strong sù qióng hàn zàn zhǎng bié rén qián kàn cái nú diāo mǎi yuān jiā zhǔ strong
訴窮漢暫掌別人錢 看財奴刁買冤家主
shī yún:
詩云:
cóng lái qiàn zhài yào hái qián, míng fǔ yú sī bèi zhuó rán.
從來欠債要還錢,冥府於斯倍灼然。
ruò shǐ de lái fēi fèn nèi, zhōng xū yǒu rì fù hái yuán.
若使得來非分內,終須有日復還原。
què shuō rén shēng cái wù, jiē yǒu fèn dìng. ruò bú shì nǐ de dōng xī, zòng rán miǎn qiáng hōng dé dào shǒu, yuán yào yī fēn yī háo tián hái bié rén de. cóng lái yīn guǒ bào yīng de shuō huà, qí shì fēi yī, nán yǐ jǐn shù. zài xià xiān jiǎn yī gè xī hǎn xiē de, shuō lái zuò gè dé shèng tóu huí. jìn zhōu gǔ chéng xiàn yǒu yī gè rén, míng huàn zhāng shàn yǒu. píng rì kàn jīng niàn fó, shì gè hǎo shàn de zhǎng zhě. hún jiā lǐ shì què yǒu xiē duǎn jiàn báo shí, yào zuò xiē xiǎo pián yí gōu dāng. fū qī liǎng gè guò huó, bù céng shēng nán yù nǚ, jiā dào jǐn cóng róng hǎo guò. qí shí běn xiàn yǒu gè zhào tíng yù, shì gè pín nán de rén, píng rì yě shǒu běn fèn. zhǐ yīn yī shí mǔ qīn wáng gù, wú qián zàng mái, xiǎo dé zhāng shàn yǒu jiā shì yǒu yú, qǐ xīn yào qù tōu tā xiē lái yòng. suàn jì le liǎng rì, guǒ rán bèi tā wā gè qiáng dòng, tōu le tā wǔ liù shí liǎng yín zi qù, jiāng mǔ qīn bìn zàng qì. zì xiǎng dào: wǒ běn bú shì méi xíng zhǐ de, zhǐ yīn jiā pín wú qián zàng mǔ, zuò chū zhè gè duǎn tóu de shì lái, rǎo le zhè yī jiā rén jiā, jīn shēng jīn shì hái bù de tā, lái shēng lái shì shì bì tián hái tā zé gè. zhāng shàn yǒu cì rì qǐ lái, jiàn le bì dòng, xiǎo dé shī le zéi, chá diǎn jiā cái, xiāng lóng lǐ méi le wǔ liù shí liǎng yín zi. zhāng shàn yǒu shì gè fù jiā, yě bù shí fēn fàng zài xīn shàng, dào shì mìng gāi shī tuō, tàn kǒu qì bà le. wéi yǒu lǐ shì qiē qiē yú xīn dào: yǒu cǐ yī xiàng yín zi, zuò xǔ duō shì, shēng xǔ duō lì xī, zěn shě dé bái bái bèi dào le qù?
卻說人生財物,皆有分定。若不是你的東西,縱然勉強哄得到手,原要一分一毫填還別人的。從來因果報應的說話,其事非一,難以盡述。在下先揀一個希罕些的,說來做個得勝頭回。晉州古城縣有一個人,名喚張善友。平日看經念佛,是個好善的長者。渾家李氏卻有些短見薄識,要做些小便宜勾當。夫妻兩個過活,不曾生男育女,家道盡從容好過。其時本縣有個趙廷玉,是個貧難的人,平日也守本分。只因一時母親亡故,無錢葬埋,曉得張善友家事有餘,起心要去偷他些來用。算計了兩日,果然被他挖個牆洞,偷了他五六十兩銀子去,將母親殯葬訖。自想道:「我本不是沒行止的,只因家貧無錢葬母,做出這個短頭的事來,擾了這一家人家,今生今世還不的他,來生來世是必填還他則個。」張善友次日起來,見了壁洞,曉得失了賊,查點家財,箱籠里沒了五六十兩銀子。張善友是個富家,也不十分放在心上,道是命該失脫,嘆口氣罷了。惟有李氏切切於心道:「有此一項銀子,做許多事,生許多利息,怎捨得白白被盜了去?」
zhèng zài nà mèn jiān, hū rán wài biān yǒu yī gè hé shàng lái xún zhāng shàn yǒu. zhāng shàn zhī chū qù xiāng jiàn le, wèn dào: shī fù hé lái? hé shàng dào: lǎo sēng shì wǔ tái shān sēng rén, wèi yīn fó diàn tān sǔn, xià shān lái chāo huà xiū zào. chāo huà le duō shí, jī dé yǒu liǎng bǎi lái liǎng yín zi, hái shǎo xiē gè. yòu yǒu nà shàng le shū wèi zēng gōu xiāo de, jīn yào wǎng bié chù qù zǒu zǒu, tǎo zhè xiē bù shī. shēn biān suǒ yǒu yín zi, bù biàn xié dài, kǒng yǒu shī suǒ, yào xún gè jì fàng de qù chù, yī shí wú yǒu. yí lù fǎng lái, wén zhī zhǎng zhě hǎo shàn, shì gè yǒu míng de tán yuè, tè lái jì fàng zhè yī xiàng yín zi. dài bié chù tǎo zú le, jiù lái qǔ huí běn shān qù yě. zhāng shàn yǒu dào: zhè shì shèng shì, shī fù zhǐ guǎn jì fàng zài shè xià, wàn wú yī wù. zhǐ děng shī fù shì bì lái qǔ biàn shì. dāng xià bǎ yín zi kàn yàn míng bái, diǎn jì jiàn shù, ná jìn qù jiāo fù yǔ hún jiā le. chū lái liú hé shàng chī zhāi. hé shàng dào: bù láo tán yuè fèi zhāi, lǎo sēng xīn máng yào qù mù huà. shàn yǒu dào: shī fù yín zi, dì zǐ jiāo fù hún jiā shōu hǎo zài lǐ miàn. tǎng ruò shī fù lái qǔ shí, dì zǐ chū wài, bì yù xiān fēn fù tíng dāng, jiāo hái shī fù biàn liǎo. hé shàng bié le zì qù chāo huà. nà lǐ shì jiē dé hé shàng yín zi zài shǒu, mǎn xīn huān xǐ, xiǎng dào: wǒ cái shī dé wǔ liù shí liǎng, zhè hé shàng dào sòng jiāng yī bǎi liǎng lái, qǐ bú shì bǔ hái le wǒ de quē? hái yǒu de duō lī! jiù qǐ yī diǎn xīn, dǎ zhàng yào lài tā de.
正在納悶間,忽然外邊有一個和尚來尋張善友。張善支出去相見了,問道:「師傅何來?」和尚道:「老僧是五台山僧人,為因佛殿坍損,下山來抄化修造。抄化了多時,積得有兩百來兩銀子,還少些個。又有那上了疏未曾勾銷的,今要往別處去走走,討這些布施。身邊所有銀子,不便攜帶,恐有失所,要尋個寄放的去處,一時無有。一路訪來,聞知長者好善,是個有名的檀越,特來寄放這一項銀子。待別處討足了,就來取回本山去也。」張善友道:「這是勝事,師父只管寄放在舍下,萬無一誤。只等師父事畢來取便是。」當下把銀子看驗明白,點計件數,拿進去交付與渾家了。出來留和尚吃齋。和尚道:「不勞檀越費齋,老僧心忙要去募化。」善友道:「師父銀子,弟子交付渾家收好在裡面。倘若師父來取時,弟子出外,必預先分付停當,交還師父便了。」和尚別了自去抄化。那李氏接得和尚銀子在手,滿心歡喜,想道:「我才失得五六十兩,這和尚倒送將一百兩來,豈不是補還了我的缺?還有得多哩!」就起一點心,打帳要賴他的。
yī rì, zhāng shàn yǒu yào dào dōng yuè miào lǐ shāo xiāng qiú zi qù, duì hún jiā dào: wǒ qù zé qù, yǒu nà wǔ tái shān de sēng suǒ jì yín liǎng, qián rì shì nǐ shōu zhe, ruò tā lái qǔ shí, bù lùn wǒ zài bù zài, nǐ biàn yǔ tā qù. tā ruò yào zhāi chī, nǐ biàn zhěng lǐ xiē shū lái zhāi tā yī zhāi, yě shì nǐ de gōng dé. lǐ shì dào: wǒ xiǎo dé. zhāng shàn yǒu zì shāo xiāng qù le. qù hòu, nà wǔ tái shān hé shàng chāo huà wán què lái wèn zhāng shàn yǒu qǔ zhè xiàng yín zi. lǐ shì biàn bái lài dào: zhāng shàn yǒu yě bù zài jiā, wǒ jiā yě méi yǒu rén jì qí me yín zi. shī fù gǎn shì cuò rèn le rén jiā le? hé shàng dào: wǒ qián rì qīn zì jiāo fù yǔ zhāng zhǎng zhě, zhǎng zhě shōu shí jìn lái jiāo fù rú rén de, zěn me shuō cǐ huà? lǐ shì biàn dǔ zhòu dào: wǒ ruò jiàn nǐ de, wǒ yǎn lǐ chū xuè. hé shàng dào: zhè děng shuō, yào lài wǒ de le. lǐ shì yòu dào: wǒ lài le nǐ de, wǒ duò shí bā céng dì yù. hé shàng jiàn tā dǔ zhòu, míng zhī bái lài le. zhēng nài tā shì gè nǚ rén jia, yòu bù hǎo yǔ tā zhēng lùn dé. hé shàng méi jì nài hé, hé zhe zhǎng, niàn shēng fú dào: ā mí tuó fú! wǒ shì shí fāng chāo huà lái de bù shī, yào xiū lǐ fó diàn de, jì fàng zài nǐ zhè lǐ. nǐ zěn me yào lài wǒ de? nǐ jīn shēng jīn shì lài le wǒ zhè yín zi, dào nà shēng nà shì shàng bù de yào tián hái wǒ. dài zhě bēi hèn ér qù. guò le jǐ shí, zhāng shàn yǒu huí lái, wèn qǐ hé shàng yín zi. lǐ shì hōng zhàng fū dào: gāng nǐ qù le, nà hé shàng jiù lái qǔ, wǒ shuāng shǒu hái tā qù le. zhāng shàn yǒu dào: hǎo, hǎo, yě wán le yī zōng shì.
一日,張善友要到東嶽廟裡燒香求子去,對渾家道:「我去則去,有那五台山的僧所寄銀兩,前日是你收着,若他來取時,不論我在不在,你便與他去。他若要齋吃,你便整理些蔬萊齋他一齋,也是你的功德。」李氏道:「我曉得。」張善友自燒香去了。去後,那五台山和尚抄化完卻來問張善友取這項銀子。李氏便白賴道:「張善友也不在家,我家也沒有人寄其麼銀子。師父敢是錯認了人家了?」和尚道:「我前日親自交付與張長者,長者收拾進來交付孺人的,怎麼說此話?」李氏便賭咒道:「我若見你的,我眼裡出血。」和尚道:「這等說,要賴我的了。」李氏又道:「我賴了你的,我墮十八層地獄。」和尚見他賭咒,明知白賴了。爭奈他是個女人家,又不好與他爭論得。和尚沒計奈何,合着掌,念聲佛道:「阿彌陀佛!我是十方抄化來的布施,要修理佛殿的,寄放在你這裡。你怎麼要賴我的?你今生今世賴了我這銀子,到那生那世上不得要填還我。」帶者悲恨而去。過了幾時,張善友回來,問起和尚銀子。李氏哄丈夫道:「剛你去了,那和尚就來取,我雙手還他去了。」張善友道:「好,好,也完了一宗事。」
guò dé liǎng nián lǐ shì shēng xià yī zi. zì shēng cǐ zi zhī hòu, jiā sī huǒ yàn yě sì zhǎng jiāng qǐ lái. zài guò le wǔ nián, yòu shēng yī gè, gòng shì liǎng gè ér zi le. dà de xiǎo míng jiào zuò qǐ sēng cì de xiǎo míng jiào zuò fú sēng. nà qǐ sēng dà lái jí huì zuò rén jiā, pī xīng dài yuè, zǎo qǐ wǎn mián, yòu qiě shēng xìng qiān lìn, yī wén bù shǐ, liǎng wén bù yòng, bù kěn qīng fèi zhe yī gè qián, bǎ jiā sī zhēng dé ruò dà. kě yòu zuò guài, yì bān liǎng gè dì xiōng, tóng bāo gòng rǔ, shēng xìng jué shì xiāng fǎn. nà fú sēng měi rì zhǐ shì chī jiǔ dǔ qián, yǎng pó niáng, zuò zǐ dì, bǎ qián chāo bù zháo téng rè de shǐ yòng. qǐ sēng páng kàn le, shì tā xīn kǔ zhēng lái de, lǎo dà de xīn téng. fú sēng měi rì yǒu rén lái tǎo zhài, duō shì mán zhe jiā lǐ wài biān jiè lái huā fèi de. zhāng shàn yǒu yào zuò hǎo hàn de rén, zěn kěn jiào ér zi bèi rén bī pò mén hù bù qīng de? zhǐ de yī zhǔ yī zhǔ tián hái le. nà qǐ sēng zhǐ jiào dé kǔ. zhāng shàn yǒu téng zhe dà hái ér kǔ zhēng, hèn zhe xiǎo hái ér dàng fèi, piān chī kuī le. lì gè zhǔ yì, bǎ jiā sī yún zuò sān fēn fēn kāi. tā dì xiōng men gè yī fēn, lǎo fū qī liú yī fēn. děng zuò jiā de zì zuò jiā, pò bài de zì pò bài, shěng de dǎi de lèi le hǎo de, yī zǒng diāo líng le. nà fú sēng shì gè bù chéng qì de dù cháng, dào yào fēn le, zì yóu zì zài, bié wú jū shù, zhèng zhōng xià huái, jiā sī dào shǒu, zhèng rú tāng pō ruì xuě, fēng juǎn cán yún. bù shàng yī nián, shǐ de guāng guāng dàng dàng le. yòu yào fēn le diē mā de zhè bàn fēn. yě bái méi yǒu le, biàn qù dǎ jiǎo gē ge, bù yóu tā bù yīng shǒu. lián gē ge de, yě bù bǎi bù lái. tā shì gè zuò jiā de rén, zěn shēng shòu dé guò? qì dé chéng bìng, yī wò bù qǐ. qiú yī wú xiào, kàn kàn zhì sǐ. zhāng shàn yǒu dào: chéng jiā de dào yǒu bìng, bài jiā de dào wú bìng. wǔ xíng zhōng rú hé zhè yàng diān dào? hèn bù dé bǎ xiǎo de tì le dà de, kǔ zài xīn tóu, shuō bù chū lái.
過得兩年李氏生下一子。自生此子之後,家私火焰也似長將起來。再過了五年,又生一個,共是兩個兒子了。大的小名叫做乞僧;次的小名叫做福僧。那乞僧大來極會做人家,披星戴月,早起晚眠,又且生性慳吝,一文不使,兩文不用,不肯輕費着一個錢,把家私掙得偌大。可又作怪,一般兩個弟兄,同胞共乳,生性絕是相反。那福僧每日只是吃酒賭錢,養婆娘,做子弟,把錢鈔不着疼熱的使用。乞僧旁看了,是他辛苦掙來的,老大的心疼。福僧每日有人來討債,多是瞞着家裡外邊借來花費的。張善友要做好漢的人,怎肯叫兒子被人逼迫門戶不清的?只得一主一主填還了。那乞僧只叫得苦。張善友疼着大孩兒苦掙,恨着小孩兒盪費,偏吃虧了。立個主意,把家私勻做三分分開。他弟兄們各一分,老夫妻留一分。等做家的自做家,破敗的自破敗,省得歹的累了好的,一總凋零了。那福僧是個不成器的肚腸,倒要分了,自由自在,別無拘束,正中下懷,家私到手,正如湯潑瑞雪,風捲殘雲。不上一年,使得光光蕩蕩了。又要分了爹媽的這半分。也白沒有了,便去打攪哥哥,不由他不應手。連哥哥的,也布擺不來。他是個做家的人,怎生受得過?氣得成病,一臥不起。求醫無效,看看至死。張善友道:「成家的倒有病,敗家的倒無病。五行中如何這樣顛倒?」恨不得把小的替了大的,苦在心頭,說不出來。
nà qǐ sēng qì gǔ yǐ chéng, bì jìng bù quán, sǐ le. zhāng shàn yǒu fū qī dà tòng wú shēng. nà fú sēng jiàn gē ge sǐ le, hái yǒu shèng xià jiā sī, luò de shì tā shòu yòng, yī háo bù zài xīn shàng. lǐ shì mā mā jiàn rú cǐ guāng jǐng, yī fā shě bù dé dà de, zhōng rì tí kū, kū dé yǎn zhōng chū xuè ér sǐ. fú sēng yě méi yǒu yī xiē kǔ chǔ, dài zhě mǔ sàng, zhī zài huā jiē liǔ mò, zhú rì hùn zhàng, táo xū le shēn zi, hài le láo zhài zhī bìng, yòu kàn kàn sǐ lái. zhāng shàn yǒu cǐ shí jí dé wú fǎ kě shī. biàn shì bài jiā de, liú dé gè zhǒng yě hǎo, lùn bù dé chéng qì bù chéng qì le. zhèng shì: qián shēng zhù dìng jīn shēng àn, tiān shù nán táo dà xiàn cuī. fú sēng shì gè yī sī liǎng qì de bìng, shí jié dào lái, rú sān gēng yóu jǐn de dēng, bù jué de xī le.
那乞僧氣蠱已成,畢竟不痊,死了。張善友夫妻大痛無聲。那福僧見哥哥死了,還有剩下家私,落得是他受用,一毫不在心上。李氏媽媽見如此光景,一發捨不得大的,終日啼哭,哭得眼中出血而死。福僧也沒有一些苦楚,帶者母喪,只在花街柳陌,逐日混帳,淘虛了身子,害了癆瘵之病,又看看死來。張善友此時急得無法可施。便是敗家的,留得個種也好,論不得成器不成器了。正是:前生註定今生案,天數難逃大限催。福僧是個一絲兩氣的病,時節到來,如三更油盡的燈,不覺的息了。
zhāng shàn yǒu suī shì píng rì bù xiàng yì tā de, ér jīn zì niàn liǎng ér jiē sǐ, mā mā yì wáng, dān dān shèng dé lǎo shēn, zěn yóu de bù kǔ tòng āi qiē? zì dào: bù zhī zuò le shén me zuì yè, jīn zhāo rú cǐ guǒ bào dé méi xià shāo! yī tóu fèn hèn, yī tóu xiǎng dào: wǒ zhè liǎng gè yè zhǒng, shì dōng yuè qiú lái de, bù zhēng bèi nǐ yán jūn gōu qù le. dōng yuè gǎn bù zhī dào? wǒ rú jīn dào dōng yuè dà dì miàn qián, gào kǔ yī fān. dà dì yǒu líng, gōu jiāng yán shén lái, huò zhě hái le wǒ gè bǎ ér zi, yě bù jiàn dé. yě shì tā kǔ tòng wú liáo, chī xīn xiǎng dào cǐ, guǒ rán dào dōng yuè gēn qián kū sù dào: lǎo hàn zhāng shàn yǒu yī shēng xiū shàn, biàn shì ǎn nà liǎng gè hái ér hé mā mā, yě bù céng zuò shén me zuì guò, què bèi yán shén gōu jiāng qù, dān shèng dé lǎo fū. zhǐ wàng shén míng jiāng yán shén zhuī lái, yǔ lǎo hàn zhé zhèng yī gè míng bái. ruò guǒ rán gāi shòu zhè yè bào, lǎo hàn sǐ yě de míng mù. sù bà, kū dào zài dì, yī zhèn hūn chén yūn le qù. méng lóng zhī jiān, jiàn gè guǐ shǐ lái duì tā dào: yán jūn yǒu gōu. zhāng shàn yǒu dào: wǒ zhèng yào jiàn yán jūn, wèn tā qù. suí le guǐ shǐ jìng dào yán jūn miàn qián. yán jūn dào: zhāng shàn yǒu, nǐ rú hé zài dōng yuè gào wǒ? zhāng shàn yǒu dào: zhǐ wèi wǒ mā mā hé liǎng gè hái ér, bù céng fàn xià shén me zuì guò, yī shí dōu gōu le qù. yǒu cǐ kǔ tòng, gù cǐ āi gào dà dì zuò zhǔ. yán wáng dào: nǐ yào jiàn nǐ liǎng gè hái ér me? zhāng shàn yǒu dào: zěn bú yào jiàn? yán wáng mìng guǐ shǐ: zhào jiāng lái! zhǐ jiàn qǐ sēng, fú sēng liǎng gè qí dào. zhāng shàn yǒu xǐ zhī bù shèng, xiān duì qǐ sēng dào: dà gē, wǒ yǔ nǐ jiā qù lái! qǐ sēng dào: wǒ bú shì nǐ shén me dà gē, wǒ dāng chū shì zhào tíng yù, bù hé tōu le nǐ jiā wǔ shí duō liǎng yín zi, rú jīn jiā shang jǐ bǎi bèi lì qián, hái le nǐ jiā. ǎn hé nǐ bù qīn le. zhāng shàn yǒu jiàn dà de rú cǐ shuō le, zhǐ de duì fú sēng shuō: jì rú cǐ, èr gē suí wǒ jiā qù le yě bà. fú sēng dào: wǒ bú shì nǐ jiā shén me èr gē, wǒ qián shēng shì wǔ tái shān hé shàng. nǐ shǎo le wǒ de, rú jīn yě jiā bǎi bèi hái dé wǒ gòu le, yǔ nǐ méi xiāng gān le. zhāng shàn yǒu chī le yī jīng dào: rú hé wǒ shǎo wǔ tái shān hé shàng de? zěn shēng de mā mā lái yī wèn biàn hǎo? yán wáng yǐ zhī qí yì, shuō dào: zhāng shàn yǒu, nǐ yào jiàn hún jiā bù nán. jiào guǐ zú: yǔ wǒ kāi le fēng dū chéng, ná chū zhāng shàn yǒu qī lǐ shì lái! guǐ zú yīng shēng qù le. zhǐ jiàn yā le lǐ shì, pī jiā dài suǒ dào diàn qián lái, zhāng shàn yǒu dào: mā mā, nǐ wèi hé shì, rú cǐ shòu zuì? lǐ shì kū dào: wǒ shēng qián bù hé hùn lài le wǔ tái shān hé shàng bǎi liǎng yín zi, sǐ hòu jiào wǒ lì biàn shí bā céng dì yù, wǒ hǎo kǔ yě! zhāng shàn yǒu dào: nà yín zi wǒ zhī dào hái tā qù le, zěn zhī lài le tā de? zhè shì zì zuò zì shòu! lǐ shì dào: nǐ zěn shēng jiù wǒ? chě zhe zhāng shàn yǒu dà kū, yán wáng zhèn nù, pāi àn dà hē. zhāng shàn yǒu bù jué jīng xǐng, nǎi shì shuì dào zài shén àn qián, zuò de mèng, míng míng bái bái, cái xǐng wù duō shì sù shì de yuān jiā zhài zhǔ. zhù le bēi kū, chū jiā xiū xíng qù le.
張善友雖是平日不象意他的,而今自念兩兒皆死,媽媽亦亡,單單剩得老身,怎由得不苦痛哀切?自道:「不知作了什麼罪業,今朝如此果報得沒下稍!」一頭憤恨,一頭想道:「我這兩個業種,是東嶽求來的,不爭被你閻君勾去了。東嶽敢不知道?我如今到東嶽大帝面前,告苦一番。大帝有靈,勾將閻神來,或者還了我個把兒子,也不見得。」也是他苦痛無聊,痴心想到此,果然到東嶽跟前哭訴道:「老漢張善友一生修善,便是俺那兩個孩兒和媽媽,也不曾做甚麼罪過,卻被閻神勾將去,單剩得老夫。只望神明將閻神追來,與老漢折證一個明白。若果然該受這業報,老漢死也得瞑目。」訴罷,哭倒在地,一陣昏沉暈了去。朦朧之間,見個鬼使來對他道:「閻君有勾。」張善友道:「我正要見閻君,問他去。」隨了鬼使竟到閻君面前。閻君道:「張善友,你如何在東嶽告我?」張善友道:「只為我媽媽和兩個孩兒,不曾犯下甚麼罪過,一時都勾了去。有此苦痛,故此哀告大帝做主。」閻王道:「你要見你兩個孩兒麼?」張善友道:「怎不要見?」閻王命鬼使:「召將來!」只見乞僧,福僧兩個齊到。張善友喜之不勝,先對乞僧道:「大哥,我與你家去來!」乞僧道:「我不是你什麼大哥,我當初是趙廷玉,不合偷了你家五十多兩銀子,如今加上幾百倍利錢,還了你家。俺和你不親了。」張善友見大的如此說了,只得對福僧說:「既如此,二哥隨我家去了也罷。」福僧道:「我不是你家甚麼二哥,我前生是五台山和尚。你少了我的,如今也加百倍還得我夠了,與你沒相干了。」張善友吃了一驚道:「如何我少五台山和尚的?怎生得媽媽來一問便好?」閻王已知其意,說道:「張善友,你要見渾家不難。」叫鬼卒:「與我開了酆都城,拿出張善友妻李氏來!」鬼卒應聲去了。只見押了李氏,披枷帶鎖到殿前來,張善友道:「媽媽,你為何事,如此受罪?」李氏哭道:「我生前不合混賴了五台山和尚百兩銀子,死後叫我歷遍十八層地獄,我好苦也!」張善友道:「那銀子我只道還他去了,怎知賴了他的?這是自作自受!」李氏道:「你怎生救我?」扯着張善友大哭,閻王震怒,拍案大喝。張善友不覺驚醒,乃是睡倒在神案前,做的夢,明明白白,才省悟多是宿世的冤家債主。住了悲哭,出家修行去了。
fāng xìn dào àn shì kuī xīn, nán táo tā shén mù rú diàn.
方信道暗室虧心,難逃他神目如電。
jīn rì gè xiǎn bào wú sī, zěn dǎo bǎ yán jūn mán yuàn?
今日個顯報無私,怎倒把閻君埋怨?
zài xià wèi hé xiān shuō cǐ yī duàn yīn guǒ, zhǐ yīn yǒu gè pín rén, bǎ fù rén de yín zi jiè le qù, tì tā kān shǒu le jǐ duō nián, yī qián bù pò. hòu lái bù zhī bù jué, shuāng shǒu jiāo hái le běn zhǔ. zhè shì gèng qí, tīng zài xià biǎo bái yī biàn.
在下為何先說此一段因果,只因有個貧人,把富人的銀子借了去,替他看守了幾多年,一錢不破。後來不知不覺,雙手交還了本主。這事更奇,聽在下表白一遍。
sòng shí tīng liáng cáo zhōu cáo nán cūn zhōu jiā zhuāng shàng yǒu gè xiù cái, xìng zhōu míng róng zǔ, zì bó chéng, hún jiā zhāng shì. nà zhōu jiā xiān shì, guǎng yǒu jiā cái, zǔ gōng gōng zhōu fèng, jìng zhòng shì mén, qǐ gài yī suǒ fú yuàn. měi rì kàn jīng niàn fó, dào tā fù qīn shǒu lǐ, yī xīn zhǐ zuò rén jiā. wèi yīn xiū lǐ zhái shè, bù shě dé lìng bàn mù shí zhuān wǎ, jiù jiāng nà suǒ fú yuàn jǐn chāi huǐ lái yòng le. bǐ jí zhái shè gōng wán, dé bìng bù qǐ. rén jiē dào shì bù xìn fó zhī bào. fù qīn jì sǐ, jiā sī lǐ wài, tōng shì róng zǔ yī gè zhǎng bǎ. nà róng zǔ xué chéng mǎn fù wén zhāng, yào shàng cháo yīng jǔ. tā yǔ zhāng shì shēng de yī zi, shàng zài nì bǎo, rǔ míng jiào zuò zhǎng shòu. zhǐ yīn qī jiāo zi yòu, bù shě dé pāo piē, shāng liáng sān kǒu ér tóng qù. tā bǎ zǔ shàng yí xià nèi xiē jīn yín chéng dìng de zuò yī jiào ér mái zài hòu miàn qiáng xià. pà lù shàng bù hǎo xié dài, zhǐ bǎ líng suì de xì ruǎn de, dài xiē suí shēn. fáng kuò wū shè, zhe gè dāng zhí de kān shǒu, tā zì qù le.
宋時汀梁曹州曹南村周家莊上有個秀才,姓周名榮祖,字伯成,渾家張氏。那周家先世,廣有家財,祖公公周奉,敬重釋門,起蓋一所佛院。每日看經念佛,到他父親手裡,一心只做人家。為因修理宅舍,不捨得另辦木石磚瓦,就將那所佛院盡拆毀來用了。比及宅舍功完,得病不起。人皆道是不信佛之報。父親既死,家私里外,通是榮祖一個掌把。那榮祖學成滿腹文章,要上朝應舉。他與張氏生得一子,尚在溺褓,乳名叫做長壽。只因妻嬌子幼,不捨得拋撇,商量三口兒同去。他把祖上遺下那些金銀成錠的做一窖兒埋在後面牆下。怕路上不好攜帶,只把零碎的細軟的,帶些隨身。房廓屋舍,着個當直的看守,他自去了。
huà fēn liǎng tóu. cáo zhōu yǒu yī gè qióng hàn, jiào zuò jiǎ rén, zhēn shì yī bù zhē shēn, shí bù chōng kǒu, chī le zǎo qǐ de, wú nà wǎn xī de. yòu bù huì zuò shén me yíng shēng, zé shì yǔ rén jiā tiāo tǔ zhú qiáng, hé ní tuō pī, dān shuǐ yùn chái, zuò bèn gōng shēng huó dù rì. wǎn jiān zài pò yáo zhōng ān shēn. wài rén jiàn tā shí fēn guò de jiān nán, dōu huàn tā zuò qióng jiǎ ér. què shì zhè gè rén bǐng xìng gǔ guài ǎo biè, cháng dào: zǒng shì yì bān de rén, bié rén nà děng fù guì shē huá, piān wǒ zhè bān qióng kǔ! xīn zhōng hèn dú. yǒu shī wèi zhèng:
話分兩頭。曹州有一個窮漢,叫做賈仁,真是衣不遮身,食不充口,吃了早起的,無那晚夕的。又不會做什麼營生,則是與人家挑土築牆,和泥托坯,擔水運柴,做坌工生活度日。晚間在破窯中安身。外人見他十分過的艱難,都喚他做窮賈兒。卻是這個人稟性古怪拗彆,常道:「總是一般的人,別人那等富貴奢華,偏我這般窮苦!」心中恨毒。有詩為證:
yòu wú fáng shè yòu wú tián, měi rì chéng nán yáo nèi mián.
又無房舍又無田,每日城南窯內眠。
yì bān dài yǎn ān méi hàn, hé shì náng zhōng piān méi qián?
一般帶眼安眉漢,何事囊中偏沒錢?
shuō nà jiǎ rén xīn zhōng bù fú qì, měi rì dé xián kōng, biàn zǒu dào dōng yuè miào zhōng kǔ sù shén líng dào: xiǎo rén jiǎ rén tè lái dǎo gào. xiǎo rén xiǎng, yǒu nà děng qí ān yā mǎ, chuān luó zhe jǐn, chī hǎo de, yòng hǎo de, tā yě shì yī shì rén. wǒ jiǎ rén yě shì yī shì rén, piān wǒ yī bù zhē shēn, shí bù chōng kǒu, shāo dì mián, zhì dì wò, wù de bù qióng shā le xiǎo rén! xiǎo rén dàn yǒu xiē xiǎo fù guì, yě wèi zhāi zēng bù shī, gài sì jiàn tǎ, xiū qiáo bǔ lù, xī gū niàn guǎ, jìng lǎo lián pín, shàng shèng kě lián jiàn zán! rì rì rú cǐ. zhēn shì jīng chéng zhī jí, yǒu gǎn bì tōng, guǒ rán bèi tā āi gào bù guò, gǎn dòng qǐ lái. yī rì dǎo gào bì, shuì dào zài láng yán xià, yī líng ér bèi diàn qián líng pài hóu shè qù, wèn tā zhōng rì mán tiān yuàn dì de yuán gù. jiǎ rén bǎ qián yán zài shù yī biàn, āi qiú bù yǐ. líng pài hóu yě yǒu xiē lián tā, huàn nà zēng fú shén chá tā yī lù shí lù, yǒu wú duō guǎ zhī shù. zēng fú shén chá le huí fù dào: cǐ rén qián shēng bù jìng tiān dì, bù xiào fù mǔ, huǐ sēng bàng fú, shā shēng hài mìng, pāo piē jìng shuǐ, zuò jiàn wǔ gǔ, jīn shì dāng shòu dòng è ér sǐ. jiǎ rén tīng shuō, huāng le, yī fā āi qiú bù zhǐ dào: shàng shèng, kě lián jiàn! dàn yǔ wǒ xiē xiǎo yī lù shí lù, wǒ shì bì zuò gè hǎo rén. wǒ diē niáng zài shí, yě shì jǐn lì fèng yǎng de. wáng huà zhī hòu, bù zhī shén me yuán gù, diān dào yī rì qióng yī rì le. wǒ yě zài diē niáng fén shàng shāo qián liè zhǐ, jiāo chá diàn jiǔ, lèi zhū ér zhì jīn bù céng gàn. wǒ yě shì gè xíng xiào de rén. líng pài hóu dào: wú shén shì diǎn jiǎn tā píng rì suǒ wèi, suī shì bù jiàn bié de shàn shì, què shì qióng yǎng fù mǔ, yě shì yǒu de. jīn rì jù zhe tā mán tiān yuàn dì, zhèng dāng dòng è, niàn tā yī diǎn xiǎo xiào. kě yòu dào: tiān bù shēng wú lù zhī rén, dì bù zhǎng wú míng zhī cǎo. wú děng tǐ shàng dì hào shēng zhī dé, quán qiě kàn yǒu bié jiā wú ài de fú lì, jiè yǔ tā xiē. yǔ tā yī gè jiǎ zǐ, fèng yǎng zhì sǐ, cháng tā zhè yī diǎn xiào xīn bà. zēng fú shén dào: xiǎo shèng chá dé yǒu cáo zhōu cáo nán zhōu jiā zhuāng shàng, tā jiā fú lì suǒ jī, yīn gōng sān bèi, wèi tā chāi huǐ fú dì, yī niàn chā chí, hé shòu yī shí zhé fá. rú jīn bǎ nà jiā de fú lì, quán jiè yǔ tā èr shí nián, dài dào xiàn qī yǐ zú, zhe tā shuāng shǒu jiāo hái běn zhǔ, zhè gè kě bù liǎng biàn? líng pài hóu dào: zhè gè shǐ de. huàn guò jiǎ rén, bǎ qián huà fēn fù tā míng bái, jiào tā láo láo jì qǔ: bǐ jí nǐ zuò cái zhǔ shí, suǒ hái de zǎo zài nà lǐ děng le. jiǎ rén kòu tóu, xiè le shàng shèng jì bá zhī ēn, xīn lǐ dào: yǐ shì cái zhǔ le! chū dé mén lái, qí le gāo tóu jùn mǎ, fàng gè pèi tóu. nà mǎ jiàn le biān yǐng, fēi yě sì de pǎo, bǎ tā yī jiāo diān fān, dà hǎn yī shēng, què shì nán kē yī mèng, shēn zi hái shuì zài miào yán xià. xiǎng yī xiǎng dào: qià cái shàng shèng fēn míng de duì wǒ shuō, nà yī jiā de fú lì, jiè yǔ wǒ èr shí nián, wǒ rú jīn gāi zuò cái zhǔ. yī jué xǐng lái, cái zhǔ zài nà lǐ? mèng shì xīn tóu xiǎng, xìn tā zé shén? zuó rì dà hù rén jiā yào dǎ qiáng, jiào wǒ xún ní pī, wǒ bù miǎn qù xún wèn yī jiā zé gè.
說那賈仁心中不伏氣,每日得閒空,便走到東嶽廟中苦訴神靈道:「小人賈仁特來禱告。小人想,有那等騎鞍壓馬,穿羅著錦,吃好的,用好的,他也是一世人。我賈仁也是一世人,偏我衣不遮身,食不充口,燒地眠,炙地臥,兀的不窮殺了小人!小人但有些小富貴,也為齋憎布施,蓋寺建塔,修橋補路,惜孤念寡,敬老憐貧,上聖可憐見咱!」日日如此。真是精誠之極,有感必通,果然被他哀告不過,感動起來。一日禱告畢,睡倒在廊檐下,一靈兒被殿前靈派侯攝去,問他終日埋天怨地的緣故。賈仁把前言再述一遍,哀求不已。靈派侯也有些憐他,喚那增福神查他衣祿食祿,有無多寡之數。增福神查了回復道:「此人前生不敬天地,不孝父母,毀僧謗佛,殺生害命,拋撇淨水,作賤五穀,今世當受凍餓而死。」賈仁聽說,慌了,一發哀求不止道:「上聖,可憐見!但與我些小衣祿食祿,我是必做個好人。我爹娘在時,也是盡力奉養的。亡化之後,不知甚麼緣故,顛倒一日窮一日了。我也在爹娘墳上燒錢裂紙,澆茶奠酒,淚珠兒至今不曾干。我也是個行孝的人。」靈派侯道:「吾神試點檢他平日所為,雖是不見別的善事,卻是窮養父母,也是有的。今日據着他埋天怨地,正當凍餓,念他一點小孝。可又道:天不生無祿之人,地不長無名之草。吾等體上帝好生之德,權且看有別家無礙的福力,借與他些。與他一個假子,奉養至死,償他這一點孝心罷。」增福神道:「小聖查得有曹州曹南周家莊上,他家福力所積,陰功三輩,為他拆毀佛地,一念差池,合受一時折罰。如今把那家的福力,權借與他二十年,待到限期已足,着他雙手交還本主,這個可不兩便?」靈派侯道:「這個使得。」喚過賈仁,把前話分付他明白,叫他牢牢記取:「比及你做財主時,索還的早在那裡等了。」賈仁叩頭,謝了上聖濟拔之恩,心裡道:「已是財主了!」出得門來,騎了高頭駿馬,放個轡頭。那馬見了鞭影,飛也似的跑,把他一跤顛翻,大喊一聲,卻是南柯一夢,身子還睡在廟檐下。想一想道:「恰才上聖分明的對我說,那一家的福力,借與我二十年,我如今該做財主。一覺醒來,財主在那裡?夢是心頭想,信他則甚?昨日大戶人家要打牆,叫我尋泥坯,我不免去尋問一家則個。」
chū le miào mén qù, zhēn shì shí lái fú còu, qià hǎo zhōu xiù cái jiā lǐ kān jiā dāng zhí de, yīn jiā zhǔ chū wài wèi guī, zhèng quē shǎo pán chán, yòu wǎn jiān shuì zháo, bèi zéi tōu dé jīng guāng. jiā lǐ bié wú kě mài de, zhǐ yǒu hòu yuán zhōng zhè yī duǒ jiù tān qiáng. xiǎng dào: yào tā méi yòng, bù rú bǎ ní pī mài le, qiě jiāng jiù zuò pán chán dù rì. zǒu dào jiē shàng, zhèng zhuàng zhe jiǎ rén, xiǎo dé tā shì guàn yǔ rén jiā dǎ qiáng de, jiù bǎ zhè huà yāng tā qù mài. jiǎ rén dào: wǒ zhè jiā zhèng yào ní pī, jiǎng dào jià qián, wú zì lái tiāo yě. guǒ rán zǒu qù shuō dìng le jià, tiāo dé yī dān suàn yī dān. kāi le hòu yuán, yī píng jiǎ rén zì jué zì tiāo. jiǎ rén dài le tiě qiāo, chú tóu, tǔ luó zhī lèi lái dòng shǒu. gāng bā dào dé yī dǔ, zhǐ jiàn qiáng jiǎo zhī xià, gǒng kāi shí tóu, nà ní sù sù de luò jiāng xià qù, qià xiàng dǐ xià shì kōng de. bǎ ní bá kāi, ní xià yī piàn shí bǎn. qiào qǐ shí bǎn, nǎi shì gài xià yī gè shí cáo, mǎn cáo duō shì tǔ zhuān kuài yì bān dà de jīn yín, bù jì qí shù. páng biān yòu yǒu xiǎo kuài líng xīng xiē zhe. chī le yī jīng dào: shén míng rú cǐ yǒu líng! yǐ yīng zhe zuó mèng. cán kuì! jīn rì yǒu fèn zuò cái zhǔ le. xīn shēng yī jì, jiù bǎ jīn yín fàng xiē zài tǔ luó zhōng, shàng biān fù zhe ní tǔ, zhuāng le yī dān. qiě bǎ zài dì zhōng tiāo wèi jǐn de, réng yòng ní tǔ zhē gài, yǐ dài zài tiāo. tiāo zhe dān jìng wǎng qī shēn pò yáo zhōng, quán qiě mái zhe, shén guǐ bù zhī. yùn le yī liǎng rì, dōu yùn wán le.
出了廟門去,真是時來福湊,恰好周秀才家裡看家當直的,因家主出外未歸,正缺少盤纏,又晚間睡着,被賊偷得精光。家裡別無可賣的,只有後園中這一垛舊坍牆。想道:「要他沒用,不如把泥坯賣了,且將就做盤纏度日。」走到街上,正撞着賈仁,曉得他是慣與人家打牆的,就把這話央他去賣。賈仁道:「我這家正要泥坯,講倒價錢,吾自來挑也。」果然走去說定了價,挑得一擔算一擔。開了後園,一憑賈仁自掘自挑。賈仁帶了鐵鍬,鋤頭,土蘿之類來動手。剛扒倒得一堵,只見牆腳之下,拱開石頭,那泥簌簌的落將下去,恰象底下是空的。把泥拔開,泥下一片石板。撬起石板,乃是蓋下一個石槽,滿槽多是土磚塊一般大的金銀,不計其數。旁邊又有小塊零星楔着。吃了一驚道:「神明如此有靈!已應着昨夢。慚愧!今日有分做財主了。」心生一計,就把金銀放些在土蘿中,上邊覆着泥土,裝了一擔。且把在地中挑未盡的,仍用泥土遮蓋,以待再挑。挑着擔竟往棲身破窯中,權且埋着,神鬼不知。運了一兩日,都運完了。
tā shì jí qióng rén, yǒu le zhè xǔ duō yín zi, yě shì tā shí yùn dào lái, qiě huì bǎi bá, xiān bǎ xiē líng suì xiǎo guǒ, mǎi le yī suǒ fáng zi, zhù xià le. zhú jiàn bǎ yáo lǐ mái de, yòu bān jiāng guò qù, ān dùn hǎo le. xiān jiǎ zuò xiē xiǎo mǎi mài, màn màn yǎn jiāng dà lái, bù shàng jǐ nián, gài qǐ fáng láng wū shè, kāi liǎo jiě diǎn kù fěn fáng mó fáng yóu fáng jiǔ fáng, zuò de shēng yì, jiù rú shuǐ yě sì zhǎng jiāng qǐ lái. hàn lù shàng yǒu tián, shuǐ lù shàng yǒu chuán, rén tóu shàng yǒu qián, píng rì jiào tā zuò qióng jiǎ ér de, duō gǎi kǒu jiào tā shì yuán wài le. yòu qǔ le yī fáng hún jiā, què shì cùn nán chǐ nǚ jiē wú, kōng yǒu nà yā fēi bù guò de tián zhái, yě méi yī gè chéng lǐng. yòu yǒu yī jiàn zuò guài: suī yǒu zhè yàng dà jiā sī, shēng xìng qiān lìn kǔ kè, yī wén yě bù shǐ, bàn wén yě bù yòng, yào tā yī guàn chāo, jiù rú tiāo tā yī tiáo jīn. bié rén de hèn bù dé pī shǒu duó jiāng lái ruò yào tā bǎ yǔ rén, jiù xīn téng de liǎo bù dé. suǒ yǐ yòu yǒu rén jiào tā zuò qiān jiǎ ér. qǐng zhe yī gè lǎo xué jiū, jiào zuò chén dé fǔ, zài jiā lǐ chù guǎn. nà guǎn bú shì jiào xué de guǎn, wú guò zài jiě pù lǐ shàng zhàng mù, guǎn xiē shōu qián jǔ zhài de gōu dāng. jiǎ yuán wài rì cháng yǔ chén dé fǔ shuō: wǒ zài yǒu jiā sī, wú gè hòu rén chéng, zì jǐ shēng bù chū, jiē shì shàng dàn yù zhe mài de, huò shì kěn guò jì de, shì nán shì nǚ, xún yī gè lái yǔ wǒ liǎng kǒu ér wèi yǎn yě hǎo. shuō liǎo bù zé yī rì, chén dé fǔ yòu zhuǎn fēn fù le kāi jiǔ wù de diàn xiǎo èr: tǎng yǒu xiāng yīng de, kě lái xiān duì wǒ shuō. zhè lǐ yī miàn xún míng líng zhī zǐ, bù zài huà xià.
他是極窮人,有了這許多銀子,也是他時運到來,且會擺拔,先把些零碎小錁,買了一所房子,住下了。逐漸把窯里埋的,又搬將過去,安頓好了。先假做些小買賣,慢慢衍將大來,不上幾年,蓋起房廊屋舍,開了解典庫、粉房、磨房、油房、酒房,做的生意,就如水也似長將起來。旱路上有田,水路上有船,人頭上有錢,平日叫他做窮賈兒的,多改口叫他是員外了。又娶了一房渾家,卻是寸男尺女皆無,空有那鴉飛不過的田宅,也沒一個承領。又有一件作怪:雖有這樣大家私,生性慳吝苦克,一文也不使,半文也不用,要他一貫鈔,就如挑他一條筋。別人的恨不得劈手奪將來;若要他把與人,就心疼的了不得。所以又有人叫他做「慳賈兒」。請着一個老學究,叫做陳德甫,在家裡處館。那館不是教學的館,無過在解鋪里上帳目,管些收錢舉債的勾當。賈員外日常與陳德甫說:「我在有家私,無個後人承,自己生不出,街市上但遇着賣的,或是肯過繼的,是男是女,尋一個來與我兩口兒餵眼也好。」說了不則一日,陳德甫又轉分付了開酒務的店小二:「倘有相應的,可來先對我說。」這裡一面尋螟鈴之子,不在話下。
què shuō nà zhōu róng zǔ xiù cái, zì cóng tóng le hún jiā zhāng shì, hái ér zhǎng shòu, sān kǒu ér yīng jǔ qù hòu, zěn nài mìng yùn wèi tōng, gōng míng bù dá. zhè yě bà le, qǐ zhī dào de jiā lǐ, jiā sī yī kōng, zhǐ liú xià yī suǒ fáng zi. qù xún xún qiáng xià suǒ mái zǔ yí zhī wù, dàn jiàn qiáng dào ní kāi, gāng shèng dé yī gè kōng shí cáo. cóng cǐ yī shí jiān nán, suǒ xìng bǎ zhè suǒ fáng zi mài le, fù shì sān kǒu ér qù luò yáng tàn qīn. piān shēng zhè děng shí yùn, zhèng shì: shí lái fēng sòng xī wáng gé, yùn tuì léi hōng jiàn fú bēi.
卻說那周榮祖秀才,自從同了渾家張氏,孩兒長壽,三口兒應舉去後,怎奈命運未通,功名不達。這也罷了,豈知到得家裡,家私一空,止留下一所房子。去尋尋牆下所埋祖遺之物,但見牆倒泥開,剛剩得一個空石槽。從此衣食艱難,索性把這所房子賣了,復是三口兒去洛陽探親。偏生這等時運,正是:時來風送膝王閣,運退雷轟薦福碑。
nà qīn juàn jiǔ yǐ chū wài, nòng zuò gè mǎn chuán kōng zài yuè míng guī, shēn biān pán chán yòng jǐn. dào de cáo nán dì fāng, zhèng shì mù dōng tiān dào, xià zhe lián rì dà xuě. sān kǒu ér shēn shàng jù gè dān hán, hǎo shēng xíng zǒu bù dé. yǒu yī piān zhèng gōng diào gǔn xiù qiú wèi zhèng:
那親眷久已出外,弄做個滿船空載月明歸,身邊盤纏用盡。到得曹南地方,正是暮冬天道,下着連日大雪。三口兒身上俱各單寒,好生行走不得。有一篇《正宮調滾繡球》為證:
shì shuí rén niǎn jiù qióng yáo wǎng xià shāi? shì shuí rén jiǎn bīng huā mí yǎn jiè? qià biàn shì yù zhuó chéng liù jiē sān mò. shí biàn shì fěn zhuāng jiù diàn gé lóu tái. biàn yǒu nà hán tuì zhī lán guān qián lěng zěn dāng? biàn yǒu nà mèng hào rán lǘ bèi shàng yě diē xià lái. biàn yǒu nà shàn xī zhōng jìn huí tā zi qiú xiàn fǎng dài, zé zhè sān kǒu ér, wù de bù dòng dào chén āi! yǎn jiàn dé yī jiā shòu jǐn qiān bān kǔ, kě zěn me shí yè zhū mén jiǔ bù kāi, wěi shí nán ái.
是誰人碾就瓊瑤往下篩?是誰人剪冰花迷眼界?恰便似玉琢成六街三陌。拾便似粉妝就殿閣樓台。便有那韓退之藍關前冷怎當?便有那孟浩然驢背上也跌下來。便有那剡溪中禁回他子酋獻訪戴,則這三口兒,兀的不凍倒塵埃!眼見得一家受盡千般苦,可怎麼十謁朱門九不開,委實難捱。
dāng xià zhāng shì dào: shì zhè bān fēng yòu dà, xuě yòu jǐn, zěn shēng xíng qù? qiě zài nà lǐ bì yī bì yě hǎo. zhōu xiù cái dào: wǒ men dào jiǔ wù lǐ bì xuě qù.
當下張氏道:「似這般風又大,雪又緊,怎生行去?且在那裡避一避也好。」周秀才道:「我們到酒務里避雪去。」
liǎng kǒu ér dài le xiǎo hái zi, dào yī gè diàn lǐ lái. diàn xiǎo èr jiē zhe, dào: kě shì yào mǎi jiǔ chī de? zhōu xiù cái dào: kě lián, wǒ nà de qián lái mǎi jiǔ chī? diàn xiǎo èr dào: bù chī jiǔ, dào wǒ diàn lǐ zuò shén? xiù cái dào: xiǎo shēng shì gè qióng xiù cái, sān kǒu ér tàn qīn huí lái, bù xiǎng yù zhe yì tiān dà xuě. shēn shàng wú yī, dù lǐ wú shí, lái zhè lǐ bì yī bì. diàn xiǎo èr dào: bì bì bù fáng. nà yī gè dǐng zhe fáng zi zǒu lī! xiù cái dào: duō xiè gē ge. jiào hún jiā lǐng le hái ér tóng jìn diàn lái. shēn zi dǒu dǒu de hán chàn bú zhù. diàn xiǎo èr dào: xiù cái guān rén, nǐ měi shòu le hán le. chī bēi jiǔ bù hǎo? xiù cái tàn dào: wǒ cái shuō méi qián zài shēn biān. xiǎo èr dào: kě lián, kě lián! nà lǐ bú shì jī fú chù? wǒ shě yǔ nǐ yī bēi shāo jiǔ chī, bú yào nǐ qián. jiù zài zhāo cái lì shì miàn qián nà gōng yǎng de sān bēi jiǔ nèi, qǔ yī bēi dì guò lái. zhōu xiù cái chī le, jué dào hé nuǎn le hǎo xiē. hún jiā zài páng, wén dé jiǔ xiāng yě yào bēi ér dí hán, bù hǎo kāi dé kǒu, zhèng yǔ zhōu xiù cái shuō huà. diàn xiǎo èr xiǎo dé yì sī, xiǎng dào: yǒu xīn zuò rén qíng, biàn zài yǔ tā yī bēi. yòu qǔ nà dì èr bēi dì guò lái dào: niáng zǐ yě chī yī bēi. xiù cái xiè le, jiē guò yǔ hún jiā chī. nà xiǎo hái zi zhǎng shòu, bù zhī hǎo dǎi, yě rǎng dào yào chī. xiù cái sù sù dì diào xià lèi lái dào: wǒ liǎng gè yě shì zhè gē ge hǎo yì yǔ wǒ měi chī de, zěn shēng yòu yǒu de dào nǐ? xiǎo hái zi biàn kū jiāng qǐ lái. xiǎo èr wèn zhī yuán gù, yī fā bǎ nà dì sān bēi yǔ tā chī le. jiù wèn xiù cái dào: kàn nǐ zhè yàng jiān nán, nǐ bǎ zhè xiǎo de ér yǔ le rén jiā kě bù hǎo? xiù cái dào: yī shí zhuàng bù zháo rén jiā yào. xiǎo èr dào: yǒu gè rén yào, nǐ yǔ niáng zǐ shāng liáng qù. xiù cái duì hún jiā dào: niáng zǐ nǐ tīng me, mài jiǔ de gē ge shuō, nǐ men zhè děng jī hán, hé bù bǎ xiǎo hái zi yǔ le rén? tā yǒu gè rén jiā yào. hún jiā dào: ruò yǔ le rén jiā, dào yě qiáng shì dòng è sǐ le, zhǐ yào nà rén yǎng de huó, biàn yǔ tā qù bà. xiù cái bǎ hún jiā de huà duì xiǎo èr shuō. xiǎo èr dào: hǎo jiào nǐ men xǐ huān. zhè lǐ yǒu gè dà cái zhǔ, bù céng shēng de yī gè ér nǚ, zhèng yào yī gè xiǎo de. wǒ rú jīn lǐng nǐ qù, nǐ qiě zài cǐ zuò yī zuò, wǒ xún jiāng yī gè rén lái.
兩口兒帶了小孩子,到一個店裡來。店小二接着,道:「可是要買酒吃的?」周秀才道:「可憐,我那得錢來買酒吃?」店小二道:「不吃酒,到我店裡做甚?」秀才道:「小生是個窮秀才,三口兒探親回來,不想遇着一天大雪。身上無衣,肚裡無食,來這裡避一避。」店小二道:「避避不妨。那一個頂着房子走哩!」秀才道:「多謝哥哥。」叫渾家領了孩兒同進店來。身子抖抖的寒顫不住。店小二道:「秀才官人,你每受了寒了。吃杯酒不好?」秀才嘆道:「我才說沒錢在身邊。」小二道:「可憐,可憐!那裡不是積福處?我舍與你一杯燒酒吃,不要你錢。」就在招財利市面前那供養的三杯酒內,取一杯遞過來。周秀才吃了,覺道和暖了好些。渾家在旁,聞得酒香也要杯兒敵寒,不好開得口,正與周秀才說話。店小二曉得意思,想道:「有心做人情,便再與他一杯。」又取那第二杯遞過來道:「娘子也吃一杯。」秀才謝了,接過與渾家吃。那小孩子長壽,不知好歹,也嚷道要吃。秀才簌簌地掉下淚來道:「我兩個也是這哥哥好意與我每吃的,怎生又有得到你?」小孩子便哭將起來。小二問知緣故,一發把那第三杯與他吃了。就問秀才道:「看你這樣艱難,你把這小的兒與了人家可不好?」秀才道:「一時撞不着人家要。」小二道:「有個人要,你與娘子商量去。」秀才對渾家道:「娘子你聽麼,賣酒的哥哥說,你們這等饑寒,何不把小孩子與了人?他有個人家要。」渾家道:「若與了人家,倒也強似凍餓死了,只要那人養的活,便與他去罷。」秀才把渾家的話對小二說。小二道:「好教你們喜歡。這裡有個大財主,不曾生得一個兒女,正要一個小的。我如今領你去,你且在此坐一坐,我尋將一個人來。」
xiǎo èr sān jiǎo liǎng bù zǒu dào duì mén, yǔ chén dé fǔ shuō le zhè gè yuán gù. chén dé fǔ duó dào diàn lǐ, wèn xiǎo èr dào: zài nà lǐ? xiǎo èr jiào zhōu xiù cái yǔ tā xiāng jiàn le. chén dé fǔ yī yǎn kàn qù, jiàn le xiǎo hái zi zhǎng shòu, biàn dào: hǎo gè yǒu fú xiàng de hái ér! jiù wèn zhōu xiù cái dào: xiān shēng, nà lǐ rén shì? xìng shén míng shuí? yīn hé jiù kěn mài le zhè hái ér? zhōu xiù cái dào: xiǎo shēng běn chù rén shì, xìng zhōu míng róng zǔ, yīn jiā yè diāo líng, wú qián shǐ yòng, jiāng zì jǐ qīn ér qíng yuàn guò fáng yǔ rén wèi zi. xiān shēng nǐ gǎn shì yào me? chén dé nán dào: wǒ bú yào! zhè lǐ yǒu gè jiǎ lǎo yuán wài, tā yǒu pō tiān yě sì jiā sī, cùn nán chǐ nǚ jiē wú. ruò shì yào le zhè hái ér, jiǔ hòu jiā yuán jiā jì dōu shì nǐ zhè hái ér de. xiù cái dào: jì rú cǐ, xiān shēng zuò chéng xiǎo shēng zé gè. chén dé fǔ dào: nǐ gēn zhe wǒ lái! zhōu xiù cái jiào hún jiā lǐng le hái ér yī tóng gēn le chén dé fǔ dào zhè jiā mén shǒu.
小二三腳兩步走到對門,與陳德甫說了這個緣故。陳德甫踱到店裡,問小二道:「在那裡?」小二叫周秀才與他相見了。陳德甫一眼看去,見了小孩子長壽,便道:「好個有福相的孩兒!」就問周秀才道:「先生,那裡人氏?姓甚名誰?因何就肯賣了這孩兒?」周秀才道:「小生本處人氏,姓周名榮祖,因家業凋零,無錢使用,將自己親兒情願過房與人為子。先生你敢是要麼?」陳德南道:「我不要!這裡有個賈老員外,他有潑天也似家私,寸男尺女皆無。若是要了這孩兒,久後家緣家計都是你這孩兒的。」秀才道:「既如此,先生作成小生則個。」陳德甫道:「你跟着我來!」周秀才叫渾家領了孩兒一同跟了陳德甫到這家門首。
chén dé fǔ xiān jìn qù jiàn le jiǎ yuán wài. yuán wài wèn dào: yī xiàng suǒ tuō xún hái zi de, zěn me le? chén dé fǔ dào: yuán wài, qiě xǐ yǒu yī gè xiǎo de le. yuán wài dào: zài nà lǐ? chén dé fǔ dào: xiàn zài mén shǒu. yuán wài dào: shì gè shén me rén de? chén dé fǔ dào: shì gè qióng xiù cái. yuán wài dào: xiù cái dǎo hǎo, kě xī shì qióng de. chén dé fǔ dào: yuán wài shuō dé hǎo xiào, nà yǒu fù de lái mài ér nǚ? yuán wài dào: jiào tā jìn lái wǒ kàn kàn. chén dé fǔ chū lái yǔ zhōu xiù cái shuō le, lǐng tā tóng ér zi jìn qù. xiù cái xiān yǔ yuán wài xù le lǐ, rán hòu jiào ér zi guò lái yǔ tā kàn. yuán wài kàn le yī kàn, jiàn tā shēng de qīng tóu bái liǎn, xīn shàng xǐ huān dào: guǒ rán hǎo gè hái zi! jiù wèn le zhōu xiù cái xìng míng, zhuǎn duì chén dé fǔ dào: wǒ yào tā zhè gè xiǎo de, xū yào tā lì zhǐ wén shū. chén dé fǔ dào: yuán wài yào zěn me yàng xiě? yuán wài dào: wú guò xiě dào: lì wén shū rén mǒu rén, yīn kǒu shí bù fū, qíng yuán jiāng zì jǐ qīn ér mǒu guò jì yǔ cái zhǔ jiǎ lǎo yuán wài wèi ér. chén dé fǔ dào: zhǐ jiào yuán wài gòu le, yòu yào nà cái zhǔ liǎng zì zuò shén? yuán wài dào: wǒ bú shì cái zhǔ, nán dào jiào qióng hàn? chén dé fǔ xiǎo dé shì yǒu qián de xīn xìng, zhǐ gù zhe dào: shì, shì. zhǐ yī zhe xiě cái zhǔ bà. yuán wài dào: hái yǒu yī jiàn yào jǐn, hòu miàn xū xiě dào: lì yuē zhī hòu, liǎng biān bù xǔ fān huǐ. ruò yǒu fān huǐ zhī rén, fá chāo yī qiān guàn yǔ bù huǐ zhī rén yòng. chén dé fǔ dà xiào dào: zhè děng, nà zhèng qián kě shì duō shǎo? yuán wài dào: nǐ mò guǎn wǒ, zhǐ yī wǒ xiě zhe. tā yào de wǒ duō shǎo! wǒ cái zhǔ jiā xīn xìng, zhǐ jia lǐ dàn chū lái de, kě yě chī bù liǎo.
陳德甫先進去見了賈員外。員外問道:「一向所託尋孩子的,怎麼了?」陳德甫道:「員外,且喜有一個小的了。」員外道:「在那裡?」陳德甫道:「現在門首。」員外道:「是個什麼人的?」陳德甫道:「是個窮秀才。」員外道:「秀才倒好,可惜是窮的。」陳德甫道:「員外說得好笑,那有富的來賣兒女?」員外道:「叫他進來我看看。」陳德甫出來與周秀才說了,領他同兒子進去。秀才先與員外敘了禮,然後叫兒子過來與他看。員外看了一看,見他生得青頭白臉,心上喜歡道:「果然好個孩子!」就問了周秀才姓名,轉對陳德甫道:「我要他這個小的,須要他立紙文書。」陳德甫道:「員外要怎麼樣寫?」員外道:「無過寫道:『立文書人某人,因口食不敷,情原將自己親兒某過繼與財主賈老員外為兒。』」陳德甫道:「只叫『員外』夠了,又要那『財主』兩字做甚?」員外道:「我不是財主,難道叫窮漢?」陳德甫曉得是有錢的心性,只顧着道:「是,是。只依着寫『財主』罷。」員外道:「還有一件要緊,後面須寫道:『立約之後,兩邊不許翻悔。若有翻悔之人,罰鈔一千貫與不悔之人用。』」陳德甫大笑道:「這等,那正錢可是多少?」員外道:「你莫管我,只依我寫着。他要得我多少!我財主家心性,指甲里彈出來的,可也吃不了。」
chén dé fǔ bǎ zhè huà yī yī yǔ zhōu xiù cái shuō le. zhōu xiù cái zhǐ de yī zhe kǒu lǐ niàn de xiě qù, xiě dào fá yī qiān guàn, zhōu xiù cái tíng le bǐ dào: zhè děng, wǒ zhèng qián kě shì duō shǎo? chén dé fǔ dào: zhī tā shì duō shǎo? wǒ qià cái yě shì zhè děng shuō, tā dào: wǒ shì gè chén fù de cái zhǔ. tā yào de duō shǎo? tā zhǐ jia lǐ dàn chū lái de, zhe nǐ chī bù liǎo lī. zhōu xiù cái yě dào: shuō dé shì. yī tā xiě le, què bǎ zhèng jīng de mài jià jìng bù céng tián dé míng bái. tā yǔ chén dé fǔ yě dōu shì yū rú, bù xiǎo dé zhè xiē quān tào, zhī dào kǒu lǐ shuō dé hǎo tīng, liào bì bù qīng de. qǐ zhī zuò cái zhǔ de zhuān yī kǔ kè suàn rén, tǎo zhe xiǎo gèng yí, kǒu lǐ biàn tián rú mì, yě tīng bù dé de. dāng xià zhōu xiù cái xiě le wén shū, chén dé fǔ dì yǔ yuán wài shōu le.
陳德甫把這話一一與周秀才說了。周秀才只得依着口裡念的寫去,寫到「罰一千貫」,周秀才停了筆道:「這等,我正錢可是多少?」陳德甫道:「知他是多少?我恰才也是這等說,他道:『我是個臣富的財主。他要的多少?他指甲里彈出來的,着你吃不了哩。』」周秀才也道:「說得是。」依他寫了,卻把正經的賣價竟不曾填得明白。他與陳德甫也都是迂儒,不曉得這些圈套,只道口裡說得好聽,料必不輕的。豈知做財主的專一苦克算人,討着小更宜,口裡便甜如蜜,也聽不得的。當下周秀才寫了文書,陳德甫遞與員外收了。
yuán wài jiù lǐng le jìn qù yǔ mā mā kàn le, mā mā yě xǐ huān. cǐ shí zhǎng shòu yǐ yǒu liù suì, xīn lǐ xiǎo dé le. yuán wài jiào tā dào: cǐ hòu yǒu rén wèn nǐ xìng shén me, nǐ biàn dào wǒ xìng jiǎ. zhǎng shòu dào: wǒ zì xìng zhōu. nà jiǎ mā mā dào: hǎo ér zi, míng rì yǔ nǐ zuò huā huā ǎo zi chuān, wǒ yě zhǐ shì xìng zhōu. yuán wài xīn lǐ bù kuài, jìng bù lái dǎ fā zhōu xiù cái. xiù cái cuī cù chén dé fǔ, dé fǔ zhuǎn cuī yuán wài. yuán wài dào: tā bǎ ér zi liú zài wǒ jiā, tā zì qù bà le. chén dé fǔ dào: tā zěn me kěn qù? hái bù céng yǔ tā ēn yǎng qián lī. yuán wài jiù qǐ gè lài pí xīn, zhǐ zuò bù xǐng dé dào: shén me ēn yǎng qián? suí tā yǔ wǒ xiē bà. chén dé fǔ dào: zhè gè, yuán wài xiū shuǎ rén! tā wèi wú qián, cái mài zhè gè xiǎo de, zěn gè dào yào tā ēn yǎng qián? yuán wài dào: tā yīn wèi wú fàn yǎng huó ér zi, cái guò jì yǔ wǒ. rú jīn yào zài wǒ jiā chī fàn, wǒ bù wèn tā yào ēn yǎng qián, tā dào wèn wǒ yào ēn yǎng qián? chén dé fǔ dào: tā xīn xīn kǔ kǔ yǎng zhè xiǎo de yǔ le yuán wài wèi ér, zhuān děng yuán wài yǔ tā xiē ēn yǎng qián huí jiā zuò pán chán, zěn zhè děng shuǎ tā? yuán wài dào: lì guò wén shū, bù pà tā bù kěn le. tā ruò yǒu shuō huà, biàn shì fān huǐ zhī rén, jiào tā fá yī qiān guàn hái wǒ, lǐng le zhè ér zi qù. chén dé fǔ dào: yuán wài zěn rú cǐ dòu rén shuǎ, nǐ zhǐ shì yǔ tā xiē ēn yǎng qián qù, shì zhèng lǐ. yuán wài dào: kàn nǐ miàn shàng, yǔ tā yī guàn chāo. chén dé fǔ dào: zhè děng yī gè hái ér, yǔ tā yī guàn chāo tè shǎo. yuán wài dào: yī guàn chāo xǔ duō bǎo zì lī. wǒ fù rén shǐ yī guàn chāo, shì tiāo zhe yī tiáo jīn. nǐ shì qióng rén, zěn dào kàn de zhè yàng róng yì? nǐ qiě yǔ tā qù, tā shì dú shū rén, jiàn ér zi luò le hǎo chù, gǎn bú yào qián yě bù jiàn dé. chén dé fǔ dào: nà yǒu zhè shì? bú yào qián, bù mài ér zi le. zài sān shuō bù tīng, zhǐ de ná le yī guàn chāo yǔ zhōu xiù cái. xiù cái zhèng zǒu zài mén wài yǔ hún jiā shuō huà, ān wèi tā dào: qiě xǐ zhè jiā guǒ rán fù hòu, yǐ lì le wén shū, zhè shì duō fēn kě chéng. zhǎng shòu ér yě luò le hǎo dì. hún jiā zhèng yào wèn dào: jiǎng dào duō shǎo qián chāo? zhǐ jiàn chén dé fǔ ná dé yī guàn chū lái. hún jiā dào: wǒ jǐ bēi ér shuǐ xǐ de hái ér ruò dà! zěn shēng zhǐ yǔ wǒ guàn chāo? biàn mǎi gè ní wá wa, yě mǎi bù dé. chén dé fǔ bǎ zhè huà yòu jìn qù yǔ yuán wài shuō. yuán wài dào: nà ní wá wa xū bù huì chī fàn. cháng yán dào yǒu qián bù mǎi zhāng kǒu huò, yīn tā yǎng huó bù guò cái mài yǔ rén, děng wǒ kěn yào, jiù gōu le, rú hé hái yào wǒ qián? jì shì chén dé fǔ zài sān shuō, wǒ zài tiān tā yī guàn, rú jīn zài bù tiān le. tā ruò bù kěn, bái zhǐ shàng xiě zhe hēi zì, jiào tā ná yī qiān guàn lái, lǐng le hái zi qù. chén dé fǔ dào: tā yǒu de zhè yī qiān guàn shí, dào bù mài ér zi le. yuán wài fā zuò dào: nǐ yǒu de tiān tiān tā, wǒ què méi yǒu. chén dé fǔ tàn kǒu qì dào: shì wǒ lǐng lái de bú shì le. yuán wài yòu bù kěn tiān, nà xiù cái yòu zěn kěn liǎng guàn qián jiù zhù? wǒ zhōng jiān zuò rén yě nán. yě shì wǒ zài mén xià duō nián, jīn rì dé guò jì ér zi, shì gè měi shì. zuò wǒ bù zháo, chéng quán tā liǎng jiā bà. jiù duì yuán wài dào: zài wǒ guǎn qián nèi zhī liǎng guàn, còu chéng sì guàn, dǎ fā nà xiù cái bà. yuán wài dào: dà jiā liǎng guàn, hái zi shì shuí de? chén dé fǔ dào: hái zi shì yuán wài de. yuán wài xiào hái yán kāi dào: nǐ chū le yī bàn chāo, hái zi hái shì wǒ de, zhè děng, nǐ shì gè hǎo rén. yī tā yòu qù le liǎng guàn chāo, zhàng bù shàng yào tā qīn bǐ zhù míng bái le, gòng chéng sì guàn, ná chū lái yǔ zhōu xiù cái dào: zhè yuán wài shì zhè yàng qiān lìn kǔ kè de, chū le liǎng guàn, zài bù kěn tiān le. xiǎo shēng zhǐ de zì zhī liǎng yuè de guǎn qián, còu chéng sì guàn sòng yǔ xiān shēng. xiān shēng, nǐ zhǐ yào ér zi luò le hǎo chù, bú yào jì lùn duō shǎo bà. zhōu xiù cái dào: shén dào lǐ? dào nán wèi zhe xiān shēng. chén dé fǔ dào: zhǐ yào jiǔ hòu jì dé wǒ chén dé fǔ. zhōu xiù cái dào: jiǎ yuán wài zé shì liǎng guàn, xiān shēng tì tā chū le yī bàn, zhè dǎo shì xiān shēng jī fā le xiǎo shēng, zhè ēn dé zěn gǎn yǒu wàng? huàn hái ér chū lái dīng zhǔ tā liǎng jù, wǒ měi qù bà. chén dé fǔ jiào chū zhǎng shòu lái, sān gè bào tóu kū gè bú zhù. fēn fù dào: diē niáng wú nài, mài le nǐ. nǐ zài cǐ kě yě miǎn le xiē jī hán dòng něi, zhǐ yào xiǎo dé xiē rén shì, gǎn zhè jiā bù kuī nǐ, wǒ men dé biàn lái kàn nǐ jiù shì. xiǎo hái zi bù shě dé diē niáng, diào zhù le, zhǐ shì kū. chén dé fǔ zhǐ de qù mǎi xiē guǒ zǐ hōng zhù le tā, piàn le jìn qù. zhōu xiù cái fū qī zì qù le.
員外就領了進去與媽媽看了,媽媽也喜歡。此時長壽已有六歲,心裡曉得了。員外教他道:「此後有人問你姓甚麼,你便道我姓賈。」長壽道:「我自姓周。」那賈媽媽道:「好兒子,明日與你做花花襖子穿,我也只是姓周。」員外心裡不快,竟不來打發周秀才。秀才催促陳德甫,德甫轉催員外。員外道:「他把兒子留在我家,他自去罷了。」陳德甫道:「他怎麼肯去?還不曾與他恩養錢哩。」員外就起個賴皮心,只做不省得道:「甚麼恩養錢?隨他與我些罷。」陳德甫道:「這個,員外休耍人!他為無錢,才賣這個小的,怎個倒要他恩養錢?」員外道:「他因為無飯養活兒子,才過繼與我。如今要在我家吃飯,我不問他要恩養錢,他倒問我要恩養錢?」陳德甫道:「他辛辛苦苦養這小的與了員外為兒,專等員外與他些恩養錢回家做盤纏,怎這等耍他?」員外道:「立過文書,不怕他不肯了。他若有說話,便是翻悔之人,教他罰一千貫還我,領了這兒子去。」陳德甫道:「員外怎如此斗人耍,你只是與他些恩養錢去,是正理。」員外道:「看你面上,與他一貫鈔。」陳德甫道:「這等一個孩兒,與他一貫鈔忒少。」員外道:「一貫鈔許多寶字哩。我富人使一貫鈔,似挑着一條筋。你是窮人,怎倒看得這樣容易?你且與他去,他是讀書人,見兒子落了好處,敢不要錢也不見得。」陳德甫道:「那有這事?不要錢,不賣兒子了。」再三說不聽,只得拿了一貫鈔與周秀才。秀才正走在門外與渾家說話,安慰他道:「且喜這家果然富厚,已立了文書,這事多分可成。長壽兒也落了好地。」渾家正要問道:「講到多少錢鈔?」只見陳德甫拿得一貫出來。渾家道:「我幾杯兒水洗的孩兒偌大!怎生只與我貫鈔?便買個泥娃娃,也買不得。」陳德甫把這話又進去與員外說。員外道:「那泥娃娃須不會吃飯。常言道有錢不買張口貨,因他養活不過才賣與人,等我肯要,就勾了,如何還要我錢?既是陳德甫再三說,我再添他一貫,如今再不添了。他若不肯,白紙上寫着黑字,教他拿一千貫來,領了孩子去。」陳德甫道:「他有得這一千貫時,倒不賣兒子了。」員外發作道:「你有得添添他,我卻沒有。」陳德甫嘆口氣道:「是我領來的不是了。員外又不肯添,那秀才又怎肯兩貫錢就住?我中間做人也難。也是我在門下多年,今日得過繼兒子,是個美事。做我不着,成全他兩家罷。」就對員外道:「在我館錢內支兩貫,湊成四貫,打發那秀才罷。」員外道:「大家兩貫,孩子是誰的?」陳德甫道:「孩子是員外的。」員外笑還顏開道:「你出了一半鈔,孩子還是我的,這等,你是個好人。」依他又去了兩貫鈔,帳簿上要他親筆註明白了,共成四貫,拿出來與周秀才道:「這員外是這樣慳吝苦克的,出了兩貫,再不肯添了。小生只得自支兩月的館錢,湊成四貫送與先生。先生,你只要兒子落了好處,不要計論多少罷。」周秀才道:「甚道理?倒難為着先生。」陳德甫道:「只要久後記得我陳德甫。」周秀才道:「賈員外則是兩貫,先生替他出了一半,這倒是先生齎發了小生,這恩德怎敢有忘?喚孩兒出來叮矚他兩句,我每去罷。」陳德甫叫出長壽來,三個抱頭哭個不住。分付道:「爹娘無奈,賣了你。你在此可也免了些饑寒凍餒,只要曉得些人事,敢這家不虧你,我們得便來看你就是。」小孩子不捨得爹娘,吊住了,只是哭。陳德甫只得去買些果子哄住了他,騙了進去。周秀才夫妻自去了。
nà jiǎ yuán wài guò jì le gè ér zi, yòu qiě fàng zhe diāo lēi mǎi de, bù fèi dà qián, zì dé qí lè, jiù jiào tā zuò le jiǎ zhǎng shòu. xiǎo dé tā yǐ yǒu zhī jué, bù xǔ rén zài tā miàn qián tí qǐ yī jù jiù huà, yě bù xǔ tā zhōu xiù cái tōng xiāo xī wǎng lái, gǔ gǔ guài guài, fáng dé shuǐ xiè bù tōng. qǐ zhī àn dì yí huā jiē mù, yǐ zì shuāng shǒu bà rén jiā jiāo hái tā. nà zhǎng shòu dà lái yě kàn kàn bǎ xiǎo shí de shì wàng huái le, zhǐ rèn jiǎ yuán wài shì zì jǐ de fù qīn. kě yòu zuò guài, tā fù qīn yī wén bù shǐ, bàn wén bù yòng, tā què xīn xìng kuò dà, kàn nà qián chāo biàn shì tǔ kuài bān xiāng sì. rén dào shì tā yǒu qián, duō shùn kǒu jiào tā wèi qián shě. nà shí mā mā wáng gù, jiǎ yuán wài dé bìng bù qǐ. zhǎng shòu yào dào dōng yuè shāo xiāng, bǎo yòu fù qīn, yǔ fù qīn tǎo dé yī guàn chāo, tā biàn bèi dì yǔ jiā pú xìng ér kāi le kù, dài le hǎo xiē jīn yín bǎo chāo qù le. dào de miào shàng lái, cǐ shí zhèng shì sān yuè èr shí liù rì. míng rì shì dōng yuè shèng dì dàn chén, nà miào shàng de rén, hǎo bù lái de duō! tiān sè yǐ wǎn, jiǎn zhe kuò xià yī gè gān jìng chù suǒ xiē xī. kě xiān yǒu yī duì ér lǎo fū qī zài nà lǐ. dàn jiàn:
那賈員外過繼了個兒子,又且放着刁勒買的,不費大錢,自得其樂,就叫他做了賈長壽。曉得他已有知覺,不許人在他面前提起一句舊話,也不許他周秀才通消息往來,古古怪怪,防得水泄不通。豈知暗地移花接木,已自雙手把人家交還他。那長壽大來也看看把小時的事忘懷了,只認賈員外是自己的父親。可又作怪,他父親一文不使,半文不用,他卻心性闊大,看那錢鈔便是土塊般相似。人道是他有錢,多順口叫他為「錢舍」。那時媽媽亡故,賈員外得病不起。長壽要到東嶽燒香,保佑父親,與父親討得一貫鈔,他便背地與家僕興兒開了庫,帶了好些金銀寶鈔去了。到得廟上來,此時正是三月二十六日。明日是東嶽聖帝誕辰,那廟上的人,好不來的多!天色已晚,揀着廓下一個乾淨處所歇息。可先有一對兒老夫妻在那裡。但見:
yí róng huáng shòu, yī fú dān hán. nán rén tóu shàng rú jīn, dà bàn shì chén āi duī jī nǚ zǐ jiǎo gēn luó wà, liǎng biān ní tǔ zhān lián. dìng rán zhōng rì dào tú jiān, bù shì ān jū guī gé nèi.
儀容黃瘦,衣服單寒。男人頭上儒巾,大半是塵埃堆積;女子腳跟羅襪,兩邊泥土粘連。定然終日道途間,不似安居閨閣內。
nǐ dào zhè liǎng gè shì shèn rén? yuán lái zhèng shì mài ér zi de zhōu róng zǔ xiù cái fū qī liǎng gè. zhǐ yīn ér zi mài le, jiā shì yǐ kōng. yòu wǎng gè chù tóu rén bù zháo, liú luò zài tā fāng shí lái nián. qǐ huà huí jiā, sī liang yào lái jiǎ jiā tàn qǔ ér zi xiāo xī. lù jīng tài ān zhōu, qià yù shèng dì shēng rì, xiǎo dé yǒu rén yào xiě shū tóu, sī liang zhuàn tā ér wén, lái yāng miào guān. miào guān cǐ shí yě yòng dé tā zhe, liú tā zài zhè láng xià de. yīn tā yě shì gè qióng xiù cái, miào guān hǎo yì jiǎn zhè dā gān jìng dì yǔ tā, qǐ zhī jiǎ zhǎng shòu jiàn zhè dài dì hǎo, jiào xìng ér gǎn tā kāi qù. xìng ér hú jiǎ hǔ wēi, hè dào: qióng dì zǐ kuài zǒu kāi! ràng wǒ men. zhōu xiù cái dào: nǐ men shì shén me rén? xìng ér jiù dǎ tā yī xià dào: qián shě yě bù rèn dé! wèn shì shén me rén? zhōu xiù cái dào: wǒ xū shì wèn le miào guān, zài zhè lǐ zhù de. shén me qián shě lái gǎn dé wǒ? zhǎng shòu jiàn tā bù kěn ràng, hē jiào dǎ tā. xìng ér zhèng zài sī niǔ, zhōu xiù cái dà hǎn, jīng dòng le miào guān, zǒu lái dào: shén me rén rú cǐ wú lǐ? xìng ér dào: jiǎ jiā qián shě yào zhè dā ér ān xiē. miào guān dào: jiā yǒu jiā zhǔ, miào yǒu miào zhǔ, shì wǒ liú zài zhè lǐ de xiù cái, nǐ rú hé yòng qiáng, duó tā de sù chù? xìng ér dào: ǎn jiā qián shě yǒu de shì qián, yǔ nǐ yī guàn qián, jiè zhè guō ér tián dì xiē xī. miào guān jiàn yǒu le qián, jiù gǎi le kǒu dào: wǒ biàn jiào tā ràng nǐ bà. quàn tā liǎng gè lìng huàn gè suǒ zài. zhōu xiù cái hǎo shēng bù fú qì, méi nài tā hé, zhǐ yī le. míng rì shāo xiāng bà, gè zì sàn qù. zhǎng shòu dào de jiā lǐ, jiǎ yuán wài yǐ sǐ le, tā jiù zuò le xiǎo yuán wài, zhǎng bǎ le ruò dà jiā sī, bù zài huà xià.
你道這兩個是甚人?元來正是賣兒子的周榮祖秀才夫妻兩個。只因兒子賣了,家事已空。又往各處投人不着,流落在他方十來年。乞化回家,思量要來賈家探取兒子消息。路經泰安州,恰遇聖帝生日,曉得有人要寫疏頭,思量賺他兒文,來央廟官。廟官此時也用得他着,留他在這廊下的。因他也是個窮秀才,廟官好意揀這搭乾淨地與他,豈知賈長壽見這帶地好,叫興兒趕他開去。興兒狐假虎威,喝道:「窮弟子快走開!讓我們。」周秀才道:「你們是什麼人?」興兒就打他一下道:「『錢舍』也不認得!問是什麼人?」周秀才道:「我須是問了廟官,在這裡住的。什麼『錢舍』來趕得我?」長壽見他不肯讓,喝教打他。興兒正在廝扭,周秀才大喊,驚動了廟官,走來道:「甚麼人如此無禮?」興兒道:「賈家『錢舍』要這搭兒安歇。」廟官道:「家有家主,廟有廟主,是我留在這裡的秀才,你如何用強,奪他的宿處?」興兒道:「俺家『錢舍』有的是錢,與你一貫錢,借這堝兒田地歇息。」廟官見有了錢,就改了口道:「我便叫他讓你罷。」勸他兩個另換個所在。周秀才好生不伏氣,沒奈他何,只依了。明日燒香罷,各自散去。長壽到得家裡,賈員外已死了,他就做了小員外,掌把了偌大家私,不在話下。
qiě shuō zhōu xiù cái zì dōng yuè xià lái, dào le cáo nán cūn, zhèng yào qù chá wèn jiǎ jiā xiāo xī. yī xiàng bù huí jiā, bǎ xiàng mò duō shēng shū le. zài jiē shàng yí lù màn fǎng wèn, hū rán hún jiā hài qǐ jí xīn téng lái, wàng qù yī gè yào pù, pái shàng xiě zhe shī yào, jí zǒu qù qiú dé xiē lái, chī xià hǎo le. fū qī liǎng kǒu zǒu dào pù zhōng, xiè nà xiān shēng. xiān shēng dào: bù láo xiè dé, zhǐ yào yǔ wǒ yáng míng. zhǐ zhe zhāo pái shàng zì dào: xū jì wǒ shì chén dé fǔ. zhōu xiù cái diǎn diǎn tóu, niàn le liǎng shēng chén dé fǔ. duì hún jiā dào: zhè chén dé fǔ míng ér hǎo shú, wǒ nà lǐ céng huì guò lái, nǐ jì dé me? hún jiā dào: ǎn mài hái ér shí, zuò bǎo rén de, bú shì chén dé fǔ? zhōu xiù cái dào: shì, shì. wǒ zhèng hǎo wèn tā. yòu zǒu qù jiào dào: chén dé fǔ xiān shēng, kě rèn dé xué shēng me? dé fǔ xiǎng le yī xiǎng dào: yǒu xiē miàn shú. zhōu xiù cái dào: xiān shēng yě zhè bān lǎo le! zé wǒ biàn shì mài ér zi de zhōu xiù cái. chén dé fǔ dào: hái jì wǒ jī fā nǐ liǎng guàn qián? zhōu xiù cái dào: cǐ ēn wú rì gǎn wàng, zhǐ bù zhī ér jīn wǒ nà ér zi hǎo me? chén dé fǔ dào: hǎo jiào nǐ huān xǐ, nǐ hái ér jiǎ zhǎng shòu, rú jīn zhǎng lì chéng rén le. zhōu xiù cái dào: lǎo yuán wài ne? chén dé fǔ dào: jìn rì sǐ le. zhōu xiù cái dào: hǎo yī gè qiān kè de rén! chén dé fǔ dào: rú jīn nǐ hái ér zuò le xiǎo yuán wài, bù bǐ dāng chū lǎo de le. qiě shì zhàng yì shū cái, wǒ zhè shī yào de běn qián, yě shì tā de. zhōu xiù cái dào: chén xiān shēng, zěn shēng zhe wǒ jiàn tā yī miàn? chén dé fǔ dào: xiān shēng, nǐ tóng sǎo zi zài pù zhōng zuò yī zuò, wǒ qù xún jiāng tā lái.
且說周秀才自東嶽下來,到了曹南村,正要去查問賈家消息。一向不回家,把巷陌多生疏了。在街上一路慢訪問,忽然渾家害起急心疼來,望去一個藥鋪,牌上寫着「施藥」,急走去求得些來,吃下好了。夫妻兩口走到鋪中,謝那先生。先生道:「不勞謝得,只要與我揚名。」指着招牌上字道:「須記我是陳德甫。」周秀才點點頭,念了兩聲「陳德甫」。對渾家道:「這陳德甫名兒好熟,我那裡曾會過來,你記得麼?」渾家道:「俺賣孩兒時,做保人的,不是陳德甫?」周秀才道:「是,是。我正好問他。」又走去叫道:「陳德甫先生,可認得學生麼?」德甫想了一想道:「有些面熟。」周秀才道:「先生也這般老了!則我便是賣兒子的周秀才。」陳德甫道:「還記我齎發你兩貫錢?」周秀才道:「此恩無日敢忘,只不知而今我那兒子好麼?」陳德甫道:「好教你歡喜,你孩兒賈長壽,如今長立成人了。」周秀才道:「老員外呢?」陳德甫道:「近日死了。」周秀才道:「好一個慳刻的人!」陳德甫道:「如今你孩兒做了小員外,不比當初老的了。且是仗義疏財,我這施藥的本錢,也是他的。」周秀才道:「陳先生,怎生着我見他一面?」陳德甫道:「先生,你同嫂子在鋪中坐一坐,我去尋將他來。」
chén dé fǔ zǒu lái xún zhe jiǎ zhǎng shòu, bǎ qián huà yī wǔ yī shí duì tā shuō le. nà jiǎ zhǎng shòu suī shì duō nián méi rén tí pò, jiàn shuō le, zhuǎn xiǎng yòu nián jiān shì, hái zì yǐn yǐn jì dé, jí máng pǎo dào pù zhōng lái yào rèn diē niáng. chén dé fǔ lǐng tā bài jiàn, zhǎng shòu kàn le mó yàng, chī le yī jīng dào: tài ān zhōu dǎ de jiù shì tā, zěn me le? zhōu xiù cái dào: zhè bú shì tài ān zhōu duó wǒ liǎng kǒu ér sù chù de me? hún jiā dào: zhèng shì. jiào shén me qián shě? xiù cái dào: wǒ nà shí shòu tā de qì bù guò, nǎ zhī jí shì wǒ ér zi. zhǎng shòu dào: hái ér qí shí bù rèn dé diē niáng, yī shí chōng zhuàng, wàng diē niáng shù zuì. liǎng kǒu ér jiàn le ér zi, xīn lǐ lǎo dà xǐ huān, zhōng jiǔ zhà huì zhī jiān, yǒu xiē shēng shā shā. zhǎng shòu guò yì bù qù, dào shì mò fēi hái jì zhě tài ān zhōu de qì lái? máng jiào xìng ér dào jiā qǔ le yī xiá jīn yín lái, duì chén dé fǔ dào: xiǎo zhí zài miào zhōng bù rèn dé fù mǔ, chōng zhuàng le xiē gè. jīn jiāng cǐ yī xiá jīn yín péi gè bú shì. chén dé fǔ duì zhōu xiù cái shuō le. zhōu xiù cái dào: zì jiā ér zi rú hé hǎo shòu tā jīn yín péi lǐ? zhǎng shòu guì xià dào: ruò diē niáng bù shòu, ér zi xīn lǐ bù ān, wàng diē niáng jiāng jiù bāo róng.
陳德甫走來尋着賈長壽,把前話一五一十對他說了。那賈長壽雖是多年沒人題破,見說了,轉想幼年間事,還自隱隱記得,急忙跑到鋪中來要認爹娘。陳德甫領他拜見,長壽看了模樣,吃了一驚道:「泰安州打的就是他,怎麼了?」周秀才道:「這不是泰安州奪我兩口兒宿處的麼?」渾家道:「正是。叫甚麼『錢舍』?」秀才道:「我那時受他的氣不過,那知即是我兒子。」長壽道:「孩兒其實不認得爹娘,一時衝撞,望爹娘恕罪。」兩口兒見了兒子,心裡老大喜歡,終久乍會之間,有些生煞煞。長壽過意不去,道是「莫非還記者泰安州的氣來?」忙叫興兒到家取了一匣金銀來,對陳德甫道:「小侄在廟中不認得父母,衝撞了些個。今將此一匣金銀賠個不是。」陳德甫對周秀才說了。周秀才道:「自家兒子如何好受他金銀賠禮?」長壽跪下道:「若爹娘不受,兒子心裡不安,望爹娘將就包容。」
zhōu xiù cái jiàn tā rú cǐ shuō, zhǐ de shōu le. kāi lái yī kàn, chī le yī jīng, yuán lái zhè yín zi shàng záo zhe zhōu fèng jì. zhōu xiù cái dào: kě bù yuán shì wǒ jiā de? chén dé fǔ dào: zěn shēng shì nǐ jiā de? zhōu xiù cái dào: wǒ zǔ gōng jiào zuò zhōu fèng, shì tā záo zì jì xià de. xiān shēng nǐ kàn nà zì biàn míng bái. chén dé fǔ jiē guò shǒu, kàn le dào: shì dǎo shì le, jì shì nǐ jiā de, rú hé què zài jiǎ jiā? zhōu xiù cái dào: xué shēng èr shí nián qián, dài le jiā xiǎo shàng cháo qǔ yīng qù, bǎ jiā lǐ zǔ shàng zhī wù, cáng mái zài dì xià. yǐ hòu guī lái, jǐn shù dōu bù jiàn le, yǐ zhì chì pín, mài le ér zi. chén dé fǔ dào: jiǎ lǎo yuán wài yuán xì qióng guǐ, yǔ rén tuō tǔ pī de. yǐ hòu hū rán bào fù qǐ lái, xiǎng shì nǐ jiā yuán wù, bèi tā wā zhe le, suǒ yǐ rú cǐ. tā bù shēng ér nǚ, jiù guò jì zhe nǐ jiā ér zi, chéng lǐng le zhè jiā sī. wù guī jiù zhǔ, qǐ fēi tiān yì! guài dào tā píng rì yī wén bù shǐ, liǎng wén bù yòng, bù shě dé làng fèi yī xiē, yuán lái bú shì tā de dōng xī, zhǐ dāng zài cǐ tì nǐ jiā kān shǒu bà le. zhōu xiù cái fū qī gǎn tàn bù yǐ, zhǎng shòu yě zì jīng yì. zhōu xiù cái jiù zài xiá zhōng qǔ chū liǎng dìng yín zi, sòng yǔ chén dé fǔ, dá tā xī nián liǎng guàn zhī fèi. chén dé fǔ tuī cí le liǎng fān, zhǐ de shòu le. zhōu xiù cái yòu niàn zhe diàn xiǎo èr sān bēi jiǔ, jiù zài duì mén jiào tā guò lái, yě shǎng le tā yī dìng. nà diàn xiǎo èr yīn shì xiǎo shì, yě wàng jì duō shí le. shuí zhī chū yú bù yì, dé cǐ zhòng shǎng, huān tiān xǐ dì qù le.
周秀才見他如此說,只得收了。開來一看,吃了一驚,元來這銀子上鑿着「周奉記」。周秀才道:「可不原是我家的?」陳德甫道:「怎生是你家的?」周秀才道:「我祖公叫做周奉,是他鑿字記下的。先生你看那字便明白。」陳德甫接過手,看了道:「是倒是了,既是你家的,如何卻在賈家?」周秀才道:「學生二十年前,帶了家小上朝取應去,把家裡祖上之物,藏埋在地下。已後歸來,盡數都不見了,以致赤貧,賣了兒子。」陳德甫道:「賈老員外原系窮鬼,與人脫土坯的。以後忽然暴富起來,想是你家原物,被他挖着了,所以如此。他不生兒女,就過繼着你家兒子,承領了這家私。物歸舊主,豈非天意!怪道他平日一文不使,兩文不用,不捨得浪費一些,元來不是他的東西,只當在此替你家看守罷了。」周秀才夫妻感嘆不已,長壽也自驚異。周秀才就在匣中取出兩錠銀子,送與陳德甫,答他昔年兩貫之費。陳德甫推辭了兩番,只得受了。周秀才又念着店小二三杯酒,就在對門叫他過來,也賞了他一錠。那店小二因是小事,也忘記多時了。誰知出於不意,得此重賞,歡天喜地去了。
zhǎng shòu jiù jiē le fù mǔ dào jiā qù zhù. zhōu xiù cái bǎ shì cái xiá zhōng suǒ shèng de, jiāo hái ér zi, jiào tā míng rì bǎ lái sàn yǔ nà pín nán wú yǐ de, xū niàn zhe pín shí èr shí nián zhōng kǔ chǔ. yòu jiào ér zi zhào yī zǔ gōng gōng shí jié, gài suǒ fó táng, fū qī liǎng gè zài nèi shuāng xiū. jiǎ zhǎng shòu réng jiù fù le zhōu xìng. jiǎ rén kōng zuò le èr shí nián cái zhǔ, zhǐ luò de yī wén bù shǐ, réng jiù yǔ tā méi zhàng. kě jiàn wù yǒu dìng zhǔ rú cǐ, shì jiān rén wǎng shǐ huài le xīn jī. yǒu kǒu hào sì jù wèi zhèng:
長壽就接了父母到家去住。周秀才把適才匣中所剩的,交還兒子,叫他明日把來散與那貧難無倚的,須念着貧時二十年中苦楚。又叫兒子照依祖公公時節,蓋所佛堂,夫妻兩個在內雙修。賈長壽仍舊復了周姓。賈仁空做了二十年財主,只落得一文不使,仍舊與他沒帳。可見物有定主如此,世間人枉使壞了心機。有口號四句為證:
xiǎng wèi rén bǐng mìng shēng yú shì, dàn zuò shì bù kě mán tiān dì.
想為人稟命生於世,但做事不可瞞天地。
pín yǔ fù yí dìng bù kě yí, xiào yú mín wǎng shǐ qī xīn jì.
貧與富一定不可移,笑愚民枉使欺心計。