事而事治,百姓安之。是天与之,人与之。”又曰:“莫之为而为者,天也;莫之致而至者,命也。”其意发得亦已明白矣。如孟津之上,不期而会者八百国,亦其出于自然而然,非人力所容强,便是天命之至,武王但顺乎天而应乎人尔。然此等事,又是圣人行权底事,惟圣人及大贤以上地位,然后见得明,非常情所及。唐陆宣公谓“人事尽处,是谓天理”,盖到人事已尽地头,赤见骨不容一点人力,便是天之所为。此意旨极精微,陆宣公之学亦识到此。如桎梏死、岩墙死者非正命,是有致而然,乃人所自取而非天。若尽其道而死者为正命,盖到此时所值之吉凶祸福,皆莫之致而至,故可以天命言,而非人力之所取矣。
wèn:" mò zhī wèi ér wèi zhě, tiān yě mò zhī zhì ér zhì zhě, mìng yě." zhū zǐ zhù yuē:" yǐ lǐ yán zhī wèi zhī tiān, zì rén yán zhī wèi zhī mìng, qí shí yī ér yǐ." cǐ chù hé yǐ jiàn èr zhě zhī biàn? yuē: tiān yǔ mìng zhǐ yī lǐ, jiù qí zhōng què wēi yǒu fèn bié. wèi yǐ zuò shì yán, zuò shì shì rén fēng cǐ ér fǎn zhī, fēi rén suǒ wéi biàn shì tiān. zhì yǐ jí xiōng huò fú dì tóu yán, yǒu yīn ér zhì shì rén lì duì cǐ ér fǎn zhī, fēi rén lì suǒ zhì biàn shì mìng. tiān yǐ quán tǐ yán, mìng yǐ qí zhōng miào yòng yán. qí yuē" yǐ lǐ yán zhī wèi zhī tiān", shì zhuān jiù tiān zhī zhèng miàn xùn yì yán, què bāo mìng zài qí zhōng. qí yuē" zì rén yán zhī wèi zhī mìng", mìng shì tiān mìng, yīn rén xíng zhī ér hòu jiàn. gù jí xiōng huò fú zì tiān lái, dào yú rén rán hòu wéi mìng. nǎi shì yú tiān lǐ zhōng, jié duàn mìng wèi yī biān, ér yán qí zhǐ guī ěr. ruò zhǐ jiù tiān yī biān shuō, jí xiōng huò fú, wèi yǒu rén shòu lái, rú hé jiàn de shì mìng?
问:“莫之为而为者,天也;莫之致而至者,命也。”朱子注曰:“以理言之谓之天,自人言之谓之命,其实一而已。”此处何以见二者之辨?曰:天与命只一理,就其中却微有分别。为以做事言,做事是人;封此而反之,非人所为便是天。至以吉凶祸福地头言,有因而致是人力;对此而反之,非人力所致便是命。天以全体言,命以其中妙用言。其曰“以理言之谓之天”,是专就天之正面训义言,却包命在其中。其曰“自人言之谓之命”,命是天命,因人形之而后见。故吉凶祸福自天来,到于人然后为命。乃是于天理中,截断命为一边,而言其指归尔。若只就天一边说,吉凶祸福,未有人受来,如何见得是命?
wèn: tiān zhī suǒ mìng, guǒ yǒu wù zài shàng miàn ān pái fēn fù zhī fǒu? yuē: tiān zhě, lǐ ér yǐ yǐ. gǔ rén fán yán tiān chù, dà gài jiē shì yǐ lǐ yán zhī. chéng zǐ yuē:" fū tiān, zhuān yán zhī zé dào yě. tiān qiě fú wéi shì yě." yòu yuē:" tiān yě zhě, dào yě." lún yǔ jí zhù" huò zuì yú tiān" yuē:" tiān jí lǐ yě." yì běn yì:" xiān tiān fú wéi, wèi yì zhī suǒ wéi, mò yǔ dào qì. hòu tiān fèng tiān, wèi zhī lǐ rú shì, fèng ér xíng zhī." yòu cháng qīn zhì wén gōng shuō:" shàng dì zhèn nù" yě zhǐ shì qí lǐ rú cǐ. tiān xià mò zūn yú lǐ, gù yǐ dì míng zhī. guān cǐ yì kě jiàn yǐ. gù shàng ér cāng cāng zhě, tiān zhī tǐ yě. shàng tiān zhī tǐ yǐ qì yán," shàng tiān zhī zài" yǐ lǐ yán.
问:天之所命,果有物在上面安排分付之否?曰:天者,理而已矣。古人凡言天处,大概皆是以理言之。程子曰:“夫天,专言之则道也。天且弗违是也。”又曰:“天也者,道也。”论语集注“获罪于天”曰:“天即理也。”易本义:“先天弗违,谓意之所为,默与道契。后天奉天,谓知理如是,奉而行之。”又尝亲炙文公说:“上帝震怒”也只是其理如此。天下莫尊于理,故以帝名之。观此亦可见矣。故上而苍苍者,天之体也。上天之体以气言,“上天之载”以理言。
wèn: tiān zhī suǒ mìng zé yī, ér rén shòu qù hé gù rú bǐ zhī bù qí? yuē: pì zhī tiān yóu rán zuò yún, pèi rán xià yǔ, qí yǔ zé yī, ér jiāng hé shòu qù, qí liú tāo tāo, bù zēng bù jiǎn xī jiàn shòu qù, zé hóng lán bào zhǎng gōu huì shòu qù, zé cháo yíng mù hé. zhì fàng zhǎo zhǐ kǎn kū pén wèng yīng fǒu luó bēi xiǎn ké zhī shǔ shòu qù, huò yǒu dòu hú zhī shuǐ, huò zhǐ juān dī zhī shuǐ, huò qīng gān, huò wū zhuó, huò chòu huì. suí tā suǒ shòu, duō shǎo bān yàng bù qí, qǐ xíng yǔ zhě gù wéi shì qū bié zāi? yòu pì zhī zhì yī piàn dì ér bō zhī cài zǐ, qí wèi bō zhí yī yě, ér yǒu mǎn yuán zhōng sēn sēn chéng háng wǔ chū zhě, yǒu zhì zhī qī páng ér jiàn róu bù chū zhě, yǒu wèi chū wèi niǎo què zhuó zhě, yǒu fāng yá wèi jī é niè zhě, yǒu shāo zhǎng ér shān qù zhě, yǒu jì xiù ér lián gēn bá zhě, yǒu zhǎng liú zài yuán ér xuán qǔ yè zhě, yǒu rì gōng cháng rén ér gēng shí zhě, yǒu wéi jū yú lǐ dòu ér jiàn shén míng zhě, yǒu wéi jī yú jīn pán ér xiàn shàng bīn zhě, yǒu gài zi pēng zhū wǎ pén ér shí zhě yǒu cuì nèn ér zhāi zhě, yǒu zhuàng mào ér gē zhě, yǒu jiē shi chéng zi ér yán wèi jī zhī yòng zhě, yǒu cáng wèi zhǒng zi, dào míng nián fù shēng shēng bù qióng zhě. qí cēn cī rú bǐ zhī bù qí, qǐ bō zhǒng zhě suǒ néng róng xīn zāi? gù tiān zhī suǒ mìng zé yī, ér rén shòu qù zì shì bù qí. yì zì rán zhī lǐ, hé yí yān!
问:天之所命则一,而人受去何故如彼之不齐?曰:譬之天油然作云,沛然下雨,其雨则一,而江河受去,其流滔滔,不增不减;溪涧受去,则洪澜暴涨;沟浍受去,则朝盈暮涸。至放沼沚坎窟、盆瓮罂缶、螺杯蚬壳之属受去,或有斗斛之水,或只涓滴之水,或清甘,或污浊,或臭秽。随他所受,多少般样不齐,岂行雨者固为是区别哉?又譬之治一片地而播之菜子,其为播植一也,而有满园中森森成行伍出者,有掷之蹊旁而践蹂不出者,有未出为鸟雀啄者,有方芽为鸡鹅啮者,有稍长而芟去者,有既秀而连根拔者,有长留在园而旋取叶者,有日供常人而羹食者,有为菹于礼豆而荐神明者,有为齑于金盘而献上宾者,有丐子烹诸瓦盆而食者;有脆嫩而摘者,有壮茂而割者,有结实成子而研为齑汁用者,有藏为种子,到明年复生生不穷者。其参差如彼之不齐,岂播种者所能容心哉?故天之所命则一,而人受去自是不齐。亦自然之理,何疑焉!